Αντικείμενο εργασίας Η έννοια της αστικής γεωργίας Η ιστορική εξέλιξη Μεταμόρφωση των δημόσιων υπαίθριων χώρων...

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αντικείμενο εργασίας... 3. 2.1 Η έννοια της αστικής γεωργίας... 7. 2.2 Η ιστορική εξέλιξη... 9. 3.1 Μεταμόρφωση των δημόσιων υπαίθριων χώρων..."

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 3 Αντικείμενο εργασίας Αστική διάχυση και αγροτικές εκτάσεις Αστική Γεωργία Η έννοια της αστικής γεωργίας Η ιστορική εξέλιξη Χωρικές κλίμακες εφαρμογής της αστικής γεωργίας Μεταμόρφωση των δημόσιων υπαίθριων χώρων Εφαρμογή στο οικοδομικό τετράγωνο Εφαρμογή στο ακίνητο Περιορισμοί και εμπόδια εφαρμογής της αστικής γεωργίας Συμπεράσματα Βιβλιογραφία

2 Ευχαριστίες Η παρούσα εργασία δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την καθοδήγηση και τις χρήσιμες υποδείξεις των διδασκόντων του μαθήματος. Παράλληλα οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην κ. Βλάχου Ευδοκία, διευθύντρια του 34 ο δημοτικού σχολείου του δήμου Αθηναίων, που με αφορμή την παρούσα εργασία υλοποίησε την ιδέα για δημιουργία λαχανόκηπου στον αύλειο χώρο του σχολείου. Επίσης ευχαριστώ πολύ για την παροχή χρήσιμων πληροφοριών και υλικού, την κ. Λεγάκη Μελίνα, υπεύθυνη επικοινωνίας της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Οργάνωση γη στο Ίλιον. 2

3 Αντικείμενο εργασίας Ο τρόπος πολεοδομικής οργάνωσης αρκετών σημερινών πόλεων με ασφυκτικά πυκνοδομημένες περιοχές χωρίς την παρουσία και προστασία του φυσικού στοιχείου και τη σωστή διαχείριση υπαίθριων χώρων ή την πρόνοια για σχεδιασμό νέων, συνέβαλε στη δημιουργία σωρείας προβλημάτων που σχετίζονται άμεσα με την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Παράλληλα οι πόλεις συνεχώς επεκτείνονται άναρχα και χωρίς προγραμματισμό, κατακερματίζοντας το φυσικό περιαστικό, αγροτικό και δασικό τοπίο, γεγονός που θεωρείται ένας από τους βασικούς λόγους των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με την παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού, την έντονη αστικοποίηση και την κρίση στον τομέα των τροφίμων και του νερού μας φέρνει αντιμέτωπους με μία πραγματικότητα που απαιτεί η πόλη να αποτελέσει τον κρίκο μεταξύ αστικής ζωής και φυσικής-αγροτικής γνώσης. Μέσω, λοιπόν, καινοτόμων προσεγγίσεων σχεδιασμού, γίνεται προσπάθεια τα τελευταία χρόνια για αναστροφή των προβλημάτων αυτών και των συνεπειών τους που ο ίδιος ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει μέσω των επιλογών του στο πέρασμα των χρόνων. Εδώ λοιπόν τίθεται το ερώτημα πώς ο αστός μπορεί να καλλιεργήσει και να καταναλώσει τρόφιμα που παράγονται μέσα στα χωρικά πλαίσια της πόλης του αφού η σχέση του με τη φύση έχει υποστεί κρίση. Και φυσικά ποιες είναι οι δυνατότητες που έχουν οι πολεοδόμοι να υποστηρίξουν και να εφαρμόσουν την ενσωμάτωση της αστικής γεωργίας στον αστικό χώρο. Αφετηρία για αυτόν τον προβληματισμό αποτέλεσαν οι νέες πρωτοβουλίες για ενσωμάτωση της παραγωγικής χρήσης σε ελληνικές πόλεις, ωστόσο εφαρμοζόμενες ήδη πρακτικές σε χώρες του εξωτερικού, που ήρθαν στο προσκήνιο λόγω της νέας διαμορφωμένης οικονομικής κατάστασης. Η εμφάνιση του κινήματος της αστικής γεωργίας αποτελεί πλέον σημαντική στρατηγική και αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με την αστικοποίηση και την οικονομική δυσχέρεια. Τα παραπάνω ζητήματα εξετάζονται μέσα από τις βασικές ενότητες που διαρθρώνουν την εργασία. Στην πρώτη ενότητα γίνεται η διαπίστωση της μείωσης των αγροτικών εκτάσεων στις περιαστικές περιοχές ως απόρροια των εντονότερων διαδικασιών της αστικοποίησης. Ακόμα και σε χώρες της Ευρώπης όπου υπάρχει ένα πιο αυστηρό πλαίσιο διατήρησης των αγροτικών εκτάσεων είναι εμφανής η πίεση της αστικής επέκτασης. Με αυτό τον τρόπο συρρικνώνεται η γεωργική γη και μειώνεται η παραγωγή, η πόλη χάνει όλο και περισσότερο την αυτάρκεια της με άμεση συνέπεια την εξάρτηση της από άλλες παραγωγικές περιοχές και την αύξηση της 3

4 τιμής των προϊόντων. Έτσι, αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η δύναμη της παραγωγής τροφίμων στις πόλεις. Στη δεύτερη ενότητα γίνεται προσπάθεια να αποδοθούν οι διαφορετικές προσεγγίσεις του όρου της αστικής γεωργίας καθώς είναι δύσκολο να γίνει με ακρίβεια αφού το πώς ορίζεται διαφέρει από χώρα σε χώρα και από το πεδίο έρευνας (Hodgson et al., 2011). Παράλληλα αποτυπώνεται η ιστορική εξέλιξη της αστικής γεωργίας καθώς η ιδέα της παραγωγής τροφίμων στην πόλη δεν είναι καινούρια, αλλά αναφέρονται οι λόγοι που έχουν οδηγήσει στην εκδήλωση ενδιαφέροντος για την αστική γεωργία σήμερα. Στη συνέχεια παρατίθενται οι χωρικές κλίμακες στις οποίες μπορεί να εφαρμοστεί η αστική γεωργία. Ξεκινώντας από τη δυνατότητα μεταμόρφωσης των δημόσιων χώρων της πόλης μέσω του κατάλληλου σχεδιασμού και της χωροθέτησης μικρών επιφανειών καλλιεργειών που μπορούν να αποτελέσουν τοπικούς και υπερτοπικούς πυρήνες έλξης με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών και φτάνοντας μέχρι τη μικρότερη μονάδα του κτιρίου με παραγωγικές δραστηριότητες στα δώματα. Στόχος είναι μέσα από την ευρωπαϊκή εμπειρία αλλά και από παραδείγματα εφαρμογής στην Ελλάδα να αποδειχθεί πως η αστική γεωργία μπορεί να αποτελέσει το ρυθμιστή σε μία προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων που σχετίζονται με την αστικοποίηση και την οικονομική κρίση. Στην τέταρτη ενότητα, παρουσιάζονται τα εμπόδια που προκύπτουν για την ενσωμάτωση της γεωργίας στον αστικό ιστό, που αφορούν τόσο την ένταξη στον αστικό σχεδιασμό όσο και στα προβλήματα υγείας που πιθανό να δημιουργούνται καθώς και οι δυνατότητες εφαρμογής στην Ελλάδα. Μεθοδολογία Η προσέγγιση του θέματος της παρούσας εργασίας και ο τρόπος διάρθρωσης της, είναι αποτέλεσμα μελέτης ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας σχετικά με θέματα δημόσιου υπαίθριου χώρου, ενσωμάτωσης της αστικής γεωργίας στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Σημαντικές πηγές αποτέλεσαν επίσης διπλωματικές εργασίες, άρθρα επιστημονικών περιοδικών και πανεπιστημιακές διαλέξεις που σχετίζονται με το αντικείμενο της εργασίας. Τέλος, θα γίνει προσπάθεια μέσα από πρωτογενή έρευνα, επιτόπια παρατήρηση και προσωπικές συνεντεύξεις με αρμόδιους να διαπιστωθεί αν στη χώρα μας έχουν υπάρξει αντίστοιχες πρωτοβουλίες που να προωθούν την ενσωμάτωση της αστικής γεωργίας στον αστικό ιστό. 4

5 1. Αστική διάχυση και αγροτικές εκτάσεις Η περιαστική περιοχή είναι ο χώρος που συμβαίνουν εντονότερα οι διαδικασίες της αστικοποίησης και είναι εμφανείς οι περιβαλλοντικές επιδράσεις της. Οι μεγάλες ανεκμετάλλευτες εκτάσεις και η χαμηλή αξία γης την ανάγουν ως την ιδανικότερη για δραστηριότητες σχετιζόμενες με τις αστικές λειτουργίες. Η εξάπλωση του πολεοδομικού συγκροτήματος τα τελευταία χρόνια κυρίως προς τις γεωργικές εκτάσεις είχε ως αποτέλεσμα η περιφέρεια των αστικών κέντρων να έχει μετατραπεί από χώρο πρωτογενούς παραγωγής σε αστικοποιημένες ή υπό αστικοποίηση περιοχές. Ακόμα και στην Ευρώπη όπου υπήρξε μία θεωρητική αναγνώριση της σημασίας της διατήρησης των αγροτικών εκτάσεων είναι υπό την πίεση της αστικής επέκτασης ( 11/) με ραγδαίες αλλαγές των χρήσεων γης που οδηγούν στην αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και τη συρρίκνωση της γεωργικής γης. Εικόνα 1 Επιπτώσεις αστικής διάχυσης σε γεωργικές εκτάσεις και φυσικές περιοχές σε επιλεγμένες ευρωπαικές πόλεις (πηγή: European Environmental Agency, 2006) Η αστική ανάπτυξη και ο πρωτογενής τομέας,λοιπόν, ανταγωνίζονται καθώς οι γεωργικές εκτάσεις που γειτνιάζουν με τις αστικές περιοχές είναι ιδανικές για την επέκταση των πόλεων με αποτέλεσμα να εκτοπίζεται η γεωργική δραστηριότητα και να παρατηρείται μη εξισορρόπηση των φυσικών και ανθρωπογενών στοιχείων. Στην Ευρώπη το 77% των νέων τεχνητών επιφανειών κατασκευάστηκαν σε αγροτικές περιοχές( mes/wg11/).οι επιπτώσεις της επέκτασης των πόλεων είναι έκδηλες στις ακτές της Μεσογείου, όπου το 3% των γεωργικών εκτάσεων αστικοποιήθηκαν τη δεκαετία του 5

6 90, το 60% των οποίων αποτελούσαν εύφορη γη (European Environmental Agency, 2006). Στην Ελλάδα βέβαια η κατάσταση είναι δυσμενέστερη καθώς ο ατελής σχεδιασμός έχει καθορίσει την εξέλιξη των περιαστικών ζωνών, με τη χωροθέτηση διαφόρων χρήσεων γης χωρίς την προστασία του περιαστικού πρασίνου. Δεδομένου, λοιπόν, της έλλειψης οριοθέτησης και θεσμοθέτησης της προστασίας της γεωργικής χρήσης γης, σχηματίζονται περιαστικές περιοχές με νέες χωροθετήσεις, όπως εμπορικά κέντρα, χώροι ψυχαγωγίας, βιομηχανικές περιοχές που δεν εξασφαλίζουν αρμονική σχέση μεταξύ των τεχνητών στοιχείων και των συνιστωσών της φύσης. Εικόνες 2-3 Περιαστικός χώρος στη Γερμανία και την Ελλάδα (πηγή: Παγώνης Θ., 2011) Μέσω της φθίνουσας πορείας της καλλιεργήσιμης γης οι περιοχές χάνουν την αυτάρκεια τους με άμεση συνέπεια την εξάρτηση τους από άλλες παραγωγικές περιοχές και την αύξηση της τιμής των προϊόντων λόγω του κόστους μεταφοράς. Έτσι γίνεται όλο και πιο επιτακτική ανάγκη για προστασία του πρωτογενούς τομέα περιφερειακά των πόλεων αλλά και την ένταξη του μέσα στον ιστό. Η 6

