Αττική ερυθρόμορφη αγγειογραφία της κλασικής εποχής

Transcript

1 Αττική ερυθρόμορφη αγγειογραφία της κλασικής εποχής Ενότητα 4: ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (συνέχεια) Ευρυδίκη Κεφαλίδου Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

2 ΙΑ 31 Μάθημα 4 ο Ευρυδίκη Κεφαλίδου Εικόνα 1

3 Αγγεία λευκού εδάφους και λευκές λήκυθοι (Ώριμη και Ύστερη κλασική περίοδος) Λευκό βάθος = εναλλακτική τεχνική που ποτέ δεν διαδόθηκε ευρέως για αγγεία καθημερινής χρήσης κάλυψη επιφάνειας αγγείου με στρώμα καολίνη επίθετα χρώματα = κεραμικά και μη κεραμικά, π.χ. κιννάβαρις, μαλαχίτης και αιγυπτιακό μπλέ = συνθετικό χρώμα (μετά το ψήσιμο) Γιατί λευκά: α) μίμηση Μεγάλης Ζωγραφικής? β) δείχνουν πιο πολύτιμα από ότι είναι? (π.χ. μιμούνται αλάβαστρο, μάρμαρο, ελεφαντόδοντο) Αρχίζει από περ. 570 π.χ. = (λ.χ. στον κάνθαρο του Νεάρχου, Ακρόπολη) Συνεχίζει έως το π.χ. Επανέρχεται: στην ελληνιστική εποχή

4 Υψηλής καθαρότητας φυσικό αργιλοπυριτικό ορυκτό = αργίλιο, πυρίτιο, οξυγόνο και υδρογόνο = Al 4 Si 4 O 10 (OH) 8 Λατομείο καολίνη στη Μήλο

5 Ζ. του Θανάτου (Thanatos Painter) Περ. 440 π.χ. Βρετανικό Μουσείο Χρήση και άλλων χρωμάτων Εικόνα 116 Εικόνα 117

6 Ζ. του Tύμβου Tymbos Painter (περ π.χ.) Όχι πολύ καλός σχεδιαστής αλλά κάνει ζωηρές μορφές Εικόνα 120 Εικόνα 122

7 Εικόνα 123 Ζ. του Tύμβου (ενδιαφέρουσα απεικόνιση επιτύμβιας στήλης) Εικόνα 124

8 Z. των Καλάμων (Reed Painter) και η Ομάδα του: Ομάδα R (Ομάδα του Reed Painter) Περ π.χ π.χ

9 Ομάδα R Εικόνα 133

10 = λήκυθοι του Ζωγράφου των Καλάμων και της Ομάδας R βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο 150 ατόμων (αρκετά ήταν παιδιά) στον Κεραμεικό = θύματα του λοιμού Ο Λοιμός ξέσπασε κατά την πολιορκία της Αθήνας από τους Σπαρτιάτες, στην αρχή του καλοκαιριού του 430 π.χ., και, μέχρι το καλοκαίρι του 428 π.χ., κυριολεκτικά αποδεκάτισε τον πληθυσμό της πόλης. Έπειτα από μία βραχεία περίοδο ύφεσης, η επιδημία ξέσπασε ξανά τον χειμώνα του 427 π.χ. και διήρκεσε μέχρι τον χειμώνα του 426 π.χ. Υπολογίζεται ότι περίπου ένας στους τρεις κατοίκους της Αθήνας χάθηκε από την επιδημία, μεταξύ των οποίων και ο Περικλής Εικόνα 137

11 Ανάμεσα στα οστά βρέθηκε και κρανίο παιδιού, ηλικίας έντεκα περίπου ετών, με χαρακτηριστικά θήλεος ατόμου. Οι αρχαιολόγοι έδωσαν στο κορίτσι αυτό το όνομα «Μύρτις». Φέρει τη μόνιμη οδοντοφυΐα και μερικά νεογιλά δόντια. Έγινε αναπαράσταση του προσώπου της.

