Ç èåïëïãßá ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ

Transcript

1 ÐÅÑÉÅ ÏÌÅÍÁ ÅDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéïöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Ðßóôç & ÆùÞ ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæïò, ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 30 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Áíôéðñüóùðïò Óýñïõ:ð. Áíô. Âïõôóßíïò Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá: Åêôýðùóç: ÔõðïêõêëáäéêÞ Á.Å. ÌÜíá Óýñïò ôçë ÅDITORIAL TÏ ÈÅÌÁ: O áðüóôïëïò Ðáýëïò Ç æùþ ôïõ áðüóôïëïõ Ðáýëïõ ÓõíÝíôåõîç ìå ôïí ð. Ìáõñïößäç Ç èåïëïãßá ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ Óôï áóìïß ÔÁÑÁ ÅÓ ÓÔÇÍ ÁÈÇÍÁ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÊÏÍÔÁ ÓÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÁ ÄÑÙÌÅÍÁ ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÅÐÉÓÔÏËÅÓ ÁÍÁÃÍÙÓÔÙÍ π. Θεόδωρος Κοντίδης Διευθυντής Kλείσαμε ένα χρόνο από τότε που το περιοδικό μας πήρε τη νέα του μορφή. Εκδώσαμε έξι τεύχη με διαφορετικά θέματα, αλλά με την ίδια δομή και διάρθρωση. Ο σκοπός μας μένει ο ίδιος όπως πάντα: Να προσφέρουμε στους αναγνώστες μας τρόπους καλλιέργειας της πίστης και βοήθεια στη χριστιανική ζωή, τόσο στο ε- πίπεδο των προσωπικών μας σχέσεων όσο και στο επίπεδο το κοινωνικό. Τι μας λέει λοιπόν η πείρα αυτού του χρόνου; Ποια συμπεράσματα βγάζουμε και τι μας λένε επίσης οι αναγνώστες; Η προσπάθεια που κάναμε, ώστε το περιοδικό να είναι ευχάριστο, εύχρηστο και αισθητικά επίσης καλύτερο, βρίσκει θετική ανταπόκριση από τους αναγνώστες μας καθώς πολλοί μας είπαν ότι το βρίσκουν εμφανίσιμο και ωραίο. Τα θέματα τα οποία θίγουμε οι περισσότεροι αναγνώστες τα θεωρούν ενδιαφέροντα και σύγχρονα. Φαίνεται, όμως, ότι ορισμένοι βρίσκουν Èá ëüâïõìå õðüøç ìáò êáé ôéò èåôéêýò êñßóåéò êáé ôéò äõóêïëßåò ôùí áíáãíùóôþí ìáò κάποιες σελίδες δύσκολες και κουραστικές. Ζητούν να είναι απλά και κατανοητά αυτά που γράφουμε. Διαφορετικά, γυρίζουν σελίδες μόλις δουν ότι αυτά που γράφουμε είναι κουραστικά. Επίσης, ορισμένοι αναγνώστες και, κυρίως, παλιοί αναγνώστες, που μένουν πιστοί στο περιοδικό από πολλά χρόνια δε βρίσκουν τις σελίδες πνευματικότητας όπως παλιότερα και δεν μπορούν να επωφεληθούν πνευματικά όσο θα ήθελαν. Θα λάβουμε υπόψη μας και τις θετικές κρίσεις και τις δυσκολίες των αναγνωστών μας. Θα μειώσουμε τα δυσνόητα κείμενα και τις ακαδημαϊκές αναλύσεις. Θα προσπαθήσουμε να γράφουμε πιο απλά, όχι όμως και λιγότερο ουσιαστικά. Θα προσπαθήσουμε πάντα να είμαστε ουσιώδεις και εύστοχοι στην επιλογή των θεμάτων μας ώστε να αγγίζουμε τις επιδιώξεις και τις δυσκολίες της χριστιανικής ζωής μέσα στην κοινωνία που ζούμε και στις σύγχρονες συνθήκες ζωής. Το περιοδικό μας αντιμετωπίζει, επίσης, οικονομικό πρόβλημα. Δεν καταφέρνει να εξισορροπήσει τα έξοδά του. Είναι αλήθεια ότι το κοινό μας είναι μικρό και οι καθολικοί δε διαβάζουν πολύ, ιδιαίτερα οι νέοι και οι μέσης ηλικίας δε διαβάζουν περιοδικά με θρησκευτικό περιεχόμενο. Για αυτό έχουμε ανάγκη από τη συνδρομή σας, την οικονομική σας βοήθεια και τον καλό λόγο που μπορείτε να πείτε σε άλλους όταν προτείνετε το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας. Εμείς, πάντως, πιστεύουμε στο έργο μας και στο σκοπό μας. Θα συνεχίσουμε την εργασία μας αναζητώντας να προσφέρουμε στους αναγνώστες μας ευκαιρίες και μέσα που βοηθούν στην πνευματική ζωή. ISSN

2 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ Ï áðüóôïëïò Ðáýëïò Äéáíýïõìå ôï Ýôïò ôïõ áãßïõ Ðáýëïõ. ÅïñôÜæïõìå Ýôóé ôá 2000 ñüíéá áðü ôç ãýííçóç ôïõ Áðïóôüëïõ, ôçí ïðïßá óõìâáôéêü ïé ìåëåôçôýò ôïðïèåôïýí óôï 8 ì.. Åßíáé ëïéðüí ç êáô åîï Þí åõêáéñßá íá ãíùñßóïõìå ôï Ýñãï êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áãßïõ Ðáýëïõ. Η κεντρική αγορά της αρχαίας Κορίνθου, πόλη στην οποία ο Απόστολος έζησε σχεδόν δύο χρόνια. Ï ñéóôéáíéóìüò, áëëü êáé ç ðáãêüóìéá éóôïñßá äå èá Þôáí áõôü ðïõ åßíáé ùñßò ôïí Óáïýë áðü ôçí Ôáñóü, áõôüí ôïí Ýíèåñìï Åâñáßï êáé ìüëéóôá öáñéóáßï, ï ïðïßïò ìåôáóôñüöçêå óôïí ñéóôü, åíþ ðþãáéíå íá óõëëüâåé ñéóôéáíïýò óôç Äáìáóêü ôçò Óõñßáò. 4 5

3 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ É. Ç æùþ ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ Ïαπόστολος Παύλος αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της πρώιμης εποχής του χριστιανισμού, υποστηρικτής της παγκοσμιότητας της διδασκαλίας του Ιησού, λόγος για τον οποίο ονομάστηκε Απόστολος των εθνών και των εθνικών, δηλαδή όσων δεν ανήκουν στον εβραϊκό λαό και τη θρησκεία του. Υπήρξε ο συγγραφέας των μισών περίπου από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Όπως ο ίδιος μας πληροφορεί, γεννήθηκε στην Ταρσό της Κιλικίας στις αρχές του 1ου αιώνα μ.χ. Ο πατέρας του ήταν Ρωμαίος πολίτης, πράγμα που ενδεχομένως σημαίνει ότι προερχόταν από τα ανώτερα στρώματα του πληθυσμού της Κιλικίας και ίσως ανήκε στο κίνημα των φαρισαίων. Όπως κάθε ευσεβής Εβραίος, έπρεπε να γνωρίζει κάποια χειρονακτική τέχνη. Έτσι, ο Παύλος έμαθε την τέχνη του σκηνοποιού, ώστε να εξασφαλίζει τα προς το ζην με ένα χειρωνακτικό επάγγελμα. Η εκπαίδευση και ανατροφή του υπήρξαν αυστηρά εβραϊκή. Πολύ νέος μεταβαίνει στην Ιερουσαλήμ όπου μαθήτευσε κοντά στον Γαμαλιήλ, σημαντικό διδάσκαλο και γνώστη της ελληνικής φιλολογίας, με αποτέλεσμα να γίνει βαθύς γνώστης της ιουδαϊκής θεολογίας. Παράλληλα, όμως, γνώριζε πολύ καλά και τη θρησκευτικότητα και θρησκεία των εθνικών. Πέρα από μια αναφορά στο γιο της αδελφής του, ο οποίος του έσωσε τη ζωή, δε γνωρίζουμε περισσότερα για τη ζωή και τη δράση του Παύλου στην Ιερουσαλήμ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ήταν εκεί κατά τη διάρκεια της δημόσιας δράσης του Χριστού. Αντιθέτως, εκείνη την περίοδο ο Παύλος είχε συνάψει στενές σχέσεις με τον ίδιο τον αρχιερέα και πρόεδρο του μεγάλου Ιουδαϊκού Συνεδρίου, λαμβάνοντας ενεργό ρόλο στο διωγμό εναντίον των Ιουδαίων χριστιανών. Το μίσος του Παύλου κατά των ομοεθνών του χριστιανών πηγάζει τόσο από το ζήλο του για την ιουδαϊκή θρησκεία, όσο και από την αγάπη του για το ιουδαϊκό έθνος και την καθαρότητα της πίστη του. Στις Πράξεις των Αποστόλων διαβάζουμε τρεις παράλληλες διηγήσεις σχετικά με τη μεταστροφή του αποστόλου Παύλου στον Χριστό (9,1-19, 22,3-21, 26,9-23), αλλά υπάρχουν και αναφορές στις επιστολές (Γαλ 1,13 Α Κορ 11,1 15,8, Φιλ 3,12 Εφ 3,3). Σύμφωνα, λοιπόν, με τις μαρτυρίες αυτές, που το πιθανότερο είναι ότι προέρχονται α- πό τον ίδιο τον Παύλο, η μεταστροφή του πραγματοποιήθηκε κατά την πορεία του προς τη Δαμασκό, απ ευθείας από τον ίδιο το Χριστό και όχι από κάποιο κήρυγμα ή την πειθώ άλλου αποστόλου. Κάθε προσπάθεια να εξηγηθεί ορθολογικά η μεταστροφή του Παύλου αποτυγχάνει, καθώς η κλήση του Παύλου από το Χριστό έγινε κατά την εποχή που δίωκε την Εκκλησία με μένος. Η περιγραφή του γεγονότος της μεταστροφής του γίνεται εκτενέστερα στο βιβλίο των Πράξεων. Μετά τη μεταστροφή του, ο Παύλος οδηγήθηκε στη Δαμασκό και στο σπίτι του Ανανία, ο οποίος τον βάπτισε και στη συνέχεια ξεκινά η ιεραποστολική δράση του. Στη Δαμασκό κήρυττε ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού. Αυτό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους Ιουδαίους της Δαμασκού, όμως οι Ιουδαίοι χριστιανοί τον φυγάδευσαν κι εκείνος αναχώρησε για την Αραβία, στα νότια της Δαμασκού για λόγους ασφαλείας. Αργότερα επέστρεψε στη Δαμασκό, όπου άσκησε το ιεραποστολικό του έργο για τρία χρόνια. Μετά την τριετή παραμονή του εκεί, μεταβαίνει στην Ιερουσαλήμ για να συναντήσει τον Πέτρο, ωστόσο μένει εκεί μόνο δεκαπέ- Το κήρυγμα του Αγίου Παύλου στην Αθήνα ντε μέρες, εξαιτίας της επιφυλακτικότητας που έδειχναν οι ελληνιστές Ιουδαίοι χριστιανοί, τους οποίους ο Παύλος καταδίωκε πριν τη μεταστροφή του. Φυγαδευμένος από τους χριστιανούς της Ιερουσαλήμ καταφεύγει στην Ταρσό όπου και διαμένει. Αργότερα, τον αναζήτησε ο Βαρνάβας στην Ταρσό και τον έφερε στην Αντιόχεια, όπου και οι δύο μαζί ενίσχυσαν το έργο της τοπικής Εκκλησίας. Η περίοδος των δώδεκα ετών από το μ.χ. ήταν η πιο γόνιμη και δραστήρια της ζωής του αποστόλου. Περιλαμβάνει τρεις μεγάλες ιεραποστολικές περιοδείες, από τις οποίες η πρώτη, εκείνη της Αντιόχειας, αποτελεί και την έξοδο του χριστιανισμού εκτός Παλαιστίνης. 6 7

4 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ Ðñþôç áðïóôïëéêþ ðåñéïäåßá T ο ταξίδι του Παύλου μαζί με τον Βαρνάβα ξεκινά από την Αντιόχεια και περιλαμβάνει την Κύπρο, την Πέργη της Παμφυλίας, την Αντιόχεια της Πισιδίας και πόλεις της Νότιας Γαλατίας (Ικόνιο, Λύστρα, Δέρβη). Αρχικά, στην περιοχή της Γαλατίας (σημερινή κεντρική Τουρκία). Μετά την εχθρότητα που συνάντησαν από τους Ιουδαίους, στράφηκαν προς τους εθνικούς. Σε όλη την πορεία του ο Παύλος είχε στενούς συνεργάτες από ελληνικές πόλεις. Όμως δε στάθηκε δυνατό να δημιουργηθούν πολλές κοινότητες κατά το πρότυπο της Εκκλησίας της Αντιόχειας, όπου οι περισσότεροι πιστοί ήταν Ιουδαίοι και οι χριστιανικές κοινότητες που δημιουργήθηκαν από τον Παύλο αποτελούνταν κατά μεγάλο μέρος από εθνικούς. Παρότι οι απόστολοι έδρασαν κάτω από διωγμούς και αρκετούς κινδύνους, οργανώθηκαν πολλές Εκκλησίες, η δε συμμετοχή εθνικών σε αυτές αποτελεί σημαντική επιτυχία της αποστολής του Παύλου, αλλά, παράλληλα, και αιτία ταραχών από κάποιους που απαιτούσαν οι εθνικοί να περιτέμνονται πριν την ένταξή τους στην Εκκλησία. Μετά το τέλος της πρώτης ιεραποστολής οι δύο απόστολοι επιστρέφουν στην Αντιόχεια, όμως κάποιοι χριστιανοί που ήρθαν από την Ιουδαία στην Αντιόχεια εκείνο το διάστημα δίδασκαν ότι η περιτομή ήταν υποχρεωτική αν ήθελαν να σωθούν. Αυτό δημιούργησε αναστάτωση και συγκρούσεις, με αποτέλεσμα ο Παύλος και ο Βαρνάβας να αντιδράσουν. Για να λυθεί το ζήτημα που δημιουργήθηκε, οι δύο απόστολοι, καθώς και κάποιοι από τους χριστιανούς της Αντιόχειας μετέβησαν στην Ιερουσαλήμ όπου συζητήθηκε το θέμα με τους άλλους αποστόλους. Στις συζητήσεις μετείχαν και ο Πέτρος, ο Βαρνάβας και ο Ιάκωβος. Äåýôåñç áðïóôïëéêþ ðåñéïäåßá A μέσως μετά λαμβάνει χώρα η δεύτερη περιοδεία του Παύλου, στην οποία αυτή τη φορά συνοδεύεται από τον Σίλα και τον ανιψιό του, οι οποίοι αναλαμβάνουν νέα αποστολή στην Κύπρο. Ξεκινώντας από την Αντιόχεια, ο απόστολος Παύλος επισκέπτεται τις Εκκλησίες της Λυκαονίας, τη Φρυγία και τη Γαλατική χώρα και έ- πειτα στην Τρωάδα και τη Μακεδονία. Φτάνει στη Θεσσαλονίκη μέσω της Αμφίπολης και της Απολλωνίας, όμως αναγκάζεται να φύγει γρήγορα εξαιτίας των διωγμών και να μεταβεί στη Βέροια, όπου μένει για πολύ λίγο. Ωστόσο ίδρυσε τις Εκκλησίες των Φιλίππων, που αποτελεί την πρώτη Εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος και της Θεσσαλονίκης. Για τους ίδιους λόγους αναγκάζεται να φύγει από τη Βέροια και να κατευθυνθεί στην Αθήνα. Το κλίμα στην πόλη δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό απέναντι στο νέο κήρυγμα και ο Παύλος αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό. Τα αποτελέσματα της επίσκεψης στην Αθήνα υπήρξαν πενιχρά. Στην Αθήνα δεν ίδρυσε ποτέ Εκκλησία. Επόμενος σταθμός της δεύτερης περιοδείας είναι η Κόρινθος, όπου ο απόστολος γνωρίζει ένα ανδρόγυνο Εβραίων και μένοντας κοντά τους ενάμιση χρόνο, γράφει τις δύο επιστολές του προς τους Θεσσαλονικείς. Από την Κόρινθο, ο Παύλος μαζί με τον Ακύλα και την Πρίσκιλλα, φεύγουν για την Έφεσο. Από εκεί μεταβαίνει στην Καισάρεία, ενδεχομένως και στα Ιεροσόλυμα, και από εκεί επιστρέφει στην Αντιόχεια, αλλά ούτε εκεί παραμένει για πολύ καιρό. Ôñßôç áðïóôïëéêþ ðåñéïäåßá O Παύλος, από την Αντιόχεια, φεύγει για τη Γαλατική χώρα και τη Φρυγία ώστε να υποστηρίξει τις Εκκλησίες που ίδρυσε κατά την προηγούμενη περιοδεία του. Περιοδεύει στη Βιθυνία και βρίσκεται τον περισσότερο καιρό στην Έφεσο. Φαίνεται ότι εκείνη την εποχή ίδρυσε Εκκλησίες στους Κολοσσούς, την Ιεράπολη και τη Λαοδικεία. Από την Έφεσο ο Παύλος επισκέπτεται τη Μικρά Ασία και Ελλάδα. Από τις επιστολές του εικάζεται ότι μία ή και δύο φορές φυλακίστηκε στην Έφεσο την περίοδο εκείνη. Με την Εκκλησία της Κορίνθου οι σχέσεις του είναι έντονες το διάστημα αυτό, πράγμα που προκαλεί επανειλημμένα ταξίδια στην πόλη αυτή, καθώς και τις επιστολές του. Ο Παύλος προτίθετο να κηρύξει στην Τρωάδα, ωστόσο η έγνοια του για την Κόρινθο τον Το βήμα στην Κόρινθο. 8 9