7 αλληλεξάρτηση μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών γύρω δημιουργεί την ανάγκη για την ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων σχεδιασμού. 2. Αστική γεωργία Η νέα διαμορφωμένη οικονομική κατάσταση τα τελευταία χρόνια έφερε στο προσκήνιο νέες πρωτοβουλίες αλλά και πρακτικές που υπήρχαν στο παρελθόν και μπορούν να μεταλλάξουν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση. Η διασφάλιση και προστασία των αγροτικών εκτάσεων περιαστικά και η εμφάνιση του κινήματος της αστικής γεωργίας αποτελούν πλέον σημαντική στρατηγική και αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με την αστικοποίηση και την οικονομική δυσχέρεια. 2.1 Η έννοια της αστικής γεωργίας Αναγνωρίζοντας την αποκοπή του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον, πολλές χώρες προνοούν και λαμβάνουν μέτρα για την αποκατάσταση της φύσης μέσα στα αστικά όρια τους σε μία προσπάθεια να αποτελέσουν περιβαλλοντικά βιώσιμες πόλεις. Μέσα σε μία σειρά από στόχους επιδιώκεται η ενσωμάτωση της γεωργίας στα αστικά κέντρα ως ασφαλή αποδεκτή συνιστώσα της βιώσιμης πόλης μέσω σύμπραξης με τα θεσμικά όργανα της πολιτικής και του σχεδιασμού των αστικών περιοχών (Prain G., 2006). Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη 200 εκατομμύρια άνθρωποι ασχολούνται με την αστική γεωργία παρέχοντας τρόφιμα σε 800 εκατομμύρια αστούς (UNDP,1996). Έτσι, αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως μια σημαντική δύναμη της παραγωγής τροφίμων και του ακτιβισμού σε όλο τον κόσμο. Το σύνολο των πρακτικών που είναι γνωστή ως αστική γεωργία αποτελεί ένα κοινωνικό κίνημα που διεκδικεί ενεργά έλεγχο πάνω στην παραγωγή και την κατανάλωση τροφίμων με τη δημιουργία συνδέσεων μεταξύ ανθρώπων και περιβάλλοντος αλλά και ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των πολιτών (Thom Μ.,2006). Το πώς ορίζεται η αστική γεωργία διαφέρει από χώρα σε χώρα και από το πεδίο έρευνας (Hodgson et al., 2011) και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια καθώς ένα ευρύ φάσμα πρακτικών εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια ο ορισμός περιλαμβάνει κυρίως την παραγωγή τροφίμων στις αστικές περιοχές. Από διάφορους παγκόσμιους οργανισμούς προσδιορίστηκε ως εξής: Η αστική γεωργία είναι ένας κλάδος που εντοπίζεται σε ενδο-αστικές ή περιαστικές περιοχές μιας πόλης ή μιας μητρόπολης, η οποία αναπτύσσει, επεξεργάζεται και διανέμει μια ποικιλία τροφίμων και μη εδώδιμων 7

8 προϊόντων χρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό ανθρώπινους και υλικούς πόρους, προϊόντα και τις υπηρεσίες που βρίσκονται μέσα και γύρω από την αστική περιοχή, και στη συνέχεια την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών ευρύτερα της εν λόγω αστικής περιοχής (Mougeot, 2000). Επιπροσθέτως ένας ακόμη αποδεκτός ορισμός είναι ο εξής : Η αστική και περιαστική γεωργία αφορά στην παραγωγή, διανομή και εμπορία των τροφίμων και άλλων προϊόντων εντός των μητροπολιτικών περιοχών (που περιλαμβάνει χώρους σχολικών συγκροτημάτων, αυλές, δώματα και καινοτόμες μεθόδους παραγωγής τροφίμων που μεγιστοποιούν την παραγωγή σε μια μικρή περιοχή) και στην περιφέρεια τους. Αποτελεί μια σύνθετη δραστηριότητα, αντιμετωπίζοντας ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, την ανάπτυξη των κοινοτήτων, την περιβαλλοντική αειφορία, το σχεδιασμό της χρήσης γης και τη διατήρηση γεωργικών εκτάσεων (Hodgson et al., 2011). Παράλληλα η έννοια της αστικής γεωργίας μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές προσεγγίσεις για την παραγωγή τροφίμων, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας στο επίπεδο του εδάφους, σε δώματα κτιρίων, υδροπονιακές και θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Μέσα στον όρο αυτό εντάσσονται και δραστηριότητες, μέσω των οποίων παράγονται τρόφιμα, που δεν περιλαμβάνονται στον τομέα της γεωργίας, όπως υδατοκαλλιέργειες και μελισσοκομία (Columbia University, 2012). 8

9 2.2 Η ιστορική εξέλιξη Η αστική γεωργία ήταν πάντα κομμάτι της ζωής στην πόλη απλά μετασχηματιζόταν λόγω πολιτικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών αλλαγών. Η ιδέα της γεωργίας στα αστικά κέντρα δεν είναι καινούρια αλλά εφαρμοζόταν επί αιώνες για την επιβίωση των αστικών πληθυσμών σε δυσμενείς συνθήκες. Στους αρχαίους πολιτισμούς, η παραγωγή τροφίμων επέτρεπε στις κοινωνίες να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν τις πόλεις τους (Charles W., Lesher Jr., 2006). Ωστόσο στη νεότερη ιστορία εμφανίζεται στο προσκήνιο για να καλύψει και άλλες ανάγκες σε περιόδους κοινωνικών και οικονομικών μεταβολών. Η υψηλή ανεργία στα τέλη του 19 ου αιώνα σε πολλές πόλεις της Αμερικής, οδήγησε στη λήψη πρωτοβουλιών από τους αρμόδιους για αξιοποίηση των κενών χώρων σε σκοπό την καλλιέργεια. Κατά τη διάρκεια του Great depression (1930 s) η κυβέρνηση των Η.Π.Α, αντιλαμβάνοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης λόγω της οικονομικής καταστροφής, προώθησε προγράμματα αστικής γεωργίας για την καταπολέμηση της πείνας, της φτώχειας και του στρες. ( WW I Great Depre ssion Victory Gardens WW II Energy crisis WIN Gardens Urban Agriculture Sustainability movement Εικόνα 4 Το χρονικό της αστικής γεωργίας στις Η.Π.Α 9

10 Στον πρώτο και το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο σε πολλές χώρες, ιδιωτικοί και δημόσιοι χώροι μετατράπηκαν σε εξαιρετικά παραγωγικές περιοχές ύστερα από την ερήμωση των αγροτικών περιοχών που δυσχέρανε την τροφοδοσία των αστικών κέντρων. Στη Μεγάλη Βρετανία οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης έφτασαν το από Μετά το τέλος του πολέμου πολλές από τις προσωρινά κατανεμημένες εκτάσεις γης, επέστρεψαν στην αρχική τους χρήση. Στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο ο ρόλος των κατανεμημένων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης ενισχύθηκε και πάλι ως μέσο επιβίωσης των κατοίκων στα αστικά κέντρα. Η παραγωγή άγγιξε τους τόνους από εκτάσεις. Η χρήση τους περιορίστηκε και πάλι μετά τον πόλεμο βαίνοντας συνεχώς μειούμενη μέχρι σήμερα, φτάνοντας στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις ( Απάντηση στη μείωση της παραγωγής αλλά και στην αύξηση της τιμής των προϊόντων καθώς και ανάγκη για την αύξηση του ηθικού των πολιτών αποτέλεσαν οι victory gardens στην Αμερική, οι οποίοι δημιουργήθηκαν μέσω μίας καμπάνιας της κυβέρνησης για να αναδείξουν την αναγκαιότητα ύπαρξης τους. Η ενασχόληση με τη γεωργία έγινε δημοφιλής όχι μόνο για την ασφάλεια των τροφίμων αλλά και για τα οφέλη στην κοινότητα, στην ψυχική και σωματική υγεία των πολιτών. Το 1942, περίπου 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν στην προσπάθεια των victory gardens και εκτιμάται ότι πάνω από 20 εκατομμύρια αγροτεμάχια φυτεύτηκαν με παραγωγή περίπου 9 έως 10 εκ. κιλά φρούτων και λαχανικών, δηλαδή το 44% των φρέσκων λαχανικών στις Ηνωμένες Πολιτείες (Hodgson et al., 2011). Εικόνες 5-6 Αστικές εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης σε Αμερική και Βερολίνο κατά τη διάρκεια του πολέμου, πηγή: Ωστόσο μετά τον πόλεμο το ενδιαφέρον για την καλλιέργεια στις πόλεις έφθινε και η παραγωγή τροφίμων σταμάτησε να υπάρχει ως αναπόσπαστο κομμάτι των πόλεων λόγω της παγκοσμιοποίησης και της μαζικής παραγωγής των προϊόντων. Σήμερα, η αστική γεωργία, σε όλη την ποικιλομορφία της, ανακτά τη λειτουργία της 10

11 τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις ανεπτυγμένες πόλεις σε όλο τον κόσμο, με πιο κοινή να είναι η εφαρμογή στις αναπτυσσόμενες ακόμα χώρες. Η εφαρμογή της ποικίλει από το 10% στα αμερικάνικα αστικά κέντρα έως το 80% σε μικρότερες πόλεις της Ασίας (Charles W., Lesher Jr., 2006). Οι παράγοντες φυσικά που έχουν οδηγήσει στην εκδήλωση ενδιαφέροντος για την αστική γεωργία σήμερα δε σχετίζονται τόσο με λόγους επιβίωσης. Η αναγέννηση του κινήματος αυτού οφείλεται σε ένα πλέγμα θεμάτων που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα του αστικού περιβάλλοντος. Αφορούν λόγους δημόσιας υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος, δημιουργίας χώρων πρασίνου δίνοντας νέες δυνατότητες στον αστικό σχεδιασμό, οικονομικής ανάπτυξης αλλά και κοινωνικής αλληλεπίδρασης των πολιτών (Columbia University, 2012). Πρόσθετη στήριξη στην αστική γεωργία δίνεται λόγω των ανησυχιών που προκύπτουν για την επισιτιστική ανασφάλεια καθώς θεωρείται σαν ευκαιρία για τους πολίτες να έχουν πρόσβαση σε προϊόντα υψηλής ποιότητας χωρίς την επιβαρυμένη αξία της μεταφοράς τους Σε κάθε κοινωνία λοιπόν, ανάλογα με τους λόγους που καθιστούν την αστική γεωργία απαραίτητη ακολουθούνται διαφορετικές πολιτικές. Σε προσπάθεια, για παράδειγμα, καταπολέμησης της φτώχειας ή ένταξης ομάδων στην κοινωνία δίνεται βαρύτητα στην κοινωνική κατεύθυνση της αστικής γεωργίας με κύριο μέλημα την παραγωγή τροφίμων και φαρμακευτικών φυτών για αυτοκατανάλωση. Τέτοιες πρακτικές αφορούν κηπουρική σε ατομικό ή κοινοτικό επίπεδο με εκπαιδευτικό και θεραπευτικό σκοπό. Δεν παρουσιάζεται μεγάλη άμεση κερδοφορία ωστόσο έχουν σημαντικές κοινωνικές επιδράσεις. Σε περιπτώσεις που οι αρμόδιοι ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας ακολουθείται η οικονομική πολιτική, που σχετίζεται με δραστηριότητες μικρής κλίμακας, κυρίως επιχειρήσεων στον τομέα της παραγωγής και του εμπορίου. Η κερδοφορία είναι μεγαλύτερη, ωστόσο λόγω της μεγαλύτερης κλίμακας ενέχουν κίνδυνοι για τους κατοίκους των πόλεων (μόλυνση εδαφών και υδάτων λόγω της εντατικής χρήσης χημικών). Τέλος, αν οι τοπικοί αρμόδιοι φορείς έχουν ως στόχο την προστασία του αστικού περιβάλλοντος και τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος ακολουθείται η περιβαλλοντική κατεύθυνση. 11