12 «Αφήνω στον καθένα, γιατρό ή άμαθο, να εξηγήσει, κατά τα όσα ξέρει, από πού ήρθε και ποιά ήταν η αιτία της λοιμικής που προκαλούσε τέτοια αναταραχή στον οργανισμό, οδηγώντας τον από την υγεία στον θάνατο. Εγώ, που αρρώστησα ο ίδιος και είδα με τα μάτια μου άλλους να αρρωσταίνουν, θα περιγράψω την αρρώστια και τα συμπτώματά της ώστε αν τύχει και ξανάρθει ποτέ, να τα έχει ο καθένας υπ όψιν του και να ξέρει την αρρώστια για να πάρει καλά τα μέτρα του». Θουκυδίδης ΠΟΙΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΓΙΝΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ «"Epidemic typhus fever is the best explanation," said Dr. David Durack, consulting professor of medicine at Duke University. "It hits hardest in times of war and privation, it has about 20 % mortality, it kills the victim after about seven days, and it sometimes causes a striking complication: gangrene of the tips of the fingers and toes. The Plague of Athens had all these features» Άνθρακας Βουβωνική πανώλη Γρίπη Γρίπη με επιπλοκή Σύνδρομο τοξικού shock Ελονοσία Έμπολα Εφιδρωτική νόσος Εργοτισμός Ερυσίπελας Ιλαρά Κίτρινος πυρετός με επιπλοκή Μάλις Μηνιγγίτιδα Οστρακιά Πυρετός Lassa Πυρετός Rift Valley Σκορβούτο Σύνδρομο τοξικού shock ουλαραιμία Τροφική τοξική αλευκία Τυφοειδής πυρετός Χολέρα

13 Ομάδα Μεγάλων Ληκύθων Group of Huge Lekythoi Γενικά : 70 εκ. έως 1μ. τέλος 4 ου αιώνα το πολύ έως το 390 π.χ Υπερμεγέθης πολύχρωμη λήκυθος, περ. 400 π.χ. Βερολίνο Εικόνα 141

14 Λευκές λήκυθοι - Εικονογραφία - Συνήθη θέματα (υπάρχουν και άλλα) Αναχώρηση πολεμιστή / Επίσκεψη στον τάφο / Μεταφορά των νεκρών (από τον Ύπνο και τον Θάνατο ή από τον Χάρωνα και τον Ερμή)

15 Επανεμφάνιση του λευκού βάθους και των επίθετων χρωμάτων στην ελληνιστική εποχή Εικόνα 152 Υδρίες Hadra, 3 ος αι. π.χ. Εικόνα 151 (η ονομασία δόθηκε από μία περιοχή κοντά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου)

16 Πολύγνωτος (ομώνυμος του μεγάλου ζωγράφου από τη Θάσο μήπως «πλαστό» όνομα / σαν παρατσούκλι? ) Τεχνοτροπία και επιλογή θεμάτων = ακολουθεί των Ζωγράφο των Νιοβιδών Αλλά δεν ακολουθεί τις τάσεις του για π.χ. αποτύπωση διαφορετικών επιπέδων.. Ζωγραφίζει μεγάλους στάμνους και κρατήρες (ειδικά κωδωνόσχημους) Δύο ακόμη αγγειογράφοι έφεραν το όνομα Πολύγνωτος = για να μη μπερδευόμαστε τους αφήσαμε με τα συμβατικά τους ονόματα = Ζ. του Lewis και Ζ. της Ναυσικάς

17 Πολύγνωτος Καλυκωτός Κρατήρας Πανεπιστήμιο Duke Αναχώρηση Τριπτόλεμου Εκάτη? Εικόνα 3

18 Πολύγνωτος Πελίκη Νέα Υόρκη, ΜΜΑ Εικόνα 4

19 Πολύγνωτος π.χ., Νέα Υόρκη, MMΑ Θησέας και ταύρος του Μαραθώνα (άθλοι στην επιστροφή του από την Τροιζήνα)

