Παιδί και ιαδίκτυο. Προκλήσεις αλλά και κίνδυνοι. Γιώργος Λιακέας Σχολικός Σύµβουλος Πληροφορικής

Transcript

1 Παιδί και ιαδίκτυο Προκλήσεις αλλά και κίνδυνοι Γιώργος Λιακέας Σχολικός Σύµβουλος Πληροφορικής Μέρος Α. To ιαδίκτυο Το ιαδίκτυο ή Internet όπως λέγεται στα αγγλικά, αποτελεί ένα παγκόσµιο δίκτυο υπολογιστών το οποίο εκτείνεται σε κάθε γωνιά της γης. Η σύνδεση των υπολογιστών του ιαδικτύου γίνεται µέσα από απλές χάλκινες τηλεφωνικές γραµµές, από ταχύτατες γραµµές οπτικών ινών ή µε ραδιοζεύξεις µέσω τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων. Το ιαδίκτυο παρέχει τις υπηρεσίες του σε εκατοντάδες εκατοµµύρια χρήστες ανεξάρτητα από το χώρο και το χρόνο. Σύµφωνα µε έρευνες φορέων οι οποίοι ασχολούνται µε στατιστικές που σχετίζονται µε το Internet, οι χρήστες του ιαδικτύου υπολογίζονται σε πάνω από 1δισ. 400 εκατ. παγκοσµίως. Ειδικότερα στην Ελλάδα, οι χρήστες του ιαδικτύου υπολογίζονται γύρω στα ή ποσοστό 35,5% του συνολικού πληθυσµού και προέρχονται κυρίως από τις νεότερες ηλικίες. Το ιαδίκτυο παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε κάθε είδους ειδήσεις, πληροφορίες και βάσεις δεδοµένων σε όλο τον κόσµο. Μέσα από αυτό µπορούν να εκτελεστούν διάφορες εφαρµογές οι οποίες έχουν ως στόχο την ενηµέρωση, την επικοινωνία, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Χαρακτηριστικές υπηρεσίες του ιαδικτύου είναι ο παγκόσµιος ιστός (www), το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο ( ), οι οµάδες συζητήσεων (newsgroup), η συνοµιλία σε πραγµατικό χρόνο (chat), οι λίστες ανακοινώσεων (mailing list), οι τηλεδιασκέψεις µε οµιλία και εικόνα (video conference) κτλ. Όσον αφορά τις επιχειρησιακές εφαρµογές, το ιαδίκτυο δίνει τη δυνατότητα για εργασία από απόσταση ή τηλε-εργασία (teleworking), εµπορικές συναλλαγές µέσω υπολογιστή (ηλεκτρονικό εµπόριο e-commerce), επικοινωνία και συναλλαγή του πολίτη µε δηµόσιες υπηρεσίες (ηλεκτρονική διακυβέρνηση e-government), διάγνωση και παροχή ιατρικών συµβουλών από µακριά (τηλε-ιατρική) και φυσικά τη δυνατότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης από απόσταση ( τηλεκπαίδευση e-learning, τηλεκατάρτιση e-training). Σήµερα, πάρα πολλά ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης της Ευρώπης και των ΗΠΑ προτρέπουν τους εκπαιδευόµενους όχι µόνο να χρησιµοποιούν ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό ως κύριο µέσο µελέτης αλλά και να παραδίδουν τις εργασίες τους µέσω ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ή µε ψηφιακά µέσα αποθήκευσης (οπτικούς δίσκους (CD/DVD ROM), ηλεκτρονικές µικροµνήµες (USB stick) κτλ. Με ανάλογα ηλεκτρονικά µέσα διανέµονται και οι σηµειώσεις των καθηγητών οι οποίες µε αυτό τον τρόπο έχουν τη δυνατότητα να βελτιώνονται και να επικαιροποιούνται. ηµιουργούνται επίσης νέες εκπαιδευτικές εφαρµογές και προγράµµατα, τα οποία συµπληρώνουν τον κλασσικό τρόπο διδασκαλίας. Η µελλοντική τάση στην εκπαίδευση είναι ο κάθε µαθητής να διαθέτει το δικό του υπολογιστή και το κάθε σχολείο τη δική του ασύρµατη ευρυζωνική σύνδεση, η οποία θα δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε όλους τους µαθητές και τους εκπαιδευτικούς