12 Οικολογική Συνδυασμός με άλλες λειτουργίες(μικροκλίμα,ανάπλα ση,διαχείρηση τοπίου,εκπαίδευση,αναψυχή) Καλλιέργειες (βιολογικές) σε άμεση σύνδεση με τον καταναλωτή Κοινωνική Παραγωγή για αυτοκατανάλωση Μείωση οικογενειακών δαπανών για τρόφιμα και φάρμακα Μικρή κερδοφορία Κοινωνικά ευαισθητοποιημένη πόλη Καταπολέμηση της φτώχειας Ένταξη ομάδων στην κοινωνία Σίτιση Οικολογική πόλη Βελτίωση μικροκλίματος Μείωση οικολογικού αποτυπώματος Δημιουργία χώρων πρασίνου Βιοποικιλότητα Περιβαλλοντική εκπαίδευση Οικονομική Μικρής ή μεσαίας κλίμακας οικογενειακές επιχειρήσεις Μεγαλύτερη κερδοφορία Προώθηση στην αγορά εδώδιμων και μη προιόντων Παραγωγική πόλη Δημιουργία εισοδήματος,θέσεων εργασίας,ανάπτυξη επιχειρήσεων Εικόνα 7 Πολιτικές κατευθύνσεις της αστικής γεωργίας, πηγή: René van Veenhuizen,

13 3. Χωρικές κλίμακες εφαρμογής της αστικής γεωργίας Η αστική γεωργία μέσω της ένταξης της στο σχεδιασμό, αποτελεί μία ευκαιρία για την ανάπτυξη και τη μεταμόρφωση των πόλεων δημιουργώντας χώρους πολυλειτουργικούς που ικανοποιούν τις ανάγκες των πολιτών και παράλληλα είναι ωφέλιμοι για το περιβάλλον. Ως μία προσπάθεια της επανένταξης του φυσικού στοιχείου στην πόλη, μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις κλίμακες του χώρου. Εφαρμογές που μπορεί να αφορούν μία ολόκληρη πόλη και πως οι δημόσιοι υπαίθριοι χώροι της μπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα έτσι ώστε να χωροθετηθούν μικρές καλλιέργειες, έως τη μικρότερη μονάδα του κτιρίου όπου μπορούν να αξιοποιηθούν τα δώματα καθώς αποτελούν ανενεργούς ελεύθερους χώρους και είναι δυνατό να υλοποιηθούν καλλιέργειες μικρής κατά κανόνα κλίμακας. 3.1 Μεταμόρφωση των δημόσιων υπαίθριων χώρων Οι υπαίθριοι χώροι αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την ποιότητα του αστικού τοπίου και του περιβάλλοντος. Όπως όμως είναι φυσικό οι αντιλήψεις για τον επιθυμητό ρόλο, διάρθρωση και μορφή τους, αναπροσαρμόζονται συνεχώς καθώς ακολουθούν τις εξελισσόμενες απόψεις για το αστικό φαινόμενο και το φυσικό περιβάλλον και έρχονται αντιμέτωπες με τα συνεχώς μεταλλασσόμενα προβλήματα αλλά και τις δυνατότητες των πόλεων (Κοσμάκη, Λουκόπουλος, 2008). Οι δημόσιοι ελεύθεροι χώροι της πόλης εκπληρώνουν δύο διαφορετικούς αλλά και συμπληρωματικούς μεταξύ τους ρόλους. Πρώτον είναι χώροι ανοιχτοί προς τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος. Επιτρέπουν δηλαδή την παρουσία, και ως ένα βαθμό, τη λειτουργία της φύσης στο δομημένο περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο έχουν ρυθμιστικό ρόλο όσον αφορά το μικροκλίμα και την ποιότητα του περιβάλλοντος της πόλης και ταυτόχρονα παρέχουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους που ζουν και κινούνται σε αυτή να έρχονται σε άμεση επαφή με τα στοιχεία της φύσης. Ταυτόχρονα είναι δημόσιοι αστικοί χώροι και με αυτή την έννοια κοινωνικοί χώροι. Φέρουν δηλαδή μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής στην πόλη, ως τόποι επιμέρους κοινωνικών δραστηριοτήτων ή ως χώροι κίνησης-στάσης μέσα στο πλέγμα των κελυφών, δραστηριοτήτων και ροών του δομημένου περιβάλλοντος (Λουκόπουλος, 2005). Στην κατηγορία των δημόσιων υπαίθριων χώρων ανήκουν τα πάρκα, οι πλατείες, οι κήποι, αλσύλλια, χώροι παρκινγκ και οι περιβάλλοντες χώροι σχολείων και νοσοκομείων, που πολλοί λόγω του λαθεμένου σχεδιασμού τους, δεν έχουν ενεργό ρόλο καθώς δεν εξυπηρετούν τις λειτουργικές και αισθητικές απαιτήσεις των χρηστών τους. Ο βαθμός με τον οποίο αναπτύσσονται οι κοινωνικές δραστηριότητες 13

14 καταδεικνύει πότε ο εκάστοτε δημόσιος χώρος καθίσταται επιτυχημένο, ως προς το ρόλο που διαδραματίζει μέσα στην πόλη. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, η αξιοποίηση τους για κοινωνικό-οικονομικούς λόγους μέσω της ένταξης των παραγωγικών χρήσεων, σε πάρκα, κήπους και πλατείες για την γεωργική αξιοποίηση του αστικού χώρου. Πολλοί δήμοι μπορεί να έχουν στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της πόλης, ωστόσο σπάνια λαμβάνουν υπ όψη τους την αστική γεωργία. Θα μπορούσαν να ακολουθήσουν πολιτικές που θα περιλαμβάνουν την προσωρινή χρήση των κενών δημόσιων και ιδιωτικών εκτάσεων για την ανάπτυξη της αστικής γεωργίας. Η πολιτική αυτή βέβαια, ακολουθείται ήδη στο εξωτερικό. Σε πολλές χώρες έχουν χωροθετηθεί καλλιέργειες μικρής κλίμακας σε ανοιχτούς χώρους, διαμορφωμένους και μη, που τους μεταμορφώνουν και αποκτούν άλλη δυναμική. Οι αστικές πλατείες αποτελούν το κατεξοχήν πεδίο δημόσιας ζωής και δράσης και η ενσωμάτωση καλλιεργειών στο σχεδιασμό τους προσδίδει μία νέα ταυτότητα. Οι χώροι γίνονται πολυλειτουργικοί καθώς συνδυάζεται η παραγωγή τροφίμων με άλλες αστικές λειτουργίες, όπως η ψυχαγωγία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ενσωμάτωση μικρών καλλιεργειών στο σχεδιασμό της κεντρικής πλατείας της πόλης Shenzhen στην Κίνα όπου πλέον αποτελεί τοπικό και υπερτοπικό πυρήνα έλξης με την άμεση και ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Εικόνες 8-10 Όψεις κεντρικής πλατείας διαμορφωμένης σε λαχανόκηπο στην πόλη Shenzhen, Κίνα πηγή: /12/landgrab-city-by-joseph-grimajeffrey-johnson-and-joseesparza/#more

15 Ωστόσο στους δημόσιους ελεύθερους χώρους, εκτός από τους σχεδιασμένους και διαμορφωμένους εντάσσονται και μικροί αδόμητοι χώροι χωρίς συγκεκριμένη ταυτότητα που μπορούν να εξελιχθούν σε βιώσιμους με σωστή αξιοποίηση. Η υποβάθμιση των ανοικτών χώρων και της ελεύθερης χέρσας γης, μέσα και γύρω από την πόλη, είναι γεγονός. Η αστική γεωργία θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον αστικό σχεδιασμό με οφέλη περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, ακόμη και σε άκρως αστικοποιημένες περιοχές μπορούν να βρεθούν μικροί αδόμητοι χώροι που αποτελούν αστικά κενά και οι οποίοι δύνανται να χρησιμοποιηθούν για τη γεωργία σε προσωρινή ή μόνιμη βάση. Θα μπορούσε ωστόσο να ειπωθεί ότι λόγω της υψηλής τιμής της αστικής γης και της ανάγκης που πιθανό να υπάρχει για χωροθέτηση άλλων χρήσεων πιο επικερδών, η αστική γεωργία δεν αποτελεί την πιο ιδανική εναλλακτική λύση. Αντίθετα, εκτός από τον παραγωγικό χαρακτήρα που αποκτούν αυτοί οι χώροι προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών και κοινωνικών πλεονεκτημάτων που ωφελούν την κοινωνία στο σύνολο της. Ο σχεδιασμός τους οφείλει να έχει ως στόχο την ανάδειξη τους σε ενεργό και πολυλειτουργικό χώρο που θα τους καθιστά σημείο αναφοράς και οι χρήστες θα συμμετέχουν ενεργά. Εικόνες Γεωργική αξιοποίηση αστικού κενού, Λυόν πηγή: Οι δημοτικοί λαχανόκηποι αποτελούν ένα τρόπο αξιοποίησης των ελεύθερων χώρων στην πόλη με εκπαιδευτικό αλλά κυρίως κοινωνικό χαρακτήρα. Μέσω τέτοιων δράσεων επιχειρείται η ενίσχυση των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων και η δημιουργία κοινωνικής αλληλεγγύης. Στη χώρα μας τώρα γίνονται τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία των λαχανόκηπων στις πόλεις, σε μία προσπάθεια δραστηριοποίησης των πολιτών στην περίοδο της κρίσης. Σε περιόδους οικονομικών υφέσεων, ανθρωπιστικών και κοινωνικών κρίσεων και πολέμων η αστική γεωργία έρχεται πάντα στο προσκήνιο. 15

16 Στην Αθήνα, χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια του Δήμου Αμαρουσίου, που διέθεσε 50 μικρά αγροτεμάχια έκτασης 25 τ. μ. το καθένα σε αναξιοποίητους χώρους της περιοχής. Ενδιαφέρον υπάρχει από πολλούς δήμους της χώρας, μεταξύ των οποίων είναι η Λάρισα όπου έχει παραχωρηθεί μία έκταση 22 στρεμμάτων μέσα στον αστικό ιστό. Η έκταση αυτή έχει χωριστεί σε μικρά αγροτεμάχια 50 τ. μ. το καθένα, τα οποία έχουν διατεθεί από τον δήμο δωρεάν για δύο χρόνια σε 156 ανέργους και 60 συνταξιούχους κατοίκους της περιοχής προκειμένου να τα καλλιεργήσουν ( Εικόνα 13 Συμμετοχικός λαχανόκηπος στου Ψυρρή πηγή: Εικόνα 14 Λαχανόκηπος στον αστικό ιστό της Λάρισας πηγή: Λύση στην οικονομική κρίση, αποτέλεσε και στην πόλη Ροζάριο της Αργεντινής, η ενασχόληση με την αστική γεωργία καθώς ήταν εμφανής ο ρόλος της ως κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας για τα φτωχά και υποβαθμισμένα αστικά νοικοκυριά. Η πόλη διαθέτει μεγάλο ποσό αναξιοποίητης γης που έχει τη δυναμική να αποτελέσει καλή χρήση για τη γεωργία. Στην πραγματικότητα, ένα μεγάλο ποσοστό των κήπων, που έχουν διαμορφωθεί για ανθρώπους εξαιρετικά χαμηλών εισοδημάτων, βρίσκονται σε αυτές τις περιοχές (Dubbeling M.,2003). Πλέον η αστική γεωργία έχει ενσωματωθεί και στον αστικό σχεδιασμό και θεωρείται αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής των πολιτών. Εκτός από τους κοινοτικούς κήπους, οι αρμόδιοι σε σύμπραξη με τους κατοίκους προσπάθησαν να την εντάξουν στο σχεδιασμό των ανοιχτών χώρων με στόχο να δοθεί ένας παραγωγικός χαρακτήρας. Η La Lagunita ήταν μέχρι πριν λίγα χρόνια μία έκταση χωρίς ταυτότητα η οποία στη συνέχεια διαμορφώθηκε σε πλατεία, περιλαμβάνοντας μονοπάτια, γήπεδο αλλά και ένα μέρος της που αποδόθηκε στην παραγωγή τροφίμων. Παράλληλα στην περιοχή Molino Blanco, στόχος ήταν ο σχεδιασμός ενός παραγωγικού πάρκου με πολυλειτουργικό χαρακτήρα που θα ικανοποιεί ανάγκες των πολιτών με έμφαση στην ενσωμάτωση της παραγωγικής 16

17 χρήσης. Η ζωτικότητα που αποδίδεται στο χώρο μέσα από την εγκατάσταση αυτής της λειτουργίας είναι γεγονός. Εικόνες Διαμόρφωση της περιοχής La Lagunita σε πλατεία, με ένταξη της αστικής γεωργίας στο σχεδιασμό, πηγή: Ruaf foundation, 2011 Εικόνες Ενσωμάτωση παραγωγικής χρήσης σε πάρκο στην περιοχή Molino Blanco, Αργεντινή, πηγή: Ruaf foundation, 2011 Μία παρόμοια προσπάθεια να ενσωματωθεί η παραγωγική χρήση στο σχεδιασμό των πάρκων, όπου εκτός των άλλων θα αποτελεί χώρο εκπαίδευσης και αναψυχής, επιχειρήθηκε στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» που τελικά δεν ευδοκίμησε. Ωστόσο, δίπλα στο Πάρκο Τρίτση έχει την έδρα της μία μη κυβερνητική οργάνωση, το Κέντρο της Γης, με άμεση στρατηγική επιδίωξη τη 17

18 δημιουργία μιας νέας περιβαλλοντολογικής υποδομής στην Αττική. Η έκταση του πάρκου είναι 25 στρέμματα, από τα οποία τα 3 έχουν δοθεί για γεωργική χρήση και τη δημιουργία βιολογικού λαχανόκηπου. Το πάρκο εκτός από ψυχαγωγία προσφέρει και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Τα προϊόντα που παράγονται, σε μία προσπάθεια συνεισφοράς και ενίσχυσης της τοπικής κοινωνίας, προσφέρονται σε δύο ιδρύματα: το κοινωφελές ίδρυμα «Θεοτόκος» και το Κέντρο Βρεφών «Η Μητέρα». Ένα μέρος ωστόσο αυτής της έκτασης έχει παραχωρηθεί σε εθελοντές με σκοπό την αυτοκατανάλωση. Εικόνες Λαχανόκηποι στο Κέντρο της Γης, πηγή: προσωπικό αρχείο Παράλληλα, η παραγωγή τροφίμων στα σχολικά συγκροτήματα έχει έρθει στο προσκήνιο εδώ και χρόνια στο εξωτερικό και αποτελεί ένα υποσύνολο της αστικής γεωργίας στους κοινόχρηστους χώρους. Η πρωτοβουλία αυτή είναι πολλαπλά σημαντική γιατί όχι μόνο σχετίζεται με την αξιοποίηση ενός δημόσιου χώρου που μπορεί να αποτελέσει κατάλληλη ζώνη εφαρμογής αλλά εμπεριέχεται και η διαδικασία της εκπαίδευσης αποτελώντας κυψέλη δημιουργίας για τους μαθητές. Ακόμα και μικρές αλλαγές, όπως η αντικατάσταση δέντρων με καρποφόρα είδη ή η δημιουργία μικρού περιβολιού έχει μεγάλη επίδραση στην καλλιέργεια της επαφής των μαθητών με τη φύση. Διάφορα προγράμματα έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών σε σχολεία του εξωτερικού με κύριο μέλημα την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση αλλά και την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών των μαθητών. Ένα δίκτυο πρωτοβουλιών στις Ηνωμένες Πολιτείες έστρεψε το ενδιαφέρον στην ενσωμάτωση της αστικής γεωργίας στις σχολικές αυλές. Σε σχολείο για παράδειγμα στο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας έχει δημιουργηθεί από το 1995 έκταση ενός στρέμματος με στόχο την εξοικείωση των μαθητών με την καλλιεργητική διαδικασία και την κατανάλωση βιολογικών προϊόντων. Ένα βήμα πιο μπροστά έκανε ένα σχολείο στο Σηάτλ (Orca elementary school) το οποίο ενσωμάτωσε ένα θερμοκήπιο για την περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών αλλά και για τη βρώση των παραγόμενων λαχανικών αποκλειστικά από τους ίδιους (Lacasse M., Haddad L., 2009). 18

19 Ενδιαφέρον βέβαια είναι ότι αυτές οι πρωτοβουλίες δεν περιορίζονται σε ιδιωτικά ιδρύματα αλλά υποστηρίζονται από πολλά δημόσια σχολεία. Η ανάπτυξη τέτοιων εφαρμογών είναι σε αρχικό στάδιο στην Ελλάδα με μεμονωμένες περιπτώσεις, υλοποιούμενες από ανθρώπους με αντίστοιχες ευαισθησίες, χωρίς να υπάρχει οργανωμένη κεντρική κατεύθυνση και προγραμματισμός. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ύπαρξη ανεκμετάλλευτων χώρων που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να αποτελέσουν παραγωγική γη έστω για μικρή κλίμακα κατανάλωσης. Ο δήμος Αμαρουσίου οργάνωσε τη φύτευση 8 λαχανόκηπων στα δημοτικά του σχολεία με σκοπό την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των μικρών μαθητών. Οι υπεύθυνοι πρασίνου του δήμου κατεύθυναν τους μαθητές να σπείρουν και να φυτέψουν λαχανικά σε προετοιμασμένα μέρη των σχολικών προαυλίων με την υπόσχεση να βραβεύσουν στο τέλος του χρόνου τους τρεις καλύτερους λαχανόκηπους. ( Εικόνες 22 Σχολείο στο Σηάτλ, πηγή: embarks-on-huge-community-plant-giving-project Εικόνα 23 Σχολείο στο Μαρούσι πηγή: Εικόνες Αξιοποίηση χώρου για παραγωγική χρήση σε σχολείο του Δήμου Αθηναίων, πηγή: προσωπικό αρχείο 19

20 3.2 Εφαρμογή στο οικοδομικό τετράγωνο Ανάλογες πολιτικές που προωθούν την αστική γεωργία είναι δυνατό να γίνει και στην ελάχιστη μονάδα του ιδιωτικού οικοδομήσιμου χώρου, δηλαδή του οικοδομικού τετραγώνου. Οι ιδιωτικοί χώροι στα αστικά κέντρα μπορούν να υποστηρίξουν παραγωγικές δραστηριότητες ανάλογα με τον τρόπο δόμησης σε χώρους αναξιοποίητους ή σε χώρους που χρησιμεύουν για κάλυψη άλλων αναγκών. Στα πλαίσια αυτά, οι αυλές, οι ακάλυπτοι των πολυκατοικιών αλλά και τα προκήπια όπου υπάρχουν μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς παραγωγικούς και κοινωνικούς πυρήνες. Σε πολλές πόλεις της Βόρειας Αμερικής, η φύτευση λαχανικών στις αυλές επανέρχεται στο προσκήνιο καθώς δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην κατανάλωση φρέσκων και υγιεινών τροφίμων. Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί η τάση για μετατροπή των ιδιωτικών χώρων σε εδώδιμο τοπίο (edible landscaping) όπου συνδυάζεται η παραγωγική χρήση με το αισθητικό αποτέλεσμα. Αξιοσημείωτη είναι η νέα προσέγγιση στη διαχείριση της γης τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στον Καναδά, όπου εταιρείες δραστηριοποιούμενες στον κλάδο των τροφίμων νοικιάζουν ιδιωτική γη (αυλές, κήπους) για παραγωγή προϊόντων, με αντάλλαγμα την προσφορά μέρους της παραγωγής στους ιδιώτες. Οι δημόσιες εκτάσεις δε μπορούν νόμιμα να υποστηρίξουν επιχειρηματικές δραστηριότητες, για το λόγο αυτό οι ιδιωτικοί χώροι προσφέρουν μεγαλύτερες πιθανότητες για τους ενδιαφερόμενους. Με αυτή την πρωτοβουλία αξιοποιούνται χώροι ανεκμετάλλευτοι ή χώροι που χρησιμοποιούνταν για καλλωπιστικούς λόγους. Ωστόσο για την αντιστάθμιση του κόστους λόγω των ενοικίων, πρέπει να υπάρχει μεγάλη παραγωγή προϊόντων (Celinska et al., 2011) Εικόνες Διαμόρφωση αυλής σε λαχανόκηπο, Τορόντο πηγή: 20

21 3.3 Εφαρμογή στο ακίνητο Με βάση τη διαμορφωμένη πλέον κατάσταση στα πολεοδομικά κέντρα και την οξεία έλλειψη ελεύθερων χώρων στο επίπεδο του εδάφους η γεωργική αξιοποίηση όλων των δυνατών χώρων στη μονάδα του κτιρίου μπορεί να αντισταθμίσει αυτή την απώλεια. Με μία πιο οραματιστική άποψη και λαμβάνοντας υπ όψη ότι το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί σε αστικές περιοχές, πολλά project έχουν δημιουργηθεί προτείνοντας την ενσωμάτωση της γεωργίας στο ίδιο το οικοδόμημα. Το αρχιτεκτονικό ιδίωμα λειτουργεί ως ένα φίλτρο μέσα από το οποίο προτείνονται νέες λύσεις σε θέματα σχετιζόμενα με την παραγωγή τροφίμων, εξάντλησης των φυσικών πόρων και βιωσιμότητας των πόλεων μας. Η κατακόρυφη γεωργία για πολλούς ειδικούς θεωρείται λύση, προσφέροντας πολυάριθμα οφέλη και ξεπερνώντας προβλήματα που η παραδοσιακή γεωργία δεν μπορεί. Ο D. Despommier, καθηγητής Δημόσιας Υγείας και Περιβαλλοντικής Υγιεινής στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια και εφευρέτης της ιδέας αυτής, φαντάζεται το μέλλον με πολυώροφα θερμοκήπια μέσα στα αστικά κέντρα που θα δημιουργούν οικολογική ισορροπία. Τα φυτά θα αναπτύσσονται με την υδροπονική μέθοδο σε απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον και χωρίς την ανάπτυξη τους στο χώμα αλλά σε υποστρώματα και με την τροφοδότηση με τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες να γίνεται με ηλεκτρονικό σύστημα. Έτσι γίνεται ανακύκλωση του νερού και μειώνεται η χρήση χημικών καθώς τα φυτά δε μολύνονται σε τέτοιο βαθμό όσο όταν καλλιεργούνται στο χώμα, με άμεσο οικολογικό όφελος. Ο ίδιος υποστηρίζει πως εγκατάσταση 30 ορόφων με μέγεθος όσο ένα οικοδομικό τετράγωνο, θα μπορεί να παράγει τροφή για ανθρώπους. Με 160 τέτοια κτίρια θα ήταν δυνατό να θραφούν όλοι οι κάτοικοι της Νέας Υόρκης (Καθημερινή, 2011). Εικόνα Σχεδιαστικές προτάσεις για την κατακόρυφη γεωργία πηγή: 21

22 Αντίστοιχες ιδέες έχουν παρουσιαστεί από πολλούς επιστήμονες, με ένα πολύ ιδιαίτερο σχεδιασμό να είναι εκείνος του αρχιτέκτονα Vincent Callbaut. Το Dragonfly project προτείνει την κατασκευή ενός πρωτοτύπου κτιρίου ειδικά σχεδιασμένο για το Roosevelt Island της Νέας Υόρκης, θέλοντας να μειώσει τα προβλήματα που σχετίζονται με την έλλειψη τροφίμων. Λόγω της πυκνής δόμησης της πόλης έχει σχεδιαστεί κάθετα, εκτεινόμενο σε 132 ορόφους με 28 διαφορετικούς καλλιεργήσιμους χώρους που αποσκοπούν στην παραγωγή φρούτων, δημητριακών, λαχανικών, κρέατος και γαλακτοκομικών. Παράλληλα εκτός από την παραγωγική δραστηριότητα περιλαμβάνει και άλλες χρήσεις όπως στέγαση γραφείων, εργαστηρίων και κατοικιών ( Εικόνα 30 Dragonfly project, πηγή: Ενώ οι μελλοντικές πρωτοτυπίες αποτελούν έμπνευση για νέες σχεδιαστικές λύσεις σχετιζόμενες με το διατροφικό πρόβλημα, εντούτοις πολλές ευκαιρίες δίνονται για παραγωγή τροφίμων στα δώματα κτιρίων με την κατάλληλη υποδομή. Η καλλιέργεια λαχανικών και όχι μόνο επεκτείνεται για κοινωνικό όφελος σε αχρησιμοποίητους χώρους και τους μεταμορφώνει σε ζωντανούς, πλούσιους και παραγωγικούς. Όχι μόνο εξωραΐζεται το αστικό τοπίο με τη δημιουργία χώρων όπου παράγουν φρέσκα λαχανικά, αλλά ταυτόχρονα μειώνεται το οικολογικό αποτύπωμα των κτιρίων της πόλης. Παράλληλα ώθηση για την παραγωγή τροφίμων στα δώματα δίνεται λόγω των υψηλών τιμών της αστικής γης και της πίεσης που εντοπίζεται από ανταγωνιστικές χρήσεις, όπως η οικιστική ανάπτυξη (Nowak M.,2004) Το Brooklyn Grange αποτελεί πρότυπη εφαρμογή της αστικής γεωργίας σε δώμα. Με μέγεθος ενός στρέμματος, θεωρείται το μεγαλύτερο στον κόσμο στο είδος του, παράγοντας βιολογικά λαχανικά. Στόχος της εταιρείας είναι να ξανασυνδέσει την 22

23 πόλη με τις αγροτικές καλλιέργειες και την παραγωγή τροφίμων και να αποδείξει ότι η αστική γεωργία μπορεί να αποτελέσει μία βιώσιμη επιχειρηματική δραστηριότητα συνεισφέροντας στην οικονομία των πόλεων (Klanten 2011). Λόγω της συνεχούς έκθεσης των φυτών σε μη ιδανικές συνθήκες (ξηρασία, άνεμος, μεγάλες διακυμάνσεις θερμοκρασιών) επιλέγονται είδη ανθεκτικά στους παράγοντες αυτούς, όπως βότανα και αρωματικά φυτά. Ωστόσο εδώ παράγονται όλων των ειδών τα λαχανικά που στη συνέχεια πωλούνται στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Αν και είναι ιδιωτική επιχείρηση, αποτελεί ένα χώρο με κοινωνικό χαρακτήρα καθώς είναι ανοιχτή προς κάθε ενδιαφερόμενο με σχολικές ομάδες, εθελοντές και οικογένειες να συμμετέχουν. Μια άλλη περίπτωση ενδιαφέρουσα και όχι τόσο κοινή, είναι η φύτευση ενός δώματος στη Βιέννη με 430 περίπου είδη αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών όπου στο ίδιο κτίριο στεγάζεται φαρμακείο και ιατρείο (Aspern farmacy). Ο σκοπός είναι διπλός. Έχει εκπαιδευτικό ρόλο για το κοινό καθώς γίνονται θεματικές εκθέσεις και περιηγήσεις αλλά εκπληρώνει και τον επιχειρηματικό καθώς τα φυτά χρησιμοποιούνται για τα ομοιοπαθητικά φάρμακα του φαρμακείου. Αποτελεί ένα καλό παράδειγμα πολυλειτουργικού δώματος με εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές και επιχειρηματικές προεκτάσεις. Παρόλο που είναι μικρής κλίμακας, υποδηλώνει πως μία στέγη μπορεί να μετατραπεί σε παραγωγική και μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για ανάπτυξη τέτοιων δραστηριοτήτων σε μεγαλύτερη κλίμακα (Waldbaum Η., 2008). Εικόνα 31 Αστικές καλλιέργειες σε δώμα στο Μπρούκλιν, πηγή: Klanten 2011 Εικόνα 32 Φαρμακευτικός κήπος στο δώμα του φαρμακείου, πηγή: Waldbaum Η., 2008 Παράλληλα σε δώματα είναι δυνατόν να εγκαθίστανται θερμοκηπιακές μονάδες είτε με καλλιέργεια των φυτών σε χώμα είτε υδροπονιακής καλλιέργειας. Τέτοια είναι η περίπτωση μίας εταιρείας παραγωγής τροφίμων σε κτίριο γραφείων στο Μόντρεαλ του Καναδά. Με μέγεθος περίπου τεραγωνικά μέτρα, το θερμοκήπιο έχει σχεδιαστεί για να παρέχει άριστες συνθήκες στα 25 διαφορετικά είδη λαχανικών χωρίς τη χρήση επιβλαβών χημικών. Είναι μικρής εμβέλειας εταιρεία αλλά έχει μεγάλες δυνατότητες με σχεδιαζόμενη μελλοντική επέκταση που θα ενισχύσει την αστική γεωργία στα δώματα κτιρίων. Εκτός βέβαια από τις 23

24 καλλιεργητικές δραστηριότητες έχει υπολογιστεί ότι οι εγκαταστάσεις αυτές θα μειώσουν την ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου κατά 25% (Celinska et al., 2011) Μία άλλη ενδιαφέρουσα δραστηριότητα που συμβαίνει στις οροφές των κτιρίων είναι αυτή της μελισσοκομίας. Το ξενοδοχείο Fairmont Waterfront στο Βανκούβερ του Καναδά εκτός από ένα κήπο με βότανα και αρωματικά φυτά έκτασης 195 τετραγωνικών μέτρων, διατηρεί και κυψέλες μελισσών, που δικαίως του προσδίδουν το χαρακτηρισμό του «οικολογικού ξενοδοχείου». Οι μέλισσες ταξιδεύουν 26 τετρ. μίλια, φέρνοντας γύρη από 60 διαφορετικά είδη φυτών και παράγοντας τελικά 600 κιλά μέλι το οποίο χρησιμοποιείται για τις ανάγκες του ξενοδοχείου( Gardenhoneybees.htm). Εικόνες Θερμοκηπιακή μονάδα σε δώμα, πηγές: Εικόνα 35 Μελισσοκομική δραστηριότητα σε δώμα, Βανκούβερ, πηγή: ooftop-beehives-at-the-fairmont-waterfront-hotel 24

25 4. Περιορισμοί και εμπόδια εφαρμογής της αστικής γεωργίας - Δυνατότητες εφαρμογής στην Ελλάδα Παρά τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που υπάρχουν για να αποτελέσει η αστική γεωργία μία βιώσιμη λύση για τις πόλεις, πολλά θέματα και κατασταλτικοί παράγοντες προκύπτουν. Όσον αφορά την ενσωμάτωση της στον αστικό σχεδιασμό, το κύριο εμπόδιο είναι η πίεση από ανταγωνιστικές χρήσεις. Ενώ η αστική γεωργία προσφέρει πολλαπλά οφέλη, πολλοί προτιμούν άλλες χρήσεις, όπως τα πάρκα ή αθλητικές εγκαταστάσεις, που είναι προσανατολισμένες περισσότερο προς πολιτιστικές λειτουργίες. Ένα άλλο επιχείρημα κατά της αστικής γεωργίας, κυρίως με τη μορφή των δημοτικών λαχανόκηπων, είναι ότι οι χώροι αυτοί έχουν μεγαλύτερα οφέλη για μεμονωμένους κατοίκους από ότι για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (Lovell S., 2010). Παράλληλα, η υψηλή αξία της αστικής γης κάνει συχνά την εφαρμογή της αστικής γεωργίας απαγορευτική σε οποιαδήποτε κλίμακα καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα από όλους τους κατοίκους να καλλιεργούν σε δικό τους χώρο και πολλές ευάλωτες κοινωνικές ομάδες δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να νοικιάζουν γη. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που τίθεται, είναι τα πιθανά προβλήματα υγείας που μπορεί να προκληθούν από τη γεωργική δραστηριότητα στο αστικό περιβάλλον, είτε μέσω της αφομοίωσης από τα φυτά των βαρέων μετάλλων ή άλλων τοξινών από μολυσμένα εδάφη ή από το νερό άρδευσης, είτε μέσω της χρήσης φυτοφαρμάκων και χημικών όταν πρόκειται για εντατικοποίηση της παραγωγής. Η μόλυνση του χώματος και του νερού αποτελεί περιοριστικό παράγοντα για την επαναχρησιμοποίηση αστικών περιοχών. Σε εγκαταλελειμμένες εκτάσεις πρώην βιομηχανικών περιοχών η επαναχρησιμοποίηση περιπλέκεται από την παρουσία ξένων προσμείξεων, όπως βενζίνη, ντίζελ, αμίαντος, βαρέα μέταλλα, διαλύτες, λιπαντικά, τα οξέα, και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (Hodgson, 2011) Ωστόσο αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι κίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου είναι πιθανότατα μικρότεροι σε σύγκριση με τα οφέλη που προσφέρει η αστική γεωργία λόγω της βελτιωμένης διατροφής,της αύξησης της άσκησης, και της βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης (Lovell S, 2010). Σε μια μελέτη, που αφορούσε τους κινδύνους για την υγεία και έγινε σε 28 διαφορετικές τοποθεσίες που χρησιμοποιούνται για την αστική γεωργία, διαπιστώθηκε ότι ακόμη και όταν τα δείγματα χώματος περιείχαν μόλυβδο και αρσενικό, η βιοπροσπελασιμότητα των ρύπων ήταν χαμηλή και τα λαχανικά δεν συσσώρευαν τις ουσίες αυτές (Lovell S., 2010). Ωστόσο οι συνεχείς έλεγχοι για την ασφάλεια τροφίμων είναι απαραίτητοι. Στην Ελλάδα, ο τρόπος πολεοδομικής συγκρότησης των πόλεων και η έλλειψη αδόμητων χώρων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για την ενσωμάτωση της γεωργίας 25

26 κυρίως στους δημόσιους χώρους, αφού δεν υπήρχε η πρόνοια για την προστασία τους. Ωστόσο η αξιοποίηση κάθε έκτασης για παραγωγική χρήση στις γειτονιές αλλά και σε πάρκα μπορεί να προσφέρει πολυάριθμα οφέλη σε πολλές κοινωνικές ομάδες. Για το λόγο αυτό πρέπει να διαμορφωθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον πολιτικής που να επιτρέπει τη διευκόλυνση και προώθηση της ενσωμάτωσης της αστικής γεωργίας στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, η αλλαγή του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου, καθώς ενώ καθορίζονται οι χρήσεις γης στις περιοχές των γενικών πολεοδομικών σχεδίων (ΦΕΚ-166/Δ/6-3-87), δε λαμβάνεται καμία πρόνοια για την παραγωγική χρήση και τον πρωτογενή τομέα. Ωστόσο, λόγω της περιόδου ύφεσης που διανύει η χώρα έχουν υπάρξει αρκετές πρωτοβουλίες δήμων που ενσωματώνουν την γεωργία στον αστικό ιστό κυρίως για λόγους κοινωνικής αλληλεγγύης και τόνωσης των οικονομικά ασθενέστερων τάξεων. Παράλληλα όσον αφορά τον ιδιωτικό ακάλυπτο χώρο, με την αλλαγή του οικοδομικού συστήματος και τη μείωση του συντελεστή κάλυψης δίνεται η δυνατότητα προσαύξησης του υπαίθριου χώρου και της αξιοποίησης είτε των ακαλύπτων είτε των πρασιών για ένταξη της παραγωγικής χρήσης με στόχο την αυτοκατανάλωση. Στην Αθήνα, στις περιοχές με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο (Κηφισιά κ.α), οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές, καθώς το σύστημα δόμησης είναι πανταχόθεν ελεύθερο και οι συντελεστές κάλυψης είναι αρκετά χαμηλοί. Αντίθετα στο κέντρο οι διαφαινόμενες δυνατότητες βελτίωσης είναι μικρότερες καθώς το σύστημα είναι συνεχές και στο ήδη πυκνοδομημένο αστικό περιβάλλον, υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες να εφαρμοστεί η αλλαγή του συντελεστή κάλυψης. Ωστόσο με τα υπάρχοντα δεδομένα, η δυνατότητα αξιοποίησης των υπαίθριων κενών ανάμεσα στους κτιριακούς όγκους μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα. Οι ακάλυπτοι τις περισσότερες φορές παρουσιάζονται σαν χώροι που υπολειτουργούν, που ωστόσο μπορούν αν προσφέρουν τόσο στους κατοίκους όσο και στο περιβάλλον. Η κατάσταση βέβαια ίσως να περιπλέκεται λόγω του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. 26

27 5 Συμπεράσματα Τα τελευταία χρόνια η σχέση ανθρώπου και φύσης υπέστη μια σοβαρή κρίση, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την άμεση παρουσία της φυσικού στοιχείου στο ίδιο το αρχιτεκτόνημα. Η έντονη αστικοποίηση, η ολοένα και βαθύτερη οικονομική ύφεση, η συνεχώς επιδεινούμενη κρίση στα τρόφιμα, ωθούν την πόλη να μεταμορφωθεί σε κάτι καινούργιο που θα επιτρέπει τη διείσδυση της αγροτικής γνώσης στην αστική πραγματικότητα. Η αστική γεωργία είναι ένας πολλά υποσχόμενος τομέας και θεωρείται ως ένα πολύτιμο συστατικό στοιχείο σε μια νέα προσέγγιση στον σχεδιασμό, με στόχο τη βιωσιμότητα της πόλης και την προστασία του περιβάλλοντος. Η παραγωγική χρήση μπορεί να ενσωματωθεί σε διαφορετικές κλίμακες, από έναν αστικό κήπο μέχρι τους δημόσιους χώρους ολόκληρης της πόλης, μεταμορφώνοντας τες και προσδίδοντας έναν άλλο χαρακτήρα. Πρέπει να υπάρξουν δραστηριότητες που θα στοχεύουν στη μετατροπή των κενών χώρων για την παραγωγική χρήση, είτε αφορά το δημόσιο (αξιοποίηση αστικών κενών, ενσωμάτωση της αστικής γεωργίας σε πάρκα και πλατείες) είτε τον ιδιωτικό χώρο (σε ακάλυπτους και δώματα). Οι τρέχουσες τάσεις δείχνουν ότι η αστική γεωργία θα έχει μακροπρόθεσμα σημαντικό ρόλο ως κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας για τα ευάλωτα αστικά νοικοκυριά. Η δημιουργία των κοινοτικών και ιδιωτικών λαχανόκηπων έχει αισθητά ψυχολογικά αποτελέσματα σε μη παραγωγικές ομάδες, όπως στους ηλικιωμένους, σε περιθωριακές ομάδες και τους άνεργους και δημιουργεί ευκαιρίες για αναψυχή, άσκηση, θεραπεία και εκπαίδευση. Αποτελεί καταλύτη για κοινοτική ανάπτυξη και ανάπτυξη των γειτονιών, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα την ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων, δημιουργεί χώρους πρασίνου αλλά και ευκαιρίες εισοδήματος και οικονομικής ανάπτυξης. Ωστόσο ενώ οι ευκαιρίες και τα οφέλη είναι αξιοσημείωτα, παρουσιάζονται εμπόδια και περιορισμοί στην εφαρμογή, που σχετίζονται με προβλήματα στον αστικό σχεδιασμό λόγω του ανταγωνισμού των χρήσεων, με την οικονομική δυσχέρεια κάποιων κοινωνικών ομάδων αλλά και με θέματα υγείας που πιθανό να προκύπτουν. Όσον αφορά τις δυνατότητες εφαρμογής στην Ελλάδα, είναι σαφώς πιο περιορισμένες σε σχέση με άλλες χώρες του εξωτερικού, τόσο λόγω του τρόπου δόμησης όσο και της έλλειψης κατάλληλων πολιτικών κατευθύνσεων. Οι πολεοδόμοι κατέχουν σημαντικό ρόλο καθώς ασχολούνται με τη διαχείριση και τις χρήση γης, το φυσικό σχεδιασμό και τον καθορισμό ζωνών. Λόγω της θέσης τους ενεργούν ως μεσάζοντες μεταξύ των πολιτών των τοπικών κυβερνήσεων τους. Έτσι μπορούν να προωθήσουν πολιτικές που θα ενσωματώνουν την αστική γεωργία στον αστικό σχεδιασμό (Halloran A., 2011). 27

28 Ελληνική Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία Δεληγιάννης Κ., Η λύση της κατακόρυφης γεωργίας _ Πρόταση για θερμοκήπιαουρανοξύστες στις πόλεις ώστε να αντιμετωπιστεί το διατροφικό πρόβλημα Επιστήμη-Τεχνολογία, Εφημερίδα Η Καθημερινή, 29 Ιανουαρίου 2011 Κοσμάκη Π., Λουκόπουλος Δ., Αστικά κενά- Μικρά πάρκα, Monumenta, Τεύχος 1: Αστικός χώρος και αστικό πράσινο, 29/08/2008 Λουκόπουλος Δ., Περιβαλλοντικές και κοινωνικές παράμετροι σχεδιασμού αστικών δημόσιων υπαίθριων χώρων ανάλυση εφαρμογών, Συνέδριο Αρχιτεκτονική Τοπίου, Θεσσαλονίκη 2005, Εκδόσεις Ζήτη, σελ Παγώνης Θ., Το φαινόμενο της αστικής εξάπλωσης και η συνακόλουθη μείωση των φυσικών περιβαλλοντικών ενοτήτων _ο ρόλος του σχεδιασμού _η περίπτωση της ανατολικής Αττικής, διάλεξη Ε.Μ.Π, 2011 Celinska M., Henry J., Meyer R., Productive neighborhoods_ A case study based exploration of Seattle Urban Agriculture Projects, Berger Partnership 2011 Charles W., Lesher Jr., Urban Agriculture: a literature review, Urban Agriculture : Differing phenomena in Differing regions of the world, Published by Alternative Farming Systems Information Center National Agricultural Library, Beltsville Maryland 2006 Columbia University, Urban Design Lab, The potential for Urban Agriculture in New York City, Growing Capacity, Food security and Green Infrustructure, 2012 Dubbeling Μ., Optimization of Use of Vacant Land for Urban Agriculture in the Municipality of Rosario, Argentina, Case study presented at the conference Optimising Agricultural Land Use in The City Area, 3-22 November 2003 European Environmental Agency, Urban sprawl in Europe, The ignored challenge, Copenhagen 2006 Halloran A., Incorporating Urban Agriculture into Urban Planning: The Tale of Three Cities University of Copenhagen, Faculty of Life Science, January 21 st 2011 Hodgson K., Campbell M., Bailkey M., Investing in Healthy, Sustainable Places through Urban Agriculture, 2011 Klanten R., Ehmann E., Bolhofer K., My Green City, Back to nature with attitude and style, Die Gestalten Verlag 2011 Lacasse M., Haddad L., Productive Parks: Sustaining Communities, WASLA Conference, Seattle, WA, April 3, 2009 Lovell S., Multifunctional Urban Agriculture For Sustainable Land Use Planning In The United States, University of Illinois, Department of Crop Sciences, August 2010 Mougeot L., Agropolis - The Social, Political and Environmental Dimensions of Urban Agriculture, London 2005 Nowak M., Urban Agriculture on the rooftop, Senior Honors Thesis - Cornell university, May

29 Prain G., Urban Harvest: A CGIAR Global Program on Urban and Peri-Urban Agriculture, 2006 Redwood M., Agriculture in Urban Planning _Generating Livelihoods and Food Security, International Development Research Centre 2009 René van Veenhuizen, Cities Farming for the Future - Urban Agriculture for Green and Productive Cities, RUAF Foundation, International Development Research Centre, International Institute of Rural Reconstruction, 2006 RUAF FOUNDATION, Participatory development of productive green spaces in Rosario: a strategy for slum and livelihood improvement, International conference Urban agriculture for resilient cities; Lessons learnt in policy, research and practice City Estate de Kemphaan Almere, the Netherlands, May 2011 Thom Μ., Cultivating connections: The Urban Agriculture Movement, 2006 UNDP Urban Agriculture. Food, Jobs, and Sustainable Cities, United Nations Development Programme, Publication Series for Habitat II, Volume One. UNDP: New York, 1996 Waldbaum Η., Green Roofs For Urban Agriculture _ What is required to support their implementation in the UK, MSc Architecture: Advanced Environmental and Energy Studies, January Θεσμικά κείμενα ΦΕΚ-166/Δ/ Κατηγορίες και περιεχόμενο χρήσεων γης ybees.htm. Διαδίκτυο

ένα αειφόρο πρότυπο Ήβη Νανοπούλου Αρχιτέκτων - Διευθύνων σύμβουλος ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ

ένα αειφόρο πρότυπο Ήβη Νανοπούλου Αρχιτέκτων - Διευθύνων σύμβουλος ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ Η πόλη ως καταλύτης για ένα αειφόρο πρότυπο ανάπτυξης Ήβη Νανοπούλου Αρχιτέκτων - Διευθύνων σύμβουλος ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ Διαπιστώσεις Πού ζούμε ; Ο χάρτης αναπαριστά τη συγκέντρωση πληθυσμού

Διαβάστε περισσότερα

Για μια αειφόρο προσέγγιση της οικιστικής ανάπτυξης. Θάνος Παγώνης, αρχιτέκτων - πολεοδόμος

Για μια αειφόρο προσέγγιση της οικιστικής ανάπτυξης. Θάνος Παγώνης, αρχιτέκτων - πολεοδόμος Για μια αειφόρο προσέγγιση της οικιστικής ανάπτυξης Θάνος Παγώνης, αρχιτέκτων - πολεοδόμος Διαπιστώσεις Ο μισός πληθυσμός της γης στεγάζεται ήδη σε πόλεις καταναλώνοντας περίπου τα ¾ των πόρων του πλανήτη

Διαβάστε περισσότερα

Αστικοί κήποι, κοινωνική αλληλεπίδραση. και οικονομική κρίση

Αστικοί κήποι, κοινωνική αλληλεπίδραση. και οικονομική κρίση Αστικοί κήποι, κοινωνική αλληλεπίδραση και οικονομική κρίση Λεμονιά Μαντούβαλου, φιλόλογος, ΜΑ Εκπαίδευση και Πολιτισμός. Επιμορφωτικό σεμινάριο "Σχολικός κήπος: Γιατί και πώς;", Κ.Π.Ε. Δραπετσώνας, 29

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της αστικής γεωργίας στην κοινωνική ενσωμάτωση ευπαθών κοινωνικά ομάδων. Η περίπτωση του δημοτικού λαχανόκηπου στον Άγιο Δημήτριο.

Η συμβολή της αστικής γεωργίας στην κοινωνική ενσωμάτωση ευπαθών κοινωνικά ομάδων. Η περίπτωση του δημοτικού λαχανόκηπου στον Άγιο Δημήτριο. ΣΥ.ΛΑ.Π Δήμου Νέας Σμύρνης- Θεματική Ενότητα: Κοινωνική Πολιτική Η συμβολή της αστικής γεωργίας στην κοινωνική ενσωμάτωση ευπαθών κοινωνικά ομάδων. Η περίπτωση του δημοτικού λαχανόκηπου στον Άγιο Δημήτριο.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Οι συγγραφείς... xiii Πρόλογος και ευχαριστίες...xv

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Οι συγγραφείς... xiii Πρόλογος και ευχαριστίες...xv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Οι συγγραφείς... xiii Πρόλογος και ευχαριστίες...xv 1. Πόλη και σχεδιασμός: oι βασικές συνιστώσες... 18 1.1 Αναγκαιότητα του χωρικού σχεδιασμού....18 1.2 Η ρύθμιση των χρήσεων γης...20 1.3

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 1ο ερώτημα Γιατί και με ποιους όρους η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ενός

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ 1 Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Κατάλογος Εικόνων...XIII Κατάλογος Σχημάτων...XV Κατάλογος Πλαισίων...XIX Κατάλογος Πινάκων...XXII Βιβλιογραφικές Αναφορές...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Κατάλογος Εικόνων...XIII Κατάλογος Σχημάτων...XV Κατάλογος Πλαισίων...XIX Κατάλογος Πινάκων...XXII Βιβλιογραφικές Αναφορές... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κατάλογος Εικόνων....XIII Κατάλογος Σχημάτων....XV Κατάλογος Πλαισίων....XIX Κατάλογος Πινάκων....XXII Βιβλιογραφικές Αναφορές.... XXIV Βιογραφικά Σημειώματα Συγγραφέων.... XXV Πρόλογος και

Διαβάστε περισσότερα

H Μητροπολιτική Αθήνα αντιμετωπίζει ριζικές αλλαγές και σύνθετα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα

H Μητροπολιτική Αθήνα αντιμετωπίζει ριζικές αλλαγές και σύνθετα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα 1 2 H Μητροπολιτική Αθήνα αντιμετωπίζει ριζικές αλλαγές και σύνθετα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα 3 Περιβαλλοντική υποβάθμιση 4 Σε αναζήτηση της σύγχρονης ταυτότητας 5 Ανεργία -

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ 1 Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 2 Τα εργαλεία ανάγνωσης της ταυτότητας της πόλης. Τα εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01. ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01. ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01 ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο 2 0 1 3-2014 1 Α. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Δίκτυο οικισμών και

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Ζέρβας Αντιδήμαρχος Ποιότητας Ζωής Δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος ΔΕΠΠ

Κωνσταντίνος Ζέρβας Αντιδήμαρχος Ποιότητας Ζωής Δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος ΔΕΠΠ Κωνσταντίνος Ζέρβας Αντιδήμαρχος Ποιότητας Ζωής Δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος ΔΕΠΠ Η γέννηση της ιδέας για ένα περιβαλλοντικό δίκτυο ανάπτυξη βιώσιμων στρατηγικών παρόμοιες δράσεις από άλλες πόλεις κοινές

Διαβάστε περισσότερα

Λιμνιωτάκη Δέσποινα Ψυχολόγος MSc Συνιδρύτρια της Κοιν.Σ.Επ The Healing Tree

Λιμνιωτάκη Δέσποινα Ψυχολόγος MSc Συνιδρύτρια της Κοιν.Σ.Επ The Healing Tree Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ) στην βάση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την εργασία των νέων, την επαναδραστηριοποίηση του άνεργου πληθυσμού και την αειφορία Λιμνιωτάκη Δέσποινα

Διαβάστε περισσότερα

Η παραθεριστική κατοικία. στην Ελλάδα

Η παραθεριστική κατοικία. στην Ελλάδα 1 Η παραθεριστική κατοικία Λόγοι ανάπτυξης: Οικογενειακοί δεσμοί. στην Ελλάδα Κοινωνικοί φιλικοί δεσμοί. Ανάγκη εύκολης και οικονομικής εργασιακής ανάπαυλας και τουριστικής χαλάρωσης. Επιθυμία οικείου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας

Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας ΟΣΑΑ Ορεστιάδας 2007-2013 Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας Δήμος Ορεστιάδας Σκοπός Η ανάπλαση, χωρική και κοινωνική ανασυγκρότηση, βιώσιμη οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση στοχευμένου θύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ. Οκτώβρης 2008

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ. Οκτώβρης 2008 ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ Οκτώβρης 2008 ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Ο στρατηγικός σχεδιασμός της πόλης επιτυγχάνεται μέσα από το Γ.Π.Σ. Σε βάθος χρόνου οριοθέτηση των οχλουσών δραστηριοτήτων με στόχο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΕΙΚΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΥΠΝΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ

ΧΩΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΕΙΚΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΥΠΝΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΕΙΚΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΥΠΝΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ EIΡΗΝΗ ΦΡΕΖΑΔΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Dipl.ing Arch. TH Darmstadt ΧΩΡΟΤΑΚΤHΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η στην έκθεσή της με θέμα περιγράφει πώς με την πρόοδο της ανάπτυξης, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για: Κοινωνικο κεντρικούς λόγους (ικανοποίηση ανθρώπινων προσδοκιών και φιλοδοξιών).

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Εθνικό Πρόγραμμα για την Επανεκκίνηση της Αθήνας, τη Δημιουργία Θέσεων Εργασίας και τη Στήριξη της Κοινωνικής Συνοχής

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Εθνικό Πρόγραμμα για την Επανεκκίνηση της Αθήνας, τη Δημιουργία Θέσεων Εργασίας και τη Στήριξη της Κοινωνικής Συνοχής Δευτέρα, 9 Απριλίου 2012 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Εθνικό Πρόγραμμα για την Επανεκκίνηση της Αθήνας, τη Δημιουργία Θέσεων Εργασίας και τη Στήριξη της Κοινωνικής Συνοχής Υπογράφηκε σήμερα 09/04 από την Υπουργό Ανάπτυξης,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Η ΗΑΒΙΤΑΤ AGENDA ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τον Ιούνιο του 1996, στη Δεύτερη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (HABITAT II) που πραγματοποιήθηκε στην

Διαβάστε περισσότερα

Α τική δ τική ιάχυση ιάχ

Α τική δ τική ιάχυση ιάχ Αστική διάχυση Δρ. Δέσποινα Διμέλλη Ορισμοί Ως αστική διάχυση ορίζεται η διαδικασία της μεταβολής των ορίων μιας αστικής περιοχής με κύριο χαρακτηριστικό τη χαμηλή πυκνότητα των νέων περιοχών που δημιουργούνται

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικοί λαχανόκηποι. Κοινωνική ένταξη και Βιώσιμη πόλη

Δημοτικοί λαχανόκηποι. Κοινωνική ένταξη και Βιώσιμη πόλη Δημοτικός λαχανόκηπος Αμαρουσίου, 2015 Φωτογραφία: Θ.Ανθοπούλου ΣΥ.ΛΑ.Π. Δήμου Νέας Σμύρνης Θεματική Κοινωνικής Πολιτικής Νέα Σμύρνη, 2 Δεκεμβρίου 2015 Δημοτικοί λαχανόκηποι. Κοινωνική ένταξη και Βιώσιμη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 Οι νέοι κανόνες και η νομοθεσία που διέπουν τον επόμενο γύρο επένδυσης από την πολιτική συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 υιοθετήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

Ολόκληρη η Τροπολογία με την Αιτιολογική της Έκθεση έχουν ως εξής:

Ολόκληρη η Τροπολογία με την Αιτιολογική της Έκθεση έχουν ως εξής: Αθήνα, 28 Απριλίου 2015 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΛΙΜΕΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ-ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ (πρώην ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ) Ο Υπουργός ΠΑΠΕΝ Παναγ. Λαφαζάνης και ο αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης

Διαβάστε περισσότερα

Νέο υπόδειγμα σχεδιασμού με στόχο: Την προσέλκυση «στρατηγικών επενδύσεων» Την «αξιοποίηση» της ιδιωτικής περιουσίας του δημοσίου

Νέο υπόδειγμα σχεδιασμού με στόχο: Την προσέλκυση «στρατηγικών επενδύσεων» Την «αξιοποίηση» της ιδιωτικής περιουσίας του δημοσίου Τα Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημόσιων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ) μέσααπότονομοθετικότους πλαίσιο και τις αντίστοιχες Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Κώστας Βουρεκάς Νέο υπόδειγμα σχεδιασμού

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Επιστημονικός υπεύθυνος: καθ. Χ. Κοκκώσης Εργαστήριο Περιβάλλοντος και Χωρικού

Διαβάστε περισσότερα

Το πρώτο Πανεπιστήμιο στον κόσμο που

Το πρώτο Πανεπιστήμιο στον κόσμο που Σελίδα: 27 (1 από 5) Αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια το Πανεπιστήμιo >Αναπτύσσει πλούσιες περιβαλλοντικές δράσεις με στόχο να μειωθούν οι δαπάνες λειτουργίας του Το πρώτο Πανεπιστήμιο στον κόσμο που θα

Διαβάστε περισσότερα

εσμεύσεις Ευρωπαϊκών πόλεων με Πράσινο Ψηφιακό Χάρτη

εσμεύσεις Ευρωπαϊκών πόλεων με Πράσινο Ψηφιακό Χάρτη εσμεύσεις Ευρωπαϊκών πόλεων με Πράσινο Ψηφιακό Χάρτη Ο χάρτης δεσμεύσεων που ακολουθεί κάνει λόγο για τις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής μέσα από προσπάθειες και πρωτοβουλίες των Ευρωπαϊκών

Διαβάστε περισσότερα

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο 2.2.2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΖΩΝΤΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ή ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση Πολιτικής...3 Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα!

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! 1 Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! Η Ευρώπη αλλάζει. Η Χώρα επαναπροσδιορίζεται. Ο Δήμος Κοζάνης σε μετάβαση. Επιλογή μας, αλλά και αναγκαιότητα, η αλλαγή. Αλλαγή που σημαίνει κίνηση! Η πόλη

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Αγορών 1908-2016 Τιμές σιταριού, $/τόννο Απόκλιση Πραγματική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΡΙΖΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΡΙΣΣΟΥ

ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΡΙΖΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΡΙΣΣΟΥ ΕΜΠ ΣΧΟΛΗΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΜΕΙΣ Ι,ΙΙ,ΙΙΙ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2006 07 9ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΙΤΕΚΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 9: ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΡΙΖΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΡΙΣΣΟΥ ΟΜΑ Α 2 ΠΕΡΙΟΧΗ Β

Διαβάστε περισσότερα

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α. 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ πρώην 1 Ανάπτυξη μέσω του CLLD / LEADER Η Εθνική Οικονομία αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Αρχιτεκτονική. Περιβαλλοντική αρχιτεκτονική

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Αρχιτεκτονική. Περιβαλλοντική αρχιτεκτονική Η ιδιοκτησία της ΑΝΘΕΜΙΑΣ Α.Ε., χωροθετείται μέσα στον οικισμό της Καρδίας. Ο πολεοδομικός και ο οικιστικός σχεδιασμός των οικοπέδων της ιδιοκτησίας οφείλει να στηρίζεται σε συγκεκριμένο στρατηγικό πλάνο,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων 1 Η «σύγχρονη» έννοια της ανάπτυξης Στηρίζεται στην βασική παραδοχή της αειφορίας, που επιτάσεις την στενή σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική με κοινωνικό πρόσωπο - Daveti Home Brokers Sunday, 10 February 2013 11:55. Του Στράτου Ιωακείμ

Αρχιτεκτονική με κοινωνικό πρόσωπο - Daveti Home Brokers Sunday, 10 February 2013 11:55. Του Στράτου Ιωακείμ Του Στράτου Ιωακείμ Η Αρχιτεκτονική Χωρίς Σύνορα είναι Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, μέλος του διεθνούς μη κυβερνητικού, μη κερδοσκοπικού οργανισμού ASF international (Architecture Sans Frontieres International).

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ράλλης Γκέκας Σύμβουλος ΚΕΔΕ Κόνιτσα, Σεπτέμβριος 2017 ΒΑΣΙΚΆ ΕΡΩΤΉΜΑΤΑ Γιατί είναι αναγκαία

Διαβάστε περισσότερα

«Ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

«Ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής». «Ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής». Mάρω Ευαγγελίδου. Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος/ Χωροτάκτης Αθήνα 21.11.13 Περιφέρεια Αττικής Ημερίδα με θέμα:

Διαβάστε περισσότερα

«γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος

«γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος «γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 «ηοργανωμένηδόμησηστοελληνικόαστικότοπίο» φοιτήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO 2011 Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Η σημερινή ημερίδα που συνδιοργανώνουμε με το Περιφερειακό Τμήμα Ηπείρου είναι η 5 η από τις 17 προσυνεδριακές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Νέες Πολιτείες ΙΙΙ : Λαχανόκηποι Μενεμένης Στα ενδιάμεσα όρια της πόλης Στην περιοχή Λαχανόκηποι, που ανήκει στα διοικητικά όρια του Δήμου Μενεμένης, εντοπίστηκε ένας τρίτος, εντελώς νέος για τα δεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Ιωάννα Καταπίδη, PhD, Research Fellow, University of Birmingham

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Ιωάννα Καταπίδη, PhD, Research Fellow, University of Birmingham ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Ιωάννα Καταπίδη, PhD, Research Fellow, University of Birmingham Περιεχόμενο Ορισμοί Παραδοσιακοί οικισμοί στην Ελλάδα Κριτήρια επιλογής και δημιουργίας των οικισμών

Διαβάστε περισσότερα

Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία;

Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία; Διεπιστημονική προσέγγιση στα ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ :Τεχνολογία, Περιβάλλον, Πολιτισμός Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία; Κλειώ Αξαρλή,

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 8 ο Μάθημα Αστικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΚΤΙΡΙΟ

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΚΤΙΡΙΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΚΤΙΡΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ Στυλιανή Δαούτη, Αρχιτέκτων Μηχανικός Γιώργος Μητρούλιας, Αρχιτέκτων Μηχανικός Μιχάλης Ραυτόπουλος, Αρχιτέκτων Μηχανικός Ο δήμος Αθηναίων, μέσω της Εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

1 Ενισχυμένος ρόλος για τη ΜΕΓΕ

1 Ενισχυμένος ρόλος για τη ΜΕΓΕ Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Δεκεμβρίου 2015 (OR. en) 14927/15 AGRI 635 RECH 300 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Αντιπροσωπίες Διαδικασία ανάλυσης προοπτικών της ΜΕΓΕ με

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δρ. Ράλλης Γκέκας Επιστημονικός Συνεργάτης ΚΕΔΕ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Δημάρχων & Δημοτικών Συμβούλων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000)

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000) Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / 11 Φεβρουαρίου 2010 Λουδοβίκος Κ. Βασενχόβεν Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Π. Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την περιοχή του Ελαιώνα (δεκαετία του 1990)

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ

Εργαλεία του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ Εργαλεία του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ ΘΕΟ ΟΣΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Τοπ. Μηχ/κός Πολεοδόµος Προϊστάµενος Τµήµατος Σχεδιασµού Οργανισµού Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πάρκο Τρίτση: οικοδοµώντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και στην οικολογική ταυτότητα

Πάρκο Τρίτση: οικοδοµώντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και στην οικολογική ταυτότητα Πάρκο Τρίτση: οικοδοµώντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και στην οικολογική ταυτότητα ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ Υπ. Διδάκτορας ΕΜΠ Αρχιτέκτων Μηχανικός - Πολεοδόµος ΕΜΠ Γεωπόνος ΑΠΘ Ιστορική αναδροµή Τον

Διαβάστε περισσότερα

ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ; ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ;

ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ; ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ; ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ; ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ; Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΩΘΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ; ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Πράσινο Πρόγραμμα Κατάρτισης Επιχειρηματικότητας (GET-UP) O 5 - Πράσινη επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη - Συγκριτική προοπτική GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Με την παρούσα έκθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ

ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ Ενημερώνουμε

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΟΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ»

«ΑΓΟΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ» «ΑΓΟΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ» Εισηγητής Κ.Γ.Χατζηγιαννάκης, Δικηγόρος, Δ.Ν. «NOMOS»Δικηγορική Εταιρία Θεσσαλονίκης Νομικός Σύμβουλος Σ.Β.Β.Ε. Οι αιτίες που επιβάλουν την ανάπτυξη της «πράσινης»

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ

Εργαλεία του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ Εργαλεία του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ Θ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ Τοπ. Μηχ/κός Πολεοδόµος Προϊστάµενος Τµήµατος Σχεδιασµού Οργανισµού Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας ΕΠΙΠΕ Α ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: Δημοτικό Σχολείο Λατσιών Κ.Β ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2016-2017 Περιγραφή της περιοχής που βρίσκεται το σχολείο και της γενικής

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Εταιρεία Αειφόρου Ανάπτυξης. Γεωργία Διατροφή & Ποιότητα Ζωής Δράσεις στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία

Ελληνική Εταιρεία Αειφόρου Ανάπτυξης. Γεωργία Διατροφή & Ποιότητα Ζωής Δράσεις στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία Γεωργία Διατροφή & Ποιότητα Ζωής Δράσεις στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία Δομή της παρουσίασης - ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η πρωτοβουλία του ΟΗΕ για

Διαβάστε περισσότερα

COSTA NAVARINO, Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Π.Ο.Τ.Α.) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Πετράκος Κώστας

COSTA NAVARINO, Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Π.Ο.Τ.Α.) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Πετράκος Κώστας COSTA NAVARINO, Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Π.Ο.Τ.Α.) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Πετράκος Κώστας ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Αντικείμενο αυτής της εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 15 1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 17 1.1 Διαστάσεις και παράμετροι διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών της τουριστικής ανάπτυξης 17 1.1.1 Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ URBAN INNOVATION ECOSYSTEMS ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΣΟΝΙΑ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΕΛΕΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΧΑΝΗ 07/2013

ΑΣΤΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ URBAN INNOVATION ECOSYSTEMS ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΣΟΝΙΑ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΕΛΕΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΧΑΝΗ 07/2013 ΑΣΤΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ URBAN INNOVATION ECOSYSTEMS ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΣΟΝΙΑ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΕΛΕΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΧΑΝΗ 07/2013 Δ B A Γ Ο αστικός χώρος θεωρείται περιβάλλον ανάπτυξης καινοτομιών,

Διαβάστε περισσότερα

Φύση και Σχολικοί Κήποι. Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr

Φύση και Σχολικοί Κήποι. Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr Φύση και Σχολικοί Κήποι Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr Ιστορικά στοιχεία Η «μόρφωση» του ανθρώπου άρχισε άτυπα από την επαφή του με

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Οι παρακάτω διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Προγράμματος Σπουδών Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Υποχρεωτικής

Διαβάστε περισσότερα

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή ΜΕΛΙΔΟΝΙ 12/11/18 Δρ Αλέξανδρος Ε. Στεφανάκης Κτηνίατρος Προεδρος ΓΕΩΤΕΕ- ΠΚ Φυσικό Περιβάλλον Ορίζεται το σύνολο των βιοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Georgios Tsimtsiridis

Georgios Tsimtsiridis Sustainable Touristic Development in the Municipality of Almopia Georgios Tsimtsiridis Vice Mayor of Almopia Δήμος Αλμωπίας Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη Η τουριστική ανάπτυξη σε οποιαδήποτε μορφή της προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας.

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Αειφόρο σχολείο Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Η έννοια της αειφορίας Αειφορία (αεί +φέρω): μία κατάσταση να διατηρείται και να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (CLLD / LEADER)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (CLLD / LEADER) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (CLLD / LEADER) ΜΕΤΡΟ 19: ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Leader (ΤΑΠΤοΚ) ΤΟΥ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΠΡΟΤΕΤΑΙΟΤΗΤΑ 4: ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΕΙΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΑΝΤΕΙΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΝΤΕΙΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Αθήνα, 2014 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Το αστικό πράσινο και η διαχείρισή του από την Τοπική Αυτοδιοίκηση Η αξία του αστικού πρασίνου Η έννοια του αστικού πράσινου-χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Η Στέγη ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη

Η Στέγη ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη Εκπαίδευση Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ Η Στέγη ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη 18, 19 & 20 Δεκεμβρίου 2015 Μουσικό εργαστήριο για παιδιά που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα. Το εργαστήριο πραγματοποιείται για

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης 2014-2020 για την Ελλάδα Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την Ελλάδα εγκρίθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Δεκεμβρίου 2015,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΥΤΕΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΑ Η ανάκτηση του χαμένου εδάφους ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΛΕΝΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ Αρχιτέκτων Μηχ/κος MSc Προστασία του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή οποιαδήποτε μορφή Γεωργίας από την πλέον αρχέγονη έως την πιο

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Εισαγωγή Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί στις μέρες μας ένα αδιαμφισβήτητο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΜΑΘΗΜΑ VI: ΠΟΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΑ ΔΙΔ. Β. ΤΡΟΒΑ αν. καθ. Τμ. Αρχιτεκτόνων,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Στο Κ.Δ.Β.Μ του Δήμου Σαλαμίνας μπορούν να δημιουργηθούν τμήματα για τα ακόλουθα προγράμματα:

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Στο Κ.Δ.Β.Μ του Δήμου Σαλαμίνας μπορούν να δημιουργηθούν τμήματα για τα ακόλουθα προγράμματα: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ & ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Δήμος Σαλαμίνας ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συνοπτική ΕΚΘΕΣΗ ΕΤΑΙΡικήΣ κοινωνικήσ υπευθυνοτητασ Κοινωνία. Παιδεία. Περιβάλλον. Εργαζόμενοι. (σελ. 8) (σελ. 10) (σελ. 14) (σελ.

Συνοπτική ΕΚΘΕΣΗ ΕΤΑΙΡικήΣ κοινωνικήσ υπευθυνοτητασ Κοινωνία. Παιδεία. Περιβάλλον. Εργαζόμενοι. (σελ. 8) (σελ. 10) (σελ. 14) (σελ. Συνοπτική ΕΚΘΕΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ υπευθυνοτητασ 2016 Περιβάλλον Παιδεία Κοινωνία Εργαζόμενοι (σελ. 6) (σελ. 8) (σελ. 10) (σελ. 14) 2 3 Όραμα & Στρατηγική Η εταιρεία Μπάρμπα Στάθης, αξιοποιώντας συστηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγή στα κοινωνικά, οικονομικά και πολεοδομικά δεδομένα της περιοχής του Κέντρου της Πόλης

Αλλαγή στα κοινωνικά, οικονομικά και πολεοδομικά δεδομένα της περιοχής του Κέντρου της Πόλης Αλλαγή στα κοινωνικά, οικονομικά και πολεοδομικά δεδομένα της περιοχής του Κέντρου της Πόλης Ο Δήμος Λεμεσού πρωτοστάτησε για την δημιουργία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου στο κέντρο της πόλης αφού πίστευε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ & ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΧΩΡΙΩΝ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ & ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΧΩΡΙΩΝ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ & ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΧΩΡΙΩΝ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Κωδικός υπό δράσης 19.2.4.1 Στήριξη για υποδομές μικρής κλίμακας (π.χ. ύδρευση, αποχέτευση, οδοποιία εντός οικισμού, κλπ), συμπεριλαμβανομένης

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού. Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού. Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ Προκλήσεις Αστικοποίηση (70% το 2015) Εντατικοποίηση ανταγωνισμού μεταξύ χρηστών Κλιματική Αλλαγή (40% σε περιοχές με έλλειψη νερού)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΊΝΑΙ: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΡΧΗ ΔΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΊΝΑΙ: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΡΧΗ ΔΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΊΝΑΙ: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΡΧΗ ΔΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΗΣ ΘΩΜΑΣ ΔΙΑΛΙΑΤΣΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΛΕΩΠΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΑΙ ΛΕΝΤΙΩΝ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον Προγράμματα αστικής αναγέννησης και βιώσιμη ανάπτυξη. Ελληνικές και Βρετανικές εμπειρίες ΤΕΕ / ΤΚΜ ΣΕΜΠΧΠΑ Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Οι διαστάσεις και οι στόχοι της αειφορίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ 2015-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Τι είναι το Ε.Π. του Δήμου και ποιος είναι ο σκοπός του Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Ε.Π.) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό ΓΕΝΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ, ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. 4η Γραπτή Εργασία Ακαδημαϊκού Έτους

Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό ΓΕΝΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ, ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. 4η Γραπτή Εργασία Ακαδημαϊκού Έτους Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό ΓΕΝΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ, ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 4η Γραπτή Εργασία Ακαδημαϊκού Έτους 2010-2011 Φοιτητής : Λιούμπας Ανδρέας

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Oι πολυάριθμοι φορείς της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας που συμμετείχαν και συνεργάστηκαν στο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, 20-21 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

AΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΘΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

AΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΘΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ TYΠΟΥ Επικοινωνία: Γραφείο Επικοινωνίας Τομέας Προώθησης και Προβολής, Πανεπιστήμιο Κύπρου Τηλ. 22894304 ηλ. διεύθυνση: prinfo@ucy.ac.cy ιστοσελίδα: www.pr.ucy.ac.cy Λευκωσία, 22 Ιανουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως η κρίση που βιώνει η χώρα

Διαβάστε περισσότερα

Νέες βέλτιστες πολιτικές και πρακτικές Αστικών Αναπλάσεων για τον Πολιτισμό, την Επιχειρηματικότητα & την Καινοτομία

Νέες βέλτιστες πολιτικές και πρακτικές Αστικών Αναπλάσεων για τον Πολιτισμό, την Επιχειρηματικότητα & την Καινοτομία «Η τοπική αυτοδιοίκηση στη σύγχρονη εποχή: Προκλήσεις και Πολιτικές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη», ΗΜΕΡΙΔ Α ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ, 22 Φεβρουαρίου 2017 Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο, Λάρισα. Νέες βέλτιστες

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ NAFPLIO A. THE HISTORIC CHARACTER OF THE CITY B. PROPOSALS FOR PROTECTION AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT THE OLD CITY - VIEW FROM THE

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠ / ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ / ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ΕΜΠ / ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ / ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΕΜΠ / ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ / ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΠΑΛΟΓΟΥ ΣΟΦΙΑ / ΧΑΛΚΙΔΑ _ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΜΕΤΩΠΟ / ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΕΣ : ΒΑΪΟΥ ΝΤΙΝΑ _ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΤΟΥ ΑΛΕΚΑ «...Οι σημαντικότερες

Διαβάστε περισσότερα

Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων.

Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων. Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων. Μάνια Ε. Λάμπρου manialambr@gmail.com Ναύπλιο, Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Στο Κ.Δ.Β.Μ του Δήμου Πύλης μπορούν να δημιουργηθούν τμήματα για τα ακόλουθα προγράμματα:

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Στο Κ.Δ.Β.Μ του Δήμου Πύλης μπορούν να δημιουργηθούν τμήματα για τα ακόλουθα προγράμματα: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Δήμος Πύλης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΠΥΛΗΣ Ενημερώνουμε όλους τους/τις ενδιαφερόμενους/ες

Διαβάστε περισσότερα