20 Πολύγνωτος Στάμνος Αθήνα, ΕΑΜ ΘΗΣΕΥΣ ΕΛΕΝΗ ΦΟΙΒΑ (η αδελφή της) ΠΕΡΙ(ΘΟ)ΟΣ Εικόνα 6

21 Πολύγνωτος Στάμνος στην Καπύη (Capua) Αχιλλέας Μέμνων Ηώς (η μητέρα του) Εικόνα 7

22 Πολύγνωτος Στάμνος Περ. 450 π.χ. Οξφόρδη, Ashmolean Κάστορας Πολυδεύκης Δελφίνια (κάτω) Εικόνα 10

23 πλάγια και πίσω όψη στάμνου Εικόνα 11 Εικόνα 12

24 Πολύγνωτος Πελίκη, Λούβρο Απόλλων Λητώ - Τιτυός

25 Πολύγνωτος πελίκη Αθήνα, ΕΑΜ, από την Κάμιρο (Ρόδος) Εταίρα και πελάτης με πουγγί Εικόνα 16 Εικόνα 14

26 Ομάδα Πολυγνώτου Polygnotos Group 1) Ομάδα αγγειογράφων που σχετίζονται μεταξύ τους και με τον Πολύγνωτο 2) Έχουν διαχωριστεί ορισμένα χέρια, όπως λ.χ. ο Ζωγράφος του Μίδα, ο Ζ. του Christie, o Ζ. του Curti, ο Ζ. του Επιμήδη ο Ζ. του Πηλέα και ο Ζ. του Έκτορα ο Ζ. του Λυκάονος ο Ζ. του Κλεοφώντος και ο «μαθητής» του ο Ζ. του Δίνου Οι υπόλοιποι: Polygnotos Group, undetermined 3) Η ποιότητα του έργου τους είναι άνιση.. Ανάμεσά τους εντοπίζονται πολύ ενδιαφέρουσες παραστάσεις

27 Ομάδα Πολυγνώτου Στάμνος π.χ. Βοστώνη, MFA «Αθλήτριες» Εταίρες? Στλεγγίδες Πλημοχόη Θυμηθείτε Ζ. του Αχιλλέα = ταφική χρήση πλημοχόης Εικόνα 18

28 Ομάδα Πολυγνώτου Στάμνος Νέα Υόρκη, ΜΜΑ Εικόνα 21

29 Ομάδα Πολυγνώτου πιθανώς Ζ. του Curti Ferrara, Από τη Spina, Valle Trebba, τφ Ελικωτός κρατήρας με δυσερμήνευτη σκηνή

30 Ομάδα Πολυγνώτου, πιθανώς Ζ. του Curti Σαβάζιος και Κυβέλη? (Boardman, Matheson) Διόνυσος-Άδης και Άρτεμις-Εκάτη? (Arias) Άδης και Περσεφόνη? Οργιαστικός μυητικός χαρακτήρας της παράστασης = το μόνο βέβαιο Εικόνα 26

31 Εικόνα 25 Ομάδα Πολυγνώτου, πιθανώς Ζ. του Curti

32 Ομάδα Πολυγνώτου, πιθανώς Ζ. του Curti

33 Ομάδα Πολυγνώτου πιθανώς Ζ. του Curti Εικόνα 29

34 Ομάδα Πολυγνώτου, πιθανώς Ζ. του Curti Εικόνα 30

35 Ομάδα Πολυγνώτου Ζ. του Μίδα (επώνυμο αγγείο) περ. 440 π.χ. Βρετανικό Μουσείο Μίδας = Βασιλιάς Φρυγίας Άγγιγμα = χρυσάφι Μετάνοια Πλύσιμο στο ποτάμι Ποταμός = Πακτωλός ΜΙΔΑΣ ΚΑΙ ΣΙΛΗΝΟΣ Εικόνα 32

36 Κάποτε, ο Σιληνός Μαρσύας είπε ότι είναι πιο καλός μουσικός από τον Απόλλωνα Αποφάσισαν να αναμετρηθούν. Κριτής μπήκε ο Τμώλος και στην αναμέτρηση 1 ος αι. μ.χ. έτυχε να είναι παρών και ο Μίδας. Ο Σιληνός έπαιξε τον αυλό του και ο Απόλλωνας την κιθάρα του. Ο Τμώλος έδωσε τη νίκη στον Απόλλωνα, αλλά ο Μίδας δε συμφώνησε κι έτσι ο Απόλλων του «χάρισε» ένα καινούριο ζευγάρι αυτιών γαϊδάρου για να ακούει καλύτερα την επόμενη φορά! Ο βασιλιάς Μίδας ντρεπόταν πολύ για τα αυτιά του και τα έκρυβε με έναν σκούφο. Ο Μαρσύας τιμωρήθηκε σκληρά (γδάρσιμο ) Ο μύθος του Μαρσύα θεωρήθηκε ως υπαινιγμός στην πάλη και επικράτηση της δωρικής ελληνικής μουσικής έναντι της φρυγικής

37 Εικόνα 34 Αθήνα ΕΑΜ, βάση από τη Μαντίνεια, π.χ.

38 Στην Ακρόπολη υπήρχε ένα διάσημο χάλκινο σύνταγμα του Μύρωνα (ακμή π.χ.) με την Αθηνά και τον Μαρσύα Αναφέρεται από τον Παυσανία και σώζεται σε ρωμαϊκά αντίγραφα (βλέπουμε δύο εδώ). Αποκαταστάθηκε με τη βοήθεια αγγειογραφιών (βλ. επόμενη διαφάνεια) Η Αθηνά βρήκε τους αυλούς του Μαρσύα, έπαιξε, τρόμαξε. και τους πέταξε κάτω!

39 Οινοχόη Περ. 440 π.χ. Εικόνα 38

40 Ζ. του Πηλέα και Ζ. του Έκτορα Ο Beazley τους είχε βάλει σε κοινή υπο-ομάδα, την «Ομάδα του Πηλέα» Καλοί σχεδιαστές Τολμούν και μεγάλες ζωφόρους, με διαφορετικές γραμμές εδάφους

41 Ζ. του Πηλέα Επώνυμο αγγείο Φερράρα, νεκρόπολη Spina Γάμοι Πηλέα και Θέτιδας Πολλοί θεοί παρόντες Εικόνα 70

42 Ζ. του Πηλέα (δεξί άκρο της παράστασης) Εικόνα 71

43 Ζ. του Πηλέα (λεπτομέρεια της παράστασης) Εικόνα 72

44 Εικόνα 74 Ζ. του Πηλέα (πλάγια όψη του κρατήρα)

45 Εικόνα 75 Ζ. του Πηλέα πίσω όψη του κρατήρα - αναχώρηση πολεμιστή

46 Ζ. του Πηλέα (λεπτομέρεια πίσω όψης Εικόνα 76

47 Εικόνα 77 Ζ. του Πηλέα (λεπτομέρεια πίσω όψης

48 Εικόνα 79 Εικόνα 78 Ζ. του Πηλέα Βρετανικό Μουσείο Μουσαίος και Μούσες ΜΕΛΕΛΟΣΑ (ΜΕΛΟΥΣΑ), ΤΕΡΨΙΧΟΡΑ, ΜΟΥΣΑΙΟΣ

49 Με τον τρόπο του Ζ. του Πηλέα In the Manner of Peleus Painter Λαμπαδηδρομία Εικόνα 80

50 Ζ. του Έκτορα Επώνυμο αγγείο ΚΑΛΟΣ ΕΚΤΩΡ ΠΡΙΑΜΟΣ ΕΚΑΒΗ Εικόνα 81

51 Ζ. του Έκτορα (λεπτομέρεια) Εικόνα 82

52 Ζ. του Έκτορα (λεπτομέρεια) Εξαιρετικό το θλιμμένο πρόσωπο του Πριάμου = Σκουπίζει ένα δάκρυ Εικόνα 83