5 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ οδήγησε στη Μακεδονία με την ελπίδα να συναντήσει τον Τίτο επιστρέφοντας, κάτι που συνέβη στους Φιλίππους. Κατά την Τρίτη επίσκεψή του στην Κόρινθο το διάστημα αυτό, παραμένει τρεις μήνες και γράφει την Προς Ρωμαίους επιστολή. Έπειτα σκόπευε ν αναχωρήσει με πλοίο για την Ιερουσαλήμ. Όμως την τελευταία στιγμή αποκαλύπτεται σχέδιο δολοφονίας του Παύλου από τους Ιουδαίους κι έτσι αποφασίζεται να μεταβεί εκεί μέσω της Μακεδονίας και προτού φτάσει στα Ιεροσόλυμα, σταμάτησε στην Καισάρεια. Η παρουσία του Παύλου στην Ιερουσαλήμ προκάλεσε πολλά προβλήματα και ο ίδιος συνελήφθη. Η αφορμή για τη σύλληψή του έγινε με την εμφάνισή του στο Ναό της Ιερουσαλήμ, όπου ξυλοκοπήθηκε με την κατηγορία ότι δίδασκε ενάντια στον ιουδαϊκό λαό και το μωσαϊκό Νόμο. Συνελήφθη και διασώθηκε από τη ρωμαϊκή φρουρά, καθώς ο ίδιος ήταν ρωμαίος πολίτης. Οι Ιουδαίοι ζητούσαν τη θανάτωση του Αποστόλου και την επόμενη μέρα οδηγήθηκε στο Μεγάλο Συνέδριο για να απολογηθεί, όμως όσα είπε προκάλεσαν μεγάλη αναταραχή και ο Παύλος οδηγήθηκε από τη φρουρά πάλι στο στρατόπεδο. Επειδή όμως μαθεύτηκε ότι σχεδιαζόταν η εξόντωση του Παύλου, ο ρωμαίος διοικητής μετέφερε τον Παύλο στην Καισάρεια, με την εντολή να επιτρέπεται η άδεια να βλέπει τους δικούς του ανθρώπους. Παρέμεινε φυλακισμένος εκεί για δύο χρόνια, παρότι οι Ιουδαίοι προσπάθησαν να πείσουν το νέο επίτροπο Φήστο να στείλει τον Παύλο στην Ιερουσαλήμ. Τελικά, ο Παύλος επικαλείται το δικαίωμά του να δικαστεί από τον αυτοκράτορα και έτσι στέλνεται στη Ρώμη. Ένα ναυάγιο όμως τους καθηλώνει στη Μάλτα πριν αναχωρήσουν και πάλι για τη Ρώμη. Σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές, αν και τα γεγονότα της ζωής του Παύλου μετά την πρώτη φυλάκισή του στη Ρώμη δεν είναι σαφή, οι συνθήκες διαβίωσής του στη Ρώμη ήταν ευνοϊκές και πιθανότατα η υπόθεσή του έληξε με αθώωση και αποφυλάκιση. Για την τελευταία περίοδο της ζωής του Αποστόλου δεν γνωρίζουμε πολλά. Πιθανόν να συνέχισε τα ταξίδια του επισκεπτόμενος κοινότητες που είχε ιδρύσει. Μερικά χρόνια αργότερα στη Ρώμη φυλακίζεται για δεύτερη φορά κάτω από διαφορετικές συνθήκες, όμως του επιτρέπονται οι επισκέψεις φίλων και συνεργατών. Η έκκληση του Παύλου προς τον Τιμόθεο να μεταβεί στη Ρώμη και να τον συναντήσει, δείχνει ότι πρώτα πέρασε κάποιους μήνες ως φυλακισμένος μετά από κανονική δίκη ως ρωμαίος πολίτης. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Παύλος αποκεφαλίστηκε χωρίς βασανισμό, καθώς απαγορευόταν από το νόμο κάτι τέτοιο για τους ρωμαίους πολίτες. Έτσι έφτασε στο τέλος της η αποστολική πορεία του Παύλου, που υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της Εκκλησίας. Ε. Κουτελάκη Η βάπτιση του Παύλου από τον Ανανία ÐáôÝñá Ìáõñïößäç, Ý åôå ìåëåôþóåé ôá ðñþôá ñüíéá ôïõ ñéóôéáíéóìïý êáé ãé áõôü èá Þèåëá íá óáò ñùôþóù ðïéá Þôáí ç èýóç ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ ôïõ óôçí ðñþôç ñéóôéáíéêþ êïéíüôçôá. A πό μία άποψη, ο Παύλος υπήρξε για την πρώτη χριστιανική κοινότητα ο γάτος που πήδηξε πάνω στη σκακιέρα και τους χάλασε τα πιόνια. Αποτελούσε μια εντελώς διαφορετική περίπτωση από τους υπόλοιπους, γι αυτό το λόγο και οι σχέσεις του με τη χριστιανική κοινότητα ήταν πάντοτε πολύ δυναμικές. Ορισμένες απόψεις των ιστορικών του 19ου αιώνα και ίσως κάποιες στις αρχές του 20ού, ότι δηλαδή υπήρχε πάντοτε εχθρότητα ανάμεσα στον Παύλο και στην πρώτη χριστιανική κοινότητα, είναι υπερβολικές. Ο Παύλος δείχνει μια μεγάλη αγάπη για τους ομοθρήσκους του, για να το θέσουμε ÉÉ. ÓõíÝíôåõîç ìå ôïí ð. Ìáõñïößäç âéâëéóôþ έτσι, αλλά από την άλλη πλευρά, έχει μια δική του, πολύ σαφή ιδέα για το μέλλον του χριστιανισμού. Το μέλλον του χριστιανισμού είναι δίχως τις τυπικές διατάξεις του μωσαϊκού νόμου. Και το στοιχείο αυτό ήταν η επιμονή του. Δεν εννοούσε να παραιτηθεί από αυτή την πεποίθησή του, την οποία άλλωστε κήρυξε. Παράλληλα, αυτός είναι και ένας από τους λόγους της μεγάλης σπουδαιότητας του αποστόλου Παύλου. Δηλαδή, διερωτάται κανείς αν η Εκκλησία, αν η πρώτη κοινότητα θα είχε επιβιώσει μετά το 70 μ.χ., με τη μεγάλη πτώση του εβραϊσμού, την άλωση της Ιερουσαλήμ, αν δεν είχε υπάρξει ο Παύλος. Ðïéá Þôáí ç êáôüóôáóç ðñéí ôçí ðôþóç ôçò ÉåñïõóáëÞì ôï 70 ì..; A ς ξεκινήσουμε λέγοντας πως φαίνεται τα αυτά δεν είναι δυνατό να έχουμε απόλυτες ότι ο Παύλος προσχωρεί στο χριστιανισμό γύρω στο μ.χ. Για κάποιους νω- εκείνο που δεν αισθάνεται διότι παίρνω όλα βεβαιότητες. Κατά τη δική του ομολογία, ρίτερα και για μερικούς αργότερα, πάντως τα στοιχεία που ο ίδιος αναφέρει- είναι την γύρω από αυτές τις ημερομηνίες. Για τα θέμα- ανάγκη να επιδιώξει τη συνάντησή του με 10 11

6 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ åüí æù, τους υπόλοιπους αποστόλους, που ήταν απόστολοι πριν από εκείνον. Αλλά μετά από τρία χρόνια αισθάνεται την ανάγκη να πάει και να γνωρίσει προσωπικά τον Πέτρο, από τον οποίο φιλοξενείται μάλιστα περί τις δεκαπέντε μέρες. Κατά τη δική του ομολογία και πάλι, δε φαίνεται να έχει καμία άλλη επαφή μέσα στην Ιερουσαλήμ με τους χριστιανούς των Ιεροσολύμων. Είναι προφανές ότι η επίσκεψή του ήταν ιδιωτικότατη. Κατόπιν, φεύγει από εκεί και δρα κυρίως στη Συρία- Κιλικία, οπότε και ξεσπάει με πιο δραματικό τρόπο, απ ό,τι φαίνεται, η έριδα η σχετική με το μωσαϊκό νόμο και τις τυπικές διατάξεις του. Δηλαδή με το κατά πόσο οι διατάξεις του μωσαϊκού νόμου είναι αναγκαίες για τη σωτηρία ή όχι, κατά πόσο κάποιος χριστιανός πλέον, για να σωθεί, πρέπει να τηρεί και την περιτομή, την αργία του Σαββάτου, ν αποφεύγει το χοιρινό κρέας και τέτοιου είδους πράγματα, ή αντιθέτως, αν αρκεί η πίστη στον Ιησού. Αυτή η σύγκρουση είναι πιθανό να είχε αρχίσει πριν από τον Παύλο. Όμως το α-νομικό κήρυγμα, δηλαδή το κήρυγμα δίχως τις τυπικές, πάντοτε, υποχρεώσεις του νόμου, αποτέλεσε το σήμα κατατεθέν του Παύλου. Τότε γίνεται η σύσκεψη της Ιερουσαλήμ, η συμφωνία όπως λέγεται, γύρω στο 49 μ.χ. και εκεί λαμβάνεται μια απόφαση περίεργη, υπό την έννοια ότι διαχωρίζουν τη θέση τους από τον Παύλο, λέγοντας ότι εκείνος θα ασχοληθεί με τους ελληνιστές και οι υπόλοιποι θα ασχοληθούν με τους Εβραίους. Πάντως, εκείνο που έχει ενδιαφέρον, είναι ότι τότε, σ εκείνη τη σύσκεψη αποφασίστηκε ο λεγόμενος έρανος του Παύλου ή λογεία, όπου του είπαν -με απλά λόγια- ότι, όπως και æù ãéá íá êçñýôôù ôï ñéóôü, êé áí ðåèüíù, èá ðåèüíù ãéá íá óõìâéþóù ìå ôï ñéóôü να έχουν τα πράγματα, δε θα πρέπει να ξεχνάει τους φτωχούς της Ιερουσαλήμ. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να στέλνει ένα χρηματικό βοήθημα από τις Εκκλησίες, τις οποίες θα ίδρυε μετά το 49 μ.χ., κάθε τόσο στην Ιερουσαλήμ, σαν μια συνήθεια, για τους φτωχούς της πόλης αυτής. Βέβαια, είναι προφανές ότι ο στόχος και η πρόθεση αυτού του εράνου δεν ήταν φιλανθρωπικός. Ήταν εκκλησιολογικός. Και αυτό, διότι φτωχούς είχαν όλες οι κοινότητες και δε φαίνεται για ποιο λόγο θα έπρεπε ιδιαιτέρως η κοινότητα της Ιερουσαλήμ να ενισχυθεί χρηματικά, και μάλιστα αυτό του το υπονόησαν οι Κορίνθιοι στην Κόρινθο όταν τους το είπε ο Παύλος. Αλλά ο λόγος ήταν προφανώς για να διασωθεί η ενότητα της Εκκλησίας με τον ιεροσολυμιτικό συγκεντρωτισμό, όταν όλοι θα έστελναν εκεί χρήματα διότι, βεβαίως, θα ρωτούσαν για ποιο λόγο στέλνονται τα χρήματα ιδιαιτέρως στην Ιερουσαλήμ. Και ακριβώς, θα διασωζόταν η ενότητα. Ο Παύλος, λοιπόν, πολέμησε άγρια, χρόνια ολόκληρα, για να πετύχει αυτός ο έρανος που έκανε. Όταν, τελικά, γύρω στο μ.χ. μεταφέρει το ποσό αυτού του εράνου στην Ιερουσαλήμ, δεν έχουμε πλέον πληροφορίες από τον ίδιο. Από εκεί και πέρα έχουμε πληροφορίες από τις Πράξεις των Αποστόλων, που είναι ένα βιβλίο το οποίο γράφεται πολύ αργά, το μ.χ., ενώ οι πληροφορίες του Παύλου προέρχονται από το μ.χ. και βέβαια πρέπει να τις δέχεται κανείς με πολλή επιφύλαξη. Εκεί φαίνεται ότι δέχονται τον Παύλο στην Ιερουσαλήμ, δηλαδή στο κέντρο του νομισμού, την τήρηση του μωσαϊκού νόμου και των τυπικών διατάξεών του, πολύ διφορούμενα, ο Παύλος συλλαμβάνεται, αποστέλλεται στη Ρώμη, μένει κάπου δύο χρόνια εκεί ως υπόδικος του αυτοκράτορα, διότι είχε τη ρωμαϊκή υπηκοότητα, κι από κει και ύστερα ιστορικά πια δε μαθαίνουμε τίποτα. Xñïíïëïãßåò ôçò æùþò ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ 1-10 : ÃÝííçóç óôçí Ôáñóü (Êéëéêßá) : Åêðáßäåõóç óôç Ó ïëþ ôùí Ñáâßíùí, óôçí ÉåñïõóáëÞì (Ðñáî. 22, 3) : Äéäáóêáëßá ôïõ Éçóïý : Ï Ðáýëïò åðéóôñýöåé óôçí ÉåñïõóáëÞì: Ï Äéþêôçò, ç ìåôáóôñïöþ ôïõ. ÄéáìïíÞ óôçí Áñáâßá. Ôáîßäé óôçí ÉåñïõóáëÞì. ÄéáìïíÞ óôçí Êéëéêßá (Ãáë. 1,17-21 Ðñáî. 9,19-30) : Ï Ðáýëïò êçñýôôåé óôçí Áíôéü åéá (Ðñáî. 11, 25-26). 45;-48; : ÐÑÙÔÇ ÁÐÏÓÔÏËÇ: Êýðñïò, Ðéóéäßá, Ëõêáïíßá (Ðñáî. 13, 14). 49; : Óýíïäïò óôçí ÉåñïõóáëÞì (Ðñáî. 15, Ãáë. 2) : ÄÅÕÔÅÑÇ ÁÐÏÓÔÏËÇ: Ëõêáïíßá, Ðéóéäßá, Ãáëáôßá, Ìáêåäïíßá, (Ößëéððïé, Èåóóáëïíßêç, ÂÝñïéá) ÁèÞíá, Êüñéíèïò (Ðñáî. 15, , 17) : Á êáé  ðñïò Èåóóáëïíéêåßò ÅðéóôñïöÞ (Ðñáî ) : ÔÑÉÔÇ ÁÐÏÓÔÏËÇ: Ãáëáôßá, Öñõãßá, öåóïò (Ðñáî. 18, , 40) 55; : Ðñïò Öéëéððçóßïõò; Á ðñïò Êïñéíèßïõò Ï Ðáýëïò ðåñíü óôçí Ìáêåäïíßá (Ðñáî. 20, 1) 56 :  ðñïò Êïñéíèßïõò ðñïò ÃáëÜôáò; ÐáñáìïíÞ ôïõ Ðáýëïõ óôçí Êüñéíèï (Ðñáî. 20,2-3) 57 : ðñïò Ñùìáßïõò ÅðéóôñïöÞ: Öéëßððïé, Ôñïßá, Ìßëçôïò, Ôýñïò, ÊáéóÜñåéá, ÉåñïõóáëÞì (Ðñáî. 20, , 26) 57 : (ÐåíôçêïóôÞ) Áé ìáëùóßá óôçí ÉåñïõóáëÞì (Ðñáî. 21,27-23,11) : Ï Ðáýëïò áé ìüëùôïò óôçí ÊáéóÜñåéá (Ðñáî. 23,12--26,32) : Ôáîßäé óôç Ñþìç (Ðñáî ) : Áé ìáëùóßá óôç Ñþìç ðñïò Êïëïóóáåßò - ðñïò ÖéëÞìïíá - ðñïò Åöåóßïõò. 64 : Äéùãìüò ôïõ ÍÝñùíïò 67; : Ìáñôõñéêüò èüíáôïò ôïõ Ðáýëïõ óôç Ñþìç

7 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ Έρχεται η παράδοση που αναφέρει ότι ο Παύλος αποκεφαλίζεται. Από κει κι έπειτα, δηλαδή, χάνονται τα ίχνη του. Οπωσδήποτε, όμως, μένει ένα πολύ μεγάλο έργο, γιατί όσο ο Παύλος ζούσε ακόμη, και ήταν πρωταγωνιστής των γεγονότων τα οποία αφηγείται, ασφαλώς δεν είχε για τη χριστιανική κοινό- τητα το μεγάλο εκείνο κύρος που απέκτησε όταν πια πέθανε. Με το θάνατό του, οι συνεργάτες του -γιατί είχε συνεργάτες αφοσιωμένους σ αυτόν- προωθούν τη σκέψη και το στοχασμό του, που ήταν πάντοτε πολύ γόνιμος και γίνεται πλέον ο Άγιος Παύλος που ξέρουμε. δεν είναι περίεργο που ο Παύλος δεν αναφέρεται στη ζωή του Ιησού. Για ποιο λόγο ν αναφερθεί; Οι αναγνώστες τη γνώριζαν, αμφισβητήσεις ως προς τα γεγονότα της ζωής του Ιησού δεν υπήρχαν, άρα δεν υπήρχε λόγος ν αναφερθεί. Όταν, λόγου χάρη, αναφέρεται στην ίδρυση της Θείας Ευχαριστίας από τον Ιησού, αυτό το κάνει διότι πληροφορήθηκε ότι κατά την τέλεση της Ευχαριστίας στην Κόρινθο, για παράδειγμα, έλαβαν χώρα γεγονότα που ελάχιστα άρμοζαν στην ιερότητα της στιγμής και γι αυτό τους το αναφέρει, διαφορετικά δε θα το ανέφερε. Ìáò áíáöýñáôå ðñïçãïõìýíùò ðùò ï áðüóôïëïò Ðáýëïò äåí åß å éäéáßôåñåò åðáöýò ìå ôïõò õðüëïéðïõò áðïóôüëïõò. Éó ýåé üìùò üôé Þôáí áíôáãùíéóôéêýò ïé ó Ýóåéò ôïõò üôáí ôïí óõãêñßíïõìå ìáæß ôïõò; ¼ χι, δεν ήταν καθόλου ανταγωνιστικές. στην Ιερουσαλήμ, τον έκανε με τόση επιμονή Αυτή ήταν μια άποψη που υπήρχε πολύ επί χρόνια, δημιούργησε θεσμούς γι αυτόν έντονη από το 19ο αιώνα κυρίως. Δηλαδή, ότι τον έρανο, δηλαδή έβαλε ανθρώπους που θα η Εκκλησία είχε από τη μία πλευρά τον Πέτρο φρόντιζαν γι αυτό τον έρανο, δημιούργησε και από την άλλη τον Παύλο. Μετά, η άποψη αυτή μετριάστηκε και η Εκκλησία έβαλε αυτό το έργο, αυτό έγινε για να μείνουν ενω- μια ολόκληρη θεολογία για ποιο λόγο γίνεται από τη μια πλευρά τον Ιάκωβο, τον επίσκοπο της Ιερουσαλήμ, κι από λυμική Εκκλησία, με την πρώτη κοινότητα μένοι οι πιστοί του και αυτός με την ιεροσο- την άλλη τον Παύλο. Δεν όπως λέμε. Αυτό είναι που μετράει. Από κει είναι έτσι τα πράγματα, και κι έπειτα, το γεγονός ότι υπήρχαν συγκρούσεις, που ήταν άλλωστε και παροδικές, δε πρώτα απ όλα, η ιστορία δε γνωρίζει τόσο σαφή όρια, νομίζω ότι δείχνει κάποια ανταγωνιστική είτε άσπρο είτε μαύρο. Ο θέση του Παύλου, αυτό δεν το πιστεύω. Υπάρχουν ακόμα κάποιοι που ισχυρίζονται ότι για Παύλος δεν προσπαθεί να μειώσει το κύρος των υπολοίπων αποστόλων. Προκός Ιησούς, δηλαδή η ιστορία της ζωής του τον Παύλο δεν είχε καμία σημασία ο ιστορισπαθεί να διασώσει το δικό Ιησού και ότι για τον Παύλο το μόνο που είχε σημασία ήταν ο Ιησούς εκείνος, του οποί- του. Υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο ου την εμπειρία απέκτησε ψυχολογικά στο καταστάσεων, δεν είναι το δρόμο προς τη Δαμασκό. Αυτό πάλι δεν είναι ίδιο πράγμα. Και πάνω στη αλήθεια, διότι όλες οι έρευνες που έχουν γίνει και γίνονται όλα αυτά τα χρόνια δείχνουν θύελλα της διαλεκτικής, είναι φυσικό πού και πού να ότι ο Παύλος έχει φροντίσει να πληροφορηθεί και άρα γνωρίζει, λόγια του Ιησού, γεγο- εξοργίζεται, αλλά εκείνο που μετράει είναι τι έκανε. νότα πάνω στη ζωή του Ιησού. Ας μην ξεχνάμε κάτι σηματικό: ότι οι επιστολές του Παύ- Η Μεταστροφή του Αγίου Παύλου Ο Παύλος θα μπορούσε κάλλιστα να έχει αποκοπεί με τους ελάχιστους οπαδούς του, που του ήταν τυφλά αφο- κοινότητα, για να ανταποκριθούν σε κάποιο λου είναι περιστασιακές. Γράφονται προς μία σιωμένοι, και να τραβήξει το δικό του δρόμο. πρόβλημα που αυτή η κοινότητα του έθεσε Εάν εκείνο τον έρανο που αποφασίστηκε και δεν ασχολείται με τίποτα άλλο. Δηλαδή, Ãéá ðïéï ëüãï ï Ðáýëïò èåùñåßôáé ôüóï ìåãüëç ðñïóùðéêüôçôá óôçí éóôïñßá ôçò Åêêëçóßáò; Ç σημασία του Παύλου έγκειται, πρώτον, βήμα, διότι, αν ακολουθούσαν τις τυπικές στο ότι είναι ο μοναδικός από τους πρωταγωνιστές διατάξεις του μωσαϊκού νόμου, η κοινωνική της πρώτης Εκκλησίας από τον τους ζωή θα γινόταν πολύ δύσκολη. Αν σκε- οποίο έχουμε προσωπικές μαρτυρίες. Για όλους φτούμε τα συμπόσια που γίνονταν με κρέας τους άλλους μαθαίνουμε από μεταγενέστερες από τα σφάγια στις θυσίες, δε θα μπορούσαν πηγές. Τα Ευαγγέλια, οι Πράξεις των Αποστόλων να τα φάνε. Αυτά δημιουργούσαν προβλήγές. και άλλα είναι μεταγενέστερες πηματα. Ο Παύλος λοιπόν τους απάλλαξε απ Αντιθέτως, ο Παύλος περιγράφει τα γεγονότα όλα αυτά, κάνοντας την πίστη στο Χριστό τα οποία συμβαίνουν σε άλλους ανθρώ- δηλαδή ο Χριστός είναι ο Σωτήρας μου και πους. Σύγχρονος μιλάει σε συγχρόνους του τίποτε άλλο - βάση του θεολογικού του στοχασμού για σύγχρονα γεγονότα. Το γεγονός αυτό από από αυτή την άποψη, και συνεπώς μόνο του βεβαίως του δίνει μια τεράστια του οικουμενισμού της Εκκλησίας. Γιατί αυτό ιστορική αξία. Το δεύτερο σημείο που τον που ονομάζουμε η πρώτη κοινότητα ήταν κάνει τόσο σπουδαίο είναι η προσωπικότητά μια ακόμη από τις πολλές εβραϊκές σέκτες του. Γενικά, οι άνθρωποι όλοι, είμαστε αφιερωμένοι που υπήρχαν, που δεν είχε σκεφθεί να ανοι- σε μια ομάδα δραστηριοτήτων. χτεί προς τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, όπως Υπάρχουν και μερικοί άνθρωποι των οποίων αντιθέτως το σκέφτηκε ο Παύλος. Αυτός, όλες οι ψυχοσωματικές δυνάμεις συγκεντρώνονται λοιπόν, είναι ο δεύτερος λόγος που κάνει τον σ ένα σκοπό και ο Παύλος ανήκε σ Παύλο τόσο σημαντικό. Μετά, ο Παύλος αυτούς. Ο Παύλος είναι ερωτευμένος με μας δίνει πολλές πληροφορίες εμμέσως για τον Ιησού Χριστό. Ο Παύλος κηρύττει το τον εαυτό του, πληροφορίες, δηλαδή, ψυχολογικής Χριστό. Όπως είπε κι ο ίδιος: εάν ζω, ζω φύσεως για την ακρίβεια. Ο τρόπος για να κηρύττω το Χριστό, κι αν πεθάνω, θα που γράφει και μιλάει, δείχνει μια περιπάθεια, πεθάνω για να συμβιώσω με το Χριστό. μια αποφασιστικότητα, μια οργή ενίοτε Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να τον κάνει να αδικαιολόγητη, δείχνει άνθρωπο εντόνως συγκινησιακό, απορρίψει πλήρως τη σωτηριολογική αξία ο οποίος, για χάρη του σκοπού του μωσαϊκού νόμου, των τυπικών διατάξεών του κατορθώνει και πειθαρχεί τη συγκινησιακότητά του δηλαδή, με συνέπεια ν ανοίξει τις πόρτες του αυτή. Αυτό δείχνει έναν άνθρωπο της Εκκλησίας στην εισροή των ελληνιστών, στον οποίο οι ψυχολογικές αντιφάσεις συνυους οι οποίοι συχνά θαύμαζαν τους Εβραίπάρχουν αρμονικά και συνεπώς παραγωγικά, για τη σοβαρότητα της πίστης τους, κάτι που σπανίζει. Αυτοί είναι οι λόγοι που αλλά δεν τολμούσαν να κάνουν το τελικό τον κάνουν τόσο σπουδαία προσωπικότητα

8 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ Èá Þèåëá íá ìáò åîçãþóåôå, ðáôýñá, ó åôéêü ìå ôç óôüóç ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ áðýíáíôé óôéò ãõíáßêåò êáé ôç óåîïõáëéêüôçôá êáé ôïí ôñüðï ðïõ ôçí ðýñáóå óôç èåïëïãßá ¼ ποιος διαβάζει τον Παύλο, δε θα πρέπει να ξεχνάει κάτι πολύ σημαντικό: ότι ο κόσμος στον οποίο γεννήθηκε και διαμορφώθηκε ο Παύλος είναι ανδροκρατικός και συνεπώς θα έπρεπε να περιμένει εκ μέρους του ορισμένες θέσεις του απέναντι στις γυναίκες να είναι αποτρεπτικές κατά κάποιο τρόπο. Αλλά και δε θα πρέπει να του διαφεύγει και κάτι ακόμα: ότι είναι διαρκώς περιτριγυρισμένος από γυναίκες συνεργάτιδες. Λοιπόν εκεί θα έπρεπε να δει το θέμα όπως όλα, δηλαδή μια διαλεκτική ανάμεσα σ έναν κόσμο μιας άλλης εποχής. Παραδείγματος χάρη, αν άφηνε το γυναικείο στοιχείο μέσα στις κοινότητες να αναπτύξει έντονες θρησκευτικές πρωτοβουλίες, αυτό θα ήταν σε βάρος του χριστιανισμού, διότι οι άλλοι θα ήταν έτοιμοι να πουν γύναια ευφάνταστα και υστερικά που βλέπουν οράματα και τέτοια πράγματα. Αυτά, επομένως, ο Παύλος δεν τα ήθελε μέσα στην Εκκλησία, αλλά και από την άλλη πλευρά βλέπουμε τον Παύλο να χρησιμοποιεί συνεχώς γυναίκες συνεργάτιδες. Όσον αφορά το θέμα της σεξουαλικότητας, όταν γράφει, δεν είναι έγγαμος. Το θέμα είναι αν είχε χηρέψει, όπως μερικοί ισχυρίζονται, ή αν αντιθέτως είχε μείνει άγαμος. Πάντως, δεν ήταν σύνηθες εκείνη την εποχή για τους Εβραίους να υπάρχουν άγαμοι. Αυτό το έκανε ο Ιησούς. Η αγαμία σαν αξία υπερφυσική ανάγεται στον Ιησού. Δεν είναι το σύνηθες μεταξύ Εβραίων. Και σ αυτή την περίπτωση, όμως, θα πρέπει να θυμόμαστε κάτι. Οι πρώτοι χριστιανοί δε γνώριζαν μια ανάσταση των νεκρών ατομική όπως συνέβη με τον Ιησού, τη γνώριζαν μονάχα ως συλλογική, δηλαδή όλων των νεκρών. Με λίγα λόγια περίμεναν το τέρμα της Ιστορίας, όχι την ανάσταση ενός ανθρώπου μεμονωμένου. Το αποτέλεσμα αυτού ήταν να δημιουργηθεί έ- νας εσχατολογικός πυρετός, όπως λέγεται, ότι από στιγμή σε στιγμή θα τελειώσει η Ιστορία, ο Ιησούς θα επανέλθει κτλ. Υπάρχουν και στον Παύλο τέτοια δείγματα, ότι περίμενε γρήγορα την επάνοδο του Ιησού στον κόσμο, δηλαδή τον τερματισμό της Ιστορίας, χωρίς όμως ο ίδιος να εμφανίζει εκείνη την πυρετική έξαψη που εμφάνιζαν άλλοι χριστιανοί. Μέσα, λοιπόν, σ αυτή τη νοοτροπία, η σεξουαλική ζωή ή και η οικονομική ζωή, είναι αναπόφευκτο να υποβαθμιστούν. Και είναι φυσικό, διότι αν εμείς γνωρίζαμε ότι στο τέλος αυτού του χρόνου ενδεχομένως, είναι δυνατό να έρθει η Δευτέρα Παρουσία, το τέρμα της Ιστορίας, η ανάσταση των νεκρών και η είσοδος της ανθρωπότητας στην αιωνιότητα, δε νομίζω ότι θα μας ενδιέφερε ιδιαίτερα το σεξουαλικό ή το οικονομικό θέμα. Έτσι πιστεύω ότι εξηγούνται αυτά τα κείμενα μέσα στην Καινή Διαθήκη που υποβαθμίζουν τόσο τη σεξουαλική, όσο και την οικονομική ζωή. Αλλά από κει κι έπειτα, δεν έχει κανένα πρόβλημα ο Παύλος με τη σεξουαλικότητα. Ακόμα και η φρασεολογία του δείχνει έναν άνθρωπο ο οποίος δεν έχει κόμπλεξ. Και πραγματικά, εκείνη την εποχή τι κόμπλεξ θα μπορούσαν να έχουν; Γενικότερα οι άνθρωποι εκείνης της εποχής, δηλαδή του 1ου αιώνα μ.χ. στην εβραϊκή κοινωνία, ήταν πολύ πιο κοντά στις πρωτογενείς καταστάσεις όπως η σεξουαλική, απ ό,τι είμαστε εμείς σήμερα. Υπάρχει δηλαδή μια σεμνότητα, χωρίς να υπάρχει σεμνοτυφία. Ε. Κουτελάκη Ï ñéóôüò åßíáé ç ïëïêëþñùóç ôçò áðïêüëõøçò ôïõ Èåïý Ο απόστολος Παύλος είναι ένας μετεστραμμένος στην πίστη του Ιησού Χριστού. Στο δρόμο προς τη Δαμασκό, η ζωή του άλλαξε ριζικά και ασπάστηκε αυτό που κατεδίωκε. Διώκτης, αρχικά, των μαθητών του Ιησού, ο Παύλος, ήθελε να καταστείλει ό,τι έβλεπε ως παρεκτροπή από την πίστη των πατέρων. Ένθερμος ζηλωτής ο ίδιος συμμετείχε στο λιθοβολισμό του Στεφάνου. Όταν όμως με εξαιρετικό τρόπο ο Χριστός του αποκαλύφθηκε και αφού ο Παύλος βαπτίσθηκε, τότε δόθηκε -ψυχή και σώμαστην πίστη του Χριστού. Για κανέναν απόστολο, συνεπώς ούτε και για τον Παύλο, η πίστη στο Χριστό δεν είναι εγκατάλειψη της πίστης του Ισραήλ ούτε της Διαθήκης ούτε θεωρούν ότι ξεκινούν νέα θρησκεία. Αντίθετα, η πίστη στον Ιησού τον Ναζωραίο είναι εκπλήρωση των υποσχέσεων και των επαγγελιών του Θεού προς το λαό του, ολοκλήρωση του σχεδίου Του. Ό,τι ο Θεός άρχισε με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ, τον Ιακώβ, το ολοκληρώνει με τον Ιησού Χριστό. Ο Ιησούς είναι ο Κύριος. Αυτός συγκεντρώνει το λαό του Ισραήλ, ανανεώνει και τελειοποιεί τη σχέση του λαού με το Θεό του. Η θεϊκή ζωή, η αγιότητα και η σωτηρία, η εκπλήρωση κάθε επαγγελίας του Θεού ÉÉÉ. Ç èåïëïãßá ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ Οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος Δομίνικος Θεοτοκόπουλος πραγματοποιείται από τον Χριστό. Αυτός είναι το πλήρωμα του Νόμου και των προφητών. Ο Παύλος στο κήρυγμά του είναι χριστοκεντρικός: Δεν υπάρχει άλλη σωτηρία για τον άνθρωπο παρά μόνο αυτή που ο Θεός μάς προσφέρει με τον Ιησού Χριστό. Αυτός κένωσε τον εαυτό του από τη θεϊκή δόξα Του, έγινε άνθρωπος και υπηρέτησε τον άν

9 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ θρωπο μέχρι τη θυσία του σταυρού, ώστε να καταλύσει τη δύναμη του θανάτου και της αμαρτίας (Κολ1,15 εξ), δηλαδή να μας ανοίξει το δρόμο της ανάστασης και της θεϊκής ζωής. Ο μωσαϊκός Νόμος τελειώνει την αποστολή του με τον ερχομό του Μεσσία. Τα πάντα δίνονται δια του Χριστού. Ο Χριστός προετοιμάστηκε από το Νόμο και τους προφήτες. Έχοντας τώρα τον Χριστό, έχουμε κάθε θεϊκή δωρεά. Αυτός είναι το Άλφα και το Ωμέγα. Απέναντι σε όλους, χριστιανούς ή εθνικούς, Ιουδαίους ή σε όσους ταλαντεύονται μεταξύ ιουδαϊσμού και χριστιανισμού, ο Παύλος έγινε ο ακούραστος κήρυκας της σωτηρίας εν Χριστώ: Ο σταυρός και η ανάσταση του Κυρίου βγάζουν τον άνθρωπο από τη σφαίρα της αμαρτίας και του θανάτου, τον εισάγουν στη σφαίρα της αγιότητας και της ζωής του Θεού. Δε διατηρούνται λοιπόν οι λατρευτικές εντολές του παλαιού Νόμου. Καταργείται ο μεσότοιχος που χωρίζει τον Ισραήλ από τους εθνικούς (Eφ 2,14), εφόσον όποιος πιστεύει στο Χριστό δέχεται τη σωτηρία του Θεού και εισέρχεται στο λαό Του. Αυτό όμως, αναπόφευκτα, σημαίνει το τέλος του ιουδαϊσμού όπως εμφανίζεται ως τότε. Η ρήξη με τον ιουδαϊσμό είναι οδυνηρή. Ο Παύλος το νιώθει στη σάρκα του και η πληγή αυτή θα τον βασανίζει σε όλη του τη ζωή (Ρωμ 9,3): Ο λαός του Ισραήλ στην πλειονότητά του δεν ακολούθησε τον Μεσσία. Οι αντιδράσεις και η πολεμική των Ιουδαίων θα τον συνοδεύουν σε όλο του το έργο, όπου κι αν πάει. Γι αυτούς θα είναι ο αποστάτης, ο αρνητής της παραδοσιακής πίστης, ο ταραξίας των πιστών σε όλο τον κόσμο. Για τον Παύλο, ο λαός έμεινε τυφλός στο μεγαλύτερο έργο του Θεού του. Δεν αντιλήφθηκε την ώρα της σωτηρίας. Και σήμερα ακούμε να προσφέρεται και να διακηρύττεται η αλήθεια και η σωτηρία από πολλούς χώρους, από πολλούς ανθρώπους. Σίγουρα, ο Θεός σώζει ανθρώπους και έξω από την ορατή Εκκλησία Του. Πολλοί δίκαιοι είναι κοντά στο Θεό, ακόμη και αν δεν Τον γνωρίζουν μέσα από την Αποκάλυψή Του. Αλλά όσοι σώζονται, σώζονται από τον Χριστό. Δεν υπάρχει άλλος που να μας ενώνει με το Θεό παρά μόνο ένας, ο Ιησούς Χριστός. Δεν μας οδηγεί στο Θεό παρά μόνο αυτός που ήρθε από το Θεό. Αυτός είναι η οδός και η θύρα. Ôï êþñõãìá ôçò óùôçñßáò Ο απόστολος Παύλος κηρύττει και παρουσιάζει τη σωτηρία των ανθρώπων από το Θεό υπό μορφή αντιθέσεων: πίστη και έργα, παλαιός κόσμος και νέος κόσμος, εν πνεύματι και κατά σάρκα κ.ο.κ. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι έφτασε στο Θεό με την άσκηση και την αρετή του. Καμιά ανθρώπινη πράξη δεν μπορεί να φτάσει το Θεό, καμιά ανθρώπινη πράξη δεν είναι χωρίς ιδιοτέλεια και χωρίς εγωισμό. Η έξοδος από τη φθορά της αμαρτίας και η είσοδος στη ζωή του Θεού είναι προσφορά από τον ίδιο το Θεό, που δίνεται γενναιόδωρα εν Χριστώ. Δίκαιος κατά την Παλαιά Διαθήκη ήταν όποιος ακολουθούσε τις εντολές και τηρούσε τον Νόμο. Κανείς όμως δεν ήταν άψογος στην τήρηση του Νόμου, τονίζει ο απόστολος Παύλος. Η σωτηρία τώρα προσφέρεται σε όλους τους ανθρώπους με τον Χριστό και δίκαιος είναι όποιος δικαιώνεται, γιατί δέχεται και πιστεύει στον απεσταλμένο του Θεού. Η πίστη και το βάπτισμα είναι λοιπόν αναγέννηση και συμμετοχή στο θάνατο και στην ανάσταση του Χριστού, είσοδος στην κοινωνία με το Θεό και ζωή εν Πνεύματι. Ο αναγεννηθείς άνθρωπος δε ζει πλέον σύμφωνα με το φυσικό κόσμο, δεν κινείται και δε συμπεριφέρεται σύμφωνα με τα ανθρώπινα δεδομένα και τις ανθρώπινες δυνατότητες, με άλλα λόγια όχι πλέον κατά σάρκα, αλλά εν Πνεύματι, μέσα στα δεδομένα και τις δυνατότητες του Θεού, μέσα στη χάρη, συνεπώς, ανήκει στον καινούργιο κόσμο και στη Βασιλεία του Θεού (Ρωμ 7,6). Ο Χριστός είναι λοιπόν ο νέος Αδάμ, η αρχή μιας νέας ανθρωπότητας(ρωμ 6,15). Τα πάντα δημιουργήθηκαν από το Θεό, για να βρουν την πληρότητά τους με το Χριστό. Αυτός εξυψώνει, εισάγει τα πάντα στη σφαίρα της χάρης και της ζωής του Θεού. Πρόκειται για το σχέδιο του Θεού από την αρχή του κόσμου, το οποίο ο άνθρωπος δεν μπορούσε να φανταστεί. Με το σταυρό καταργείται και νικάται η δύναμη του κακού και του θανάτου. Ο Χριστός καταλύει κάθε κακό μέχρι τη ρίζα του. Η ανάστασή του ανανεώνει τον άνθρωπο και τον εντάσσει στην κοινωνία με το Θεό. Ο σταυρός, ο οποίος στα μάτια των ανθρώπων είναι σκάνδαλο και γεγονός απαράδεκτο, στα μάτια των πιστών είναι σοφία και δύναμη Θεού, γιατί η σοφία, η δύναμη και η αγάπη του Θεού είναι ένα ( Α Κορ 1, 24). Το σχέδιο της σωτηρίας, που καθοδηγείται από την αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο, ανατρέπει μεν τη λογική των ανθρώπων, αλλά έχει τη δική του λογική, συνέπεια και αρμονία. Σε όσους σήμερα δεν τολμούν να πιστέψουν ότι υπάρχει η αλήθεια, ή ότι οι άνθρωποι μπορούν να γνωρίσουν την αλήθεια, ο απόστολος Παύλος αποκαλύπτει και μας παρουσιάζει το μεγαλειώδες σχέδιο της σωτηρίας από την αρχή του κόσμου μέχρι την ολοκληρωτική κοινωνία με το Θεό και πώς καθένας καλείται στην νέα κτίση και στην ζωή μέσα στη δική Του αγάπη και πληρότητα

10 ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ Ç Åêêëçóßá: Ýíá óþìá êåöáëþ ôïõ ïðïßïõ åßíáé ï ñéóôüò Οι Γραφές προαναγγέλλουν τον Μεσσία και, μαζί με αυτόν, την κάθαρση την ανανέωση του Ισραήλ. Η νέα όμως κοινότητα την οποία ο Χριστός ιδρύει και καθοδηγεί έχει μια τόσο στενή και υψηλή σχέση με το Θεό, που υπερβαίνει και ξεπερνά οποιαδήποτε εικόνα ή περιγραφή είχαμε ως τότε. Ο απόστολος Παύλος με θαυμάσιο τρόπο αποκαλύπτει αυτή τη σχέση με το Θεό είτε την προσωπική, όταν μιλά για τον εαυτό του είτε την κοινοτική, όταν μιλά για την Εκκλησία των πιστών του Χριστού. Η νέα κοινότητα, η Εκκλησία αποτελεί ένα σώμα πιστών, κεφαλή του οποίου είναι ο Χριστός. Πολλά τα μέλη και διαφορετικά ως προς τη θέση και τη λειτουργία, πολλά και τα διακονήματα μέσα στην Εκκλησία, όμως, όλα οργανικά ενωμένα μεταξύ τους και ενωμένα με την κεφαλή. Έτσι, ο Χριστός εννοείται πάντα με την Εκκλησία του και η Εκκλησία πάντα με την κεφαλή της (Εφ 1,22). Η πίστη και το βάπτισμα, η συμμετοχή στο σταυρό και την ανάσταση του Κυρίου, εντάσσει λοιπόν τον πιστό στην νέα κοινότητα των αγίων, που ο Θεός από καταβολής κόσμου προέβλεψε να συνάξει κοντά του. Ανάμεσα στον Κύριο και την Εκκλησία του υπάρχει ένας δεσμός ενότητας και αγάπης όπως μεταξύ του νυμφίου και της νύφης. Αυτήν την ερωτική και γιορταστική εικόνα χρησιμοποιεί ο απόστολος για να φωτίσει την ενότητα του Χριστού και της Εκκλησίας και αυτή πάλι φωτίζει με ένα νέο φως το δεσμό του γάμου (Εφ 5,21εξ). Αναγεννημένοι με το βάπτισμα και την πίστη, οι πιστοί ανήκουν πλέον στην κοινωνία των αγίων, είναι πολίτες του ουρανού, μέλη της τελικής εκείνης κοινότητας πιστών, την οποία μέσα από όλες τις περιπέτειες της ιστορίας ο Θεός συγκεντρώνει γύρω του. Στην νέα ενότητα που αποκτά το σώμα των πιστών οι παλαιές διαφορές εκλείπουν και σβήνουν. Δεν υπάρχει λοιπόν άνδρας και γυναίκα, δεν υπάρχει δούλος και ελεύθερος δεν υπάρχει Ιουδαίος και εθνικός. Οι διαφορές αυτές είναι πρόσκαιρες και δευτερεύουσες, υπερβαίνονται από την ενότητα των τέκνων του Θεού μέσα στη νέα κοινότητα. Έτσι, ο απόστολος καλεί τους πιστούς να συνειδητοποιήσουν το ύψος της κλήσης που ο Θεός τους απευθύνει μέσω του Χριστού και να ακολουθήσουν μια ζωή ανάλογη (Εφ 4,1). Να συνειδητοποιήσουν το βάθος της αγάπης του Θεού. Τους προτρέπει να συμπεριφέρονται και να ζουν αντάξια αυτής της κλήσης. Ενώθηκαν με τον Χριστό και έγιναν οικείοι του Θεού, η πρόσκληση αυτή εκφράστηκε όχι με κάποιο τυχαίο τρόπο, όχι μέσω κατώτερων μεσαζόντων, αλλά με την ενανθρώπιση του Υιού του Θεού, με το πάθος στο σταυρό του Κυρίου, με την ένδοξή του ανάσταση. Τους προτρέπει λοιπόν να μην προσαρμόζονται και να μην υποτάσσονται στη λογική και στους κανόνες του κόσμου αυτού, αλλά στη λογική και στους κανόνες του Ευαγγελίου του Χριστού. Πρέπει λοιπόν να είναι αγωνιστές και να δέχονται την αλήθεια, την ελπίδα και το θάρρος μέσα από το Ευαγγέλιο, να είναι στη σάρκα του κόσμου άνθρωποι που ζουν κατά το Πνεύμα του Θεού. π. Θ. Κοντίδης Στη χριστιανική μου κατάρτιση ο Απόστολος Παύλος έχει μια ιδιαίτερη θέση. Πρώτα απ όλα γιατί είναι εκείνος που όχι μόνο στράφηκε πρώτος προς τους ειδωλολάτρες (που είναι οι πρόγονοί μας), αλλά και γιατί ενοποίησε όσους δέχτηκαν το Ευαγγέλιο όποια προέλευση κι αν είχαν. Τι σημαίνει για τη νοοτροπία μου και τη συμπεριφορά μου η παρουσία στον τόπο όπου ζω τόσων καθολικών χριστιανών από πολλά και διάφορα μέρη του κόσμου; Ύστερα, είναι εκείνος που πρώτος από τους Αποστόλους επισκέφθηκε διάφορες πόλεις της πατρίδας μας και ίδρυσε τις πρώτες Εκκλησίες. Τι ρόλο έχει η Εκκλησία στη ζωή μου; Έχω μόνο να λαβαίνω ή μήπως έχω και να συμβάλω στη συντήρησή της και στην εικόνα της; Σ αυτό το παύλειο έτος που η Εκκλησία μάς προτείνει ποικίλα ερεθίσματα στη μελέτη του χείμαρρου που ονομάζεται Παύλος, δύο σκέψεις με αγγίζουν πολύ βαθειά. Η πρώτη σκέψη είναι ότι ο Παύλος δεν έζησε κοντά στο Χριστό κατά την επίγεια ζωή του, όπως οι άλλοι Απόστολοι. Ο Παύλος γνώρισε το Χριστό όπως μπορούμε, αν βέβαια θέλουμε, να τον γνωρίσουμε κι εμείς. Δηλαδή με τα μάτια της πίστης και διαμέσου των απλών καθημερινών γεγονότων της ζωής μας. Γνώρισε το Χριστό από αυτά που του είπαν οι Απόστολοι, ίδια λόγια, ίδιες κινήσεις που έχουν φτάσει και συνεχίζουν να φτάνουν σε μας διασχίζοντας τους αιώνες. Πόσο γνωρίζω και κατά συνέπεια πόσο νόημα δίνουν στη ζωή μου τα λόγια της αγίας Γραφής; Óôï áóìïß... ÁÐÏÓÔÏËÏÓ ÐÁÕËÏÓ Η δεύτερη σκέψη, πολύ δυνατή, που με εκπλήσσει αλλά και με εμψυχώνει, είναι ότι ένας φανατικός διώκτης της Εκκλησίας τόλμησε να γίνει (αφού βέβαια μετάνιωσε) ένας διαχρονικός εραστής και υπέρμαχός της. Οι αμαρτίες του δεν στάθηκαν εμπόδιο να γίνει άγιος και μάλιστα το φως των εθνών. Πόσες αμέτρητες φορές δεν καταδίωξα την Εκκλησία του Χριστού, με την αδιαφορία, τη χλιαρότητα, ή και την αδιαλλαξία; Πόσες φορές δεν αγνόησα ή υποτίμησα τον Λόγο του Θεού ενώ ξέρω ότι από τώρα με κάνει να απολαμβάνω αυτά που μας διδάσκει; Αυτό το παύλειο έτος, παρακαλώ πολύ θερμά τον Άγιο Παύλο σαν ιδιαίτερα προικισμένο καθηγητή να μας καθοδηγεί με τα φωτισμένα λόγια του σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, αφού οι λόγοι για τους οποίους αξίζει να ζούμε είναι οι ίδιοι για τους οποίους αξίζει να πεθάνουμε. Στέλλα Φωσκόλου 20 21

11 Ç ÅËËÁÄÁ ÓÅ ÊÏÉÍÙÍÉÊÇ ÊÑÉÓÇ Ç ÅËËÁÄÁ ÓÅ ÊÏÉÍÙÍÉÊÇ ÊÑÉÓÇ Ç ÅëëÜäá óå êïéíùíéêþ êñßóç Ï èüíáôïò åíüò ìáèçôïý áðü Ýíáí áóôõíïìéêü óôçí ðåñéï Þ ôùí Åîáñ åßùí ýóôåñá áðü Ýíá ëåêôéêü äéáðëçêôéóìü Þôáí ç óðßèá ðïõ ðñïêüëåóå ìéá ðõñêáãéü êáé ìéá êïéíùíéêþ Ýêñçîç ùñßò ðñïçãïýìåíï óå áõôþí ôç þñá. Oλοι όσοι νοιαζόμαστε αυτόν τον τόπο βλέπουμε με πόνο ψυχής τα γεγονότα και τις ταραχές αυτών των ημερών. Η χώρα μας κατρακυλάει στις ταραχές και στη βία, το μίσος και η περιφρόνηση προς τον άλλον φωλιάζει στις καρδιές όλο και περισσότερων ανθρώπων. Συνεπώς, γινόμαστε μια ζούγκλα. Το μίσος όπλισε το χέρι του αστυνομικού, ο οποίος νιώθοντας ότι κάποια προσβολή ξεχείλισε το ποτήρι μέσα του, θέλησε να τη ξεπληρώσει σαν νταής και σκληρός. Το μίσος έκανε μετά τους αναρχικούς και άλλους νέους να κάψουν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Το μίσος κάνει τους μαθητές να πετάνε πέτρες στους αστυνομικούς σε πολλές πόλεις της χώρας. Το μίσος οπλίζει το χέρι των εκδικητών που θέλουν να ανταποδώσουν αίμα στο αίμα. Η περιφρόνηση προς τον άλλον κάνει την διαφθορά, τις διαπλοκές, τα καρτέλ του γάλακτος, των τραπεζών, των τροφίμων, των καυσίμων κτλ. Ζούμε την έκρηξη μιας δυσαρέσκειας, έναν αυθόρμητο ξεσηκωμό των νέων, κυρίως, αλλά κοντά στους νέους είναι και τα συνδικάτα και άλλες πολιτικές ομάδες. Μια βαθειά δυσαρέσκεια και απογοήτευση που αφορά όλους τους τομείς της κοινωνίας: την οικονομία και την παιδεία, τη δικαιοσύνη, την υγεία, την Εκκλησία Η διαφθορά και η ατιμωρησία, η αναξιοκρατία, η αναξιοπιστία έφτασαν στα άκρα. Θα έλεγε κανείς ότι όλα τα προβλήματα που συσσωρεύτηκαν εδώ και πολλά χρόνια ξέσπασαν τώρα. Οι νέοι ξεσπούν χωρίς να έχουν καμιά πρόταση και κανένα συγκεκριμένο αίτημα. Είναι μια έκρηξη, δεν είναι κίνημα με στόχους. Στις καταστροφές όμως που είδαμε κυριάρχησε η απελπισία και ο μηδενισμός. Οι καταστροφές ήταν μια κραυγή μέσα στο κενό και την απουσία. Οι νέοι βρέθηκαν να ζουν σε απουσία ενός νοήματος ζωής, απουσία δασκάλων και προτύπων ζωής, απουσία χώρων και χρόνου πραγματικής συνάντησης και επικοινωνίας, απουσία γονέων, απουσία αξιόπιστων θεσμών. Είναι αλήθεια ότι η έλλειψη κοινωνικής ευθύνης και κοινωνικής ηθικής μέσα στην ελληνική κοινωνία, η αναποτελεσματικότητα και η διαφθορά στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα είναι μια αρρώστια που από πολύ παλιά ταλαιπωρεί την ελληνική κοινωνία. Οι νέοι αισθάνονται ιδιαίτερα αυτό το βάρος σε καιρούς ανασφάλειας. Ακόμη και τώρα, ενώ η χώρα κατρακυλά προς την καταστροφή, η πολιτική τάξη επιμένει μικροκοματικά, δε φαίνεται σε θέση να αντιμετωπίσει την κατάσταση με τη σοβαρότητα και ενεργητικότητα που χρειάζεται, και αυτό, πραγματικά, οδηγεί στην απόγνωση. Βεβαίως, οι νέοι, αντιδρώντας όπως αντιδρούν, ακολουθούν την ίδια λογική αυτών που καταγγέλλουν, προεκτείνουν στα άκρα την ίδια συμπεριφορά. Θέλουν να είναι διαφορετικοί, αλλά η διαφορά δεν είναι ουσιαστική. Βρίσκονται στον ίδιο δρόμο. Έτσι, στην ατιμωρησία της διαφθοράς προτείνουν την ατιμωρησία των βανδαλισμών και των πυρκαγιών. Κατά της ανομίας απαντούν με τη δική τους ανομία, όταν κάνουν καταλήψεις και καταστρέφουν τα σχολεία, τον εξοπλισμό τους και τα δημόσια κτίρια. Στην αυθαιρεσία των πολιτικών και στη βία της αστυνομίας απαντούν με τη δική τους αυθαιρεσία, όταν κλείνουν τους δρόμους και με πυρκαγιές καταστρέφουν επιχειρήσεις και εργαζόμενους. Αυτό οι νέοι, φυσικά, δεν μπορούν να το καταλάβουν. Θα ήταν παράλογο να ζητά κανείς από αυτούς να έχουν μια διαφορετική στάση. Από πού θα τη μάθαιναν; Ακολουθώντας λοιπόν τη συνήθη τακτική, όπως τη βλέπουν στην κοινωνία, οι νέοι αμφισβητούν χωρίς να συνεργάζονται, διεκδικούν χωρίς να προσφέρουν, γκρεμίζουν χωρίς να χτίζουν, απαιτούν χωρίς να σέβονται. Η αδυναμία να επιδιώξουμε μια λύση είναι αυτό που κάνει το μεγάλο αδιέξοδο την παρούσα κρίση. Ακόμη και τώρα, ως λαός δεν καταφέρνουμε να σκεφτούμε και να δούμε πού είναι το λάθος και το κακό, πώς θα το αλλάξουμε, με ποια μέσα και ποια μέτρα, πως θα τα εφαρμόσουμε αυτά τα μέτρα με συνέπεια, ώστε να επιτύχουμε αυτό που θέλουμε. Αντιδράμε με το ένστικτο, όπως στις δημοκρατίες της μπανανίας. Έχουμε συνεχώς ανάγκη από έναν εξωτερικό υπαίτιο των δεινών μας. Πάντα μας φταίνε οι άλλοι και δε θέλουμε να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Είμαστε ακόμη στο μυαλό μας οι υποτελείς ενός δυνάστη και ζούμε πραγματικά μόνο όταν αμφισβητούμε και επαναστατούμε. Δεν έχουμε γίνει πολίτες, κύριοι του τόπου τους, οι οποίοι διαμορφώνουν την δημόσια ζωή σύμφωνα με αυτό που επιθυμούν και με αυτό που πιστεύουν. Έχουμε περάσει πολλούς αιώνες υποτελείς σε διάφορες δυνάμεις και 22 23

12 Ç ÅËËÁÄÁ ÓÅ ÊÏÉÍÙÍÉÊÇ ÊÑÉÓÇ Ç ÅËËÁÄÁ ÓÅ ÊÏÉÍÙÍÉÊÇ ÊÑÉÓÇ αυτό μας έχει επηρεάσει σε βάθος. Θαυμάζουμε τον ξεσηκωμό και την αντίσταση. Δεν καταφέρνουμε να ενωθούμε και να χτίσουμε. Υπάρχει όμως καιρός για αμφισβήτηση και καιρός για συμφωνία, καιρός για να γκρεμίσεις και καιρός για να χτίσεις. Είναι ανάγκη λοιπόν να σταματήσουμε, και πρώτα οι ενήλικοι, δηλαδή οι κυβερνώντες, τα συνδικάτα, τα κόμματα και άλλοι θεσμοί, αυτό το εθνικό σπορ της διαμαρτυρίας, της αντίδρασης, της «αντίστασης» και της καταστροφής. Σήμερα πρέπει να υιοθετήσουμε μια πιο θετική στάση. Σήμερα δεν χρειαζόμαστε ανθρώπους που μόνο αμφισβητούν, αλλά ανθρώπους που οικοδομούν, αυτούς που έχουν ιδέες και δημιουργούν. Όχι ανθρώπους που διαδηλώνουν, αλλά ανθρώπους που εργάζονται και έχουν στόχους. Όχι αυτούς που καταστρέφουν, αλλά αυτούς που ενώνουν και συνεργάζονται. Φτάνει πια η ανωριμότητα και η ανευθυνότητα, η οποία αυτοαποκαλείται πνεύμα ελευθερίας. Το χάος δεν είναι ελευθερία. Μια κοινωνία που δεν υπερασπίζεται την ασφάλεια των πολιτών της δεν έχει καμιά ελευθερία. Δυστυχώς, το πρώτο πράγμα που μαθαίνουν οι νέοι στα σχολεία είναι οι καταλήψεις. Ξέρουμε τι σημαίνει αυτό: ανομία, ατιμωρησία, καταστροφή δημόσιας περιουσίας, αυθαιρεσία των λίγων πάνω στους πολλούς. Βλέπω με λύπη παιδιά 13, 14, 15 ετών να πετούν πέτρες στους αστυνομικούς και να τους φτύνουν, όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στην επαρχία, όπου η αστυνομία δεν είχε καμιά σχέση με τα γεγονότα της Αθήνας. Γιατί κανείς δεν τους εξηγεί ότι δεν έχουν κανένα δικαίωμα να το κάνουν αυτό, ότι δεν ξέρουν τίποτε για τον άνθρωπο που έχουν απέναντί τους, ότι μπορεί να πενθεί και αυτός για το κακό που έγινε και να προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του ευσυνείδητα; Γιατί το σχολείο γίνεται κόλαση για τα παιδιά των αστυνομικών; Γιατί οι δάσκαλοι και οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά την τύφλωση, τον φανατισμό, το μίσος, που -φυσικάθα στραφεί προς κάποια άλλη κατεύθυνση και άλλους στόχους, όταν το γενικότερο κλίμα αλλάξει; Το πιο τραγικό είναι ότι και η νέα γενιά μαθαίνει τον ίδιο τρόπο, τον τωρινό και τον χθεσινό, του μίσους και της τύφλωσης, της περιφρόνησης προς τον συνάνθρωπο και το κοινωνικό καλό. Έτσι, δε διαγράφεται καμιά προοπτική αλλαγής από το σημερινό ξεπεσμό των πάντων. Στη διαφθορά προσθέσαμε και το μηδενισμό. Στον υλισμό προσθέσαμε και την απελπισία. Ακόμη και η οικογένεια, που πάντα ήταν βασικό κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας δε φαίνεται να αντέχει στη σημερινή λαίλαπα. Πολύ συχνά οι γονείς είναι υπέρ απασχολημένοι, αλλά και οι ίδιοι εσωτερικά κενοί και αβέβαιοι. Μεταδίδουν, ακόμη, ένα καλό επίπεδο ζωής στα παιδιά τους, αλλά χωρίς αξίες και χωρίς ελπίδα. Για μας τους πιστούς, αυτά είναι αντίθετα από όσα μας δίδαξε ο Χριστός. Η βία και η απελπισία που δείχνουν οι νέοι, η διαφθορά και ο κυνισμός των παλιών δεν είναι ο δρόμος που δείχνει το Ευαγγέλιο. Αλλά και ένας σοφός πολιτικός, ο Γκάντι, έλεγε στους νέους της χώρας του αν θέλεις αλλαγή στην κοινωνία, εσύ ο ίδιος πρέπει να είσαι η εικόνα της αλλαγής που επιδιώκεις. Πρέπει να δούμε τα πράγματα με ειλικρίνεια. Αυτά τα αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας τα δημιουργήσαμε εμείς οι ίδιοι. Είναι αποτέλεσμα του τρόπου ζωής που ακολουθήσαμε και της δικής μας νοοτροπίας. Δεν μας φταίει κανείς άλλος. Ούτε ο ιμπεριαλισμός, ούτε η παγκοσμιοποίηση ούτε η διεθνής συγκυρία. Αντίθετα, η Ελλάδα από την είσοδό της στην Ευρώπη, αλλά και πιο πριν, ήδη μετά τον πόλεμο, είχε μεγάλη βοήθεια, θεσμική και οικονομική, την οποία όμως δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει. Το πρώτο μας πρόβλημα είναι η διαφθορά, δηλαδή η φθορά των πιο βασικών κοινωνικών αξιών που θεμελιώνουν την πολιτισμένη κοινωνία. Το δεύτερο μεγάλο μας πρόβλημα είναι η αδυναμία να βγούμε από τη στείρα αντίδραση και να ενεργήσουμε παίρνοντας μέτρα που οικοδομούν δίκαιους θεσμούς. Χωρίς μια δέσμη κοινωνικών αξιών και κανόνων καμιά κοινωνία δεν μπορεί να σταθεί. Χωρίς προσήλωση και υπεράσπιση του κράτους δικαίου δεν υπάρχει πολιτισμένη κοινωνία, ούτε ελευθερία, ούτε δυνατότητα προόδου. Και είναι καιρός που αυτές τις αξίες τις περιφρονούμε και τις παραβαίνουμε, μικροί και μεγάλοι. Αυτός ο τόπος έχει μια παράδοση που πρέπει να σεβαστούμε. Έχει έναν πολιτισμό και μια πνευματική κληρονομιά από την οποία παίρνουν φως ακόμη και σήμερα οι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Όσα έχουμε φτιάξει στην Ελλάδα, υλικά και πνευματικά, όποιες κι αν είναι οι ελλείψεις, έγιναν με μεγάλες θυσίες, με κόπο και αγώνες. Έχουμε ένα χρέος στους πατέρες μας και στις θυσίες τους. Έχουμε και χρέος στις επόμενες γενεές. Ο δρόμος που έχουμε πάρει τόσο οι μεγάλοι με τον εγωισμό μας όσο και οι νέοι με το μηδενισμό τους είναι καταστροφικός. Πρέπει να σοβαρευτούμε όλοι σ αυτόν τον τόπο. Να καταλάβουμε τι μας γίνεται και να σεβαστούμε στοιχειωδώς τον συνάνθρωπο. Όλοι πρέπει να κινηθούμε: Γονείς και δάσκαλοι, κοινωνικές οργανώσεις, Εκκλησία, άτομα και θεσμοί, όλη η κοινωνία πρέπει να κινητοποιηθεί για να αντιμετωπίσει μια τόσο βαθειά κρίση. Πριν η χώρα αυτή διαλυθεί τελείως εις τα εξ ων συνετέθη. π. Θ. Κοντίδης 24 25

13 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Ï Ðáýëïò, ìéá êáô åîï Þí ðíåõìáôéêþ ðñïóùðéêüôçôá Εκτός από το ότι ο απόστολος Παύλος είναι ο κύριος πρωτεργάτης του ευαγγελισμού αλλά και της παγκόσμιας διάστασης της Εκκλησίας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια κατ εξοχήν πνευματική προσωπικότητα. Το Πνεύμα καθοδηγεί τόσο τη ζωή του στις διαδρομές της ύπαρξης όσο και τη θεολογική του σκέψη στηριγμένη στο ευαγγελικό μήνυμα. Υποδειγματικός Ιουδαίος πριν γνωρίσει το Χριστό και διώκτης των χριστιανών, διατρέχει κατά τα τρία αποστολικά ταξίδια του - μεταξύ του 48 και 60 μ.χ. - την Ασία, τη Μακεδονία και την Ελλάδα. Κρατούμενος, περνά από την Κρήτη και τη Μάλτα και καταλήγει στη Ρώμη. Με τους συνεργάτες του ιδρύει πολλές Εκκλησίες, που βρίσκονται σε συνεχή κοινωνία μεταξύ τους. Αυτό φανερώνουν οι ποικίλες ως προς τη σκοπιμότητα και το περιεχόμενο επιστολές του. Το 57, ενώ βρίσκεται στην Κόρινθο απευθύνεται στους χριστιανούς της Ρώμης. Αναφερόμενος στην αγγελία της σωτηρίας ο Παύλος συγκρίνει την Παλαιά με την Καινή Διαθήκη, αξιολογεί την προσφορά του Νόμου και της Πίστης. Γράφει: Τώρα δεν ισχύει πια για μας ο Νόμος, γιατί πεθάναμε και λυτρωθήκαμε από την εξουσία του. Και υπηρετούμε το Θεό όχι με τον παλιό τρόπο, που απαιτούσε το γράμμα του Νόμου, αλλά με τον καινούργιο τρόπο, όπως μας καθοδηγεί το Άγιο Πνεύμα (Ρωμ 7,6). Στο εξής, για τον Παύλο, ο καιρός του Νόμου παρήλθε: ο χριστιανός ανήκει τώρα στο Χριστό. Η ζωή του δεν κατευθύνεται πια από ε- ξωτερικούς νόμους, ξένους προς το βαθύ είναι του. Τώρα το Πνεύμα τον εμπνέει και τον οδηγεί από τα μέσα, με την πίστη και την αγάπη. Έτσι θα δοξάζουμε το Θεό με τους πνευματικούς μας καρπούς (Ρωμ 7,4). Ο Παύλος αντιμετώπισε, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, το πρόβλημα των ιουδαϊκών εθίμων: πρώτα αντέδρασε έντονα στους δισταγμούς του Πέτρου ο οποίος, στην Αντιόχεια, δεν τολμά να αποδεσμευτεί από τις διατάξεις που αφορούν τις τροφές (Γαλ 2,11-14). Επίσης ως θεολόγος, ο Παύλος υποστήριξε την ισότητα των Ιουδαίων και των εθνικών σχετικά με την αμαρτία και τη χάρη: υπογράμμισε πως η σωτηρία είναι δώρο του ελέους του Θεού και ότι πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Η πίστη, που προϋπήρχε του Νόμου κατά την περίοδο των πατριαρχών, είναι η μόνη οδός της σωτηρίας. Η υποταγή στα παλιά έ- θιμα φανερώνει ότι δεν αναγνωρίζεται ως μοναδικός μεσίτης ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος καταργεί τις διακρίσεις: δεν υπάρχει πλέον Έλληνας και Ιουδαίος, περιτμημένος και απερίτμητος, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος ή ελεύθερος (Κολ 3,11). π. Γ.Μ. Áðü ôá äåßãìáôá ðíåõìáôéêüôçôáò ôïõ Ðáýëïõ Τα θέματα που θίγει ο Απόστολος στις Επιστολές αγγίζουν ζωτικές διαστάσεις του χριστιανικού μηνύματος αλλά και της ευαγγελικής ζωής. Θα αρκεστούμε στην παρουσίαση τριών γνωστών κειμένων. Αναφέρονται - στην Κυριότητα του Ιησού Χριστού, - στο Μυστήριο της σωτηρίας και - στον Ύμνο της Αγάπης. Κατά την εμβάθυνση του ευαγγελικού μηνύματος στην οποία μας οδηγούν οι προσωπικές αναζητήσεις της πνευματικής ζωής, η τακτική επιστροφή σε γεγονότα ή κείμενα μάς επιτρέπει να γευθούμε ακόμη περισσότερο το νόημα τους. Η άσκηση αυτή καταλήγει συχνά σε πράξεις πίστης, ελπίδας και αγάπης. Το πρωτείο του Χριστού Ο Υιός είναι εικόνα του αόρατου Θεού, πριν από κάθε πλάσμα γεννημένος. Γιατί τα πάντα δι αυτού ήρθαν στην ύπαρξη, όσα στον ουρανό κι όσα στη γη, τα ορατά και τα αόρατα, θρόνοι και κυριότητες, αρχές και εξουσίες. Ό,τι υπάρχει είναι πλασμένο δι αυτού κι αυτόν έχει σκοπό του. Υπάρχει αυτός πριν από καθετί κι αυτός τα πάντα συγκρατεί, για να μπορούν να υπάρχουν. Αυτός η κεφαλή του σώματος που είναι η εκκλησία. Αυτός αρχή της νέας ανθρωπότητας απ τους νεκρούς ο πρωταναστημένος, ώστε να γίνει σ όλα εκείνος πρώτος. Γιατί μέσα σ εκείνον η θεότητα έστερξε ολάκερη να κατοικήσει, κι όλα όσα στη γη κι όσα στον ουρανό μαζί της να συμφιλιώσει δι αυτού, που την ειρήνη έφερε με του σταυρού του το αίμα. Κολ 1,15-20 Ιnfo: Περικοπή σημαντικής σημασίας, όπου ο Παύλος εκθέτει σε δίπτυχο το Πρωτείο του Χριστού: στο επίπεδο - της φυσικής Δημιουργίας - και της υπερφυσικής Αναδημιουργίας, δηλαδή της Λύτρωσης. Ο Χριστός ταυτίζεται εδώ με το θείο Λόγο, αιώνια προϋπάρχοντα, δια του οποίου ο Θεός έπλασε τα πάντα. Ο γεννημένος και όχι πλασμένος Λόγος. Η Εκκλησία, σύναξη των χριστιανών οι οποίοι είναι μέλη του σώματος του Χριστού και λαβαίνουν με το Βάπτισμα τη ζωή του Αναστημένου. Το Μυστήριο του Ιησού Χριστού Ο Ιησούς Χριστός, αν και ήταν Θεός, δε θεώρησε την ισότητά του με το Θεό αποτέλεσμα αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα, πήρε μορφή δούλου κι έγινε άνθρωπος και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού. Γι αυτό και ο Θεός τον ανέβασε πολύ ψηλά και του χάρισε το όνομα που είναι πάνω απ όλα τα ονόματα. Έτσι, το όνομα του Ιησού όλα τα επουράνια, τα επίγεια και τα υποχθόνια θα προσκυνήσουν, και κάθε γλώσσα θα ομολογήσει ότι Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, για να δοξάζεται έτσι ο Θεός Πατέρας. Φιλιπ 2, 6-11 Η περικοπή αποτελεί έναν Ύμνο της πρωτοχριστιανικής κοινότητας. Δύσκολα η μετάφραση μπορεί να αποδώσει το ρυθμό της ποίησης. Τα διάφορα στάδια της Ύπαρξης του Χριστού, αντιστοιχούν στις στροφές του ποιήματος : 1) Η θεϊκή προΰπαρξη, 2) η κένωση της Σάρκωσης, 3) η τελική κένωση του θανάτου, 4) η ουράνια δόξα, 5) η προσκύνηση του σύμπαντος, 6) Κύριος, ο νέος τίτλος του Χριστού

14 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Ï ¾ìíïò ôçò ÁãÜðçò Αν μπορώ να λαλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, οι λόγοι μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας ή σαν κυμβάλου αλαλαγμός. Κι αν έχω της προφητείας το χάρισμα κι όλα κατέχω τα μυστήρια κι όλη τη γνώση, κι αν έχω ακόμα όλη την πίστη, έτσι που να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα. Κι αν ακόμα μοιράσω στους φτωχούς όλα μου τα υπάρχοντα, κι αν παραδώσω στη φωτιά το σώμα μου για να καεί, αλλά δεν έχω αγάπη, σε τίποτα δε μ ωφελεί. Εκείνος που αγαπάει έχει μακροθυμία, έχει και καλοσύνη. εκείνος που αγαπάει δε ζηλοφθονεί. εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει ούτε περηφανεύεται. είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής ούτε ευερέθιστος. ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει. Δε χαίρεται για το στραβό που γίνεται, αλλά μετέχει στη χαρά για το σωστό. Εκείνος που αγαπάει, όλα τα ανέχεται. σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Ποτέ η αγάπη δε θα πάψει να υπάρχει. Τα θεία μηνύματα των προφητών κάποτε δε θα υπάρχουν πια. η γλωσσολαλία θα πάψει. θα σταματήσει η γνώση των μυστηρίων του Θεού. Γιατί και η γνώση μας και η προφητεία μας περιορίζονται μονάχα σ ένα μέρος της αλήθειας. Όταν όμως το τέλειο που περιμένουμε θα ρθεί, τότε το μερικό θα πάψει να υπάρχει. Μικρό παιδί όταν ήμουν, σαν μικρό παιδί μιλούσα, αισθανόμουν και σκεφτόμουν. Άντρας πια όταν έγινα, κατήργησα τους τρόπους του μικρού παιδιού. Αλήθεια, τώρα βλέπουμε τα πράγματα θαμπά, σαν μέσα από μεταλλικό καθρέφτη. τότε όμως πρόσωπο με πρόσωπο θα δούμε το Θεό. Τώρα γνωρίζω μόνο ένα μέρος, τότε όμως θα γνωρίσω με πληρότητα, όπως και ο Θεός μ έχει γνωρίσει. Θα μείνουν τελικά για πάντα αυτά τα τρία: η πίστη, η ελπίδα κι η αγάπη. Και απ αυτά, το πιο σπουδαίο είναι η αγάπη. (Α Κορ 13,1-13) Ðñïóåõ Þ ãéá ôïí Êüóìï Η κίνηση Αποστολή της Προσευχής προτείνει να προσευχηθούμε: Κατά τον Φεβρουάριο: Οι Ποιμένες της Εκκλησίας, τόσο στο κήρυγμά τους όσο και στην υπηρεσία του λαού του Θεού, να ακολουθούν τις προτροπές του Παναγίου Πνεύματος. Η Εκκλησία στην αφρικανική ήπειρο, να αναζητά κατάλληλους δρόμους και μέσα, ώ- στε να προωθούνται αποτελεσματικά η συμφιλίωση, η δικαιοσύνη και η ειρήνη, σύμφωνα με τον προγραμματισμό της 2ης ειδικής συνέλευσης της Συνόδου των Επισκόπων στην Αφρική. Κατά τον Μάρτιο: Ο πάντα σιωπηλός ακροατής Η αξιοπρέπεια και ο ρόλος των Γυναικών να εκτιμούνται και να αξιοποιούνται σ όλα τα έθνη της γης. Οι επίσκοποι, οι ιερείς και οι λαϊκοί πιστοί της Εκκλησίας στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας να επιδιώξουν αποφασιστικά να είναι σημείο και μέσο ενότητας, κοινωνίας και ειρήνης, όπως το ζήτησε σε επιστολή του ο πάπας Βενέδικτος 16ος. Ο π. Αρούπε, ισπανός από τη χώρα των Βάσκων, έζησε και εργάστηκε στην Ιαπωνία για είκοσι χρόνια πριν εκλεγεί στη θέση του γενικού ηγουμένου των Ιησουιτών τo Αναφέρει ο ίδιος ότι κάποτε είχε μια ομάδα Ιαπώνων τους οποίους κατηχούσε και στους οποίους μιλούσε για το Χριστό και το Ευαγγέλιο. Μέσα στην ομάδα των Ιαπώνων ήταν και ένας ηλικιωμένος κύριος ο οποίος τον κοίταζε και τον άκουγε προσεκτικά, αλλά έμενε πάντα σιωπηλός. Βλέποντας ο π. Αρούπε ότι ο κύριος τον παρατηρούσε χωρίς να λέει λέξη, μετά από μερικές συναντήσεις τον πλησίασε και τον ρώτησε ποιος είναι και τι σκέφτεται. Ο ηλικιωμένος κύριος του απάντησε: είμαι τελείως κουφός και δεν καταλαβαίνω τι λέτε. Σας παρακολουθώ μόνο όταν μιλάτε. Βλέπω με πόση θέρμη μιλάτε και πόσο λάμπετε γι αυτά που λέτε. Γι αυτό πιστεύω ό,τι πιστεύετε αν και δεν ξέρω τι είναι αυτό. ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ 28 29

15 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÊïíôÜ óôá Ó ÅÓÅÉÓ ÅÊÊËÇÓÉÁÓ ÊÁÉ ÊÑÁÔÏÕÓ Ðïëýò ëüãïò ãßíåôáé êáé ðüëé ãéá ôï äéá ùñéóìü Åêêëçóßáò êáé ÊñÜôïõò. Áò õðåíèõìßóïõìå, ëïéðüí, áõôü ðïõ åßðå ï ðüðáò ÂåíÝäéêôïò ÉÓÔ, åðéóêåðôüìåíïò ôçí Ðñåóâåßá ôçò Éôáëßáò óôçí Áãßá äñá, óôéò 13 Äåêåìâñßïõ ôïõ ðåñáóìýíïõ Ý- ôïõò: «ÈÝëù íá õðåíèõìßóù üôé ç Åêêëçóßá Ý åé óõíåéäçôïðïéþóåé ðùò, óýìöùíá ìå ôç âáóéêþ äïìþ ôïõ ñéóôéáíéóìïý, ðñýðåé íá äéáêñßíåé áíüìåóá ó áõôü ðïõ áíþêïõí óôïí Êáßóáñá êáé ó áõôü ðïõ á- íþêïõí óôï Èåü, äçëáäþ áíüìåóá óôçí Åêêëçóßá êáé ôï ÊñÜôïò Ç Åêêëçóßá ü é ìüíï áíáãíùñßæåé êáé óýâåôáé áõôþ ôç äéüêñéóç êáé áõôþ ôçí áõôïíïìßá, áëëü åõ áñßóôùò ôçí áðïäý åôáé ùò ìéá âáóéêþ ðñüïäï ôçò áíèñùðüôçôáò êáé ùò èåìåëéþäç ðñïûðüèåóç ãéá ôç äéêþ ôçò å- ëåõèåñßá êáé ãéá ôçí ïëïêëþñùóç ôçò óùôþñéáò ðáãêüóìéáò éåñáðïóôïëþò ôçò áíüìåóá óôïõò ëáïýò». Êáé êáôáëþãåé: «Óýìöùíá ìå ôéò áñ Ýò ôçò êïéíùíéêþò ôçò äéäáóêáëßáò ðïõ äéáìïñöþèçêå óýìöùíá ìå ü,ôé åßíáé óýìöùíï ìå ôçí áíèñþðéíç öýóç, ç Åêêëçóßá áéóèüíåôáé ôï êáèþêïí íá äéáôçñåß óå åãñþãïñóç ìýóá óôçí êïéíùíßá ôéò çèéêýò êáé ðíåõìáôéêýò äõíüìåéò óõìâüëëïíôáò óôï íá áíïé èåß ç èýëçóç ôïõ êüèå áíèñþðïõ óôéò áõèåíôéêýò áðáéôþóåéò ôïõ êáëïý. Ãé áõôü, õ- ðåíèõìßæïíôáò ôçí áîßá êüðïéùí çèéêþí âáóéêþí áñ þí ôçò éäéùôéêþò áëëü êáé ôçò äçìüóéáò æùþò, ç Åêêëçóßá óõìâüëëåé ðñáãìáôéêü óôï íá åîáóöáëßóåé êáé íá ðñï- Üãåé ôçí áîéïðñýðåéá ôïõ áôüìïõ êáé ôï êïéíü êáëü ôçò êïéíùíßáò, êáé ðñáãìáôïðïéåßôáé Ýôóé ç áëçèéíþ óõíåñãáóßá ìåôáîý Åêêëçóßáò êáé ÏÉ ÐÁÔÅÑÅÓ ÊÁÐÏÕÊÉÍÏÉ ÅÐÉÓÔÑÅÖÏÕÍ ÓÔÇ ÓÕÑÏ Ìå éêáíïðïßçóç ðëçñïöïñïýìáóôå ôçí åðáíåãêáôüóôáóç ôùí ÐáôÝñùí Êáðïõêßíùí óôçí éóôïñéêþ ÌïíÞ ôïõò, óôçí íù Óýñï. Ìéá ìéêñþ êïéíüôçôá, áðáñôéæüìåíç áðü ôñåéò ìïíá ïýò éåñåßò, ï êáèýíáò ìå ðëïýóéá ðíåõìáôéêü êáé áíèñùðéóôéêü áñßóìáôá, ôßèåôáé óôçí õ- ðçñåóßá ôçò Åêêëçóßáò ôçò Óýñïõ êáé ðïëý ðéèáíüí ôïõ åõñýôåñïõ þñïõ ôùí ÊõêëÜäùí. Ç ìåßùóç ôùí êëþóåùí óôç ìïíá éêþ æùþ åß å óôåñþóåé êáôü ðïëý áõôþí ôçí ðáñïõóßá. Ãéá ôïí ðëïýôï ðïõ áðïôåëåß ãéá ôçí Åêêëçóßá ç ðïéêéëßá ôùí ìïíá éêþí ÔáãìÜôùí, ç  Óýíïäïò ôïõ Âáôéêáíïý ìáò õðåíèýìéóå: «Ìå èåúêü èýëçìá, áíáðôý- èçêå ìéá èáõìüóéá ðïéêéëßá ìïíá éêþí êïéíïôþôùí ðïõ óõíýâáëå þóôå ç Åêêëçóßá íá óôïëßæåôáé ìå ôá äéüöïñá áñßóìáôá ôùí ðáéäéþí ôçò.. êáé äéáìýóïõ áõôþò íá ãíùñéóôåß ç ðïëõðïßêéëç óïößá ôïõ Ï ÄÇÌÏÃÑÁÖÉÊÏÓ ÅÉÌÙÍÁÓ Ðåñéóóüôåñï áðü ôéò êëéìáôïëïãéêýò áëëáãýò, ïé äéüöïñïé åõñùðáúêïß èåóìïß èá ðñýðåé íá ðñïóýîïõí ôï «äçìïãñáöéêü åéìþíá». ÁõôÜ ôüíéóå ï êáñäéíüëéïò Ennio Antonelli, óôéò 17 Äåêåìâñßïõ óôçí ïëïìýëåéá ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åõñþðçò, êáé ôïõò ðñïýôñåøå íá óôñáöïýí êáé íá öñïíôßóïõí åíôïíüôåñá ãéá ôçí ïéêïãýíåéá êáé ãéá ôç æùþ «åí ôç ãåíýóåé» ôçò ðáñü ãéá ôçí õðåñèýñìáíóç ôïõ ðëáíþôç. Ï êáñäéíüëéïò Ýäùóå óôç óõíý åéá ïñéóìýíá äçìïãñáöéêü óôïé åßá: Óôçí Åõñþðç êáôáãñüöïíôáé ðåñéóóüôåñá áðü 1,2 å- êáôïììýñéá å- êôñþóåéò êüèå ñüíï, ï ðëçèõóìüò óõíå þò áõîüíåé óå çëéêßá, ôá Üôïìá Üíù ôùí 65 åôþí åßíáé ðïëõðëçèýóôåñá á- ðü ôá Üôïìá êüôù ôùí 14 åôþí. ÁíáöÝñèçêå åðßóçò óôï ðñüâëçìá ôçò äéáðáéäáãþãçóçò ôùí ðáéäéþí: ðïëëü ðáéäéü ãåííéïýíôáé åêôüò ãüìïõ êáé ìåãáëþíïõí ùñßò ôç óôáèåñüôçôá ìéáò ïéêïãýíåéáò, åíþ ôá ôåëåõôáßá äýêá ñüíéá, 15 åêáôïììýñéá ðáéäéþí Ýæçóáí ôçí ïäõíçñþ äïêéìáóßá ôïõ ùñéóìïý ôùí ãïíýùí ôïõò. Ôá äéáæýãéá öèüíïõí ôï 50% ôùí ôåëïýìåíùí ãüìùí. Êáé êáôýëçîå: ï êáëýôåñïò ôñüðïò ðñïóôáóßáò ôïõ ðáéäéïý áñ ßæåé ìå ôçí ðñïóôáóßá ôïõ äéêáéþìáôïò óôç æùþ êáé ìå ôç óôþñéîç ôçò ïéêïãýíåéáò ãéá íá ìðïñýóåé íá åðéôåëýóåé ôçí áðïóôïëþ ÈÑÇÓÊÅÉÅÓ ÊÁÉ ÐÏËÉÔÉÓÌÏÉ ÓÅ ÄÉÁËÏÃÏ ÁíôéãñÜöïõìå ôçí åßäçóç áðü ôï äéáäßêôõï: «Óôéò Íïåìâñßïõ 2008 óõíäéïñãáíþèçêå óôç Ëåõêùóßá áðü ôçí Åêêëçóßá ôçò Êýðñïõ êáé ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Ìç ÊõâåñíçôéêÞ ÏñãÜíùóç San Egidio ÓõíÝäñéï ìå èýìá: Ï ðïëéôéóìüò ôçò ÅéñÞíçò: Èñçóêåßåò êáé Ðïëéôéóìïß óå ÄéÜëïãï. Ç åßäçóç ìüò ðëçñïöïñåß áêüìç üôé åßíáé ç äåýôåñç öïñü ðïõ ç êáèïëéêþ ÏñãÜíùóç äéïñãáíþíåé ôï åôþóéï óõíýäñéü ôçò óå þñá ìå ðëçèõóìü êáôü ðëåéïøçößá ïñèüäïîï. Ç Ì.Ê.Ï Sant Egidio éäñýèçêå ôï 1968 áðü ôïí ðáíåðéóôçìéáêü êáèçãçôþ Éóôïñßáò ê. Andrea Riccardi. ÓÞìåñá, 40 ñüíéá ìåôü, ç ÏñãÜíùóç áñéèìåß ìýëç óå 70 þñåò. Ðñïóáíáôïëéóìüò ôçò åßíáé ç äéáìåóïëüâçóç ãéá ôçí åðßëõóç äéåèíþí êñßóåùí, ç õðïâïþèçóç ôïõ ïéêïõìåíéêïý äéáëüãïõ ìå ôçí ñéóôéáíéêþ ÁíáôïëÞ, êáé ç äéåèíþò áíèñùðéóôéêþ äñüóç ìåãüëçò êëßìáêáò, é- äßùò óôçí êáôáðïëýìçóç ôçò öôþ åéáò, ôïõ õðïóéôéóìïý êáé ôùí åðéäçìéêþí áóèåíåéþí óôïí Ôñßôï Êüóìï. Óôïí Andrea Riccardi, åîüëëïõ, áðïíåìþèçêå ôï äéåèíýò Âñáâåßï «ÊÜñïëïò ï ÌÝãáò 2009». Ç ÅðéôñïðÞ ôïí áñáêôþñéóå ùò «ìýãá åõñùðáßï Üíäñá, ï ïðïßïò ìå Ýíèåñìï æþëï îåðåñíü ôá èñçóêåõôéêü, ïìïëïãéáêü êáé å- èíéêü óýíïñá, ìå óôü ï ôçí áëëçëïêáôáíüçóç ôùí áíèñþðùí, ôçí ðáãêüóìéá áëëçëåããýç êáé ôçí ÈÅÓ, ÓÇÌÅÑÁ, ÁÕÑÉÏ Óáí äñïóåñþ áýñá êáé óáí áíïéîéüôéêï Üñùìá ìáò Ýñ- åôáé ç åêðïìðþ ôïõ ê. Öõíôáíßäç, óôï äåýôåñï åèíéêü êáíüëé. Ç áíèñùðüôçôá ïëüêëçñç Ý áóå ôï áìüãåëü ôçò åîáéôßáò ôçò Þäç åîáðëïýìåíçò ïéêïíïìéêþò êñßóçò. Ç åõñýôåñç ðåñéï Þ ìáò êáé éäéáßôåñá ç Åããýò ÁíáôïëÞ óôç ëùñßäá ôçò ÃÜæáò êáßãåôáé áðü ôá ðõñü ôïõ ðïëýìïõ, ôïõ ìßóïõò êáé ôçò áëëçëïåîüíôùóçò. Ç ÅëëÜäá ìáò ðñïóðáèåß íá óõíýëèåé áðü ôá áëëåðüëëçëá êôõðþìáôá âßáò ðïõ ìáò óõãêëüíéóáí ôïí ðåñáóìýíï ÄåêÝìâñéï êáé ìý ñé êáé ôéò ðñþôåò ìýñåò áõôïý ôïõ ñüíïõ. Êáé íá ç ÅêðïìðÞ ÈÅÓ, ÓÇÌÅÑÁ, ÁÕÑÉÏ, ðïõ Ýñ åôáé íá ìáò âåâáéþóåé üôé üëá ðüíù óôïí ðëáíþôç ìáò êáé ìýóá óôç þñá ìáò äå âáßíïõí ðñïò ôçí áðþëåéá êáé ôçí áõôïêáôáóôñïöþ Ïé íýïé, ôïõò ïðïßïõò ï ê. Öõíôáíßäçò ìáò ðáñïõóéüæåé êüèå ÊõñéáêÞ áðüãåõìá, ìáò õ- ðåíèõìßæïõí üôé õðüñ ïõí êáé óþìåñá íýïé ìå üìïñöá éäáíéêü êáé õøçëïýò óôü ïõò, ìáò êáëåß íá ôïõò ãíùñßóïõìå êáé íá ôïõò ìéìçèïýìå. Êáé ó åìüò ôïõò ìåãáëýôåñïõò, ìáò åðéôñýðåé íá óêåöôïýìå üôé äåí åãêáôáëåßðïõìå ðßóù ìáò åñåßðéá áëëü ìéá íýá æùþ ðïõ ÔÏ ÐÁÕËÅÉÏ ÅÔÏÓ Ìå åðéôõ ßá êáé ìå äéüöïñåò åêäçëþóåéò óõíå ßæåôáé ôï áöéåñùìýíï óôá 2000 ñüíéá áðü ôç ãýííçóç ôïõ Áðïóôüëïõ ôùí Åèíþí. ÐïëëÝò åßíáé ïé åêäçëþóåéò ðïõ ïñãáíþíïíôáé áðü ôçí ìéêñþ åëëçíéêþ ÊáèïëéêÞ Êïéíüôçôá, åíéó õìýíç óçìáíôéêü áðü ôïõò êáèïëéêïýò ïéêïíïìéêïýò ìåôáíüóôåò ðïõ âñßóêïíôáé óôçí þñá ìáò. Ôüóï óôï íüôï, ÁèÞíá êáé ÊõêëÜäåò üðïõ ïé ìåãáëýôåñåò êáèïëéêýò Êïéíüôçôåò, üóï êáé óôï âïññü, üðïõ ï Ðáýëïò ßäñõóå ôéò ðñþôåò ñéóôéáíéêýò êïéíüôçôåò ôçò Åõñþðçò, ïñãáíþíïíôáé êýêëïé ìåëýôçò, ðïñåßåò-ðñïóêõíþìáôá óôá âþìáôá ôïõ Áðïóôüëïõ êáé áêïëïõèßåò ðñïóåõ Þò. Óôçí ÔÞíï, ìå ìéá ôýôïéá áêïëïõèßá óôéò 31 Äåêåìâñßïõ, Ýêëåéóáí ôï ñüíï ðïõ Ýöõãå ï åðßóêïðïò êáé ï éåñüò êëþñïò ìáæß ìå ìåñéêýò äåêüäåò ðéóôþí, óôï ðñïóêýíçìá ôçò ÉåñÜò Êáñäßáò, óôï Åîþìâïõñãï. Ìå êåíôñéêü èýìá: «ÌéìçôÝò ìïõ ãßíåóôå, üðùò êé åãþ ôïõ ñéóôïý», äéüâáóáí êåßìåíá áðü ôéò ÅðéóôïëÝò ôïõ êáé ðñïóêýíçóáí ôï ðáíü ñáíôï ÌõóôÞñéï äïîïëïãþíôáò ôïí Êýñéï

16 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÅÖÕÃÅ ÐÑÏÓ ÔÏÍ ÊÕÑÉÏ Óôï íïóïêïìåßï ôçò Óýñïõ, üðïõ ìåôáöýñèçêå åðåéãüíôùò, ï Éóßäùñïò Îåíüðïõëïò, ï ãíùóôüò óå üëïõò «ï Éæéíôüñ ôïõ Åîùìâïýñãïõ», Üöçóå ôçí ôåëåõôáßá ôïõ ðíïþ. Ï Êýñéïò èýëçóå íá ôïí áíáðáýóåé áðü ôç ìåãüëç äïêéìáóßá ðïõ õðýóôç é- äéáßôåñá ôá äõï ôåëåõôáßá ñüíéá ôçò æùþò ôïõ. Áðü íýïò åß å ôüîåé ôïí åáõôü ôïõ óôçí õðçñåóßá ôïõ íáïý ôçò ÉåñÜò Êáñäßáò óôï Åîþìâïõñãï ÔÞíïõ. ÓáñÜíôá ôýóóåñá, óáñüíôá ðýíôå, óáñüíôá Ýîç Ìå êáìüñé ìåôñïýóå ôá ñüíéá ðïõ õðçñýôçóå áõôü ôïí ïßêï ôïõ Êõñßïõ. Êáé êüèå ñüíï, óôï ôýëïò ôïõ åôþóéïõ ðáíçãõñéïý ìå áéóéïäïîßá ðüíôá åõ üôáí: êáé ôïõ ñüíïõ íüìáóôå êáëü íá ôï îáíáãéïñôüóïõìå. Áãüããõóôá ðñüóöåñå ôéò õðçñåóßåò ôïõ, ðüíôá ðñüèõìïò íá êáëýøåé ï ßäéïò üðïéá õðçñåóßá Þôáí áðáñáßôçôç ôç óôéãìþ åêåßíç. ÅõäéÜèåôïò äå üôáí ôïõò ðñïóêõíçôýò, ìå ôï åéñçíéêü ôïõ áìüãåëï ìðïñïýóå íá êáôáíïþóåé üëïõò êáé íá óõíåííïçèåß óå üëåò ôéò ãëþóóåò, åíþ ç åõ áñßóôçóþ ôïõ Þôáí íá âñßóêåôáé «óôéò áõëýò ôïõ Êõñßïõ». Êáé üôáí ï Êýñéïò ôïõ åðýâáëå áêüìç ìåãáëýôåñç äïêéìáóßá ìå ôïí áêñùôçñéáóìü ôùí êüôù Üêñùí, ôçí õðýìåéíå ìå õðïìïíþ, åðáíáëáìâüíïíôáò ìå åìðéóôïóýíç êáé ìý ñé ôýëïõò: «Áò åßíáé ãéá ôç äüîá ôçò ÉåñÜò Êáñäßáò». Áò åßíáé áéùíßá ç ìíþìç Ï ËÏÃÏÓ ÔÏÕ ÊÕÑÉÏÕ ÌÁÓ ÓÕÍÅ ÅÉ ÅðåéäÞ äåí åßìáóôå óõíçèéóìýíïé óôçí ÅëëÜäá íá âëýðïõìå äéåêêëçóéáóôéêýò åêäçëþóåéò êáé áíáæçôþóåéò ãýñù áðü èñçóêåõôéêü èýìáôá, ãé áõôü óçìåéþíïõìå ôç ëáìðñþ åêäþëùóç ðïõ ïñãüíùóáí áðü êïéíïý ïé äýï äéïìïëïãéáêïß èåóìïß ìå ôáõôüôçôá ñéóôéáíéêþ, ôï åëëçíéêü ôìþìá ôïõ Ïéêïõìåíéêïý Öüñïõì Åõñùðáßùí ñéóôéáíþí Ãõíáéêþí áöåíüò êáé ç ÅëëçíéêÞ ÂéâëéêÞ Å- ôáéñåßá áöåôýñïõ, ìå èýìá: «Áãßá ÃñáöÞ êáé Óýã ñïíåò ÅñìçíåõôéêÝò Ðñïóåããßóåéò». Ïé ïìéëçôýò, üëïé ôïõò ëáìðñïß åðéóôþìïíåò êáé ðíåõìáôéêïß Üíèñùðïé ìáò ïäþãçóáí êáé ìáò îåíüãçóáí óôá éåñü ÃñÜììáôá, âïçèþíôáò ìáò íá áíáêáëýøïõìå êüôé áêüìç áðü ôïí áðïêáëõðôéêü Ëüãï ôïõ Èåïý. Ôçí çìåñßäá áéñýôçóáí ôñåéò èñçóêåõôéêïß áîéùìáôïý ïé, ï óåâáóì. ÄçìçôñéÜäïò êáé Áëìõñïý ê. ÉãíÜôéïò, ï êáèïëéêüò Áñ éåðßóêïðïò Á- èçíþí ê. Íéêüëáïò êáé ï ðïéìýíáò ôçò Á åëëçíéêþò ÅõáããåëéêÞò Åêêëçóßáò áéä. ê. Ðáíáãéþôçò ÊáíôáñôæÞò. Ìå ôçí ðáñïõóßá ôïõò äåí ôßìçóáí áðëü ôçí åêäþëùóç, áëëü ôçí ìåôýôñåøáí óå óýíáîç. Êáé ïé ðáñüíôåò áéóèüíèçêáí ìýëç ôçò ìéáò áäéáßñåôçò êáé ðïëýìïñöçò Åêêëçóßáò. Ï Ëüãïò ôïõ Èåïý ìáò CARITAS IN VERITATE ¼ðùò ìáò ðëçñïöïñïýí êýêëïé ôïõ Âáôéêáíïý, ôçí Üíïéîç èá êõêëïöïñþóåé ç ðñþôç ìå êïéíùíéêü ðåñéå üìåíï å- ãêýêëéïò ôïõ ðüðá ÂåíÝäéêïõ 16ïõ. Óýìöùíá ðüíôïôå ìå ôïõò ßäéïõò êýêëïõò, ï ðüðáò äå èýëåé íá åðáíáëüâåé ðñüãìáôá ðïõ åéðþèçêáí êáé ðïõ áðïôåëïýí êïéíïýò ôüðïõò ãéá ôç äéäáóêáëßá ôçò Åêêëçóßáò, áëëü èýëåé íá ðñïôåßíåé êüðïéá íýá óôïé åßá ðïõ íá áíôáðïêñßíïíôáé óôéò áíüãêåò ôçò åðï Þò ìáò. Ðáëáéüôåñá, ï ðüðáò åß å ìéëþóåé ãéá ôçí «ðáãêïóìéïðïßçóç», ôéò «åðåßãïõóåò äéáôñïöéêýò áíüãêåò», ôéò «êëéìáôïëïãéêýò áëëáãýò». Óôçí êáéíïýñéá åãêýêëéï ðïõ èá Ý åé ôïí ôßôëï ÁãÜðç åí ôç ÁëÞèåéá ìáæß ìå ôéò ðåðïéèþóåéò ôùí ðñþôùí åãêõêëßùí èá ðñïóåããßóåé ôá êïéíùíéêü åñùôþìáôá ðïõ áðáó ïëïýí ôï óçìåñéíü ÐÑÙÔÅÕÅÉ Ç ÐÑÏÓÔÁÓÉÁ ÔÏÕ ÁÌÁ ÏÕ ÐËÇÈÕÓÌÏÕ Óôéò 14 Éáíïõáñßïõ, ìéëþíôáò óôï Óõìâïýëéï Áóöáëßáò ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí, ï áíôéðñüóùðïò ôçò Áãßáò äñáò óåâáóì. Celestino Migliore áíáöýñèçêå óôçí ðñïóôáóßá ôïõ Üìá ïõ ðëçèõóìïý. Áöïý õðåíèýìéóå üôé óõæçôþèçêå ãéá ðåñéóóüôåñï áðü äýêá ñüíéá, óõíý éóå ëýãïíôáò üôé «ç êáôüóôáóç êáé ç áóöüëåéá ôïõ Üìá ïõ ðëçèõóìïý åßíáé åéñüôåñç áðü ðñïâëçìáôéêþ, ó åäüí äñáìáôéêþ, üðùò ìðïñåß íá ôï äéáðéóôþóåé êáíåßò áðü ôç ëùñßäá ôçò ÃÜæáò ìý ñé ôï ÉñÜê, êáé áðü ôï ÓïõäÜí ìý ñé ôç Äçìïêñáôßá ôïõ Êïãêü». Êáé óõíý éóå: «Ç ðñüóâáóç óôçí áíèñùðéóôéêþ âïþèåéá, ç ðñïóôáóßá ôùí ðáéäéþí êáé ôùí ãõíáéêþí, ï áöïðëéóìüò, áõôü åßíáé ïé êýñéåò ðñïûðïèýóåéò ãéá ôçí êáëýôåñç ðñïóôáóßá ôùí ðïëéôþí. Åßíáé èëéâåñü íá âëýðåé êáíåßò üôé ðïëéôéêïß êáé óôñáôéùôéêïß ëüãïé ðåñíïýí ðñþôá áðü ôïõò áíèñùðéóôéêïýò Êáé åßíáé ôñïìåñü üôáí ãõíáßêåò êáé ðáéäéü ñçóéìïðïéïýíôáé ùò áíèñþðéíåò áóðßäåò ãéá íá ðáñåìðïäßóïõí ôçí ðñïþèçóç ôçò áíèñùðéóôéêþò âïþèåéáò ÃÜæá êáé ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÍ Ç æùþ ôùí ñéóôéáíþí óôçí ÉóëáìéêÞ Äçìïêñáôßá ôïõ ÉñÜí äåí åßíáé åýêïëç. ÅëÜ éóôïé åßíáé ïé êáèïëéêïß ðéóôïß, åëü éóôïé êáé ïé éåñåßò ðïõ ôïõò åîõðçñåôïýí. Êáé áêüìç ðåñéïñéóìýíåò ïé äõíáôüôçôåò ãéá ðñüóêëçóç éåñùìýíùí Þ ìïíá þí áðü Üëëåò þñåò. Ãéá ïðïéáäþðïôå åíýñãåéá, ãéá êüèå ðñùôïâïõëßá èñçóêåõôéêþ Þ áíèñùðéóôéêþ ñåéüæåôáé ç ó åôéêþ Üäåéá áðü ôç äçìüóéá áñ Þ. Ç êáèïëéêþ éåñáñ ßá ôïõ ÉñÜí áðáñôßæåôáé áðü ôïõò åðéóêüðïõò ðïõ åêðñïóùðïýí êáé ðïéìáßíïõí ôïõò ÁñìÝíéïõò, áëäáßïõò êáé Ëáôßíïõò êáèïëéêïýò ðéóôïýò áõôþò ôçò þñáò. ÊáôÜ ôçí ôáêôéêþ ôïõò åðßóêåøç óôïí ÔÜöï ôïõ áãßïõ ÐÝôñïõ, ï ðüðáò ÂåíÝäéêôïò 16ïò áðåõèõíüìåíïò ðñïò ôïõò 4 åðéóêýðôåò ôïõ ôïõò åßðå ìåôáîý Üëëùí: «Áíôéðñïóùðåýåôå ôïí ðëïýôï ôçò åíüôçôáò ìýóá óôçí ðïéêéëïìïñößá ðïõ õðüñ åé óôïõò êüëðïõò ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, êáé ãé áõôþí äßíåôå êáèçìåñéíü ìáñôõñßá óôç þñá óáò Êáé óþìåñá, üðùò êáé ðáëáéüôåñá, ç Åêêëçóßá äåí ðáýåé íá åíèáññýíåé üëïõò åêåßíïõò ðïõ öñïíôßæïõí ôï êïéíü êáëü êáé ôçí åéñþíç áíüìåóá óôá äéüöïñá Ýèíç»

17 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÐOËÉÔÉÓÌÉÊÁ ÄÉÅÈÍÅÉÓ ÓÕÍÁÍÔÇÓÇ ÃÉÁ ÔÇÍ ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁ Áðü ôéò 13 ùò 18 Éáíïõáñßïõ ô.ý. ðñáãìáôïðïéþèçêå ç ðáãêüóìéá ÓõíÜíôçóç ãéá ôçí ïéêïãýíåéá óôçí ðüëç ôïõ Ìåîéêïý. Ðñïò ôïõò ðéóôïýò ðïõ óõãêåíôñþèçêáí ãéá ôçí ðáíçãõñéêþ èåßá Ëåéôïõñãßá ðïõ ôåëýóôçêå ãéá ôç ëþîç ôùí åñãáóéþí óôç âáóéëéêþ ôçò Ðáíáãßáò ôçò Ãïõáäáëïýðçò, ï ðüðáò ÂåíÝäéêôïò 16ïò áðçýèõíå áðåõèåßáò ôçëåïðôéêü ìþíõìá. Ï ðïíôßöéêáò õðïãñüììéóå ìåôáîý Üëëùí: «Ç ïéêïãýíåéá åßíáé ôï áðáñáßôçôï èåìýëéï ãéá ôçí áíèñþðéíç êïéíùíßá êáé ãéá ôïõò ëáïýò, êáé áðïôåëåß áíáíôéêáôüóôáôï áãáèü ãéá ôá ðáéäéü, ðïõ áîßæåé íá ãåííçèïýí óôïí êüóìï ùò ï êáñðüò ôçò áãüðçò, ôçò ðëþñïõò êáé ãåííáéüäùñçò ðñïóöïñüò ôùí ãïíýùí ôïõò ç ïéêïãýíåéá åßíáé ï êáôåîï Þí ôüðïò ôçò äéáðáéäáãþãçóçò ôïõ áôüìïõ. Ç ïéêïãýíåéá áðïôåëåß Ýíá áëçèéíü ó ïëåßï ôçò áíèñùðüôçôáò êáé ôùí óôáèåñþí áîéþí. Ç ïéêïãýíåéá, èåìåëéùìýíç ðüíù óôïí áäéüëõôï ãüìï áíüìåóá ó Ýíáí Üíäñá êáé ìéá ãõíáßêá, åêöñüæåé ôüóï ôç äéüóôáóç ôçò ó Ýóçò ãïíýùí êáé ðáéäéþí üóï êáé ôçò ó Ýóçò áíüìåóá óôï Üôïìï êáé óôç êïéíùíßá, êáé åßíáé ï ôüðïò üðïõ ï Üíèñùðïò ìðïñåß íá ãåííçèåß ìå áîéïðñýðåéá, íá ìåãáëþóåé êáé íá áíáðôõ èåß Ç ÊÁÈÏËÉÊÇ ÅÊÊËÇÓÉÁ ÓÔÇ ÄÕÔÉÊÇ ÈÑÁÊÇ ¼ðùò ìáò ðëçñïöïñåß Äåëôßï Ôýðïõ áðü ôçí Áëåîáíäñïýðïëç, ôï ÓÜââáôï, 17 Éáíïõáñßïõ, ðñáãìáôïðïéþèçêå ç ðáñïõóßáóç ôïõ âéâëßïõ ôïõ ð. ÉùÜííç ÁóçìÜêç: «Ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá óôç ÄõôéêÞ ÈñÜêç ». Ç ðáñïõóßáóç Ýãéíå óôï Áíèßìåéï Åêêëçóéáóôéêü Ðïëéôéóôéêü ÊÝíôñï ôçò ðüëçò, õðü ôçí áéãßäá ôçò É. Ìçôñüðïëçò Áëåîáíäñïýðïëçò êáé ôçò Õðåñíïìáñ ßáò Ñïäüðçò- âñïõ. Óýìöùíá ðüíôá ìå ôï Äåëôßï Ôýðïõ, «Ï ê. Äïýêáò áíáöýñèçêå óôç óõìâïëþ ôïõ âéâëßïõ óôçí éóôïñßá ôçò ðüëçò, ãéá ôçí ïðïßá õðüñ ïõí óêüñðéåò ìåëýôåò, ï ê. Ìéíüðïõëïò äéáðßóôùóå üôé ðñüêåéôáé ãéá åðéóôçìïíéêü óýããñáììá ìå ìýèïäï êáé ðçãýò þóôå ïôéäþðïôå ãñáöåß óôï åîþò ãéá ôçí éóôïñßá ôçò ðüëçò íá ñåéüæåôáé íá á- íáäéöþóåé êáíåßò óôï âéâëßï áõôü. Ï Óåâ.ôïò ê. íèéìïò, ï ïðïßïò èýëçóå êáé ðñïþèçóå ôç äéïñãüíùóç ôçò ðáñïõóßáóçò, áíáöýñèçêå óôéò ó Ýóåéò Ïñèïäüîùí-Êáèïëéêþí êáé ôïí åðßóçìï èåïëïãéêü äéüëïãï, õðü ôï ðñßóìá ôçò ïñèüäïîçò èåþñçóçò ôùí ðñáãìüôùí êáé Ý- ðëåîå ôï åãêþìéï ãéá ôçí ðïéìáíôéêþ ðñïáßñåóç ôçò åîéóôüñçóçò ôùí ãåãïíüôùí ôçò êáèïëéêþò ðáñïéêßáò áðü ôï óõããñáöýá. Ç ê. ÊïëëÜñïõ áíáöýñèçêå óôá ðñïóùðéêü ôçò âéþìáôá óôï Íáü ôïõ Áã. ÉùóÞö ìýóù ôùí êáèïëéêþí óõããåíþí ôçò, ôéò äåêáåôßåò ôçò óõññßêíùóçò ôïõ áñéèìïý ôùí êáèïëéêþí ôçò ÅÊÄÇÌÇÓÅ ÅÉÓ ÊÕÑÉÏÍ Ôï ðñùß ôçò ÄåõôÝñáò, 19 Éáíïõáñßïõ, áðïäþìçóå óôïí Êýñéï ï ð. Ìé áþë ÄáëÝæéïò, ôçò Êïéíüôçôáò ôùí ÐáôÝñùí Ëáæáñéóôþí, ôçò Èåóóáëïíßêçò. Ï ð. Ìé Üëçò, ü- ðùò óõíçèßæáìå íá ôïí áðïêáëïýìå, ãåííçìýíïò óôçí íù Óýñï ôï 1937, åéóþëèå óôï ÔÜãìá ôùí ÐáôÝñùí ôçò ÁðïóôïëÞò ôï 1959 êáé åéñïôïíþèçêå éåñýáò ôï1966. Áðü ôüôå, áöéýñùóå ôç æùþ ôïõ óôïõò êáèïëéêïýò ðéóôïýò ôçò Èåóóáëïíßêçò êáé ôçò Âïñåßïõ ÅëëÜäïò ãåíéêüôåñá, ôïõò ïðïßïõò åðïßìáíå ùò åöçìýñéïò ìý ñé ôï Çãïýìåíïò ôçò Êïéíüôçôáò ôùí ðáôýñùí Ëáæáñéóôþí åðß ìáêñü óåéñü åôþí, áëëü êáé Áñ éåñáôéêüò Åðßôñïðïò ôïõ Áðïóôïëéêïý ÂéêáñéÜôïõ Èåóóáëïíßêçò ðáñýìåéíå áðëüò êáé ôáðåéíüò, åðéäéäüìåíïò óôç äéáðïßìáíóç ôùí ðéóôþí ðïõ ç Åêêëçóßá äéáìýóïõ ôùí ðñïúóôáìýíùí ôïõ ôïý åß å åìðéóôåõèåß. Áãüããõóôá êáé êáñôåñéêü õðýìåéíå ôç äïêéìáóßá ðïõ ôïõ åðéöýëáîå êáôü ôá ôåëåõôáßá ñüíéá ç âåâáñõììýíç õãåßá ôïõ. Êáé üðùò ìå åìðéóôïóýíç åß å åíáðïèýóåé óôïõò ãéáôñïýò ôçí õ- ãåßá ôïõ óþìáôïò, ôï ßäéï ìå åìðéóôïóýíç ðáñýäùóå ôçí øõ Þ ôïõ óôïí Êýñéï, óôçí õðçñåóßá ôïõ ïðïßïõ åß- å áöéåñþóåé ïëüêëçñç ôçí åðßãåéá æùþ ôïõ. Ï Êýñéïò áò ôïí áíáðáýåé. «Ðßóôç êáé Ðïëéôéóìüò»: óå áõôü óõíïøßæåôáé ç ðñïóðüèåéá áõôþò ôçò óôþëçò. Ç ðñïïðôéêþ ìáò áãêáëéüæåé ðïëëü: æùãñáöéêþ, ãëõðôéêþ, äéüöïñåò åêèýóåéò, ìïõóéêþ, ðåæïãñáößá, ðïßçóç êôë. Èá åðéäéþêïõìå íá ãéíüìáóôå êáôáíïçôïß áð üëïõò. Áí èýëåôå, ìðïñåßôå íá óôåßëåôå êáé ôéò äéêýò óáò ðñïôüóåéò êáé éäýåò. Óáò áíáöýñù ôï êõñßùò èýìá ôçò ôùñéíþò ìáò óôþëçò. Ðñüêåéôáé ãéá ôç ÍÜíá Óôåñãéïðïýëïõ, ðïõ èá êüìåé ìéá êèåóç ÆùãñáöéêÞò ìå èýìá ÅÓÙ ÊÁÉ ÁÍÙ, óôï ÊÅ- Ï (ïäüò Ìé áþë Âüäá 28, ÁèÞíá), áðü ôéò 5-26 Öåâñïõáñßïõ 2009 êáé èá åßíáé áíïéêôþ êüèå ìýñá áðü ôéò , åêôüò ÓáââÜôïõ. Ôá åãêáßíéá èá ðëáéóéþóåé ìå ôéò ìïõóéêýò ôïõ óõíèýóåéò óôï ðéüíï, ï ê. ñþóôïò Ðßóôç êáé Ðïëéôéóìüò Ðñüíôçò. Óôéò 22 Öåâñïõáñßïõ, çìýñá ÊõñéáêÞ êáé þñá 19.00, ç áñ éôýêôùí- æùãñüöïò ê. ÅëÝíç Íôßíéá Ìðïýíôáëç, èá ìéëþóåé ìå èýìá «Ç ðñïïðôéêþ óôï þñï êáé ôï ñüíï óôï Ýñãï ôçò ÍÜíáò Óôåñãéïðïýëïõ». ÐáñáèÝôïõìå óôç óõíý åéá ôçí êñéôéêþ ðáñïõóßáóç áõôþò ôçò Ýêèåóçò áðü Ýíáí åéäéêü. Ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò Βλέποντας την τελευταία δουλειά της ζωγράφου, έχει κανείς την ε- ντύπωση ότι αναζητούνται πρωτογενείς μορφές που ενυπάρχουν στην ίδια τη δομή της φύσης και οι ο- ποίες αποδεικνύουν αυτό που ισχυρίζονται οι Πυθαγόριοι: ο Θεός γεωμετρεί. Αν εξετάσει κανείς τη δομή των νιφάδων του χιονιού, των κυττάρων στο μικροσκόπιο και γενικότερα τις επιμέρους δομές, τόσο στο μικρόκοσμο, όσο και στο μακρόκοσμο, θα αντιληφθεί τις γεωμετρικές συντεταγμένες, που καταπλήσσουν με την αρμονία των συσχετίσεων, των αναλογιών, των χρωμάτων. Μέσα σ αυτές τις εκπληκτικές δομές, η Νάνα διακρίνει μια ουσιαστική πλευρά του κόσμου, αλλά και της σκέψης, αφού και αυτή δομείται, διαφορετικά στερείται νοήματος. Πότε με το διαβήτη, πότε εντελώς ε- λεύθερα, καταγράφει τα σχήματα-σύμβολα που εκφράζουν τις διορατικές της αποκαλύψεις: γεωμετρία, ρυθμός, χρώματα ως πρωτογενή στοιχεία, συμπλέκουν εικόνες, που αναφέρονται σ έναν κόσμο μαγικό, πέρα από τα όρια της καθημερινής τυποποίησης και της συμβατικής θέασης των πραγμάτων Στέλιος Λυδάκης Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης 34 35

18 ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ Philip PETTIT Èåùñßá ôçò åëåõèåñßáò, Áðü ôçí øõ ïëïãßá óôçí ðïëéôéêþ ôçò äñüóçò Åêäüóåéò Ðüëéò, 2007, óåë Ôüóï ï ôßôëïò, üóï êáé ï åíäåéêôéêüò õðüôéôëïò, ôçò ó åôéêü ðïëý ðñüóöáôçò ìåëýôçò ôïõ ãíùóôïý óôïõò êýêëïõò ôùí ðïëéôéêþí åðéóôçìþí Philip Pettit, áíôáðïêñßíïíôáé ðëþñùò óôï äéáëåêôéêü ðåñéå üìåíï ôïõ áíü åßñáò åðéìåëçìýíïõ ôüìïõ. Ç æùíôáíþ ðñïóåêôéêþ ãëþóóá ôçò ìåôüöñáóçò, (Ýñãï ôïõ ÁëÝîáíäñïõ ÊéïõðêéïëÞ) êüíåé ôçí á- íüãíùóç ðñáãìáôéêü åõ Üñéóôç. Ï Ö. ÐÝôéô åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ãåñïýò öùôïäüôåò óôïí áíïé ôü þñï ôçò ðïëéôéêþò åðéóôþìçò ôïõ ôýëïõò ôïõ åéêïóôïý êáé ôùí áñ þí ôïõ åéêïóôïý ðñþôïõ áéþíá. ÄéäÜóêáëïò ðåöùôéóìýíïò, é- êáíüò íá ìåôáäþóåé ôç äüäá ôçò ãíþóçò óå áêñïáôýò êáé óå áíáãíþóôåò ôïõ. Óôçí åíçìåñùôéêþ åéóáãùãþ (óåë ) áíáöýñåôáé, ðïëý óùóôü, üôé äåí åßíáé äõíáôü íá ãßíåôáé óþìåñá ëüãïò ãéá èýìáôá åëåýèåñçò âïýëçóçò êáé ðïëéôéêþò åëåõèåñßáò, ùñßò ôçí áíáäñïìþ óå êåßìåíá ôïõ Hobbes (17ïò áéþíáò) êáé ôïõ Kant (18ïò áéþíáò). Ãéáôß ï éñëáíäüò êáèçãçôþò ÐÝôéô óõãêåíôñþíåé ôéò áðüøåéò ôïõ ðåñß ðïëéôéêþò óôï ïõóéáóôéêü «ñåðïõìðëéêáíéóìüò»; ÅðåéäÞ ç ðñþôç ñßæá ôçò ëýîçò res publica (äçìïóßá õðüèåóç Þ äçìüóéï ðñüãìá åßäïò) åßíáé ðéï êïíôü óôç äéêþ ôïõ íïïôñïðßá, öáéíïìåíïëïãßá êáé áíôßëçøç. ëëùóôå, èåùñåß üôé ïé áðüøåéò ôùí öéëåëåõèýñùí êáé íåïöéëåëåõèýñùí óôï áóôþí óþìåñá, îåêüðçêáí Þ áäéáöüñçóáí Þ äåí áíáöýñïíôáé êáí óôïõò ðñïãåíåóôýñïõò äáóêüëïõò (Hobbes êáé Kant). Ç ñåðïõìðëéêüíéêç èåùñßá ðñïáóðßæåé «ìéá ðéï åîéóùôéêþ áíôßëçøç ãéá ôçí åëåõèåñßá»: äåí áñíåßôáé ìüíï ôçí åîùôåñéêþ åðýìâáóç êáé ôïí êáôáíáãêáóìü, áëëü áðïêëåßåé áêüìç êáé ôçí ðéèáíþ êõñéáñ ßá ïñéóìýíùí ðüíù óôïõò Üëëïõò, (áñ Þ ôçò ìç êõñéáñ ßáò). Óôï âéâëßï ôïõ Alain Renaut (Áëáßí Ñåíþ) Ôé åßíáé Ýíáò åëåýèåñïò ëáüò; Öéëåëåõèåñéóìüò Þ ñåðïõìðëéêáíéóìüò; (åêä. Ðüëéò) ãßíåôáé ìéá êáôáôïðéóôéêþ óõæþôçóç ôùí áðüøåùí ôïõ Ö. ÐÝôéô. «ÁââÜò ÓôÝöáíïò Äåëëáñüêáò: Óýñá, éóôïñéêþ é íçëáóßá» Ðáñßóé ÅéóáãùãÞ - ÌåôÜöñáóç - Ó üëéá: Äñ. ÌÜñêïò Ñïýóóïò - Ìçëéäþíçò Åêäüóåéò Ðßóôç êáé ÆùÞ, 2008, óåë íá êåßìåíï çëéêßáò 218 ñüíùí ðñïóöýñåôáé óå ùñáßá íåïåëëçíéêþ ãëþóóá óôá Ýñéá ôùí áíáãíùóôþí ôïõ ôüðïõ ìáò. Ï ìåôáöñáóôþò êáé ó ïëéáóôþò ôïõ êåéìýíïõ, óõããñáöýáò óðïõäáßùí âéâëßùí ãéá ôçí éóôïñßá ôçò þñáò, êõñßùò ôùí ðåñéï þí ôïõ Áéãáßïõ ÐåëÜãïõò, ðáñáèýôåé ôïõò ôßôëïõò 64 ìéêñþí Þ ìåãüëùí ìåëåôþí ôïõ Þ âéâëßùí ôïõ ãéá ôç Óýñï, (óåëßäåò ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ). Ï ÌÜñêïò Ñïýóóïò Ìçëéäþíçò áñßæåé Ýíá åíäéáöýñïí Ýñãï óôéò âéâëéïèþêåò ìáò êáé ðïëý åõ Üñéóôåò þñåò áíüãíùóçò, åíçìýñùóçò êáé ñþóéìçò ðñáêôéêþò ãíþóçò ãéá ôçí éóôïñßá êáé ôçí êáèçìåñéíþ æùþ ôùí Óõñéáíþí ôïõ äåêüôïõ ïãäüïõ áéþíá. ÌéëôéÜäçò Êùíóôáíôßíïõ ÐáëáéÜ ÄéáèÞêç, Áðïêñõðôïãñáöþíôáò ôçí ðáíáíèñþðéíç ÊëçñïíïìéÜ Åêäüóåéò Áñìüò, óåéñü Óýíáîç. ÁèÞíá, Óåë. 98. «Ìå ôï âéâëßï áõôü åãêáéíéüæåôáé ìéá íýá óåéñü, ç óåéñü Óýíáîç, ç ïðïßá èá åðé åéñþóåé íá óõìâüëåé ìå ôïí äéêü ôçò ôñüðï óôçí åêöïñü ëüãïõ åê ìýñïõò ôïõ ðåñéïäéêïý Óýíáîç». Ìå áõôü ôá ëüãéá ðáñïõóéüæåé ôï âéâëßï áõôü ï Áñ éóõíôüêôçò ôïõ ðåñéïäéêïý ÈáíÜóçò Í. Ðáðáèáíáóßïõ, Ç éóôïñßá ôçò Èåßáò Ïéêïíïìßáò äéáâüæåé êáé áðïäßäåé õðü ôï äéêü ôçò ðñßóìá ôá ãåãïíüôá ôïõ ðáñåëèüíôïò Þ ôïõ ðáñüíôïò, (óåë. 37 ê.å.). ôóé ç Âßâëïò Ýñ åôáé ùò «êáôáãñáöþ ôçò åìðåéñßáò ôçò áðïêüëõøçò ôïõ Èåïý, (óåë. 64 ê.å.): áõôþ åßíáé ç ïõóéáóôéêþ ðñüèåóç ôùí êåéìýíùí ôçò Âßâëïõ. Áõôü äçëþíåé üôé ç Ð.Ä. äåí åßíáé êáèüëïõ Üíåõ óçìáóßáò ãéá ôç ñéóôéáíéêþ ðßóôç, áðü ôéò ðñþôåò ìýñåò ìý ñé óþìåñá, (óåë. 39 ê.å.). ÅðïìÝíùò, ç Éóôïñßá ðáñáìýíåé ùò þñïò åêäþëùóçò ôïõ èåëþìáôïò ôïõ Èåïý, (óåë. 71 ê.å.). ôóé ãßíåôáé ðéï áíôéëçðôü ôï ôåëåõôáßï ìýñïò ôïõ âéâëßïõ «Ðôþóç êáé óùôçñßá», (óåë. 85 ê.å.). Óôçí ÅëëÜäá, üðïõ ç åðáöþ ìå ôá êåßìåíá ôçò Âßâëïõ äåí åßíáé êáé ôüóï ðñï- ùñçìýíç, ôï åý ñçóôï áõôü âéâëßï Ýñ åôáé íá óõìðëçñþóåé ïñéóìýíá êåíü. Óõã áñçôþñéá êáé óôï åðßëåêôï ðåñéïäéêü Óýíáîç! Jean Luc MARION Ôï åñùôéêü öáéíüìåíï ìåôüöñáóç êáé åðßìåôñï ñþóôïò ÌáñóÝëëïò. Åêäüóåéò Ðüëéò, 2008, ÁèÞíá, óåë ÄéÜäï ïò ôïõ Em. Levinas óôï Ðáñßóé (Óïñâüíç) êáé ôïõ Paul Ricoeur, óôï ÓéêÜãï, ï J-L Marion åßíáé óþìåñá «ï åðéöáíýóôåñïò åêðñüóùðïò ôçò ãáëëéêþò öáéíïìåíïëïãéêþò ó ïëþò». Óôï «Åñùôéêü öáéíüìåíï îé óôï áóìïß» ãßíåôáé ëüãïò ãéá áíáãùãþ óôç «öëïãåñþ åðéèõìßá ôïõ õøçëïý, ñçóôü åðéèõìçìýíç» (óåë. 7). Ï óõããñáöýáò äáíåßóôçêå áõôü ôï ðåñéåêôéêü ñçôü óôç óõëëïãþ åðéãñáììüôùí Delie ôïõ Maurice Sceve ( ). ÊáôÜ ôñüðï ðñùôüôõðï ôï âéâëßï áõôü ðáñïõóéüæåé Ýîé Óôï áóìïýò. Ï ìåôáöñáóôþò áðïäßäåé Ýôóé óôá åëëçíéêü ôç ãáëëéêþ ëýîç Meditations. Áõôïß ïé Óôï áóìïß (Þ ðíåõìáôéêýò ìåëýôåò) áðáñôßæïõí ôá áíôßóôïé á êåöüëáéá ôïõ âéâëßïõ, óáí Ýîé ìáèþìáôá (Þ óêáëïðüôéá) ðïõ ïäçãïýí óôáäéáêü êáé ðñïïäåõôéêü óôçí ïõóéáóôéêþ áðüíôçóç ôïõ áðëïýóôáôïõ åñùôþìáôïò «ôé åßíáé ï Ýñùôáò». Ç áãüðç åßíáé ç áîßá ðïõ ùò ðñüîç êáé óôüóç æùþò óõìðëçñþíåé êáé ïëïêëçñþíåé ôï ß- äéï ôï áíèñþðéíï ðñüóùðï, ôçí åáõôüôçôá (ipseite), óåë. 75. ÐÝñá áðü êüèå éäéïôýëåéá, óôçí áðëþ ôõðéêþ åñþôçóç «ìå áãáðïýí;», ðñïóôßèåôáé ç áðüíôçóç, áëëü ðüëé õðü ìïñöþ åñþôçóçò: «ìðïñþ åãþ íá áãáðþóù ðñþôïò;», Üó åôá áí õðüñ åé Þ äåí õðüñ åé áíôáðüêñéóç. Óôéò óåëßäåò 411 êáé 412 ôïõ âéâëßïõ ôïõ, ï J.L. Marion ðáñïõóéüæåé ó åäüí ìéá åéóáãùãþ óôçí êáôáíüçóç ôïõ äåêüôïõ ôñßôïõ êåöáëáßïõ ôçò Á Ðñïò Êïñéíèßïõò ÅðéóôïëÞò ôïõ Ðáýëïõ: «Ï Èåüò áãáðü ìå ôçí ßäéá Ýííïéá üðùò åìåßò. Ìå ìéá Üðåéñç äéáöïñü. ¼ôáí ï Èåüò áãáðü (êáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ðïôý äåí ðáýåé íá áãáðü) áãáðü áðëþò áðåßñùò êáëýôåñá áðü ìáò. ÁãáðÜ óôçí åíôýëåéá, ùñßò óöüëìá, ùñßò ðëüíç, áðü ôçí áñ Þ ùò ôï ôýëïò. ÁãáðÜ ðñþôïò êáé ôåëåõôáßïò. Áñ éì. Âáóéëåßïõ ÌðáêïãéÜííç ÐÁÕËÏÓ: ¼ëá ãéá ôïí ñéóôü. Åêäüóåéò Èáâþñ, Áãñßíéï. êäïóç Â, Óåë «Ìðñïò óôç äéäáóêáëßá ôïõ Ðáýëïõ ù ñéïýí áêüìá êáé ç Öéëïêáëßá, êáé ôï Ãåñïíôéêü, êáé ç ðåñßöçìç Êëßìáêá öõóéêü êáé ïé äéäáóêáëßåò êáé íïõèåóßåò óõã ñüíùí óôüñåôò êáé Ãåñüíôùí, üóï áîéïóýâáóôïé êáé áí åßíáé». ¼óï üìùò åíèïõóéáóìýíïò êáé áí åßíáé áðü ôç äõíáìéêþ êáé îåêüèáñç äéäáóêáëßá ôïõ Ðáýëïõ, Üëëï ôüóï ï ó. öáßíåôáé üôé äåí åêôéìü ëéãüôåñï ôçí ßäéá ôç ìáñôõñßá ôïõ âßïõ ôïõ: «êáé ìðñüò óôï âßï ôïõ Ðáýëïõ ù ñéïýí áêüìá êáé ïé âßïé ôùí ìåãáëõôýñùí Áãßùí êáé èáõìáôïõñãþí ôçò Åêêëçóßáò ìáò». Áêïëïõèþíôáò óõíþèùò ôï êåßìåíï ôùí ÐñÜîåùí ôùí Áðïóôüëùí, Ýñãï ôïõ ìáèçôþ ôïõ Ðáýëïõ áãßïõ ËïõêÜ, ï ó. ðáñáêïëïõèåß âþìá ðñïò âþìá ôçí åðßãåéá «êïóìïãïíéêþ» ðïñåßá ôïõ Áðïóôüëïõ ôùí Åèíþí. ÅîáéñåôéêÜ ðáñáóôáôéêüò, ï ó. ðáñïõóéüæåé Ýíá ïëïæþíôáíï óåíüñéï ìéáò ðüñá ðïëý åíäéáöýñïõóá ðñïóùðéêþò éóôïñßáò, åíôåëþò ìýóá óôçí Éóôïñßá. Âéâëßá ðïõ ëüâáìå BECQUART Nathalie - Naviguer avec saint Ignace - coll. Vie Chretienne - Hors serie No Paris 2008, 93 pages. ÎÇÑÉÏÐÁÉÄÇÓ Ãéþñãïò - Ç äéáìü ç ôùí åñìçíåéþí Gadamer - Habermas - êä. ÐÏËÉÓ - ÁèÞíá ISBN , óåë ÁÍÔÙÍÉÏÕ Äáõßä - ÄéáäñïìÝò êáé óôüóåéò óôç íåïåëëçíéêþ åêáßäåõóç, 19ïò- 20ïò áé. - Åêä. Ìåôáß ìéï - ÁèÞíá 2008, ISBN , óåë ÖÙÓÊÏËÏÓ ÌÜñêïò - Ôï ÁãÜðé - êä. Óýëëïãïò Áãáðéáíþí - ÔÞíïò 2008, óåë. 16. Ïäçãüò ãéá ôçí ÐïéìáíôéêÞ ôçò ÏéêïãÝíåéáò - êäïóç ôçò ÊáèïëéêÞò Éåñáñ ßáò ÅëëÜäïò - ÁèÞíá 2008, óåë. 80. Åðéóêåõèåßôå ôçí éóôïóåëéäá ìáò êáé óõìâïõëåõôåßôå ôç ÂÉÂËÉÏÈÇÊÇ ìáò

19 EÐÉÓÔÏËÅÓ ÁÍÁÃÍÙÓÔÙÍ Αγαπητέ π. Κοντίδη, Χαιρετώ και συγχαίρω για το ανανεωμένο ύφος του περιοδικού «ανοιχτοί Ορίζοντες» και ιδιαίτερα για το ευρύ πνεύμα του θέματος, του τόσο επίκαιρου και σύγχρονου, για την κοινωνία χωρίς αιδώ. Εύχομαι και ελπίζω να έχει την απήχηση που αξίζει Φιλικότατα, Μ. Π. ζωγράφος Φίλτατό μου περιοδικό «Ανοιχτοί Ορίζοντες», πώς σε διαμόρφωσαν έτσι; Σε προμηθεύομαι και σε διαβάζω ανελλιπώς από 14 χρονών και είμαι 79. Δε σε πέταγα ποτέ, αλλά αρεσκόμουν να σε διαβάζω, να μου λες για το Χριστό, την Παναγία και τους βίους αγίων, όλα για την τόνωση της χριστιανικής πίστης μας. Τώρα δεν ξέρω σε τι ωφελεί πνευματικά (γιατί αυτή νομίζω είναι η αποστολή σου) αυτή η πολυχρωμία σε κάθε σελίδα και σκόρπιες βουβές φωτογραφίες: τι μας προσφέρουν πνευματικά; Από τα τεύχη που πήρα στα χέρια μου ένα μόνο με συγκίνησε, εκείνο για την προσφορά της Κάριτας στους φυλακισμένους. Αυτά σου τα γράφω καλοπροαίρετα και με αγάπη. Α. Π. Σύρος Σεβαστέ και αγαπητέ π. Θεόδωρε, Ένας χρόνος έχει περάσει και θα ήθελα να σας εκφράσω τις ευχές μου για να συνεχίσετε την ανανεωμένη έκδοση του περιοδικού Α.Ο. Είναι αλήθεια ότι είναι πολύ δύσκολο ένα περιοδικό να ανταποκρίνεται στις προσμονές ενός κοινού τόσο ποικιλόμορφου όπως είναι οι Καθολικοί της Ελλάδας. Εγώ βρίσκω ότι η νέα αυτή μορφή είναι πολύ προσιτή, ευχάριστη στην όψη και την ανάγνωση, και προσφέρει ποικιλία θεμάτων που κατατοπίζουν, μορφώνουν και προσφέρουν ερεθίσματα για να ωριμάζει η πίστη μας. Σε όσους προφασίζονται ότι δεν έχει πολλές «ειδήσεις» και ότι είναι «δύσκολο», θα ήθελα να πω ότι αξίζει το κόπο να κάνουμε μια προσπάθεια για όλο και περισσότερη εμβάθυνση. Και είναι και καθήκον μας να στηρίζουμε αυτές τις εκδόσεις, εμείς που μπορεί να είμαστε μια σταγόνα αλλά να θυμόμαστε ότι όλος ο ωκεανός είναι φτιαγμένος από σταγόνες. Θερμές ευχές, Σ. Φ. Τήνος Αγαπητέ π. Κοντίδη, Στο τελευταίο τεύχος των Ανοιχτών Οριζόντων, βρήκα πολύ ενδιαφέροντα τα θέματα που παρουσιάσατε, ιδιαιτέρως, δε, το φάκελο για τους Ιρακινούς χριστιανούς, για τους οποίους ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε, ίσως και τίποτα. Θα ήθελα να σας συγχαρώ για την προσπάθειά σας αυτή να αναδείξετε την ποικιλότητα που χαρακτηρίζει την Καθολική Εκκλησία, κυρίως τα πιο παραμελημένα τμήματά της στο διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό περιβάλλον που ζούμε σήμερα. Θεωρώ εύστοχο τον τρόπο που δίνονται σημαντικές πληροφορίες για την κατάσταση της τοπικής Καθολικής Εκκλησίας μέσω του περιοδικού σας, με συνεντεύξεις και απόψεις δοσμένες απευθείας από τους ανθρώπους που την απαρτίζουν. Σας προτρέπω να συνεχίσετε με ζήλο την προσπάθειά σας και για άλλες κοινότητες ξένων καθολικών που ζουν σήμερα σ ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς και να γνωστοποιήσετε τις πληροφορίες αυτές και στις επαρχίες στις οποίες ανήκουν οι μερίδες αυτές καθολικών χριστιανών. Η πρόοδος του περιοδικού είναι εμφανής από το πρώτο τεύχος μέχρι σήμερα. Εύχομαι το έργο σας να προχωρήσει με επιτυχία και στο μέλλον. Με εκτίμηση, Σ. Δ., Αθήνα Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Óôï åðüìåíï ôåý ïò: Ï ñüëïò ôïõ ðáôýñá óþìåñá íáò áðü ôïõò èåóìïýò ðïõ ãíùñßæåé âáèåéýò áëëáãýò ìå Üìåóåò óõíýðåéåò óôç æùþ ìáò åßíáé ï èåóìüò ôçò ïéêïãýíåéáò. ÌÝóá óôï èåóìü ôçò ïéêïãýíåéáò ç ìïñöþ ðïõ áëëüæåé ìå ôïí ðéï åíôõðùóéáêü ôñüðï åßíáé áõôþ ôïõ ðáôýñá. Ç ìïñöþ êáé ï ñüëïò ôïõ ðáôýñá ìåôáöýñåé óôá ðáéäéü ôïõò êáíüíåò æùþò êáé óõìðåñéöïñüò. ÌÝóá áðü ôç ó Ýóç ìå ôïí ðáôýñá äéáìïñöþíïõìå ôçí éêáíüôçôá íá áðïöáóßæïõìå, íá äåóìåõüìáóôå, íá õéïèåôïýìå êáíüíåò óôïí ôñüðï æùþò ìáò. Ç áìöéóâþôçóç ôïõ ðáôýñá êáé ç áìöéóâþôçóç ôùí êáíüíùí æùþò êáé ôçò ðáñüäïóçò ðüíå ìáæß. Ðþò äéáìïñöþíåôáé, ëïéðüí, ç ìïñöþ êáé ï ñüëïò ôïõ ðáôýñá óôç óýã ñïíç æùþ; Ðþò ç áëëáãþ óôïí ñüëï ôïõ åðçñåüæåé ôçí ïéêïãýíåéá êáé ôçí êïéíùíßá; Ôáêôïðïéåßóôå ôç óõíäñïìþ óáò, Ý ïõìå áíüãêç áðü ôçí õðïóôþñéîþ óáò! 38 39

20 ÄÉÌÇÍÉÁÉÏ ÊÁÈÏËÉÊÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÏÕ & ÊÏÉÍÙÍÉÊÏÕ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÉÓÌÏÕ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ Êùäéêüò: 1044 ÔÅÕ ÏÓ 1055 ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ _ ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ 2009 ÔéìÞ ôåý ïõò: 5 åõñþ Ç åëëçíïãáëëéêþ ó ïëþ Jeanne d Arc ôùí áäåëöþí ôïõ Áãßïõ ÉùóÞö åïñôüæåé ôá 150 ñüíéá åñãáóßáò êáé ðñïóöïñüò óôçí êïéíùíßá êáé óôç Åêêëçóßá. ÁÉÔÇÓÇ ÓÕÍÄÑÏÌÇÓ ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê Ï áðüóôïëïò Ðáýëïò Ç æùþ êáé ôï Ýñãï ôïõ ÔÁÑÁ ÅÓ ÓÔÇÍ ÁÈÇÍÁ ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÁ ÄÑÙÌÅÍÁ ÅÔÇÓÉÁ 20,00 TÇË.: