Ο Άρχων Πρωτοψάλτης Χαρίλαος Ταλιαδώρος, ένας κορυφαίος εκπρόσωπος της Βυζαντινής Ψαλτικής στη σύγχρονη εποχή

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο Άρχων Πρωτοψάλτης Χαρίλαος Ταλιαδώρος, ένας κορυφαίος εκπρόσωπος της Βυζαντινής Ψαλτικής στη σύγχρονη εποχή"

Φώτιος Τομαραίοι
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ο Άρχων Πρωτοψάλτης Χαρίλαος Ταλιαδώρος, ένας κορυφαίος εκπρόσωπος της Βυζαντινής Ψαλτικής στη σύγχρονη εποχή Μαρία Αλεξάνδρου, Τ.Μ.Σ. του Α.Π.Θ. Εικόνα: Ι. Καθεδρικός Ναός της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης

2 Βιβλιογραφία ιαδικτυογραφία - Ευχαριστήρια Μ. Χατζηγιακουµής, ΜνηµείαΕκκλησιαστικήςΜουσικής, Σώµα εύτερο, Καλοφωνικοί Ειρµοί, τ. Α, ΚέντρονΕρευνώνκαιΕκδόσεων, Αθήνα 2007, σ Ο. Τολίκα, Επίτοµο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Βυζαντινής Μουσικής, Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης, Αθήνα 1993, σ Φ. Φωκαϊδης, ΠρωτοψαλτείαΤαλιαδώρου. Τέχνη, αισθητική, φιλοσοφία, Θεσσαλονίκη Α.Ι. Κωνσταντινίδης, «ΒιογραφικάσηµειώµαταΧαριλάουΤαλιαδώρου» (ανέκδοτα, ευχαριστούµετονκ. ηµήτρητσιάκαλο). Ν. Κωνσταντέλιας, Η Νεότερη ψαλτική παράδοση της Θεσσαλονίκης: Οι Άρχοντες Πρωτοψάλτες Αθανάσιος Καραµάνης και Χαρίλαος Ταλιαδώρος, ιπλωµατική εργασία ΤΜΣ ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2006, τ. Α, σ , Συνεντεύξειςτουκ. Ταλιαδώρουπουδόθηκαν στους φοιτητές: Χαρά Παπαµιχαήλ και Νεκτάριος Παπαγεωργίου (βλ. διπλωµατικές τους εργασίες). Συζητήσεις µε µαθητές του κ. Ταλιαδώρου: κ. Θεόφιλο Κορδελλίδη, κ. Πέτρο Παπαεµµανουήλ E. Lapidaki/M. Alexandru, Temporal experience in ecclesiastical chanting: A collaborative approach between music psychology and Byzantine musicology, στο C. Tsougras/R. Parncutt (επιµ.), Proceedings of the fourth Conference on Interdisciplinary Musicology (CIM08), Thessaloniki, 2-6 July 2008, Πλούσιακαισηµαντικήδιαδικτυογραφία: ( ) ρεπορταζµετονκ. Ταλιαδώρο

Κωνσταντινίδης, «ΒιογραφικάσηµειώµαταΧαριλάουΤαλιαδώρου» (ανέκδοτα, ευχαριστούµετονκ. ηµήτρητσιάκαλο). Ν.

3 Περιεχόµενα Χειρόγραφο διάκοσµο παρµένο από: Μ. Χατζηγιακουµής, Χειρόγραφα, πίν. 4 Α Εισαγωγή 1. Περί της εξέλιξης της Ελληνικής Εκκλησιαστικής Μουσικής 2. Μελουργοί & Μεγάλες φωνές του Ελληνισµού κατά τον 20ο αιώνα Β Κυρίως µέρος 3. Η ψαλτική σταδιοδροµία του Χαριλάου Ταλιαδώρου και η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης 4. Η διεθνής ακτινοβολία του έργου του Χαριλάου Ταλιαδώρου 5. Το ψαλτικό του ύφος και η ερµηνευτική του τέχνη 6. Moυσικολογικές µελέτες για τον Χ. Ταλιαδώρο που πραγµατοποιήθηκαν στο Τ.Μ.Σ. του Α.Π.Θ. µέχρι σήµερα Γ Συµπέρασµα 7. Μια χρυσή συµβουλή

Η ψαλτική σταδιοδροµία του Χαριλάου Ταλιαδώρου και η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης 4. Η διεθνής ακτινοβολία του έργου του Χαριλάου Ταλιαδώρου 5.

