Copyright: Παπαργύρης Αθανάσιος, Παπαργύρης Δημήτριος, Eκδόσεις Zήτη, Νοέμβριος 2010, Θεσσαλονίκη

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Copyright: Παπαργύρης Αθανάσιος, Παπαργύρης Δημήτριος, Eκδόσεις Zήτη, Νοέμβριος 2010, Θεσσαλονίκη"

Transcript

1

2 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN Copyright: Παπαργύρης Αθανάσιος, Παπαργύρης Δημήτριος, Eκδόσεις Zήτη, Νοέμβριος 2010, Θεσσαλονίκη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού νόμου (N.2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη και συγγραφέα κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Φωτοστοιχειοθεσία Eκτύπωση Βιβλιοδεσία Π. ZHTH & Σια OE 18 ο χλμ Θεσσαλονίκης - Περαίας T.Θ Περαία Θεσσαλονίκης T.K Tηλ.: Fax: info@ziti.gr BIBΛIOΠΩΛEIO ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - KENTPIKH ΔIAΘEΣH: Aρμενοπούλου Θεσσαλονίκη Tηλ.: Fax sales@ziti.gr BIBΛIOΠΩΛEIO AΘHNΩN - ENΩΣH EKΔOTΩN BIBΛIOY ΘEΣΣAΛONIKHΣ: Στοά του Bιβλίου (Πεσμαζόγλου 5) AΘHNA Tηλ.-Fax: AΠOΘHKH AΘHNΩN - ΠΩΛHΣH XONΔPIKH: Aσκληπιού 60 - Eξάρχεια , Aθήνα Tηλ.-Fax: athina@ziti.gr ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ:

3 Πρόλογος Η αίσθηση της ποιότητας και ο ποιοτικός έλεγχος υπήρχαν σε λανθάνουσα κατάσταση ακόμη και στον αρχέγονο άνθρωπο. Ιστορικά ευρήματα ποιοτικού ελέγχου βρέθηκαν το δεύτερο μισό της 1 ης χιλιετίας. Η ανακάλυψη της επιγραφής της Ελευσίνας (4 ος αιώνας π.χ., βλέπε εικόνα παρακάτω) απέδειξε την ύπαρξη του αρχαιότερου ευρωπαϊκού προτύπου που είναι χαραγμένο σε μαρμάρινη πλάκα και δίνει τεχνικές και χημικές προδιαγραφές για τη σύνθεση των ορειχάλκινων συνδέσμων πόλων και εμπολίων των κιόνων της Φιλώνειας Στοάς, ενός κτίσματος που θα αναγειρόταν μπροστά στο Τελεστήριο της Ελευσίνας. Ίσως είναι το αρχαιότερο κείμενο σε θέματα ποιοτικού ελέγχου. Επιγραφή Ελευσίνας Το αρχαιότερο ευρωπαϊκό πρότυπο (Εφημερίδα Καθημερινή 04/01/2008)

4 6 Ποιοτικός Έλεγχος Παραγωγής Στην σημερινή εποχή μέσα σε βιομηχανικό περιβάλλον σκληρού ανταγωνισμού, όπου το σύνολο σχεδόν της δραστηριότητας έχει αναληφθεί από την ιδιωτική πρωτοβουλία, ο ποιοτικός έλεγχος έγινε το πλέον απαραίτητο εργαλείο για την επιβίωση μιας επιχείρησης. Ως ποιοτικός έλεγχος (Π.Ε) μπορεί να ορισθεί το σύνολο των τεχνικών, αναλυτικών και διοικητικών αρχών που εφαρμόζονται για την διαπίστωση, βελτίωση και διατήρηση της ποιότητας ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Η εξέλιξη του ποιοτικού ελέγχου κυρίως μετά τη δεκαετία του 50 οδήγησε στην διατύπωση αρχών, μεθόδων και τεχνικών Π.Ε. Στην εποχή μας ο Π.Ε είναι πιο συστηματικός και οργανωμένος και έχει εξελιχθεί σε έναν αυτόνομο επιστημονικό κλάδο, με διαφαινόμενη συνεχιζόμενη εξέλιξη σε συνάρτηση με τον αυξανόμενο ανταγωνισμό. Γενικά μπορούν να διακριθούν τρεις βασικοί άξονες πάνω στους οποίους θεμελιώνεται η υψηλή ποιότητα. Αυτοί είναι η κατάλληλη διοίκηση, η χρήση κατάλληλων εργαλείων ελέγχου ποιότητας (π.χ. Στατιστική ανάλυση, ανάπτυξη τεχνικών ελέγχου, δειγματοληψία κλπ) και τέλος η εφαρμογή συστημάτων Διασφάλισης. Η εκπαίδευση των επιστημόνων και μηχανικών ΑΕΙ σε θέματα Ποιοτικού Ελέγχου όπως έχει καταγραφεί από την επιστημονική κοινότητα είναι αναγκαία και επιθυμητή διότι συμβάλλει στην παραγωγή καλλίτερων και φθηνότερων προϊόντων. Το παρόν βιβλίο γράφτηκε και να καλύψει τα σημαντικότερα αντικείμενα της θεματικής ενότητας του Ποιοτικού Ελέγχου Παραγωγής και είναι προϊόν σχετικής πολύχρονης βιομηχανικής εμπειρίας, ερευνητικής δραστηριότητας καθώς και διδασκαλίας σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης. Σκοπός των συγγραφέων είναι ο μελετητής φοιτητής ή στέλεχος της βιομηχανίας να βρει σε ένα βιβλίο όλα όσα είναι απαραίτητα για να καταλάβει και εφαρμόσει τις διαδικασίες ελέγχου της ποιότητας των βιομηχανικών προϊόντων. Οι κύριοι στόχοι του παρόντος βιβλίου είναι να δώσει βασικές γνώσεις σχετικά με την Διοίκηση Ολικής Ποιότητας, τη θεωρία των συνόλων και των πιθανοτήτων, τα περιγραφικά μέτρα ποσοτικών χαρακτηριστικών, τις κατανομές πιθανοτήτων και τις δειγματοληπτικές κατανομές, την αξιοπιστία, την εκτιμητική και τους ελέγχους των υποθέσεων, την παλινδρόμηση και συσχέτιση, τα διαγράμματα ελέγχου παραγωγής, τη δειγματοληψία, τα εργαλεία βελτίωσης της ποιότητας και τα πρότυπα διασφάλισης της ποιότητας. Στο παρόν βιβλίο οι συντομογραφίες των όρων ποιότητας διατηρήθηκαν όπως χρησιμοποιούνται και διεθνώς για να είναι εύκολη η αναφορά και συσχέτιση με την διεθνή βιβλιογραφία. Επίσης στις περισσότερες περιπτώσεις οι όροι της ποιότητας δίδονται και με την αγγλική ονομασία τους ώστε να παρέχεται στον αναγνώστη η ευχέρεια αναζήτησης του όρου σε ξενόγλωσσα βιβλία.

5 Πρόλογος 7 Οι συγγραφείς επιθυμούν να ευχαριστήσουν την κ. Πηνελόπη Χατζηλία- Παπαργύρη για την φιλολογική διόρθωση του κειμένου και την Δρ. Σοφία Παπαργύρη-Μπένη για τις εύστοχες παρατηρήσεις της. Ελπίζουμε ότι το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για τους φοιτητές και πτυχιούχους θετικών επιστημών και μηχανικούς/τεχνολόγους που ασχολούνται με την ποιότητα υλικών και διεργασιών. Δρ. Αθανάσιος Δ. Παπαργύρης, Καθηγητής ΑΤΕΙ Λάρισας, Μέλος ΣΕΠ Μεταπτυχ. Προγράμματος Διασφάλισης Ποιότητας Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου Οι συγγραφείς Δρ. Δημήτριος Α. Παπαργύρης Χημικός Ποιοτικού Ελέγχου Βιομηχανίας

6 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ 1.1 Εισαγωγή Ορισμός ποιότητας κατά Deming Ορισμοί όρων ποιότητας Οι τάσεις της ποιότητας Το κόστος της ποιότητας Στοιχεία προγραμμάτων βελτίωσης της ποιότητας Οι παράμετροι και οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν και επηρεάζουν την ποιότητα ενός προϊόντος στη βιομηχανία Τα κριτήρια της ποιότητας ενός προϊόντος Μέτρηση της ποιότητας Η θέση της Ολικής Ποιότητας στη διοίκηση μιας επιχείρησης Τα κύρια σημεία μιας καλής Διοίκησης Ο κύκλος της ποιότητας Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 2: ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 2.1 Εισαγωγή Στόχοι του Π.Ε Η πολυπλοκότητα των προβλημάτων Π.Ε Οι Δραστηριότητες του Π.Ε Ο Ρόλος της Στατιστικής στον Π.Ε Ανάλυση ποιότητας προϊόντος Το οργανόγραμμα του Π.Ε Έλεγχος προϊόντος (product control) Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 3: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΩΝ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ 3.1 Εισαγωγή Βασικές έννοιες Ιδιότητες (Θεωρήματα) των Συνόλων... 48

7 10 Ποιοτικός Έλεγχος Παραγωγής 3.4 Θεωρήματα των πιθανοτήτων Συνδυαστική Ανάλυση (στοιχεία διατάξεων, μεταθέσεων και συνδυασμών) Αξιοπιστία Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 4: ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ 4.1 Εισαγωγή Συλλογή δεδομένων (Data Collection) Παρουσίαση δεδομένων Κατανομή συχνοτήτων ομάδων δεδομένων (grouped data) Μέτρα θέσης Μέτρα μεταβλητότητας Μέτρα ασυμμετρίας και κύρτωσης Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 5: ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ 5.1 Γενικά περί κατανομών Διωνυμική Κατανομή Χ ~ Β(n, p) Μορφή της διωνυμικής κατανομής Κατανομή Poisson X ~ P(λ) Poisson προσέγγιση της διωνυμικής κατανομής [p 0.1, λ 5] Κανονική προσέγγιση της Poisson κατανομής Υπεργεωμετρική κατανομή X ~ HG(N, n, p) Η Ομοιόμορφη Κατανομή U(a, b) Εκθετική κατανομή Χ ~ Ε(λ) Αρνητική διωνυμική κατανομή Χ ~ ΝΒ(r, p) Γεωμετρική κατανομή X ~ G(x, p) Κανονική Κατανομή Χ ~ Ν(μ, σ) Κανονική προσέγγιση διωνυμικής κατανομής Η κατανομή Weibull WEI(α, β, γ) Ιδιότητες της κατανομής Weibull Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 6: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ 6.1 Βασικές έννοιες Δειγματοληψία από πληθυσμό με κανονική κατανομή

8 Περιεχόμενα Κατανομή χ Κατανομή t (Κατανομή Student) Κατανομή F Δειγματοληψία από πληθυσμό Bernoulli Κανονική προσέγγιση της διωνυμικής Δειγματοληψία από πληθυσμό Poisson Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 7: ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ 7.1 Εισαγωγή Υπολογισμός αξιοπιστίας Παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοπιστία Στατιστικές εκφράσεις αξιοπιστίας Τύποι δοκιμών ζωής και αξιοπιστίας Προδιαγραφή ποιοτικού ελέγχου και αξιοπιστίας Η Χαρακτηρίζουσα καμπύλη δειγματοληψίας - χρόνου ζωής Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 8: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 8.1 Εκτιμήτρια Διάστημα εμπιστοσύνης Εκτίμηση της μέσης τιμής ενός πληθυσμού Εκτίμηση της διασποράς και της τυπικής απόκλισης ενός κανονικού πληθυσμού Εκτίμηση της διαφοράς δύο μέσων τιμών, όταν οι διασπορές του πληθυσμού είναι γνωστές Εκτίμηση της διαφοράς δύο μέσων τιμών, όταν οι διασπορές του πληθυσμού είναι άγνωστες Εκτίμηση του λόγου των διασπορών (σ 2/σ 1), δύο πληθυσμών με ανεξάρτητα δείγματα Εκτίμηση διωνυμικών παραμέτρων Εκτίμηση διαστήματος ανοχών (δ.α) Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 9: ΕΛΕΓΧΟΙ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ 9.1 Μηδενική και εναλλακτική υπόθεση

9 12 Ποιοτικός Έλεγχος Παραγωγής 9.2 Έλεγχοι υποθέσεων για μέσες τιμές Έλεγχοι της διαφοράς μέσων τιμών 2 πληθυσμών με ανεξάρτητα δείγματα Έλεγχοι για αναλογίες με μεγάλα δείγματα (πληθυσμός Bernoulli) Έλεγχοι με χρήση των διασπορών Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 10: ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ 10.1 Εισαγωγή Παλινδρόμηση Εκτίμηση μέσης τιμής και πρόβλεψη ιδιαίτερης τιμής της Υ Διερεύνηση της ακρίβειας προσαρμογής Έλεγχος σημαντικότητας της παλινδρόμησης Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 11: ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 11.1 Εισαγωγή Διαγράμματα Ελέγχου για συνεχείς μεταβλητές (Control Charts for variables) Τεχνικές λήψης διαγραμμάτων ελέγχου Διαγράμματα Ελέγχου για Ιδιότητες (χαρακτηριστικά) (Control Charts for Attributes) Κατασκευή διαγραμμάτων p όταν είναι σταθερό το μέγεθος της υποομάδος Κατασκευή διαγράμματος για μεταβαλλόμενο μέγεθος υποομάδος Διάγραμμα αριθμού μη συμφωνούντων-np Διαγράμματα ελέγχου ελαττωμάτων (c) Διαγράμματα ελέγχου ελαττωμάτων u Κριτήρια ελέγχου διαδικασίας Διάγραμμα Ροής (Run Chart) Διάγραμμα Ικανότητας διαδικασίας (Process Capability) Διαγράμματα Ελέγχου για τη Μέτρηση των Ασυμφωνιών (non-conformities Charts) Διαγράμματα για μέτρηση ασυμφωνιών ανά μονάδα (διάγραμμα-u) Σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας Ικανότητα διεργασίας Βιβλιογραφία

10 Περιεχόμενα 13 Κεφάλαιο 12: Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ 12.1 Εισαγωγή Επιλογή των δειγμάτων Χαρακτηριστικά των παρτίδων Στατιστική Επεξεργασία Σχέση καταναλωτή παραγωγού Σχεδιασμός Πλάνου (Σχεδίου) Δειγματοληψίας Σχέδια Δειγματοληψίας Αποδοχής Παρτίδων Με Βάση τα Χαρακτηριστικά των Προϊόντων ( MIL-STD-105E και ANSI/ASQC Z ) Εισαγωγή Τύποι και αυστηρότητα ελέγχων Ανάλυση της MIL-STD Πίνακες Dodge - Romig ANSI/ASQC S Σχέδια Δειγματοληψίας Αποδοχής για Συνεχή Παραγωγή MIL-STD-1235B Σχέδια Δειγματοληψίας Αποδοχής για μεταβλητές Δειγματοληψία αποδοχής μεταβλητών (MIL-STD-414 ANSI/ASQC Z ) Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 13: ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 13.1 Εισαγωγή Τα εργαλεία ελέγχου ποιότητας Το φύλλο ελέγχου (Checksheet) Το διάγραμμα PARETO Διάγραμμα αιτίου - αποτελέσματος (Cause-Effect diagram) CE ή διαγράμματα ψαροκόκαλου (Fish-bone diagram) Διάγραμμα ροής (Flow chart) Ιστόγραμμα (Histogram) Διάγραμμα διασκόρπισης (Scatter diagram) Διάγραμμα ελέγχου παραγωγής (Control chart) Διάγραμμα διαδοχικών τιμών (Run charts) Γραφική Απεικόνιση (Graph) Καταιγισμός ιδεών (Brainstorming) Διάγραμμα συνάφειας (Affinity diagram) Βιβλιογραφία

11 14 Ποιοτικός Έλεγχος Παραγωγής Κεφάλαιο 14: ΠΡΟΤΥΠΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 14.1 Εισαγωγή Ιστορική αναδρομή ΙSO 9000 Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας ISO Σύστημα Διοίκηση Ποιότητας ISO Συστήματα Περιβαλλοντολογικής Διαχείρισης ISO Σύστημα Διαχείρισης για Εργαστήρια Δοκιμών και Διακριβώσεων Επιλογή του ορθού προτύπου και διαδικασίες πιστοποίησης Βιβλιογραφία Βιβλιογραφία όλων των κεφαλαίων ΠΙΝΑΚΕΣ 1. Εντολές Excel που χρησιμοποιούνται στον ποιοτικό έλεγχο Πίνακας τυχαίων αριθμών Κανονική κατανομή Poisson κατανομή (με χρήση του Excel) Συντελεστές διαγραμμάτων ελέγχου Κατανομή t. Συμπληρωματικά α-ποσοστιαία σημεία Κατανομή χ 2. Συμπληρωματικά α-ποσοστιαία σημεία Κατανομή F. Συμπληρωματικά α-ποσοστιαία σημεία Προϋποθέσεις και Εφαρμογές των Πιθανοτικών κατανομών Πίνακας συντελεστών ανοχών για δίπλευρο έλεγχο (κανονική κατανομή) Ευρετήριο όρων

12 1 ο Kεφάλαιο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ 1.1 Εισαγωγή Ποιοτικός έλεγχος είναι ένα ολοκληρωμένο αποτελεσματικό σύστημα το οποίο περιλαμβάνει την εγκαθίδρυση, διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας σε κάθε παραγωγικό ή άλλο τομέα μιας βιομηχανίας ή επιχείρησης ώστε τα τελικά προϊόντα και οι υπηρεσίες να δίνουν την μέγιστη δυνατή ικανοποίηση στον αγοραστή στην πλέον οικονομική τιμή. Αυτό μπορεί να γίνει με ολοκληρωμένη εφαρμογή τεχνικών και δράσεων, όπως ο καθορισμός προδιαγραφών, η σχεδίαση ώστε να υπάρχει κάλυψη των προδιαγραφών, η παραγωγή σύμφωνα με τις προδιαγραφές, η εκτίμηση του βαθμού συμμόρφωσης με τις προδιαγραφές, η επέμβαση προς αποκατάσταση ατελειών, η αναθεώρηση προδιαγραφών αν είναι αυτό απαραίτητο, κλπ. Η ιστορία του ποιοτικού ελέγχου είναι σίγουρα τόσο παλιά όσο και η ιστορία της ανθρωπότητας. Η κατασκευή της πρώτης καλύβας από τον Homo Sapiens και η κατάρρευση της ήταν ίσως ένα από τα πρώτα δείγματα ποιοτικού ελέγχου και αστοχίας υλικού. Κατά τον μεσαίωνα η επίτευξη καλής ποιότητας ήταν αποτέλεσμα πολύχρονης εκπαίδευσης και δεξιοτεχνίας. Με την βιομηχανική επανάσταση η εξειδίκευση στην παραγωγή και η αναγκαιότητα ύπαρξης ανταλλακτικών που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα φθαρμένα εξαρτήματα οποιασδήποτε ομοειδούς συσκευής-μηχανής ανέτρεψε την μέχρι τότε επικρατούσα τάση της κατασκευής από έναν τεχνίτη ενός ολόκληρου προϊόντος και επέβαλε την εξειδίκευση και την ανάπτυξη των μεθόδων ποιοτικού ελέγχου, επιβάλλοντας την επιθεώρηση των προϊόντων μετά την τελική συναρμολόγηση τους. Πριν από το 1920, ποιοτικός έλεγχος σήμαινε 100% έλεγχο και συχνά ήταν τόσο υποκειμενικός ώστε να εξαρτάται η συμφωνία ή ασυμφωνία από τον ελεγκτή. Το 1924 ο Shewhart εργαζόμενος στην εταιρεία Bell Telephone Laboratories χρησιμοποίησε στατιστικά στοιχεία ελέγχου των προϊόντων της και αυτό θεωρείται ως

13 16 Κεφάλαιο 1 η πρώτη εφαρμογή σύγχρονου στατιστικού ποιοτικού ελέγχου στη βιομηχανία. Ο Shewhart ανέπτυξε τη χρήση διαγραμμάτων ελέγχου (control charts) για την αξιολόγηση διαφόρων διαδικασιών. Αργότερα, στα τέλη του 1920, δύο επίσης μεγάλοι του Π.Ε. οι Η.F. Dodge και H.G. Romig, επίσης εργαζόμενοι στην Bell Telephone Laboratories ανέπτυξαν τους πίνακες δειγματοληπτικού ελέγχου αποδοχής ως εναλλακτική λύση έναντι του 100% ελέγχου. Αργότερα το 1939 ο Romig εκπόνησε την διδακτορική διατριβή του με θέμα Επιτρεπόμενοι μέσοι όροι στον δειγματοληπτικό έλεγχο. Η πραγματική όμως καθιέρωση του Π.Ε. άρχισε κατά τον Βʹ Παγκόσμιο πόλεμο όταν η ανάγκη αυξημένης παραγωγής και υψηλής ποιότητας στρατιωτικού υλικού, ήταν επιβεβλημένη λόγω του πολέμου. Το 1940 γράφτηκαν μια σειρά από εγχειρίδια ποιοτικού ελέγχου με σπουδαιότερο το MIL-STD-105 που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στην πολιτική εκδοχή του. Το 1946 δημιουργήθηκε η Αμερικανική Εταιρεία Ποιοτικού Ελέγχου (ASQC-American Society for Quality Control) που είχε σκοπό την εξάπλωση και εφαρμογή του Ποιοτικού Ελέγχου σε όλους τους τύπους της παραγωγής και των υπηρεσιών. Δύο είναι παγκοσμίως οι άνθρωποι που ανέπτυξαν τις φιλοσοφίες της διοίκησης (managment) σχετικά με την ποιότητα: ο Joseph Juran και ο W. Edwards Deming και δίκαια θεωρούνται ως οι γκουρού του ποιοτικού ελέγχου. O W. Edwards Deming είναι ο πατέρας των σύγχρονων απόψεων για την ποιότητα και αναγνωρίζεται διεθνώς ως ο άνθρωπος που οδήγησε την ιαπωνική επανάσταση ποιότητας. Σύμφωνα με τον Deming η ποιότητα είναι παγκόσμια έννοια και στηρίζεται στον ανταγωνισμό. Αν και ο Deming ανέπτυξε την φιλοσοφία του στις ΗΠΑ από την δεκαετία του 1950, άρχισε να γίνεται αποδεκτός αρκετά χρόνια αργότερα. Ο Deming άρχισε να εκδίδει βιβλία, να διδάσκει στα πανεπιστήμια N.York και Columbia, να δίδει σεμινάρια και να είναι σύμβουλος των μεγαλύτερων αμερικανικών και ιαπωνικών εταιρειών (π.χ. Ford, Nashua, Florida Light & Electric). 1.2 Ορισμός ποιότητας κατά Deming Το 1950 ο Δρ. Deming, κατόπιν πρόσκλησης Ιαπώνων βιομηχάνων, έδωσε σειρά διαλέξεων στην Ιαπωνία σχετικά με τις στατιστικές μεθόδους και την υπευθυνότητα των γενικών διευθυντών για την ποιότητα. Ήταν τόσο μεγάλη η αποδοχή των θεωριών του Deming, ώστε η μέγιστη διάκριση για την ποιότητα στην Ιαπωνία να

14 Εισαγωγή στην ποιότητα 17 φέρει το όνομα βραβείο Deming. Αντίστοιχα ο Juran, το 1954 επηρέασε τους Ιάπωνες σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της ποιότητας και θεωρείται δεύτερος μόνον ως προς τον Deming. Οι Ιάπωνες με βάση τις θεωρήσεις αυτές έθεσαν τα ποιοτικά πρότυπα και αργότερα τους ακολούθησε και ο υπόλοιπος βιομηχανικός κόσμος. Το Ιαπωνικό θαύμα του 1960 στηρίχθηκε στην εφαρμογή των θεωριών των παραπάνω επιστημόνων οι οποίοι, όχι ασυνήθιστο, είχαν αγνοηθεί προηγουμένως στην πατρίδα τους (ΗΠΑ). Όπως και σε πολλά άλλα επιστημονικά πεδία οι Ιάπωνες δεν υπήρξαν συνήθως πρωτοπόροι αλλά ήξεραν να εφαρμόζουν με πειθαρχία, σχολαστικότητα και εργατικότητα αυτά που άλλοι, μετά από έρευνα είχαν βρει. Το ειρωνικό στην όλη υπόθεση είναι ότι στη συνέχεια στις δεκαετίες του 1970 και 1980 οι Αμερικανοί μάνατζερ επισκέπτονταν την Ιαπωνία για να διδαχθούν το Ιαπωνικό θαύμα, που βέβαια δεν θα ήταν καθόλου απαραίτητο αν κάποιες δεκαετίες πριν είχαν διαβάσει τα γραπτά των Deming και Juran. Η έμφαση στην ποιότητα συνεχίσθηκε στην αυτοκινητοβιομηχανία το Η ποιοτική διαφορά μεταξύ των παραγομένων αμερικανικών και ιαπωνικών αυτοκινήτων μειώθηκε και ουσιαστικά εξαφανίσθηκε όταν αμερικανικά αυτοκίνητα (π.χ. Saturn) κατετάγησαν αμέσως μετά από πολύ ακριβότερα ιαπωνικά αυτοκίνητα. Επιπλέον τα αμερικανικά αυτοκίνητα, καθώς και πολλά ευρωπαϊκά π.χ. Audi - Volkswagen, υπερτέρησαν των ιαπωνικών σε οικονομία καυσίμων, παθητική α- σφάλεια, τιμή και νέα τεχνολογία. Παρόλα αυτά τα ιαπωνικά-κορεάτικα αυτοκίνητα, εξακολουθούν μέχρι και σήμερα, να είναι περισσότερο αξιόπιστα από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Την τελευταία δεκαετία του 20 ου αιώνα, τα πρότυπα της σειράς ISO-9000 (ΕΝ για την Ευρωπαϊκή Ένωση και Q-90 για τις ΗΠΑ) έχουν γίνει το παγκόσμιο μοντέλο συστήματος ποιότητας. Ο στόχος κάθε βιομηχανίας σχετικά με την ποιότητα θα πρέπει να είναι η παραγωγή ενός προϊόντος με την καλλίτερη σχεδίαση, κατασκευή και εμφάνιση ώστε να ικανοποιεί πλήρως τον πελάτη, αλλά και με το μικρότερο δυνατό κόστος. Η ανταγωνιστικότητα δηλαδή μιας βιομηχανίας καθορίζεται από τους δύο παράγοντες ποιότητας-κόστους που επιπλέον αλληλοεπηρεάζονται. 1.3 Ορισμοί όρων ποιότητας Οι ορισμοί των σημαντικότερων εννοιών του ποιοτικού ελέγχου είναι απαραίτητοι από την αρχή. α) Ποιότητα δεν είναι όπως θεωρείται στην καθημερινή ζωή (η απόλυτη έννοια