2 σε οποιοδήποτε χώρο του σχολείου. Και κατά τη διάρκεια της σχολικής ώρας, µαθητές και διδάσκοντες θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιµοποιούν ηλεκτρονικά βιβλία, εκπαιδευτικό λογισµικό και να κάνουν άµεσες αναζητήσεις στο ιαδίκτυο. Για να πάρουµε µια ιδέα για την εξέλιξη των προσφερόµενων υπηρεσιών, ας θυµηθούµε την εποχή από τα τέλη της δεκαετίας του '60 ως τις αρχές της δεκαετίας του '90. Εκείνο τον καιρό, οι πληροφορίες που κυκλοφορούσαν στο ιαδίκτυο ήταν αποκλειστικά σε µορφή κειµένου και για την πρόσβαση σε αυτές απαιτείτο η γνώση πολύπλοκων εντολών. Από τις αρχές του 90 όµως, ο Παγκόσµιος Ιστός ή World Wide Web έγινε η πιο δη- µοφιλής υπηρεσία του ιαδικτύου αφού µας επιτρέπει να βλέπουµε όλες τις πληροφορίες σε ένα γραφικό και εύκολο στη χρήση του περιβάλλον. Μέσω της τεχνολογίας του Παγκόσµιου Ιστού έχουµε τη δυνατότητα να βλέπουµε τις πληροφορίες όχι µόνο µε τη µορφή κειµένου (όπως γινόταν πριν το 90) αλλά συνοδευόµενες από εικόνες, ήχο και βίντεο. Με τη χρήση ειδικών προγραµµάτων περιήγησης στον Παγκόσµιο Ιστο τα οποία ονοµάζονται φυλλοµετρητές (browsers), οι µορφές των πληροφοριών που αναφέραµε, συνενώνονται και παρουσιάζονται µε τη µορφή ειδικών εγγράφων. Τα έγγραφα αυτά ονοµάζονται ιστοσελίδες (web pages). Οι πιο διαδεδοµένοι φυλλοµετρητές είναι o Mozilla Firefox, ο Internet Explorer καθώς και άλλοι όπως η Opera και το Safari. Τα παιδιά µπορούν να βρουν στο ιαδίκτυο µια πληθώρα από πληροφορίες προερχό- µενες από διάφορες πηγές µάθησης όπως διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες, βιβλιοθήκες καθώς και από ιστοτόπους εκπαιδευτικών οργανισµών, πανεπιστηµίων και σχολείων. Επίσης µπορούν να επικοινωνούν µε φίλους τους µέσω ηλεκτρονικού ταχυδροµείου να ακούν τη µουσική που τους αρέσει, να κατεβάζουν βίντεο µε ταινίες ή να παίζουν ηλεκτρονικά παιγνίδια. Τα κυριότερα σηµεία από όπου σήµερα οι νέοι συνδέονται στο ιαδίκτυο είναι το σπίτι, το σχολείο, τα web café αλλά σε αρκετά µεγάλο βαθµό και τα κινητά τηλέφωνα. Οι νέοι αξιοποιούν το Internet για επικοινωνία και πληροφόρηση, όπως άλλωστε και οι χρήστες µεγαλύτερης ηλικίας, αφιερώνουν όµως περισσότερο χρόνο στην ψυχαγωγία, έχοντας βρει στο ιαδίκτυο µια ανεξάντλητη πηγή εύρεσης µουσικών κοµµατιών, κινηµατογραφικών ταινιών αλλά και παιχνιδιών! Σε αντίθεση µε τις µεγαλύτερες ηλικίες, δε φαίνεται να τους ενδιαφέρει τόσο η κλασσική ειδησεογραφική πληροφόρηση αλλά ενηµερώνονται πάρα πολύ για θέµατα σπουδών και ιδιαίτερα για θέµατα που σχετίζονται µε την επαγγελµατική απασχόληση και την εύρεση εργασίας. Μέρος Β. Οι κίνδυνοι του ιαδικτύου Αν και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το ιαδίκτυο έχουν καθιερωθεί γενικά ως αξιόπιστες και πλούσιες πηγές πληροφόρησης, η πραγµατικότητα είναι διαφορετική και είναι γεγονός ότι το ιαδίκτυο κρύβει αρκετούς κινδύνους για ένα ανυποψίαστο παιδί.

