ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Άτομα με αναπηρία και άσκηση Ι ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΟΝΑΔΕΣ E.C.T.S. N546 6 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Σοφία Μπάτσιου ΒΑΘΜΙΔΑ Επίκουρη Καθηγήτρια ΤΟΜΕΑΣ Άσκησης και Υγείας ΓΡΑΦΕΙΟ Β2-22 ΤΗΛ. / smpatsio@phyed.duth.gr ΣΥΝΕΠΙΚΟΥΡΟΙ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: Α [ ] Β [ ] Γ [ ] Δ [ ] Ε [Χ] ΣΤ [ ] Ζ [ ] Η [ ] ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Υποχρεωτικό [ ] Κατεύθυνσης [ ] Ειδικότητας [Χ] Προαπαιτούμενο ειδικότητας [ ] Ελεύθερη επιλογή [ ] ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (την εβδομάδα): 6 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ (μόνο για τα μαθήματα του Γ & Δ έτους): Άσκηση σε Ειδικούς Πληθυσμούς ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ (μόνο για τα μαθήματα του Γ & Δ έτους): Προσαρμοσμένη Φυσική Αγωγή - Δραστηριότητα ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: Ελληνική [Χ] Αγγλική [ ] 1

2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: (περιεχόμενο σκοπός του μαθήματος) Στόχος του μαθήματος είναι να διδάξει στους φοιτητές/τριες: α) τα μαθησιακά, συναισθηματικά και κινητικά χαρακτηριστικά των ατόμων με αναπηρία και τους περιορισμούς που αυτή επιφέρει, β) τα συστήματα κατηγοριοποίησης των ατόμων αυτών στον αθλητισμό, γ) πώς να επιλέγουν και να εφαρμόζουν τις κατάλληλες μεθόδους αξιολόγησης των ατόμων αυτών πριν από τη συμμετοχή τους σε πρόγραμμα άσκησης, δ) πώς να σχεδιάζουν και να υλοποιούν προγράμματα άσκησης που αποσκοπούν στην προαγωγή της ποιότητας ζωής τους, ε) τα μέσα που χρησιμοποιούν για τη διευκόλυνση των μετακινήσεών τους (π.χ., αναπηρικό αμαξίδιο, πατερίτσες, κλπ.) και ζ) πώς να διεξάγουν έρευνα στο χώρο των ατόμων με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (περίγραμμα - τίτλοι των διαλέξεων): 1. Εισαγωγή στην ειδική αγωγή (φιλοσοφία, νομοθεσία, κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες). 2. Ιστορική αναδρομή - Σημασία της άσκησης για τα άτομα με αναπηρία - Βασικές αρχές διδασκαλίας - Προσαρμοσμένη φυσική δραστηριότητα. 3. Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (σκοπός, στόχοι, αρχές). 4. Ενδομήτρια ανάπτυξη - Χρωμοσωμικές ανωμαλίες Αύξηση και διάπλαση. 5. Ψυχοκινητική ανάπτυξη (θεωρίες, στάδια, σταθμοί). 6. Γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη - Στοιχεία της γνωστικής μάθησης. 7. Κινητικός μηχανισμός - Παθολογικά αντανακλαστικά - Νευρικό σύστημα. 8. Κινητικές δεξιότητες και κινητικά μοντέλα. 9. Ορισμός, ταξινόμηση, χαρακτηριστικά των ατόμων με νοητική υστέρηση - Σύνδρομο Down - Νοητική υστέρηση Ι. 10. Εκπαίδευση ατόμων με νοητική υστέρηση - Λειτουργική ικανότητα ατόμων με ελαφρά, μέτρια και σοβαρή νοητική υστέρηση - Νοητική υστέρηση ΙΙ. 11. Εξάσκηση στην αξιολόγηση των κινητικών ικανοτήτων των ατόμων με νοητική υστέρηση - Νοητική υστέρηση ΙΙΙ. 12. Επίσημοι αγώνες των ατόμων με νοητική υστέρηση - Special Olympics - Κανονισμοί διεξαγωγής των αθλημάτων. Νοητική υστέρηση IV. 13. Πρακτική άσκηση στο σχεδιασμό προγραμμάτων άσκησης των ατόμων με νοητική υστέρηση - Νοητική υστέρηση V. 14. Πρακτική εξάσκηση στο bowling για τα άτομα με νοητική υστέρηση. 15. Πρακτική εξάσκηση στο τραμπολίνο για τα άτομα με νοητική υστέρηση. 16. Σύνδρομο μειωμένης προσοχής με υπερκινητικότητα - Προσαρμογές της άσκησης - Μαθησιακές δυσκολίες. 17. Κινητικά, ψυχολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των ατόμων με εξελικτική διαταραχή του συντονισμού - της κινητικής συμπεριφοράς - Αρχές της προσαρμογής της άσκησης - Εξελικτική διαταραχή του συντονισμού. 18. Ορισμός, κατηγοριοποίηση και χαρακτηριστικά των ατόμων με εγκεφαλική παράλυση - Επιδράσεις της φυσικής δραστηριότητας και της άσκησης στην υγεία - Λειτουργική ικανότητα των ατόμων - Εγκεφαλική παράλυση Ι. 19., αθλητική κατηγοριοποίηση και κανόνες για το σχεδιασμό των προγραμμάτων άσκησης και δραστηριοτήτων αναψυχής των ατόμων με εγκεφαλική παράλυση - Εγκεφαλική παράλυση ΙΙ. 20. Ορισμός και χαρακτηριστικά των ατόμων με επιληψία - Επιδράσεις της φυσικής δραστηριότητας και της άσκησης στην υγεία - Λειτουργική ικανότητα των ατόμων με επιληψία. 2

3 21. Προβλήματα στη σπονδυλική στήλη Τραυματισμοί - Αρχές της προσαρμογής της άσκησης - Κάκωση νωτιαίου μυελού. 22. Χαρακτηριστικά των ατόμων με ακρωτηριασμό, πολιομυελίτιδα, δισχιδή ράχη - Αρχές της διδασκαλίας και προσαρμογής της άσκησης. 23. Ορισμός και χαρακτηριστικά των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας και μυϊκή δυστροφία - Περιορισμοί κατά την άσκηση - Επιδράσεις της φυσικής δραστηριότητας και της άσκησης στην υγεία - Λειτουργική ικανότητα - Αρχές της προσαρμογής της άσκησης - Νευρομυϊκές παθήσεις. 24. Περιγραφή των βοηθητικών μέσων που χρησιμοποιούν τα άτομα με κινητική αναπηρία στην καθημερινή τους ζωή και στον αθλητισμό - Τεχνικά χαρακτηριστικά των αναπηρικών αμαξιδίων - Βοηθητικά μέσα. 25. Εξάσκηση στη χρήση του αναπηρικού αμαξιδίου - Μέθοδοι βοήθειας των ατόμων που χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο - Πρακτική άσκηση στη χρήση αναπηρικού αμαξιδίου. 26. Ορισμός και χαρακτηριστικά των ατόμων με αυτισμό - Σύνδρομο Asperger - Σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές Ι. 27. Αρχές διδασκαλίας των ατόμων με αυτισμό - Προγράμματα άσκησης - Αρχές και μέθοδοι διδασκαλίας στα άτομα με αυτισμό. 28. Επιδράσεις της φυσικής δραστηριότητας και της άσκησης στην υγεία - Λειτουργική ικανότητα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές - Προγράμματα άσκησης Αρχές - Ψυχικές διαταραχές. 29. Ορισμός, χαρακτηριστικά και αθλητική κατηγοριοποίηση των ατόμων με διαταραχές όρασης - Προγράμματα άσκησης Αρχές - Άτομα με προβλήματα όρασης Ι.. Δραστηριότητες αναψυχής για τα άτομα με προβλήματα όρασης Προσαρμογές - Άτομα με προβλήματα όρασης ΙΙ. 31. Ορισμός, χαρακτηριστικά και κανόνες για το σχεδιασμό των προγραμμάτων άσκησης των ατόμων με προβλήματα ακοής - Επίσημοι αγώνες - Διαταραχές ακοής. 32. Ορισμός, προϋποθέσεις και προσαρμογές για την ανάπτυξη προγραμμάτων φυσικής δραστηριότητας / αναψυχής των ατόμων με αναπηρία. 33. Δομή και λειτουργία των κατασκηνώσεων για τα άτομα με αναπηρία. 34. Βασικές αρχές διδασκαλίας του παραδοσιακού χορού για τα άτομα με αναπηρία. 35. Προσαρμοσμένη άσκηση στο νερό. 36. Πρακτική εξάσκηση στο badminton σε αναπηρικό αμαξίδιο. 37. Πρακτική εξάσκηση στη χειροσφαίριση σε αναπηρικό αμαξίδιο. 38. Πρακτική εξάσκηση σε μεθόδους χαλάρωσης. 39. Παρουσίαση εργασιών ανασκόπησης. ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (διαλέξεις εργαστήρια πρακτική κλπ.): 1. Διαλέξεις. 2. Ασκήσεις πρακτικής εφαρμογής. 3. Σχεδιασμός / υλοποίηση εξατομικευμένων προγραμμάτων άσκησης. ΤΡΟΠΟΣ/ΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: 1. Ενδιάμεσες εξετάσεις 2. Σχεδιασμός και εφαρμογή εξατομικευμένων προγραμμάτων άσκησης 3. Ανασκόπηση και παρουσίαση ερευνητικών δεδομένων 4. Τελική γραπτή εξέταση 3

4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ: Μετά την ολοκλήρωση της φοίτησης στο μάθημα οι φοιτητές/τριες θα είναι ικανοί να: 1. Γνωρίζουν τα φυσικά, κοινωνικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά των ατόμων με αναπηρία, αλλά και των περιορισμών που αυτή επιφέρει. 2. Επιλέγουν και να εφαρμόζουν κατάλληλες μεθόδους αξιολόγησης της φυσικής κατάστασης, της λειτουργικής ικανότητας, της φυσικής δραστηριότητας και της ποιότητας ζωής των ατόμων με αναπηρία. 3. Αξιολογούν, να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν εξατομικευμένα προγράμματα και να ερμηνεύουν τις επιδράσεις τους στη λειτουργική ικανότητα και στην ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία. 4. Σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν προγράμματα για την ευαισθητοποίηση των μαθητών όλων των βαθμίδων προς τα άτομα με αναπηρία. 5. Συνθέτουν και να εφαρμόζουν μεθόδους παρακίνησης για τη συμμετοχή ατόμων με αναπηρία σε φυσικές δραστηριότητες για αναψυχή, αλλά και ενασχόληση με τον αθλητισμό υψηλών επιδόσεων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ: Αποτελέσματα Εκπαιδευτικές Μάθησης Δραστηριότητες Γνώση των φυσικών, κοινωνικών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών των ατόμων με αναπηρία, αλλά και των περιορισμών που αυτή επιφέρει. Ικανότητα επιλογής και εφαρμογής κατάλληλων μεθόδων αξιολόγησης της φυσικής κατάστασης, της λειτουργικής ικανότητας, της φυσικής δραστηριότητας και της ποιότητας ζωής των ατόμων με αναπηρία. Ικανότητα αξιολόγησης, σχεδιασμού και εφαρμογής εξατομικευμένων προγραμμάτων και ερμηνείας των επιδράσεών τους στη λειτουργική ικανότητα και στην ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία. Ικανότητα σχεδιασμού και εφαρμογής προγραμμάτων για την ευαισθητοποίηση των μαθητών όλων των βαθμίδων προς τα άτομα με αναπηρία. κατανόησης, μελέτη στο σπίτι. κατανόησης, μελέτη στο σπίτι., πρακτική εφαρμογή, αξιολόγηση της εφαρμογής των προγραμμάτων. δραστηριοτήτων ένταξης, τελική γραπτή Φόρτος Εργασίας Φοιτητή (ώρες)

5 Ικανότητα σύνθεσης και εφαρμογής μεθόδων παρακίνησης για τη συμμετοχή ατόμων με αναπηρία σε φυσικές δραστηριότητες για αναψυχή, αλλά και ενασχόληση με τον αθλητισμό υψηλών επιδόσεων. ασκήσεων ΣΥΝΟΛΟ 180 ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ & ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. Κοκαρίδας, Δ. (2010). Άσκηση και αναπηρία. Θεσσαλονίκη: Χριστοδουλίδης. 2. Αγγελοπούλου Σακαντάμη, Ν. (2004). Eιδική αγωγή: αναπτυξιακές διαταραχές & χρόνιες μειονεξίες. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας. 3. Γκουτζιαμάνη Σωτηριάδη, Κ. (1997). Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Αθήνα: Αυτοέκδοση. 4. Κουτσούκη, Δ. (2008). Ειδική φυσική αγωγή: θεωρία και πρακτική. Αθήνα: Αυτοέκδοση. 5. Gallahuel, D. (2002). Αναπτυξιακή φυσική αγωγή για τα σημερινά παιδιά. Μετάφραση Ευαγγελινού, Χρ. & Παππά, Α., Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 6. Lepore, M., Gayle, G.W. & Stevens, S. (1998). Adapted aquatics programming: a professional guide. Champaign, IL: Human Kinetics.. 7. Davis, R. (2002). Inclusion through sports. Champaign, IL: Human Kinetics. 8. Depauw, K. & Susang, G. (2005). Disability sport. 2 nd edition, Champaign, IL: Human Kinetics. 9. Sherill, C. (1993). Adapted physical activity, recreation and sport: crossdisciplinary and lifespan. 4 th edition, Dubuque, IA.: Brown and Benchmark. 10. Winnick, J. (2005). Adapted physical education and sport. 4 th edition, Champaign, IL: Human Kinetics. 5