15 18 Κεφάλαιο 1 του καλλίτερου) αλλά η παραγωγή του καλλίτερου προϊόντος ή υπηρεσίας υπό καθορισμένες συνθήκες αγοράς ή η καταλληλότητα για χρήση (Fitness for use). Οι καθορισμένες συνθήκες περιλαμβάνουν την τελική χρήση και την τιμή πώλησης. Αυτό σημαίνει ότι ένα προϊόν ή μια υπηρεσία πρέπει να εξυπηρετεί τις ανάγκες ή τις επιθυμίες του καταναλωτή. Σύμφωνα με το πρότυπο ANSI/ASQC A ποιότητα είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας που έχουν σκοπό την ικανοποίηση συγκεκριμένων ή προκυπτουσών αναγκών. Ο Deming θεωρεί ότι παρόλο που η ποιότητα περιλαμβάνει προσαρμογή των χαρακτηριστικών του προϊόντος στις απαιτήσεις του καταναλωτή πρέπει να προχωρά και παραπέρα. Ο ορισμός της ποιότητας κατά Deming, παρά το ότι ο ίδιος είναι θετικός επιστήμων (μηχανικός -στατιστικός) είναι μη ποσοτικός και σχετικά αόριστος. Σύμφωνα με αυτόν, ένα προϊόν ή μια υπηρεσία έχει υψηλή ποιότητα όταν και αν οι αγοραστές λαμβάνουν μεγάλη απόδοση των χρημάτων τους, παραμένουν πιστοί στις αγορές τους, διαφημίζουν σε άλλους το προϊόν ή την υπηρεσία που αγόρασαν και τέλος αγοράζουν άλλα προϊόντα του ιδίου κατασκευαστή. Είναι φανερό ότι οι πολλές εναλλακτικές προσεγγίσεις της ποιότητας οδηγούν σε ένα σύνθετο ορισμό κατά τον οποίο ποιότητα σημαίνει παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που θα δημιουργήσουν πιστούς καταναλωτές και κέρδη για τους κατασκευαστές και τους παρέχοντες τις υπηρεσίες. Αυτό επιτυγχάνεται όταν καλυφθούν και οι 8 παράμετροι ποιότητας του Garvin (βλέπε παρακάτω). β) Διασφάλιση ποιότητας (quality assurance), είναι όλες οι διαδικασίες που ε- φαρμόζονται στην παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας ώστε να εξασφαλίζεται ότι το προϊόν ή η υπηρεσία καλύπτουν ορισμένες προδιαγραφές. γ) Έλεγχος ποιότητας (quality control) είναι όλες οι διαδικασίες που μετρούν τα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας με βάσει καθορισμένες προδιαγραφές. Ουσιαστικά είναι η μέτρηση του, πόσο καλά εφαρμόσθηκε η διασφάλιση ποιότητας. Υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ διασφάλισης και ελέγχου ποιότητας: Με τη διασφάλιση της ποιότητας εξασφαλίζεται ότι ο σχεδιασμός, η παραγωγή, η επιθεώρηση και ο έλεγχος έχουν γίνει σύμφωνα με ορισμένα πρότυπα ενώ ο έλεγχος ποιότητας αναφέρεται στις πραγματικές φυσικές ενέργειες που έχουν γίνει πχ. επιθεωρήσεις, μετρήσεις και δοκιμές. δ) Διαχείριση ποιότητας (quality management) είναι το τμήμα της ευρύτερης Διοικητικής λειτουργίας που καθορίζει και εφαρμόζει την πολιτική της ποιότητας. Για να υπάρχει ορθή Διοικητική Λειτουργία θα πρέπει να υπάρχει οργανόγραμμα με σαφείς οργανωτικές αρμοδιότητες.

16 Εισαγωγή στην ποιότητα Οι τάσεις της ποιότητας Μετά το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου οι ΗΠΑ ήταν η μόνη βιομηχανική χώρα με υψηλή παραγωγική ικανότητα. Η χώρα αυτή ανέπτυξε μεθόδους μαζικής παραγωγής σε τέτοια έκταση ώστε να υπερκαλύψει τις εγχώριες απαιτήσεις και επιπλέον να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις όλων των άλλων κρατών. Η επικρατούσα τότε τάση της αγοράς ήταν ότι: τα παραγόμενα προϊόντα σε λογικές τιμές, ανεξάρτητα ποιότητας θα μπορούσαν να πουληθούν χωρίς προβλήματα. Πράγματι, η ανάπτυξη της αμερικάνικης βιομηχανίας ήταν ραγδαία, χωρίς όμως την αίσθηση του κινδύνου που έκρυβε η μη προσοχή στην ποιότητα. Με το πέρασμα όμως των ετών, πολλά κράτη με την οικονομική βοήθεια της Αμερικής π.χ. σχέδιο Marschall άρχισαν να αναπτύσσουν την οικονομία τους, και να εφαρμόζουν μεθόδους ανταγωνισμού για την αντιμετώπιση της φαινομενικής υπεροχής της αμερικανικής βιομηχανίας. Κάποιες από τις χώρες αυτές διάλεξαν να συναγωνισθούν την Αμερική ως προς τις τιμές των παραγόμενων προϊόντων πχ. οι βιομηχανίες μετάλλου της Νότιας Αμερικής και οι βιομηχανίες του Χονγκ Κόνγκ, ενώ κάποιες άλλες (κυρίως της Ευρώπης και της Ασίας) ακολούθησαν προστατευτική πολιτική, έκλεισαν την αγορά τους για κάποια αμερικανικά προϊόντα και προσπάθησαν να κάνουν εξαγωγές σε άλλες χώρες. Σήμερα οι τάσεις σχετικά με την ποιότητα είναι: α) Οι απαιτήσεις ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων είναι υψηλές και γίνονται συνεχώς υψηλότερες λόγω του υψηλού ανταγωνισμού. Η εισαγωγή νέας τεχνολογίας έχει κάνει δυνατή την παραγωγή πολύπλοκων προϊόντων υψηλών προδιαγραφών γεγονός όμως που αυξάνει την πιθανότητα αστοχιών και κάνει ακόμη μεγαλύτερη την ανάγκη αξιόπιστων μεθόδων ποιοτικού ελέγχου. β) Οι αυξημένες απαιτήσεις για προϊόντα υψηλής ποιότητας, καθιστούν σε πολύ σύντομο διάστημα ξεπερασμένες. τις τρέχουσες τακτικές και τεχνολογίες παραγωγής. Για παράδειγμα το εξάρτημα που κάποτε θα μπορούσε να ελεγχθεί με ένα παχύμετρο ή ένα μικρόμετρο, τώρα απαιτεί όργανα ελέγχου μεγαλύτερης ακρίβειας διότι η ζητούμενη ακρίβεια είναι μεγαλύτερη από εκείνη των οργάνων αυτών. Υλικό που κάποτε θα γίνονταν αποδεκτό μόνο επειδή είχε κίτρινο ή ε- ρυθρό χρώμα, τώρα απαιτεί χημικό έλεγχο για να διαπιστωθεί η χημική ποιοτική και ποσοτική του σύσταση και να εξακριβωθεί αν είναι φωσφορούχος ορείχαλκος ή ορείχαλκος βηρυλλίου. Η παραγωγικότητα ενός παλαιού χυτηρίου ή ενός απλού τόρνου είναι πλέον ξεπερασμένες όταν έχουν αναπτυχθεί οι τεχνολογίες χύτευσης και οι τόρνοι CNC. Υπολογίζεται ότι ενώ στη δεκαετία του 1960 η ε-

17 20 Κεφάλαιο 1 πένδυση του εξοπλισμού ΠΕ ήταν 10-20%, τώρα είναι της τάξης του 30-40% και πιθανόν να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στις αρχές του 21 αιώνα. γ) Τα κόστη ποιοτικού ελέγχου είναι πολύ υψηλά και θα γίνονται συνεχώς υψηλότερα αν μια επιχείρηση επιθυμεί να παραμείνει ανταγωνιστική και να βελτιώσει τη θέση της στην αγορά. Τα κόστη αυτά φθάνουν σε πολλές περιπτώσεις το 10% του κόστους του προϊόντος και πιθανόν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο. 1.5 Το κόστος της ποιότητας Σε αντίθεση με την κλασική άποψη, ότι δηλαδή η ποιότητα αυξάνει το κόστος, οι μεγάλες βιομηχανίες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η βελτίωση της ποιότητας οδηγεί σε μείωση του κόστους και βελτίωση της παραγωγικότητας. Κλασικά θεωρούνται τα παραδείγματα της XEROX (βρέθηκε ότι το κόστος τής μη συμμόρφωσης με τις προδιαγραφές ποιότητας κόστιζε 20% του τζίρου) και της MOTOROLA (η υψηλή ποιότητα και το χαμηλό κόστος συμβαδίζουν και είναι παγίδα να πιστεύεται ότι η υψηλή ποιότητα έχει υψηλό κόστος). Έρευνα από παγκοσμίως γνωστούς ερευνητές στον τομέα βελτίωσης της ποιότητας όπως ο Joseph Juran έδειξε ότι περίπου το 1/3 της οικονομίας των ΗΠΑ καταναλώνεται σε επισκευές λόγω χαμηλής ποιότητας. Ο A.V. Feigenbaum, διακεκριμένος ερευνητής ποιότητας προσδιόρισε ότι το 15-40% του κόστους κατασκευής όλων των αμερικανικών προϊόντων αποδίδεται στην παραγωγή άχρηστων προϊόντων. Το κόστος της χαμηλής ποιότητας συνήθως, οφείλεται σε: επιδιορθώσεις προϊόντων, ανίχνευση ποιότητας (έλεγχος και παρακολούθηση), παραγωγή άχρηστων προϊόντων (scrap), εγγυήσεις και επισκευές. Τα προβλήματα της ποιότητας μπορεί να μην οφείλονται στην παραγωγική διαδικασία. Έρευνα στην Motorola έδειξε ότι το 90% των λαθών που γίνονταν από το προσωπικό της εταιρείας δεν οφείλονταν στην παραγωγική διαδικασία αλλά σε άλλους παράγοντες όπως στην μη-σωστή συμπλήρωση εντύπων, στις γρήγορες (αλλά όχι σωστές ενέργειες) και στην μηπρόβλεψη συντήρησης (service). Ακόμη και στην παραγωγική διαδικασία μόνο το 20% των ελαττωμάτων αποδίδονται στην παραγωγή ενώ το 80% οφείλεται στην σχεδίαση και στην πολιτική προμηθειών της εταιρείας. Ο Juran εισήγαγε την έννοια του κόστους χαμηλής ποιότητας (COPQ-Cost Of Poor Quality) Το κόστος αυτό είναι εκείνο που μπορεί να εξαφανισθεί αν δεν υ- πάρχουν προβλήματα ποιότητας και περιλαμβάνει τα κόστη εύρεσης, επισκευής ή

18 Εισαγωγή στην ποιότητα 21 αποφυγής των ελαττωμάτων που οδηγούν στην χαμηλή ποιότητα. Το συνολικό κόστος χαμηλής ποιότητας, COPQ ενός προϊόντος αποτελείται από: α) Κόστος από ελαττωματικά προϊόντα που ανακαλύπτονται πριν από την αποστολή. β) Κόστος από ελαττωματικά προϊόντα που ανακαλύπτονται μετά την αποστολή τους στην κατανάλωση. γ) Κόστος εκτίμησης-ελέγχου εισερχομένων πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων. δ) Κόστος πρόληψης παραγωγής ελαττωματικών προϊόντων. Σύμφωνα με τον Juran το 50 μέχρι 80% του συνολικού κόστους COPQ αντιστοιχεί στα εσωτερικά και εξωτερικά κόστη και τα υπόλοιπα στην εκτίμηση και την πρόληψη. Βέβαια η αναζήτηση επίτευξης μηδενικών ελαττωμάτων δεν είναι ένας πρακτικός στόχος διότι τότε το COPQ δεν θα είναι το ελάχιστο δυνατό αφού τα κόστη εκτίμησης πρώτων υλών και πρόληψης ελαττωμάτων θα ήταν πολύ υψηλά. 1.6 Στοιχεία προγραμμάτων βελτίωσης της ποιότητας Ο Juran συνιστά κατά την εφαρμογή ενός προγράμματος βελτίωσης ποιότητας την εφαρμογή μιας προσέγγισης με τρεις στόχους: α) Στο αρχικό στάδιο την εφαρμογή ενός ριζοσπαστικού προγράμματος (breakthrough project). Ένα τέτοιο πρόγραμμα αντιμετωπίζει ριζικά ένα χρόνιο πρόβλημα (αλλαγή τεχνικής, μέσων, προδιαγραφών κλπ). β) Μετά την επιτυχία της φάσης (α), σταθεροποίηση και επαναπληροφόρηση (feedback) για διατήρηση της επιτυχίας. γ) Διατήρηση του ενδιαφέροντος της γενικής διεύθυνσης σε θέματα οργάνωσης στόχων ποιοτικού ελέγχου. Γενικά, η βελτίωση της ποιότητας μπορεί να επιτευχθεί με την πραγματοποίηση των παρακάτω εννέα βημάτων: 1. Κατανόηση της έννοιας της ποιότητας. 2. Αναγνώριση της σφαίρας επιρροής και καταγραφή των περιορισμών. 3. Επιλογή της κατάλληλης μεθοδολογίας για βελτίωση της ποιότητας. 4. Επιλογή του κατάλληλου προσωπικού, τεχνικών μέσων (εργαλεία, συσκευές), μεθοδολογιών (techniques) και γνώσεων για εκτέλεση του προγράμματος βελ-

19 22 Κεφάλαιο 1 τίωσης της ποιότητας. 5. Εκτέλεση του πλάνου και καταγραφή της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων (καταγραφή προόδου). 6. Σταθεροποίηση των βελτιώσεων από την εφαρμογή του προγράμματος βελτίωσης ποιότητας και καθιέρωση των νέων διαδικασιών. 7. Επανάληψη των βημάτων (3-6) με νέα projects βελτίωσης ποιότητας, αυξάνοντας σταδιακά τις περιοχές των σφαιρών επιρροής, δημοσιοποιώντας τις επιτυχίες των προγραμμάτων βελτίωσης ποιότητας. 8. Δημιουργία βιβλιοθήκης αναφοράς με βιβλία, άρθρα, περιγραφές διαδικασιών, έντυπα περιγραφής των επιτυχιών, βιβλιογραφία για εκπαίδευση και ενημέρωση και κάθε άλλο υλικό υποστήριξης, για κάθε νέο project και κάθε ένα από τα προηγούμενα βήματα. 9. Δημιουργία περιβάλλοντος ευνοϊκού για βελτίωση της ποιότητας (μέσα από τις δυνατότητες που έχει ο μάνατζερ για την βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού). 1.7 Οι παράμετροι και οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν και επηρεάζουν την ποιότητα ενός προϊόντος στη βιομηχανία Οι πέντε παράμετροι που χαρακτηρίζουν την ποιότητα ενός προϊόντος σύμφωνα με τον Juran είναι: 1. Η σχεδίαση προδιαγράφει τι είναι και τι μπορεί να επιτελέσει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία π.χ. διακρίνει ένα φορτηγό από ένα επιβατικό αυτοκίνητο. 2. H συμφωνία δείχνει την σχέση συμφωνίας μεταξύ τελικού προϊόντος και αρχικής σχεδίασης. 3. Η διαθεσιμότητα που εμπεριέχει παράγοντες όπως η αξιοπιστία, η δυνατότητα συντήρησης και η διάρκεια ζωής του προϊόντος. 4. Η ασφάλεια αναφέρεται στους κινδύνους που πιθανόν εκτίθεται ο καταναλωτής από τη χρήση που προϊόντος. 5. Η τελική χρήση εμπεριέχει τους προηγούμενους τέσσερις παράγοντες με έμφαση στη χρήση στα χέρια του καταναλωτή. Αυτή επηρεάζεται από τη συσκευασία, μεταφορά, αποθήκευση και αξιοπιστία στην τελική χρήση. Οι μάνατζερ μπορούν να επηρεάσουν κυρίως τους παράγοντες υπ. αριθ, 2 και 5 και γενικά τις δραστηριότητες εκείνες που εμπίπτουν στη δικαιοδοσίας τους.

20 Εισαγωγή στην ποιότητα 23 Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα (λέγονται και παράγοντες των 7 M διότι όλες οι αγγλόφωνες λέξεις αρχίζουν από το γράμμα Μ) είναι: Η αγορά (Market) Οι άνθρωποι (Men) Τα χρήματα (Money) Η διοίκηση (Management) Τα υλικά (Materials) Οι μηχανές και οι μέθοδοι (Machines and Methods) Διάφορα (Miscelaneous). 1.8 Τα κριτήρια της ποιότητας ενός προϊόντος Σύμφωνα με τον Garvin κάθε προϊόν κρίνεται σύμφωνα με τα παρακάτω κριτήρια: 1. Συμπεριφορά κατά τη χρήση Απόδοση και συμπεριφορά κατά τη χρήση με βάση τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. 2. Ειδικά χαρακτηριστικά Επιπλέον χαρακτηριστικά που κάνουν ένα προϊόν να ξεχωρίζει από άλλα παρόμοια. 3. Αξιοπιστία κατά την χρήση Μικρή πιθανότητα κακής λειτουργίας στο ενεργό διάστημα (διάρκεια ζωής) χρήσης ενός προϊόντος. 4. Συμμόρφωση με τις προδιαγραφές Κάλυψη προδιαγραφών και χαρακτηριστικών ανταγωνιστικών προϊόντων. 5. Αντοχή - διάρκεια ζωής προϊόντων Η αντοχή ενός προϊόντος έχει τεχνική και οικονομική διάσταση. Η τεχνική και οικονομική ζωή ενός προϊόντος μπορεί να συμπίπτουν (πχ. λαμπτήρας) ή όχι όταν ένα προϊόν μπορεί να επισκευασθεί μετά από κάποιο διάστημα χρήσης (πχ. τηλεόραση). Η αξιοπιστία και η διάρκεια ζωής συμβαδίζουν. 6. Στήριξη συντήρησης - επισκευής (serviceability) Περιλαμβάνει την ταχύτητα εξυπηρέτησης, την πολιτική της εταιρείας σε θέματα συντήρησης, την απόδοση συντήρησης επισκευής, τον απαιτούμενο χρόνο επισκευής κ.ά.

21 24 Κεφάλαιο 1 7. Αισθητική - σχεδίαση Αν και η αισθητική και σχεδίαση είναι υποκειμενική, η έρευνα αγοράς έχει δείξει ότι υπάρχουν βασικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται. 8. Αντιληπτή ποιότητα (perceived quality) Τις περισσότερες φορές οι καταναλωτές έχουν περιορισμένη ή και καθόλου πληροφόρηση για ένα προϊόν. Οι κατασκευαστές αναπτύσσουν ένα πρόγραμμα πληροφόρησης (π.χ. διαφήμιση) και επίσης φροντίζουν να αναπτύσσουν καλή φήμη (γεγονός εξαιρετικά δύσκολο διότι απαιτείται πολύς χρόνος). Στην περίπτωση της παροχής υπηρεσιών εκτός των ανωτέρω παραγόντων ποιότητας εξαιρετικά υψηλή είναι και η σπουδαιότητα της πληροφόρησης σαν μια διάσταση της ποιότητας. Παροχή λανθασμένης ή ατελούς πληροφόρησης μπορεί να οδηγήσει σε κακή παροχή υπηρεσιών και φυσικά αυτό θα έχει δυσμενή επίδραση και στα υπόλοιπα χαρακτηριστικά ποιότητας. Κατανόηση των παραμέτρων ποιότητας και της επίδρασης πληροφόρησης θα βοηθήσει τον μάνατζερ να βρει τις διαδικασίες βελτίωσης της ποιότητας μέσα στη σφαίρα της δικής του σφαίρας επιρροής. 1.9 Μέτρηση της ποιότητας Ο Μάνατζερ που θα εφαρμόσει τα προηγούμενα θα πρέπει να μπορεί να μετρήσει την ποιότητα και την βελτίωση της. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται μια πιό επιχειρησιακή θεώρηση του θέματος. Ο επιχειρησιακός ορισμός της ποιότητας προκύπτει από την θεώρηση της επιχειρηματικής διαδικασίας ως ένα σύστημα. Τα επιχειρησιακά συστήματα περιλαμβάνουν όλη την επιχειρησιακή διαδικασία καθώς και τις επιμέρους δραστηριότητες μέσα σε μια μεγάλη επιχείρηση. Για παράδειγμα ένα επιχειρησιακό σύστημα μιας επιχείρησης πιθανόν να περιλαμβάνει: τα εισαγόμενα στο σύστημα (π.χ. κεφάλαια, κανονισμοί, δάνεια, επιτόκια, εργαζόμενοι, ακίνητα, δημόσιες σχέσεις, διαφήμιση κλπ.). τη διαδικασία μετατροπής και αποφάσεις χρήσης (π.χ. κεφαλαίων, απολύσεις προσωπικού, ασφάλεια επενδύσεων κλπ). τα εξαγόμενα (π.χ. ασφάλεια, ευκαιρίες επενδύσεων, πηγές χρηματοδότησης απαιτήσεις γης και κτηρίων κλπ). Μέσα στην επιχείρηση κάθε τμήμα ή γραφείο θα πρέπει να έχει ένα δικό του επιχειρησιακό σύστημα. Όπως είναι φανερό μπορεί να υπάρχει και κυκλική επίδραση των φάσεων του συστήματος μιας βιομηχανίας/επιχείρησης π.χ. (Σχήμα 1.1).

22 Εισαγωγή στην ποιότητα 25 Εισαγόμενα υλικά/πρώτες ύλες Παραπροϊόντα Μόλυνση Εξαγόμενα προϊόντα Τεχνικές/Διαδικασίες μετατροπής Σχήμα 1.1: Κυκλική επίδραση φάσεων 1.10 Η θέση της Ολικής Ποιότητας στη διοίκηση μιας επιχείρησης Το βασικό αξίωμα για την επιβίωση μιας επιχείρησης είναι ότι το κέρδος εξαρτάται από: την ικανότητα πώλησης προϊόντων, την παραγωγικότητα και την ικανότητα παραγωγής προϊόντων. Και οι τρεις παράγοντες επηρεάζονται θετικά από την ολική ποιότητα (Σχήμα 1.2). Ικανότητα πώλησης προϊόντος Παραγωγικότητα Κέρδος Ικανότητα παραγωγής προϊόντος Σχήμα 1.2: Διάγραμμα αιτίου-αποτελέσματος των παραγόντων που επηρεάζουν το κέρδος μιας επιχείρησης

23 26 Κεφάλαιο Τα κύρια σημεία μιας καλής διοίκησης Ο Deming διατύπωσε τα παρακάτω 14 σημεία στα οποία πρέπει να δίνει προσοχή η διοίκηση μιας παραγωγικής μονάδας ώστε να λαμβάνονται τα επιθυμητά αποτελέσματα: 1. Ανταγωνιστικότητα προϊόντων (δημιουργία σταθερών συνθηκών βελτίωσης) 2. Αποδοχή των δεδομένων κάθε οικονομικής εποχής. 3. Μείωση της εξάρτησης από τον έλεγχο για την επίτευξη ποιότητας. Εισαγωγή της ποιότητας στο προϊόν από το πρώτο βήμα παραγωγής του. 4. Ελαχιστοποίηση του ολικού κόστους μέσω της ύπαρξης ενός αξιόπιστου προμηθευτή για κάθε εξάρτημα του τελικού προϊόντος και οικοδόμηση μιας μακρόχρονης σχέσης εμπιστοσύνης. 5. Μείωση του κόστους μέσω της συνεχούς βελτίωση της παραγωγής και της συντήρησης του προϊόντος (βελτίωση ποιότητας και παραγωγικότητας). 6. Εκπαίδευση στο χώρο της παραγωγής. 7. Βελτίωση της διοίκησης (η επιθεώρηση να έχει στόχο την παροχή βοήθειας για βελτίωσης της ποιότητας). 8. Εργασιακή ειρήνη ώστε ο εργαζόμενος να έχει μέγιστη απόδοση. 9. Ομαδική δουλειά από όλα τα τμήματα για εξάλειψη προβλημάτων. 10. Αποφυγή σχέσεων ανταγωνισμού και αλληλοϋπόβλεψης (η χαμηλή ποιότητα) τις περισσότερες φορές οφείλεται στο ακατάλληλο σύστημα παραγωγής και όχι στην ανεπάρκεια του εργατικού δυναμικού. 11. Μεγιστοποίηση της υπευθυνότητας. 12. Εμψύχωση εργαζομένων. 13. Εισαγωγή διαδικασιών εκπαίδευσης και αυτοβελτίωσης. 14. Στήριξη της αλλαγής νοοτροπίας από την ανώτερη διεύθυνση Ο κύκλος της ποιότητας Ο Kaoru Ishikawa ήταν αυτός που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο ιαπωνικό θαύμα και εισήγαγε στη δεκαετία του 1960 τον κύκλο ποιότητας που είναι γνωστός ως κύκλος PDCA (Σχήμα 1.3) από τα αρχικά των λέξεων: Σχεδίασε (Plan) Εφάρμοσε (Do) Έλεγξε (Check) Δράσε (Act).

24 Εισαγωγή στην ποιότητα 27 ΔΡΑΣΗ- ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ACT) ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ (PLAN) ΕΛΕΓΧΟΣ - ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ (CHECK) ΕΦΑΡΜΟΓΗ (DO) Σχήμα 1.3: Ο κύκλος της ποιότητας Σύμφωνα με τον κύκλο αυτό αρχικά σχεδιάζεται πως μπορεί να βελτιωθεί η ποιότητα, εφαρμόζονται τα σχέδια και κατασκευάζεται το προϊόν, ελέγχονται τα αποτελέσματα της προσπάθειας και ακολουθεί δράση ανάλογα αν τα αποτελέσματα είναι θετικά και ικανοποιητικά. Αν χρειάζεται, ο κύκλος ποιότητας επαναλαμβάνεται μέχρι το τελικό αποτέλεσμα δηλαδή η ποιότητα του προϊόντος να είναι η επιθυμητή. Κάθε κύκλος βελτίωσης της ποιότητας αρχίζει με το πρώτο στάδιο της σχεδίασης που περιλαμβάνει την μελέτη του προβλήματος και την ανάλυση των αιτιών που το προκαλούν. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται διάφορα εργαλεία π.χ. διαγράμματα Pareto. Καταγράφονται τα προβλήματα που εμφανίζονται στο υπό εξέταση προϊόν και ταξινομούνται ώστε στον αρχικό κύκλο ποιότητας να αντιμετωπισθούν τα πλέον σημαντικά. Στη συνέχεια καταβάλλεται προσπάθεια εύρεσης των αιτίων που προκαλούν τα προβλήματα με την βοήθεια κάποιου εργαλείου ποιότητας π.χ. αιτίου-αιτιατού. Ακολουθεί η διαμόρφωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν ώστε να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα ποιότητας. Στο δεύτερο στάδιο της πράξης, εφαρμόζονται-υλοποιούνται κατά τον καλλίτερο δυνατό τρόπο, όσα συμφωνήθηκαν στο πρώτο στάδιο και παράγονται τα νέα προϊόντα. Στο τρίτο στάδιο γίνεται έλεγχος του αποτελέσματος και στο τελευταίο

25 28 Κεφάλαιο 1 στάδιο γίνεται εφαρμογή των αποτελεσμάτων στην παραγωγή αν βέβαια, έχουν επιτευχθεί σε υψηλό βαθμό οι στόχοι. Αν ο βαθμός επίτευξης είναι μη ικανοποιητικός τότε ο κύκλος επαναλαμβάνεται με τροποποίηση ή συμπλήρωση των ενεργειών που προηγούμενου κύκλου. Στα ιαπωνικά η λέξη kaizen αποδίδει πλήρως την έννοια της συνεχούς βελτίωσης (Σχήμα 1.4). ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ D C A P D P D C A P A P D C Σχήμα 1.4: Συνεχής βελτίωση της ποιότητας

26 Εισαγωγή στην ποιότητα 29 Βιβλιογραφία - ΕΛΛΗΝΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ - ΕΝΘΕΤΟ- ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ellas2.wordpress.com/2009/10/13/ - ASQ Quality Management Division, The Quality Improvement Handbook, 2nd Ed., 2006 Αquayo R., Dr. Deming, The American Who Taught the Japanese About Quality, Carol Pub. Corp, 1991 Crosby P., Philip Crosby s Reflections on Quality, McGraw-Hill, 1995 Feigenbaum A.V., Total Quality Control, McGraw-Hill ed., Ishikawa K., Guide to Quality Control (Industrial Engineering & Technology), Asian Productivity Organization, 1986 Juran J. & Godfrey A.B., Juran s Quality Handbook, McGraw-Hill Pub., 1998 Taguchi G, Subir Chowdhury S. & Wu Y., Taguchi s Quality Engineering Handbook, 2004 Walton M. & W. Deming E.W., The Deming Management Method, Perigee Trade Α. Σπανός Α., Ολική Ποιότητα, 2η εκδ., 1995 Λογοθέτης Ν., Management Ολικής Ποιότητας, 1992 Τσιότρας Γ., Βελτίωση Ποιότητας, Εκδ. Μπένου, 2002 Στεφανάτος Σ., Ολική Ποιότητα, ΕΑΠ, 2000

27 2 ο Kεφάλαιο ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 2.1 Εισαγωγή Στόχοι του Π.Ε. Η διεύθυνση ποιοτικού ελέγχου ενός εργοστασίου ελέγχει την ποιότητα: Των πρώτων υλών Των ενδιάμεσων προϊόντων που παράγονται στο εργοστάσιο Των ενδιάμεσων προϊόντων που κατασκευάζονται από υπο-κατασκευαστές Των τελικών προϊόντων Των υπηρεσιών. Η παραγωγή προϊόντων με ελαττώματα μπορεί να οφείλεται σε ακατάλληλα υλικά, στο μη εκπαιδευμένο προσωπικό, στα ακατάλληλα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ή στο ακατάλληλο εργασιακό περιβάλλον. Παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας επιτυγχάνεται όταν βελτιστοποιηθούν οι παραπάνω παράγοντες και επιπλέον όταν υπάρχει ικανή διοίκηση, επαρκής και ανεξάρτητος ποιοτικός έλεγχος και ακριβής εφαρμογή των συστημάτων διασφάλισης ποιότητας. Η επίτευξη υψηλής ποιότητας πρέπει να είναι ένας στόχος με βάθος σχεδίασης. Ένας επαρκής ποιοτικός έλεγχος θα πρέπει να στοχεύει, κυρίως στους παρακάτω στόχους στη: βελτίωση ποιότητας βελτίωση του σχεδιασμού προϊόντος βελτίωση της γραμμής παραγωγής μείωση του κόστους παραγωγής μείωση λειτουργικών απωλειών βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

28 32 Κεφάλαιο Η πολυπλοκότητα των προβλημάτων Π.Ε. Τα προβλήματα ΠΕ δεν είναι συνήθως απλά. Η πολυπλοκότητα ενός προϊόντος κάνει συχνά πολύ δύσκολο τον εντοπισμό προβλημάτων ποιότητας. Επιπλέον είναι πιθανόν τα προβλήματα ποιότητας να μην περιορίζονται σε μια μόνο αιτία. Η αιτία αποτυχίας ενός προϊόντος μπορεί να οφείλεται σε λάθος επιλογή της πρώτης ύλης, ή σε κακή μηχανουργική ή θερμική κατεργασία, ή σε λάθος συναρμολόγηση, η σε πληθώρα άλλων παραγόντων που μεταβάλλονται από το ένα προϊόν στο άλλο. Ακόμη και στην περίπτωση που το λάθος εντοπίζεται και εξουδετερώνεται, είναι πολύ δύσκολο να αποφευχθεί το ανθρώπινο λάθος. Είναι δυνατόν η κακή μηχανουργική κατεργασία να οφείλεται όχι σε λάθος τεχνολογία, αλλά σε απροσεξία του τεχνίτη, σε λάθος οδηγίες από τον αρχιτεχνίτη ή τον εργοδηγό, σε κακές οδηγίες από τον μηχανικό αναλυτή εργασιών ή στην κακή σχεδίαση από τον μηχανικό σχεδιαστή. Η πολυπλοκότητα των προβλημάτων Π.Ε. φαίνεται π.χ. στην κατασκευή ενός μαγνήτη με τη τεχνική της κονιομεταλλουργίας. Η κατασκευή περιλαμβάνει συνήθως τα παρακάτω στάδια: α) Μίξη πρώτων υλών π.χ. αργίλιο, νικέλιο, κοβάλτιο, κλπ. σε καθορισμένες αναλογίες β) Συμπίεση του μίγματος σε καθορισμένες μήτρες (καλούπια) γ) Θερμική κατεργασία υπό ελεγχόμενη ατμόσφαιρα μέχρι την τήξη του συμπιεσμένου μίγματος δ) Μηχανουργική κατεργασία στις προδιαγεγραμμένες διαστάσεις ε) Έλεγχο και δοκιμή που περιλαμβάνει 100% έλεγχο διαστάσεων και 100% έλεγχο ηλεκτρικών χαρακτηριστικών. Στην παραγωγή του μαγνήτη συμμετέχει το παρακάτω προσωπικό: α) Μηχανικοί σχεδιασμού β) Χημικοί ή Μηχανικοί υλικών (για καθορισμό προδιαγραφών υλικών - θερμικών κατεργασιών γ) Διοικητικό προσωπικό παραγγελίας πρώτων υλών δ) Τεχνίτες εργαλειομηχανών ε) Τεχνίτες ανάμιξης πρώτων υλών-συμπίεσης ζ) Τεχνίτες θερμικών κατεργασιών η) Τεχνικοί ελέγχου διαστάσεων-ηλεκτρικών ιδιοτήτων. Είναι φανερό ότι οποιοδήποτε σφάλμα σε κάποιο από τα στάδια παραγωγής ή σε κάποια επιλογή του προσωπικού, μπορεί να οδηγήσει σε ελαττωματικό τελικό προϊόν.

29 Ποιοτικός Έλεγχος Οι δραστηριότητες του Π.Ε. Οι δραστηριότητες του ΠΕ όπως αυτές εκδηλώνονται σε ένα εργοστάσιο κατά τη διάρκεια ενός κύκλου παραγωγής δίδονται σχηματικά στο παρακάτω διάγραμμα (Σχήμα 2.1). Επιλογή χαρακτηριστικών νέου προϊόντος Καθορισμός σχεδίασης νέου προϊόντος Έλεγχος νέας σχεδίασης Αγορά πρώτης ύλης Μελέτη ειδικών διαδικασιών Έλεγχος Εισερχόμενου Υλικού Υποδοχή και έλεγχος πρώτης ύλης Κατασκευή προϊόντος Έλεγχος και δοκιμασίες προϊόντος Συσκευασία προϊόντος Έλεγχος προϊόντος Εγκατάσταση και συντήρηση προϊόντος Σχήμα 2.1: Δραστηριότητες ΠΕ κατά την διάρκεια ενός κύκλου παραγωγής

30 34 Κεφάλαιο 2 Ο έλεγχος της νέας σχεδίασης περιλαμβάνει την εγκατάσταση και τον καθορισμό επιθυμητών σχέσεων κόστους-ποιότητας, συμπεριφοράς-ποιότητας, αξιοπιστίας-ποιοτικών προδιαγραφών ενός προϊόντος, περιλαμβάνοντας την εξουδετέρωση ή απάλειψη των πιθανών πηγών ποιοτικών λαθών πριν από την επίσημη παραγωγή του προϊόντος. Το στάδιο λοιπόν αυτό είναι ένα οδηγός παραγωγής (pilot plant). O έλεγχος εισαγόμενης πρώτης ύλης περιλαμβάνει την υποδοχή και αποθήκευση πρώτων υλών στην πλέον οικονομική τιμή και εφ όσον συμφωνούν με τα κριτήρια και της απαιτήσεις ποιότητας με βάση σχετικές προδιαγραφές. O έλεγχος προϊόντος περιλαμβάνει τον έλεγχο στην πηγή παραγωγής ώστε να παράγονται προϊόντα ποιότητας. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει έλεγχο της μηχανουργικής και γενικά παραγωγικής διαδικασίας και τον έλεγχο των συναρμολογήσεων και συσκευασίας των παραγομένων παρτίδων προϊόντων. Οι μελέτες ειδικών διαδικασιών περιλαμβάνουν τις μελέτες παραγωγικής διαδικασίας και έχουν σκοπό τον εντοπισμό ελαττωματικών προϊόντων και τον προσδιορισμό των πιθανοτήτων βελτίωσης των χαρακτηριστικών ποιότητας του προϊόντος. Οι συνθήκες παραγωγής καθορίζουν ποιες και σε ποια έκταση από τις παραπάνω τέσσερεις διαδικασίες, θα εφαρμοσθούν σε μια συγκεκριμένη επιχείρηση ή βιομηχανία. Π.χ. ο κατασκευαστής κοχλιών και περικοχλίων που ο μόνος του εξοπλισμός είναι μηχανές κατασκευής κοχλιών ή βιδών, πιθανότατα θα χρειάζεται μόνο τον ποιοτικό έλεγχο προϊόντος και τον έλεγχο ειδικών διαδικασιών των κοπτικών μηχανών. 2.4 Ο Ρόλος της Στατιστικής στον Π.Ε. Η στατιστική είναι ένα από τα μέσα που χρησιμοποιούνται στην διαδικασία ποιοτικού ελέγχου (όχι βέβαια το μοναδικό). Ο Στατιστικός Ποιοτικός Έλεγχος (SQC- Statistical Quality Control) είναι τμήμα του ποιοτικού ελέγχου και περιλαμβάνει την συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων προς χρήση σε δραστηριότητες ποιοτικού ελέγχου. Τα δύο κύρια τμήματα του SQC είναι: ο στατιστικός έλεγχος της διαδικασίας παραγωγής (SPC-statistical process control) και η δειγματοληψία αποδοχής (AS-Αcceptance Sampling). Ειδικότερα τα στατιστικά εργαλεία περιλαμβάνουν (μεταξύ των άλλων): α) Την περιγραφική στατιστική που μπορεί να δείξει με μια ματιά την ποιότητα ενός προϊόντος.

31 Ποιοτικός Έλεγχος 35 β) Τα διαγράμματα ελέγχου (Control Charts) που είναι μια χρονολογική γραφική συγκριτική παρουσίαση των πραγματικών χαρακτηριστικών ποιότηταςπροϊόντων. γ) Τον δειγματοληπτικό έλεγχο που επιτρέπει τον καθορισμό της ποιότητας μιας παρτίδας μέσα από τον έλεγχο ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος. δ) Τις ειδικές μεθόδους που περιλαμβάνουν τεχνικές όπως την ανάλυση ανοχών, συσχέτιση και ανάλυση μεταβλητότητας (analysis of tolerances, correlation, analysis of variance). Κάθε ένα από τα παραπάνω εργαλεία χρησιμοποιείται για τη συλλογή διαφορετικών πληροφοριών ποιότητας. Η περιγραφική στατιστική χρησιμοποιείται για την έκφραση της κεντρικής τάσης και της μεταβλητότητας των δεδομένων, χωρίς όμως να φαίνεται αν υπάρχει πραγματικά πρόβλημα ποιότητας. Η δειγματοληψία αποδοχής βοηθάει στην αποδοχή ή απόρριψη παρτίδων με βάση ορισμένες παραδοχές, ώστε να πιστοποιείται ότι υπάρχει η επιθυμητή ποιότητα. Είναι φανερό ότι η δειγματοληψία αφορά την ποιότητα των προϊόντων μετά την παραγωγή τους. Αντίθετα τα διαγράμματα ελέγχου ελέγχουν την ποιότητα των προϊόντων κατά τη διάρκεια παραγωγής τους. 2.5 Ανάλυση ποιότητας προϊόντος Δύο κυρίως παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένας καταναλωτής αντιμετωπίζει το θέμα της ποιότητας: το προϊόν-στόχος και η παρέκκλιση από την στόχο. Το προϊόν στόχος είναι το ιδανικό προϊόν που συνδυάζει βέβαια το καλλίτερο προϊόν για μια προσιτή τιμή πώλησης. Από τη μεριά του καταναλωτή ένα σημαντικό στοιχείο ποιότητας είναι η απόκλιση του παραχθέντος προϊόντος από αυτό που θεωρείται ιδανικό. Για παράδειγμα η κατασκευή ενός αυτοκινήτου έχει ορισμένες προδιαγραφές που αφορούν την ιπποδύναμη, το βάρος, την κατανάλωση καυσίμου, την αντοχή του σε διάβρωση, την δυνατότητα συντήρησης κλπ. Αν οι προδιαγραφές του κατασκευαστή είναι χαμηλότερες από αυτό που περιμένει ή απαιτεί ο καταναλωτής τότε το προϊόν χαρακτηρίζεται ως χαμηλής ποιότητας και δεν πουλιέται εύκολα. Όταν ένα προϊόν καλύπτει τον επιθυμητό στόχο και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του καταναλωτή τότε το επόμενο θέμα ποιότητας είναι η διακύμανση του προϊόντος (μεταβλητότητα) δηλαδή το ποσοστό απόκλισης του πραγματικά παραγόμενου προϊόντος από το προϊόν-στόχο που κάλυπτε τις απαιτήσεις της κατανάλωσης.

32 36 Κεφάλαιο 2 Η γνωστή παρακάτω κωδωνοειδής καμπύλη (bell curve) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μελέτη της απόκλισης (Σχήμα 2.2) f(x) z Σχήμα 2.2: Κωδωνοειδής καμπύλη κανονικής κατανομής Η έννοια της καμπύλης αυτής είναι ότι όσο το εύρος του κώδωνα είναι μικρότερο τόσο λιγότερες είναι οι αποκλίσεις από το προϊόν-στόχο που αποτελεί επιθυμία του κατασκευαστή και του καταναλωτή. Όσο υψηλότερη είναι η καμπύλη τόσο υψηλότερη είναι η πιθανότητα παραγωγής προϊόντων με υψηλή ποιότητα. Το συνολικό πρόβλημα μπορεί να αναλυθεί με την βοήθεια δύο καμπύλων. Η πρώτη (διακεκομμένη μη έντονη γραμμή) θα παριστάνει την κατανομή των προϊόντων όπως παράγονται (συχνότητα-χαρακτηριστικά) και η δεύτερη (έντονη γραμμή) θα παριστάνει τις ανάγκες-απαιτήσεις του καταναλωτή. Η περιοχή αλληλοκάλυψης των καμπύλων αυτών θα δείχνει την πιθανότητα πωλήσεων. Με βάση την στατιστική αυτή ανάλυση οι διακυμάνσεις ποιότητας μπορούν να εκφρασθούν περισσότερο ποσοτικά με τους παρακάτω τρόπους (Σχήμα 2.3). 2.6 Το οργανόγραμμα του Π.Ε. Η οργάνωση του Τμήματος Ποιοτικού Ελέγχου ακολουθεί συνήθως την παρακάτω δομή (Σχήμα 2.4) Ο Διευθυντής ΠΕ (Manager -Quality Control) έχει διευθυντικές και λειτουργικές αρμοδιότητες. Στις διευθυντικές αρμοδιότητες ανήκουν:

33 Ποιοτικός Έλεγχος 37 Καλή ποιότητα = πλήρης ή υψηλή αλληλοκάλυψη των καμπύλων Κακή ποιότητα Α = Ελάχιστη αλληλοκάλυψη των καμπύλων λόγω διαφορετικών «στόχων» Κακή ποιότητα Β = Ελάχιστη αλληλοκάλυψη των καμπύλων λόγω μεγάλης απόκλισης των παραγομένων προϊόντων Ασαφής ποιότητα = Υπάρχει αλληλοκάλυψη αλλά υπάρχει μεγάλη διακύμανση στις απαιτήσεις - ανάγκες των καταναλωτών. Οι απαιτήσεις των καταναλωτών θα πρέπει μάλλον να διαχωριστούν σε υποομάδες προς κάλυψη τους Σχήμα 2.3: Διακυμάνσεις ποιότητας με τη βοήθεια της κανονικής κατανομής

34 38 Κεφάλαιο 2 Διευθυντής ΠΕ Τμήμα Σχεδιασμού Ποιότητας Τμήμα Σχεδιασμού Εξοπλισμού ΠΕ Τμήμα Ελέγχου & Δοκιμών Τμήμα Ελέγχου Εφαρμογής του συστήματος ΠΕ Σχήμα 2.4: Οργανόγραμμα Ποιοτικού Ελέγχου Ο σχεδιασμός ΠΕ Η οργάνωση ΠΕ Η ολοκλήρωση στόχων και Η μέτρηση της προόδου. Στις λειτουργικές αρμοδιότητες ανήκουν: Η κωδικοποίηση προγραμμάτων-προδιαγραφών-τεχνικών Ο εφοδιασμός με τον κατάλληλο εξοπλισμό Η ενημέρωση προσωπικού για στόχους Η σύνδεση με το Τμήμα Ερευν. Αγοράς για ενημέρωση αναγκών αγοραστών H σύνδεση με το Κατασκευαστικό Τμήμα Η σύνδεση με υποκατασκευαστές για επιβεβαίωση ποιότητας προϊόντων τους και Η συνεργασία με κοστολογητές ποιότητας. Παρατηρήσεις Σύστημα ποιότητας είναι το πλέγμα των διευθυντικών και τεχνικών διαδικασιών που απαιτούνται για την παραγωγή και παράδοση ενός προϊόντος καθορισμένης ποιότητας, Το βάρος σχεδιασμού του συστήματος ποιότητας φέρει ο διευθυντής ΠΕ, φυσικά μετά από σχετική εξουσιοδότηση του γενικού διευθυντή ή του προέδρου της επιχείρησης. Η τεχνολογία ΠΕ περιλαμβάνει το σύνολο της τεχνικής γνώσης για τη διαμόρφωση και τον σχεδιασμό της ποιότητας των προϊόντων ώστε με το μικρότερο κόστος να εξασφαλισθεί πλήρης ικανοποίηση του αγοραστή. Η τεχνολογία ανάλυσης και ελέγχου της διαδικασίας ποιοτικού ελέγχου περιλαμβάνει το σύνολο των τεχνικών γνώσεων για τον άμεσο έλεγχο της ποιότητας των υλικών, των εξαρτημάτων και της συναρμολόγησης σε όλο τον κύκλο παραγωγής.

ISBN 978-960-456-191-9

ISBN 978-960-456-191-9 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-191-9 Copyright, Ιανουάριος 2010, Σέμος Αναστάσιος, Eκδόσεις Zήτη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011 Βοβός - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ISBN 978-96-46-28-9 Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 211 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού νόμου (N.2121/1993

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Πρότυπη Προτεινόμενη Απάντηση 2 ης ΓΕ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Πρότυπη Προτεινόμενη Απάντηση 2 ης ΓΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΔΕΟ 42 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Επιμέλεια ύλης: Βίκυ Βάρδα Πρότυπη Προτεινόμενη Απάντηση 2 ης ΓΕ 2015-2016 Κ.Βάρναλη 54, 210 5711484 grammateia@eclass4u.gr

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές τεχνικές στατιστικού ελέγχου ποιότητας

Βασικές τεχνικές στατιστικού ελέγχου ποιότητας Βασικές τεχνικές στατιστικού ελέγχου ποιότητας ειγµατοληψία αποδοχής, µε τη λήψη αντιπροσωπευτικών δειγµάτων σύµφωνα µε την στατιστική θεωρία της δειγµατοληψίας. ιαγράµµατα ελέγχου, όπου τα αποτελέσµατα

Διαβάστε περισσότερα

iii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος

iii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος iii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος xi 1 Αντικείμενα των Πιθανοτήτων και της Στατιστικής 1 1.1 Πιθανοτικά Πρότυπα και Αντικείμενο των Πιθανοτήτων, 1 1.2 Αντικείμενο της Στατιστικής, 3 1.3 Ο Ρόλος των Πιθανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Διοίκηση Παραγωγής & Συστημάτων Υπηρεσιών ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Διοίκηση Παραγωγής & Συστημάτων Υπηρεσιών ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Διοίκηση Παραγωγής & Συστημάτων Υπηρεσιών ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ορισμοί Ποιότητας (1)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ III ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ & ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ III ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ & ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ III ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ & ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Λέκτορας Ι. Γιαννατσής Καθηγητής Π. Φωτήλας Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Η ποιότητα των παρεχόμενων προϊόντων/υπηρεσιών αποτελεί τον

Διαβάστε περισσότερα

2 η Γραπτή Εργασία. ΘΕΜΑΤΑ 2 ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ 1

2 η Γραπτή Εργασία. ΘΕΜΑΤΑ 2 ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 Πρόγραμμα Σπουδών: Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 42 Διοίκηση Ολικής Ποιότητας και Διαχείριση Περιβάλλοντος Ακαδ. Έτος: 2016-17 2 η Γραπτή Εργασία Γενικές οδηγίες για την εργασία

Διαβάστε περισσότερα

4 Πιθανότητες και Στοιχεία Στατιστικής για Μηχανικούς

4 Πιθανότητες και Στοιχεία Στατιστικής για Μηχανικούς Πρόλογος Ο μηχανικός πρέπει να συνεχίσει να βελτιώνει την ποιότητα της δουλειάς του εάν επιθυμεί να είναι ανταγωνιστικός στην αγορά της χώρας του και γενικότερα της Ευρώπης. Μία σημαντική αναλογία σε αυτήν

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 3- Εργαλεία ποιότητας-ασκήσεις-ερωτήσεις

Μάθημα 3- Εργαλεία ποιότητας-ασκήσεις-ερωτήσεις E D A 5 C 3 4 B 2 Μάθημα 3- Εργαλεία ποιότητας-ασκήσεις-ερωτήσεις Επτά+ βασικά εργαλεία ποιότητας (χρησιμοποιούνται για βελτίωση μιας διεργασίας-διαδικασίας) Εργαλείο Τι κάνει Σχήμα Ανάλυση Παρέτο- Pareto

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ολικής Ποιότητας & Επιχειρηματική Αριστεία Ενότητα 1.5.1: Οι Γκουρού της ποιότητας

Διοίκηση Ολικής Ποιότητας & Επιχειρηματική Αριστεία Ενότητα 1.5.1: Οι Γκουρού της ποιότητας Διοίκηση Ολικής Ποιότητας & Επιχειρηματική Αριστεία Ενότητα 1.5.1: Οι Γκουρού της ποιότητας Ψωμάς Ευάγγελος Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων &

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... 15

Περιεχόμενα. Πρόλογος... 15 Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Κεφάλαιο 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ... 17 Το θεμελιώδες πρόβλημα των κοινωνικών επιστημών...

Διαβάστε περισσότερα

Παίγνια Αποφάσεων Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης

Παίγνια Αποφάσεων Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης Διοίκηση Ποιότητας Παίγνια Αποφάσεων Η Έννοια και η Σημασία της Ποιότητας Τι είναι Ποιότητα; Ο βαθμός πληρότητας αγαθών και υπηρεσιών Ο σκληρός ανταγωνισμός οδηγεί τις επιχειρήσεις προς την ποιότητα Δεν

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ποιότητας Έργων 4 η Διάλεξη. Δηµήτρης Τσέλιος Μεταπτυχιακό πρόγραµµα στη Διαχείριση Έργων και Προγραµµάτων

Διοίκηση Ποιότητας Έργων 4 η Διάλεξη. Δηµήτρης Τσέλιος Μεταπτυχιακό πρόγραµµα στη Διαχείριση Έργων και Προγραµµάτων 1 Διοίκηση Ποιότητας Έργων 4 η Διάλεξη Δηµήτρης Τσέλιος 01-04-2017 Μεταπτυχιακό πρόγραµµα στη Διαχείριση Έργων και Προγραµµάτων 2 Περιεχόµενα της 4 ης Διάλεξης Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ΔΟΠ Βασικές Αρχές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΡΟΙΌΝΤΩΝ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΡΟΙΌΝΤΩΝ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΡΟΙΌΝΤΩΝ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΥ Έρευνα μάρκετινγκ Τιμολόγηση Ανάπτυξη νέων προϊόντων ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Τμηματοποίηση της αγοράς Κανάλια

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Διοίκηση Ολικής Ποιότητας και Διαχείριση Περιβάλλοντος Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Πρόγραμμα Σπουδών: Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οργανισμών Ακαδημαϊκό Έτος 2006-07 2η ΟΣΣ Ευτύχιος Σαρτζετάκης, Αναπληρωτής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΤΑΛΕΛΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΤΑΛΕΛΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΤΑΛΕΛΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος «ποιότητα», είναι μια απλή έννοια που εκφράζεται

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2: Έννοιες και Ορισμοί

Κεφάλαιο 2: Έννοιες και Ορισμοί ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Ε.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ - 1 Κεφάλαιο 2: Έννοιες και Ορισμοί Η επιτυχία των επιχειρήσεων βασίζεται στην ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών για: - Ποιοτικά και αξιόπιστα προϊόντα - Ποιοτικές

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. Ιο ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ

Κεφ. Ιο ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 75 Κεφ. Ιο ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ 1.1. Τυχαία γεγονότα ή ενδεχόμενα 17 1.2. Πειράματα τύχης - Δειγματικός χώρος 18 1.3. Πράξεις με ενδεχόμενα 20 1.3.1. Ενδεχόμενα ασυμβίβαστα

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011 Βοβός - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ISBN 978-960-456-259-6 Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού νόμου (N.2121/1993

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο 1. Γενικά για την επιχείρηση Η επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ακαδ. Έτος 07-08 Διδάσκων: Βασίλης ΚΟΥΤΡΑΣ Επικ. Καθηγητής v.koutras@fme.aegea.gr Τηλ: 7035468 Θα μελετήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Ευρετήριο διαγραμμάτων-πινάκων... 17. Πρόλογος στην 1η έκδοση... 19. Πρόλογος στη 2η έκδοση... 23. Εισαγωγή στη 2η έκδοση...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Ευρετήριο διαγραμμάτων-πινάκων... 17. Πρόλογος στην 1η έκδοση... 19. Πρόλογος στη 2η έκδοση... 23. Εισαγωγή στη 2η έκδοση... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευρετήριο διαγραμμάτων-πινάκων.......................... 17 Πρόλογος στην 1η έκδοση................................ 19 Πρόλογος στη 2η έκδοση................................. 23 Εισαγωγή στη

Διαβάστε περισσότερα

Λουκάς Τσιρώνης

Λουκάς Τσιρώνης M3 Λουκάς Τσιρώνης loukas.tsironis@gmail.com Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή στη ΟΠ 2. Σχεδιασμός Ποιότητας 3. Έλεγχος Ποιότητας 4. Βελτίωση Ποιότητας 5. Οικονομική Ανάλυση της Ποιότητας 6. Μέθοδοι Τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

ΙΟΙΚΗΣΗΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Βιβλίο: «Βελτίωση Ποιότητας» Γ. Τσιότρα Σηµειώσεις κ. Καθ. Ν. Μπλέσιου

ΙΟΙΚΗΣΗΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Βιβλίο: «Βελτίωση Ποιότητας» Γ. Τσιότρα Σηµειώσεις κ. Καθ. Ν. Μπλέσιου ΙΟΙΚΗΣΗΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Βιβλίο: «Βελτίωση Ποιότητας» Γ. Τσιότρα Σηµειώσεις κ. Καθ. Ν. Μπλέσιου ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Τα τελευταία χρόνια η ποιότητα καθιερώνεται ως βασικό κριτήριο καταναλωτικής και επιχειρηµατικής

Διαβάστε περισσότερα

Θ. Ξένος: Άλγεβρα Α' Λυκείου (2η έκδοση) Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων

Θ. Ξένος: Άλγεβρα Α' Λυκείου (2η έκδοση) Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων Σχολικό βιβλίο Άλγεβρα Α' Λυκείου Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων Θ. Ξένος: Άλγεβρα Α' Λυκείου (η έκδοση) Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων Μπορείτε να αντιγράψετε το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (ΔΟΠ)

Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (ΔΟΠ) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 ΓΕΝΙΚΑ... 19 ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ... 20 Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ...23 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ... 27 ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ...

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Καρυπίδης Φίλιππος, Eκδόσεις Zήτη, Σεπτέμβριος 2008

Copyright: Καρυπίδης Φίλιππος, Eκδόσεις Zήτη, Σεπτέμβριος 2008 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-???? Copyright: Καρυπίδης Φίλιππος, Eκδόσεις Zήτη, Σεπτέμβριος 2008 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

[ΑΡΧΕΙΟ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ]

[ΑΡΧΕΙΟ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ] [ΑΡΧΕΙΟ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ] ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευρετήριο διαγραμμάτων-πινάκων... Πρόλογος... Εισαγωγή στη 2η έκδοση... Κυριότερες συντομογραφίες... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1 Εισαγωγή... 1.2

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1)

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1) 1 Προέλευση και ιστορία της Επιχειρησιακής Έρευνας Αλλαγές στις επιχειρήσεις Τέλος του 19ου αιώνα: βιομηχανική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Συντάκτης: Δημήτριος Κρέτσης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Συντάκτης: Δημήτριος Κρέτσης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Συντάκτης: Δημήτριος Κρέτσης 1. Ο κλάδος της περιγραφικής Στατιστικής: α. Ασχολείται με την επεξεργασία των δεδομένων και την ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Εισηγήτρια: Γκαβέλα Σταματία Δρ. Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Εισηγήτρια: Γκαβέλα Σταματία Δρ. Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΕΕ ΤΠΔΠ ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Θέμα εισήγησης: «ΕΛΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα λόγια για τους συγγραφείς 16 Πρόλογος 17

Λίγα λόγια για τους συγγραφείς 16 Πρόλογος 17 Περιεχόμενα Λίγα λόγια για τους συγγραφείς 16 Πρόλογος 17 1 Εισαγωγή 21 1.1 Γιατί χρησιμοποιούμε τη στατιστική; 21 1.2 Τι είναι η στατιστική; 22 1.3 Περισσότερα για την επαγωγική στατιστική 23 1.4 Τρεις

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Στόχος Βασικές έννοιες για την ποιότητα και τα συστήματα ποιότητας Έννοια της ποιότητας και των συστημάτων ποιότητας Τεκμηρίωση ενός

Διαβάστε περισσότερα

«Σχεδιασμός, Οργάνωση, Εκτέλεση, Ηγεσία, Επικοινωνία, και Αξιολόγηση Δράσεων που αναλαμβάνουν τα στελέχη»

«Σχεδιασμός, Οργάνωση, Εκτέλεση, Ηγεσία, Επικοινωνία, και Αξιολόγηση Δράσεων που αναλαμβάνουν τα στελέχη» 1 ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ «Σχεδιασμός, Οργάνωση, Εκτέλεση, Ηγεσία, Επικοινωνία, και Αξιολόγηση Δράσεων που αναλαμβάνουν τα στελέχη» Thanos Kriemadis, Ph.D., M.B.A. Professor

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος Υποθέσεων. Δρ. Αθανάσιος Δαγούμας, Επ. Καθηγητής Οικονομικής της Ενέργειας & των Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Έλεγχος Υποθέσεων. Δρ. Αθανάσιος Δαγούμας, Επ. Καθηγητής Οικονομικής της Ενέργειας & των Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Πειραιώς Δρ. Αθανάσιος Δαγούμας, Επ. Καθηγητής Οικονομικής της Ενέργειας & των Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Πειραιώς Η μηδενική υπόθεση είναι ένας ισχυρισμός σχετικά με την τιμή μιας πληθυσμιακής παραμέτρου. Είναι

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστική Επιχειρήσεων ΙΙ

Στατιστική Επιχειρήσεων ΙΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Στατιστική Επιχειρήσεων ΙΙ Ενότητα #4: Έλεγχος Υποθέσεων Μιλτιάδης Χαλικιάς Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ΔΙΑΛΕΞΗ 8 η : Στατιστικός Έλεγχος Ποιότητας. Δρ. Α. Στεφανή Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας - Μεσολόγγι

Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ΔΙΑΛΕΞΗ 8 η : Στατιστικός Έλεγχος Ποιότητας. Δρ. Α. Στεφανή Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας - Μεσολόγγι Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ΔΙΑΛΕΞΗ 8 η : Στατιστικός Έλεγχος Ποιότητας Δρ. Α. Στεφανή Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας - Μεσολόγγι Πρόληψη - Επιθεώρησης Τεχνικές ελέγχου: Δειγματοληψία:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΟΙΚΗΣΗΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (Total Quality Management)

ΙΟΙΚΗΣΗΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (Total Quality Management) ΙΟΙΚΗΣΗΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (Total Quality Management) Τιείναιη ΟΠ; Αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία (1950) και γρήγορα εξαπλώθηκε σε Αµερική και Ευρώπη. Αποτελεί µία νέα φιλοσοφία µάνατζµεντ που επηρεάζει τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Είδη Μεταβλητών. κλίµακα µέτρησης

Είδη Μεταβλητών. κλίµακα µέτρησης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 Εισαγωγικές Έννοιες 19 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Η Μεταβλητότητα Η Στατιστική Ανάλυση Η Στατιστική και οι Εφαρµοσµένες Επιστήµες Στατιστικός Πληθυσµός και Δείγµα Το στατιστικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 13 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 13 Κεφάλαιο 1: Περιγραφική Στατιστική... 15 1.1 Περιγραφική και Συμπερασματική Στατιστική... 15 1.2 Μεταβλητές - Τιμές - Παρατηρήσεις... 19 1.3 Είδη μεταβλητών...

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Ε. ΞΕΚΑΛΑΚΗ Καθηγήτριας του Τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ B ΕΚΔΟΣΗ ΑΘΗΝΑ 2004 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η συλλογή και επεξεργασία δεδομένων από πεπερασμένους πληθυσμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. ΚΟΣΤΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ: πρόληψης, εκτίμησης, αστοχιών (εσωτερικό, εξωτερικό)

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. ΚΟΣΤΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ: πρόληψης, εκτίμησης, αστοχιών (εσωτερικό, εξωτερικό) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Δρ. Ν.Μ. Βαξεβανίδης Καθηγητής ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΑΠ - ΔΙΠ 51 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΟΣΤΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ: πρόληψης, εκτίμησης, αστοχιών (εσωτερικό, εξωτερικό) ΚΟΣΤΟΣ ΜΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ: ενέργειες που επιβαρύνουν

Διαβάστε περισσότερα

22/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Επιστήμη Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης;

22/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Επιστήμη Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης; ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης; Κεφάλαιο 2 ο Η επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Όταν το άτομο δημιούργησε ομάδες. Για ποιο λόγο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 13 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 20 2.1 Αβεβαιότητα, Τυχαία Διαδικασία, και Συναφείς Έννοιες 20 2.1.1 Αβεβαιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΕΣΜΕΥΜΕΝΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ, ΟΛΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΘΕΩΡΗΜΑ BAYES, ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 71

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΕΣΜΕΥΜΕΝΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ, ΟΛΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΘΕΩΡΗΜΑ BAYES, ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 71 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 19 2.1 Αβεβαιότητα, Τυχαία Διαδικασία, και Συναφείς Έννοιες 21 2.1.1 Αβεβαιότητα και Τυχαίο Πείραμα

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ποιότητας Έργων 2 η Διάλεξη. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Διαχείριση Έργων και Προγραμμάτων

Διοίκηση Ποιότητας Έργων 2 η Διάλεξη. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Διαχείριση Έργων και Προγραμμάτων 1 Διοίκηση Ποιότητας Έργων 2 η Διάλεξη Μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Διαχείριση Έργων και Προγραμμάτων 2 Περιεχόμενα της 2 ης Διάλεξης Στοιχεία και Τεχνικές Ποιοτικού Ελέγχου Σύνοψη Διακύμανση και Ικανότητα

Διαβάστε περισσότερα

Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα

Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-353-1 Copyright: Π. Δ. Τσαχαγέας, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2012 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ. (Power of a Test) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21

Η ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ. (Power of a Test) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21 Η ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ (Power of a Test) Όπως είδαμε προηγουμένως, στον Στατιστικό Έλεγχο Υποθέσεων, ορίζουμε δύο είδη πιθανών λαθών (κινδύνων) που μπορεί να συμβούν όταν παίρνουμε αποφάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Διδάσκων: Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου xgr@otenet.gr 3 η εβδομάδα μαθημάτων 1 Το περιεχόμενο της σημερινής ημέρας Συστήµατα προγραµµατισµού, ελέγχου και διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Είδη Μεταβλητών Κλίμακα Μέτρησης Οι τεχνικές της Περιγραφικής στατιστικής ανάλογα με την κλίμακα μέτρησης Οι τελεστές Π και Σ

Είδη Μεταβλητών Κλίμακα Μέτρησης Οι τεχνικές της Περιγραφικής στατιστικής ανάλογα με την κλίμακα μέτρησης Οι τελεστές Π και Σ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες 19 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Η Μεταβλητότητα Η Στατιστική Ανάλυση Η Στατιστική και οι Εφαρμοσμένες Επιστήμες Στατιστικός Πληθυσμός και Δείγμα Το στατιστικό

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλο συστήματος διαχείρισης της ποιότητας

Μοντέλο συστήματος διαχείρισης της ποιότητας Μοντέλο συστήματος διαχείρισης της ποιότητας Διαρκής βελτίωση του Συστήματος Διαχείρισης της Ποιότητας Ευθύνη της Διοίκησης Πελάτες Πελάτες Διαχείριση Πόρων Μέτρηση, ανάλυση και βελτίωση Ικανοποίηση Απαιτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ. Για την Γ Τάξη Γενικού Λυκείου Μάθημα Επιλογής ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΘΗΝΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ. Για την Γ Τάξη Γενικού Λυκείου Μάθημα Επιλογής ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΘΗΝΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Για την Γ Τάξη Γενικού Λυκείου Μάθημα Επιλογής ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΘΗΝΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Σειρά ISO 9000: Συνοπτική παρουσίαση

Σειρά ISO 9000: Συνοπτική παρουσίαση ΔΙΠ 51 / ΑΘΗ-1 Σειρά ISO 9000: Συνοπτική παρουσίαση Δρ. Ν.Μ. Βαξεβανίδης Σύστημα Διαχείρισης Σύστημα Διαχείρισης : Σύνολο αλληλοσχετιζόμενων ή αλληλεπιδρώντων στοιχείων που χρησιμοποιούνται για την καθιέρωση

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Απεικόνιση της σχέσης(θετική, αρνητική, απροσδιόριστη) δύο μεταβλητών. Παραδείγματα σχέσεων. Παράδειγμα

Α. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Απεικόνιση της σχέσης(θετική, αρνητική, απροσδιόριστη) δύο μεταβλητών. Παραδείγματα σχέσεων. Παράδειγμα Α. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Απεικόνιση της σχέσης(θετική, αρνητική, απροσδιόριστη) δύο μεταβλητών. Παραδείγματα σχέσεων Παράδειγμα Μας δίνονται τα παρακάτω δεδομένα που αντιπροσωπεύουν τις τιμές πίεσης σε ατμόσφαιρες

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλο συστήματος διαχείρισης της ποιότητας

Μοντέλο συστήματος διαχείρισης της ποιότητας Μοντέλο συστήματος διαχείρισης της ποιότητας Διαρκής βελτίωση του Συστήματος Διαχείρισης της Ποιότητας Ευθύνη της Διοίκησης Πελάτες Πελάτες Διαχείριση Πόρων Μέτρηση, ανάλυση και βελτίωση Ικανοποίηση Απαιτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ακαδ. Έτος 06-07 Διδάσκων: Βασίλης ΚΟΥΤΡΑΣ Επικ. Καθηγητής v.koutra@fme.aegea.gr Τηλ: 7035468 Θα μελετήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Μ.Ν. Ντυκέν, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Μ.Χ.Π.Π.Α. Ε. Αναστασίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Μ.Χ.Π.Π.Α. ΔΙΑΛΕΞΗ 07 & ΔΙΑΛΕΞΗ 08 ΣΗΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Βόλος, 016-017 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΛΟΓΙΑ. απαιτήσεις αξιοπιστίας, στις απαιτήσεις ασφάλειας, στις απαιτήσεις λειτουργίας κλπ.

ΟΡΟΛΟΓΙΑ. απαιτήσεις αξιοπιστίας, στις απαιτήσεις ασφάλειας, στις απαιτήσεις λειτουργίας κλπ. ΟΡΟΛΟΓΙΑ Γενικές έννοιες Ποιότητα: ο βαθμός στον οποίο ένα σύνολο εγγενών χαρακτηριστικών εκπληρώνει τις απαιτήσεις. Απαίτηση: ανάγκη ή προσδοκία που δηλώνεται ρητώς, συνάγεται ως συμπέρασμα ή προκύπτει

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία

Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία Περιεχόμενα Σχετικά με τους συγγραφείς... ΧΙΙΙ Πρόλογος... XV Eισαγωγή...XVΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας Εισαγωγή... 1 Τι είναι η έρευνα;... 2 Τι είναι η έρευνα των επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 10β. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Κατερίνα Αδάμ, Μ. Sc., PhD Eπίκουρος Καθηγήτρια

ΕΝΟΤΗΤΑ 10β. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Κατερίνα Αδάμ, Μ. Sc., PhD Eπίκουρος Καθηγήτρια ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΟΥ Τομέας Μεταλλευτικής Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΝΟΤΗΤΑ 10β. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Κατερίνα Αδάμ, Μ. Sc., PhD Eπίκουρος Καθηγήτρια ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ 2 Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Π E Ρ IEXOMENA Πρόλογος... xiii ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ 1.1 Εισαγωγή... 3 1.2 Ορισµός και αντικείµενο της στατιστικής... 3

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Ψωμόπουλος Ευάγγελος, Eκδόσεις Zήτη, Γ έκδοση: Μάρτιος 2012, Θεσσαλονίκη

Copyright: Ψωμόπουλος Ευάγγελος, Eκδόσεις Zήτη, Γ έκδοση: Μάρτιος 2012, Θεσσαλονίκη Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-314-2 Copyright: Ψωμόπουλος Ευάγγελος, Eκδόσεις Zήτη, Γ έκδοση: Μάρτιος 2012, Θεσσαλονίκη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτες ύλες. Πιθανοί κίνδυνοι σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Καθορισµός πιθανότητας επιβίωσης µικροοργανισµών. Εκτίµηση επικινδυνότητας

Πρώτες ύλες. Πιθανοί κίνδυνοι σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Καθορισµός πιθανότητας επιβίωσης µικροοργανισµών. Εκτίµηση επικινδυνότητας 1 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ HACCP Αρχή 1η: Προσδιορισµός των πιθανών κινδύνων που σχετίζονται µε την παραγωγή τροφίµων σε όλα τα στάδια, από την ανάπτυξη και τη συγκοµιδή των πρώτων υλών, την παραγωγική διαδικασία, την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Έρευνα αγοράς θεωρείται κάθε οργανωμένη προσπάθεια συλλογής, επεξεργασίας και ανάλυσης πληροφοριών σχετικών με την αγορά που δραστηριοποιείται μια επιχείρηση. Αυτές οι πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΙSO 9001 : 2008

ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΙSO 9001 : 2008 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΙSO 9001 : 2008 ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΟΦΕΛΗ Eνισχύει άμεσα την εμπιστοσύνη των πελατών στην εταιρεία Αναβαθμίζει το κύρος της επιχείρησης προς αρχές, δανειστές, επενδυτές Αποτελεί αναγνωρίσιμο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2.

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2. Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΕΠΙΜΕΕΙΑ: ΝΙΚΟΑΟ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΟΓΟ ΠΡΟΟΜΟΙΩΗ ΔΙΑΓΩΝΙΜΑΤΩΝ 2 Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Ομάδα Α Ερωτήσεις ωστού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ 1. Διαχείριση έργων Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σημαντική αξιοποίηση της διαχείρισης έργων σαν ένα εργαλείο με το οποίο οι διάφορες επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΣΟΛΟΓΙΑΣ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΣΟΛΟΓΙΑΣ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΣΟΛΟΓΙΑΣ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ποιότητα Βασικός παράγοντας ανταγωνιστικότητας στην βιοµηχανία επίπλου ρ. Ιωάννης Μπαρµπούτης,

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματική Αριστεία

Επιχειρηματική Αριστεία Επιχειρηματική Αριστεία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παγκοσμιοποίηση και ο έντονος ανταγωνισμός που υφίστανται οι επιχειρήσεις σήμερα, τις έχει αναγκάσει να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στην ανάπτυξη κατάλληλων διοικητικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία- ISO 9001 Σαπφούς 3, 81100 Μυτιλήνη (1ος Όροφος) 2251054739 (09:00-14:30) academy@aigaion.org civilacademy.ucoz.org «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 19

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 19 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ 19 2.1 Αβεβαιότητα, Τυχαία Διαδικασία, και Συναφείς Έννοιες 21 2.1.1 Αβεβαιότητα και Τυχαίο Πείραμα

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05 Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός Στόχος της Τεχνολογίας στην Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Σημαντικότητα της Έρευνας Μάρκετινγκ

Σημαντικότητα της Έρευνας Μάρκετινγκ Έρευνα Μάρκετινγκ 2 Σύνολο Τεχνικών και Αρχών που αποβλέπουν στη συστηματική Συλλογή Καταγραφή Ανάλυση Ερμηνεία Στοιχείων / Δεδομένων, με τέτοιο τρόπου που να βοηθούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων Μάρκετινγκ

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης. Διοικητική Επιστήμη και Λήψη Αποφάσεων

Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης. Διοικητική Επιστήμη και Λήψη Αποφάσεων Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης Διοικητική Επιστήμη και Λήψη Αποφάσεων Η πολυπλοκότητα των αποφάσεων Αυξανόμενη πολυπλοκότητα λόγω: Ταχύτητας αλλαγών στο εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. Έντασης

Διαβάστε περισσότερα

Το σύστημα ISO9000. Παρουσιάστηκε το 1987, αναθεωρήθηκε το 1994 και το 2000.

Το σύστημα ISO9000. Παρουσιάστηκε το 1987, αναθεωρήθηκε το 1994 και το 2000. Το σύστημα ISO9000 Παρουσιάστηκε το 1987, αναθεωρήθηκε το 1994 και το 2000. Με τις αλλαγές δόθηκε έμφαση στην εφαρμογή της πολιτικής της ποιότητας και σε πιο πλήρεις διορθωτικές ενέργειες. Σε όλο τον κόσμο,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΖΗΤΗΣΗΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 4η ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΝΟΥΡΓΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 1. Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ποιότητας Έργων 6 η Διάλεξη. Δηµήτριος Τσέλιος Μεταπτυχιακό πρόγραµµα στη Διαχείριση Έργων και Προγραµµάτων

Διοίκηση Ποιότητας Έργων 6 η Διάλεξη. Δηµήτριος Τσέλιος Μεταπτυχιακό πρόγραµµα στη Διαχείριση Έργων και Προγραµµάτων 1 Διοίκηση Ποιότητας Έργων 6 η Διάλεξη Δηµήτριος Τσέλιος 29-04-2017 Μεταπτυχιακό πρόγραµµα στη Διαχείριση Έργων και Προγραµµάτων 2 Περιεχόµενα της 6 ης Διάλεξης Κόστος Ποιότητας Συνάρτηση Απώλειας Ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

Σύστημα Ποιότητας (ΣΠ)

Σύστημα Ποιότητας (ΣΠ) Σύστημα Ποιότητας (ΣΠ) Ένα σύστημα ποιότητας αποτελείται από διάφορα τμήματα που συνδυάζονται ώστε να παράγουν την απαιτούμενη ποιότητα κατά τη σχεδίαση/ανάπτυξη/παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών. Τυπικά

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός Κατασκευών

Σχεδιασμός Κατασκευών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Σχεδιασμός Κατασκευών Ενότητα 3: Διασάφηση του Προβλήματος Δρ Κ. Στεργίου Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Χαλκίδας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων

ΤΕΙ Χαλκίδας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Χαλκίδας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Επιχειρησιακή Έρευνα Τυπικό Εξάμηνο: Δ Αλέξιος Πρελορέντζος Εισαγωγή Ορισμός 1 Η συστηματική εφαρμογή ποσοτικών μεθόδων, τεχνικών

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Γιαμαλής Γεώργιος Σειρά: 12 Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Καρδαράς Δημήτριος

Ονοματεπώνυμο: Γιαμαλής Γεώργιος Σειρά: 12 Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Καρδαράς Δημήτριος «Η εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης σε εταιρείες πληροφορικής: Μέσο δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος» Ονοματεπώνυμο: Γιαμαλής Γεώργιος Σειρά: 12 Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Καρδαράς Δημήτριος Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Σημειώσεις ΔΕΟ 42 ΤΟΜΟΣ Α ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ. Σελίδα 1

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Σημειώσεις ΔΕΟ 42 ΤΟΜΟΣ Α ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ. Σελίδα 1 Σημειώσεις ΔΕΟ 42 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΟΣ Α ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ Σελίδα 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Βασικό σκοπό του τόμου αποτελεί η εισαγωγή στην πρακτική

Διαβάστε περισσότερα

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Διδάσκων: Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου xgr@otenet.gr 2 η εβδομάδαμαθημάτων 1 Το περιεχόμενο της σημερινής ημέρας ιοίκηση και ιαχείριση ποιότητας. Έλεγχος Ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός του κεφαλαίου είναι η κατανόηση των βασικών στοιχείων μιας στατιστικής έρευνας.

Σκοπός του κεφαλαίου είναι η κατανόηση των βασικών στοιχείων μιας στατιστικής έρευνας. 7 ο ΜΑΘΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Σκοπός Σκοπός του κεφαλαίου είναι η κατανόηση των βασικών στοιχείων μιας στατιστικής έρευνας. Προσδοκώμενα αποτελέσματα Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη αυτού του κεφαλαίου

Διαβάστε περισσότερα

Παραδόσεις 4. Δεν υφίστανται απαιτήσεις. Ελληνική/Αγγλική

Παραδόσεις 4. Δεν υφίστανται απαιτήσεις. Ελληνική/Αγγλική ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ DF8201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Έκτο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Διοίκηση Ποιότητας στον Τουρισμό ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αειφορικός σχεδιασµός & κατασκευή κτιρίων

Αειφορικός σχεδιασµός & κατασκευή κτιρίων 2η Ηµερίδα για την Ελληνική Πλατφόρµα για την Έρευνα και Τεχνολογία στην Κατασκευή Αειφορικός σχεδιασµός & κατασκευή κτιρίων στο πλαίσιο των στόχων της Πλατφόρµας για την Έρευνα και Τεχνολογία στην Κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Μάθημα: Στατιστική II Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή-Επανάληψη βασικών εννοιών Εβδομάδα 1 η : ,

Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Μάθημα: Στατιστική II Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή-Επανάληψη βασικών εννοιών Εβδομάδα 1 η : , Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Μάθημα: Στατιστική II Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή-Επανάληψη βασικών εννοιών Εβδομάδα 1 η :1-0-017, 3-0-017 Διδάσκουσα: Κοντογιάννη Αριστούλα Σκοπός του μαθήματος Η παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΜΟΣ ΙΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΜΟΣ ΙΙ Ι. ΠΑΝΑΡΕΤΟΥ & Ε. ΞΕΚΑΛΑΚΗ Καθηγητών του Τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΜΟΣ ΙΙ (Εισαγωγή στις Πιθανότητες και την Στατιστική Συμπερασματολογία)

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα Συστημάτων Διαχείρισης :

Πρότυπα Συστημάτων Διαχείρισης : Πρότυπα Συστημάτων Διαχείρισης : Οφέλη από την εφαρμογή τους Εκδήλωση ΤΕΕ / ΤΚΜ : 7 Νοεμβρίου 2008 αμφιθέατρο Τοπογράφων «Αλ. Τσιούμης» Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ - Μηχανικός Μεταλλείων

Διαβάστε περισσότερα

Tα έργα ζωγραφικής που συνοδεύουν την έκδοση είναι της Ευδοκίας Σταυρακούκα. Copyright: E. Σταυρακούκα, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2013

Tα έργα ζωγραφικής που συνοδεύουν την έκδοση είναι της Ευδοκίας Σταυρακούκα. Copyright: E. Σταυρακούκα, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2013 Επικοινωνία με τη συγγραφέα 2382.101.364, 6973.822.809 Tα έργα ζωγραφικής που συνοδεύουν την έκδοση είναι της Ευδοκίας Σταυρακούκα ISBN 978-960-456-398-2 Copyright: E. Σταυρακούκα, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή, Βασικές Έννοιες, Οφέλη και Κίνδυνοι

Εισαγωγή, Βασικές Έννοιες, Οφέλη και Κίνδυνοι Εισαγωγή, Βασικές Έννοιες, Οφέλη και Κίνδυνοι Ευθύμιος Ταμπούρης tambouris@uom.gr Επιστημονική Επιχειρηματική Χρήση των Η/Υ Η επιστημονική κοινότητα ασχολείται με τη λύση πολύπλοκων μαθηματικών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μέρος Β /Στατιστική. Μέρος Β. Στατιστική. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua.

Μέρος Β /Στατιστική. Μέρος Β. Στατιστική. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua. Μέρος Β /Στατιστική Μέρος Β Στατιστική Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua.gr/gpapadopoulos) Από τις Πιθανότητες στη Στατιστική Στα προηγούμενα, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγικές Έννοιες 13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγικές Έννοιες 13 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγικές Έννοιες 13 1.1. Εισαγωγή 13 1.2. Μοντέλο ή Υπόδειγμα 13 1.3. Η Ανάλυση Παλινδρόμησης 16 1.4. Το γραμμικό μοντέλο Παλινδρόμησης 17 1.5. Πρακτική χρησιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Εφαρμοσμένες ΛΥΣΕΙΣ για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ανάπτυξη Πωλήσεων Ανδρόμαχος Δημητροκάλλης, MBA Management

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΜΠ. Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΜΠ. Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΜΠ Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Π. Ταούκης, Αν. Καθ. ΕΜΠ Κ. Τζιά, Καθ. ΕΜΠ, Β. Ωραιοπούλου, Καθ. ΕΜΠ Ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Δ.Π.Θ. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητικές Κατανομές Πιθανότητας

Θεωρητικές Κατανομές Πιθανότητας Θεωρητικές Κατανομές Πιθανότητας Θεωρητικές Κατανομές Πιθανότητας Α. ΔΙΑΚΡΙΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ α) Διακριτή Ομοιόμορφη κατανομή β) Διωνυμική κατανομή γ) Υπεργεωμετρική κατανομή δ) κατανομή Poisson Β. ΣΥΝΕΧΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 2 3 ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών έρευνα ανακάλυψη εφεύρεσηκαινοτομία-επινόηση εξέλιξη 4 5 Ανακάλυψη: εύρεση αντικειμένου που προϋπήρχε, αλλά ήταν άγνωστο. Ανακάλυψη (επιστήμη):

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Ι - ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ....................................17 1.1 Προβλέψεις - Τεχνικές προβλέψεων και διοίκηση................................17 1.2 Τεχνικές προβλέψεων

Διαβάστε περισσότερα