4 Α Εισαγωγή 1. Περί της εξέλιξης της Ελληνικής Εκκλησιαστικής Μουσικής

5 2. Μελουργοί & Μεγάλες φωνές του Ελληνισµού κατά τον 20ο αιώνα Πρωτοψάλτες του Οικουµενικού Πατριαρχείου, Κωνσταντινούπολη: Ιάκωβος Ναυπλιώτης Κωνσταντίνος Πρίγγος Θρασύβουλος Στανίτσας κ.ά. Πηγές: Ιεροµ. Ιερόθεος, Κιβωτός, προλεγόµενα. pmqkhoca1twx_fysy5mlm0ftr7c=&h=269&w=197&sz=6&hl=el&start=190&zoom=1&tbnid=0drysxyadzcl_m:&tbnh=1 13&tbnw=83&ei=hLc2T82lKsnR8QOM0aCqAg&prev=/search%3Fq%3D%25CE%25A7%25CE%25B1%25CF%2581%25CE%25AF%25CE%25BB% 25CE%25B1%25CE%25BF%25CF%2582%2B%25CE%25A4%25CE%25B1%25CE%25BB%25CE%25B9%25CE%25B1%25CE%25B4%25CF%258 E%25CF%2581%25CE%25BF%25CF%2582%26start%3D189%26hl%3Del%26sa%3DN%26gbv%3D2%26rlz%3D1W1RNRN_elGR435%26tbm%3Di sch%26prmd%3divnso&itbs=1 ( )

html&usg= pmqkhoca1twx_fysy5mlm0ftr7c=&h=269&w=197&sz=6&hl=el&start=190&zoom=1&tbnid=0drysxyadzcl_m:&tbnh=1

6 «Η Πεντάδα»: Αθανάσιος Παναγιωτίδης, Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος, Αβράαµ Ευθυµιάδης, Αθανάσιος Καραµάνης & Χαρίλαος Ταλιαδώρος Περίφηµοι πρωτοψάλτες, µελουργοί και µουσικοδιδάσκαλοι της Θεσσαλονίκης, β µισό 20ου αι.-αρχές αρχές 21ου αι.: Βλ. pmqkhoca1twx_fysy5mlm0ftr7c=&h=269&w=197&sz=6&hl=el&start=190&zoom=1&tbnid=0drysxyadzcl_m:&tbnh=113&t bnw=83&ei=hlc2t82lksnr8qom0acqag&prev=/search%3fq%3d%25ce%25a7%25ce%25b1%25cf%2581%25ce%25af%25ce%25bb%25ce%25 B1%25CE%25BF%25CF%2582%2B%25CE%25A4%25CE%25B1%25CE%25BB%25CE%25B9%25CE%25B1%25CE%25B4%25CF%258E%25CF%2581 %25CE%25BF%25CF%2582%26start%3D189%26hl%3Del%26sa%3DN%26gbv%3D2%26rlz%3D1W1RNRN_elGR435%26tbm%3Disch%26prmd%3Divn so&itbs=1 ( ). Για τη φωτογραφία του κ. Ταλιαδώρου ευχαριστούµε τον κ. Τσιάκαλο.

jpg&imgrefurl=http://ymnous.blogspot.com/2011/12/blogpost_3782.

7 Β Κυρίως µέρος 3. Η ψαλτική σταδιοδροµία του Χαριλάου Ταλιαδώρου και η Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης µετέπειτα 1942: Λαµπαδάριος και από την ίδια χρονιά Πρωτοψάλτης στον Ι.Ν. Αγίου Θεράποντος, Κάτω Τούµπα 1944: Πρωτοψάλτης στον Ι.Ν. Αγίου Φανουρίου και Τιµίου Προδρόµου Πηγές: Χατζηγιακουµής, Μνηµεία,σ Κωνσταντινίδης, «Βιογραφικάσηµειώµατα»

1942: Λαµπαδάριος και από την ίδια χρονιά Πρωτοψάλτης στον Ι.Ν.

8 από το 1952 ως σήµερα: Πρωτοψάλτης στον Καθεδρικό Ι. Ναό της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης

9 Το υπερχιλιετές αναλόγιο της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης -> για την ψαλτική παράδοση της Θεσσαλονίκης από τα βυζαντινά χρόνια µέχρι σήµερα, βλ. µουσικολογικές µελέτες των: Ι. Λιάκου, Α. Κωνσταντινίδη, Π. Παπαεµµανουήλ κ.α.

10 «Το αναλόγιο είναι το µεγάλο σχολείο του ψάλτη» (από συνέντευξη του κ. Ταλιαδώρου,, )

11 Η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη (4 ος /6 ος αι.) και η Αγία Σοφία στη Θεσσαλονίκη (5 ος /8 ος αι.) ΓιατηνχρονολόγησητηςΑγ. ΣοφίαςΘεσσαλονίκης, βλ.: Κουρκουτίδου-Νικολαϊδου/Τούρτα, Περίπατοι, σ

12 Η Πλατυτέρα στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης και στην Αγία Σοφία της Θεσσαλονίκης

13 Η διαµόρφωση του Βυζαντινού λειτουργικού τύπου Λαύρα Οσίου Σάββα, κοντά στα Ιεροσ., 5ος αι. Μοναχικός τύπος ακολουθιών Α σύνθεση I. Μ. Στουδίου, Κπολη, 9ος-13οςαι. Μεικτός (στουδιτικός) τύπος ακ. Αγ. Σοφία, Κ/πολη, 6οςαι Κοσµικός (ασµατικός, ενοριακός) τύποςακ. Β σύνθεση Άγ. Όρος -> σεόλουςτουςορθόδοξουςλαούς: Νεοσαββαϊτικός µοναχικός τύπος ακ., από το 13ο/14ο αι. µέχρι σήµερα Αγ. Σοφία, Θεσσ/νίκη: επιβίωση του ασµατικού τύπου ακολουθιών µετά την Σταυροφορία (1204), µέχρι την Άλωση της Θεσσ/νίκης 1430 Πηγές: Taft, Rite byzantin. Εικόνες: skzbjqs/sxezrbt0vwi/aaaaaaaadga/kyri_s-7o4k/s1600/justinianmosaic%5b1%5d.jpg f25ce25a325ce259f25ce25a025ce259125ce259b25ce259125ce2.jpg ( )

Σοφία, Θεσσ/νίκη: επιβίωση του ασµατικού τύπου ακολουθιών µετά την Σταυροφορία (1204), µέχρι την Άλωση της Θεσσ/νίκης 1430 Πηγές: Taft, Rite byzantin. Εικόνες: http://www.orthodoxchristian.

14 4. Η διεθνής aκτινοβολία του έργου του Χαριλάου Ταλιαδώρου Ερµηνευτικό Μελουργικό Μουσικοεκπαιδευτικό

15 το 1980 τιµήθηκε από τον Οικουµενικό Πατριάρχη κυρό ηµήτριο µε το οφφίκιο του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως Φωκαϊδης, Πρωτοψαλτεία, σ. 14. Κωνσταντινίδης, «Βιογραφικά σηµειώµατα Χαριλάου Ταλιαδώρου». Φωτογραφίακ. Ταλιαδώρου: απόκ. Τσιάκαλο

Κωνσταντινουπόλεως Φωκαϊδης, Πρωτοψαλτεία, σ. 14.

16 Τιµητικές εκδηλώσεις των τελευταίων δεκαετιών στην Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, Θεσσαλονίκη ΓιατιςφωτογραφίεςΚ/ποληςκαιΘεσ/νίκηςευχαριστούµετονκ. Τσιάκαλο. ΓιαΑλεξάνδρεια: ( )

ΓιατιςφωτογραφίεςΚ/ποληςκαιΘεσ/νίκηςευχαριστούµετονκ.

17 5. Το ψαλτικό του ύφος και η ερµηνευτική του τέχνη κορυφαίος εκφραστής του λεγόµενου πατριαρχικού ύφους = «ο τρόπος ψαλµωδίας, όπως διαµορφώθηκε στο Πατριαρχείο διά µακράς και οµοιοµόρφου ασκήσεως» απλότητα -µεγαλοπρέπεια στα ίχνη του Άρχοντος Πρωτοψάλτη της Μ.τ.Χ.Ε. Κωνσταντίνου Πρίγγου, τον οποίο γνώρισε στη Θεσσαλονίκη το > βλ. µαρτυρία του Πρίγγου στο: ( )

-µεγαλοπρέπεια στα ίχνη του Άρχοντος Πρωτοψάλτη της Μ.τ.Χ.Ε.

18 εξαιρετικό φωνητικό τάλαντο υψηλή τεχνική βαθιά κατανόηση µουσικοποιητικού κειµένου -> έντεχνο φρασάρισµα -> σύλληψη της µακροδοµής ακολουθιών γενικότερα των κοµµατιών και των -> δηµιουργία ειδικής µουσικής ατµόσφαιρας για κάθε γιορτή και για κάθε τροπάριο ξεχωριστά «πρέπεινασυγκινήσειςτονκόσµοµετοψάλσιµοκαιγι αυτό, πρώτα, πρέπει να συγκινείσαι εσύ» «τακοµµάτια (...) θέλουν ηρεµία, έναν τρόπο ήπιο, ο κόσµος να προσευχηθεί όταν ψάλλεις» (από συνέντευξη Ταλιαδώρου,, )

και για κάθε τροπάριο ξεχωριστά «πρέπεινασυγκινήσειςτονκόσµοµετοψάλσιµοκαιγι αυτό, πρώτα, πρέπει να συγκινείσαι εσύ»

19 6. Η µελουργική του τέχνη σεβασµός στην παράδοση αστείρευτη µελωδική έµπνευση ισορροπηµένες δοµές, συχνή µουσική µίµηση προς τα νοούµενα του ποιητικού κειµένου δηµιουργική αντιµετώπιση επιρροών από την δυτικοευρωπαϊκή µουσική αναλυτική καταγραφή του επιθυµητού τρόπου ερµηνείας (ποικίλµατα ποικίλµατα, αλλαγές χρονικών αγωγών, ισοκρατήµατα, δυναµικές) Μουσικόκείµενο: Χ. Ταλιαδώρος, Επίτοµος Λειτουργία,ε έκδ., Θεσσαλονίκη 2003, σ Ι.Ν. ΑγίαςΣοφίαςΘεσσαλονίκης

αναλυτική καταγραφή του επιθυµητού τρόπου ερµηνείας (ποικίλµατα ποικίλµατα, αλλαγές χρονικών αγωγών, ισοκρατήµατα,

20 7. Moυσικολογικές µελέτες για τον Χ. Ταλιαδώρο που πραγµατοποιήθηκαν στο Τ.Μ.Σ. του Α.Π.Θ. µέχρι σήµερα Κωνσταντέλιας Νικόλαος

21 Παπαεµµανουήλ Χαρά

23 Γ Συµπέρασµα 7. Μια χρυσή συµβουλή για µας και τις επόµενες γενιές: «Εµείς πρέπει να φυλάξουµε τη βυζαντινή µουσική σαν κόρη οφθαλµού» (Από συνέντευξη µε τον κ. Ταλιαδώρο, χειµώνας 2008) Χ. Ταλιαδώρος, φωτογραφία από Συνέδριο Βυζ. Μουσικολογίας, Αθήνα 2003 Ψάλατε συνετώς τω Θεώ Β. Ένθετο Ψ, σ. 62. Επιµ. Χαλδαιάκης

Σχετικά έγγραφα

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Μουσικών Σπουδών. Χαρίλαος Ταλιαδώρος

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Μουσικών Σπουδών Χαρίλαος Ταλιαδώρος Άρχων Πρωτοψάλτης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Πρωτοψάλτης του Καθεδρικού Ι.Ν. της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης