ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

Transcript

1 ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΒΡΕΤΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΔΙΑΚΟΓΙΑΝΝΗ ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΣΚΟΥΜΠΟΥΡΔΗ ΕΛΕΝΗ ΣΟΥΛΗ ΣΟΦΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΑΛΛΙΑΡΔΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ

2 Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας του 2 ου τετραμήνου επιλέξαμε το συγκεκριμένο θέμα με τίτλο Καταναλωτικές συνήθειες των νέων με σκοπό να διευρύνουμε τις γνώσεις μας σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα που αφορά κάθε νέο της εποχής μας.

3 Τι είναι όμως ο καταναλωτισμός; Ο καταναλωτισμός είναι όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάση της εξίσωσης της προσωπικής ευτυχίας με την απόκτηση υλικών αγαθών και την κατανάλωση. Συχνά συνδέεται με την κριτική έναντι στη κατανάλωση, την οποία εξέφρασαν πρώτοι οι Καρλ Μαρξ και Θόρνσταϊν Βέμπλεν. Χρονολογείται από τους πρώτους ανθρώπινους πολιτισμούς. Υπάρχουν 5 είδη καταναλωτών: Υπερκαταναλωτικοί: 22% Πιστοί: 17% Αδιάφοροι: 16% Ψαγμένοι: 25% Ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή (Price Conscious): 20% Οι Υπερκαταναλωτικοί (22%) Γενικά χαρακτηριστικά: Προτιμούν τις επώνυμες μάρκες τροφίμων και ποτών (κατά 73%) Επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές μαρκών-θεωρούν πιο ασφαλή τα προϊόντα μεγάλων εταιρειών/βιομηχανιών, καθώς και τα συσκευασμένα Δοκιμάζουν πάντα τα νέα προϊόντα που διαφημίζονται Παρασύρονται από προσφορές στο σημείο πώλησης, αγοράζοντας έτσι αγαθά που συχνά δεν χρειάζονται Θεωρούν ότι η οικογένεια είναι αυτή που τους προστατεύει ως καταναλωτές, αλλά φαίνεται ότι δίνουν το μεγαλύτερο βαθμό εμπιστοσύνης σε όλους τους φορείς σε σχέση με τους άλλους τύπους καταναλωτών. Ιδιαίτερα μάλιστα, σε σύγκριση με τους ευαισθητοποιημένους ως προς την τιμή (Price Conscious), τους αδιάφορους και τους πιστούς. Οι Πιστοί (17%) Γενικά χαρακτηριστικά: Επιμένουν να αγοράζουν συγκεκριμένες μάρκες τροφίμων και ποτών σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους τύπους καταναλωτών.

4 Προτιμούν πάντα τις επώνυμες μάρκες. Δεν μπαίνουν στη διαδικασία σύγκρισης τιμών στο σημείο πώλησης. Δεν παρασύρονται από προσφορές στο σημείο πώλησης. Πιο πιστοί φαίνεται να είναι οι Αθηναίοι καταναλωτές (46%) και μάλιστα ανώτερου μορφωτικού επιπέδου και κοινωνικής τάξης. Οι Αδιάφοροι (16%) Γενικά χαρακτηριστικά: Δεν απογοητεύονται και δεν διαμαρτύρονται, σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους τύπους καταναλωτών, όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Δεν αγοράζουν είδη που δεν χρειάζονται. Περισσότερο αδιάφοροι εμφανίζονται οι νέοι άντρες ηλικίας με ποσοστό 53% έναντι των γυναικών με 47%. Οι Ψαγμένοι (25%) Γενικά χαρακτηριστικά: Νιώθουν απογοήτευση και διαμαρτύρονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους τύπους καταναλωτών, όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους-περισσότεροι από τους μισούς (54%) ψαγμένους καταναλωτές, όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με ένα προϊόν, το επιστρέφουν ή διαμαρτύρονται στο μαγαζί που το αγόρασαν. Μόνο ένα ποσοστό της τάξεως του 3% φαίνεται να μην κάνει τίποτα. Έχουν το υψηλότερο επίπεδο ενημέρωσης σε σχέση με το τι αγοράζουν. Δεν αγοράζουν ποτέ είδη που δεν χρειάζονται. Συγκρίνουν πάντα τις τιμές πριν αποφασίσουν τι θα αγοράσουν. Περισσότερο ψαγμένοι καταναλωτές είναι οι Θεσσαλονικείς. Οι Ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή (Price Conscious) (20%) Γενικά χαρακτηριστικά: Προτιμούν λιγότερο από τους άλλους τύπους καταναλωτών τις επώνυμες μάρκες. Δεν επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές. Σπάνια δοκιμάζουν νέα προϊόντα που διαφημίζονται. Συχνά συγκρίνουν τις τιμές πριν αγοράσουν κάποιο τρόφιμο ή ποτό.

5 Διαμαρτύρονται λιγότερο από όλους τους τύπους καταναλωτών, όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Δεν αγοράζουν είδη που δεν χρειάζονται. Οι κάτοικοι επαρχίας φαίνεται να είναι συχνότερα καταναλωτές ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή (Price Conscious). Αυτός ο τύπος καταναλωτή παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό προτίμησης (40%) στις μάρκες supermarket ή αποθήκης για προϊόντα τροφίμων και ποτών, σε αντίθεση με τους άλλους τύπους καταναλωτών που τα προτιμούν σε ποσοστό μικρότερο του 33%. Η αντίδραση των ευαισθητοποιημένων ως προς την τιμή (Price Conscious) όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με ένα προϊόν που έχουν αγοράσει ή επιθυμούν να αγοράσουν, είναι να μην το ξαναγοράσουν σε ποσοστό 48%, με σημαντική διαφορά από τους ψαγμένους που μόνο το 27% δεν θα το ξαναγοράσει, αλλά και από τους υπερκαταναλωτικούς (35%) και τους πιστούς (35%). Υπερκαταναλωτισμός Ο υπερκαταναλωτισμός είναι η τάση που χαρακτηρίζει τους πολίτες μιας καταναλωτικής κοινωνίας για υπερβολική κατανάλωση αγαθών. Ο υπερκαταναλωτισμός είναι δυστυχώς ένα πολύ συχνό φαινόμενο ιδιαίτερα για τους νέους της εποχής μας. Λίγοι είναι αυτοί που ελέγχουν τα χρήματα που ξοδεύουν, και έχουν επίγνωση της σημερινής κατάστασης. Οι περισσότεροι επηρεάζονται πολύ εύκολα χωρίς να ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο υπερβολικός καταναλωτισμός όχι μόνο στους ίδιους αλλά και στο πορτοφόλι των γονιών του. Συνέπειες Ως διαδεδομένη στάση ζωής ο υπερκαταναλωτισμός διαμορφώνει συνθήκες που υποβαθμίζουν την κοινωνία και τον άνθρωπο. Η κατανάλωση προϋποθέτει κοινωνική δύναμη για την απόκτηση της οποίας η εργασία γίνεται πολύωρη και ο ελεύθερος χρόνος ελαχιστοποιείται. Αγωνία και άγχος κυριεύουν τη ζωή του ανθρώπου για να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόμενες πλασματικές καταναλωτικές του ανάγκες. Όλα αυτά τον οδηγούν σε πλήξη και ανία,

6 κλονίζουν την ψυχική του ισορροπία και τον καθιστούν στην πραγματικότητα ένα δυστυχισμένο άτομο. Ο υλικός δύναμη αλλοτριώνει τον άνθρωπο πνευματικά γιατί τα ενδιαφέροντά του αφορούν αποκλειστικά στην απόκτηση υλικών αγαθών. Η πνευματική φτώχεια συνεπάγεται έλλειψη αξιολογικών κριτηρίων, για να έχει ένα μέτρο στη ζωή του. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου δεν αφήνει περιθώρια για ψυχαγωγία και πνευματική καλλιέργεια. Έτσι, ο άνθρωπος καταναλώνει προϊόντα μαζικής κουλτούρας, εθίζεται σε εύπεπτα θέματα(reality),υπακούει στη μαζική βιομηχανία με αποτέλεσμα να χειραγωγείται, να οδηγείται στην αισθητική και πνευματική υποβάθμιση, τη μαζοποίηση. Επίσης, γίνεται αντικοινωνικός, επειδή οι καταναλωτικές του ανάγκες τον οδηγούν στην υπερεργασία, με αποτέλεσμα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για τη σύναψη κοινωνικών σχέσεων. Έτσι, υπερτονίζεται το ενδιαφέρον για τον εαυτό του και έχει την ανάγκη των άλλων απλά για να προβάλλει τα καταναλωτικά του αποκτήματα. Επιπλέον, ο άνθρωπος γίνεται ανελεύθερος, εξαρτάται από την ύλη. Αυτή η θεοποίηση των αγαθών αποξενώνει τον άνθρωπο από τις παραδοσιακές ηθικές αξίες και αρχές. Έτσι, μεταμορφώνεται σε αδίστακτο καιανταγωνιστικό όν. Υποβαθμίζεται ο ανθρωπισμός και το πνεύμα της κοινωνικής αλληλεγγύης υποχωρεί στην αρχή του συμφέροντος. Ακόμα και η επιλογή του επαγγέλματος γίνεται με γνώμονα τις οικονομικές απολαβές. Η οικονομική δύναμη θεωρείται μεγίστης σημασίας, γιατί εξασφαλίζει την αγοραστική του δύναμη. Έτσι όμως ο χαρακτήρας της εργασίας αλλοτριώνεται και από χώρος δημιουργίας γίνεται μέσο οικονομικής άνεσης. Το άτομο εγκλωβίζεται σε μία εργασία που δεν τον εκφράζει.

7 Για να έχουμε μία σφαιρική άποψη επί του θέματος και για να βγάλουμε δικά μας συμπεράσματα κάναμε μία έρευνα μοιράζοντας ερωτηματολόγια στα παιδιά του Λυκείου μας. Στην έρευνα ερωτήθηκαν 30 παιδιά της Α Λυκείου.

8 Πόσα χρήματα έχετε στην διάθεσή σας την εβδομάδα; ΑΓΟΡΙΑ 20 εως εως % 45% 33% Κοριτσια 13% 19% 0 εως 10 12% 10 εως 20 25% 31% 20 εως εως

9 Ποιο ποσοστό που δηλώσατε παραπάνω αποταμιεύετε; Αγόρια 0% μεχρι 10% 20-30% 30-40% 40+ % 12% 0% 19% 50% 19% Κοριτσια 13% 12% 31% 44% 0% μεχρι 10% 20-30% 30+ %

10 Όσοι κάνετε αποταμίευση, για ποιο λόγο την κάνετε; Αγόρια ηλεκτρονικες συσκευες 19% προσωπικες επιθυμιες 38% ρουχα 31% ταξιδια 6% μηχανακια 6% Κορίτσια Σειρά ηλεκτρονικες συσκευες ρουχα ταξιδια μηχανακια προσωπικες επιλογες

11 Πού ξοδεύετε τα περισσότερα χρήματα; Κοριτσια 6% 25% 69% ενδυμασια ψυχαγωγια φαγητο φαγητο ψυχαγωγια ενδυμασια ψυχαγωγια φαγητο ενδυμασια

12 Από ποιον επηρεάζονται οι καταλυτικές σας συνήθειες; Σειρά1 Τα τελευταία δύο χρόνια τα χρήματα που ξοδεύετε ανά εβδομάδα 0% 3% 13% 54% 30% σταθερα αυξηθηκαν λιγο Αυξηθηκαν πολύ Μειωθηκαν πολύ Μειωθηκαν λιγο

13 Πόσες φορές έχετε κάνει αγορές από το Internet; 17% 40% 0 23% 1 εως 3 3 εως % Πώς κάνετε έρευνα αγοράς πριν αγοράσετε προιόντα σε σχετικά υψηλές τιμές; τιμ 17% 30% τοπικη αγορα 13% ιντερνετ φιλους 40% δεν κανω

14 Σας έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση; Τίτλος γραφήματος 47% 53% Ναι Όχι Πιέζεται τους γονείς σας για παραπάνω χρήματα; Τίτλος γραφήματος Τίτλος άξονα Σειρά1 Ναι 6 Όχι 24

15 1 ο ΓΕΛ Κώ Ιπποκράτειο Ερευνητική εργασία Β Λυκείου, Β τετραμήνου, Οι καταναλωτικές συνήθειες των μαθητών του σχολείου μας. Μαθήτριες Διμπίζεβα Ε. Σουρασή Ε. Κανταρέγια Μ. Υπεύθυνος καθηγητής Καλλιαρδός Ε.

16 Πίνακας περιεχομένων. 1) Ανασκόπηση του θέματος. Σελ3-4 2) Η Έρευνα που κάναμε. Σελ4-12

17 Εισαγωγή στο θέμα. <<Οι καταναλωτικές συνήθειες των μαθητών του σχολείου μας.>> Τι είναι ο καταναλωτισμός; Καταναλωτισμός είναι όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της σύγχρονης, ανεξέλεγκτης και αυξανόμενης τάσης απόκτησης και χρήσης όλο και περισσότερων αγαθών, η οποία εξισώνεται με την προσωπική ευτυχία του καταναλωτή. Αξίζει να σηµειωθεί πως ο καταναλωτισμός υποκινούμενος από τα σύγχρονα καπιταλιστικά μέσα και το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης δυναμώνει τη γενικότερη λειτουργία του κοινωνικού πλαισίου, βλάπτοντας τόσο το περιβάλλον όσο και την ευρύτερη πολιτεία. Καταναλωτική συμπεριφορά. Όλοι έχουν αναπτύξει με κάποιο τρόπο τις καταναλωτικές τους προτιμήσεις.η καταναλωτική τους συμπεριφορά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα τους, τις ιδεολογίες τους και τον τρόπο ζωής τους. Καταναλωτική συμπεριφορά ονομάζεται το σύνολο των δραστηριοτήτων του καταναλωτή που σχετίζονται με την απόκτηση, την κατανάλωση και το πέταμα των προϊόντων μετά την χρήση τους. Παράγοντες επιρροής καταναλωτικού πρότυπου. Η κατανάλωση είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Οικονομικοί παράγοντες. Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται οικονομικά μεγέθη, όπως είναι το εισόδημα, το μέγεθος των περιουσιακών στοιχείων και το επιτόκιο από τα δάνεια που παίρνουν οι καταναλωτές για να αγοράσουν αγαθά. Βιολογικοί παράγοντες. Οι άνθρωποι τείνουν να καταναλώνουν με βάση την ηλικία τους η το φύλο τους η και τα δύο. Κοινωνικοί παράγοντες. Ο καταναλωτής, εκτός από βασική οικονομική μονάδα, αποτελεί και μέλος της κοινωνίας και επομένως ανήκει σε κάποια κοινωνική ομάδα, όπως είναι η οικογένεια, το σχολείο,τα αθλητικά σωματεία κ.λπ.

18 Πολιτιστικοί παράγοντες. Κάθε χώρα διαθέτει το δικό της πολιτισμό και επομένως τη δική της κουλτούρα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα άτομα μεγαλώνουν σε διαφορετικούς κοινωνικούς χώρους και συνεπώς διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους ανάλογα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις παραδόσεις, τη γεωγραφική περιοχή στην οποία έχουν μεγαλώσει κ.λπ. Ψυχολογικοί παράγοντες. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκες και για να τις καλύψουν πρέπει να αποκτήσουν τα αγαθά που θα τους επιτρέψουν να ζουν καλύτερα. Τεχνολογικοί και φυσικοί παράγοντες. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας δημιουργούνται νέα προϊόντα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Η συμπεριφορά των καταναλωτών, όμως, μπορεί να αλλάξει και με διάφορα φυσικά φαινόμενα (π.χ. πλημμύρες κ.λπ.). Η Έρευνα που κάναμε Στα πλαίσια του μαθήματός μας συζητήσαμε,χωριστήκαμε σε ομάδες των 2,3,4 ατόμων και συνεργαστήκαμε για να κατασκευάσουμε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο μετά την ολοκλήρωση του μοιράστηκε σε μαθητές της Α και Β Λυκείου του σχολείου μας. Ο σκοπός της δημιουργίας του ερωτηματολογίου αυτού, είναι η διεξαγωγή μιας έρευνας η οποία θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την συμπεριφορά των μαθητών μας στην σύγχρονη αγορά. Λοιπόν, πόσα χρήματα έχουν οι μαθητές μας στην κατοχή τους; Πόσα από αυτά αποταμιεύουμε και γιατί ;Που και σε ποιό ποσό ξοδεύεται το χαρτζιλίκι; Τι επηρεάζει τις καταναλωτικές μας συνήθειες; Επηρεάστηκαν αυτές τα τελευταία δύο χρόνια της κρίσης; Πόσο συχνά αγοράζουμε από το διαδίκτυο; Πώς διεξάγουμε έρευνα αγοράς για προϊόντα υψηλής αξίας; Και τέλος πιέζουμε τους γονείς μας για παραπάνω χρήματα; Η ομάδα μας χρησιμοποίησε τα αποτελέσματα ερωτηματολογίων της Α τάξης του σχολείου μας για να βγάλει τα συμπεράσματα.

19 Το ερωτηματολόγιό μας. Το ερωτηματολόγιο μας συμπεριλαμβάνει 13 ερωτήσεις και μοιράστηκε σε τριάντα άτομα της ίδιας τάξης. Ερώτηση Πρώτη: Το φύλο των ερωτώντων. 47% 53% Αγόρια Κορίτσια Εδώ παρατηρούμε ότι ο αριθμός αριθμός των κοριτσιών που ερωτήθηκαν είναι λίγο μεγαλύτερος από αυτό των αγοριών. Ερώτηση Δεύτερη: Η Τάξη. Στην συγκεκριμένη ερώτηση όλοι απάντησαν το Α) δηλαδή Α Λυκείου, αφού μόνο αυτοί οι μαθητές καταμετρούνται σε αυτήν την έρευνα Ερώτηση Τρίτη: Πόσα Χρήματα έχετε στην διάθεσή σας,ανά εβδομάδα; Πάνω από 40Εύρω 19% 0με10Ευρώ 25% 30με40Ευρω 12% 20με30Ευρώ 19% 10με20Ευρώ 25%

20 Εδώ παρατηρούμε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός των ερωτώντων, έχει στην διάθεσή του δέκα με είκοσι ευρώ και είκοσι με τριάντα ευρώ ανά εβδομάδα. Ενώ λιγότερα είναι τα παιδία που δήλωσαν ότι το χαρτζιλίκι τους είναι πάνω από 40 Ευρώ, γεγονός που είναι λογικό. Ερώτηση Τέταρτη: Ποιο ποσοστό από αυτό που δηλώσατε πάνω αποταμιεύετε; Καθόλου Μέχρι το 10% 20-30% Πάνω από 30% Η πλειοψηφία των ερωτώντων προτιμάει να μην αποταμιεύσει καθόλου από χρήματαα τους. Ενώ λίγοι είναι αυτοί που καταφέρνουν να αποταμιεύσουν πάνω από το 30 τις εκατό. Ερώτηση Πέμπτη: Όσοι κάνετε αποταμίευση για ποιόν λόγο την κάνετε;

21 Α Β Γ Δ Ε 15% 31% 4% 35% 15% Α=Για να αγοράσω στο μέλλον ηλεκτρονικές συσκευές, π.χ.κινητά,παιχνίδια. Β=Για να αγοράσω στο μέλλον είδη υπόδησης και ένδυσης. Γ=Ταξίδια Δ=Εξοπλισμός για μηχανάκια,αυτοκίνητα Ε=Για να αγοράσω πράγματαα που δεν θα μου αγόραζαν ποτέ οι γονείς μου. Άρα ο κύριος λόγος αποταμίευσης των μαθητών μας είναι η αγορά ειδών ένσησης και υπόδησης στο μέλλον. Ερώτηση Έκτη: Που ξοδεύετε τα περισσότερα χρήματα; Ενδυμασία Ψυχαχωγία Φαγητό 33% 44% 23% Συμπεραίνουμε ότι οι διαφορές δεν είναι μεγάλες και ότι οι μαθητές ξοδεύουν τα χρηματα τους περίπου ίσα και για να ντυθούν και για την τροφή και για να ψυχαγωγηθούν.

22 Επίσης μπορούμε να πούμε,λαμβάνοντας υπόψην και την προηγόυμενη ερώτηση,ότι οι περισσότεροι μαθητές χρειάζονται και ξοδεύουν τα χρήματα τους σε ρούχα και παπούτσια κυρίως. Ερώτηση Έκτη ii)) : Κάνετε μηνιαίο προγραμματισμό; Ναι 38% Όχι 62% Ερώτηση Έβδομη:Τι ποσοστό του εισοδήματος εισοδήματος σας δαπανάτε σε κάθε μια από τις παρακάτω κατηγοριές;(το (Το άθροισμα να είναι 100%) Α)Καφέδες,Αναψυκτικά,Σάντουιτς. Καφέδες,Αναψυκτικά,Σάντουιτς. Β)Τσιγάρα,Ποτά Γ)Ένδυση,Υπόδυση Δ)Καλλυντικά,Αρώματα Ε)Ηλεκτρονικά είδη Στην συγκεκρυμμένη ερώτηση πολλόι μαθητές απάντησαν με λάθος τρόπο,λόγω του ότι η ερώτηση ήταν δύσκολο να κατανοηθέι.για αυτόν τον λόγο καταμετρήσαμε τι προτιμά και τι αποφεύγει να αγοράζει η πλειοψηφια.

23 Τι αγοράζετε περισσότερο; Τι αγοράζετε λιγότερο ή καθόλου; Ερώτηση Όγδοη:Από ποιόν επηρεάζονται οι καταναλωτικές σας συνήθειες; Η πλειοψηφία αποδείχθηκε να έχει το προσωπικό της στυλ,λέγοντας μας ότι δεν επηρρεάζονται και παρασύρονται εύκολα από τα ΜΜΕ ή από τους συγγενείς και φίλους τους.

24 Οικογένεια 23% Το προσωπικό μου στυλ 57% Φίλοι 10% ΜΜΕ 10% Θρησκεία 0% Ερώτηση Έννατη: :Τα τελευταία 2 χρόνια τα χρήματα που ξοδεύετε ανά εβδομάδα; Έμειναν σταθερά Αυξήθηκαν λίγο Αυξήθηκαν πολύ Μειώθηκαν λίγο Μειώθηκαν πολύ Όπως και θα περίμενε κανείς τα έξοδα μειώθηκαν πολύ την περίοδο της κρίσης. Ερώτηση Δέκατη: Πόσες φορές έχετε κάνει αγορές μέσω Ίντερντετ;

25 Καμία 1 με 3 3 με 5 Πάνω από 5 Βλέπουμε ότι παρά την ραγδαία άυξηση χρήσης του Ίντερνετ,οι μαθητές μας δεν κάνουν πολλές αγορές από αυτό,όπως γίνεται σε άλλες σύγχρονες χώρες. Ερώτηση Εντέκατη: Πώς κάνετε έρευνα αγοράς πριν αγοράσετε προϊόντα σχετικά υψηλής αξίας; Σειρά1 Σειρά2 2 0 Στην τοπική αγορά Μέσω Ίντερνετ Ρωτώντας φίλους Δεν κάνω έρευνα αγοράς Το Ίντενρετ χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο ως μέσο έρευνας αγοράς,διότι δεν απαιτεί κόπο, χρόνο και υπάρχει ποικιλία προϊόντων,καλύτερες τιμές της αγοράς. Ερώτηση Δωδέκατη:Σας έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση

26 Ναι Όχι Ερώτηση Δέκατητρίτη: Πιέζετε τους γονείς σας για παραπάνω χρήματα; Ναι Όχι 23% 77% Οι περισσότεροι μαθητές δεν πιέζουν τους γονείς τους για παραπάνω χρήματα. ΤΕΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!

27 1 ο ΓΕΛ ΚΩ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ PROJECT: Οι καταναλωτικ;eς συνθ;hθειες των μαθητών ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΩΣ : Β τετράμηνο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Καλιαρδός Ευάγγελος ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ : Μήλα Ευγενία Κυροχρήστος Ηλίας Έψιμος Θεόφιλος

28 Περιεχομενα : 1 ο Κεφάλαιο : Γενικές πληροφορίες για την εργασία 2 ο Κεφάλαιο : Βασικά χαρακτηριστικά του καταναλωτισμού

29 3 ο Κεφάλαιο : Διαδικασία που ακολουθήσαμε για την δημιουργία του ερωτηματολογίου 4 ο Κεφάλαιο : Αποτελέσματα και ανάλυση των ερωτηματολογίων

30 Κεφάλαιο 1 ο : Γενικές πληροφορίες για την εργασία Η εργασία περιέχει κάποιες γενικές αλλα βασικές πληροφορίες για τον καταναλωτισμό. Επίσης υπάρχουν και κάποια στοιχεία από τα ερωτηματολόγια που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις καταναλωτικές συνήθειες των μαθητών του σχολείου μας.

31 Κεφάλαιο 3 ο : Διαδικασία που ακολουθήσαμε για την δημιουργία του ερωτηματολογίου Αρχικά, μέσα στην τάξη αναπτύξαμε διάφορες συζητήσεις για τον καταλωτισμό και για τις συνήθειες των νέων στις μέρες μας. Στη συνέχεια σε δύο μαθήματα συγκεντρώσαμε 14 ερωτήσεις και έπειτα αυτές τις ερωτήσεις τις δακτυλογραφήσαμε στον υπολογιστή και τις εκτυπώσαμε. Τέλος, μοιράσαμε τα ερωτηματολόγια στους συμμαθητές μας της Α, Β και Γ λυκείου οι οποίοι απάντησαν τα ερωτηματολόγια και εμείς συγκεντρώσαμε τις απαντήσεις. Κεφάλαιο 3 ο : Διαδικασία που ακολουθήσαμε για την δημιουργία του ερωτηματολογίου Καταναλωτισμός Ο καταναλωτισμός είναι όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάση της εξίσωσης της προσωπικής ευτυχίας με την απόκτηση υλικών αγαθών και την κατανάλωση. Συχνά συνδέεται με την κριτική έναντι στη κατανάλωση, την οποία εξέφρασαν πρώτοι οι Καρλ Μαρξ και Θόρνσταϊν Βέμπλεν. Χρονολογείται από τους πρώτους ανθρώπινους πολιτισμούς. Στα οικονομικά, ο καταναλωτισμός μπορεί επίσης να αναφέρεται στις οικονομικές πολιτικές που δίνουν έμφαση στην

32 κατανάλωση και την πεποίθηση ότι η ελεύθερη επιλογή των καταναλωτών πρέπει να υπαγορεύει την οικονομική δομή μιας κοινωνίας. Ιστορία[ Παρόλο που ο καταναλωτισμός συνήθως συνδέεται με τον καπιταλισμό και τον Δυτικό κόσμο, εντούτοις είναι πολυπολιτισμικός και μη γεωγραφικός, όπως φαίνεται σήμερα π.χ. στο Τόκιο, τη Σινγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, την Ταϊπέι, το Τελ Αβίβ και το Ντουμπάι. Ο καταναλωτισμός με την έννοια της αγοράς και κατανάλωσης υλικών αγαθών πέρα από τις βασικές ανάγκες είναι όσο παλιός είναι και οι παλαιότεροι πολιτισμοί (πχ. Αρχαία Αίγυπτος, Βαβυλώνα και Αρχαία Ρώμη). Από τότε που έκανε την εμφάνισή του ο καταναλωτισμός, πολλοί άνθρωποι και ομάδες αναζήτησαν συνειδητά εναλλακτικούς τρόπους μέσω μιας πιο απλής ζωής. Αν και ο καταναλωτισμός δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, επεκτάθηκε ευρέως τον 20ό αιώνα και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, υπό την επίδραση τουνεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Ο καταναλωτισμός, με την έννοια της κατανάλωσης αγαθών πέρα από τις βασικές ανάγκες, συνήθως δεν συνδέεται με τους λεγόμενους "πρωτόγονους" λαούς. Κριτική[ Σε κριτικό πλαίσιο, ο καταναλωτισμός αναφέρεται στην τάση των ανθρώπων να ταυτίζονται έντονα με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που καταναλώνουν, ιδίως με προϊόντα που είναι γνωστές μάρκες και εμφανή σύμβολα κοινωνικού στάτους, π.χ. ένα ακριβό αυτοκίνητο, ακριβά κοσμήματα. Μια κοινωνία όπου έχει διεισδύσει καλά ο καταναλωτισμός ονομάζεται καταναλωτική κοινωνία. Οι παρορμητικοί

33 αγοραστές που δεν μπορούν να αντισταθούν στο ξόδεμα χρημάτων είναι ωνιομανείς. Επικριτές του καταναλωτισμού υποστηρίζουν ότι οι πολλές πολυτέλειες και τα αχρείαστα καταναλωτικά αγαθά είναι κοινωνικά σύμβολα που επιτρέπουν στους ανθρώπους να αναγνωρίζουν άτομα παρόμοιας νοοτροπίας μέσω της κατανάλωσης και επίδειξης σχετικών προϊόντων. Μερικοί πιστεύουν ότι οι σχέσεις με ένα προϊόν ή μια μάρκα είναι υποκατάστατα των υγιών ανθρώπινων σχέσεων που απουσιάζουν από τη δυσλειτουργική σύγχρονη κοινωνία και ότι μαζί με τον ίδιο τον καταναλωτισμό αποτελούν μέρος της γενικής διαδικασίας κοινωνικού ελέγχου και πολιτισμικής ηγεμονίας στη σύγχρονη κοινωνία. Η φιλοσοφία του "ξεπερνώντας τον καταναλωτισμό" επικεντρώνεται στην ενεργό αντίσταση στον καταναλωτισμό. Χρησιμοποιείται από πολλά πανεπιστήμια ως όρος για ύλη του μαθήματος και ως εισαγωγή στη μελέτη της εμπορικής εκμετάλλευσης (marketing) με μία μη παραδοσιακή προσέγγιση. Ο κωμικός Μπιλ Χικς και ο σκηνοθέτης Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν μεγάλοι πολέμιοι του καταναλωτισμού. Ένας άλλος επικριτικός όρος είναι η θρησκεία του καταναλωτισμού, ο οποίος μπορεί να υποδηλώνει ότι ο καταναλωτισμός βασίζεται σε μια παράλογη πεποίθηση και όχι στη λογική, ή να φέρνει τον συνειρμό της θρησκευτικής έννοιας της ειδωλολατρίας. Σημαντική συνεισφορά στην κριτική ενάντια στον καταναλωτισμό έχει κάνει ο Γάλλος φιλόσοφος Μπερνάρ Στιγκλέ, αλλά πολύ μικρό μέρος του έργου του έχει μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες. Ο Στιγκλέ υποστηρίζει ότι ο καπιταλισμός σήμερα κυβερνάται όχι από την παραγωγή, αλλά από την κατανάλωση, και ότι οι διαφημιστικές τεχνικές που

34 χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της καταναλωτικής συμπεριφοράς οδηγούν στην καταστροφή της ψυχικής και συλλογικήςατομοποίησης. Η εκτροπή της σεξουαλικής ενέργειας προς την κατανάλωση καταναλωτικών αγαθών, υποστηρίζει, έχει ως αποτέλεσμα τον εθιστικό κύκλο της κατανάλωσης, ο οποίος οδηγεί σε υπερκατανάλωση, την εξάντληση του πόθου, και την κυριαρχία της συμβολικής μιζέριας. Ταυτόχρονα. όμως, δεν πιστεύει ότι η απλή αντιπαράθεση με τον καπιταλισμό αποτελεί βιώσιμη στρατηγική. Αντεπιχειρήματα Παρόλο που δεν υπάρχει συγκεκριμένο κίνημα διανοουμένων που να υποστηρίζει και να προωθεί τον καταναλωτισμό, εντούτοις τα τελευταία χρόνια υπάρχει κάποια έντονη κριτική στο αντικαταναλωτικό κίνημα. Η περισσότερη από αυτή προέρχεται από τη φιλελεύθερη σχολή. Για παράδειγμα, το περιοδικό Reason το 1999 επιτέθηκε στο αντικαταναλωτικό κίνημα, υποστηρίζοντας ότι μαρξιστές ακαδημαϊκοί παρουσιάζονται πλέον ως αντικαταναλωτιστές. Ο Τζέιμς Τουίτσελ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και δημοφιλής συγγραφέας, αναφέρθηκε στα επιχειρήματα του αντικαταναλωτισμού ως "λάιτ μαρξισμός". Η φιλελεύθερη επίθεση στο αντικαταναλωτικό κίνημα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αντίληψη ότι πρόκειται για ελιτισμό. Συγκεκριμένα, οι φιλελεύθεροι θεωρούν ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για άλλους ποια αγαθά είναι απαραίτητα στη ζωή και ποια όχι, ή ότι οι πολυτέλειες είναι οπωσδήποτε σπατάλη, και έτσι υποστηρίζουν ότι ο αντικαταναλωτισμός είναι πρόδρομος της ελεγχόμενης οικονομίας ή της απολυταρχικής κοινωνίας. Ο Τουίτσελ, στο βιβλίο του Living It Up, επισημαίνει με σαρκασμό ότι το λογικό

35 αποτέλεσμα του αντικαταναλωτικού κινήματος θα ήταν η επιστροφή σε πρωτόγονες (με τα σημερινά δεδομένα) νομοθεσίες που ίσχυαν στην Αρχαία Ρώμη ή κατά τον Μεσαίωνα. Αντίθετα, πολλοί αντικαταναλωτιστές πιστεύουν ότι μια σύγχρονη κοινωνία καταναλωτών δημιουργείται από την εκτεταμένη διαφήμιση και την επίδραση των ΜΜΕ, και όχι από τις φυσικές ιδέες των ανθρώπων για το τι χρειάζονται. Με άλλα λόγια, οι αντικαταναλωτιστές τείνουν να πιστεύουν ότι ο καταναλωτισμός είναι ένα τεχνητό δημιούργημα το οποίο συντηρείται από τεχνητές κοινωνικές πιέσεις, ενώ οι φιλελεύθεροι τείνουν να πιστεύουν ότι ο καταναλωτισμός είναι φυσικός και ότι ο μόνος τρόπος να εξαλειφθεί είναι με τεχνητές κοινωνικές πιέσεις. Κεφαλαιο 4 ο : Αποτελέσματα και ανάλυση των ερωτηματολογίων

36 Το μεγαλύτερο μέρος των απαντήσεων το λάβαμε από κορίτσια (το 65 %) Όλοι οι μαθητές οι οποίοι απάντησαν στο ερωτηματολόγιο ήταν μαθητές της β λυκείου

37 Παρατηρουμε ότι στις τέσσερις κλίμακες χρημάτων που δώθηκαν στους συμμαθητές μας, το 20% από αυτούς σε εβδοαμαδιαία βάση χρησιμοποιεί λιγότερα από 10 ευρώ, στην επόμενη κλίμακα των ευρώ ανήκει το 20% των συμμαθητών μας, το μεγαλύτερο ποσοστό της πίτας με 35% το κατέχει η κλίμακα των ευρώ και τέλος το υπόλοιπο 25% ανήκει στην κλίμακα χρημάτων ευρώ. Οι περισσότεροι μαθητές του σχολείου μας αποταμιεύουν ένα πολύ μικρό ποσοστό από το χαρτζιλίκι που έχουν την εβδομάδα

38 Οι περισσότεροι μαθητές ξοδεύουν τα χρήματα τους για το φαγητό και μερικοί από αυτούς για την ψυχαγωγία και την ενδυμασία Παρατηρούμε οτι σχεδόν όλοι οι μαθητές δεν κάνουν μηνιαίο προγραμματισμό ενώ ελλάχιστοι είναι αυτοί που κάνουν

39 Το μεγαλύτερο μέρος από το χαρτζιλίκι τους οι νέοι το σπαταλούν στους καφέδες τα αναψυκτίκα και τα σάντουιτς ενω μίκρο ποσοστό ξοδεύεται για τα καλλυντικά και τα αρώματα Οι περισσότεροι μαθητές έχουν τις δικές τους καταναλωτικές συνήθειες και ελλάχιστοι επηρεάζονται απο την θρησκεία και την οικογενεια,οι υπόλοιποι επηρεάζονται εξίσου από τα ΜΜΕ τους φίλους Παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι μαθητές τα τελευταία 2 χρόνια ξοδεύουν λίγα παραπάνω χρήματα, ενώ ελλάχιστοι είναι αυτοί που ξοδεύουν λιγότερα

40 Οι περισσότεροι μαθητές κάνουν τις αγορές τους μέσω internet Μεγαλο ποσοστό μαθητών χρησημοποιούν το internet για να κάνουν έρευνα αγοράς Ελλάχιστοι ειναι οι μαθητές που πιέζουν τους γονείς τους για περισσότερα χρήματα

41 Σχεδον οι μισοι ειναι οι μαθητες που εχουν επηρεαστει απο την οικονομικη κριση

42 Καταναλωτικές συνήθειες Πηλιούρας-Παρβαντώνης Εισαγωγή Περιεχόμενα: Έρευνα του οικονομικού Πανεπιστημίου Οι καταναλωτικές συνήθειες των μαθητών Εισαγωγή Στην εργασία μας αναλύουμε γενικά τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων στις μέρες μας αλλά και μέσω κάποιον ερωτηματολογίων καταφέραμε να ανακαλύψουμε τις καταναλωτικές συνήθειες αρκετών από τους μαθητές που φοιτούν στο σχολείο μας. Έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου

43 Τη νέα πραγματικότητα και τα νέα καταναλωτικά ήθη όπως αυτά διαμορφώνονται σήμερα, αποτυπώνει πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που εκπόνησε ο καθηγητής Γιώργος Μπάλτας και ο μεταπτυχιακός φοιτητής Ιωάννης Γκατζίμας σε δείγμα 875 ερωτηθέντων. Ειδικότερα, σύμφωνα με αυτήν οι καταναλωτές δίνουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία στις τιμές και τις προσφορές, με ένα μεγάλο ποσοστό (64,1%) να δηλώνει πως χρησιμοποιεί συχνότερα εκπτωτικά κουπόνια για τις αγορές του και πως αφιερώνει

44 περισσότερο χρόνο στην αναζήτηση προϊόντων που είναι σε προσφορά (82,5%). Ποιότητα και προέλευση Η ποιότητα εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο που επιλέγουν, όπως και η ελληνική προέλευση των προϊόντων καθώς το κίνημα υπέρ των ντόπιων παραγωγών λαμβάνει διαστάσεις και ευαισθητοποιεί μεγαλύτερες ομάδες της κοινωνίας. Αντίθετα, η συσκευασία και η μάρκα δεν «μετράνε» όσο άλλοτε καθώς οι καταναλωτές στρέφονται σε πιο ουσιαστικά πράγματα και όχι στο πως φαίνεται ένα προϊόν και ποια εταιρεία το παράγει. Ενδιαφέρον επίσης είναι το γεγονός ότι οι καταναλωτές προγραμματίζουν πριν περάσουν το κατώφλι των καταστημάτων, κάνοντας λίστες αγορών στις οποίες μένουν απόλυτα προσηλωμένοι. Οι καταναλωτικές συνήθειες των μαθητών

45 Ρωτήσαμε αρκετά παιδιά από την Β Λυκείου με τα εξής αποτελέσματα:

46 ψ

47 PROJECT Β ΛΥΚΕΙΟΥ 2015 PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ: ΑΝΤΩΝΗ ΠΕΡΗ ΜΑΡΙΟ ΜΠΙΡΗ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΠΗ

48 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Συνέπειες Τρόποι Αντιμετώπισης ΕΡΕΥΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 62

49 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι ζούμε σε μια καταναλωτική κοινωνία που μας κατακλύζει με πληθώρα προϊόντων που αφορούν την τροφή, την ενδυμασία, την καθαριότητα, την περιποίηση και γενικά κάθε υλική ανάγκη του ανθρώπου. Ο άνθρωπος λοιπόν έχει αναπτύξει κάποιες καταναλωτικές συνήθειες. Ποιες είναι αυτές και ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στη δημιουργία τους; Σ αυτές τις σκέψεις μας οδήγησε ένα τυχαίο γεγονός. Είχαμε σχολάσει και βρισκόμασταν έξω από το σχολείο, όταν άρχισαν να μας μοιράζουν διαφημιστικά φυλλάδια μιας νέας, άγνωστης εταιρείας ρούχων που πουλούσε τα προϊόντα της μέσω διαδικτύου. Τότε ακούστηκαν κάποια σχετικά σχόλια από τους συμμαθητές μας. Κάποια από αυτά ήταν: «Ποτέ δεν θα εμπιστευόμουν μια άγνωστη μάρκα», «Δε μου αρέσει να ψωνίζω από το διαδίκτυο», «Εμένα με νοιάζουν μόνο οι τιμές» Όλα αυτά μας κέντρισαν το ενδιαφέρον και μας έκαναν να αναρωτηθούμε για τους λόγους που οι άνθρωποι αγοράζουν ένα προϊόν αντί ενός άλλου, για τον τρόπο που αγοράζουν,για τους παράγοντες που επηρεάζουν την καταναλωτική τους συμπεριφορά και κυρίως πόσο σωστή ή λανθασμένη είναι αυτή.

50 ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΟΤΙΣΜΟΣ ; Ο υπερκαταναλωτικός είναι η τάση που χαρακτηρίζει τους πολίτες μιας καταναλωτικής κοινωνίας για υπερβολική κατανάλωση αγαθών. Περιγράφει μια κατάσταση όπου η χρήση των φυσικών πόρων από τα μέλη ενός οικοσυστήματος ξεπερνάει την ικανότητα του ίδιου του οικοσυστήματος να παραμείνει βιώσιμο. Μια παρατεταμένη υπερκατανάλωση πόρων οδηγεί σε αναπόφευκτη υποβάθμιση του περιβάλλοντος. H απόκτηση και η επάρκεια των αγαθών ανταποκρίνεται στο φόβο του ανθρώπου να αντιμετωπίσει την πείνα, τη δίψα, την ασφάλεια και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Για αυτό το λόγο μας αρέσει να έχουμε αποθέματα «για ώρα ανάγκης». shopping-therapy Shopping σημαίνει, επίσης, κοινωνική συναναστροφή. Τις περισσότερες φορές η βόλτα στα μαγαζιά γίνεται μαζί με κάποιο φίλο ή φίλη. Αυτό συνεπάγεται διέξοδο από τη μοναξιά, ευχάριστη κουβέντα, ανταλλαγή απόψεων και, φυσικά, αλλαγή της διάθεσης. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο ενδίδουμε στις μανιώδεις αγορές είναι η ανάγκη μας να ξαναγίνουμε παιδιά. Ειδικά τις μέρες των Χριστουγέννων, αναβιώνουν ζωηρά οι στιγμές της παιδικής μας ηλικίας,

51 τότε που κάποιος δικός μας άνθρωπος μας έφερνε δώρα και μας γέμιζε χαρά. Ως σοβαρή αιτία του φαινομένου έχει αξιολογηθεί και η σεξουαλική δυσλειτουργία. Η εκτροπή της σεξουαλικής ενέργειας οδηγεί σε υπερκατανάλωση, στην εξάντληση του πόθου και στην κυριαρχία της μιζέριας. Η βιομηχανοποίηση (αυτοματοποίηση) των κοινωνιών Έδωσε την δυνατότητα υπερπαραγωγής αγαθών, σε μικρό κόστος και άριστη ποιότητα, τα οποία διοχετεύονται και πρέπει να απορροφηθούν από το αγοραστικό κοινό. Επιπρόσθετα, ο σύγχρονος πολιτισμός δίνει βαρύτητα στα υλικά αγαθά εις βάρος των πνευματικών και ηθικών αγαθών. Ακόμη οι διαφημίσεις δημιουργούν πλασματικές ανάγκες στους ανθρώπους που σπεύδουν να τις ικανοποιήσουν αλόγιστα. Συνέπειες Ως διαδεδομένη στάση ζωής ο υπερκαταναλωτισμός διαμορφώνει συνθήκες που υποβαθμίζουν την κοινωνία και τον άνθρωπο. Η κατανάλωση προϋποθέτει κοινωνική δύναµη για την απόκτηση της οποίας η εργασία γίνεται πολύωρη και ο ελεύθερος χρόνος ελαχιστοποιείται. Αγωνία και άγχος κυριεύουν τη ζωή του ανθρώπου για να ανταποκριθεί στις συνεχώς

52 αυξανόμενες πλασµατικές καταναλωτικές του ανάγκες. Όλα αυτά τον οδηγούν σε πλήξη και ανία, κλονίζουν την ψυχική του ισορροπία και τον καθιστούν στην πραγματικότητα ένα δυστυχισμένο άτοµο. Ο υλικός δύναµη αλλοτριώνει τον άνθρωπο πνευματικά γιατί τα ενδιαφέροντά του αφορούν αποκλειστικά στην απόκτηση υλικών αγαθών. Η πνευματική φτώχεια συνεπάγεται έλλειψη αξιολογικών κριτηρίων, για να έχει ένα µέτρο στη ζωή του. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου δεν αφήνει περιθώρια για ψυχαγωγία και πνευµατική καλλιέργεια. Έτσι, ο άνθρωπος καταναλώνει προϊόντα µαζικής κουλτούρας, εθίζεται σε εύπεπτα θέµατα (reality),υπακούει στη µαζική βιοµηχανία µε αποτέλεσµα να χειραγωγείται, να οδηγείται στην αισθητική και πνευµατική υποβάθµιση, τη µαζοποίηση. Επίσης, γίνεται αντικοινωνικός, επειδή οι καταναλωτικές του ανάγκες τον οδηγούν στην υπερεργασία, µε αποτέλεσµα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για τη σύναψη κοινωνικών σχέσεων. Έτσι, υπερτονίζεται το ενδιαφέρον για τον εαυτό του και έχει την ανάγκη των άλλων απλά για να προβάλλει τα καταναλωτικά του αποκτήµατα. Επιπλέον, ο άνθρωπος γίνεται ανελεύθερος, εξαρτάται από την ύλη. Αυτή η θεοποίηση των υλικών αγαθών αποξενώνει τον άνθρωπο από τις παραδοσιακές ηθικές αξίες και αρχές. Έτσι, µεταµορφώνεται σε αδίστακτο και ανταγωνιστικό όν. Υποβαθµίζεται ο ανθρωπισµός και το πνεύµα της

53 κοινωνικής αλληλεγγύης υποχωρεί στην αρχή του συµφέροντος. Ακόµα και η επιλογή του επαγγέλµατος γίνεται µε γνώµονα τις οικονοµικές απολαβές. Η οικονοµική δύναµη θεωρείται µεγίστης σηµασίας, γιατί εξασφαλίζει την αγοραστική του δύναµη. Έτσι όµως ο χαρακτήρας της εργασίας αλλοτριώνεται και από χώρος δηµιουργίας γίνεται µέσο οικονοµικής άνεσης. Το άτοµο εγκλωβίζεται σε µία εργασία που δεν τον εκφράζει. Η µανιώδης στροφή του σύγχρονου ανθρώπου στην κατανάλωση, έχει δυσάρεστες συνέπειες και στην κοινωνία. Υποβαθµίζει τη σπουδαιότητα της πολιτικής συµµετοχής και της κοινωνικής δράσης, προτάσσοντας τα ατοµικά-υλικά αγαθά σε βάρος των συλλογικών, όπως η παιδεία, ο πολιτισµός, η ποιότητα ζωής. Οι παραδοσιακές αξίες που συνδέονται µε την κοινωνική αναγνώριση, όπως η αρετή, η ευγένεια, η ανθρωπιά, η αγωνιστική διάθεση, η κοινωνική ευαισθησία και η προσφορά υποχωρούν και βαθµιαία εξαφανίζονται µέσα στην κοινωνία της αφθονίας. Παράλληλα, η εντατικοποίηση της εργασίας και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, σε συνδυασµό µε τον ατοµικισµό και την ιδιοτέλεια που επικρατούν οδηγούν σε επιφανειακές υποκριτικές ανθρώπινες σχέσεις. Η απώλεια του αυθορµητισµού και της ειλικρίνειας έχουν σαν αποτέλεσµα την τυποποίηση και εµπορευµάτωση των σχέσεων. Η αισθητική και πνευµατική υποβάθµιση, η απουσία κριτικής σκέψης και αξιολογικών κριτηρίων

54 συντελούν στη µαζοποίηση του ανθρώπου από έναν οµοιόµορφο τρόπο ζωής που διέπεται από τις ίδιες καταναλωτικές ανάγκες και διαθέτει µε όµοιο τρόπο τη ζωή του. Στην κοινωνία κυριαρχεί η ξενοµανία και ο µιµητισµός. Όµως, ο υλικός δύναµη είναι υπεύθυνος και για την του κοινωνικού ανταγωνισµού και των κοινωνικών. Τα κοινωνικά στρώµατα που δεν µπορούν να αυταποκριθούν στο πρότυπο αυτό, δηλαδή να καλύπτουν τις συνεχώς πολλαπλασιαζόµενες ανάγκες τους, οδηγούνται σε ψυχολογικά αδιέξοδα (αισθήµατα κατωτερότητας και αυτοαπόρριψης) σε κοινωνικά αντιπαλότητα προς εκείνα τα οποία απολαµβάνουν τα αγαθά της υλιστικής κοινωνίας. Αποτέλεσµα της κατάστασης αυτής είναι η αύξηση της βίας και της εγκληµατικότητας. Καθώς η απόκτηση αγαθών ταυτίζεται µε την ευτυχία και την πληρότητα, ο άνθρωπος µπορεί να οδηγηθεί στη χρήση αθέµιτων µέσων, προκειµένου να ικανοποιήσει τις υλικές του ανάγκες µε κάθε τρόπο. Επιπλέον, δυσάρεστη συνέπεια είναι η καταφυγή στα ναρκωτικά, τόσο των ανέργων νέων, γιατί δεν µπορούν να πραγµατοποιήσουν το όνειρό τους, όσο και εκείνων που έφτασαν στον κορεσµό εξαιτίας της απληστίας τους. Τέλος, ο υπερκαταναλωτισµός διογκώνει το οικολογικό και ενεργειακό αδιέξοδο, καθώς οι φυσικοί πόροι απειλούνται µε εξάντληση, οι πηγές ενέργειας ολοένα και λιγοστεύουν εξαιτίας της αλόγιστης εξόρυξης

55 πρώτων υλών. Το περιβάλλον καταστρέφεται από την αύξηση της παραγωγής, γιατί ταυτόχρονα αυξάνεται και η ρύπανση. Ακόµη, οι παραγωγοί, προκειµένου να καλύψουν τις ανάγκες του καταναλωτικού κοινού, αξιοποιώντας την τεχνολογία και την επιστήµη, οδηγούνται σε εναλλακτικά τρόφιµα, µεταλλαγµένα προϊόντα, χορηγούν ύποπτα σκευάσµατα ως τροφή στα ζώα στις µονάδες εκτροφής, προχωρούν σε πειράµατα κλωνοποίησης, µε αποτέλεσµα τη διατάραξη της οικολογικής αλυσίδας και εντέλει της οικολογικής ισορροπίας. Τρόποι Αντιμετώπισης Επειδή οι ανάγκες των παραγωγών και των εθνικών εταιρικών ούτε να αντιστραφούν ούτε να περιοριστούν είναι δυνατό, η στάση και οι άµυνες του ανθρώπου απέναντι στο υλιστικό πρότυπο ζωής αφορούν και βαραίνουν τον ίδιο προσωπικά. Αυτό που απαιτείται είναι ο άνθρωπος να ιεραρχήσει τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της ζωής του. Να διακρίνει τις πραγµατικές από τις πλασµατικές και αναζητώντας την ευτυχία και την ολοκλήρωση της ύπαρξής του, να δώσει προτεραιότητα σε ποιοτικά κριτήρια, στην ποιότητα ζωής και τα κοινωνικά αγαθά. Η παιδεία, η πνευµατική καλλιέργεια θα του επιτρέψουν να σταθεί κριτικά απέναντι στα κοινωνικά πρότυπα και να τα αξιολογήσει. Τα Μ.Μ.Ε., βέβαια, θα µπορούσαν να δώσουν µια λύση στο πρόβληµα προβάλλοντας θετικά πρότυπα, άτοµα

56 µε υγιείς αξίες και ιδανικά. Όµως, καθώς είναι αιχµάλωτοι της αγοράς, το βάρος καλούνται να σηκώσουν οι γονείς, το σχολείο και η διαµόρφωση ατόµων συγκροτηµένων και ικανών να αντισταθούνε σε µεγάλο βαθµό στην καταναλωτική κουλτούρα και τη διαφηµιστική προπαγάνδα και να αναζητήσουν την ευτυχία και την καταξίωση σε ανώτερα αγαθά όπως η δηµιουργικότητα, η κοινωνικότητα, ο πολιτισµός, τη τέχνη, ο αθλητισµός. Παράλληλα, οι νέοι στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής παιδείας θα λάβουν και κοινωνικοπολιτική αγωγή. Αυτό σηµαίνει ότι θα αναπτυχθεί µέσα τους το συλλογικό πνεύµα, το συναίσθηµα της ευθύνης απέναντι στην κοινωνία τους, η ευαισθησία ους για τα κοινωνικά προβλήµατα και το ενδιαφέρον τους για την πολιτική ζωή. Με την παιδεία οι νέοι θα αποκτήσουν κριτική σκέψη, θα προβληµατιστούν και θα αποκτήσουν καταναλωτική αγωγή. Σκοπός είναι η διαµόρφωση υπεύθυνου και συνειδητοποιηµένου καταναλωτή µε έλεγχο της χρησιµότητας και αναγκαιότητας του προϊόντος. Επίσης, η ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης, ώστε να γίνει κατανοητή η σπουδαιότητα του περιβάλλοντος για τον άνθρωπο και τον πολιτισµό και η ανάγκη διασφάλισης του για τις επόµενες γενιές. Τέλος, η πολιτεία θα πρέπει να επιβάλλει δεοντολογικές αρχές στην αθέµιτη και παραπλανητική διαφήµιση ώστε να µην λειτουργεί ως παράγοντας παραπληροφόρησης και

57 µαζοποίησης. Επίσης, θα πρέπει να θεσπίσει µηχανισµούς προστασίας του καταναλωτή από την αισχροκέρδεια, την εκµετάλλευση και την υποβάθµιση της υγείας του. Ακόµη, θα πρέπει να ενισχύσει τις καταναλωτικές οργανώσεις µε στόχο την προστασία του καταναλωτή και τη διεκδίκηση των δικαιωµάτων του, µέσα από εθελοντικές παρεµβάσεις και δραστηριότητες. Έρευνα Αρχικά κάναμε ερευνά στο ιντερνέτ σε εγκυκλοπαίδειες και σε εργασίες πάνω στον υπερκαταναλωτικό. Ακόμη,δημιουργήσαμε ένα ερωτηματολόγιο που αποτελείται από 13 ερωτήσεις και απευθυνθήκαμε στους μαθητές της Β Λυκείου. Παρακάτω θα παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα της έρευνας με γραφήματα.

58

59

60

61

62 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ευχαριστούμε την κα Γεωργακά για την βοήθεια της. Ήδη υπάρχοντες γνώσεις.