Όταν ο άνεµος περνά ανάµεσα από τα δέντρα, ακούνε την ανάσα και το γέλιο του Θεού. Όταν τα ρυάκια κελαρύζουν, τραγουδούν

Transcript

1 Όταν ο άνεµος περνά ανάµεσα από τα δέντρα, ακούνε την ανάσα και το γέλιο του Θεού. Όταν τα ρυάκια κελαρύζουν, τραγουδούν µαζί µε τον Θεό τα παράξενα τραγούδια Του. Όταν τα χρώµατα του δειλινού σκαλώνουν στη δύση, παίζουν για ώρα κρυφτό κι αµπάριζα µαζί Του! ΕκπαιδΕυτικΕσ δραστηριοτητεσ

2 Μεταξύ μας! Τώρα µεταξύ µας, για να πούµε την αλήθεια, ο δράκος, ο Φάης, Φάης, ασοφάης, όλο τον αγώνα των παιδιών τον πήρε για αστείο. Νόµιζε πως θα καταφέρει να πραγµατοποιήσει για πάντα τα άνοµα σχέδιά του. Μα µη νοµίσετε πως είναι εύκολο να κρυφτεί κανείς και να κάνει τη δουλειά του ανενόχλητος. Ε, όχι! Αυτά δε γίνονται. Ας είναι καλά η Άρκτος µε τα παιδιά της. Τι λέτε πως κάνουν στον ουρανό; Μέρα 68

3 νύχτα αγρυπνούν για το δάσος και δίνουν αναφορά στα παιδιά, στους πράσινους αγγέλους, που βρίσκονται στη Γη. Γιατί το δάσος, ο καταπράσινος παράδεισος, δεν είναι υπόθεση µόνο ενός ή λίγων. Το δάσος είναι υπόθεση όλων µας! Αναδάσωση ή τι κάνουμε όταν καεί ένα δάσος H αναδάσωση είναι µια εµπειρία πολύ σηµαντική για µικρούς και µεγάλους. Όσοι συµ- µετέχουν σ αυτήν παίρνουν µέρος σε ένα είδος βιωµατικής εκπαίδευσης. Ανάλογα µε τον τρόπο που πραγµατοποιείται, µπορούµε να τη χωρίσουµε σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες: τη φυσική, την τεχνητή και την εναλλακτική αναδάσωση. Η γη έχει την ικανότητα να θεραπεύει µόνη της τα «τραύ- µατά» της (φυσική αναδάσω- 69

4 ση), καθώς ύστερα από µια καταστροφική πυρκαγιά µέσα σε δυο χρόνια το δάσος προσπαθεί µε τις δικές του δυνάµεις να ξαναγεννηθεί. Αυτό γίνεται µε σπόρους που βρίσκονται θαµµένοι κάτω από τις στάχτες. Μετά τη φωτιά, δεν καθαρίζουµε αµέσως το δάσος, αλλά περιµένουµε τουλάχιστον δύο χρόνια ώστε να βλαστήσουν νέα φυτά από τους σπόρους που υπάρχουν. Με αυτό τον τρόπο δίνουµε την ευκαιρία και στους σπόρους που έχουν διασωθεί και που βρίσκονται ακόµη ζωντανοί πάνω στα δέντρα να πέσουν στο έδαφος και να βλαστήσουν. Σ αυτό το χρονικό διάστηµα, κάποια από τα καµένα δέντρα ίσως πετάξουν νέους βλαστούς και κλαδιά. Εξάλλου, οι κορµοί των δέντρων που κάηκαν είναι χρήσιµοι γιατί έχουν

5 την ικανότητα να συγκρατούν το νερό της βροχής, µε αποτέλεσµα να εµποδίζουν τη διάβρωση του εδάφους. Όταν όµως έχουµε επαναλαµβανόµενες πυρκαγιές στο ίδιο σηµείο, το δάσος δεν µπορεί πια να ζωντανέψει από µόνο του και η αναδάσωση περνά στα χέρια των ανθρώπων. Στην περίπτωση αυτή έχουµε την τεχνητή αναδάσωση. Κατάλληλη εποχή γι αυτήν είναι από τον Οκτώβριο µέχρι το Μάρτιο, διότι οι βροχές βοηθούν τα νέα δέντρα να µεγαλώσουν. Απαραίτητη είναι η συνεργασία µε ειδικούς επιστήµονες, οι οποίοι µας κατευθύνουν στη σωστή επιλογή δέντρων και φυτών, καθώς και στο σωστό τρόπο φύτευσής τους. Υπάρχει όµως και η εναλλακτική αναδάσωση-καλλιέργεια. «Πατέρας» και εµπνευστής της είναι ο Ιάπωνας γεωπόνος Φουκουόκα (Fukuoka). Ο Φουκουόκα επινόησε τη σπορά των καµένων περιοχών µε µικρούς σβόλους, πλασµένους από αργιλώδες χώ- 71

6 µα, νερό και µια µεγάλη ποικιλία σπόρων από δασικά δέντρα, θάµνους, οπωροφόρα, λαχανικά, ψυχανθή και σιτηρά. Αφού πλαστούν οι σβόλοι, απλώνονται για να στεγνώσουν και έπειτα µεταφέρονται στο δάσος όπου και σπέρνονται. Καλύτερη εποχή για τη σπορά είναι η περίοδος των βροχών. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Φουκουόκα: «Στο δάσος όχι µόνο τα δέντρα αλλά και όλα τα φυτά, οι φτέρες, τα βρύα, τα πεσµένα φύλλα, όλα παίζουν το ρόλο τους!» 72

7 Η µέθοδος αυτή δε χρειάζεται σκάψιµο, φύτεµα, πότισµα, λίπασµα. Είναι φυσικός τρόπος αναπαραγωγής των φυτών και αναγέννησης των δασών. Από τους σπόρους που περιέχουν οι σβόλοι, θα φυτρώσουν και θα αναπτυχθούν τα φυτά που είναι κατάλληλα για τη συγκεκριµένη περιοχή. Το αργιλώδες χώµα συγκρατεί τους σπόρους και ταυτόχρονα κρατά µέσα του υγρασία, που είναι απαραίτητη για την επιβίωση των δέντρων και των φυτών. Ο Φουκουόκα δηµιούργησε ένα είδος βιολογικής καλλιέργειας, στην οποία δε χρειάζεται να ενισχύσουµε τα φυτά µε φυτοφάρ- µακα, λίπασµα, βοτάνισµα ή όργωµα. Επιπλέον οι σπόροι, «τυλιγµένοι» µέσα στο αργιλώδες χώµα, κινδυνεύουν λιγότερο από

8 τρωκτικά, από άλλα διερχόµενα ζώα και από την έλλειψη νερού. Στην Ελλάδα την εναλλακτική αναδάσωση προωθεί το Κέντρο Φυσικής Καλλιέργειας που λειτουργεί στην Έδεσσα ( Μαθητής και συνεχιστής του έργου του Φουκουόκα, ο κύριος Παναγιώτης Μανίκης, γεωπόνος-αγρότης, ονοµάζει την αναδάσωση µε σβόλους «µέθοδο του να µην κάνεις τίποτα». Μέχρι σήµερα πολλοί µαθητές σχολείων είχαν τη χαρά να πάρουν µέρος στο πλάσιµο, καθώς και στη σπορά σβόλων σε καµένες δασικές εκτάσεις της πατρίδας µας και η προσπάθειά τους να σηµειώσει µεγάλη επιτυχία. «Τράπεζα σπόρων»; Για να λειτουργήσει η σπορά µε σβόλους (εναλλακτική αναδάσωση) χρειάζεται ένας 74

9 απίστευτα µεγάλος αριθµός σπόρων. Έτσι απαραίτητο είναι να δηµιουργηθεί µια «τράπεζα σπόρων», ώστε ανά πάσα στιγµή να µπορούµε να προµηθευτούµε σπόρους που θα χρησιµοποιηθούν για την αναβλάστηση των καµένων περιοχών. Πού θα βρεθεί όµως αυτό το πλήθος των σπόρων που χρειάζονται; Μα από εµάς τους ίδιους φυσικά. Οι σπόροι κρύβουν µέσα τους τη ζωή! Γι αυτό: Μην πετάτε τους σπόρους από τα φρούτα, τα φυτά, τα δέντρα σας. Μαζέψτε τους σπόρους από τα δέντρα των αυλών µα και των πεζοδροµίων σας. Είναι πολύτιµοι για την αναδάσωση της πατρίδας µας! Οι σπόροι κρύβουν µέσα τους τη ζωή! 75

10 Όταν επισκέπτομαι το δάσος Εκτός από την Πρασινοσκουφίτσα και τους πιτσιρικάδες του παραµυθιού, µπορεί ο καθένας µας, όποτε θέλει, να ανηφορίζει στο δάσος. Όµως για να ζήσει το δάσος χωρίς να κινδυνεύει χρειάζεται τη φροντίδα µας. Έτσι, όταν το επισκέπτοµαι, προσέχω και: εν ανάβω φωτιά, σε καµία περίπτωση, µέσα ή κοντά σ αυτό. εν πετάω σκουπίδια. Φεύγοντας παίρνω µαζί µου ό,τι σκουπίδια δηµιούργησα, εκτός από τα αποφάγια (π.χ. φλούδες από φρούτα). Αυτά θα τα φάνε τα ζωάκια του δάσους. εν κόβω τα νέα δεντράκια και τα φυτά κοντά στις ρίζες των µεγάλων. εν αναδασώνω βιαστικά. Φρόνιµο είναι να περιµένω µήπως οι σπόροι που έχουν πέσει στη γη φυτρώσουν από µόνοι τους. ε φυτεύω δέντρα και φυτά χωρίς άδεια, γιατί δε γνωρίζω ποια από αυτά είναι κατάλληλα για την περιοχή. 76

11 εν κόβω τα αγριολούλουδα. Πολλά απ αυτά απειλούνται µε εξαφάνιση. Ανοίγω καλά τα µάτια µου και χαίροµαι την οµορφιά τους. Αν θέλω να τα πάρω µαζί µου, τα φωτογραφίζω ή τα ζωγραφίζω σε χαρτί µε τα µολύβια και τα χρώµατά µου. εν ενοχλώ τα ζώα, τα πουλιά και κάθε ζωντανό οργανισµό που ζει στο δάσος, και δεν καταστρέφω τις φωλιές τους. ε σπάω τα κλαδιά των δέντρων. εν πληγώνω µε αιχµηρά αντικείµενα τους κορµούς των δέντρων. ε µένω αδιάφορος όταν αντιληφθώ ότι βοσκοί βόσκουν τα κοπάδια τους σε περιοχές που είναι καµένες και χρειάζονται αναδάσωση. Άµεσα ενηµερώνω το ασαρχείο. Αγαπώ και προστατεύω το δάσος. Είμαι φίλος και προστάτης του! 77

12 Σε περίπτωση που ξεσπάσει φωτιά στο δάσος Αποµακρύνοµαι γρήγορα από τον τόπο της φωτιάς, ώστε να είµαι ασφαλής. Φροντίζω για την άµεση αποµάκρυνση µικρών παιδιών και ηλικιωµένων, ή ατόµων µε ειδικές ανάγκες. Επικοινωνώ άµεσα και ενηµερώνω το 199, το κέντρο δασοπυρόσβεσης, και δίνω πληροφορίες για την τοποθεσία και το ακριβές σηµείο όπου βλέπω την πυρκαγιά. Ενηµερώνω αµέσως σε όλους όσοι βρίσκονται κοντά µου, γιατί µπορεί να µην έχουν αντιληφθεί το γεγονός. εν πανικοβάλλοµαι αλλά µένω ψύχραιµος. Παρακολουθώ συνεχώς τις πληροφορίες που δίνουν οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθµοί για την πορεία της φωτιάς και υπακούω στις υποδείξεις των µεγαλυτέρων. 78

13 Γνωρίζω ότι πρέπει οι δρόµοι να είναι ελεύθεροι από αυτοκίνητα ή άλλα εµπόδια για να κινούνται χωρίς δυσκολία τα πυροσβεστικά οχήµατα. εν πλησιάζω και δεν αγγίζω πεσµένα και κοµµένα ηλεκτροφόρα καλώδια.

14 Παιχνίδια του δάσους Δράκε, δράκε, είσ εδώ; Βρες το δράκο. Βρες και κύκλωσε στην εικόνα του δάσους, στην απέναντι σελίδα, σε ποια σημεία παραμονεύει ο μαύρος δράκος. 80

15

16 Μερικά από τα δέντρα που φύτρωσαν με την αναδάσωση κρύβονται πίσω από τους παρακάτω αριθμούς. Ψάξε να τα βρεις χρησιμοποιώντας την αλφαβήτα! (1=α, 2=β, 3=γ κτλ.) 16, 5, 20, 10, 15 5, 11, 1, 19, , 19, 9, 1 2, 1, 11, 1, 13, 9, 4, 9, , 11, 1, 19, 1, 13, 9 15, 14, 9, , 1, 18, 19, 1, 13, 9, 1 11, 5, 20, 10, , 20, 16, 1, 17, 9, 18, 18, 9.

17 Κρυπτόλεξο Βρες και κύκλωσε τις λέξεις που κρύβονται στο παρακάτω κρυπτόλεξο (μάγος, στάχτη, σβόλοι, δάσος, πλάθω, ζωή, δράκος, σπόροι, έλατο, αναδάσωση, φύση, σκιά, ιτιά, δρυς, φωτιά, πεύκο). 83 Ε Ζ Ω Η Π Ε Ι Τ Ι Α Λ Α Ρ Ν Λ Υ Φ Υ Σ Η Α Ν Α Α Σ Ω Σ Η Σ Τ Ε Ρ Θ Π Τ Β Μ Τ Π Ε Υ Κ Ο Ρ Α Λ Γ Χ Ο Τ Ρ Α Ω Ο Ι Ο Α Α Α Σ Ο Σ Ο Ν Ο Ο Τ Ο Σ Α Σ Κ Ι Α Ι Σ Η

18 Στ αλήθεια έχουν τα δέντρα παλμό; Ξέρεις πως τα δέντρα είναι ζωντανά; Τρώνε, ξεκουράζονται, αναπνέουν και στον κορµό και στα κλαδιά τους κυκλοφορούν οι χυµοί, όπως το αίµα στις φλέβες µας! Αν θέλεις µπορείς να ακούσεις τον παλµό τους! Η καλύτερη εποχή για να καταφέρεις κάτι τέτοιο είναι η άνοιξη, γιατί τότε τα δέντρα στέλνουν µε δύναµη τους χυµούς προς τα κλαδιά τους, για να µεγαλώσουν. Για να πετύχεις το σκοπό σου, πρέπει να διαλέξεις ένα δέντρο µε λεπτή φλούδα και διάµετρο τουλάχιστον 38 εκατοστά. Τα δέντρα που ρίχνουν τα φύλλα τους, τα φυλλοβόλα, είναι πιο κατάλληλα από τα κωνοφόρα. Αν θέλεις να ακούσεις τον παλµό των δέντρων δεν έχεις παρά να προµηθευτείς ένα στηθοσκόπιο και να επισκεφτείς το δάσος. Αφού διαλέξεις το κατάλληλο δέντρο, 84

19 σύµφωνα µε τα παραπάνω, πιέζεις το στηθοσκόπιο πάνω του και το κρατάς όσο γίνεται πιο σταθερά για να µη δηµιουργούνται άλλοι θόρυβοι που πιθανόν θα σε ενοχλούν. οκιµάζεις διάφορα σηµεία του κορµού, µέχρι να βρεις το πιο κατάλληλο για να ακούσεις. Η έκπληξη που σε περιµένει είναι µεγάλη, καθώς επιβεβαιώνεις πως τα δέντρα έχουν παλµό. Στη συνέχεια, µπορείς να ακούσεις και τη δική σου καρδιά και, αν δοθεί ευκαιρία, ακούς την καρδιά και κάποιων µικρών ζώων ή πουλιών. Έτσι θα έχεις την εµπειρία µιας εντυπωσιακής ποικιλίας ήχων και ρυθµών! [Cornell Joseph, Ας µοιραστούµε τη φύση µε τα παιδιά, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1994 ( ιασκευή).] 85

20 Σιλουέτες δέντρων (Παίξε ένα παιχνίδι ρόλων στο δάσος!) Πρόκειται για παιχνίδι που παίζεται µε τουλάχιστον δύο ή και περισσότερους παίχτες. Απαραίτητη προ πόθεση είναι το να βρεθείς στο δάσος, και µάλιστα σε µέρος όπου υπάρχουν διάφορα είδη δέντρων. Εάν είστε δύο παιδιά, το ένα παιδί διαλέγει και µιµείται το σχήµα ενός δέντρου ενώ το άλλο προσπαθεί να µαντέψει ποιο είδος δέντρου παριστάνει. Εάν είστε πολλά παιδιά, µπορείτε να χωριστείτε σε δύο οµάδες και να παίξετε το παιχνίδι (ολόκληρη η οµάδα προσπαθεί να παραστήσει ένα δέντρο ή η κάθε οµάδα διαλέγει ένα µέλος της που µπορεί να µιµηθεί καλύτερα και να την εκπροσωπήσει).

21 Κάποιο παιδί µπορεί να «παίξει» τη ζωή ενός δέντρου. Να υποδυθεί το σπόρο στο έδαφος που βλασταίνει, µεγαλώνει, γίνεται δέντρο ψηλό και µετά γερνάει και πέφτει στη γη. Άλλο παιδί µπορεί να µιµηθεί το πέταγµα της µέλισσας, ενός πουλιού, το σύρσιµο της χελώνας, το πήδηµα του βατράχου. εν έχεις παρά να εξασκήσεις τη φαντασία σου και να δοκιµάσεις. Είναι στ αλήθεια ένα παιχνίδι διασκεδαστικό! [Γεωργόπουλος Αλέξανδρος, Τσαλίκη Ελισάβετ, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Εκδόσεις Gutenberg, Aθήνα 1998 ( ιασκευή).] Α, ξέχασα! Γνωριστήκαμε; Από δω το δέντρο μου! Πρόκειται για ακόµη ένα παιχνίδι µε δέντρα. Χρειάζονται τουλάχιστον δύο άτοµα, κι αν είστε περισσότερα, κάνετε ζευγάρια. ένεις 87

22 µε ένα µαντίλι τα µάτια του συντρόφου σου και τον οδηγείς µέσα στο δάσος, σε όποιο δέντρο σού αρέσει. Καθοδηγείς τον «τυφλό» να εξερευνήσει το δέντρο και να αισθανθεί τη µοναδικότητά του. Τον παρακινείς να ακουµπήσει µε το µάγουλό του τη φλούδα του δέντρου και να το τρίψει πάνω σ αυτήν, να τυλίξει τα µπράτσα του γύρω του, να ψάξει να βρει αν έχει κάποια κουφάλα, αν είναι πληγωµένο από κάτι, αν κατοικεί σ αυτό κάποιο ζώο ή αν µεγαλώνουν πάνω του φυτά και έντοµα. Όταν η εξερεύνηση τελειώσει, οδηγείς τον «τυφλό» πίσω, εκεί όπου ξεκινήσατε, αλλά καλύτερα από έναν άλλο πλάγιο δρόµο, προσπαθώντας να τον µπερδέψεις. Του λύ- 88

23 νεις το µαντίλι και τον αφήνεις να βρει το δέντρο µε τα µάτια ανοιχτά. Όταν το βρει, νιώθει χαρούµενος, διότι ανάµεσα στο πλήθος των δέντρων του δάσους υπάρχει και το «δικό του» δέντρο! Τότε ακριβώς είναι και η ώρα να γίνουν οι συστάσεις: «Α, ξέχασα! Γνωριστήκαµε; Από δω το δέντρο µου!» [Cornell Joseph, Ας µοιραστούµε τη φύση µε τα παιδιά, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1994 ( ιασκευή).]

24 Γλωσσάρι Αγκοµαχώ: αναπνέω µε δυσκολία, υποφέρω από κούραση και ένταση. Αµέριµνος: χωρίς φροντίδες και ευθύνες. Αµπάριζα: παιχνίδι που το παίζουν τα παιδιά σε ελεύθερο εξωτερικό χώρο. Χωρίζονται σε δύο οµάδες, και κυνηγούν και προσπαθούν να αιχµαλωτίσουν τα παιδιά της άλλης οµάδας. Αναδίδω: βγάζω προς τα έξω, γύρω µου. Άνοµος: παράνοµος. Αποστοµώνω: µε τις ενέργειές µου κάνω κάποιον να µην ξέρει τι να πει. 90

25 Αποσώνω: αποτελειώνω. Άργιλος: είδος χώµατος που όταν αναµειχθεί µε νερό γίνεται πολύ εύπλαστο. Αργιλόχωµα: χώµα που έχει άργιλο σε µεγάλη περιεκτικότητα. Άρκτος (Μικρή): αστερισµός που βρίσκεται στο βόρειο ηµισφαίριο του ουρανού. Αστερισµός: οµάδα αστέρων που παρατηρούνται στον ουρανό, δηµιουργώντας πάντα τον ίδιο σχηµατισµό. Βιολογική καλλιέργεια: η καλλιέργεια φυτών µε λιπάσµατα που είναι φυσικά, χωρίς φυτοφάρµακα. Βοτάνισµα: το ξερίζωµα άγριων χόρτων και ζιζανίων. Βρυχώµαι: κάνω δυνατό, βαθύ και µακρόσυρτο ήχο. Γαλατένιος: αυτός που έχει πολύ άσπρο χρώµα, σαν το γάλα. Γκλάσο: σιρόπι παχύρρευστο µε µεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη, µε το οποίο καλύπτονται γλυκά και τούρτες. 91

26 Εθελοντής: πρόσωπο που µε τη θέλησή του προσφέρει χωρίς αµοιβή τις υπηρεσίες του για κάποιο σκοπό. Έντροµος: τροµαγµένος. Κασµάς: εργαλείο µε το οποίο σκάβουµε το σκληρό έδαφος. Καψαλισµένος: καµένος ελαφρώς στην άκρη. Κουµάντο (κάνω): διοικώ, διευθύνω. Λησµονώ: ξεχνώ. Μανιάζω: αγριεύω, οργίζοµαι, έρχοµαι εκτός εαυτού. Μουσαµάς: ύφασµα αδιάβροχο, που δε διαπερνάται από το νερό. Μπάσος: ο βαθύς (όταν πρόκειται για φωνή: η χαµηλή, βαθιά φωνή). Παραχωρώ: προσφέρω. Περισυλλογή: ο βαθύς συλλογισµός, η βαθιά σκέψη. Ποσοστό: αναλογία. Προορισµός: το σηµείο στο οποίο θέλει κάποιος να φτάσει. 92

27 Ρετσίνι: κολλώδης ουσία που εκκρίνεται από τον κορµό των πεύκων. Ρίγος: τρέµουλο, ανατρίχιασµα του κορµιού λόγω φόβου. Σκαλώνω: εγκλωβίζοµαι, αγκιστρώνοµαι, σφηνώνω. Τρωκτικό: οµάδα ζώων µε κοφτερά δόντια µε τα οποία κόβουν και ροκανίζουν ακό- µη και σκληρά αντικείµενα Ψυχανθή: οµάδα φυτών που τα άνθη τους µοιάζουν µε πεταλούδες, όπως φασολιά, ρεβιθιά, φακή, αρακάς.

28 Τυπώθηκε σε 100% ανακυκλωμένο χαρτί. Πηγές Δυο χρόνια μετά τη μεγάλη φωτιά, η Πρασινοσκουφίτσα, παρέα με τους πιτσιρικάδες, αναδασώνει. Ποιος είναι ο δάσκαλος Φουκουόκα; Τι «μαγειρεύει» μέσα στο τεράστιο μίξερ του μαζί με την Πρασινοσκουφίτσα; Πώς θα χρησιμοποιήσουν τους αμέτρητους σβόλους που πλάθουν; Για ποια «Δρακόντεια μέτρα» κάνουν Γεωργόπουλος Αλέξανδρος, Τσαλίκη Ελισάβετ, Περιβαλλοντική λόγο; Εκπαίδευση, Εκδόσεις Gutenberg, Aθήνα Ακόμη μια ιστορία Ηλιόπουλος Βαγγέλης, με την Ο πανέξυπνη κότσυφας απαιτεί το δάσος να σωθεί, Πρασινοσκουφίτσα, Εκδόσεις Πατάκη, Μάιος Με κουίζ και δραστηριότητες στο τέλος! το έλατο της πλατείας, τους πιτσιρικάδες, το δάσος και την Άρκτο με τα παιδιά της! Cornell Joseph, Ας µοιραστούµε τη φύση µε τα παιδιά, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη Ένα βιβλίο που ευαισθητοποιεί μικρούς και μεγάλους σχετικά με την αναδάσωση και την προστασία των δασών. ιαδικτυακοί τόποι: 94 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΚΑΤΣΟΥ-ΚΑΝΤΑΝΗ 2011 / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2011