3 Έχει πολύ µεγάλη σηµασία οι γονείς, οι δάσκαλοι και όσοι έχουν την ευθύνη της επίβλεψης των παιδιών να γνωρίζουν τα πλεονεκτήµατα, τα µειονεκτήµατα και τους κινδύνους του ιαδικτύου αλλά και τους τρόπους επικοινωνίας µέσα από αυτό. Από τη µια πλευρά, η φύση του ιαδικτύου είναι τέτοια που έλκει τα παιδιά. Αποτελεί για αυτά «µαγικό» γεγονός το ότι µε το πάτηµα ενός κουµπιού µπορούν να επισκεφθούν τόσα όµορφα πράγµατα, να επικοινωνούν µε τους φίλους τους και να ικανοποιούν τον αυθορµητισµό και την περιέργειά τους, πράγµατα φυσιολογικά για την ηλικία τους. Από την άλλη, εµείς ως γονείς διδάσκουµε τα παιδιά µας να µη µιλούν µε άγνωστους ανθρώπους και να µην τους ανοίγουν την πόρτα σε περίπτωση που είναι µόνα στο σπίτι. Επίσης ότι δεν πρέπει να δίνουν πληροφορίες σε άγνωστα άτοµα τα οποία παίρνουν τηλέφωνο στο σπίτι. Κάποιοι γονείς, µάλιστα, παρακολουθούν που πάνε τα παιδιά τους, ποιους φίλους επισκέπτονται, µε ποιους παίζουν, τι εκποµπές βλέπουν στην τηλεόραση καθώς και τι βιβλία και περιοδικά διαβάζουν. Παρόλα αυτά, πολλοί γονείς δεν έχουν ακόµη αντιληφθεί ότι χρειάζεται ανάλογη προσοχή, επίβλεψη και καθοδήγηση για τα παιδιά τους σε θέµατα που αφορούν το ιαδίκτυο. Κανένας γονιός δεν πρέπει να επαναπαύεται µε την πεποίθηση ότι το παιδί του µπορεί να προστατευθεί από τους φορείς οι οποίοι προσφέρουν υπηρεσίες του ιαδικτύου. Αυτό που στην πραγµατικότητα συµβαίνει είναι ότι πολλές οµάδες συζητήσεων στο ιαδίκτυο ("chat room", "news group" κτλ) δεν επιβλέπονται ποτέ από κανένα. Σε τέτοιου είδους επαφές, κανείς δε µπορεί να είναι σίγουρος για το όνοµα, το φύλο και την ιδιότητα που δηλώνουν οι µετέχοντες. Κατά κανόνα τα ονόµατα που χρησι- µοποιούν είναι ψευδώνυµα ή ακόµα και παραπλανητικά. Συνεπώς, είναι αδύνατο να γνωρίζει το παιδί εάν αυτός µε τον οποίο επικοινωνεί είναι πράγµατι παιδί ή κάποιος πονηρός ενήλικος, ο οποίος ενδεχοµένως να έχει ως σκοπό να το εκµεταλλευτεί ή ακόµα και να το βλάψει. Στις περιπτώσεις όπου το παιδί µας λαµβάνει κανονικό ταχυδροµείο ή όταν έρχονται οι φίλοι του στο σπίτι, εµείς ως γονείς, είµαστε σε θέση να ελέγχουµε την κατάσταση. Στο ιαδίκτυο όµως είναι αδύνατο να γνωρίζουµε τι µπορεί να συµβαίνει ή να λέγεται στους διάφορους τόπους επικοινωνίας. Πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι µπορεί να υπάρξουν πολύ σοβαρές συνέπειες εάν το παιδί ξεγελαστεί από κάποιον επιτήδειο και δώσει προσωπικές πληροφορίες όπως όνοµα, κωδικούς, αριθµό τηλεφώνου, αριθµό πιστωτικής κάρτας και διεύθυνση. Τα πράγµατα µπορεί να γίνουν ακόµη πιο δύσκολα, σε περίπτωση που πεισθεί να συναντήσει κάποιον άγνωστο µε τον οποίο επικοινωνούσε µέσω ιαδικτύου. Υπάρχουν και άλλοι κίνδυνοι εκτός από τους πιο πάνω, όπως: Τα παιδιά µπορεί να επισκέπτονται ιστοσελίδες που είναι ακατάλληλες γι' αυτά, µπορεί να βρεθούν σε ιστοσελίδες οµάδων που προωθούν το µίσος, τη βία, τα ναρκωτικά και την πορνογραφία.

4 Υπάρχει το ενδεχόµενο να πέσουν θύµατα µια καλοστηµένης διαφηµιστικής εκστρατείας η οποία να γίνεται ακόµη και µέσα από αξιόπιστες και σοβαρές ιστοσελίδες. Κάποιοι ιστότοποι υπόσχονται «δώρα» στα παιδιά για να τα προσελκύσουν και στη συνέχεια να τους αποσπάσουν ευαίσθητες πληροφορίες. Όταν τα παιδιά ξοδεύουν πάρα πολλές ώρες στο ιαδίκτυο, υπάρχει ο κίνδυνος να χάνουν πολύτιµο χρόνο τον οποίο θα µπορούσαν να αξιοποιήσουν για να αναπτύξουν κοινωνικές ικανότητες, να αθληθούν και κυρίως να µελετήσουν τα µαθήµατά τους. Υπάρχει το ενδεχόµενο το παιδί να πέσει θύµα του cyberbullying (=τραµπουκισµός µέσω διαδικτύου). Στην κατάσταση αυτή κάποιος δέχεται τα πειράγµατα, τις ειρωνείες ή τις απειλές άλλου ή άλλων ατόµων µέσω διαδικτύου ή κινητού τηλεφώνου. Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών τα οποία οδηγήθηκαν στην αυτοκτονία µέσα από τέτοιες καταστάσεις. Εξάρτηση από το ιαδίκτυο H παθολογική εξάρτηση από το ιαδίκτυο αποτελεί κοινωνικό πρόβληµα το οποίο έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία, και στην Κίνα. Οι εκτιµήσεις αναφέρουν ότι το πρόβληµα αφορά το 5-10% των χρηστών του Ίντερνετ παγκοσµίως. Από την ψυχιατρική κοινότητα έχει αναγνωριστεί ως ξεχωριστή διαταραχή µε το όνοµα IAD (Internet Addiction Disorder). Το φαινόµενο του εθισµού έχει εµφανιστεί και στην Ελλάδα αλλά είναι άγνωστο ακόµα σε ποιο βαθµό. Η εξάρτηση από το ιαδίκτυο µπορεί να συγκριθεί µε άλλες εξαρτήσεις όπως ο αλκοολισµός ή η βουλιµία, ενώ έχει τα χαρακτηριστικά ψυχαναγκαστικής συµπεριφοράς, µε αρνητικές συνέπειες στην προσωπική, οικογενειακή και επαγγελµατική ζωή. Σύµφωνα µε τις υπηρεσίες εξάρτησης της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστηµίου του Χάρβαρντ, τα πιο ευάλωτα παιδιά είναι τα µοναχικά ή εκείνα που ανήκουν σε οικογένειες όπου κανείς δε βρίσκεται στο σπίτι για να συζητήσουν όταν γυρνούν από το σχολείο. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει για να σκιαγραφηθεί το προφίλ των χρηστών οι οποίοι είναι εξαρτηµένοι από το ιαδίκτυο κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι ο εθισµός επηρεάζει άτοµα ανεξάρτητα από κοινωνικές οµάδες, εισόδηµα, πολιτισµικό ή µορφωτικό επίπεδο. Από πλευράς φύλου, οι έρευνες έδειξαν ότι οι άνδρες πιο επιρρεπείς στον εθισµό και προτιµούν ιστοσελίδες µε ροζ περιεχόµενο ενώ οι γυναίκες τα chat rooms µε ροµαντικά θέµατα συζητήσεων και φυσικά τις αγορές µέσω ιαδικτύου. Οι ερευνητές προσθέτουν ότι αυτό που έχει µεγαλύτερη σηµασία δεν είναι το πόση ώρα περνά κάποιος στο Internet, αλλά τι ακριβώς κάνει, καθώς ο εθισµός στα παιχνίδια, στον ηλεκτρονικό τζόγο, και την ψηφιακή πορνογραφία είναι οι συνηθέστερες εκδηλώσεις της διαταραχής. «Θα ήταν αφελές πάντως» επισηµαίνει ένας ειδικός αναλυτής «να ρίξουµε την ευθύνη στο ιαδίκτυο, καθώς είναι απλά ένα µέσο, στο περιβάλλον του οποίου µπορείς να βρεις από ηλεκτρονικό τζόγο, µέχρι εγκυκλοπαίδειες, πληροφορίες και ειδήσεις. Θα ήταν σαν να λέγαµε ότι τα σούπερ µάρκετ είναι επιβλαβή, γιατί κάποιος µπορεί να βρει εκεί αλκοόλ και να µεθύσει, πίνοντας µονορούφι ένα µπουκάλι ουίσκι».

5 Όπως αναµενόταν, οι µελέτες κατέληξαν στο ότι τα περισσότερα κρούσµατα εθισµού στο ιαδίκτυο παρουσιάζονται στα πανεπιστήµια, επειδή οι φοιτητές έχουν απεριόριστη πρόσβαση, πολύ χρόνο διαθέσιµο και κανείς δεν µπορεί να ελέγξει τις ιστοσελίδες τις οποίες επισκέπτονται. Στην Ελλάδα, µεταξύ άλλων, υπάρχει µια έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Η έρευνα αυτή καταδεικνύει ότι το 18,2% των 15χρονων παιδιών στην Αττική παρουσιάζει περιοδικά ή συχνά προβλήµατα από την υπερβολική χρήση του ιαδικτύου, βρίσκεται δηλαδή πάρα πολύ κοντά στην κατάσταση του εθισµού. Το 8% κάνει χρήση του ιαδικτύου πάνω από είκοσι ώρες την εβδοµάδα, ενώ τρεις στους δέκα εφήβους περιηγείται στο Internet σε καθηµερινή βάση, ασχολούµενο κυρίως µε το να παίζει online παιχνίδια. Τα παιδιά που είναι εθισµένα στο ιαδίκτυο, αγχώνονται αν δε δουν τα τους πολλές φορές την ηµέρα, δεν αντέχουν αν µέσα στη διάρκεια της ηµέρας δεν ελέγξουν το περιεχόµενο ενός µεγάλου καταλόγου από ιστοσελίδες, περνούν όλο και περισσότερη ώρα καθηµερινά online και έχουν περισσότερους «εικονικούς» φίλους από πραγµατικούς. Ας εξετάσουµε ένα τεστ «διάγνωσης εθισµού» που µπορούµε να κάνουµε οι γονείς στα παιδιά µας: - Το παιδί µας παραβιάζει τα χρονικά όρια που του έχουµε θέσει σχετικά µε τη χρήση του ιαδικτύου; - Αναβάλει (και τελικά δεν εκτελεί) τις δουλειές που του έχουµε αναθέσει ή τη µελέτη των µαθηµάτων του, σπαταλώντας το χρόνο του online; - ηµιουργεί περισσότερες εικονικές φιλίες µέσω του ιαδικτύου από ότι πραγµατικές; - Η πρώτη του δουλειά όταν έρχεται στο σπίτι είναι να τρέχει για να δει τα του πριν κάνει οτιδήποτε άλλο; - Αποµονώνεται πολύ συχνά από τότε που ανακάλυψε το ιαδίκτυο ενώ πριν δε συνέβαινε κάτι τέτοιο; - Εξαγριώνεται, αντιδρά έντονα ή κλείνεται στον εαυτό του όταν το ρωτάµε µε τι ασχολείται όση ώρα βρίσκεται στο ιαδίκτυο; - Παραµελεί αθλητικές δραστηριότητες ή κοινωνικές συναναστροφές προκειµένου να βρεθεί στο δωµάτιο µόνο του για να ασχοληθεί µε τον υπολογιστή του; Μέρος Γ. Μέτρα προστασίας Τι µπορούµε να κάνουµε εµείς ως γονείς ώστε το ιαδίκτυο να είναι περισσότερο ασφαλές και εποικοδοµητικό για τα παιδιά µας; 1. Πρέπει να ορίσουµε ένα όριο σχετικά µε το χρόνο που επιτρέπεται να ξοδεύει το παιδί µας στο ιαδίκτυο. 2. Πρέπει να δώσουµε στα παιδιά µας να καταλάβουν ότι όταν συνοµιλούν µε κάποιον σε µια εικονικό δωµάτιο συζήτησης, δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν ποιο πραγµατικά είναι το άτοµο αυτό και τι επιδιώκει. 3. Να διδάξουµε τα παιδιά µας ώστε να µη δίνουν ποτέ προσωπικές πληροφορίες σε άλλα άτοµα ή σε ιστοσελίδες στο ιαδίκτυο

6 4. εν πρέπει τα παιδιά µας να δέχονται να συναντήσουν κάποιον που γνώρισαν µέσω του ιαδικτύου. 5. Να είµαστε προσεκτικοί και να µη δίνουµε αριθµούς πιστωτικής κάρτας ή άλλους κωδικούς στα παιδιά µας για ν' αγοράσουν αγαθά ή υπηρεσίες από το Internet ή για να µπορούν να βλέπουν κάποιες ιστοσελίδες, οι οποίες πιθανόν να είναι ακατάλληλες γι' αυτά. 6. Πρέπει να εξηγήσουµε στα παιδιά ώστε να καταλάβουν ότι πολλά απ' όσα βλέπουν ή διαβάζουν στο ιαδίκτυο µπορεί να µη είναι αληθινά 7. Είναι καλό ως γονείς να χρησιµοποιούµε υπηρεσίες ή λογισµικά τα οποία δίνουν γονικό έλεγχο στο τι µπορούν να επισκεφθούν τα παιδιά στο ιαδίκτυο και να αποκόπτουν ακατάλληλες ιστοσελίδες. 8. Να επιτρέπουµε στα παιδιά να χρησιµοποιούν διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου µόνο στην περίπτωση που τα θεωρούµε αρκετά ώριµα για να το χειρίζονται. Κατά καιρούς καλό είναι να ενηµερωνόµαστε µε ποιους επικοινωνούν. 9. Πρέπει να διδάξουµε στα παιδιά να συµπεριφέρονται στο ιαδίκτυο µε την ίδια ευγένεια και καλούς τρόπους όπως και στην κανονική ζωή και να µην κρύβονται πίσω από την ανωνυµία για να ασχηµονούν. 10. Την ίδια συµπεριφορά πρέπει να ακολουθούν και όταν χρησιµοποιούν οποιοδήποτε άλλο ηλεκτρονικό υπολογιστή εκτός από το δικό τους, δηλαδή στο σχολείο, σε βιβλιοθήκες ή ακόµη και σε σπίτια φίλων τους. 11. Είναι χρήσιµο να αφιερώνουµε αρκετό χρόνο, ώστε µαζί µε τα παιδιά µας να εξερευνούµε το ιαδίκτυο και να συµµετέχουµε σε δραστηριότητες οι οποίες γίνονται µέσα από αυτό. Έτσι, θα καθοδηγούµε και θα επιβλέπουµε τη δραστηριότητα του παιδιού ενώ ταυτόχρονα θα διδασκόµαστε και οι ίδιοι. Πάνω από όλα όµως πρέπει να υπάρχει η ζεστασιά της οικογένειας και σε όλες τις περιπτώσεις το παιδί να αισθάνεται ότι οι δικοί του άνθρωποι βρίσκονται µαζί του και είναι έτοιµοι να του συµπαρασταθούν και να το βοηθήσουν στα προβλήµατα και στις ανησυχίες των εφηβικών του χρόνων. Γιώργος Λιακέας