«Οη Πύιεο κέζα ζην ρξόλν: Πόιεηο - Πύιεο θαη Πνιπθεληξηθή Αλάπηπμε ηνπ Δπξωπαϊθνύ Υώξνπ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Οη Πύιεο κέζα ζην ρξόλν: Πόιεηο - Πύιεο θαη Πνιπθεληξηθή Αλάπηπμε ηνπ Δπξωπαϊθνύ Υώξνπ»"

Transcript

1

2 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΧΝ & ΣΟΠΟΓΡΑΦΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ «Οη Πύιεο κέζα ζην ρξόλν: Πόιεηο - Πύιεο θαη Πνιπθεληξηθή Αλάπηπμε ηνπ Δπξωπαϊθνύ Υώξνπ» Κνξνθπζάθε Αλδξνκάρε Γεσγξάθνο ΠΜ: «Σερληθέο θαη Μέζνδνη ζηελ Αλάιπζε, ην ρεδηαζκφ θαη ηε Γηαρείξηζε ηνπ Υψξνπ» Καηεχζπλζε: Υαξηνγξαθηθή Παξαγσγή θαη Γεσγξαθηθή Αλάιπζε Μπξίδεο Μύξωλ Δπηβιέπωλ Καζεγεηήο Θεζζαινλίθε, Ηνχληνο 2010

3 ΠΡΟΛΟΓΟ ε κηα επνρή πνπ ε νηθνλνκηθή θξίζε εμαπιψλεηαη ηαρχηαηα ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε, έξρεηαη θαη πάιη ζην πξνζθήλην ην δήηεκα ηεο επξσπατθήο ζπλνρήο θαη ηεο ηζφξξνπεο αλάπηπμεο ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Γηα λα αληηκεησπηζηεί ε ππεξβνιηθή ζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ θαη νηθνλνκηθήο ηζρχνο ζε κία θαη κφλν δπλακηθή δψλε, θαζίζηαηαη αλαγθαία ε εθαξκνγή ελφο πξνηχπνπ βηψζηκεο ρσξηθήο αλάπηπμεο, ηνπ κνληέινπ πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο, ην νπνίν εζηηάδεη ζηε δεκηνπξγία ελφο πιέγκαηνο πφισλ - δπλακηθψλ αλαπηπμηαθψλ θέληξσλ ηα νπνία ζα ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία πεξηζζφηεξσλ δσλψλ νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο. Καζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ νη ιεγφκελεο πόιεηο πύιεο, πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ σο ζεκεία εηζφδνπ ζηα Δπξσπατθά θαη Παγθφζκηα εκπνξηθά, κεηαθνξηθά, ελεξγεηαθά θαη πιεξνθνξηαθά δίθηπα. Ο δπλακηζκφο θαη ε ζεκαληηθφηεηα ησλ πφιεσλ ππιψλ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζφο ηνπο παίδνπλ ελεξγφ ξφιν ζηελ παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία, ελψ νη ζρέζεηο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη κε ην ππφινηπν δίθηπν νηθηζκψλ δελ είλαη ζρέζεηο εγγχηεηαο, αιιά ξνήο πιεξνθνξίαο θαη παξαγσγηθήο ζπλεξγαζίαο. Καηά απηφ ηνλ ηξφπν νη πφιεηο πχιεο κπνξνχλ λα πξνσζήζνπλ ηελ αζηηθή αλάπηπμε θαη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή, δίλνληαο ψζεζε ζηηο ιηγφηεξν ειθπζηηθέο θαη αληαγσληζηηθέο πεξηθέξεηεο. Ζ έλλνηα θαη ν ξφινο πνπ θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ νη πφιεηο πχιεο ζηα πιαίζηα επίηεπμεο κηαο πην ηζνξξνπεκέλεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, αλαιχνληαη ζηελ παξνχζα εξγαζία κέζα απφ κηα ζχληνκε αλαδξνκή απφ ηηο ηζηνξηθέο πύιεο ησλ πεξηηεηρηζκέλσλ πόιεσλ, ζηηο δηαδηθηπαθέο πύιεο ηνπ ζήκεξα θαη ηηο ςεθηαθέο πόιεηο ηνπ κέιινληνο. ην ζεκείν απηφ, ζα ήζεια λα ηνλίζσ φηη ε νινθιήξσζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο δε ζα ήηαλ δπλαηή ρσξίο ηηο πνιχηηκεο ζπκβνπιέο θαη ηελ έκπεηξε θαζνδήγεζε ηνπ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ θνπ Μχξσλα Μπξίδε. Δπίζεο, αηζζάλνκαη ππνρξεσκέλε λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ νηθνγέλεηά κνπ αιιά θαη ηνπο θίινπο κνπ νη νπνίνη ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ζηελ ηειηθή δηακφξθσζε ηεο εξγαζίαο κε ζεκαληηθέο παξαηεξήζεηο θαη εχζηνρεο θξηηηθέο.

4 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ 4 ΔΤΡΔΣΖΡΗΟ ΔΗΚΟΝΧΝ ΔΤΡΔΣΖΡΗΟ ΥΑΡΣΧΝ - ΠΗΝΑΚΧΝ iii ΔΗΑΓΧΓΖ 1 ΜΔΡΟ Α ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΟΤ ΥΘΔ 2 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΧΝ ΠΟΛΔΧΝ Ζ έλλνηα ηεο πχιεο Καηεγνξίεο ππιψλ Πχιεο «ζαχκαηα» αξρηηεθηνληθήο: Ζ Πχιε ησλ Λεφλησλ -Μπθήλεο Πχιεο αζηείξεπηνπ πινχηνπ: Πχιε ηεο Ηζηάξ (Ishtar Gate) Βαβπιψλα Πχιεο κε ζξεζθεπηηθφ ραξαθηήξα: Οη Πχιεο ηεο Ηεξνπζαιήκ Πχιεο κε νρπξσκαηηθφ ραξαθηήξα Οη Πχιεο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο Οη Πχιεο ηεο Θεζζαινλίθεο Οη Πχιεο ηνπ Ζξαθιείνπ Οη Πχιεο ηεο παιηάο πφιεο ηεο Βαλ (Βξεηάλε) Πχιεο εηζφδνπ εμφδνπ Οη Πχιεο ηεο Αξραίαο Αζήλαο Ζ πχιε ηεο Καξηλζίαο (Gate of Carinthia) Βηέλλε Οη Πχιεο Πφξηεο ηνπ Παξηζηνχ (Portes de Paris) Πχιεο κε πνιηηηθφ ραξαθηήξα Ζ Πχιε ηνπ Βξαλδεκβνχξγνπ (Brandenburger Tor) Βεξνιίλν Ζ Πχιε ηνπ Ήιηνπ (Puerta del Sol) Μαδξίηε 14 ΜΔΡΟ Β ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΟΤ ΗΜΔΡΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΟΛΔΙ ΠΤΛΔ ΚΑΙ ΠΟΛΤΚΔΝΣΡΙΚΟ ΜΟΝΣΔΛΟ ΑΝΑΠΣΤΞΗ Ζ Θεσξία ηεο Πνισκέλεο Αλάπηπμεο Ζ πνισκέλε αλάπηπμε ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ Σα ρσξνηαμηθά πξνβιήκαηα ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ Σχπνη πφιεσλ πνπ εληείλνπλ ηελ πφισζε ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ Σν Μνληέιν Πνιπθεληξηθήο Αλάπηπμεο θαη ν ξφινο ησλ πφιεσλ ππιψλ ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ (ΑΚΥ) θαη πφιεηο πχιεο 26 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΣΤΠΟΛΟΓΙΑ ΠΟΛΔΧΝ - ΠΤΛΧΝ Ληκάληα πχιεο (Gateway ports) Ζ ηζηνξία ησλ Δπξσπατθψλ ιηκαληψλ Σα ιηκάληα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Αεξνδξφκηα Πχιεο (Gateway airports) Σα δηεπεηξσηηθά αεξνδξφκηα ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ Παλεπηζηεκηνππφιεηο Πχιεο Ζ ηζηνξία ησλ Δπξσπατθψλ παλεπηζηεκίσλ Οη Παλεπηζηεκηνππφιεηο σο πχιεο ηεο Δπξσπατθήο αλάπηπμεο Πφιεηο - πχιεο θαηλνηνκίαο 41 iii

5 3.4.1 Σν ηξίγσλν ηεο γλψζεο: Δπηζηήκε - Καηλνηνκία Έξεπλα Έξεπλα θαη Αλάπηπμε ζηνλ Δπξσπατθφ Υψξν Ο Σνπξηζκφο σο «πχιε» αλάπηπμεο Ο πλεδξηαθφο ηνπξηζκφο ζηελ Δπξψπε Πφιεηο - ζεκαληηθά ζπλεδξηαθά θέληξα Σνπξηζκφο θαη επξσπατθή πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά 45 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4: ΓΙΔΤΡΧΠΑΙΚΑ ΓΙΚΣΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΔΙ ΠΤΛΔ Δηζαγσγή Ο ξφινο ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ Ζ ζπκβνιή ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ Μεηαθνξψλ ζηελ αλάδεημε πφιεσλ ππιψλ 49 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ ΠΟΛΔΧΝ ΠΤΛΧΝ ΣΗΝ ΔΠΙΣΔΤΞΗ ΣΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΤΝΟΥΗ Ζ έλλνηα ηεο δηεχξπλζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Ο ξφινο ησλ πφιεσλ ππιψλ ζηα πιαίζηα ησλ κειινληηθψλ δηεπξχλζεσλ Πφιεηο πχιεο θαη επξσπατθή ζπλνρή 55 ΜΔΡΟ Γ ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΟΤ ΜΔΛΛΟΝΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6: ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΗΝ ΦΗΦΙΑΚΗ ΔΠΟΥΗ Λνγηθέο πχιεο θαη Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο Ζ Φεθηαθή ηερλνινγία σο κέζν αλάδεημεο κηαο «ζχγρξνλεο» κνξθήο νηθνλνκίαο Ζ εκθάληζε ηεο ειεθηξνληθήο νηθνλνκίαο: καθξννηθνλνκηθά θαη κηθξννηθνλνκηθά ζέκαηα Μηα λέα κνξθή πφιεο: Ζ Φεθηαθή Πφιε Ζ Υξήζε ησλ ςεθηαθψλ ππιψλ γηα ηελ αλάδεημε ησλ εηθνληθψλ πφιεσλ ηνπ κέιινληνο 62 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 63 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΥΑΡΣΧΝ ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΔΙΚΟΝΧΝ Δηθφλα 1: Ο παιαηφηεξνο ζσδφκελνο ράξηεο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, ζρεδηαζκέλνο ην 1422 απφ ηνλ ραξηνγξάθν Cristoforo Buondelmonti 3 Δηθφλα 2: Ζ κνλαδηθή πχιε ηεο πφιεο Intramuros 3 Δηθφλα 3: ρέδην ηεο νρπξσκέλεο πεξηβφινπ ηεο Μαλίια, Δηθφλα 4: Μπθήλεο, Ζ πχιε ησλ Λεφλησλ 4 Δηθφλα 5: Ζ Πχιε ηεο Ηζηάξ, ε εθζθαθή ηεο νπνίαο έγηλε απφ ην Γεξκαλφ θαζεγεηή Koldewey 5 Δηθφλα 6: H «πξνθεηηθή» Υξπζή Πχιε ηεο Ηεξνπζαιήκ 6 Δηθφλα 7: Ζ πχιε ηνπ Αγ. ηέθαλνπ 6 Δηθφλα 8: H κλεκεηψδεο Υξπζή Πχιε 7 Δηθφλα 9: H Κεξθφπνξηα 7 Δηθφλα 10: Παιηά Θεζζαινλίθε, Πχιε ζηελ Καιακαξηά, Φσηνγξαθία απφ ην Αξρείν Παπατσάλλνπ 8 Δηθφλα 11: Ζ Υξπζή Πχιε ή Πχιε ηνπ Βαξδαξίνπ ζε απεηθφληζε ηνπ 19νπ αηψλα 9 Δηθφλα 12: Οη πχιεο ηνπ κεζαησληθνχ Υάλδαθα 9

6 Δηθφλα 13: Ζ Υαληφπνξηα 10 Δηθφλα 14: Ζ Πχιε ηνπ Αγίνπ Βηθεληίνπ 11 Δηθφλα 15: Σνπνγξαθηθφ δηάγξακκα ηεο Αζήλαο ηνπ 5 νπ αηψλα π.υ. Σείρε θαη Πχιεο 11 Δηθφλα 16: Ζ Πχιε ηεο Καξηλζίαο φπσο ήηαλ ην Δηθφλα 17: Οη βαζηθέο πχιεο ηεο πφιεο ηνπ Παξηζηνχ 13 Δηθφλα 18: Ζ Πχιε ηνπ Βξαλδεκβνχξγνπ 14 Δηθφλα 19: Γηέιεπζε ησλ Γεξκαληθψλ ζηξαηεπκάησλ απφ ηελ πχιε ηνπ Βξαλδεκβνχξγνπ κεηά ηελ πηψζε ηνπ Σείρνπο ηνπ Βεξνιίλνπ 14 Δηθφλα 20: Ζ Πχιε ηνπ Ήιηνπ 15 Δηθφλα 21: Ζ Πχιε ηνπ Ήιηνπ ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα 15 Δηθφλα 22: Σν βηβιίν The Global City ηεο θνηλσληνιφγνπ Saskia Sassen, φπνπ γηα πξψηε θνξά ρξεζηκνπνηήζεθε ν φξνο Παγθφζκηα Πφιε 22 ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΥΑΡΣΧΝ / ΠΙΝΑΚΧΝ Υάξηεο 2.1: Πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα, θάηνηθνη αλά km 2 18 Υάξηεο 2.2: Οδηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ 18 Υάξηεο 2.3: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο επηβαηψλ 18 Υάξηεο 2.4: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ 19 Υάξηεο 2.5: ηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο επηβαηψλ 19 Υάξηεο 2.6: ηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ 19 Υάξηεο 2.7α: Σν θαηλφκελν ηεο θσηνξχπαλζεο 20 Υάξηεο 2.7β: Ζ Δπξψπε ηε λχρηα 20 Υάξηεο 2.8: Μεγαπφιεηο, Παγθφζκηεο Πφιεηο θαη Μεηξνπφιεηο ηεο Δπξψπεο 24 Υάξηεο 3.1: Υάξηεο ρσξεηηθφηεηαο ιηκέλσλ θαη πνηακψλ ηνπ Charles Joseph Minard 29 Υάξηεο 3.2: Ληκάληα θαη πισηέο νδνί ζηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα Μεηαθνξψλ 32 Υάξηεο 3.3: Γίθηπν Ληκαληψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Υψξνπ 33 Υάξηεο 3.4: Αεξνδξφκηα Πχιεο ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ 36 Υάξηεο 3.5: Παλεπηζηήκηα ηνπ Μεζαίσλα, "Historical Atlas" by William R. Shepherd, Υάξηεο 3.6: Οη Παλεπηζηεκηνππφιεηο ηεο Δπξψπεο 40 Υάξηεο 3.7: Απαζρνινχκελν πξνζσπηθφ ζηνλ ηνκέα ηεο Έξεπλαο & Αλάπηπμεο. 42 Υάξηεο 3.8: Δμαγσγή πξντφλησλ πςειήο ηερλνινγίαο. 42 Υάξηεο 3.9: Πχιεο Έξεπλαο, Σερλνινγίαο θαη Καηλνηνκίαο ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν. 43 Υάξηεο 3.10: Ο Σνπξηζκφο ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν 47 Υάξηεο 4.1: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ ρέδηα θαη Άμνλεο Πξνηεξαηφηεηαο 51 Υάξηεο 4.2: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ, ρέδηα Πξνηεξαηφηεηαο, ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Βεξνιίλν-Βεξφλα/Μηιάλν-Μπνιφληα-Νάπνιε-Μεζίλα Παξάξηεκα Υαξηψλ Υάξηεο 4.2 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 4.3: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ, ρέδηα Πξνηεξαηφηεηαο, ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο κεγάιεο ηαρχηεηαο ηεο λνηηνδπηηθήο Δπξψπεο Παξάξηεκα Υαξηψλ Υάξηεο 4.3 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 4.3 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 4.4: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ, ρέδηα Πξνηεξαηφηεηαο, ηδεξνδξνκηθφο Παξάξη

7 άμνλαο Λπψλ-Σεξγέζηε-Νηηβάηζα/Κφπεξ-Νηηβάηζα-Ληνπκπιηάλα-Βνπδαπέζηε-Οπθξαληθά εκα Υαξηψλ ζχλνξα Υάξηεο 4.4 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 4.5: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ, ρέδηα Πξνηεξαηφηεηαο, ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Γθληαλζθ-Βαξζνβία-Μπξλν/Μπξαηηζιάβα-Βηέλλε Παξάξηεκα Υαξηψλ Υάξηεο 4.5 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 4.6: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ, ρέδηα Πξνηεξαηφηεηαο, ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Αζήλα-φθηα-Βνπδαπέζηε-Βηέλλε-Πξάγα-Νπξεκβέξγε/Γξέζδε Παξάξηεκα Υαξηψλ Υάξηεο 4.6 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 4.7: Γηεπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαθνξψλ, ρέδηα Πξνηεξαηφηεηαο, Οδηθφο άμνλαο Ζγνπκελίηζα/Πάηξα-Αζήλα-φθηα-Βνπδαπέζηε Παξάξηεκα Υαξηψλ Υάξηεο 4.7 : Απφζπαζκα ηνπ Υάξηε Υάξηεο 5.1: Οη Πφιεηο Πχιεο ηεο Δπξψπεο 56 Υάξηεο 6.1: Πνζνζηφ λνηθνθπξηψλ πνπ έρεη πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν 61 Υάξηεο 6.2: Πνζνζηφ επηρεηξήζεσλ πνπ έρεη πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν 61 Πίλαθαο 4.1: Οη 30 άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο ησλ ΓΔΓ-Μ 50

8 ΔΙΑΓΧΓΗ Οη πφιεηο θξάηε ηεο Αξραίαο Διιάδαο, θιεξνδφηεζαλ ζην ζχγρξνλν πνιηηηζκφ ηδέεο κε παλαλζξψπηλε απήρεζε θαη δηαρξνληθή αμία φπσο ε αλαγλψξηζε ηεο ηδηαηηεξφηεηαο, ην δσληαλφ ελδηαθέξνλ γηα ηελ πνξεία ηεο θνηλφηεηαο θαη ε αλάγθε γηα επδαηκνλία θαη απηάξθεηα. ληαο νξγαλσκέλεο ζε έλα ηεξαξρεκέλν δίθηπν κεηξνπφιεσλ θαη απνηθηψλ, νη πφιεηο θξάηε αληάιιαζζαλ εκπνξεχκαηα, πιεξνθνξίεο, επθαηξίεο θαη ηδέεο, παξάγνληαο πιηθφ θαη πλεπκαηηθφ πινχην. Καηά απηφ ηνλ ηξφπν «γελλήζεθε» ε δηθηπαθή νξγάλσζε, κηα θιεξνλνκηά φρη «κνπζεηαθή» αιιά απφιπηα ζχγρξνλε θαη αλαγθαία ζην ζχγρξνλν παγθνζκηνπνηεκέλν θφζκν, φπνπ ηα δίθηπα ζπλεξγαζίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο, εληζρχνπλ ηελ εδαθηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή. Ζ δηθηπαθή νξγάλσζε θαη ν δηθηπαθφο πνιηηηζκφο πξνυπνζέηνπλ αθελφο πόιεηο πύιεο, ζεκεία εηζφδνπ, δειαδή ζηελ Δπξσπατθή θαη Παγθφζκηα αγνξά πνπ ζα πξνζθέξνπλ φιν ην εχξνο ησλ ππεξεζηψλ, ζα παξέρνπλ άκεζε πξφζβαζε ζε φινπο, ζα είλαη εληαγκέλεο ζηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο, αιιά ηαπηφρξνλα εληαγκέλεο ηζηνξηθά ζην γεσγξαθηθφ ηνπο πεξίγπξν κε ηνλ νπνίν ζα δηαηεξνχλ ππθλνχο δεζκνχο. Αθεηέξνπ, ζήκεξα πεξηζζφηεξν απφ πνηέ γίλεηαη ιφγνο γηα κηα παγθφζκηα νηθνλνκία ππεξεζηψλ ε νπνία βαζίδεηαη ζηελ αλάπηπμε ησλ δηαδηθηπαθψλ ππιψλ θαη ηε ξαγδαία εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο. Μέζα απφ ηηο δηαδηθηπαθέο πύιεο εμαζθαιίδεηαη ε ειεχζεξε θαη ηαρχηαηε κεηαθνξά γλψζεσλ θαη πξνσζείηαη ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Ζ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηεχεηαη ηελ έλλνηα ηεο πχιεο κέζα ζην ρξφλν, ελψ ηαπηφρξνλα εζηηάδεη ζηε ζπκβνιή ησλ πφιεσλ ππιψλ ζηα πιαίζηα ηεο ηζφξξνπεο αλάπηπμεο ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ. Ζ χιε ηεο ζπληίζεηαη σο εμήο: Σν Μέξνο Α κε ηίηιν Οη Πύιεο ηνπ Υζεο, αλαθέξεηαη ζηελ ηζηνξηθή έλλνηα ηεο πχιεο, φληαο ην βαζηθφ ζεκείν εηζφδνπ ησλ πφιεσλ πνπ πεξηβάιινληαλ απφ ηείρε. ην Κεθάιαην 1 γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα θαηεγνξηνπνίεζεο ησλ ππιψλ βάζεη ηνπ ξφινπ πνπ δηαδξακάηηζαλ, ελψ θάζε κηα θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ζπγθεθξηκέλα αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα απφ ηνλ Δπξσπατθφ θαη κε ρψξν. Σν Μέξνο Β κε ηίηιν Οη Πύιεο ηνπ ήκεξα, επηθεληξψλεηαη ζηελ έλλνηα θαη ην ξφιν ησλ πφιεσλ ππιψλ. Δηδηθφηεξα, ην Κεθάιαην 2 εζηηάδεη ζηελ πνισκέλε αλάπηπμε ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ θαη ζηελ αλάγθε δεκηνπξγίαο ελφο πιέγκαηνο πφισλ - δπλακηθψλ αλαπηπμηαθψλ θέληξσλ πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ επξσπατθή νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή νινθιήξσζε. ην πιαίζην απηφ απνζαθελίδεηαη ελλνηνινγηθά ε έλλνηα ηεο πφιεο πχιεο θαη αλαδεηθλχεηαη ν ξφινο ηνπο ζηελ εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο.

9 Δλ ζπλερεία, ζην Κεθάιαην 3 επηρεηξείηαη κηα θαηεγνξηνπνίεζε ησλ πφιεσλ ππιψλ ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ρεδίνπ Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, φζνλ αθνξά ζηελ έλλνηα ηεο πφιεο πχιεο. Καηά απηφ ηνλ ηξφπν ν φξνο πχιε απνδίδεηαη ζε πφιεηο κε ζεκαληηθά ιηκάληα, πφιεηο κε δηεπεηξσηηθά αεξνδξφκηα, παλεπηζηεκηνππφιεηο, πφιεηο νη νπνίεο απνηεινχλ ζεκαληηθά ηνπξηζηηθά εθζεζηαθά θέληξα θαη πφιεηο νη νπνίεο απνηεινχλ θέληξα έξεπλαο, ηερλνινγίαο θαη θαηλνηνκίαο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάδεημε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πφιεσλ ππιψλ είλαη ε ζπκκεηνρή ηνπο ζηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα (Κεθ. 4). Πην ζπγθεθξηκέλα, ζην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην αλαιχεηαη ε ζπκβνιή ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ Μεηαθνξψλ ζηελ αλάδεημε πφιεσλ ππιψλ, κε ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα πφιεσλ πνπ απνθηνχλ ην ραξαθηήξα πχιεο ιφγσ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηνπο 30 άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ Μεηαθνξψλ, νη νπνίνη αλακέλεηαη λα νινθιεξσζνχλ κέρξη ην Σν ηειεπηαίν θεθάιαην ηνπ Β κέξνπο (Κεθ. 5) παξαζέηεη ζεκαληηθά ζπκπεξάζκαηα φζνλ αθνξά ζηηο βαζηθέο θαηεγνξίεο ησλ πφιεσλ ππιψλ θαη επηθεληξψλεηαη ζην ξφιν πνπ θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ νη πφιεηο πχιεο ζηα πιαίζηα επίηεπμεο ηεο επξσπατθήο ζπλνρήο. Σν Μέξνο Γ κε ηίηιν Οη Πύιεο ηνπ Μέιινληνο, ην νπνίν απνηειεί θαη ηνλ επίινγν ηεο εξγαζίαο, αλαθέξεηαη ζηηο δηαδηθηπαθέο πχιεο νη νπνίεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ξαγδαία εμέιημε ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο, δεκηνπξγνχλ λέεο κνξθέο πφιεσλ φπσο ηελ «ςεθηαθή» πφιε ηνπ κέιινληνο, επηθέξνπλ ξηδηθέο αιιαγέο ζηνπο ηξφπνπο θαηαλάισζεο, παξαγσγήο θαη νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο, ελψ πξνζθέξνπλ λέεο δπλαηφηεηεο γηα αλάπηπμε, επεκεξία θαη πνηφηεηα δσήο (Κεθ. 6). Κιείλνληαο, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε «θησρή» βηβιηνγξαθία ζρεηηθά κε ηελ έλλνηα ηεο πχιεο γεληθφηεξα αιιά θαη ηεο πφιεο πχιεο εηδηθφηεξα, αχμεζαλ ην βαζκφ δπζθνιίαο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο. Βαζηθέο πεγέο πιεξνθνξηψλ απνηέιεζαλ επίζεκεο ηζηνζειίδεο θαη εθδφζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Europa, Eurostat), θαζψο θαη ην ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ φπνπ γηα πξψηε θνξά γίλεηαη αλαθνξά ζηελ έλλνηα ησλ πφιεσλ - ππιψλ θαη ζηε ζπκβνιή ηνπο ζηα πιαίζηα ηεο ηζφξξνπεο αλάπηπμεο ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ.

10 ΜΔΡΟ Α ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΟΤ ΥΘΔ «Οη πύιεο απνηεινύλ αλαπόζπαζην θνκκάηη ηεο ηζηνξίαο ησλ πόιεσλ θαη ησλ νρπξσκαηηθώλ ηνπο ηεηρώλ. Πύιεο πνπ θνζκνύζαλ μαθνπζηέο πόιεηο ηεο αξραηόηεηαο, πύιεο πνπ έγηλαλ ζεκεία ζπλάληεζεο αλζξώπσλ απ όιν ηνλ θόζκν, πύιεο κε ζξεζθεπηηθό ραξαθηήξα, πύιεο όπνπ δηαδξακαηίζηεθαλ απνηπρεκέλεο θαη επηηπρεκέλεο εμεγέξζεηο, πύιεο όπνπ δηαθεξύρηεθαλ πνιηηεύκαηα, πύιεο πνπ ζπλδέζεθαλ κε ηζηνξηθά γεγνλόηα, πύιεο νη νπνίεο έγηλαλ ζύκβνια αξρηηεθηνληθήο. Κάπνηεο από απηέο κε ην πέξαζκα ησλ ρξόλσλ έραζαλ ηε θήκε ηνπο, ελώ άιιεο απνηεινύλ έσο ζήκεξα αλαγλσξίζηκα ζύκβνια ζε όιν ηνλ θόζκν»

11 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΧΝ ΠΟΛΔΧΝ 1.1 Η έλλνηα ηεο πύιεο Ηζηνξηθά νη πχιεο απνηέιεζαλ ηα βαζηθά ζεκεία εηζφδνπ ησλ πφιεσλ πνπ πεξηβάιινληαλ απφ ηείρε (Δηθφλα 1). Πην ζπγθεθξηκέλα, νη πχιεο ησλ πφιεσλ ρηίζηεθαλ γηα λα παξέρνπλ έλα ζεκείν ειεγρφκελεο πξφζβαζεο ζηελ πφιε θαη αλαρψξεζεο απφ απηή, γηα αλζξψπνπο, νρήκαηα, αγαζά θαη δψα. Με ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, φκσο, νη πχιεο άξρηζαλ λα ζπγθεληξψλνπλ επηπξφζζεηεο ιεηηνπξγίεο πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηελ ππεξάζπηζε, ηελ αζθάιεηα, ηελ πγεία, ην εκπφξην θαη ηε θνξνινγία, νπφηε επαλδξψζεθαλ αληίζηνηρα απφ ηηο ζηξαηησηηθέο ή δεκνηηθέο αξρέο. Σαπηφρξνλα, ιεηηνχξγεζαλ θαη σο κέζα «δηάρπζεο» πιεξνθνξίαο φπσο λνκηθψλ θεηκέλσλ θαη κέηξσλ πνπ αθνξνχζαλ ηελ ηνπηθή θνηλσλία, ελψ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο νη πχιεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα πξνεηδνπνίεζε ή εθθνβηζκφ κε ηελ επίδεημε απνθεθαιηζκέλσλ εγθιεκαηηψλ ή δεκφζησλ ερζξψλ. Τπήξραλ βέβαηα θαη πεξηπηψζεηο πνπ νη πχιεο είραλ απιά δηαθνζκεηηθφ ξφιν, σο έλδεημε ηνπ πινχηνπ θαη ηεο αίγιεο κηαο πφιεο. Δηδηθφηεξα ζηηο πφιεηο κε έληνλν ην ζηνηρείν ηνπ απνθιεηζκνχ, πφιεηο δειαδή πνπ πεξηθιείνληαλ απφ ππθλά, ςειά ηείρε θαη ηάθξνπο, νη πχιεο δηαδξακάηηδαλ θαζνξηζηηθφ ξφιν (Δηθφλα 2) φληαο ε Δηθόλα 1: Ο παιαηόηεξνο ζωδόκελνο ράξηεο ηεο Κωλζηαληηλνύπνιεο, ζρεδηαζκέλνο ην 1422 από ηνλ ραξηνγξάθν Cristoforo Buondelmonti (Πεγή: Δηθόλα 2: Ζ κνλαδηθή πύιε ηεο πόιεο Intramuros (Πεγή:

12 κνλαδηθή δίνδνο επηθνηλσλίαο ηεο πφιεο κε ηνλ εθηφο ησλ ηεηρψλ θφζκν. Γηα ην ραξαθηεξηζκφ ησλ πφιεσλ απηψλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη ιαηηληθνί φξνη Intramuros Extramuros (θπξηνιεθηηθά εληφο ησλ ηεηρψλ εθηφο ησλ ηεηρψλ) έηζη ψζηε λα δνζεί έκθαζε ζην ζηνηρείν ηνπ εγθιεηζκνχ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε πφιε Intramuros (Δηθφλα 3), εθεί φπνπ βξίζθεηαη ε ζεκεξηλή Μαλίια πξσηεχνπζα ησλ Φηιηππίλσλ. Αλεμάξηεηα απφ ηε ρξήζε ηνπο, νη πχιεο απνηέιεζαλ έλα απφ ηα εππαζέζηεξα ζεκεία ηεο νρχξσζεο κηαο πφιεο, ελψ ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο εθηπιίρζεθε έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο ηζηνξίαο πξνζδίδνληαο ζηελ έλλνηα ηεο πχιεο αθφκε κεγαιχηεξε ηζρχ (Πεγή: Wikipedia). Δηθόλα 3: Σρέδην ηεο νρπξωκέλεο πεξηβόινπ ηεο Μαλίια, 1898 (Πεγή: Καηεγνξίεο ππιώλ Πύιεο «ζαύκαηα» αξρηηεθηνληθήο: Η Πύιε ηωλ Λεόληωλ - Μπθήλεο Ζ Πχιε ησλ Λεφλησλ (Δηθφλα 4), ζεσξείηαη σο ην πξψην παξάδεηγκα κλεκεηψδνπο γιππηηθήο πνπ ζπλαληάηαη ζηελ Δπξψπε. Καηαζθεπάζηεθε γχξσ ζην 1250 π.υ. θαη απνηέιεζε ηελ θχξηα είζνδν ηεο αθξφπνιεο ησλ Μπθελψλ. Ζ Πχιε πήξε ην φλνκά ηεο απφ ηελ πεξίθεκε αλάγιπθε παξάζηαζε ησλ δχν ιηνληαξηψλ πνπ θνζκνχλ ην ηξίγσλν πάλσ απφ ην ππέξζπξν θαη βξίζθνληαη αληηκέησπα δεμηά θαη αξηζηεξά απφ θηνλίζθν, ζηξέθνληαο ηα θεθάιηα ηνπο πξνο ηνλ επηζθέπηε. Δηθόλα 4: Μπθήλεο, Ζ πύιε ηωλ Λεόληωλ (Πεγή:

13 Αμηνζεκείσην απνηειεί ην γεγνλφο, φηη νη Μπθελαίνη θαηφξζσζαλ ην 13ν αηψλα π.υ. λα θηηάμνπλ κηα κλεκεηψδε ιηηή αλάγιπθε παξάζηαζε κε ηέιεηα ζπκκεηξία, ε νπνία εληάζζεηαη αξκνληθά ζηελ επηβιεηηθή αξρηηεθηνληθή ηνπ ρψξνπ (Πεγή: Υπνπξγείν Πνιηηηζκνύ θαη Τνπξηζκνύ) Πύιεο αζηείξεπηνπ πινύηνπ: Πύιε ηεο Ιζηάξ (Ishtar Gate) Βαβπιώλα Ζ γλσζηφηεξε απφ ηηο Πχιεο ηνπ πεξίθεκνπ ηείρνπο ηεο Βαβπιψλαο είλαη ε Πχιε ηεο Ηζηάξ, ή αιιηψο ''Πχιε ηεο Βαβπιψλαο'' ε νπνία ήηαλ αθηεξσκέλε ζηε ζεά ηνπ πνιέκνπ. Ζ Πχιε ηεο Ηζηάξ (Δηθφλα 5) ήηαλ κία απφ ηηο έμη πνκπηθέο πχιεο ηνπ αλαθηφξνπ ηνπ Ναβνπρνδνλφζσξ, ζην νπνίν αλήθαλ ηφζν νη θξεκαζηνί θήπνη φζν θαη ν Πχξγνο ηεο Βαβέι. Ζ Πχιε ε νπνία ρξνλνινγείηαη γχξσ ζην 575 π.υ. ήηαλ δηπιή θαη πεξλνχζε απφ δπν ηνίρνπο κε δπν πχξγνπο θαη πφξηεο πνπ άλνηγαλ πξνο ην εζσηεξηθφ ησλ ηεηρψλ θαη ρξεζίκεπαλ γηα ζθνπηέο. Ζ θπξία πχιε ήηαλ δηαθνζκεκέλε κε δξάθνληεο, έκβιεκα ηνπ ζενχ Μαξληνχθ, ζε ιεηαζκέλν ηνχβιν, αιιά θαη κε ηαχξνπο, νη νπνίνη ζπλδένληαλ κε ηνλ Αληάλη, ζεφ ηεο θαηαηγίδαο, ζε ζκαιησκέλα πιαθίδηα. Ζ αξρηηεθηνληθή θαη ε δηαθφζκεζε ηεο πχιεο ηεο Ηζηάξ ρσξίο ακθηβνιία αληηπξνζψπεπε ηε ριηδή θαη ηνλ αζηείξεπην πινχην ηεο ηζηνξηθήο πφιεο ηεο Βαβπιψλαο (Πεγή: Μεληαίν Πεξηνδηθό Πνιηηηζκνύ Ωο3). Δηθόλα 5: Ζ Πύιε ηεο Ηζηάξ, ε εθζθαθή ηεο νπνίαο έγηλε από ην Γεξκαλό θαζεγεηή Koldewey (Πεγή:

14 1.2.3 Πύιεο κε ζξεζθεπηηθό ραξαθηήξα: Οη Πύιεο ηεο Ιεξνπζαιήκ Ζ Υξπζή πχιε (Golden Gate), πχιε ηνπ ειένπο, πχιε ηεο αηψληαο δσήο ή φκνξθε πχιε (Δηθφλα 6), είλαη ε παιαηφηεξε απφ ηηο έληεθα πχιεο ησλ ηεηρψλ ηεο πφιεο θαη - ζχκθσλα κε ηελ Ηνπδατθή παξάδνζε - ε πχιε απφ ηελ νπνία κπήθε ν Ηεζνχο ζηελ Ηεξνπζαιήκ. Απφ εθεί έκπαηλαλ θαη νη Έιιελεο Παηξηάξρεο κέρξη ηνλ 8ν αηψλα. Αθξηβψο επεηδή θαηά ηελ Δβξατθή πξνθεηεία απηή ήηαλ ε πχιε απφ ηελ νπνία ζα πεξλνχζε ν Μεζζίαο, ν ζνπιηάλνο Suleiman ηελ ζθξάγηζε ην 1541 γηα λα απνηξέςεη ηελ εθπιήξσζε ηεο «πξνθεηείαο». Δπίζεο νη Μνπζνπικάλνη έρηηζαλ έλα λεθξνηαθείν κπξνζηά απφ ηελ πχιε, πηζηεχνληαο φηη ζα εκπφδηδε ηνλ πξφδξνκν ηνπ Μεζζία λα πεξάζεη. Δπίζεο ε πχιε ιέγεηαη φηη ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηειεηνπξγηθνχο ζθνπνχο θαηά ηνπο βηβιηθνχο ρξφλνπο θαη ππνινγίδεηαη φηη ρηίζηεθε γχξσ ζην 640κ.Υ. πάλσ ζηα εξείπηα ηεο παιηάο πχιεο, είηε απφ ηνλ Ηνπζηηληαλφ ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο νηθνδφκεζεο ηεο Ηεξνπζαιήκ, είηε απφ ηνπο πξψηνπο Άξαβεο θαηαθηεηέο. Μία αθφκε πχιε ηεο Ηεξνπζαιήκ κε ζξεζθεπηηθφ ραξαθηήξα είλαη ε Πχιε ηνπ Αγ. ηέθαλνπ (Δηθφλα 7) έμσ απφ ηελ νπνία ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε ιηζνβνιήζεθε ν πξψηνο Υξηζηηαλφο κάξηπξαο. (Πεγή: Wikipedia). Δηθόλα 6: H «πξνθεηηθή» Φξπζή Πύιε ηεο Ηεξνπζαιήκ (Πεγή: Δηθόλα 7: Ζ πύιε ηνπ Αγ. Σηέθαλνπ (Πεγή:

15 1.2.4 Πύιεο κε νρπξωκαηηθό ραξαθηήξα Οη Πύιεο ηεο Κωλζηαληηλνύπνιεο Σα Θενδνζηαλά ρεξζαία ηείρε ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ηα νπνία είραλ ρηηζηεί κε ζχλζεην ηξφπν σο κηα δηπιή νρπξσκαηηθή γξακκή πνπ πξνζηάηεπζε ηελ πφιε θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ Απηνθξαηνξία ζε πνιιέο πνιηνξθίεο αλά ηνπο αηψλεο, νδεγψληαο ζηελ πξνζσλπκία ηνπο σο «ζενθχιαθηα». Καηά κήθνο ηνπ ρεξζαίνπ ηείρνπο ππήξραλ 10 πχιεο θαζψο θαη κηα επίζεκε γηα ηελ είζνδν ηνπ απηνθξάηνξα. Απηή ήηαλ ε ιεγφκελε Υξπζή Πχιε (Δηθφλα 8), κηα κλεκεηαθή είζνδνο θνληά ζην λφηην άθξν ησλ ηεηρψλ ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο απ φπνπ εηζέξρνληαλ νη απηνθξάηνξεο γηα ηελ ηειεηή ζξηάκβνπ ζηελ πξσηεχνπζα. Οη ζηξαηησηηθέο πχιεο νδεγνχζαλ κφλν ζηνλ πεξίβνιν κεηαμχ ησλ ηεηρψλ θαη ήηαλ αξηζκεκέλεο, απφ λφην πξνο βνξξά: ε Πχιε ηνπ Πξψηνπ ή αιιηψο Πχιε ηνπ Υξηζηνχ, ε Πχιε ηνπ Γεπηέξνπ, ε Πχιε ηνπ Σξίηνπ, ε Πχιε ηνπ Σέηαξηνπ θαη ε Πχιε ηνπ Πέκπηνπ. Σαπηφρξνλα ππήξραλ θάπνηεο κηθξφηεξεο πχιεο γλσζηέο σο ππιίδεο πνπ ρξεζίκεπαλ ζηνπο ζηξαηηψηεο, γηα λα αλεβνθαηεβαίλνπλ ζηα ηείρε, ζηνπο αγγειηνθφξνπο ή ηνπο κπζηηθνχο θαιεζκέλνπο ή επηζθέπηεο ηνπ απηνθξάηνξα θαη ζηνπο κνλαρνχο πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνχζαλ γηα λα πεγαηλνέξρνληαη ζηα κνλαζηήξηα. Μηα απφ απηέο ηηο ππιίδεο ήηαλ θαη ε Κεξθφπνξηα (Δηθφλα 9), γλσζηή γηα ηνλ ηξαγηθφ ηεο ξφιν ζηελ άισζε ηεο Πφιεο ην Δηθόλα 8: H κλεκεηώδεο Φξπζή Πύιε (Πεγή: Δηθόλα 9: H Κεξθόπνξηα (Πεγή:

16 Σα παξάθηηα ηείρε ήηαλ κηθξφηεξα, αιιά ήηαλ ρηηζκέλα αθξηβψο δίπια ζηε ζάιαζζα ψζηε λα κελ κπνξεί λα απνβηβαζηεί ν ερζξφο εάλ δνθίκαδε επίζεζε απφ ηε ζάιαζζα. Οη πχιεο ηνπ παξάθηηνπ ηείρνπο ήηαλ κηθξφηεξεο ηνπ ρεξζαίνπ ηείρνπο θαη ιεηηνπξγνχζαλ θπξίσο σο εκπνξηθέο γηα ηνπο εκπφξνπο θαη γηα εθνδηαζκφ ησλ ζηξαηεπκάησλ κέζσ ηεο ζαιάζζηαο νδνχ (Πεγή: Βηθηπαίδεηα) Οη Πύιεο ηεο Θεζζαινλίθεο Ζ Θεζζαινλίθε ιφγσ ηεο πξνλνκηνχραο γεσγξαθηθήο ηεο ζέζεο, νρπξψζεθε πνιχ γξήγνξα κε γηγαληηαία ηείρε ηα νπνία απνζάξξπλαλ ηνπο ερζξνχο ηεο πφιεο. ηηο ηέζζεξηο πιεπξέο ηνπ ηείρνπο ήηαλ αλνηρηέο πχιεο νη νπνίεο έθιεηλαλ ηε λχρηα γηα ιφγνπο αζθαιείαο, ελψ κεηά ην θιείζηκν ησλ ππιψλ ε Θεζζαινλίθε ήηαλ πξαγκαηηθά απφξζεηε απφ ηελ μεξά. Γπν ήηαλ νη βαζηθέο πχιεο ηνπ αλαηνιηθνχ θαη δπηηθνχ ηείρνπο ηεο πφιεο. ε Πχιε ηεο Καιακαξίαο (Δηθφλα 10) θαη ε Λεηαία πχιε αληίζηνηρα. Ζ πξψηε βξηζθφηαλ ζηελ αλαηνιηθή έμνδν ηεο κεγάιεο ιεσθφξνπ ηεο Θεζζαινλίθεο, ηεο Δγλαηίαο Οδνχ θαη νλνκαδφηαλ έηζη θαζψο νδεγνχζε ζηελ πεξηνρή Καιακαξία, πνιχ πξηλ λα δεκηνπξγεζεί ν ζεκεξηλφο νκψλπκνο νηθηζκφο. Μέρξη ηηο αξρέο ηνπ 10 νπ αηψλα ε Πχιε ηεο Καιακαξηάο νλνκαδφηαλ Καζζαλδξεσηηθή Πχιε, πξνθαλψο δηφηη νδεγνχζε ζηελ Καζζάλδξεηα ηεο Υαιθηδηθήο. Καηά ηνλ ίδην ηξφπν νλνκαδφηαλ Λεηαία πχιε ε πχιε ηνπ Δηθόλα 10: Παιηά Θεζζαινλίθε Ζ Πύιε ηεο Καιακαξηάο, Φωηνγξαθία από ην Αξρείν Παπαϊωάλλνπ (Πεγή: macedonia.com).

17 δπηηθνχ ηείρνπο ε νπνία βξηζθφηαλ ζην δπηηθφ ηέξκα ηεο ζεκεξηλήο νδνχ Αγίνπ Γεκεηξίνπ θαη νδεγνχζε ζην ρσξηφ Λεηή. εκαληηθέο, επίζεο, πχιεο ησλ ηεηρψλ ήηαλ: ε πχιε ηεο Ρψκεο (θνληά ζην Λεπθφ Πχξγν), ε, ε Φεπδφρξπζε ή Νέα Υξπζή πχιε (ζην αλαηνιηθφ άθξν ηεο νδνχ Αγίνπ Γεκεηξίνπ), ε Υξπζή πχιε ή πχιε ηνπ Βαξδαξίνπ (Δηθφλα 11) θαη ε πχιε ηνπ Γηαινχ (θνληά ζηε ζάιαζζα). Γλσζηή πχιε ήηαλ θαη απηή ηεο Άλλαο Παιαηνινγίλαο πνπ ζψδεηαη θαη ζήκεξα ζηελ Άλσ Πφιε, θνληά ζηνλ πχξγν ηνπ Σξηγσλίνπ. Κνληά ζηηο πχιεο ε θαηαζθεπή ησλ ηεηρψλ ήηαλ πην επηκειεκέλε θαη ρξεζηκνπνηνχληαλ πέηξηλα θαη καξκάξηλα αγθσλάξηα ή νπηνπιηλζνδνκέο. Δπίζεο, ζε πνιιά ζεκεία εληνηρίδνληαλ ζπαζκέλα αγάικαηα θαη αξρηηεθηνληθά κέιε απφ ειιεληθά θηίζκαηα, βσκνχο θαη επηηχκβηεο ζηήιεο. Πάλσ ζηελ Αθξφπνιε, φπνπ ζηξαηνπέδεπε ε θξνπξά ηεο πφιεο, ππήξραλ 14 κηθξέο πχιεο πνπ ιέγνληαλ παξαπχιηα ή παξαπφξηηα θαη ρξεζίκεπαλ γηα ζηξαηησηηθνχο - θπξίσο - ιφγνπο. Παξφκνηεο κηθξέο πχιεο ππήξραλ θαη ζην παξαζαιάζζην ηείρνο (Πεγή: Παλεπηζηήκην Μαθεδνλίαο, Μλεκεία ηεο Θεζζαινλίθεο). Δηθόλα 11: Ζ Φξπζή Πύιε ή Πύιε ηνπ Βαξδαξίνπ ζε απεηθόληζε ηνπ 19νπ αηώλα (Πεγή: Οη Πύιεο ηνπ Ηξαθιείνπ Γελ ππάξρεη θακηά πφιε ηεο Δπξψπεο ή ηεο Αλαηνιήο πνπ λα ζψδεη ηφζν πιήξε θαη αθέξαηα ηα νρπξσκαηηθά ηεο έξγα, φπσο ην Ζξάθιεην ηεο Κξήηεο. Σα ηείρε ηνπ Ζξαθιείνπ (Δηθφλα 12) ε ηειεπηαία ιέμε ηεο νρπξσκαηηθήο ηέρλεο εθείλεο ηεο επνρήο, αξηζκνχζε ηέζζεξηο Δηθόλα 12: Οη πύιεο ηνπ κεζαηωληθνύ Φάλδαθα (Πεγή:

18 πχιεο. Σελ παιηά πφξηα ηνπ Μφινπ ζην ιηκάλη πνπ ηε γθξέκηζαλ νη Άγγινη ην 1898, ηελ πφξηα ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ ή ηνπ Λαδαξέην γηαηί απ' απηή πήγαηλαλ ζην ιηκνθαζαξηήξην ή ιαδαξέην, ηελ πφξηα ηνπ Παληνθξάηνξα - ηε γλσζηή ζήκεξα Υαληφπνξηα - θαη ζηελ λφηηα πιεπξά ηελ Πχιε ηνπ Ηεζνχ ή Καηλνχξηα πφξηα γηαηί ήηαλ ε ηειεπηαία πνπ θηηάρηεθε. Οη πχιεο άλνηγαλ ην πξσί κε ηελ αλαηνιή ηνπ ήιηνπ θαη έθιεηλαλ κε ηε δχζε, ελψ φζνη δελ πξφθηαηλαλ λα κπνπλ έγθαηξα ζηε πφιε δηαλπρηέξεπαλ ζε εηδηθά ζνισηά θηίξηα. Ζ Υαληφπνξηα (Δηθφλα 13) ήηαλ κηα απφ ηηο ειάρηζηεο εηζφδνπο ηνπ Μεζαησληθνχ Υάλδαθα θαη νπζηαζηηθά κέζσ απηήο επηθνηλσλνχζε ην Ζξάθιεην κε ηε δπηηθή Κξήηε. Ζ επηθνηλσλία ηνπ Ζξαθιείνπ κε ηελ Αλαηνιηθή Κξήηε γηλφηαλ κέζσ ηεο Πχιεο ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ, ε νπνία ζσδφηαλ κέρξη ηηο αξρέο ηνπ αηψλα καο (Πεγή: Παλεπηζηήκην Κξήηεο, Μλεκεία θαη ηζηνξηθά ζηνηρεία ηεο πεξηόδνπ ηεο Δλεηνθξαηίαο ζηελ πόιε ηνπ Ζξαθιείνπ ). Δηθόλα 13: Ζ εληππωζηαθή Φαληόπνξηα (Πεγή: Οη Πύιεο ηεο παιηάο πόιεο ηεο Βαλ (Βξεηάλε) Ζ πφιε ηεο Βαλ (Vannes) δηαθξίλεηαη γηα ηα θαιά δηαηεξεκέλα νρπξωκαηηθά ηείρε θαη ηηο κεγαινπξεπείο ηεο Πύιεο νη νπνίεο επηηξέπνπλ ηελ πξφζβαζε ζηελ παιηά intra-muros πφιε. ήκεξα ζηε Βαλ ζψδνληαη έμη Πχιεο: ε Πχιε ηνπ Αγίνπ Βηθεληίνπ (la Porte Saint- Vincent), ε Πχιε Φπιαθή (la Porte Prison), ε Πχιε Πνηέξλ (la Porte Poterne), ε Πχιε

19 ληε Καικφλ καδί κε ηνλ πχξγν ηεο (la Porte et la Tour de Calmont), ε Πχιε ηεο Παλαγίαο (la Porte Notre-Dame) θαη ε Πχιε ηνπ Αγίνπ Ησάλλε (la Porte Saint-Jean). Ζ θχξηα είζνδνο ζηελ παιηά πφιε ηεο Βαλ είλαη ε Πύιε ηνπ Αγίνπ Βηθεληίνπ (Δηθφλα 14). ην θνίισκα πάλσ απφ ηελ Πχιε, βξίζθεηαη ην άγαικα ηνπ Αγίνπ Βηθεληίνπ, ην νπνίν ζχκθσλα κε έλα ζξχιν ηεο πεξηνρήο, φηαλ θαηεβάζεη ην ρέξη ηνπ, ηφηε ε Βαλ ζα βπζηζηεί κέζα ζην λεξφ. Μία απφ ηηο παιαηφηεξεο εηζφδνπο ζηελ παιηά πφιε είλαη ε Porte Prison ε νπνία θαηά ηνλ Μεζαίσλα, έλσλε ηελ εληφο ησλ ηεηρψλ πφιε κε ηνλ «έμσ θφζκν» (Πεγή: Αίζξηνλ, Οη Πύιεο ηεο παιηάο πόιεο ηεο Βαλ). Δηθόλα 14: Ζ Πύιε ηνπ Αγίνπ Βηθεληίνπ (Πεγή: Πύιεο εηζόδνπ εμόδνπ Οη Πύιεο ηεο Αξραίαο Αζήλαο Οη δχν γλσζηφηεξεο πχιεο ηεο αξραίαο Αζήλαο, ήηαλ ην Γίππινλ θαη ε Ηεξά Πχιε, πχιεο νη νπνίεο νλνκάδνληαλ "Κεξακεηθέο" δηφηη ρψξηδαλ ηελ πεξηνρή ζε έζσ θαη ζε έμσ Κεξακεηθφ, φπνπ ππήξραλ νη ηάθνη. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην Γίππιν ή αιιηψο Θξηάζηαη Πχιαη, ή Κεξακεηθνχ Πχιαη (Δηθφλα 15), ήηαλ αθελφο ε θεληξηθφηεξε είζνδνο ηεο πφιεο θαη αθεηέξνπ ε κεγαιχηεξε πχιε ηνπ αξραίνπ θφζκνπ, ελψ ην ηεξάζηην κέγεζφο ηεο εμππεξεηνχζε ζηξαηεγηθνχο, ακπληηθνχο θαη ζξεζθεπηηθνχο ζθνπνχο. Έμσ απφ ην Γίππιν άξρηδε ε νδφο Κεξακεηθνχ ε νπνία είρε κνξθή πιαηείαο, δηφηη εθεί γίλνληαλ νη Δηθόλα 15: Τνπνγξαθηθό δηάγξακκα ηεο Αζήλαο ηνπ 5 νπ αηώλα π.φ. Τείρε θαη Πύιεο (Πεγή:

20 ηειεηέο (ζπλάμεηο, ζπζίεο, αγψλεο) πξνο ηηκήλ ησλ λεθξψλ πνπ εληαθηάδνληαλ ζην γεηηνληθφ Γεκφζην ήκα. Απφ εθεί δηέξρνληαλ θαη νη ηξεηο βαζηθφηεξεο νδηθέο αξηεξίεο ηεο αξραίαο Αζήλαο: ν δξφκνο πνπ εθθηλνχζε απφ ηελ Αθαδεκία, ν δξφκνο απφ ηνλ Πεηξαηά θαη ν δξφκνο ηεο Διεπζίλαο, πνπ ζπλέδεε ηελ Αζήλα φρη κφλν κε ην Θξηάζην Πεδίνλ αιιά θαη κε ηελ Πεινπφλλεζν θαη ηελ ππφινηπε Διιάδα. Αζθαιψο, εθηφο ησλ ππιψλ ππήξραλ ζε δηάθνξα επίθαηξα ζεκεία θαη ππιίδεο, έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο ησλ νπνίσλ έρεη αληρλεπζεί. Νφηηα ηνπ Γηπχινπ, ζε απφζηαζε ζρεδφλ 70 κ. αλνηγφηαλ ε Ηεξά Πχιε, απ φπνπ μεθηλνχζε ε ιεγφκελε Ηεξά Οδφο κε ηειηθή θαηάιεμε ην Θξηάζηνλ Πεδίνλ. Ο δξφκνο απηφο εμππεξεηνχζε ηελ Διεπζίληα πνκπή, ε νπνία θαηά ηελ εκέξα ηεο ενξηήο ησλ Διεπζηλίσλ αθνινπζνχζε κηα πνξεία ρηιηνκέηξσλ έσο φηνπ έθζαλε ζην ηεξφ ηεο Γήκεηξνο ζηελ Διεπζίλα. Πξνρσξψληαο θαηά κήθνο ηεο δπηηθήο πιεπξάο ησλ ηεηρψλ πξνο λφην, ηνπνζεηνχληαη θαηά θαλφλα νη Πεηξατθαί Πχιαη, ελψ θαηά ηελ βφξεηα πιεπξά ηεο πεξηκέηξνπ ηνπ ηείρνπο αλεπξέζεθαλ ηα εξείπηα ησλ Αραξληθψλ Ππιψλ. πσο δείρλεη ην φλνκά ηνπο, νδεγνχζαλ ζηνλ δήκν ησλ Αραξλψλ θαζψο θαη ζηελ Πάξλεζα, εμαζθαιίδνληαο ηελ επηθνηλσλία κε νιφθιεξν ην πξνο βνξξά ηεο πφιεσο ιεθαλνπέδην ηεο Αηηηθήο. Άιιεο γλσζηέο πχιεο ηεο Αξραίαο Αζήλαο ήηαλ νη Αηγέσο Πχιαη ή Ηππάδαη Πχιαη, νη Γηφκηαη Πχιαη, νη Ηηψληαη Πχιαη θαη νη Γηνράξνπο Πχιαη

21 (Πεγή: Αξραηνινγία ηεο Πόιεο ηωλ Αζελώλ) Η πύιε ηεο Καξηλζίαο (Gate of Carinthia) Βηέλλε πσο ζπλέβαηλε κε φιεο ηηο ζεκαληηθέο πφιεηο ηεο Δπξψπεο, έηζη θαη ε Βηέλλε ήηαλ πεξηηεηρηζκέλε απφ πξνζηαηεπηηθά ηείρε, ζε δηάθνξα ζεκεία ησλ νπνίσλ ππήξραλ πχιεο γηα ηε δίνδν απφ θαη πξνο ηελ πφιε. Μηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο πχιεο ήηαλ απηή ηεο Καξηλζίαο (Δηθφλα 16) ε νπνία ιαμεχηεθε ην 1641, βξηζθφηαλ ζην λφηην ηκήκα ησλ ηεηρψλ θαη απνηεινχζε ηε κνλαδηθή δίνδν απφ θαη πξνο ηε Νφηηα Δπξψπε. Μάιηζηα γηα πνιινχο αηψλεο ππήξμε ν θπξηφηεξνο αιιά θαη ζπληνκφηεξνο δίαπινο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηεο Βηέλλεο θαη ησλ κεγάισλ ιηκαληψλ ηεο Γέλνβαο θαη ηεο Σεξγέζηεο (Πεγή: PB Works, Online Team Collaboration). Δηθόλα 16: Ζ Πύιε ηεο Καξηλζίαο όπωο ήηαλ ην 1848 (Πεγή: Οη Πύιεο - Πόξηεο ηνπ Παξηζηνύ (Portes de Paris) Οη πχιεο ηνπ Παξηζηνχ (Δηθφλα 17) βξίζθνληαη επί ηεο πεξηθεξεηαθήο ιεσθφξνπ (boulevard périphérique) απφ ηελ νπνία πεξηθιείνληαλ ην Παξίζη θαη απνηέιεζαλ παξαδνζηαθά ηα βαζηθά ζεκεία εηζφδνπ ζηελ πφιε γηα πεδνχο θαη νρήκαηα. ήκεξα νη πχιεο βξίζθνληαη πιένλ εληφο ηεο πφιεο, θαζψο κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ ε πφιε επεθηάζεθε θαη θαηαζθεπάζηεθαλ δηαδνρηθά λέεο πεξηθεξεηαθέο νδνί (Πεγή: Wikipedia). Δηθόλα 17: Οη βαζηθέο πύιεο ηεο πόιεο ηνπ Παξηζηνύ (Πεγή:

22 1.2.6 Πύιεο κε πνιηηηθό ραξαθηήξα Η Πύιε ηνπ Βξαλδεκβνύξγνπ (Brandenburger Tor) Βεξνιίλν Ζ πχιε ηνπ Βξαλδεκβνχξγνπ (Δηθφλα 18) ην πην αλαγλσξίζηκν ζχκβνιν ηνπ Βεξνιίλνπ απνηέιεζε ηελ πχιε ηεο πφιεο θαη ζπλδέζεθε άξξεθηα κε πνιιά ζεκαληηθά γεγνλφηα ηεο ηζηνξίαο ηεο Γεξκαλίαο, αιιά θαη ηεο παγθφζκηαο ηζηνξίαο, ηδηαίηεξα ηνπ 20 νπ αηψλα. Ζ Πχιε θαηαζθεπάζηεθε κεηαμχ ησλ εηψλ 1788 κε 1791 θαη είλαη ε κνλαδηθή πχιε πνπ δηαηεξήζεθε κεηά ηελ θαηεδάθηζε ησλ ηεηρψλ ηνπ Βεξνιίλνπ. ηηο 30 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1933, κπξνζηά απφ ηελ πχιε ηνπ Βξαλδεκβνχξγνπ γηνξηάζηεθε απφ ηνπο Δζληθνζνζηαιηζηέο ε αλάιεςε ηεο εμνπζίαο. Δίθνζη νρηψ ρξφληα κεηά ην ρηίζηκν ηνπ Σείρνπο ηνπ Βεξνιίλνπ, ζηηο 22 Γεθεκβξίνπ 1989 θαη παξάιιεια κε ηελ πηψζε ηνπ Σείρνπο, ε Πχιε ηνπ Βεξνιίλνπ άλνημε, ελψλνληαο ηα δχν ηκήκαηα ηεο πφιεο (Δηθφλα 19). Αλακθίβνια ε Πχιε ηνπ Βξαλδεκβνχξγνπ απνηειεί ην ζχκβνιν ηνπ ηέινπο ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ, θαζψο θαη ην ζχκβνιν ηεο δηαίξεζεο ηεο Γεξκαλίαο θαη ηεο κεηέπεηηα επαλέλσζήο ηεο (Πεγή: Wikipedia). Δηθόλα 18: Ζ Πύιε ηνπ Βξαλδεκβνύξγνπ (Πεγή: Δηθόλα 19: Γηέιεπζε ηωλ Γεξκαληθώλ ζηξαηεπκάηωλ από ηελ πύιε ηνπ Βξαλδεκβνύξγνπ κεηά ηελ πηώζε ηνπ Τείρνπο ηνπ Βεξνιίλνπ (Πεγή: Η Πύιε ηνπ Ήιηνπ - (Puerta del Sol) Μαδξίηε Απνηειεί έλα απφ ηα πην γλσζηά θαη πνιππιεζή κέξε ηεο Μαδξίηεο, φληαο ην θέληξν ηνπ αθηηλσηνχ δηθηχνπ ησλ ηζπαληθψλ δξφκσλ. Ζ πχιε ηνπ ήιηνπ

23 (Δηθφλα 20) απνηέιεζε κία απφ ηηο πχιεο ησλ ηεηρψλ πνπ πεξηέβαιαλ ηε Μαδξίηε ην 15 ν αηψλα θαη πήξε ην φλνκά ηεο απφ ηνλ αλαηέιινληα ήιην ν νπνίνο θψηηδε ηελ είζνδν (θαζψο ε πχιε πξνζαλαηνιηδφηαλ ζηελ αλαηνιή). Μεηαμχ 17 νπ θαη 19 νπ αηψλα (Δηθφλα 21) ε πχιε ππήξμε ζεκαληηθφο ρψξνο αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ θαη ζπλάληεζεο «αγγειηνθφξσλ» πνπ έξρνληαλ απφ ην εμσηεξηθφ θαη άιια κέξε ηεο Ηζπαλίαο γηα λα ελεκεξσζνχλ γηα ηηο πην πξφζθαηεο εηδήζεηο ηεο Δπξψπεο. Δπίζεο ζηελ Πχιε ηνπ Ήιηνπ εθηπιίρζεθαλ πνιιά ζεκαληηθά ηζηνξηθά γεγνλφηα. Απφ εδψ μεθίλεζε ε απνηπρεκέλε εμέγεξζε ελάληηα ζηα γαιιηθά ζηξαηεχκαηα θαηνρήο ζηηο 2 Μαΐνπ 1808, εδψ δνινθνλήζεθε ην 1912 ν θηιειεχζεξνο πξσζππνπξγφο Υνζέ Καλαιέραο, ελψ, ην 1931 εδψ, απφ ην κπαιθφλη ηνπ ππνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ δηαθεξχρηεθε ε δεχηεξε δεκνθξαηία (Πεγή: Wikipedia). Δηθόλα 20: Ζ Πύιε ηνπ Ήιηνπ (Πεγή : Δηθόλα 21: Ζ Πύιε ηνπ Ήιηνπ ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηώλα (Πεγή :

24 ΜΔΡΟ Β ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΟΤ ΗΜΔΡΑ «Με ην πέξαζκα ησλ ρξόλσλ ε πύιε σο όξνο, άξρηζε λα απνθηάεη δηαθνξεηηθό πεξηερόκελν μεθεύγνληαο από ηα ζηελά όξηα ηεο θπξηνιεθηηθήο ηεο ζεκαζίαο. Γηαηεξώληαο ηελ έλλνηα ηεο εηζόδνπ, άξρηζε λα ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ επξύηαηα από πιήζνο επηζηεκώλ όπσο ηελ θνηλσληνινγία, ηε γεσγξαθία ηελ ειεθηξνληθή επηζηήκε, ηελ επηζηήκε ησλ ππνινγηζηώλ θαη άιιεο. Καηά απηό ηνλ ηξόπν πξνέθπςαλ λέεο έλλνηεο όπσο νη πόιεηο πύιεο, νη ινγηθέο πύιεο, νη δηαδηθηπαθέο πύιεο. ηα θεθάιαηα 2,3,4 θαη 5 ηνπ Μέξνπο Β, αλαιύεηαη ε έλλνηα ησλ πόιεσλ ππιώλ θαη ν ξόινο πνπ θαινύληαη λα δηαδξακαηίζνπλ ζηα πιαίζηα ηεο ηζόξξνπεο αλάπηπμεο ηνπ επξσπατθνύ ρώξνπ».

25 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΟΛΔΙ ΠΤΛΔ ΚΑΙ ΠΟΛΤΚΔΝΣΡΙΚΟ ΜΟΝΣΔΛΟ ΑΝΑΠΣΤΞΗ 2.1 Η Θεωξία ηεο Πνιωκέλεο Αλάπηπμεο Ζ άληζε γεσγξαθηθή αλάπηπμε εθθξάδεηαη ελ κέξεη σο κηα αληηπαξάζεζε δπλάκεσλ πνπ επηδηψθνπλ ηε γεσγξαθηθή ζπγθέληξσζε ή δηαζπνξά ζηελ θπθινθνξία ηνπ θεθαιαίνπ. Οη κελ ηάζεηο ζπγθέληξσζεο επλννχλ ηελ αλάπηπμε ζπγθεθξηκέλσλ, θπξίσο κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ ελψ νη ηάζεηο δηαζπνξάο δηαρένπλ ηελ αλάπηπμε απφ ζπγθεθξηκέλα ζεκεία ηνπ ρψξνπ ζε κηα επξχηεξε γεηηληάδνπζα γεσγξαθηθή επηθάλεηα (Μπξίδεο Μ., 2009). Γηα ηηο αληζφηεηεο πνπ ζρεκαηίδνληαη ζην ρψξν έρνπλ δηαηππσζεί θαηά θαηξνχο δηάθνξεο εξκελείεο απφ πνιινχο εξεπλεηέο. Απφ ηηο πην δεκνθηιείο θαη πιένλ έγθπξεο απνηέιεζε ε πξνζέγγηζε ηεο ζπζζσξεπηηθήο αηηηφηεηαο, ε νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζπκπιεξσκαηηθή ζεσξία ησλ πφισλ αλάπηπμεο ηνπ Perroux, ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ζηελ εξκελεία ηεο αληζφκεηξεο αλάπηπμεο ηνπ ρψξνπ. Ζ αμία ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζεσξεηηθήο πξνζέγγηζεο είλαη ηεξάζηηα θαζψο αθφκε θαη ζήκεξα νη κεραληζκνί ηεο ζπζζσξεπηηθήο αηηηφηεηαο βξίζθνληαη πίζσ απφ ηηο ζπλερηδφκελεο ηάζεηο γεσγξαθηθήο ζπγθέληξσζεο (πφισζεο) πιεζπζκψλ, νηθνλνκηθψλ θαη άιισλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ εληνπίδνληαη ζηνλ Δπξσπατθφ - θαη κε ρψξν (Μπξίδεο Μ., 2009). Πην ζπγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ην Γάιιν νηθνλνκνιφγν Perroux (1955) ηφζν ε ρσξηθή φζν θαη ε βηνκεραληθή αλάπηπμε δελ εκθαλίδνληαη παληνχ θαη ηαπηφρξνλα. Δκθαλίδνληαη ζε ζεκεία ή πφινπο αλάπηπμεο κε δηαθνξεηηθή έληαζε θαη απιψλνληαη κέζα απφ δηάθνξα θαλάιηα πξνθαιψληαο δηαθνξνπνηεκέλα ηειηθά απνηειέζκαηα γηα ην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο (Μπαιθάκνο Δ., 2007). Ζ ρσξηθή ζπγθέληξσζε ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζ' έλα αζηηθφ θέληξν πνπ ην πεξηβάιιεη κηα πξνβιεκαηηθή ή θαζπζηεξεκέλε πεξηνρή, ζα απμήζεη ην εηζφδεκα ηεο πεξηνρήο ζην ζχλνιν ηεο, ελψ ε αχμεζε απηή ζα είλαη κεγαιχηεξε απφ εθείλε πνπ ζα κπνξνχζε λα πξνθιεζεί αλ νη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο δελ ήηαλ ζπγθεληξσκέλεο, αιιά νκνηφκνξθα ή ηπραία θαηαλεκεκέλεο. Οπζηαζηηθά, δειαδή, ν νηθνλνκηθφο ρψξνο εθιακβάλεηαη απφ ηνλ Perroux σο έλα πεδίν πνπ απνηειείηαη απφ «πφινπο - θέληξα» θαη ζην νπνίν αλαπηχζζνληαη θεληξνκφιεο θαη θπγφθεληξεο ηάζεηο. Δηδηθφηεξα νη ζπγθεληξψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηνπο «πφινπο» νμχλνληαη κέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο ζπζζσξεπηηθήο αηηηφηεηαο κε ηελ αλάπηπμε ησλ εμσηεξηθψλ νηθνλνκηψλ, βάζεη ησλ δηαζπλδέζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ (Μπξίδεο Μ., 2009). 25

26 Σελ νηθνλνκηθή απηή πξνζέγγηζε ηνπ Perroux δηεχξπλε αξγφηεξα ν Boudeville αλαιχνληαο ηε γεσγξαθηθή δηάζηαζε ηνπ «πφινπ αλάπηπμεο» θαη εηζάγνληαο ηελ έλλνηα ηεο «πνιηθήο πεξηθέξεηαο». Πην ζπγθεθξηκέλα ζχκθσλα κε ηνλ Boudeville (1972) ε πνιηθή πεξηθέξεηα είλαη έλαο εηεξνγελήο ρψξνο ηνπ νπνίνπ ηα δηάθνξα κέξε έρνπλ ραξαθηήξα ζπκπιεξσκαηηθφ θαη δηαηεξνχλ κε έλαλ θπξίαξρν πφιν πεξηζζφηεξεο ζπλαιιαγέο απφ θάζε άιιν πφιν ηεο ίδηαο ηάμεο θπξίαξρν ζε κηα άιιε γεηηνληθή πεξηνρή. Ζ πνιηθή πεξηθέξεηα απνηειείηαη απφ ην θέληξν θαη ηελ ελδνρψξα ε νπνία πεξηβάιιεη ην θέληξν ελψ κεηαμχ ησλ δχν αλαπηχζζνληαη ξνέο κε ακθίδξνκε πνξεία (Μπξίδεο Μ., 2009). Δίλαη γεγνλφο φηη ε ζεσξία ησλ πφισλ αλάπηπμεο ελψ απνηέιεζε εδψ θαη ρξφληα ηελ πην δηαδεδνκέλε ζηξαηεγηθή γηα ηελ επίιπζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ πξνβιεκάησλ ζε αλαπηπγκέλεο θαη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, αληηκεηψπηζε έληνλε θξηηηθή κε πνιιά θνηλσληθά θαη ηδενινγηθά επηρεηξήκαηα. Σν ζεκαληηθφηεξν κεηνλέθηεκα πνπ παξνπζηάδεη ε ζπγθεθξηκέλε ζεσξία, είλαη φηη αδπλαηεί λα αληηκεησπίζεη νινθιεξσκέλα ηε ρσξηθή θαηαλνκή ησλ δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ θαζψο εζηηάδεη απνθιεηζηηθά ζηελ ακθίδξνκε ζρέζε θέληξνπ πεξηθέξεηαο, πξνθαιψληαο εζειεκέλα κηα δηαξζξσηηθή αζπκκεηξία ζε ελδνπεξηθεξεηαθφ θαη δηαπεξηθεξεηαθφ επίπεδν (Λακπξηαλίδεο Λ., 1993). 2.2 Η πνιωκέλε αλάπηπμε ηνπ Δπξωπαϊθνύ ρώξνπ Ζ Δπξσπατθή Έλσζε, κε 490 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο ζε κία έθηαζε 4 εθαηνκκπξίσλ ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ θαη κε δηεζλείο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ πεξίπνπ ην 1/5 ησλ παγθφζκησλ εηζαγσγψλ θαη εμαγσγψλ, απνηειεί ρσξίο ακθηβνιία κέξνο ησλ πιένλ ζεκαληηθψλ θαη ηζρπξψλ νηθνλνκηθψλ δσλψλ ηνπ θφζκνπ, αιιά θαη αληηπξνζσπεπηηθφ παξάδεηγκα άληζεο ρσξηθήο αλάπηπμεο (Europa). Οη ζπλερείο δηεπξχλζεηο ηεο Δ.Δ., ε άξζε ησλ Δζληθψλ ζπλφξσλ ησλ δηαθφξσλ θξαηψλ κειψλ ηεο θαη ε δεκηνπξγία κηαο εληαίαο αγνξάο, ζπλέβαιε πξσηαξρηθά ζηελ ελίζρπζε ηεο δεκνθξαηίαο, ηεο ζηαζεξφηεηαο θαη ηεο αζθάιεηαο ζηελ Δπξψπε. Καη επέθηαζε ε δηεχξπλζε πξνζέθεξε νθέιε ζηνπο πνιίηεο φιεο ηεο Έλσζεο νδεγψληαο ζηε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη δεκηνπξγψληαο εμαγσγηθέο θαη επελδπηηθέο επθαηξίεο γηα φια ηα θξάηε κέιε (Europa). ηα πιαίζηα ηεο δηεχξπλζεο νη πεξηθέξεηεο, νη πφιεηο θαη νη πεξηνρέο αληαγσλίδνληαη ε κία ηελ άιιε πξνθεηκέλνπ λα πξνζειθχζνπλ νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζέζεηο απαζρφιεζεο θαη ππνδνκέο, δηαδηθαζία ε νπνία απνηειεί κία απφ ηηο βαζηθέο δπλάκεηο πνπ θαζνδεγνχλ ηε ρσξνηαμηθή αλάπηπμε. Χζηφζν, νη δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Δπξψπεο δελ ζπκκεηέρνπλ ηζνδχλακα ζηελ αληαγσληζηηθή απηή δηαδηθαζία, ε νπνία επηπιένλ αληηκεησπίδεη εκπφδηα φηαλ ν αζπγθξάηεηνο αληαγσληζκφο νδεγεί ζηελ αλαπνηειεζκαηηθφηεηα θαη θαηαιήγεη ζηε δηάζπαζε ησλ πξνζπαζεηψλ θαη ησλ 26

27 επελδχζεσλ 1. Καηά ζπλέπεηα, παξφιν πνπ νη δηαθνξέο ηεο νηθνλνκηθήο απφδνζεο κεηαμχ ησλ "πινπζίσλ" θαη ησλ "θησρψλ" πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπαηθήο Έλσζεο παξνπζηάδνπλ ειαθξά κείσζε, νη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο νμχλνληαη ζην εζσηεξηθφ ησλ πεξηζζνηέξσλ θξαηψλ. ε γεληθέο γξακκέο, παξαηεξείηαη κηα κεγάιε ζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ (Υάξηεο 2.1) θαη νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο θεληξηθέο πεξηνρέο ή αιιηψο ζην «πεληάγσλν» ηεο Έλσζεο, πνπ εθηείλεηαη κεηαμχ ηνπ βφξεηνπ Γηφξθζαηξ ζηελ Αγγιία, ηεο Φξαλζ-Κνληέ ζηε Γαιιία, ηνπ Ακβνχξγνπ ζηε βφξεηα Γεξκαλία θαη ηνπ Μηιάλνπ ζηε βφξεηα Ηηαιία (2 ε Έθζεζε γηα ηε Σπλνρή). Αληίζεηα νη γεσκεηξηθά πεξηκεηξηθέο πεξηθέξεηεο ηεο Έλσζεο φπσο ε Διιάδα, ε Πνξηνγαιία, ε Ηζπαλία, ε Ηξιαλδία, ε λφηηα Ηηαιία θαη ε αλαηνιηθή Γεξκαλία είλαη νη ιηγφηεξν επεκεξνχζεο θαη νη πην πξνβιεκαηηθέο (Μπξίδεο Μ., 2009). Πην ζπγθεθξηκέλα, νη θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο Έλσζεο νη νπνίεο ζπγθεληξψλνπλ ην απφζεκα θεθαιαίνπ θαη ηνπο εμεηδηθεπκέλνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο δεκηνπξγνχλ ηε κνλαδηθή δψλε ελζσκάησζεο ζηελ παγθφζκηα αγνξά. Έηζη, ελψ θαιχπηνπλ κφλν ην 18% ηεο εδαθηθήο έθηαζεο ηεο Δ.Δ.15, αληηπξνζσπεχνλ ην 41% ηνπ πιεζπζκνπ, ην 48% ηνπ επξσπατθνχ Αθαζάξηζηνπ Δγρψξηνπ Πξντφληνο θαη ην 75% ησλ δαπαλψλ γηα Δ&Α (3 ε Έθζεζε γηα ηε Σπλνρή). Σαπηφρξνλα Υάξηεο 2.1: Πιεζπζκηαθή ππθλόηεηα, θάηνηθνη αλά km 2 (Πεγή: Eurostat, 2007). Υάξηεο 2.2: Οδηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). Υάξηεο 2.3: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο επηβαηώλ (Πεγή: Eurostat, 2008). 1 Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Μέξνο 1 ν : Υσξνηαμηθή Πξνζέγγηζε ζε Δπξσπατθφ Δπίπεδν. 27

28 ζηε ζπγθεθξηκέλε δψλε ζπγθεληξψλεηαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο εκπνξεπκκαηηθήο θαη επηβαηηθήο θίλεζεο (Υάξηεο 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.6), γεγνλφο πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζην αλαπηπγκέλν ζχζηεκα κεηαθνξψλ, ην νπνίν ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιε ππθλφηεηα απηνθηλεηνδξφκσλ θαη ζηδεξνδξνκηθψλ γξακκψλ. Ζ ζπγθέληξσζε απηή νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη πιεζπζκνχ ζε κηα ηφζν πεξηνξηζκέλε έθηαζε ηεο Έλσζεο, έρεη δπζκελείο επηπηψζεηο φρη κφλν γηα ηηο ππφινηπεο πεξηθέξεηεο αιιά θαη γηα ηηο ίδηεο ηηο θεληξηθέο. πλεπψο ελψ ε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε ζηηο απνκαθξπζκέλεο - απφ ηε δψλε αλάπηπμεο - πεξηνρέο είλαη απνηέιεζκα ηνπ ρακεινχ επηπέδνπ ππνδνκήο θαη ηεο έιιεηςεο ζπγθνηλσληαθψλ θφκβσλ, ζηηο θεληξηθέο πεξηθέξεηεο πξνθχπηεη απφ ηελ ππεξβνιηθή θπθινθνξηαθή θίλεζε θαη ηα φξηα πνπ ζέηεη ην πθηζηάκελν δπλακηθφ (3 ε Έθζεζε γηα ηε Σπλνρή). Χο απνηέιεζκα, νη εθπνκπέο ηνμηθψλ ξχπσλ ζηηο θεληξηθέο πεξηνρέο είλαη ζεκαληηθά κεγαιχηεξεο απφ φηη ζηηο απνκαθξπζκέλεο πεξηθέξεηεο, ελψ ηαπηφρξνλα νη πξψηεο παξνπζηάδνπλ έληνλα θαηλφκελα θσηνξχπαλζεο (Υάξηεο 2.7α θαη 2.7β). Υάξηεο 2.4: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). Υάξηεο 2.5: ηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο επηβαηώλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε εθαηνκκύξηα επηβάηεο αλά km (Πεγή: Eurostat, 2007). 2.3 Σα ρωξνηαμηθά πξνβιήκαηα ηνπ Δπξωπαϊθνύ ρώξνπ Σα ρσξνηαμηθά δεηήκαηα ηα νπνία επζχλνληαη γηα ην πιήζνο ησλ αληζνξνπηψλ ζην ρψξν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη ηα εμήο 2 : Υάξηεο 2.6: ηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). 2 Σν πεξηερφκελν ηεο ελφηεηαο 2.3 βαζίδεηαη ζε πιεξνθνξίεο ηνπ 2 νπ Μέξνπο ηνπ ρεδίνπ Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, θαζψο θαη ζε πιεξνθνξίεο ηεο 3 εο Έθζεζεο γηα ηε πλνρή. 28

29 α) Άληζε πξνζπειαζηκόηεηα ζην ζύλνιν ηνπ ρώξνπ ηεο Δπξώπεο: Πνιιέο πεξηθέξεηεο ηνπ επξσπαηθνχ ρψξνπ - φπσο ηα λεζηά, νη αξαηνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο ηνπ καθξηλνχ βνξξά θαη νξηζκέλεο νξεηλέο πεξηνρέο - εμαηηίαο ζπγθεθξηκέλσλ γεσγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ζπλερίδνπλ λα αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα πξνζπειαζηκφηεηαο γεγνλφο πνπ δπζρεξαίλεη ηελ αληαγσληζηηθή ηνπο ζέζε θαη ηηο θαζηζηά ιηγφηεξν ειθπζηηθέο γηα ηνπο επελδπηέο. Οη πεξηνρέο απηέο νη νπνίεο βξίζθνληαη θαηά θχξην ιφγν ζηε λνηηνδπηηθή Πνξηνγαιία, ζηε βφξεην θαη βνξεηναλαηνιηθή Ηζπαλία, ζηε λφηηα Ηηαιία, ζηελ θεληξηθή Γαιιία, ζηε Φηλιαλδία, ζηε νπεδία, ζηε θσηία θαη ζηελ Ηξιαλδία, εμαθνινπζνχλ λα παξνπζηάδνπλ πξνβιήκαηα πξφζβαζεο. Δπηπξφζζεηα, νη πξναλαθεξζείζεο πεξηνρέο δηαηεξνχλ πνιιά νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά πξνβιήκαηα πνπ δχζθνια αληηκεησπίδνληαη ιφγσ ηεο απνκφλσζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηνρψλ, ησλ ηνπνγξαθηθψλ ηνπο ραξαθηεξηζηηθψλ, ηνπ θιίκαηφο ηνπο, ηνπ κηθξνχ κεγέζνπο ηεο αγνξάο ηνπο θαη ηεο εμάξηεζήο ηνπο απφ έλα κηθξφ αξηζκφ αγαζψλ. Υάξηεο 2.7α: Σν θαηλόκελν ηεο θωηνξύπαλζεο (Πεγή: Defense Meteorological Satellite Program (DMSP) Operational Linescan System (OLS). Υάξηεο 2.7β: Η Δπξώπε ηε λύρηα (Πεγή: β) Γηαζπλνξηαθά πξνβιήκαηα: Παξά ην γεγνλφο φηη νη θνηλνηηθέο πνιηηηθέο έρνπλ πεξηνξίζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ επίδξαζε ησλ εζληθψλ ζπλφξσλ ζηα δίθηπα ππνδνκήο, αθφκε θαη ζήκεξα παξαηεξνχληαη πεξηνξηζκέλεο ή ειιεηπνχζεο ζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ θξαηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, πνιιέο είλαη νη ηερληθέο δηαθνξέο αλάκεζα ζηα εζληθά ζηδεξνδξνκηθά δίθηπα, ελψ δηαηεξνχληαη πνιιά απφ ηα πξνβιήκαηα ζηέλσζεο ζηηο πισηέο νδνχο, ζε αξθεηά ζεκεία δηέιεπζεο ησλ ζπλφξσλ. Σαπηφρξνλα βαζηθφ εκπφδην ζηελ αλάπηπμε ησλ ζπλδπαζκέλσλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ, απνηεινχλ νη δηαθνξέο ζηελ ηερλνινγία κεηαθφξησζεο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ. γ) Αύμεζε ηεο θπθινθνξηαθήο ζπκθόξεζεο θαη ηωλ πεξηβαιινληηθώλ πξνβιεκάηωλ: Ζ ζπλερηδφκελε ηάζε ζπγθέληξσζεο ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ 29

30 νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηηο θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, απνηειεί έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ ηαιαλίδεη ηνλ επξσπατθφ ρψξν. Αχμεζε ηεο ξνήο ησλ κεηαθνξψλ παξαηεξείηαη ζηα κέξε ηεο Δπξψπεο πνπ παξνπζηάδνπλ ήδε απμεκέλε ζπκθφξεζε ελψ, ζε ζχγθξηζε κε ηελ ηαρεία απηή αχμεζε ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο, νη επελδχζεηο πνπ δηελεξγήζεθαλ ζηηο ππνδνκέο ήηαλ αλεπαξθείο. Σα πξνβιήκαηα ζπκθφξεζεο ζηα επξσπατθά δίθηπα κεηαθνξψλ ζρεηίδνληαη κε ζεκαληηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο φπσο ε αχμεζε ησλ εθπνκπψλ CO2 θαη ΝΟx, ν θαηαθεξκαηηζκφο ηνπ ηνπίνπ, ε αχμεζε ηεο ερνξξχπαλζεο θαη πνιιά άιια. δ) Αληζόηεηεο όζνλ αθνξά ηε δηάδνζε γλώζεωλ θαη θαηλνηνκίαο: Πεξηθέξεηεο νη νπνίεο έρνπλ θαιή πξφζβαζε ζηα «παξαδνζηαθά» δίθηπα ππνδνκψλ θαη πιεξνθνξηνδνκψλ έρνπλ εμειηρζεί ζε "λεζίδεο θαηλνηνκίαο". ε απηέο ζπγθεληξψλεηαη ην πιήζνο ησλ επελδχζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζήκεξα ζηνλ επξσπατθφ ρψξν θαη αθνξνχλ ηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγίαο. Αληίζεηα νη πεξηνρέο πνπ δελ έρνπλ ηθαλνπνηεηηθή πξφζβαζε ζηα δίθηπ ππνδνκψλ, ζε πιεξνθνξίεο θαη γλψζεηο, θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ ην πξφβιεκα ηεο απψιεηαο ηνπ πιεζπζκνχ ηνπο θαη εηδηθφηεξα ηεο "θπγήο εγθεθάισλ", δειαδή επηζηεκφλσλ κε πςειή θαηάξηηζε, πξνο ηηο πεξηνρέο κε θαιχηεξε πξφζβαζε. 2.4 Σύπνη πόιεωλ πνπ εληείλνπλ ηελ πόιωζε ηνπ Δπξωπαϊθνύ ρώξνπ ηνλ επξσπατθφ θαη κε ρψξν εληνπίδνληαη πφιεηο νη νπνίεο ζπγθεληξψλνληαο ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά εληείλνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ πνισκέλε αλάπηπμε. Σέηνηεο θαηεγνξίεο πφιεσλ είλαη νη Παγθφζκηεο πφιεηο, νη Μεηξνπφιεηο θαη νη Μεγαπφιεηο. α) Η Παγθόζκηα πόιε (Global city) Ζ Παγθφζκηα πφιε πξνηάζεθε γηα πξψηε θνξά σο φξνο απφ ηελ θνηλσληνιφγν Saskia Sassen ζην νκψλπκν βηβιίν ηεο ην 1991 (Δηθφλα 19) θαη έθηνηε ζηα πιαίζηα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα γηα πφιεηο πνπ έρνπλ άκεζε επίδξαζε ζε παγθφζκηα γεγνλφηα θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ, θαη πνιηηηθψλ δηαζηάζεσλ θαη ζπγθεληξψλνπλ ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά (Βηθηπαίδεηα, Παγθόζκηα πόιε): Γηεζλήο πξνηεξαηφηεηα ζηελ αλαθνξά ηνπ νλφκαηνο ηεο πφιεο. Γηα παξάδεηγκα θάπνηνο ζα έιεγε Παξίζη, φρη Παξίζη, Γαιιία. Δλεξγή επηξξνή θαη ζπκκεηνρή ζηα δηεζλή γεγνλφηα θαη ηηο παγθφζκηεο ππνζέζεηο. Έλαο αξθεηά κεγάινο πιεζπζκφο ηνπιάρηζηνλ ελφο εθαηνκκπξίνπ. 30

31 Έλαο ζεκαληηθφο δηεζλήο αεξνιηκέλαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ πνιιέο δηεζλείο αεξνπνξηθέο εηαηξίεο γηα αληαπνθξίζεηο πηήζεσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ην δηεζλέο αεξνδξφκην Υίζξννπ ηνπ Λνλδίλνπ. Έλα πξνεγκέλν ζχζηεκα κεηαθνξψλ πνπ πεξηιακβάλεη δηάθνξνπο απηνθηλεηφδξνκνπο ή/θαη έλα κεγάιν δίθηπν κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο πνπ πξνζθέξεη πνιιαπινχο ηξφπνπο κεηαθνξάο (κεηξφ, ειαθξχο ζηδεξφδξνκνο, πξναζηηαθφο ζηδεξφδξνκνο, πινίν, ή ιεσθνξείν). Γηεζλείο νηθνλνκηθνί νξγαληζκνί, θεληξηθά πνιπεζληθψλ εηαηξηψλ θαη ρξεκαηηζηήξηα πνπ έρνπλ επηξξνή ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Πξνεγκέλε ππνδνκή επηθνηλσλίαο ζηελ νπνία ζηεξίδνληαη νη ζχγρξνλεο πνιπεζληθέο εηαηξίεο, φπσο δίθηπν WI-FI, θηλεηή ηειεθσλία, επξπδσληθφ ίληεξλεη θαη άιιεο κνξθήο ζχγρξνλεο επηθνηλσλίεο. Δηθόλα 20: Τν βηβιίν The Global City ηεο θνηλωληνιόγνπ Saskia Sassen, όπνπ γηα πξώηε θνξά ρξεζηκνπνηήζεθε ν όξνο Παγθόζκηα Πόιε (Πεγή: Princeton University Press). Παγθφζκηαο επηξξνήο πνιηηηζηηθνί νξγαληζκνί, φπσο κνπζεία θαη παλεπηζηήκηα. Μηα δσεξή πνιηηηζηηθή ζθελή, πνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη θεζηηβάι ηαηληψλ, πξεκηέξεο, αλαπηπγκέλε κνπζηθή ζθελή, ζεαηξηθή ζθελή (φπσο ην West End ζην Λνλδίλν), νξρήζηξεο θαη φπεξα, πηλαθνζήθεο. Γηάθνξα ηζρπξά θαη επηδξαζηηθά ΜΜΔ παγθφζκηαο εκβέιεηαο, φπσο ην BBC, New York Times, The Times θαη ην Agence France-Presse. Μηα ηζρπξή αζιεηηθή θνηλφηεηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ζεκαληηθψλ αζιεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, νκάδσλ πνπ αγσλίδνληαη ζην αλψηεξν εζληθφ επίπεδν, θαη ηεο δπλαηφηεηαο λα θηινμελήζεη δηεζλή αζιεηηθά γεγνλφηα φπσο νη Οιπκπηαθνί αγψλεο ή ην Παγθφζκην Κχπειιν Πνδνζθαίξνπ (Βηθηπαίδεηα, Παγθόζκηα πόιε). Απνδίδνληαο ζηηο παγθφζκηεο πφιεηο έλα δηεπθξηληζηηθφ νξηζκφ, ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη είλαη κεγάια ζε πιεζπζκφ αζηηθά ζπγθξνηήκαηα, ζηα νπνία εδξάδεηαη ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή εμνπζία - θαη ηδηαίηεξα ην ρξεκαηηζηεξηαθφ θεθάιαην θαη νη ππεξεζίεο εμππεξέηεζεο παξαγψγσλ (producer services) - νη δηάθνξεο πνιπεζληθέο ηξηηνγελείο θαη ηεηαξηνγελείο δξαζηεξηφηεηεο θαη νη επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηηο ππεξεζίεο (Λενληίδνπ Λ. 2007). Δπηπξφζζεηα νη παγθφζκηεο πφιεηο εθηφο απφ «πφινπο» νηθνλνκηθψλ θαη άιισλ δξαζηεξηνηήησλ, απνηεινχλ θαη ζεκαληηθνχο επηθνηλσληαθνχο θαη κεηαθνξηθνχο θφκβνπο. Βάζεη ησλ παξαπάλσ, ινηπφλ, γίλεηαη ζαθέο φηη ηα ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ηελ έλλνηα ηεο παγθφζκηαο πφιεο είλαη ηέηνηα ψζηε ειάρηζηεο λα κπνξνχλ λα πξνζδηνξηζζνχλ σο παγθφζκηεο. 31

32 Καηά θαηξνχο έρνπλ εθπνλεζεί απφ δηάθνξνπο θνξείο κειέηεο κε ζθνπφ κηα πιήξε θαηαγξαθή ησλ παγθφζκησλ πφιεσλ. Πην πξφζθαηεο απνηεινχλ ε έξεπλα ηνπ ακεξηθαληθνχ πεξηνδηθνχ Foreign Policy ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2008, θαζψο θαη ε έξεπλα ηνπ Institute for Urban Strategies, The Mori Memorial Foundation ζην Σφθπν ηεο Ηαπσλίαο ηνλ Οθηψβξην ηνπ Οη ζπγθεθξηκέλεο έξεπλεο εληνπίδνπλ ηηο παγθφζκηεο πφιεηο (Υάξηεο 2.8) θαη ηηο ηεξαξρνχλ βάζεη θξηηεξίσλ φπσο ε «Πνιηηηζηηθή αιιειεπίδξαζε», ε «Βησζηκφηεηα», ε «Έξεπλα & Αλάπηπμε», ε «Οηθνινγία & ην Φπζηθφ Πεξηβάιινλ», ε «Πξνζπειαζηκφηεηα» θαη άιιεο (Wikipedia, Global City). β) H Μεηξόπνιε (Metropolis) Ζ Μεηξφπνιε είλαη κηα δηεπξπκέλε πφιε ε νπνία ζηεγάδεη ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο πάλσ απφ έλα εθαηνκκχξην θαηνίθνπο θαη απνηειεί ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ θαη πνιηηηζηηθφ θέληξν κηαο ρψξαο ή ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο, θαζψο θαη θφκβνο ηνπηθψλ ή δηεζλψλ δηαζπλδέζεσλ θαη κεηαθνξψλ (Βηθηπαίδεηα, Μεηξόπνιε). Δπηπιένλ ν φξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα κία κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή, δειαδή έλα ζπγθξφηεκα γεηηνληθψλ θαη ζπγθνηλσλνχλησλ πφιεσλ ελζσκαησκέλσλ γχξσ απφ έλα κεγάιν αζηηθφ θέληξν. Τπφ απηή ηελ έλλνηα, "κεηξνπνιηηηθή" ζεκαίλεη ε πεξηνρή πνπ εθηείλεηαη ζε φιε ηελ πεξηνρή ηεο κεηξνπφιεσλ (Wikipedia, Metropolitan Area). πλεζέζηεξα κεηξνπφιεηο απνηεινχλ νη πξσηεχνπζεο ησλ θξαηψλ, θαζψο θαη άιιεο πιεζπζκηαθά κεγάιεο πφιεηο νη νπνίεο ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ νηθνλνκηθή, πνιηηηθή θαη θνηλσληθή δσή ηεο ρψξαο ζηελ νπνία αλήθνπλ. γ) Η Μεγαπόιε (Megacity) Χο «κεγαπφιεηο» νξίδνληαη ζπλεζέζηεξα νη κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο κε πιεζπζκφ άλσ ησλ δέθα εθαηνκκπξίσλ θαηνίθσλ φπσο ε Κίλα, ε αγθάε θαη ην Κάηξν. ηελ Δπξψπε έρνπλ επηθξαηήζεη δχν κεγαπφιεηο, ε Μφζρα θαη ε Κσλζηαληηλνχπνιε, ελψ ηειεπηαία πξνζηέζεθαλ ζηε ιίζηα ην Παξίζη θαη ην Λνλδίλν (Wikipedia, Megacity). Οη κεγαπφιεηο δηαθέξνπλ απφ ηηο παγθφζκηεο πφιεηο θαζφζνλ ζπγθεληξψλνπλ ραξαθηεξηζηηθά φπσο εμαηξεηηθά κεγάιε ππθλφηεηα πιεζπζκνχ, ξαγδαία αλάπηπμε, ηππηθή θαη άηππε νηθνλνκία (παξανηθνλνκία), θαζψο θαη θαηλφκελα θηψρεηαο, εγθιεκαηηθφηεηαο θαη θνηλσληθνχ θαηαθεξκαηηζκνχ. Έρνληαο ηα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά νη κεγαπφιεηο επηθέξνπλ πνηθίιεο θαη ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηελ νηθνλνκία, ηελ πνιηηηθή, ηελ πνιενδνκία, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηελ θνηλσληθή νξγάλσζε, δίλνληαο ψζεζε ζε λέεο κνξθέο αληαγσληζκνχ 3. Οη κεγαπφιεηο, νη Παγθφζκηεο Πφιεηο θαη νη Μεηξνπφιεηο ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ απεηθνλίδνληαη ζην ράξηε πνπ αθνινπζεί. 3 Παπαλδξφπνπινο Υ. Αζαλ., Οη κεγαπφιεηο θαη ν νηθνλνκηθφο ξφινο ηνπο ζηνλ 21ν αηψλα, δεκνζηεπκέλν άξζξν ζηελ ηζηνζειίδα ηεο Ναπηεκπνξηθήο, 6/9/

33 2.5 Σν Μνληέιν Πνιπθεληξηθήο Αλάπηπμεο θαη ν ξόινο ηωλ πόιεωλ ππιώλ Έλαο απφ ηνπο θεληξηθνχο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη ε «εδαθηθή ζπλνρή», δειαδή ε δεκηνπξγία ελφο ρψξνπ ρσξίο εζσηεξηθά ζχλνξα φπνπ νη άλζξσπνη ζα απνιακβάλνπλ ηα ίδηα νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά νθέιε, δίρσο λα ηίζεληαη ζε κεηνλεθηηθή ζέζε ιφγσ ηνπ ηφπνπ ζηνλ νπνίν ηπραίλεη λα δνπλ θαη λα εξγάδνληαη (Europa). Γπζηπρψο νη ππάξρνπζεο αληζφηεηεο ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ ππνλνκεχνπλ ηελ πινπνίεζε ηνπ παξαπάλσ ηζφξξνπνπ θαη βηψζηκνπ αλαπηπμηαθνχ κνληέινπ ην νπνίν επηδηψθεη ε Δπξσπαηθή Έλσζε. Απηφ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα πηνζεηεζεί κία γεληθή πξνζέγγηζε πξνθεηκέλνπ λα πξνσζεζεί ε αξκνληθή θαη ηζφξξνπε αλάπηπμε ηεο Δπξψπεο. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ζα πξέπεη κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο λα βειηησζεί ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ εδαθψλ πνπ δελ έρνπλ επαξθψο εληαρζεί ζηε δηαδηθαζία ηνπ αληαγσληζκνχ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο, ε ζπλεξγαζία ζα απνζθνπεί ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ ηνπ ππεξβάιινληνο αληαγσληζκνχ. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, ε ρσξνηαμηθή πξνζέγγηζε επηδηψθεη ηελ θαιχηεξε δπλαηή ηζνξξνπία κεηαμχ αληαγσληζκνχ θαη ζπλεξγαζίαο, κε ζθνπφ λα θαηαθέξνπλ φιεο νη επξσπατθέο πεξηνρέο λα θζάζνπλ ην βέιηηζην επίπεδν αληαγσληζηηθφηεηαο 4. 4 Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Μέξνο Η: Υσξνηαμηθή Πξνζέγγηζε ζε Δπξσπατθφ Δπίπεδν. 33

34 Γηα λα απνθεπρζεί ε ππεξβνιηθή ζπγθέληξσζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο νηθνλνκηθήο, πνιηηηθήο, ρξεκαηννηθνλνκηθήο ηζρχνο ζε κία θαη κφλν δπλακηθή δψλε, θαζίζηαηαη αλαγθαία ε εθαξκνγή ελφο πξνηχπνπ βηψζηκεο ρσξηθήο αλάπηπμεο, ηνπ κνληέινπ πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο. Ζ αλάπηπμε κηαο ζρεηηθά απνθεληξσκέλεο αζηηθήο δνκήο ζα πξνζδψζεη αμία ζηε δπλακηθή φισλ ησλ επξσπατθψλ πεξηθεξεηψλ θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ ζα ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ. Δηδηθφηεξα, αληί λα επλνεί απνθιεηζηηθά, φπσο ζην παξειζφλ, ηελ απιή πξφζδεζε ηεο πεξηθέξεηαο ζην θέληξν κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ππνδνκψλ, ην κνληέιν πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο εζηηάδεη ζηε δεκηνπξγία ελόο πιέγκαηνο πόιωλ - δπλακηθώλ αλαπηπμηαθώλ θέληξωλ θαη αμόλωλ αλάπηπμεο, κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία πεξηζζφηεξσλ δσλψλ νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο 5. Γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο, είλαη απαξαίηεηε ε ηαπηφρξνλε εθαξκνγή νξηζκέλσλ επηινγψλ πνιηηηθήο πνπ εμαξηψληαη νπζηαζηηθά απφ ηε ζπλεξγαζία ζε Δπξσπατθφ επίπεδν. Μεηαμχ απηψλ θξίλνληαη αλαγθαίεο: ε αζηηθή δηθηχσζε, ε θαιχηεξε δηεπεηξσηηθή πξνζπειαζηκφηεηα ησλ ζεκαληηθψλ ιηκέλσλ θαη αεξνιηκέλσλ, ε ηζφηεηα πξφζβαζεο ζηα κέζα ηειεπηθνηλσληψλ, νη ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο ζηνπο Δπξσδηαδξφκνπο θαη ε αλάπηπμε ελφο Δπξσπατθνχ νηθνινγηθνχ δηθηχνπ, έηζη ψζηε νη Δπξσπατθέο πφιεηο λα απνθηήζνπλ ηδηαίηεξν δπλακηζκφ θαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ ζηξαηεγηθνχ Δπξσπατθνχ ηνπο ξφινπ σο πφιεηο πχιεο. Οη πφιεηο πχιεο απνηεινχλ βαζηθά ζεκεία εηζφδνπ ζηελ Δπξψπε πνπ ζπλήζσο βαζίδνληαη ζε κεγάινπο ιηκέλεο θαη / ή αεξνδξφκηα, αιιά θαη πφιεηο εκπνξηθά, εθζεζηαθά θαη πνιηηηζηηθά θέληξα πνπ ιεηηνπξγνχλ δηεζλψο σο βαζηθά ζεκεία πξνζέιθπζεο ηνπξηζηψλ (Europa). χκθσλα κε ην γισζζάξη ησλ βαζηθψλ εθθξάζεσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο πνιηηηθέο ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο ζηελ Δπξψπε 6, νη πφιεηο πχιεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξέρνπλ αγαζά θαη ππεξεζίεο ζε δηεζλή θιίκαθα θαη βαζίδνληαη ζην ζπλδπαζκφ ηεο άξηζηεο επηθνηλσλίαο (ε νπνία επηηπγράλεηαη κέζα απφ ην ζπλδπαζκφ δηεζλψλ ζηδεξνδξνκηθψλ θαη αεξνπνξηθψλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ), ησλ πςειήο πνηφηεηαο δηθηχσλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο πνπ ζπλζέηνπλ ην πιαίζην γηα έλα δηεπξπκέλεο γλψζεο πεξηβάιινλ θαη ησλ πςειήο πνηφηεηαο εγθαηαζηάζεσλ Έξεπλαο θαη Αλάπηπμεο (ζπλήζσο κε ηε κνξθή Παλεπηζηεκίσλ θαη Δξεπλεηηθψλ Κέληξσλ) πνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα έξεπλεο αηρκήο θαη ηελ παξαγσγή ελφο εμεηδηθεπκέλνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Γεδνκέλσλ απηψλ ησλ ζηνηρείσλ, νη πφιεηο - πχιεο 5 EUROPA, ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Πνιηηηθνί ηφρνη θαη Δπηινγέο γηα ηνλ Δπξσπατθφ Κνηλνηηθφ Υψξν. 6 European Conference of Ministers Responsible for Spatial/Regional Planning (CEMAT): Glossary of key expressions used in spatial development policies in Europe, 14 CEMAT (2006), ηξαζβνχξγν, Ηαλνπάξηνο 2007, ζει.8. 34

35 παξέρνπλ ηα κέζα γηα ηελ πξνζέιθπζε δηεζλψλ επελδχζεσλ θαη ζεκαληηθψλ δηεζλψλ εμαγσγψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Οπζηαζηηθά, ινηπφλ, νη πφιεηο πχιεο απνθηνχλ ην ραξαθηήξα «πφισλ» πνπ παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξν δπλακηζκφ ν νπνίνο απνξξέεη απφ ην γεγνλφο φηη απνηεινχλ: Πφινπο εμαγσγήο επηρεηξεκαηηθψλ ππεξεζηψλ Πφινπο ζπγθέληξσζεο εδξψλ δηεζλψλ επηρεηξήζεσλ θαη νξγαληζκψλ Πφινπο δηεζλνχο εκπνξίνπ Πφιεηο κε ζεκαληηθνχο ιηκέλεο Πφιεηο κε δηεπεηξσηηθνχο αεξνιηκέλεο εκαληηθά εθζεζηαθά θέληξα Παλεπηζηεκηνππφιεηο Πνιηηηζηηθά - ηνπξηζηηθά θέληξα Τςειφβαζκα ηερλνινγηθά θέληξα πλεζέζηεξα σο πφιεηο πχιεο ραξαθηεξίδνληαη ηα πεξηθεξεηαθά θέληξα ηα νπνία αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζφο ηνπο παίδνπλ ελεξγφ ξφιν ζηελ παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία, εμππεξεηψληαο αγνξέο ηφζν ζηελ ελδνρψξα φζν θαη ζε άιιεο ρψξεο, ελψ ηαπηφρξνλα νη ζρέζεηο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη κε ην ππφινηπν δίθηπν νηθηζκψλ δελ είλαη ζρέζεηο εγγχηεηαο, αιιά ξνήο πιεξνθνξίαο θαη παξαγσγηθήο ζπλεξγαζίαο. H αλάπηπμε ηνπ ζηξαηεγηθνχ Δπξσπατθνχ ηνπο ξφινπ κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ επίηεπμε κίαο πην ηζνξξνπεκέλεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ αληζνξξνπηψλ ζην ρψξν ηεο θαη ηειηθψο ζηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο Δπξσπατθήο επείξνπ ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Υώξνπ (ΑΚΥ) θαη πόιεηο πύιεο 8 Σα θξάηε κέιε θαη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαηαλνψληαο ηε δηάζηαζε ησλ λέσλ πξνθιήζεσλ θαη ηελ αλάγθε πηνζέηεζεο κίαο πξνζέγγηζεο πνπ ππεξβαίλεη ηα εζληθά ζχλνξα, ζπλέηαμαλ ην Ννέκβξην ηνπ 1993 ζηε Ληέγε, ην ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ (ΑΚΥ). ηφρνο ηνπ ΑΚΥ είλαη λα πξνζδηνξηζζνχλ, ζηελ θιίκαθα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πνιηηηθνί ζηφρνη θαη γεληθέο αξρέο αλάπηπμεο ηνπ ρψξνπ κε ζηφρν ηε δηαζθάιηζε κίαο δηαξθνχο θαη ηζφξξνπεο αλάπηπμεο ηνπ εδάθνπο ηεο Έλσζεο, κε ζεβαζκφ ηεο πνηθηινκνξθίαο ηνπ. Αθεηεξία ηνπ ζρεδίνπ απνηειεί ε γεληθή δηαπίζησζε φηη ε δξάζε ησλ θξαηψλ κειψλ γίλεηαη αξηηφηεξε φηαλ βαζίδεηαη ζηνπο ζηφρνπο ηεο ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο πνπ πξνζδηνξίδνληαη απφ θνηλνχ. Καηά ζπλέπεηα ζα πξέπεη λα 7 ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Μέξνο 2 ν : Υσξνηαμηθά Εεηήκαηα, Ζ Δπξσπατθή Γηάζηαζε, Αιιαγέο ζηηο αζηηθέο δηαξζξψζεηο. 8 Σν θείκελν πνπ αθνινπζεί βαζίδεηαη ζε πιεξνθνξίεο απφ ηελ επίζεκε δηθηπαθή πχιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, (EUROPA, Γηαρείξηζε ηεο Πεξηθεξεηαθήο Πνιηηηθήο, ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ). 35

36 ππάξρεη θάπνηα ζπλελλνεκέλε παξέκβαζε ζε ζέκαηα ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο, έηζη ψζηε λα δηνξζψλνληαη νη εληνπηδφκελεο αληζφηεηεο. Ζ παξέκβαζε απηή ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηεο ηνπο αθφινπζνπο παξάγνληεο: ηε ζπλερψο πξντνχζα νηθνλνκηθή νινθιήξσζε, ηελ απμαλφκελε ζεκαζία ηνπ ξφινπ πνπ παίδνπλ νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο απηνδηνηθήζεηο, ηελ πξνζερή δηεχξπλζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο Κεληξηθήο θαη Αλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ηελ εμέιημε ησλ ζρέζεσλ πνπ ζπλδένπλ ηα θξάηε κέιε. Απεπζπλφκελεο ζην ζχλνιν ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ ηεο ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο ζε επξσπατθφ, εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν, νη ζηφρνη θαη νη πνιηηηθέο επηινγέο ηνπ ΑΚΥ είλαη νη αθφινπζεο: α) Η εγθαζίδξπζε ελόο πνιπθεληξηθνύ θαη ηζόξξνπνπ αζηηθνύ ζπζηήκαηνο: Ζ επέθηαζε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ ζα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλε κε ηελ έλλνηα ηεο πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο. Δίλαη ζθφπηκν λα εμαζθαιίδεηαη θαηά πξνηεξαηφηεηα ε εμππεξέηεζε ησλ νηθνλνκηθψλ δσλψλ παγθφζκηαο ελζσκάησζεο, αθνχ βεβαίσο πξνεγεζεί ν πξνζδηνξηζκφο ηνπο, λα απνδνζεί κεγάιε πξνζνρή ζηηο πεξηθέξεηεο κε γεσγξαθηθφ κεηνλέθηεκα θαζψο θαη ζηηο δεπηεξεχνπζεο εζσηεξηθέο ζπλδέζεηο εληφο ησλ πεξηθεξεηψλ. Δπηπιένλ, φιεο νη πεξηθέξεηεο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα έρνπλ ηζφξξνπε πξφζβαζε ζηνπο δηεπεηξσηηθνχο θφκβνπο. ηα πιαίζηα απηά πξέπεη λα εληζρπζεί ν ζηξαηεγηθφο ξφινο ησλ κεηξνπνιηηηθψλ πεξηνρψλ θαη ησλ "πόιεωλεηζόδωλ" νη νπνίεο παξέρνπλ πξφζβαζε ζην έδαθνο ηεο Έλσζεο (κεγάια ιηκάληα, δηεπεηξσηηθά αεξνδξφκηα, πφιεηο πνπ δηνξγαλψλνπλ δηεζλείο εθζέζεηο, πνιηηηζηηθά θέληξα παγθφζκηαο θήκεο), απνδίδνληαο ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο πεξηθεξεηαθέο δψλεο. β) Πξνώζεζε ελνπνηεκέλωλ ζρεκάηωλ κεηαθνξώλ θαη επηθνηλωληώλ: Βαζηθφο ζηφρνο είλαη νη πφιεηο λα βειηηζηνπνηήζνπλ ηελ πξφζβαζε ηνπο απφ θαη πξνο ηηο επξχηεξεο επξσπατθέο θαη δηεζλείο αγνξέο, φπσο επίζεο θαη λα απμήζνπλ ηελ εζσηεξηθή θηλεηηθφηεηα. Έηζη ε πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ζπληζηά νηθνλνκηθφηεξα θαη πην απνηειεζκαηηθά κέζα καδηθήο κεηαθνξάο, πξνψζεζε επηφηεξσλ θαη ελαιιαθηηθψλ κέζσλ κεηαθίλεζεο, βειηηζηνπνίεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο, πξφζβαζε κε κέζα πνπ δε ξππαίλνπλ ην πεξηβάιινλ, θαζψο θαη ηνπηθνχο ζρεδηαζκνχο - εζληθνχο, πεξηθεξεηαθνχο - πνπ λα ελζαξξχλνπλ ηηο θαιέο δηαζπλδέζεηο κε αεξνδξφκηα, ιηκάληα, νδηθά θαη ζηδεξνδξνκηθά δίθηπα. γ) Αλάπηπμε θαη δηαθύιαμε ηεο θύζεο θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο: Οη πφιεηο πξέπεη λα δνχλε ηελ πξφθιεζε ηεο ππνβάζκηζεο ηνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο πνπ πξνθαιεί ε αζηηθή επέθηαζε. Πξέπεη λα επηδηψμνπλ ηελ αλαγέλλεζε πεξηνρψλ βηνκεραληθήο εγθαηάιεηςεο θαη ηελ αλαβάζκηζεο ησλ πξάζηλσλ δσλψλ, λα ζπληνλίζνπλ ηηο ρξήζεηο γεο, λα επελδχζνπλ ζηηο βαζηθέο ππνδνκέο, λα θάλνπλ ελεξγφ δηαρείξηζε ησλ κεηαθνξψλ θαη λα πξνσζήζνπλ ηε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο. Σαπηφρξνλα νη 36

37 πφιεηο πξέπεη λα πξνσζνχλ κηα πάιινπζα πνιηηηζηηθή δσή πεξηιακβάλνληαο ηηο ππνδνκέο, ηηο πνιηηηζηηθέο θαη θνηλσληθέο εθδειψζεηο γηα λα δεκηνπξγεζνχλ νη γέθπξεο κεηαμχ θαη ελδηάκεζα ζηηο θνηλφηεηεο, ηηο γεηηνληέο, ηηο νκάδεο πνιηηψλ θαη ηνπο δεκφηεο. 37

38 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΤΠΟΛΟΓΙΑ ΠΟΛΔΧΝ - ΠΤΛΧΝ 3.1 Ληκάληα πύιεο (Gateway ports) Η ηζηνξία ηωλ Δπξωπαϊθώλ ιηκαληώλ Σα ιηκάληα απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ απνηέιεζαλ βαζηθφ θξίθν ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη μερψξηζαλ γηα ηε ζηξαηεγηθή ηνπο ζεκαζία σο «πχιεο» νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. ηαδηαθά ν ζεκαληηθφο ξφινο πνπ θαινχληαλ λα δηαδξακαηίζνπλ, άξρηζε λα επεθηείλεηαη πέξα απφ ηελ ππνζηήξημε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο θαη ζπλδέζεθε κε ηνλ ηνκέα ησλ ππνδνκψλ θαη ηελ άζθεζε ηεο εμσηεξηθήο πνιηηηθήο. Δηδηθφηεξα ζηνλ επξσπατθφ ρψξν ε ζηξαηεγηθή ζεκαζία ησλ ιηκαληψλ παξέκεηλε δηαρξνληθά πνιχ ζεκαληηθή, ελψ ε ηζηνξηθή ηνπο εμέιημε ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηε «γξακκή πιεχζεο» πνπ αθνινχζεζε θάζε Δπξσπατθή Κπβέξλεζε ζηνλ ηνκέα ηεο ιηκεληθήο πνιηηηθήο 9. εκαληηθή πεγή πιεξνθνξηψλ γηα ηελ εκπνξεπκαηηθή θίλεζε ησλ επξσπατθψλ ιηκέλσλ ζηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα (1850), απνηειεί ν ζεκαηηθφο ράξηεο ηνπ Charles Joseph Minard (Υάξηεο 3.1). Υάξηεο 3.1: Υάξηεο ρσξεηηθόηεηαο ιηκέλσλ θαη πνηακώλ ηνπ Charles Joseph Minard (Πεγή: Cartografia, Minard s Map of Port and River Tonnage). 9 Πξάζηλε Βίβινο, Πξνο κηα κειινληηθή Θαιάζζηα Πνιηηηθή γηα ηελ Έλσζε: Έλα Δπξσπατθφ φξακα γηα ηνπο σθεαλνχο θαη ηηο ζάιαζζεο, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, Βξπμέιιεο, 7/

39 Ο Charles Joseph Minard ήηαλ έλαο Γάιινο πνιηηηθφο κεραληθφο, πξσηνπφξνο ζηε Θεκαηηθή Υαξηνγξαθία θαη απζεληία ζηε γξαθηθή απεηθφληζε πιεξνθνξηψλ, ν νπνίνο θαηάθεξε κε επηδεμηφηεηα λα απεηθνλίζεη ηνλ φγθν ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ δηαθηλνχληαλ κέζσ ησλ επξσπατθψλ ιηκαληψλ θαη πνηακψλ, ρξεζηκνπνηψληαο γξακκέο θαη θχθινπο αλαιφγνπ κεγέζνπο (Wikipedia, Charles Joseph Minard). Πην ζπγθεθξηκέλα, ζην Υάξηε ηνπ Minard μερσξίδεη έλαο παγθφζκηνο εκπνξηθφο εγέηεο, ε Μεγάιε Βξεηαλία, ζηελ νπνία αλήθνπλ νη πφιεηο κε ηνπο δπν κεγαιχηεξνπο ιηκέλεο ηεο Δπξψπεο, ην Λνλδίλν θαη ην Λίβεξπνπι. Αθνινπζεί κε κηθξή δηαθνξά ην ιηκάλη ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ελψ ζηε ζπλέρεηα θαηαηάζζνληαη ηα ιηκάληα ηνπ Νηνχθαζηι θαη ηνπ άληεξιαλη - επίζεο ζηε Μεγάιε Βξεηαλία - θαζψο θαη ην ιηκάλη ηεο Μαζζαιίαο. Σαπηφρξνλα ηα ιηκάληα πνπ επίζεο μερσξίδνπλ φζνλ αθνξά ηνλ φγθν ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ δηαθηλνχλ είλαη: ηνπ Ακβνχξγνπ, ηεο Υάβξεο, ηεο Σεξγέζηεο, ηεο Μπνξληψ, ηνπ Ρφηηεξληακ θαη ηνπ Άκζηεξληακ. ια ηα ππφινηπα ιηκάληα πνπ απνηππψλνληαη ζην ράξηε, παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξε εκπνξεπκαηηθή ζεκαζία. Απηφ πνπ αμίδεη λα ζεκεησζεί, είλαη φηη ε Μεγάιε Βξεηαλία παξά ηε δπλακηθφηεηα ησλ ιηκαληψλ ηεο, δελ παξνπζηάδεη εκπνξεπκαηηθή θίλεζε θαηά κήθνο ησλ πνηακψλ ηεο, ζε αληίζεζε κε ηε Βνξεηνδπηηθή Δπξψπε θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο Κάησ Υψξεο, ηε Γαιιία θαη ηε βνξεηνδπηηθή Γεξκαλία φπνπ ηα εκπνξηθά πξντφληα «ηαμηδεχνπλ» ζηε ζάιαζζα κέζσ ησλ πνηακψλ. Σαπηφρξνλα θαη ε Ρσζία κε ηηο απέξαληεο εθηάζεηο θαη ην θησρφ ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν, ρξεζηκνπνηεί επίζεο ηα πισηά ηεο πνηάκηα γηα ηε κεηαθνξά αγαζψλ. Γπζηπρψο ην ηκήκα ηνπ ράξηε πνπ απεηθνλίδεη ηελ πεξηνρή γχξσ απφ ην Βφιγα ζηελ Καζπία Θάιαζζα είλαη θαηεζηξακκέλν, κε απνηέιεζκα λα ράλνληαη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ φγθν ησλ αγαζψλ πνπ έκπαηλαλ ζηε Ρσζία κέζσ ηεο θεληξηθήο Αζίαο 10. ηε Γαιιία, ν ηεξάζηηνο φγθνο ησλ εκπνξεπκάησλ απφ ηα βηνκεραληθά θέληξα ηνπ βνξξά, κεηαθέξεηαη ζηηο αγνξέο ηνπ Παξηζηνχ κέζσ ελφο παξαπφηακνπ ηνπ εθνπάλα. Ο ίδηνο ν εθνπάλαο δε ρξεζηκνπνηείηαη ζε ηφζν ζεκαληηθφ βαζκφ γηα ηε κεηαθνξά αγαζψλ, φπσο θαη ν Ρνδαλφο ν νπνίνο ειάρηζηα ζπκκεηέρεη ζηε δηεζλή λαπηηιία θαζψο ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ εκπνξεπκάησλ πνπ δηαθηλνχληαη κέζσ απηνχ κέλνπλ εληφο εζληθψλ ζπλφξσλ. Ο φγθνο ησλ εκπνξεπκάησλ ζηα απζηξηαθά εδάθε κεηαθέξεηαη απνθιεηζηηθά κέζσ ηνπ Γνχλαβε. Γηα κηα απηνθξαηνξία ηφζν κεγάιε ηα ιηκάληα ηεο Βελεηίαο θαη ηεο Σεξγέζηεο, δηαρεηξίδνληαη έλαλ ζρεηηθά κηθξφ φγθν εκπνξεπκάησλ, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ απζηξηαθνχ θξάηνπο ζην εκπφξην κέζσ ηεο θεληξηθήο Δπξψπεο (Cartographia wordpress). Απφ ην 19ν αηψλα θαη έπεηηα, ην ηνπίν ησλ επξσπατθψλ ιηκαληψλ ηξνπνπνηήζεθε ζεκαληηθά, ελψ νη αιιαγέο είραλ αξρίζεη λα δηαθαίλνληαη απφ ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα. 10 Cartographia wordpress, Minard s Map of Port and River Tonnage, 16/06/

40 Κάπνηα απφ ηα παξαπάλσ ιηκάληα ιφγσ ζπγθεθξηκέλσλ ζπλζεθψλ έραζαλ ηελ αίγιε ηνπο, ελψ θάπνηα άιια εμειίρζεθαλ ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ ζε ζεκαληηθά νηθνλνκηθά θέληξα θαη πχιεο ηεο Δπξψπεο. Δηδηθφηεξα, ηα δπν κεγαιχηεξα ιηκάληα ηεο Δπξψπεο, απηά ηνπ Λνλδίλνπ θαη ηνπ Λίβεξπνπι ππέπεζαλ ζε ζηαδηαθή ππνβάζκηζε. Σν ιηκάλη ηνπ Λνλδίλνπ πνπ σο ηε δεθαεηία ηνπ 50 απνιάκβαλε δηεζλνχο αθηηλνβνιίαο θαη απνηεινχζε ην επίθεληξν ησλ εκπνξηθψλ ζαιάζζησλ νδψλ, νδεγήζεθε ζε ζηαδηαθή ππνβάζκηζε έπεηηα απφ ηε ζεκαληηθή πηψζε ηνπ εκπνξίνπ ηνπ άλζξαθα (ιφγσ αληηθαηάζηαζήο ηνπ απφ ην αέξην γχξσ ζην 1960), θαζψο θαη ιφγσ ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο άιισλ επξσπατθψλ ιηκαληψλ (PortCities UK). Σαπηφρξνλα, ην Λίβεξπνπι πνπ ήηαλ δηάζεκν γηα ηε λαπηηιία, ην επηρεηξεκαηηθφ ηνπ θέληξν θαη ην ξφιν ηνπ ζην δηακεηαθνκηζηηθφ εκπφξην, άξρηζε λα αιιάδεη θπζηνγλσκία θαη λα επηθεληξψλεηαη ζηελ «παξαγσγή» πνιηηηζκνχ θαη θνπιηνχξαο πξνθεηκέλνπ λα εμέιζεη απφ ηελ νηθνλνκηθή θαη επηρεηξεκαηηθή παξαθκή, γεγνλφο πνπ νδήγεζε ζηελ ππνβάζκηζε ηνπ ιηκαληνχ (Wikipedia, Liverpool). Δθηφο απφ ηα ιηκάληα ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο, ζεκαληηθή απφ ηελ αίγιε θαη ηε δπλακηθή ηνπ έραζε ην ιηκάλη ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο. Ζ πφιε επλνεκέλε απφ πνηθίινπο παξάγνληεο, φπσο ε γεσγξαθηθή ηεο ζέζε, ε ηζηνξία ηεο θαη ε νινέλα κεγαιχηεξε ζχλδεζή ηεο κε ηηο αγνξέο ηεο Δπξψπεο, ηεο Αζίαο θαη ησλ Βαιθαλίσλ, είρε θαζηεξσζεί σο βηνκεραληθφ θαη νηθνλνκηθφ θέληξν ηεο Δπξψπεο. Γπζηπρψο, κεηά ηε κεηαθίλεζε ηεο πξσηεχνπζαο ηνπ Σνπξθηθνχ θξάηνπο ζηελ Άγθπξα (1923), ε πφιε άξρηζε ζηαδηαθά λα ππνβαζκίδεηαη κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο εκπνξεπκαηηθήο θίλεζεο ηνπ ιηκαληνχ ηεο (Wikipedia, Istanbul). Ζ παξαθκή ησλ παξαπάλσ ιηκέλσλ νδήγεζε ζηαδηαθά ζηελ ελίζρπζε άιισλ κε απνηέιεζκα ηνλ 20 ν πιένλ αηψλα αλάκεζα ζηνπο ζεκαληηθφηεξνπο εκπνξηθνχο ιηκέλεο ηνπ θφζκνπ - απφ λαπηηιηαθή θαη θνξηνεθθνξησηηθή θίλεζε - λα μερσξίδνπλ νη εμήο: Ρφηεξληακ, Λνλδίλν, Ακβνχξγν, Ακβέξζα, Λίβεξπνπι, Μαζζαιία, ανπζάκπηνλ, Ληζζαβφλα (Cartographia wordpress). Έθηνηε ην επξσπατθφ ζθεληθφ φζνλ αθνξά ηε δπλακηθφηεηα ησλ ιηκαληψλ έρεη κεηαβιεζεί θπξίσο σο πξνο ην φηη δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζην ραξαθηήξα ησλ επξσπατθψλ ιηκαληψλ θαη ζην ξφιν πνπ θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ ζηε ζπλερψο δηεπξπλφκελε Δπξσπατθή Έλσζε Σα ιηκάληα ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο πλνιηθά ε Δπξψπε δηαζέηεη πεξηζζφηεξα απφ ζαιάζζηα ιηκάληα. Πξέπεη σζηφζν λα δηεπθξηληζηεί φηη ε πιεηνλφηεηά ηνπο είλαη κηθξνχ ή κεζαίνπ κεγέζνπο: ζηα 700 απφ απηά δηαθηλνχληαη ιηγφηεξνη απφ 1 εθαηνκκχξην ηφλνη θνξηίνπ εηεζίσο, ελψ ζην άιιν άθξν ηνπ θάζκαηνο, ππάξρνπλ γχξσ ζηα δέθα κεγάια ιηκάληα φπνπ ν δηαθηλνχκελνο 40

41 φγθνο μεπεξλά ηνπο 50 εθαηνκκχξηα ηφλνπο 11. Κάπνηα απφ απηά ηα ιηκάληα αλαπηχρζεθαλ πνιχ έληνλα ιφγσ ηεο επλντθήο γεσγξαθηθήο ηνπο ζέζεο ζε ζρέζε κε ηελ ελδνρψξα, κε απνηέιεζκα λα απνηεινχλ ζήκεξα εθηφο απφ εκπνξηθά, ηαπηφρξνλα ηνπξηζηηθά, ςπραγσγηθά θαη πνιηηηζηηθά θέληξα. ε γεληθέο γξακκέο ε πιεηνςεθία ησλ κεγάισλ ιηκαληψλ είλαη ζπγθεληξσκέλε ζηε βνξεηνδπηηθή Δπξψπε απφ φπνπ πξαγκαηνπνηνχληαη νη θχξηεο δηεπεηξσηηθέο ζαιάζζηεο ζπλδέζεηο ηεο Δπξσπατθήο επείξνπ (Φάξηεο 3.2). Σα ιηκάληα απηά αληαγσλίδνληαη ζεκαληηθά ην έλα ην άιιν θαη πξνζπαζνχλ ζπλερψο λα βειηηψζνπλ ηε ζέζε ηνπο, ελψ νη ελδνρψξεο απηψλ θαιχπηνπλ ζηελ πξάμε ην ζχλνιν ζρεδφλ ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ θαη αιιειεπηθαιχπηνληαη ζε κεγάιν βαζκφ 12. Αληίζεηα πνιιά απφ ηα ιηκάληα ηνπ Αηιαληηθνχ θαη ηεο Μεζνγείνπ ππνιείπνληαη ζε γεσγξαθηθά ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα κε απνηέιεζκα λα κε κπνξνχλ λα Υάξηεο 3.2: Ληκάληα θαη πισηέο νδνί ζηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα Μεηαθνξώλ (Πεγή: Eurostat, Panorama of Transport). αλαπηπρζνχλ ζε δηεπεηξσηηθνχο κεηαθνξηθνχο θφκβνπο πνπ ζα ζηεξίδνληαη ζε πςεινχ επηπέδνπ αλεπηπγκέλεο δηαζπλδεδεκέλεο κεηαθνξέο ηεο ελδνρψξαο (3 ε Έθζεζε γηα ηε Σπλνρή). Σα ιηκάληα πάλησο απηά, παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηηο νηθνλνκίεο ησλ πεξηθεξεηψλ ηνπο θαη πνιιά απ' απηά κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ηε δπλακηθφηεηά ηνπο σο Δπξσπατθά ιηκάληα ζαιαζζίσλ κεηαθνξψλ κηθξψλ απνζηάζεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο 13, ηα Δπξσπατθά ιηκάληα δηαθξίλνληαη ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο (Υάξηεο 3.3): 11 Inforegio, Οη πεξηθέξεηεο ζηελ θαξδηά ηεο επξσπατθήο ζαιάζζηαο πνιηηηθήο, Δπξσπατθή Έλσζε, επηέκβξηνο ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Αιιαγέο φζνλ αθνξά ηηο Μεηαθνξέο, ηηο Δπηθνηλσλίεο θαη ηε Γλψζε. 13 European Commission, Improved Port/Ship Interface (IPSI). 41

42 α) Σα ιηκάληα - πύιεο (Gateway ports): Απνηεινχλ αλαγθαία θαη αλαπφζπαζηα κέξε ηνπ δηθηχνπ ησλ επξσπατθψλ ιηκαληψλ θαη πεξηιακβάλνπλ ηνπο πνιπιεηηνπξγηθνχο ιηκέλεο (εκπνξεπκαηηθνί ιηκέλεο, ιηκέλεο κεηαθνξάο ρχδελ θνξηίνπ, ιηκέλεο εζσηεξηθήο λαπζηπινΐαο) θαη ηνπο ιηκέλεο κεηαθφξησζεο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Σα ιηκάληα πχιεο δηαρεηξίδνληαη έλαλ εμαηξεηηθά κεγάιν φγθν θνξηίσλ δηαζθαιίδνληαο ηελ ηαρχηαηε θαη αμηφπηζηε κεηαθνξά ηνπο, πνπ βαζίδεηαη ζηηο εμαηξεηηθέο ζηδεξνδξνκηθέο, νδηθέο θαη εζσηεξηθέο πισηέο δηαζπλδέζεηο ηνπο. β) Σα ιηκάληα - θόκβνη γηα ζαιάζζηεο κεηαθνξέο κηθξώλ απνζηάζεσλ (Hub Ports for Short Sea Shipping): Υσξίδνληαη ζε δπν θαηεγνξίεο, ηνπο πξφηππνπο ιηκέλεο - θφκβνπο νη νπνίνη παξέρνπλ ηαπηφρξνλα ζαιάζζηεο, νδηθέο θαη ζηδεξνδξνκηθέο δηαζπλδέζεηο θαη ηνπο ζπκπιεξσκαηηθνχο ιηκέλεο - θφκβνπο νη νπνίνη ρξεηάδνληαη πεξαηηέξσ αλάπηπμε ψζηε λα θαιχςνπλ ηα θελά ηνπ δηθηχνπ ησλ ιηκαληψλ ππιψλ θαη ησλ ιηκέλσλ - θφκβσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα πξέπεη λα ζπγθεληξψλνπλ ηα παξαθάησ θξηηήξηα: Δμαηξεηηθέο ζηδεξνδξνκηθέο θαη νδηθέο ζπλδέζεηο Δζσηεξηθέο πισηέο ζπλδέζεηο Μεγάινο φγθνο θνξηίσλ Σαρχηαηε θαη αμηφπηζηε κεηαθνξά Έιιεηςε θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο Γηαζέζηκνο ρψξνο γηα κειινληηθέο επεθηάζεηο 42

43 Όπαξμε δεκφζηνπ ιηκαληνχ Όπαξμε γξακκψλ ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ κηθξψλ απνζηάζεσλ (ηαθηηθψλ / κε ηαθηηθψλ) ην ράξηε 3.3 εληνπίδνληαη ηα κεγαιχηεξα ιηκάληα ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ πνπ είλαη επξέσο γλσζηά σο πχιεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ην Ρφηηεξληακ Πχιε ηεο Δπξψπεο, ην Ακβνχξγν Πχιε ηνπ Κφζκνπ, ε Ακβέξζα Πχιε ηεο Δπξψπεο, ε Υάβξε Πχιε ζηνλ Χθεαλφ θαη ε Μαζζαιία Πχιε ηεο Μεζνγείνπ. Γπζηπρψο νη επξσπατθέο ρψξεο έδηλαλ θαη ζπλερίδνπλ λα δίλνπλ χςηζηε πξνηεξαηφηεηα ζηηο νδηθέο θαη ζηδεξνδξνκηθέο ππνδνκέο, παξαβιέπνληαο ην ζεκαληηθφ δπλακηθφ πνπ αληηπξνζσπεχνπλ νη πισηέο ζπλδέζεηο θαη νη ζαιάζζηεο κεηαθνξέο κηθξψλ απνζηάζεσλ, ηδηαίηεξα ζηηο πεξηνρέο ηνπ Αηιαληηθνχ θαη ηεο Μεζνγείνπ 14. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, έρνληαο θαηαλνήζεη ηε ζεκαζία φισλ ησλ εκπνξηθψλ ιηκέλσλ θπξίσο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ επξσπατθνχ εκπνξίνπ αιιά θαη γηα ηελ απνζπκθφξεζε ησλ ρεξζαίσλ κεηαθνξψλ, επηδηψθεη ήδε απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1990 ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο ησλ επξσπατθψλ ιηκέλσλ κε ζέζπηζε θαλφλσλ πνπ απνζθνπνχλ ζηελ θαηνρχξσζε ηνπ αληαγσληζκνχ, ηελ αζθάιεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ηνλ ζπληνληζκφ ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ιηκέλσλ κε ηα ππφινηπα κέζα κεηαθνξάο εθηφο ησλ πινίσλ πνπ εμππεξεηνχληαη ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπο (Europa). Γίλεηαη, ινηπφλ, ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο πισηέο, νδηθέο θαη ζηδεξνδξνκηθέο δηαζπλδέζεηο ησλ ιηκέλσλ ψζηε λα ζπγθξνηεζεί έλα εληαίν θαη ζπλεθηηθφ δίθηπν ιηκαληψλ. Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ηα επξσπατθά ιηκάληα πξέπεη λα επελδχζνπλ ζε λέεο ππνδνκέο δηαθίλεζεο θαη λα εμαζθαιίζνπλ αμηφπηζηεο ζπλδέζεηο κε ηελ ελδνρψξα (Inforegio, 2007). Μφλν έηζη ζα εληζρπζεί ε αληαγσληζηηθή ζέζε θαη ν ξφινο πνιιψλ ιηκαληψλ σο πχιεο ηεο Δπξψπεο, έηζη ψζηε λα ιεηηνπξγήζνπλ σο πφινη νηθνλνκηθήο δπλακηθήο ηεο ελδνρψξαο ηνπο θαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ απαξαίηεηε αχμεζε ησλ ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ κηθξψλ απνζηάζεσλ ζε νιφθιεξε ηελ ήπεηξν Αεξνδξόκηα πύιεο (Gateway airports) Σα δηεπεηξωηηθά αεξνδξόκηα ηνπ επξωπαϊθνύ ρώξνπ Ζ απειεπζέξσζε ησλ αεξνπνξηθψλ κεηαθνξψλ ζην ρψξν ηεο επξσπατθήο έλσζεο απνηέιεζε αληηθείκελν κηαο ζεηξάο δηαδνρηθψλ ζπκβάζεσλ παθέησλ κέηξσλ, ηα νπνία απνζθνπνχζαλ ζηελ ειεχζεξε κεηαθνξά επηβαηψλ θαη πξντφλησλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ αιιά θαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο (Europa). Ζ απειεπζέξσζε ήηαλ αξρηθά πεξηνξηζκέλε σο πξνο ηα δξνκνιφγηα θαη ηε ρσξεηηθφηεηα. Δλ ζπλερεία θαη ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Μέξνο 2 ν : Υσξνηαμηθά Εεηήκαηα, Ζ Δπξσπατθή Γηάζηαζε, Γηεπξσπατθά Γίθηπα. ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ, Μέξνο 2 ν : Υσξνηαμηθά Εεηήκαηα, Ζ Δπξσπατθή Γηάζηαζε, Αιιαγέο φζνλ αθνξά ηηο Μεηαθνξέο, ηηο Δπηθνηλσλίεο θαη ηε Γλψζε. 43

44 ηδηαίηεξα απφ ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα, ε αλάπηπμε ησλ αεξνκεηαθνξψλ αθνινπζψληαο θπξίσο ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε αιιά θαη ηελ αλάγθε ησλ θξαηψλ γηα νκνηφκνξθε ξχζκηζε ησλ θαλφλσλ πνπ δηέπνπλ ηηο εζληθέο θαη δηεζλείο κεηαθνξέο, νδήγεζε ζηελ πιήξε απειεπζέξσζε ησλ αεξνκεηαθνξψλ θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αληίζηνηρεο αγνξάο 16. Σα ηειεπηαία ρξφληα, θαηαλνψληαο ηελ θαζνξηζηηθή ζπκβνιή ησλ αεξνπνξηθψλ κεηαθνξψλ ζηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, πνιηηηζκηθή θαη αλαπηπμηαθή εμέιημε ελφο ηφπνπ, άξρηζε λα δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνλ παγθφζκην ραξαθηήξα ησλ αεξνδξνκίσλ θαη ζην ξφιν πνπ θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ σο «πχιεο» ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Ο φξνο «πχιε» ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην ραξαθηεξηζκφ αεξνδξνκίσλ πνπ παξέρνπλ δηεπεηξσηηθέο πηήζεηο (Wikipedia, Gateway Airport). Οη πεξηζζφηεξεο επξσπατθέο ρψξεο έρνπλ ζπλεζέζηεξα έλα ή δχν ζεκαληηθά αεξνδξφκηα πχιεο ηα νπνία εμππεξεηνχλ εζληθέο αιιά θαη δηεζλείο πηήζεηο. Σν κεγαιχηεξν αεξνδξφκην πχιε αλήθεη ζπλήζσο θαη ζηε κεγαιχηεξε πφιε ηεο θάζε ρψξαο, ρσξίο απηφ λα ζπκβαίλεη πάληα. Γηα παξάδεηγκα ηα αεξνδξφκηα ηεο Φξαλθθνχξηεο θαη ηνπ Μνλάρνπ απνηεινχλ ηα ζεκαληηθφηεξα αεξνδξφκηα πχιεο ηεο Γεξκαλίαο, αιιά ε Φξαλθθνχξηε θαη ην Μφλαρν είλαη ε 5ε θαη 3ε κεγαιχηεξε πφιε ηεο Γεξκαλίαο αληίζηνηρα 17. Γπζηπρψο, εμαηηίαο ηεο θπζηθήο γεσγξαθίαο ηεο Δπξψπεο, ελψ νη αεξνπνξηθέο ζπλδέζεηο κηθξψλ απνζηάζεσλ είλαη ζρεηηθά πνιχ αλεπηπγκέλεο ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο ηεο Έλσζεο, νη δηεπεηξσηηθέο πηήζεηο είλαη εμαηξεηηθά ζπγθεληξσκέλεο ζηα θεληξηθά αεξνδξφκηα ηεο βνξεηνδπηηθήο Δπξψπεο (Υάξηεο 3.4) παξφηη ε ζπκθφξεζε ησλ αεξνπνξηθψλ γξακκψλ ζην ηκήκα απηφ είλαη ήδε πνιχ κεγάιε (Research Institute of Applied Economics, 2009). Γεληθφηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη πξνζπάζεηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ελαέξηαο ζπκθφξεζεο κε ηε βνήζεηα ησλ ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ. Ήδε ηα ηξέλα κεγάιεο ηαρχηεηαο αληηθαζηζηνχλ ηηο ελαέξηεο ζπλδέζεηο κηθξψλ απνζηάζεσλ, φπσο ε απφζηαζε Παξίζη-Λνλδίλν θαη δηαθαίλεηαη φηη ε ηάζε απηή ζα ζπλερηζηεί κε ηελ νινθιήξσζε ησλ ζπλδέζεσλ ησλ ηξέλσλ κεγάιεο ηαρχηεηαο (Λεπθή Βίβινο, 2010). Μάιηζηα κε ηελ εμέιημε ηεο ζηδεξνδξνκηθήο ηερλνινγίαο παξαηεξείηαη ζεκαληηθή αχμεζε ηεο ηαρχηεηαο ζηηο πθηζηάκελεο ζηδεξνγξακκέο, γεγνλφο πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ην ρακειφ θφζηνο ησλ ζηδεξνδξφκσλ σζεί φιν θαη πεξηζζφηεξνπο επξσπαίνπο ζηελ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κέζνπ κεηαθνξάο. Δηδηθφηεξα, νη ζπλδπαζκέλεο ζηξαηεγηθέο ζα κπνξνχζαλ λα αλαθνπθίζνπλ ηα αεξνδξφκηα πνπ πάζρνπλ απφ έιιεηςε ρσξεηηθφηεηαο ζηνλ αέξα θαη ζην έδαθνο. Ζ επέθηαζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ ησλ αεξνιηκέλσλ, κε φια ηα ρσξνηαμηθά θαη 16 Πεξηνδηθφ Intellectum, Υαηδεληθνιάνπ Αγγειίδνπ Ρ., Ζ απειεπζέξσζε ησλ αεξνπνξηθψλ κεηαθνξψλ δηεζλείο εμειίμεηο. 17 Germà Bel and Xavier Fageda, Intercontinental flights from European airports: towards hub concentration or not;, Research Institute of Applied Economics,

45 πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ηε γεηηλίαζή ηνπο κε ηηο κεγάιεο πφιεηο, δελ ζα ρξεηάδεηαη λα είλαη ηφζν ξηδηθή. Ο ζπλδπαζκφο νξηζκέλσλ ζηδεξνδξνκηθψλ ζπλδέζεσλ κεγάιεο ηαρχηεηαο θαη ελφο επηιεγκέλνπ αξηζκνχ αεξνπνξηθψλ ζπλδέζεσλ είλαη ε κφλε ιχζε γηα ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηηο εμαηξεηηθά απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο ηεο Δπξψπεο (Σρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Φώξνπ). 3.3 Παλεπηζηεκηνππόιεηο Πύιεο Η ηζηνξία ηωλ Δπξωπαϊθώλ παλεπηζηεκίωλ 18 Ο φξνο Παλεπηζηεκηνχπνιε ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ραξαθηεξίζεη κηα πφιε ηεο νπνίαο ε ηζηνξία είλαη ζηελά ζπλπθαζκέλε κε ηελ ηζηνξία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο, ελψ ε νηθνλνκία ηεο πφιεο ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ Παλεπηζηεκηαθή δξαζηεξηφηεηα θαη ππνζηεξίδεηαη απφ απηή. Καηά απηφ ηνλ ηξφπν πνιιέο Δπξσπατθέο Παλεπηζηεκηνππφιεηο απνηέιεζαλ θαη απνηεινχλ φρη κφλν εθπαηδεπηηθά θέληξα αιιά ηαπηφρξνλα θέληξα πνιηηηθήο, πνιηηηζκηθήο θαη θνηλσληθήο επηξξνήο. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ πφιεσλ είλαη ε Ομθφξδε, ην Κέηκπξηηδ, ην Λέηληελ, ε Κξαθνβία, ε Μπνιφληα, ε αιακάλθα, ε Κνΐκπξα, ε Λένπβελ, ε Οπςάια, ε ηέλα, ε Παβία, ε Φεξξάξα, ε Υατδειβέξγε, ην Νηειθη, ην Σαξηνχ, ην Σίκπηλγθελ θαη άιιεο. 18 Σα ηζηνξηθά ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ πνπ αθνινπζεί πξνέξρνληαη απφ ηηο εγθπθινπαίδεηεο Wikipedia θαη All Experts. 45

46 Σα παλεπηζηήκηα αλέθαζελ δηαδξακάηηδαλ έλαλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ξφιν θαη είραλ πεξίνπηε ζέζε ζηνλ θνηλσληθφ ρψξν κέζα ζηνλ νπνίν ιεηηνπξγνχζαλ. Αξρηθά ν ξφινο ηνπο ήηαλ θπξίσο ε πξναγσγή ηεο επηζηήκεο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ κε ζεσξεηηθφ θπξίσο πξνζαλαηνιηζκφ θαη θαη επέθηαζε ε παξαγσγή θαη αλαπαξαγσγή ησλ θνηλσληθψλ ζηειερψλ, αθνχ γηα ζπγθεθξηκέλεο θνηλσληθέο ζέζεηο ην παλεπηζηεκηαθφ πηπρίν ήηαλ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε. ηελ πξψηε εθείλε θάζε ηα Παλεπηζηήκηα ήηαλ ιίγα θαη θαηά κία έλλνηα απξνζπέιαζηα θαζψο δελ απεπζχλνληαλ ζηα επξχηεξα θνηλσληθά ζηξψκαηα. Ηζηνξηθά ην πξψην Παλεπηζηήκην πνπ εληνπίδεηαη ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν είλαη απηφ ηεο Μπνιφληα (1088), ην νπνίν ζεσξείηαη Μεηέξα ησλ Δπξσπατθψλ Παλεπηζηεκίσλ κηαο θαη απνηειεί ην πξψην εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα ζην νπνίν απνδφζεθε επίζεκα ν ιαηηληθφο φξνο Universitas πνπ ζεκαίλεη νκάδα θαη ζσκαηείν, θαζψο νη πξψηνη κεζαησληθνί δάζθαινη ηεο Δπξψπεο ήηαλ ζπρλά νξγαλσκέλνη ζε ζσκαηεία, κέζσ ησλ νπνίσλ ξπζκηδφηαλ ε κίζζσζή ηνπο. Βέβαηα πνιχ πξηλ απφ απηφ - θαη ζπγθεθξηκέλα γχξσ ζην ηδξχζεθε ην γλσζηφ Παλδηδαθηήξηνλ ηεο Μαγλαχξαο (κεηέπεηηα Παλεπηζηήκην ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο), ην νπνίν ζεσξείηαη απφ θάπνηνπο ην αξραηφηεξν ίδξπκα ηνπ θφζκνπ πνπ ζπγθέληξσλε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Παλεπηζηεκίνπ. Μεηά απφ ην Παλεπηζηήκην ηεο Μπνιφληα αθνινπζεί ην Παλεπηζηήκην ηεο Ομθφξδεο (1096), ην Παλεπηζηήκην ηνπ Παξηζηνχ (1150), ην Παλεπηζηήκην ηεο Μφδελα (1175), ην Παλεπηζηήκην ηεο Βαιέλζηα (1208), Παλεπηζηήκην ηνπ Κέηκπξηηδ (1209), ην Παλεπηζηήκην ηεο αιακάλθα (1218), ην Παλεπηζηήκην ηνπ Μνλπειηέ (1220), ην Παλεπηζηήκην ηεο Πάληνβα (1222) ην Υάξηεο 3.5: Παλεπηζηήκηα ηνπ Μεζαίσλα, "Historical Atlas" by William R. Shepherd, 1923 (Πεγή: All Experts Encyclopedia). Παλεπηζηήκην ηεο Σνπινχδεο (1229). Σα παξαπάλσ παλεπηζηήκηα θαζψο θαη άιια επξσπατθά παλεπηζηήκηα ηνπ κεζαίσλα απεηθνλίδνληαη ζην Υάξηε

47 Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ, ν νξζνινγηθφο θαηακεξηζκφο ηεο εξγαζίαο θαη ε δηαθνξνπνίεζε ηεο θνηλσλίαο, θπξίσο κεηά ηελ βηνκεραληθή επαλάζηαζε, επέθεξε εζσηεξηθέο δηαθνξνπνηήζεηο θαη ζην Παλεπηζηήκην ν ξφινο ηνπ νπνίνπ κεηαβιήζεθε βαζκηαία. Έηζη, ν γεληθφηεξνο ζεσξεηηθφο ηνπ πξνζαλαηνιηζκφο αξρίδεη λα δηαθνξνπνηείηαη πεξηζζφηεξν θαη ε ζχλδεζε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ κε ηελ παξαγσγή γίλεηαη πην άκεζε. Απφ ηε ζηηγκή εθείλε ηα Παλεπηζηήκηα αξρίδνπλ λα γίλνληαη πεξηζζφηεξα θαη ηαπηφρξνλα βξίζθνπλ ηε ζέζε ηνπο ζε απηά θαη λέεο επηζηήκεο, πέξα ησλ παξαδνζηαθψλ (Βηθηπαίδεηα). Ζ επέθηαζε ησλ Παλεπηζηεκίσλ γλψξηζε ηδηαίηεξε έμαξζε θπξίσο κεηά ηε δεθαεηία ηνπ Αθνξκή έδσζε θπξίσο ε γλσζηή ζεσξία ηνπ "αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ" ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε αλάπηπμε κηαο ρψξαο δελ πξνυπνζέηεη κφλν νηθνλνκηθέο επελδχζεηο, αιιά θαη επελδχζεηο ζε αλζξψπηλεο ηθαλφηεηεο, δηαλνεηηθέο θαη ρεηξνλαθηηθέο. Γηαπηζηψλεηαη κάιηζηα φηη απηέο νη ηειεπηαίεο πξνζδηνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επηηπρία ή απνηπρία κηαο παξαγσγηθήο κνλάδαο, θαη ζπλεπψο ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ επελδπφκελσλ θεθαιαίσλ. Με ηελ έλλνηα απηή ηα πνζά πνπ δηαηίζεληαη γηα ηελ παηδεία δελ πξέπεη λα ζεσξνχληαη θαηαλαισηηθέο δαπάλεο αιιά επέλδπζε. ην πλεχκα απηφ ην Παλεπηζηήκην ζεσξήζεθε σο "ην θιεηδί πνπ αλνίγεη ηελ πφξηα ηνπ εθζπγρξνληζκνχ 19. Δπηθξάηεζε έηζη ε αληίιεςε φηη ε αλάπηπμε κηαο ρψξαο κεηξηέηαη κε εθπαηδεπηηθνχο δείθηεο θαη φηη φιεο νη θνηλσλίεο πξνζπαζνχλ λα αλπςψζνπλ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ κειψλ ηνπο. Οη αληηιήςεηο απηέο δελ επέθεξαλ αιιαγέο κφλν ζηνλ ηξφπν ίδξπζεο, πνιιαπιαζηαζκνχ θαη αλάπηπμεο ησλ Παλεπηζηεκίσλ, αιιά πξνθάιεζαλ ηαπηφρξνλα νπζηψδεηο κεηαβνιέο ζηε ζρέζε Παλεπηζηεκίνπ θαη θνηλσλίαο. ήκεξα ηα παλεπηζηήκηα ιεηηνπξγνχλ ζε έλα παγθνζκηνπνηεκέλν πεξηβάιινλ ην νπνίν βξίζθεηαη ζε ζπλερή εμέιημε θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ εληεηλφκελν αληαγσληζκφ. ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ππάξρνπλ πεξίπνπ ηδξχκαηα αλψηαηεο εθπαίδεπζεο θαη ζην ζχλνιν ηεο Δπξψπεο πεξίπνπ 4.000, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ππνινίπσλ ρσξψλ ηεο δπηηθήο Δπξψπεο θαη ησλ ππνςεθίσλ ρσξψλ. ηα ηδξχκαηα απηά ζπνπδάδεη έλαο απμαλφκελνο αξηζκφο θνηηεηψλ, άλσ ησλ 12,5 εθαηνκκπξίσλ θαη απαζρνιείηαη ην 34% ηνπ ζπλφινπ ησλ εξεπλεηψλ ζηελ Δπξψπε, κε ζεκαληηθέο δηαθπκάλζεηο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ θξαηψλ κειψλ (Europa). Ζ Δπξσπατθή Έλσζε εθδίδεη ειαθξψο πεξηζζφηεξα επηζηεκνληθά θαη ηερληθά δηπιψκαηα ζε ζρέζε κε ηηο ΖΠΑ, αλ θαη δηαζέηεη ιηγφηεξνπο εξεπλεηέο απ' φηη νη άιιεο κεγάιεο ηερλνινγηθέο δπλάκεηο. Σν παξάδνμν απηφ νθείιεηαη ζηνλ κηθξφηεξν αξηζκφ εξεπλεηηθψλ ζέζεσλ πνπ παξέρεηαη ζηνπο επηζηήκνλεο δηπισκαηνχρνπο ζηελ Δπξψπε, ηδίσο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα: 50% κφλν ησλ επξσπαίσλ εξεπλεηψλ απαζρνινχληαη ζηηο επηρεηξήζεηο, ζε ζρέζε κε 83% ησλ ακεξηθάλσλ 19 Σππάο Γ., Ζ εθαξκνγή ησλ ζχγρξνλσλ κεζφδσλ management ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε γηα ηελ άζθεζε απνηειεζκαηηθφηεξεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Πάληεην Παλεπηζηήκην. 47

48 εξεπλεηψλ θαη ην 66% ησλ Ηαπψλσλ εξεπλεηψλ. Παξά ην γεγνλφο απηφ, ηα παλεπηζηήκηα επζχλνληαη γηα ην 80% ηεο βαζηθήο έξεπλαο πνπ δηεμάγεηαη ζηελ Δπξψπε (Europa). Γεληθφηεξα ην πεξηβάιινλ πνπ παξέρεηαη απφ ηα επξσπατθά παλεπηζηήκηα είλαη φλησο ιηγφηεξν ειθπζηηθφ: απφ ηελ άπνςε ησλ νηθνλνκηθψλ, πιηθψλ θαη εξγαζηαθψλ ζπλζεθψλ, θαζψο επίζεο θαη ιφγσ ηνπ αθαηάιιεινπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ πνπ δελ έρεη απνηειέζεη αληηθείκελν ηεο δένπζαο ελαξκφληζεο, απφ ηελ άπνςε ησλ ζεσξήζεσλ θαη ησλ αδεηψλ παξακνλήο γηα ηνπο θνηηεηέο, ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ θαη ηνπο εξεπλεηέο. Δπίζεο, θαη άιινη εμσπαλεπηζηεκηαθνί παξάγνληεο έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία, φπσο, επί παξαδείγκαηη, ε αθακςία ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ε πεξηνξηζκέλε αλάπηπμε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο πνπ πεξηνξίδεη ηηο δπλαηφηεηεο απαζρφιεζεο ζε θαηλνηφκνπο ηνκείο. Σαπηφρξνλα, ε πξφζβαζε ζηε γλψζε θαζψο θαη ην δπλακηθφ γηα θαηλνηνκίεο παξακέλνπλ ζε θαθή θαηαλνκή κέζα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ζπγθεληξψλνληαη εθεί φπνπ ν νηθνλνκηθφο δπλακηζκφο εκθαλίδεηαη σο ν δσεξφηεξνο (Europa) Οη Παλεπηζηεκηνππόιεηο ωο πύιεο ηεο Δπξωπαϊθήο αλάπηπμεο Αλακθηζβήηεηα ε πξφζβαζε ζηε γλψζε είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ ηζνξξνπία ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Γηαηί ζαθέζηαηα ηα παλεπηζηήκηα δελ παξάγνπλ κφλν λέα γλψζε αιιά ηαπηφρξνλα απνηεινχλ θηλεηήξηα δχλακε ζηελ έξεπλα, θαη αλ ζηελ εθαξκνζκέλε έξεπλα έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ηνλ αληαγσληζκφ κέξνπο ηεο βηνκεραλίαο, ζηε βαζηθή έξεπλα απνηεινχλ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θνξείο θπξίσο ζε ρψξεο πνπ δε δηαζέηνπλ εζληθά εξεπλεηηθά ηδξχκαηα. Δπηπιένλ, νη αγνξέο εξγαζίαο θαη νη επηρεηξήζεηο έρνπλ αλάγθε απφ δπλακηθά θαηλνηφκα ζπζηήκαηα, απφ απνηειεζκαηηθή κεηαθνξά ηερλνινγηψλ θαη απφ απνηειεζκαηηθνχο ζεζκνχο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (Σρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Φώξνπ). ηα πιαίζηα απηά θαη πξνθεηκέλνπ ηα επξσπατθά παλεπηζηήκηα λα δηαδξακαηίζνπλ απνθαζηζηηθφ ξφιν γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ πνπ ηέζεθε θαηά ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο, ήηνη, λα θαηαζηεί ε Δπξσπατθή Έλσζε ε αληαγσληζηηθφηεξε θαη δπλακηθφηεξε νηθνλνκία ηεο γλψζεο ζε παγθφζκην επίπεδν, θαζίζηαηαη αλαγθαία ε ελίζρπζε θαη αλάδεημε λέσλ παλεπηζηεκηνππφιεσλ νη νπνίεο ζα απνηειέζνπλ «πχιεο» δηάρπζεο ηεο γλψζεο θαη ηεο θαηλνηνκίαο κέζσ ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο (Europa). Ζ ελίζρπζε ησλ παλεπηζηεκηνππφιεσλ πξνυπνζέηεη ηελ αχμεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο δηδαζθφλησλ, δηδαζθφκελσλ θαη εξεπλεηψλ, ηε δεκηνπξγία ζεζκψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγίαο ζε φια ηα Δπξσπατθά παλεπηζηήκηα θαη ηελ ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα. Ήδε ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν μερσξίδνπλ πφιεηο - ζεκαληηθά παλεπηζηεκηαθά θέληξα πνπ ηζηνξηθά απνηέιεζαλ θαη ζπλερίδνπλ λα απνηεινχλ παγθφζκηεο «πχιεο» ιφγσ ησλ 48

49 δηεζλψλ δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο ζηα νπνία ζπκκεηέρνπλ. Σν Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Διβεηία, ε Γαιιία, ε Ηηαιία, ε Γεξκαλία θαη ε Οιιαλδία είλαη νη ρψξεο πνπ δηαζέηνπλ ηα θαιχηεξα παλεπηζηήκηα ζηελ Δπξψπε, ζχκθσλα κε ηελ εηήζηα έθζεζε αμηνιφγεζεο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Αλψηαηεο Δθπαίδεπζεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο αγθάεο γηα ην Πην ζπγθεθξηκέλα, πφιεηο νη νπνίεο έρνπλ απνθηήζεη ηδηαίηεξε δπλακηθή ιφγσ ησλ παλεπηζηεκίσλ ηνπο θαη έρνπλ εμειηρζεί ζε ζεκαληηθά επξσπατθά θέληξα πεξηιακβάλνληαη ζην Υάξηε 3.6. Σα παλεπηζηήκηα ησλ παξαπάλσ πφιεσλ ζπλεξγάδνληαη εθηεηακέλα κε παλεπηζηεκηαθά δίθηπα θαη εξεπλεηέο παγθνζκίσο, βξίζθνληαη ζε δηαξθή αιιειεπίδξαζε κε ηνλ ππφινηπν θφζκν παξάγνληαο ζπλερή γλψζε πνπ κπνξεί λα αλνίμεη λέεο πξννπηηθέο γηα ηηο επηρεηξήζεηο, ηηο δεκφζηεο αξρέο, ηα ζρνιεία, θαη άιινπο νξγαληζκνχο θαη γεληθφηεξα έρνπλ αλαπηχμεη ηζρπξνχο δεζκνχο κε ηελ ηνπηθή, εζληθή θαη δηεζλή επηρεηξεκαηηθή θνηλφηεηα έηζη ψζηε κέζσ απφ δηεπηζηεκνληθέο πξσηνβνπιίεο λα ζπκβάινπλ απνθαζηζηηθά ζηελ θνηλσληθή αλάπηπμε. Ο ζπλδπαζκφο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαζηζηά ζαθέζηαηα κηα παλεπηζηεκηνχπνιε, επξσπατθή πχιε. 3.4 Πόιεηο - πύιεο θαηλνηνκίαο Σν ηξίγωλν ηεο γλώζεο: Δπηζηήκε - Καηλνηνκία - Έξεπλα χκθσλα κε ην εγρεηξίδην Frascati ηνπ Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο, ε έλλνηα Έξεπλα θαη Αλάπηπμε (Δ&Α) αλαθέξεηαη ζηε δεκηνπξγηθή εξγαζία ε 49

50 νπνία επηηειείηαη ζε ζπζηεκαηηθή βάζε, κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηνπ απνζέκαηνο γλψζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο γλψζεο αλζξψπσλ, πνιηηηζκνχ θαη θνηλσλίαο θαη ηε ρξήζε απηήο ζηελ εθπφλεζε θαηλνηφκσλ εθαξκνγψλ (Βαιαβαλίδεο Μ.Σ., 2008). Δηδηθά ζηα πιαίζηα ηεο λέαο νηθνλνκίαο πνπ βαζίδεηαη ζηε γλψζε, ε θαηλνηνκία ζεσξείηαη ε ζεκαληηθφηεξε παξάκεηξνο γηα ηελ αζηηθή αλάπηπμε, αξρηθά ζε εζληθφ επίπεδν θαη θαη επέθηαζε ζην ζχλνιν ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Δηδηθφηεξα, ε έξεπλα θαη ε θαηλνηνκία ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο, ζηελ αληηκεηψπηζε πνηθίισλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ φπσο ε θηψρεηα θαη ε πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε θαη ζηε βειηίσζε ηεο αλζξψπηλεο θαζεκεξηλφηεηαο. Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 άξρηζε λα δηαθαίλεηαη φηη νξηζκέλεο πεξηνρέο πξνζέθεξαλ έλα πεξηβάιινλ ηδηαίηεξα επλντθφ γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηάδνζε ηερλνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ. ηε Silicon Valley ηεο Καιηθφξληαο, ζηηο απνθεληξσκέλεο Σερλνπφιεηο ηεο Ηαπσλίαο, ζην Κέηκπξηηδ, ζηελ επηζηεκνληθή πφιε Ile de France, ζηε νθία Αληίπνιε ζηε λφηηα Γαιιία, ζην Μνλπειηέ, ζηε Γθξελφκπι θαη ζηελ Σνπινχδε, ζην Σνξίλν θαη ζηηο βηνκεραληθέο ζπλνηθίεο ηεο θεληξηθήο Ηηαιίαο, ην ηνπηθφ πεξηβάιινλ ιεηηνχξγεζε σο εθθνιαπηήξην γηα ηελ αλάπηπμε λέαο ηερλνινγίαο, λέσλ βηνκεραληθψλ θιάδσλ, λέσλ πξντφλησλ, θαη ζπζηεκάησλ παξαγσγήο (Κνκλελόο Ν., 2008). Οπζηαζηηθά νη πεξηνρέο απηέο απνηέιεζαλ λεζίδεο θαηλνηνκίαο κέζα ζε επξχηεξεο πεξηνρέο κε πην παξαδνζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο. Δηδηθφηεξα νη λεζίδεο θαηλνηνκίαο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε 20 : Νεζίδεο έξεπλαο: Ηλζηηηνχηα πιεξνθνξηθήο, βηνηερλνινγίαο θαη άιια. Νεζίδεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο: Σερλνινγηθά πάξθα, Κέληξα Γηάδνζεο Έξεπλαο, Κιαδηθά Ηλζηηηνχηα, Σερληθά Μνπζεία. Νεζίδεο βηνκεραληψλ επειημίαο θαη έληαζεο ηερλνινγίαο. Νεζίδεο θαηλνηνκίαο ζηελ ππάξρνπζα βηνκεραλία: Βηνκεραληθή πιεξνθνξηθή, Σερλνδηάγλσζε, ηειεκαηηθή, δηάδνζε ηερλνινγηψλ θαηλνηνκίαο θαη άιια. Νεζίδεο ππεξεζηψλ εληάζεσο γλψζεο: πγθεληξψλνπλ δξαζηεξηφηεηεο έληαζεο γλψζεσλ, φπσο ρξεκαηνπηζησηηθέο ππεξεζίεο, ππεξεζίεο έξεπλαο αγνξάο, εθαξκνγψλ πιεξνθνξηθήο, ζρεδηαζκνχ πξντφλησλ, ππεξεζηψλ κεραληθνχ, κάξθεηηλγθ, γξαθεία ζπκβνχισλ θαη άιια. Υαξαθηεξηζηηθέο πεξηπηψζεηο απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη ε πεξηνρή ρξεκαηηζηεξηαθψλ ππεξεζηψλ ζην City ηνπ Λνλδίλνπ, παξαγσγήο ινγηζκηθνχ ζηελ Αζήλα, θηλεκαηνγξάθνπ ζην Los Angeles θαη πνιπκέζσλ ζηε Νέα Τφξθε. 20 Κνκλελφο Ν., Πφιεηο Σερλνινγίαο: ρεδηαζκφο θαη Αλάνηπμε, Urban and Regional Innovation (URENIO). 50

51 3.4.2 Έξεπλα θαη Αλάπηπμε ζηνλ Δπξωπαϊθό Υώξν Παξά ην γεγνλφο φηη ε Δπξσπατθή ήπεηξνο εδψ θαη ρξφληα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ παξαγσγή λέαο γλψζεο θαη ηερλνινγίαο, αληηκεησπίδεη νινέλα κεγαιχηεξν αληαγσληζκφ απφ ηνπο παξαδνζηαθνχο αληαγσληζηέο ηεο (ΖΠΑ, Ηαπσλία) αιιά θαη ηηο αλαδπφκελεο νηθνλνκίεο (Κίλα, Ηλδία). Γηα λα ζπλερίζεη λα είλαη αληαγσληζηηθή πξέπεη λα δαπαλά πεξηζζφηεξα γηα έξεπλα θαη αλάπηπμε, ελψ πξέπεη επίζεο λα βειηηψζεη ηηο επηδφζεηο ηεο φζνλ αθνξά ηε κεηαηξνπή ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο ζε κεζφδνπο θαη πξντφληα πνπ θαηνρπξψλνληαη κε δηπιψκαηα επξεζηηερλίαο θαη πξννξίδνληαη γηα ηνπο θιάδνπο πςειήο ηερλνινγίαο (Europa). Ήδε ε Δπξσπατθή Έλσζε θαηαβάιιεη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο εληαίνπ Δπξσπατθνχ Υψξνπ Έξεπλαο πνπ ζα ελζαξξχλεη ηελ αληαιιαγή γλψζεσλ κέζσ δηθηχσλ Δπξσπαίσλ εξεπλεηψλ δηεζλνχο θχξνπο. Ζ ζπλεξγαζία κεηαμχ επξσπατθψλ ρσξψλ ελζαξξχλεηαη επίζεο κέζσ ππνδνκψλ πξνεγκέλεο ηερλνινγίαο θαη θνηλψλ πνιηηηθψλ ζηνλ ηνκέα ηεο Υάξηεο 3.7: Απαζρνινύκελν πξνζσπηθό ζηνλ ηνκέα ηεο Έξεπλαο & Αλάπηπμεο. Οη ηηκέο ππνινγίδνληαη σο πνζνζηφ % ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ (Πεγή: Eurostat, 2008). Υάξηεο 3.8: Δμαγσγή πξντόλησλ πςειήο ηερλνινγίαο. Οη ηηκέο ππνινγίδνληαη ωο πνζνζηό ηωλ ζπλνιηθώλ εμαγωγώλ (Πεγή: Eurostat, 2006). έξεπλαο, ράξε ζηηο νπνίεο ζα κπνξνχλ νη ρψξεο ηεο Έλσζεο λα αληηκεησπίδνπλ απφ θνηλνχ κείδνλεο πξνθιήζεηο, φπσο ε παλδεκία ηεο γξίπεο H1N1 (Europa). ηελ πξνζπάζεηα απηή θξίλεηαη θαζνξηζηηθφο ν ξφινο ηνπ λένπ Δπξσπατθνχ Ηλζηηηνχηνπ Καηλνηνκίαο θαη Σερλνινγίαο, ην νπνίν ζα παξέρεη ηε ζηήξημή ηνπ πξνσζψληαο ζπκπξάμεηο πνπ ζπλδπάδνπλ ηηο ηξεηο πιεπξέο ηνπ "ηξηγψλνπ ηεο γλψζεο": επηζηήκε, θαηλνηνκία θαη έξεπλα. Δπίζεο ην Κνηλφ Κέληξν Δξεπλψλ (JRC) ην νπνίν ηδξχζεθε πξηλ απφ 43 ρξφληα γηα λα εμαζθαιίζεη επξσπατθή εηδίθεπζε ζηνλ ηνκέα ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο, απνηειεί πιένλ έλα ηεξάζηην, πνιπδχλακν εξεπλεηηθφ ίδξπκα κε δηαθνξνπνηεκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, ην νπνίν κπνξεί λα πξνζθέξεη ηερλνγλσζία, επηζηεκνληθή θαη ηερληθή ππνζηήξημε ζηηο πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Europa). 51

52 Γεληθφηεξα, ζηνλ επξσπατθφ ρψξν νη δξαζηεξηφηεηεο έξεπλαο, ηερλνινγίαο θαη θαηλνηνκίαο είλαη ζπγθεληξσκέλεο θαηεμνρήλ ζηε Γαλία, ζηε Φηλιαλδία, ζηε Γεξκαλία, ζηε νπεδία, ζηελ Διβεηία θαη ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ελψ αθνινπζνχλ ε Απζηξία, ην Βέιγην, ε Δζζνλία, ε Γαιιία, ε Ηζιαλδία, ε Ηξιαλδία, ε Οιιαλδία, ην Λνπμεκβνχξγν θαη ε ινβελία (Υάξηεο 3.7, 3.8). ήκεξα νη επξσπατθέο θπβεξλήζεηο θαηαβάιινπλ πξνζπάζεηεο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο ζε νιφθιεξν ηνλ επξσπατθφ ρψξν κε ηε δεκηνπξγία ελφο ζπκπιέγκαηνο πεξηνρψλ κε επηρεηξήζεηο, εξεπλεηηθά θέληξα θαη εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα πνπ ζα επηθεληξψλνληαη ζε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηνκέα. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε Γαιιία ε νπνία απφ ην 2005 ζεκειίσζε κηα νκάδα απφ 71 πεξηνρέο θέληξα έξεπλαο θαη θαηλνηνκίαο ζε πφιεηο φπσο ε Λπψλ, ε Σνπινχδε θαη ε Γθξελφκπι, πνπ εμεηδηθεχνληαη ζηνλ πγεηνλνκηθφ ηνκέα, ζηελ αεξνλαππεγηθή θαη ζηελ κηθξνειεθηξνληθή, ελψ ηνπο ρξεκαηνδφηεζε κε 1,5 δηζεθαηνκκχξηα επξψ απφ ην 2006 (Wikipedia). Βαζηθφο ζηφρνο ηεο έλσζεο είλαη λα αλαδεηρζνχλ λέεο πεξηνρέο εληφο ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ, πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ σο πχιεο δηάρπζεο ηεο θαηλνηνκίαο ψζηε λα ζπκβάιινπλ ζηελ ηζφξξνπε αλάπηπμε ηνπ θνηλνηηθνχ ρψξνπ. Ήδε πνιιέο επξσπατθέο πφιεηο έρνπλ αλαδεηρζεί ζε πχιεο θαηλνηνκίαο (Υάξηεο 3.10) άιιεο κε κεγαιχηεξε θαη άιιεο κε κηθξφηεξε δπλακηθή θαη θαηέρνπλ ζεκαληηθέο ζέζεηο ζηελ Δπξσπατθή αιιά θαη Παγθφζκηα ζεηξά θαηάηαμεο. 52

53 3.5 Ο Σνπξηζκόο ωο «πύιε» αλάπηπμεο Ο πλεδξηαθόο ηνπξηζκόο ζηελ Δπξώπε Ο ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο εληάζζεηαη ζε κηα επξχηεξε θαηεγνξία ηνπξηζκνχ, ζηνλ απνθαινχκελν «επαγγεικαηηθφ ηνπξηζκφ», ηε κεηαθίλεζε, δειαδή, αηφκσλ γηα επαγγεικαηηθνχο ιφγνπο, αηφκσλ πνπ παξακέλνπλ εθηφο ηνπ κνλίκνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ηνπο ηνπιάρηζηνλ γηα έλα εηθνζηηεηξάσξν θαη αλαπηχζζνπλ ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Swarbrooke, Horner 2001). Ο ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο αλαπηχζζεηαη δηεζλψο κε ηαρχηαην ξπζκφ θαη απνηειεί κέξνο απφ έλα επξχηεξν θάζκα ηαμηδηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα φπσο εθζέζεηο, επηζηεκνληθέο ή επηρεηξεκαηηθέο ζπλαληήζεηο. Σα ηειεπηαία 10 ρξφληα έρνπλ δηνξγαλσζεί παγθνζκίσο ζπλεδξηαθέο εθδειψζεηο ελψ ηα έζνδα απφ ηνλ ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ δηεζλψο μεπεξλνχλ ηα 3.5 δηζεθαηνκκχξηα Δπξψ 21. Δπηπιένλ είλαη πνιχ ζεκαληηθφ ην γεγνλφο φηη πεξηζζφηεξν απφ ην 60% ησλ ζπλεδξίσλ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ Δπξψπε θαη απηφ δηφηη ν ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο εθηφο ησλ ζεκαληηθψλ νηθνλνκηθψλ σθειεηψλ, απνδίδεη θπξίσο πνηνηηθά νθέιε, φπσο είλαη ε πξνβνιή ηεο δηνξγαλψηξηαο πφιεο θαη ρψξαο ε επηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ, ε κείσζε ηεο αλεξγίαο κε ηελ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ε αλάπηπμε εζληθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ ππνδνκψλ θαη ε αλάδεημε ηεο δπλακηθήο ζπγθεθξηκέλσλ πφιεσλ 22. Μάιηζηα, απφ ηελ εκπεηξία ησλ ηνπξηζηηθψλ ρσξψλ πνπ έρνπλ αλαπηχμεη ηνλ ηνκέα ησλ ζπλεδξίσλ έρεη απνδεηρζεί φηη απηφο ν ηνκέαο απνηειεί πφιν έιμεο ηνπξηζηψλ, θαζψο πνιινί απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο επηιέγνπλ ζηε ζπλέρεηα γηα δηαθνπέο ηνπο, ηνπο ίδηνπο πξννξηζκνχο. Γηα φινπο ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο ηα θξάηε θαη νη αξκφδηνη θνξείο έρνπλ ζπκθσλήζεη εδψ θαη δεθαεηίεο ζηελ αλάγθε αλάπηπμεο ηνπ ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ, φληαο κία απφ ηηο πην πνιιά ππνζρφκελεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, θαζψο θαη ιφγσ ηεο αλζεθηηθφηεηάο ηνπ ζε θάζε ελδερφκελε νηθνλνκηθή χθεζε 23. Βέβαηα ην ζπγθεθξηκέλν είδνο ηνπξηζκνχ απαηηεί κηα ζεηξά απφ ζεκαληηθέο πξνυπνζέζεηο φπσο: Καηάιιειεο ππνδνκέο, φπσο κεγάινπο εθζεζηαθνχο ρψξνπο, ακθηζέαηξα, θαηαιχκαηα, ππνδνκέο γηα εζηίαζε, ππεξεζίεο δηεξκελείαο θαη άιια. Δχθνιε θαη γξήγνξε πξφζβαζε ζηνλ ηφπν δηεμαγσγήο ηνπ ζπλεδξίνπ ή ηεο έθζεζεο. Οπζηαζηηθή ζπκκεηνρή φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ. 21 Οκηιία ηεο Τπνπξγνχ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ζην 2ν Παλειιήλην πλέδξην ηεο HAPCO κε ζέκα «Ο πλεδξηαθφο Σνπξηζκφο ήκεξα: Πξνθιήζεηο-Πξννπηηθέο», Μάξηηνο Ζιίνβηηο Μαγδαιελή, πλεδξηαθφο θαη Δθζεζηαθφο Σνπξηζκφο ζηελ Διιάδα: Οκνηφηεηεο θαη Γηαθνξέο, Γεδνκέλα θαη Πξννπηηθέο, ν Γηεζλέο πλέδξην ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ. 53

54 Δπαγγεικαηηζκφο, θαζψο νη ζπκκεηέρνληεο πξνέξρνληαη θαηά θαλφλα απφ ηα πςειφηεξα εηζνδεκαηηθά θαη θνηλσληθά ζηξψκαηα Πόιεηο - ζεκαληηθά ζπλεδξηαθά θέληξα Ζ Δπξσπατθή ήπεηξνο απνηειεί παγθφζκηα δχλακε ηνπ ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ, θαηέρνληαο ην 44% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ ηφπσλ ζπλαληήζεσλ θαη ην 52% ηεο ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο ησλ θιεηζηψλ εθζεζηαθψλ θέληξσλ (UFI, The Global Association of the Exhibition Industry, 2007). πλνπηηθά, νη επξσπατθέο ρψξεο νη νπνίεο ζπγθεληξψλνπλ ηα κεγαιχηεξα ζπλεδξηαθά - εθζεζηαθά θέληξα, είλαη ε Γεξκαλία, ε Γαιιία θαη ε Ηηαιία, ελψ αθνινπζνχλ ε Ηζπαλία, ε Οιιαλδία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ε Διβεηία. ε επίπεδν επξσπατθψλ πφιεσλ, μερσξίδνπλ δέθα «ζπλεδξηαθέο πφιεηο» θαηά ζεηξά ζεκαληηθφηεηαο: ε Βηέλλε, ην Παξίζη, ε Βαξθειψλε, ην Βεξνιίλν, ε Βνπδαπέζηε, ε Πξάγα, ε Κνπεγράγε θαη ε Ληζζαβψλα 24 (Υάξηεο 3.11) Σνπξηζκόο θαη επξωπαϊθή πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηα πιαίζηα ηεο λέαο παγθνζκηνπνηεκέλεο πξαγκαηηθφηεηαο, ν θφζκνο άιιαμε επαλαζηαηηθά ράξε ζηηο λέεο ηερλνινγίεο, ηηο πξνεγκέλεο κεηαθνξέο θαη επηθνηλσλίεο, ηα ζχλνξα «ραιάξσζαλ», πξψελ απξνζπέιαζηνη ηφπνη έγηλαλ πην πξνζηηνί θαη ην θάζκα ησλ πξννξηζκψλ γηα ηνπο πνιίηεο ηνπ θφζκνπ πιένλ δηεπξχλζεθε. Αθνινπζψληαο ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα, ν ηνπξηζκφο άξρηζε ζηαδηαθά λα ππεξβαίλεη ηα φξηα ηεο νηθνλνκηθήο θαη επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη έπαςε λα ζρεηίδεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν κε νηθνλνκηθά κεγέζε. ηηο κέξεο καο ν ηνπξηζκφο θαζίζηαηαη ηδενινγία άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ην παγθφζκην ηνπίν, εθφζνλ ζπκβάιεη ζηε δηεχξπλζε ηεο γλσξηκίαο, ηεο ζπλεξγαζίαο θαη θαηαλφεζεο αλάκεζα ζηνπο ιανχο ηεο γεο (Europa). Αλέθαζελ ν ηνπξηζκφο απνηέιεζε πνιχηηκν θεθάιαην γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα κηαο εζληθήο νηθνλνκίαο, ζπλέβαιε ζεκαληηθά ζηελ πξνζέιθπζε επελδχζεσλ, ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ζηελ ελίζρπζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ζηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. ηνπο ηφπνπο φπνπ αλαπηχρζεθε ν ηνπξηζκφο ππήξμε νηθνλνκηθή άλζεζε κεγάινπ αξηζκνχ παξάπιεπξσλ επηρεηξήζεσλ θαη επαγγεικάησλ, κεγάισλ ηνπξηζηηθψλ ζπγθξνηεκάησλ, μελνδνρεηαθψλ θαη κε μελνδνρεηαθψλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ, εζηηαηνξίσλ, ηνπξηζηηθψλ ιεσθνξείσλ, ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ, ζαιάζζησλ θαη αζηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, αμηνζέαησλ ηζηνξηθψλ θαη άιισλ κλεκείσλ, δηαθφξσλ εηδψλ εκπνξηθψλ επηρεηξήζεσλ (European Travel Commission, 2009). ια απηά είραλ σο απνηέιεζκα ε επεκεξία 24 ICCA (International Congress and Convention Association),

55 νιφθιεξσλ πφιεσλ ή ηεο πεξηθέξεηαο - ηδηαηηέξσο δε πεξηνρψλ πνπ δελ έρνπλ ζηελνχο δεζκνχο κε ηα νηθνλνκηθά θέληξα - λα ζπλδεζεί άκεζα κε ηνλ ηνπξηζκφ. Καηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, αμηνζέαηα θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο αμίαο απνηέιεζαλ ζεκαληηθά νηθνλνκηθά αγαζά θαη ζεκαληηθφ ζπληειεζηή ζηε δπλακηθή αλάπηπμε ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο (Europa). ήκεξα ππάξρεη ηάζε γηα πην ελεξγεηηθά είδε δηαθνπψλ θαη ειεχζεξνπ ρξφλνπ, ελψ έρνπλ αλαδεηρζεί πνιιά λέα είδε ηνπξηζκνχ πνπ βαζίδνληαη θαηεμνρήλ ζην θπζηθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ κηαο πεξηνρήο, φπσο ν αγξνηνπξηζκφο, ν νηθνινγηθφο ηνπξηζκφο, ν ζξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο, ν γεσηνπξηζκφο, ν λαπηηθφο ηνπξηζκφο, ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο θαη άιινη. Απηφ πξνζθέξεη αλαπηπμηαθέο επθαηξίεο ζε πεξηθεξεηαθέο νηθνλνκίεο πνπ δηαζέηνπλ θπζηθά θαη πνιηηηζηηθά πιενλεθηήκαηα ηα νπνία δελ έρνπλ αθφκε αμηνπνηεζεί πιήξσο. Αλακθηζβήηεηα ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο Δπξψπεο απνηειεί έθθξαζε ηεο ηαπηφηεηάο ηεο, έλα παγθφζκην αγαζφ ην νπνίν ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιν πινχην θαη πνηθηινκνξθία εθηείλεηαη επξχηαηα ζε φιε ηελ έθηαζε ηεο επείξνπ, απφ ηα αγξνηηθά ηνπία έσο ηα ηζηνξηθά θέληξα ησλ πφιεσλ, απνηειψληαο ηκήκα ηνπ θαζεκεξηλνχ πεξηβάιινληνο δηαβίσζεο ησλ Δπξσπαίσλ 25. Δηδηθφηεξα, αλαγλσξίδεηαη φηη ε πεξηβαιινληηθή πνηφηεηα ησλ πφιεσλ, θαζψο θαη ησλ πεξηνρψλ πνπ ηηο πεξηβάιινπλ, θαζίζηαηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζπληειεζηήο εγθαηάζηαζεο θεθαιαίσλ ρσξίο γεσγξαθηθνχο δεζκνχο. Οη απνθάζεηο φζνλ αθνξά ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (ηδηαίηεξα εθείλσλ πνπ απαζρνινχλ εξγαηηθφ δπλακηθφ κε πςειά πξνζφληα) ιακβάλνπλ ππφςε, νινέλα θαη ζπρλφηεξα, ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ε νπνία πεξηιακβάλεη ηφζν ηελ χπαξμε κηαο θαιά δηαηεξεκέλεο θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο φζν θαη ηελ επθνιία πξφζβαζεο ζε απηή (Σρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Φώξνπ). ηα πιαίζηα απηά, ε UNESCO - πηνζεηψληαο ηηο αμίεο ηεο πξνζηαζίαο ηεο θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο - εηζήγαγε ηελ έλλνηα ηεο εμέρνπζαο αμίαο νξηζκέλσλ κλεκείσλ αιιά θαη πφιεσλ γηα ηελ παγθφζκηα θνηλφηεηα. χκθσλα κε ηελ UNESCO «Δμέρνπζαο παγθφζκηαο αμίαο ελλνείηαη νηηδήπνηε είλαη, απφ άπνςε θπζηθήο ή πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, ηφζν εμαηξεηηθήο ζεκαζίαο ψζηε λα ππεξβαίλεη ηα εζληθά φξηα θαη λα έρεη θνηλή ζπνπδαηφηεηα γηα ηηο ζεκεξηλέο θαη ηηο κειινληηθέο γεληέο φιεο ηεο αλζξσπφηεηαο. Δμ απηνχ, ε δηαξθήο πξνζηαζία απηήο ηεο θιεξνλνκηάο είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο γηα ηε δηεζλή θνηλφηεηα ζπλνιηθά» (UNESCO World Heritage Center). Απφ ηηο 878 ηνπνζεζίεο πνπ αλήθνπλ ζήκεξα ζηε ιίζηα Παγθφζκηαο Κιεξνλνκηάο ηεο UNESCO, ην έλα ηξίην είλαη πφιεηο. Σν 1993 νη πφιεηο απηέο δεκηνχξγεζαλ ηνλ Οξγαληζκφ Πφιεσλ 25 Παξαζθεπνπνχινπ Άλλα, Καθά Δπαγγειία, Μάγνο Κπξηάθνο, Γηαηήξεζε Αξρηηεθηνληθήο Κιεξνλνκηάο, Αλαγθαηφηεηα θαη Εεηήκαηα πνπ Σίζεληαη, ΣΔ.Δ. Γσδεθαλήζνπ. 55

56 Παγθφζκηαο Κιεξνλνκηάο γηα λα αληηκεησπίζνπλ απνηειεζκαηηθφηεξα ηηο πξνθιήζεηο θαη ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ έληαμή ηνπο 26. Αλακθηζβήηεηα ν θπζηθφο θαη πνιηηηζκηθφο πινχηνο κηαο ρψξαο δελ αξθεί γηα λα δψζεη ψζεζε ζηνλ ηνπξηζκφ ηεο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε απνηειεί θαη έλα ηθαλνπνηεηηθφ ζχζηεκα κεηαθνξψλ πνπ λα ηελ θαζηζηά εχθνια πξνζβάζηκε. Ο ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ νδήγεζε θαη ζηε ζπγθέληξσζε πνιπάξηζκσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ θαη ππεξεζηψλ ζε ζπγθεθξηκέλεο ρψξεο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ε Γελεχε ε νπνία απνηειεί έδξα ηνπ Οξγαληζκνχ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Τγείαο, ηνπ Παγθφζκηνπ Μεηεσξνινγηθνχ Οξγαληζκνχ, ηνπ Δπξσπατθνχ Οξγαληζκνχ Ππξεληθψλ Δξεπλψλ, ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Δκπνξίνπ, ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Γηαλνεηηθήο Ηδηνθηεζίαο, ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο θαη ηνπ Γηεζλνχο Οξγαληζκνχ Μεηαλάζηεπζεο (Βηθηπαίδεηα). Αλάινγεο πφιεηο είλαη νη Βξπμέιιεο, ην Λνπμεκβνχξγν, ε Υάγε θαη άιιεο. Ο Υάξηεο πνπ αθνινπζεί πεξηιακβάλεη πφιεηο νη νπνίεο απνηεινχλ ζεκαληηθά ηνπξηζηηθά θέληξα ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Μεηαμχ απηψλ: ζπλεδξηαθά θέληξα θαη πφιεηο Παγθφζκηαο Κιεξνλνκηάο 26 Organization of world heritage cities. 56

57 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΓΙΔΤΡΧΠΑΙΚΑ ΓΙΚΣΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΔΙ ΠΤΛΔ 4.1 Δηζαγωγή Σα ηειεπηαία ρξφληα νη πφιεηο αθνινπζψληαο ην παξάδεηγκα ησλ θξαηψλ, ζπκκεηέρνπλ ζε δηεζλή δίθηπα ζπλεξγαζίαο πνπ ιακβάλνπλ ηε κνξθή πεξηθεξεηαθψλ θαη δηεζλψλ δνκψλ θαη νινθιεξψζεσλ. Βαζηθφο θαη αληηθεηκεληθφο ζηφρνο ηεο νινθιήξσζεο είλαη ε κεξηθή ή νιηθή θαηάξγεζε ησλ μερσξηζηψλ θαλνληζηηθψλ δνκψλ ηνπ δηεζλνχο ρψξνπ, δειαδή ησλ θξαηψλ 27. Οη πξψηεο πξνζπάζεηεο δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο έγηλαλ κέζσ ηεο αδειθνπνίεζεο πφιεσλ πνπ επεδίσμαλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε επξσπατθή πξννπηηθή, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίδνπλ απφ θνηλνχ ηα πξνβιήκαηά ηνπο θαη λα αλαπηχζζνπλ κεηαμχ ηνπο νινέλα ζηελφηεξνπο δεζκνχο θηιίαο (Council of European Municipalities and Regions). Δλ ζπλερεία ζρεκαηίζηεθαλ εθηεηακέλα δίθηπα φπσο γηα παξάδεηγκα νη ζπλαληήζεηο ησλ Μ4, ησλ δεκάξρσλ, δειαδή, ησλ ηεζζάξσλ κεγαιχηεξσλ επξσπατθψλ πφιεσλ, ην δίθηπν ησλ δεθανρηψ κεγαιχηεξσλ πφιεσλ ηνπ πιαλήηε, αιιά θαη ην δίθηπν Eurocities ην νπνίν ζπλδέεη 130 κεγάιεο επξσπατθέο πφιεηο 28 Σαπηφρξνλα δεκηνπξγνχληαη εμεηδηθεπκέλα δίθηπα ζπλεξγαζίαο πνπ εζηηάδνπλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο φπσο ην πεξηβάιινλ, ε πγεία, ε έξεπλα θαη ε θαηλνηνκία, ε εθπαίδεπζε, ε ελέξγεηα, νη ηειεπηθνηλσλίεο θαη νη κεηαθνξέο. 4.2 Ο ξόινο ηωλ Γηεπξωπαϊθώλ Γηθηύωλ Ζ θαηάξγεζε ησλ εζληθψλ ζπλφξσλ εληφο ηεο επξσπατθήο έλσζεο θαη νη ζπλερείο δηεπξχλζεηο, πξνζέθεξαλ λέεο αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο ζε πφιεηο θαη κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο πνπ είηε βξίζθνληαλ ζηηο εζληθέο πεξηθέξεηεο, είηε ζπλδένληαλ κε ρψξεο εθηφο ηεο επξσπατθήο έλσζεο (Europa). Οη πεξηνρέο απηέο απνθηνχλ πιένλ λέα «θπζηνγλσκία» θαη θαινχληαη λα αλαιάβνπλ ην ξφιν ησλ πφιεσλ ππιψλ ζπκκεηέρνληαο ζε πνιπθεληξηθά δίθηπα. βαζηθή πξνυπφζεζε απνηειεί ε ζχλδεζή ηνπο κε ηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα, ηελ πην εμειηγκέλε κνξθή δηθηπαθήο ζπλεξγαζίαο. Σα Γηεπξσπατθά Γίθηπα ή αιιηψο δίθηπα ππνδνκψλ πςειψλ επηδφζεσλ, θξίζεθαλ απαξαίηεηα γηα ηε κεηαθνξά πξνζψπσλ, αγαζψλ (πξντφλησλ - ελέξγεηαο), ππεξεζηψλ θαη πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ θαη πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε ζηφρν ηε 27 Ήθαηζηνο Π., Γηεζλείο ρέζεηο ηξαηεγηθέο πνπδέο, Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο. 28 Καπφπνπινο Κσλ/λνο θαη Μαδηψηεο Γεκήηξεο, Οη ζχγρξνλεο δηαζηάζεηο ηεο δηπισκαηίαο ησλ πφιεσλ, Άξζξν ηεο εθεκεξίδαο Καζεκεξηλή, Οθηψβξηνο

58 ζχλδεζή ηνπο ζε κηα δπλακηθή εληαία αγνξά29. Οη δξάζεηο ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε έξγσλ ππνδνκήο πνπ ππάγνληαη ζηνπο ηνκείο ησλ κεηαθνξψλ, ησλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη ηεο ελέξγεηαο θαη απνζθνπνχλ ζηελ πξνψζεζε ηεο δηαζχλδεζεο θαη ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ εζληθψλ δηθηχσλ, ηεο πξφζβαζεο ζε απηά ηα δίθηπα θαη ζηελ αλάγθε λα ζπλδεζνχλ νη λεζησηηθέο, νη κεζφγεηεο θαη νη απνκαθξπζκέλεο πεξηθεξεηαθέο πεξηνρέο ηεο Έλσζεο κε ηηο θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο 30. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα δηεπξσπατθά δίθηπα αθνξνχλ ηξεηο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο: Σα ΓΔΓ Μεηαθνξώλ (TEΝ-T): θαιχπηνπλ ηαπηφρξνλα ηηο νδηθέο θαη ηηο ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο, ηηο κεηαθνξέο κέζσ πισηψλ νδψλ θαη ηνπο ζαιάζζηνπο ιηκέλεο, θαζψο θαη ην επξσπατθφ δίθηπν ζηδεξφδξνκσλ κεγάιεο ηαρχηεηαο. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ επίζεο ηα λνήκνλα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ησλ κεηαθνξψλ, φπσο θαη ην επξσπατθφ ζχζηεκα δνξπθνξηθήο ξαδηνπινήγεζεο, ην Galileo. Σα ΓΔΓ Δλέξγεηαο (TEΝ-E): θαιχπηνπλ ηνπο θιάδνπο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Σείλνπλ ζηε δεκηνπξγία εληαίαο αγνξάο ελέξγεηαο θαη δηεπθνιχλνπλ ηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ. Σα ΓΔΓ Σειεπηθνηλσληώλ (eten): έρνπλ σο ζηφρν ηελ αλάπηπμε ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ κε βάζε ηα ηειεπηθνηλσληαθά δίθηπα. Οη ππεξεζίεο απηέο, επηθεληξσκέλεο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε, απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ηεο πξσηνβνπιίαο «eeurνpe - Κνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο γηα φινπο» (Europa). Δηδηθφηεξα ηα ΓΔΓ Μεηαθνξψλ εμαζθαιίδνπλ ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εκπνξεπκάησλ, ησλ πξνζψπσλ θαη ησλ ππεξεζηψλ θαη απνζθνπνχλ ζηε κεηαηφπηζε ηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ηξφπσλ κεηαθνξάο, ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ ζεκείσλ ζπκθφξεζεο, ζηελ εμάιεηςε ησλ ζηελψζεσλ, θαζψο θαη ζηελ ηνπνζέηεζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο αζθάιεηαο ζην επίθεληξν ηεο θνηλήο κεηαθνξηθήο πνιηηηθήο Η ζπκβνιή ηωλ Γηεπξωπαϊθώλ Γηθηύωλ Μεηαθνξώλ ζηελ αλάδεημε πόιεωλ ππιώλ Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ηχπνπ ησλ επελδχζεσλ ζε ππνδνκέο πνπ είλαη αλαγθαίεο πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ην παξαγσγηθφ δπλακηθφ ησλ νηθνλνκηψλ ηεο πεξηθέξεηαο, απνηειεί ε αλαγλψξηζε ησλ εηδηθψλ γεσγξαθηθψλ ζπλζεθψλ θάζε πεξηνρήο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην εξψηεκα πνπ ηίζεηαη είλαη θαηά πφζν ηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα κεηαθνξψλ πνπ βαζίδνληαη θπξίσο ζην θξηηήξην ηεο νηθνλνκηθήο απφδνζεο, 29 Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, Δπξεηήξην ξσλ ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο. 30 Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, Γεληθή Γξακκαηεία Δπελδχζεσλ θαη Αλάπηπμεο. 31 Σζαρνπξίδεο Πάξηο, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Γηεπξσπατθά Γίθηπα, Μεηαθνξέο, Πξνβιήκαηα θαη κηα Μεζνδνινγία γηα ην ηξαηεγηθφ ρεδηαζκφο θαη Αλάπηπμε Γηθηχσλ Μεηαθνξψλ. 58

59 ιακβάλνπλ επαξθψο ππφςε ηηο δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ησλ πεξηνρψλ (Σρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Φώξνπ). Σα δηαθνξεηηθά νηθηζηηθά πξφηππα ζηηο δηάθνξεο πεξηθέξεηεο (νηθηζκνί δηαζθνξπηζκέλνη, ζπγθεληξσκέλνη ή δηαξζξσκέλνη θαηά κήθνο δηαδξφκσλ) απνηεινχλ, απφ απηή ηελ πιεπξά, ζεκαληηθφ παξάγνληα. Οη δηαζθνξπηζκέλνη νηθηζκνί απαηηνχλ απνηειεζκαηηθέο δεπηεξεχνπζεο νδηθέο ζπλδέζεηο, αιιά φρη απαξαίηεηα ζπλδέζεηο κεγάιεο ηαρχηεηαο θαη δπλακηθνχ, oη αλαπηπμηαθνί πφινη απαηηνχλ απνηειεζκαηηθά θέληξα κεηαθφξησζεο ζε λεπξαιγηθά ζεκεία, ελψ νη δηαξζξψζεηο νηθηζκψλ θαηά κήθνο αμφλσλ απαηηνχλ δηαπεξηθεξεηαθέο ζπλδέζεηο δηαζπλδεδεκέλσλ κεηαθνξψλ. Σαπηφρξνλα νη εμαηξεηηθά παξαγσγηθέο πεξηνρέο πξέπεη λα αλαπηχμνπλ εληαηηθέο ξνέο κεηαθνξψλ κεγάισλ απνζηάζεσλ πνπ αληαπνθξίλνληαη ζηελ ηάζε ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ησλ αληαιιαγψλ, ελψ ζηηο πεξηνρέο κε δηαθνξνπνηεκέλε παξαγσγή πςειήο πνηφηεηαο, ζα πξέπεη λα δνζεί πξνηεξαηφηεηα ζηηο ζπλδέζεηο κε ηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο θαη ζηα πεξηθεξεηαθά παξάπιεπξα δίθηπα. Σέινο, νη πεξηνρέο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ παξαγσγή απηψλ ησλ αγαζψλ απαηηνχλ θαιχηεξεο ζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ δηθηχσλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη ησλ κεηαθνξψλ επηβαηψλ 32. ην πιαίζην απηφ ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζπλέηαμε έλαλ θαηάινγν 30 έξγσλ πξνηεξαηφηεηαο ηα νπνία αλακέλεηαη λα νινθιεξσζνχλ κέρξη ην 2020 θαη ησλ νπνίσλ ην ζπλνιηθφ θφζηνο ππνινγίδεηαη ζε 225 δηζεθαηνκκχξηα επξψ (Europa). θνπφο ησλ 30 δηαθξαηηθψλ ζρεδίσλ είλαη λα δηακνξθσζνχλ ζρέδηα βησζηκφηεξεο θηλεηηθφηεηαο κε ηε ζπγθέληξσζε ησλ επελδχζεσλ ζηηο ζηδεξνδξνκηθέο, ηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο, θαζψο θαη ην ζχζηεκα ξαδηνπινήγεζεο Galileo, ελψ ζηνλ θαηάινγν απηφ είλαη πιήξσο ελζσκαησκέλε ε δηάζηαζε ηεο λέαο δηεχξπλζεο ηεο Κνηλφηεηαο (Europa). Σα 30 δηαθξαηηθά ζρέδηα ηα νπνία απεηθνλίδνληαη ζπγθεληξσκέλα ζην ράξηε πνπ αθνινπζεί (Υάξηεο θαη Πίλαθαο 4.1), έρνπλ επηιεγεί κε βάζε ηηο πξνηάζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ, ζχκθσλα κε ηελ επξσπατθή πξνζηηζέκελε αμία ηνπο, ηε ζπκβνιή ηνπο ζηε βηψζηκε αλάπηπμε ησλ κεηαθνξψλ θαη ηελ ελζσκάησζε ησλ λέσλ θξαηψλ κειψλ 33. Πίλαθαο 4.1: Οη 30 άμνλεο πξνηεξαηόηεηαο ησλ ΓΔΓ-Μ Αξίζκεζε ρεδίωλ ρέδηα θαη Άμνλεο Πξνηεξαηόηεηαο 1 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Βεξνιίλν-Βεξφλα/Μηιάλν-Μπνιφληα-Νάπνιε-Μεζίλα 2 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο κεγάιεο ηαρχηεηαο Παξίζη-Βξπμέιιεο-Κνισλία-Άκζηεξληακ- Λνλδίλν 3 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο κεγάιεο ηαρχηεηαο ηεο λνηηνδπηηθήο Δπξψπεο 4 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο κεγάιεο ηαρχηεηαο-αλαηνιηθφ ζθέινο (πεξηιακβάλεη ηε γξακκή Παξίζη-ηξαζβνχξγν/Λνπμεκβνχξγν) 5 πκβαηηθφο ζηδεξφδξνκνο/ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο (ή γξακκή Betuwe) 6 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Λπψλ-Σεξγέζηε-Νηηβάηζα/Κφπεξ-Νηηβάηζα-Ληνπκπιηάλα- Βνπδαπέζηε-Οπθξαληθά ζχλνξα 7 Οδηθφο άμνλαο Ζγνπκελίηζα/Πάηξα-Αζήλα-φθηα-Βνπδαπέζηε 8 Πνιπηξνπηθφο άμνλαο Πνξηνγαιία/Ηζπαλία-ππφινηπε Δπξψπε 9 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Κνξθ-Γνπβιίλν-Μπέιθαζη-ηξάλξαξ (νινθιεξψζεθε ην 2001) 32 Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ. 33 Europa, Κνηλνηηθνί πξνζαλαηνιηζκνί γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ δηεπξσπατθνχ δηθηχνπ κεηαθνξψλ. 59

60 10 Αεξνδξφκην Μαιπέλζα (Μηιάλν) (νινθιεξψζεθε ην 2001) 11 ηαζεξή δεχμε ξεζνπλη (νινθιεξψζεθε ην 2000) 12 θαλδηλαβηθφ ηξίγσλν (ζηδεξνδξνκηθφο/νδηθφο άμνλαο) 13 Οδηθφο άμνλαο ΖΒ/Ηξιαλδία/Μπελεινχμ (2010) 14 ηδεξνδξνκηθή γξακκή «West coast main line» (2007) 15 Παγθφζκην ζχζηεκα δνξπθνξηθήο ξαδηνπινήγεζεο θαη πξνζδηνξηζκνχ ζέζεο GALILEO (2008) 16 Δκπνξηθφο ζηδεξνδξνκηθφο άμνλαο κέζσ ησλ Ππξελαίσλ ίλεο/αιγεζίξαο-mαδξίηε- Παξίζη 17 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Παξίζη-ηξαζβνχξγν-ηνπηγάξδε-Βηέλλε-Μπξαηηζιάβα 18 Άμνλαο εζσηεξηθήο λαπζηπινΐαο Ρήλνο/Μεχζεο-Μάηλ-Γνχλαβεο 19 Γηαιεηηνπξγηθφηεηα ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ κεγάιεο ηαρχηεηαο ηεο Ηβεξηθήο Υεξζνλήζνπ 20 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο ηνπ Fehmarn Belt κεηαμχ Γεξκαλίαο θαη Γαλίαο 21 Θαιάζζηεο αξηεξίεο: Βαιηηθή Θάιαζζα, Αηιαληηθφ ηφμν, λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε, δπηηθή Μεζφγεηνο 22 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Αζήλα-φθηα-Βνπδαπέζηε-Βηέλλε-Πξάγα-Νπξεκβέξγε/Γξέζδε 23 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Γθληαλζθ-Βαξζνβία-Μπξλν/Μπξαηηζιάβα-Βηέλλε 24 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο Λπψλ/Γέλνβα-Βαζηιεία-Νηνχηζκπνπξγθ/ Ρφηεξληακ/Ακβέξζα 25 Οδηθφο άμνλαο Γθληαλζθ-Μπξλν/Μπξαηηζιάβα-Βηέλλε 26 ηδεξνδξνκηθφο/νδηθφο άμνλαο Ηξιαλδία/Ζλσκέλν Βαζίιεην/επεηξσηηθή Δπξψπε 27 «Rail Baltica»: άμνλαο Βαξζνβία-Κάνπλαο-Ρίγα-Σάιηλ-Διζίλθη 28 «Eurocaprail» ζηνλ ζηδεξνδξνκηθφ άμνλα Βξπμέιιεο-Λνπμεκβνχξγν-ηξαζβνχξγν 29 ηδεξνδξνκηθφο άμνλαο ηνπ δηαηξνπηθνχ δηαδξφκνπ Ηνλίνπ/Αδξηαηηθήο 30 Δζσηεξηθή πισηή νδφο εθνπάλα-θάιδε Πεγή: Eurostat, Trans-European networks in transport (TEN-T). Υάξηεο 4.1: Γηεπξσπατθό Γίθηπν Μεηαθνξώλ ρέδηα θαη Άμνλεο Πξνηεξαηόηεηαο (Πεγή: Eurostat). 60

61 Οη ζπγθεθξηκέλνη άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο πξνζθέξνπλ ζεκαληηθέο αλαπηπμηαθέο επθαηξίεο ζε πνιιέο πφιεηο κε άιινηε πεξηνξηζκέλε δπλακηθή, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ζε θάπνηεο απφ απηέο λα εμειηρζνχλ ζε ζεκαληηθέο πφιεηο πχιεο ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ πφιεσλ είλαη: Σν Μπξέλεξν ζηα ζχλνξα κε ηελ Απζηξία θαη ε πφιε Κνπθζηέηλ ζηα ζχλνξα κε ηε Γεξκαλία (Υάξηεο 4.2 ), ην Πεξπηληάλ θαη ην Νηαμ ζηα Γαιιν - Ηζπαληθά ζχλνξα (Υάξηεο 4.3 ), ην Αβέηξν ζεκαληηθφ ιηκάλη ζηελ αθηή ηνπ Αηιαληηθνχ, ην εηνχκπαι θαη ην Βαιαληνιίλη (Υάξηεο 4.3 ), ε πφιε Κφπεξ πνπ απνηειεί ην κνλαδηθφ ιηκάλη ηεο ινβελίαο (Υάξηεο 4.4 ), ην Μπξεθιάβ θαη ε Εηιίλα ζεκαληηθφ παλεπηζηεκηαθφ θέληξν (Υάξηεο 4.5 ), ην Βηληίλ ζηα ζχλνξα εξβίαο θαη Ρνπκαλίαο, ε ίκπηνπ θαη ε Αξάλη (Υάξηεο 4.6 ), ε Θεζζαινλίθε, ε Αιεμαλδξνχπνιε, ε Ζγνπκελίηζα, (Υάξηεο 4.7 ) θαη πνιιέο άιιεο. Οη παξαπάλσ πφιεηο, απνηειψληαο θφκβνπο ησλ Αμφλσλ Πξνηεξαηφηεηαο απνθηνχλ λέεο επελδπηηθέο επθαηξίεο, ελψ αλάινγεο επθαηξίεο απνθηνχλ θαη πφιεηο πνπ γεηηληάδνπλ κε ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο άμνλεο. Βέβαηα, ζα ππάξμνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ πφιεσλ αλάινγα κε ηελ γεηηλίαζή ηνπο ζην δίθηπν. Έηζη, νη πφιεηο νη νπνίεο βξίζθνληαη επί ησλ λέσλ αμφλσλ αιιά θαη πφιεηο θνληά ζηνπο λένπο άμνλεο πνπ πξηλ παξνπζίαδαλ πεξηνξηζκέλε πξφζβαζε ζην δίθηπν, ζα απνθνκίζνπλ ηα θπξηφηεξα νθέιε. Σαπηφρξνλα νη κεζαίεο πφιεηο πνπ βξίζθνληαη ζηηο θεληξηθέο πεξηνρέο θαη νξηζκέλεο κεγάιεο πφιεηο ζηηο ρψξεο ζπλνρήο (Διιάδα, Πνξηνγαιία, Ηζπαλία, Ηξιαλδία) ζα βξεζνχλ επίζεο ζε πιενλεθηηθή ζέζε, ελψ νη πφιεηο ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο θαη νξηζκέλεο πνιχ κεγάιεο πφιεηο πνπ δηαζέηνπλ ήδε αλεπηπγκέλε ππνδνκή ζα έρνπλ πην πεξηνξηζκέλα Υάξηεο 4.2 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 1 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.2 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). Υάξηεο 4.3 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 3 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.3 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). Υάξηεο 4.3 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 3 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.3 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). Υάξηεο 4.4 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 6 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.4 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). 61

62 νθέιε (Europa). Αλ θαη ε θαηαζθεπή ησλ ΓΔΓ ζα βειηηψζεη ηελ πξνζβαζηκφηεηα, ηδίσο ζηηο ππφ έληαμε ρψξεο θπξίσο ζηε Βνπιγαξία θαη ηε Ρνπκαλία νη επηπηψζεηο ζα δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κεηαμχ δηαθφξσλ πεξηνρψλ πνπ βξίζθνληαη ζηελ πεξηθέξεηα, αλάινγα κε ην πφζν θαιά είλαη ζπλδεδεκέλεο κε ηηο θχξηεο νδηθέο αξηεξίεο, θη απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ εμαξηάηαη απφ ηελ θαηάζηαζε ησλ δεπηεξεπφλησλ δηθηχσλ. Γηα ην ιφγν απηφ θξίλεηαη απαξαίηεηε θαη ε βειηίσζε ησλ δεπηεξεπφλησλ θαη πεξηθεξεηαθψλ δηθηχσλ κεηαθνξψλ πνπ ζα ζπλδέζνπλ ηηο πεξηθεξεηαθέο ρψξεο θαη πεξηθέξεηεο, ηδίσο ηηο κεηνλεθηηθέο, κε ην ζχζηεκα ησλ ΓΔΓ-Μ. Σαπηφρξνλα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο πεξηθεξεηαθέο ρψξεο φπνπ νη ππεξεζίεο κεηαθνξψλ ηείλνπλ λα είλαη Υάξηεο 4.5 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 23 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.5 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). ιηγφηεξν απνδνηηθέο βξαρππξφζεζκα ζε θαζαξά νηθνλνκηθνχο φξνπο, απφ φηη ζηηο πην επεκεξνχζεο πεξηθέξεηεο ηεο Έλσζεο (Σρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Φώξνπ). Γηα ην ιφγν απηφ θαζίζηαηαη αλαγθαία ε εηζαγσγή θαηάιιεισλ φξσλ πνπ ζα θαζνξίδνπλ ηηο ζπλζήθεο γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο δεκφζηαο απηήο ππεξεζίαο ζε ηθαλνπνηεηηθά επίπεδα. Υάξηεο 4.6 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 22 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.6 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). Υάξηεο 4.7 : Σκήκα ηνπ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 7 ηνπ Πίλαθα 4.1 (Πεγή: Απόζπαζκα ηνπ Φάξηε 4.7 ηνπ Παξαξηήκαηνο ραξηώλ). 62

63 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ ΠΟΛΔΧΝ ΠΤΛΧΝ ΣΗΝ ΔΠΙΣΔΤΞΗ ΣΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΤΝΟΥΗ 5.1 Η έλλνηα ηεο δηεύξπλζεο ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο Ζ δηεχξπλζε ηεο Δ.Δ. απνζθνπεί ζηελ ππεξπήδεζε ησλ εκπνδίσλ πνπ δπζρεξαίλνπλ ηελ ειεχζεξε κεηαθίλεζε αλζξψπσλ, αγαζψλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ ζηνλ επξσπατθφ, ζηελ νινθιήξσζε ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο θαη θαηά ζπλέπεηα ζηελ αχμεζε ηεο επηξξνήο ηεο Έλσζεο ζην δηεζλέο πξνζθήλην (Europa). Πξνο επίηεπμε ηεο δηεχξπλζεο, ε ζπλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη (1992) νξίδεη φηη θάζε επξσπατθφ θξάηνο ην νπνίν ζέβεηαη ηηο αξρέο ηεο ειεπζεξίαο, ηεο δεκνθξαηίαο, ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, ησλ ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ θαη ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ, κπνξεί λα δεηήζεη λα γίλεη κέινο ηεο Έλσζεο 34. ην πιαίζην απηφ, εδψ θαη ρξφληα ε Έλσζε ππνδέρεηαη ζηαδηαθά ζηνπο θφιπνπο ηεο πνιιά λέα θξάηε κέιε ηα νπνία δεζκεχνληαη φηη ζα ηεξνχλ ηηο ππνρξεψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ έληαμε. Γεκηνχξγεζε επίζεο κηα εληαία αγνξά θαη έλα εληαίν λφκηζκα θαη δηεχξπλε ηηο αξκνδηφηεηέο ηεο νη νπνίεο θαιχπηνπλ πιένλ, πέξαλ ησλ ζεκάησλ νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πνιηηηθήο, θαη ζέκαηα εμσηεξηθήο πνιηηηθήο θαη πνιηηηθήο αζθαιείαο (Europa). Οη δηεπξχλζεηο ηεο Έλσζεο είλαη επηά ζηνλ αξηζκφ κε κεγαιχηεξε απηή ηνπ 2004 φηαλ πξνζρψξεζαλ δέθα λέα κέιε, ε Δζζνλία, ε Κχπξνο, ε Λεηνλία, ε Ληζνπαλία, ε Μάιηα, ε Οπγγαξία, ε Πνισλία, ε ινβαθία, ε ινβελία θαη ε Σζερηθή Γεκνθξαηία, ελψ ηξία ρξφληα κεηά - θαη ζπγθεθξηκέλα ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ πξνζρψξεζαλ ζηελ Έλσζε ε Βνπιγαξία θαη ε Ρνπκαλία (Βηθηπαίδεηα). Οη δηεπξχλζεηο απηέο πξνζέθεξαλ κηα αλέιπηζηε θαη άλεπ πξνεγνπκέλνπ επθαηξία λα επεθηαζνχλ ζηελ Κεληξηθή θαη Αλαηνιηθή Δπξψπε ε ζηαζεξφηεηα θαη ε επεκεξία πνπ απνιακβάλνπλ νη πνιίηεο ηεο Δ.Δ. (Europa). 5.2 Ο ξόινο ηωλ πόιεωλ ππιώλ ζηα πιαίζηα ηωλ κειινληηθώλ δηεπξύλζεωλ Οη ζπλερείο δηεπξχλζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αλακθηζβήηεηα δεκηνπξγνχλ ηελ αλάγθε γηα πφιεηο πχιεο νη νπνίεο αθελφο ράξε ζηε ζχλδεζή ηνπο κε ηα θχξηα επξσπατθά ή αθφκα θαη δηεζλή θέληξα ιήςεο απνθάζεσλ θαη αθεηέξνπ ράξε ζηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα, ζα δηεπθνιχλνπλ ηελ έληαμε ησλ λέσλ θξαηψλ κειψλ ιεηηνπξγψληαο σο «πχιεο εηζφδνπ» ζηελ επξσπατθή νηθνλνκηθή αγνξά. Οη πφιεηο απηέο κνηάδεη λα κπνξνχλ λα ππνθηλήζνπλ ηελ αλάπηπμε νιφθιεξσλ πεξηθεξεηψλ θαη λα επηθέξνπλ κηα ηζφξξνπε αλάπηπμε ζην ρψξν ηεο Έλσζεο. 34 Europa, πλζήθε ηνπ Mάαζηξηρη γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. 63

64 Σν 2005 μεθίλεζαλ νη εληαμηαθέο δηαδηθαζίεο δπν επηπιένλ ρσξψλ, ηεο Κξναηίαο θαη ηεο Σνπξθίαο, ελψ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην αλαγλψξηζε ηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο σο ππνςήθηα πξνο έληαμε ρψξα ρσξίο νη εληαμηαθέο δηαπξαγκαηεχζεηο λα έρνπλ μεθηλήζεη αθφκε (Europa Φάξηεο 5.1). Υψξεο νη νπνίεο ζεσξνχληαη «ελ δπλάκεη ππνςήθηεο» είλαη θαη νη ππφινηπεο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ: Αιβαλία, Βνζλία-Δξδεγνβίλε, Μαπξνβνχλην θαη εξβία. Οη ζπγθεθξηκέλεο ρψξεο παξνπζηάδνπλ αξθεηά πξνβιήκαηα κε βαζηθφηεξν ηηο έληνλεο αληζνξξνπίεο κεηαμχ ησλ θχξησλ κεηξνπνιηηηθψλ πεξηνρψλ θαη ηεο ππφινηπεο ρψξαο απφ ηε ζθνπηά ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Δηδηθφηεξα, πνιιά πξνβιήκαηα αλάπηπμεο παξνπζηάδνπλ νη αγξνηηθέο πεξηνρέο πνπ ππνθέξνπλ απφ αλεπαξθείο νηθνλνκηθέο δηαζπλδέζεηο κε γεηηνληθέο κηθξνχ θαη κεζαίνπ κεγέζνπο πφιεηο (Σρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνύ Φώξνπ). 5.3 Πόιεηο πύιεο θαη επξωπαϊθή ζπλνρή Οη πφιεηο πχιεο βάζεη ηνπ εηδηθνχ ξφινπ πνπ θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ ζηα πιαίζηα ηεο Δ.Δ., θαηαηάζζνληαη ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο: Πόιεηο πύιεο ησλ εμσηεξηθώλ ζπλόξσλ ηεο Δ.Δ.: Πφιεηο ησλ ρσξψλ ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο νη νπνίεο κε ηελ έληαμή ηνπο ζηελ Δ.Δ. αλέιαβαλ ηελ επζχλε γηα ηε δηαζθάιηζε ησλ αλαηνιηθψλ ζπλφξσλ ηνπο, ηα νπνία απνηεινχλ πιένλ ηα εμσηεξηθά ζχλνξα ηεο Έλσζεο. Οη πφιεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίαο απνηεινχλ ηα κεγαιχηεξα νηθνλνκηθά, πιεζπζκηαθά, πνιηηηζκηθά θέληξα ησλ ρσξψλ ζηηο νπνίεο αλήθνπλ. Πόιεηο πύιεο εηζόδνπ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε: Πφιεηο νη νπνίεο παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξε δπλακηθή πνπ απνξξέεη απφ ην γεγνλφο φηη απνηεινχλ νηθνλνκηθά, εκπνξηθά, ηνπξηζηηθά, πνιηηηζκηθά, εθζεζηαθά, ηερλνινγηθά, ή κεηαθνξηθά θέληξα θαη ιφγσ ηεο έληαμήο ηνπο ζε επξσπατθά δίθηπα ζπλεξγαζίαο κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζεκαληηθά ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία. Οη πφιεηο απηέο κπνξνχλ λα δηεπθνιχλνπλ ηελ νκαιή έληαμε ησλ ππνςήθησλ θξαηψλ κειψλ ζην ρψξν ηεο Έλσζεο. Βαζηθφ θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ παξαπάλσ πφιεσλ ππιψλ, είλαη ε ζπκκεηνρή ηνπο ζηα ΓΔΓ-Μ ή ηνπιάρηζηνλ ε θαιή δηαζχλδεζή ηνπο κε ηα ππάξρνληα νδηθά θαη ζηδεξνδξνκηθά δίθηπα ηεο Δ.Δ.. 64

65 65

66 ΜΔΡΟ Γ ΟΙ ΠΤΛΔ ΣΟΤ ΜΔΛΛΟΝΣΟ «Η Φεθηαθή Δπαλάζηαζε ε νπνία ζεκαηνδόηεζε ηελ έλαξμε ηεο Δπνρήο ηεο Πιεξνθνξίαο, βαζίζηεθε ζηε ρξήζε ησλ «ινγηθώλ ππιώλ», ησλ δνκηθώλ, δειαδή, κνλάδσλ ησλ ςεθηαθώλ θπθισκάησλ. Οη «ινγηθέο πύιεο» πξνζθέξνπλ ζε θάζε πνιίηε ηνπ θόζκνπ έλα εμαηξεηηθά ζεκαληηθό - γηα ηελ επνρή καο - θνηλσληθό αγαζό, ηε δπλαηόηεηα ηεο άκεζεο πξόζβαζεο ζηελ πιεξνθνξία κέζσ ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο. Η ηειεπηαία ζε ζπλδπαζκό κε ηε ξαγδαία εμέιημε ησλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο, επηθέξεη ξηδηθέο αιιαγέο ζηνπο ηξόπνπο θαηαλάισζεο, παξαγσγήο θαη νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο ελώ πξνζθέξεη λέεο δπλαηόηεηεο γηα αλάπηπμε, επεκεξία θαη πνηόηεηα δσήο». 66

67 ΤΓΚΔΝΣΡΧΣΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΣΑΛΟΓΟ Βαιαβαλίδεο Μ.., (2008) «Δηζαγωγή ζηελ Παξαγωγή Τερλνινγίαο θαη Μεηαθνξά Τερλνγλωζίαο», Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν Metafora_Texnognosias_2008.pdf (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Bel Germà and Fageda Xavier, (2009) «Intercontinental Flights From European Airports: Towards Hub Concentration Or Not?», Research Institute of Applied Economics. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). CEMAT (2006) «GLOSSARY OF KEY EXPRESSIONS USED IN SPATIAL DEVELOPMENT POLICIES IN EUROPE», European Conference of Ministers Responsible for Spatial/Regional Planning, Council of Europe, ηξαζβνχξγν. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). European Travel Commission (2006) «Tourism Trends for Europe». Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). European Commission (2003) «Improved Port/Ship Interface», The Transport RTD Programme of the 4 th Framework Programme. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Ζιίνβηηο Μαγδαιελή, (2007) «Σπλεδξηαθόο θαη Δθζεζηαθόο Τνπξηζκόο ζηελ Διιάδα: Οκνηόηεηεο θαη Γηαθνξέο, Γεδνκέλα θαη Πξννπηηθέο», Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Σκήκα Οξγάλσζεο θαη Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα ζηε Γηνίθεζε Δπηρεηξήζεσλ. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Inforegio (2007) «Οη πεξηθέξεηεο ζηελ θαξδηά ηεο Δπξωπαϊθήο ζαιάζζηαο πνιηηηθήο», Δπξσπατθή Έλσζε, Πεξηθεξεηαθή Πνιηηηθή. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Kok Wim, «Ζ Γηεύξπλζε ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο: Δπηηεύγκαηα θαη Πξνθιήζεηο», Έθζεζε ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν mmunication_strategy/report_kok_el.pdf (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Λακπξηαλίδεο Λφεο, «Ηδξπζε Πεξηθεξεηαθώλ Παλεπηζηεκίωλ: απόξξνηα πνιηηηθώλ πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο ή πνιηηηθώλ ζθνπηκνηήηωλ;», ΣΟΠΟ: Δπηζεψξεζε Αζηηθψλ θαη Πεξηθεξεηαθψλ Μειεηψλ. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν 67

68 /Idrysi_perifereiakwn_panepistimiwn_aporroia_politikwn_perifereiakis_anaptyksis_i_politik wn_skopimotitwn(1).pdf (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Λενληίδνπ Λ., (2007) «Αγεωγξάθεηνο Φώξα», Δθδφζεηο Διιεληθά Γξάκκαηα, Γ Έθδνζε, Αζήλα. Λνπδνβίθνο Κ. Βαζελρφβελ, (2008) «Δπξωπαϊθή Έλωζε θαη πόιεηο: Ζ πνιηηηθή ηεο ΔΔ γηα ηηο πόιεηο», Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, ΓΠΜ: Αξρηηεθηνληθή ρεδηαζκφο ηνπ Υψξνπ. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Mori Memorial Foundation (2009) «Global Power City Index», Institute for Urban Strategies. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Μπαιθάκνο Δπγέληνο, (2007) «Πόιεηο Πόινη Αλάπηπμεο», Δηζήγεζε γηα ην ΔΠΑ Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Μπξίδεο Μχξσλ, (2009) «Θέκαηα Γεωγξαθηθήο Αλάιπζεο θαη Οξγάλωζεο ηνπ Διιαδηθνύ Φώξνπ», Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Σκήκα Αγξνλφκσλ Σνπνγξάθσλ Μεραληθψλ, Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ: Σερληθέο θαη Μέζνδνη ζηελ Αλάιπζε ην ρεδηαζκφ θαη ηε Γηαρείξηζε ηνπ Υψξνπ. Παξαζθεπνπνχινπ Άλλα, Καθά Δπαγγειία, Μάγνο Κπξηάθνο, «Γηαηήξεζε Αξρηηεθηνληθήο Κιεξνλνκηάο, Αλαγθαηόηεηα θαη Εεηήκαηα πνπ Τίζεληαη», ΣΔΔ Γσδεθαλήζνπ, πλδηάζθεςε Νεζησηηθψλ Πεξηθεξεηαθψλ Σκεκάησλ ΣΔΔ/ΣΓΚ. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν f (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Πεηξαιηά Φάλε Πάιιε, (2006) Οκηιία ηεο Τπνπξγνχ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ζην 2ν Παλειιήλην πλέδξην ηεο HAPCO κε ζέκα «Ο Σπλεδξηαθόο Τνπξηζκόο Σήκεξα: Πξνθιήζεηο-Πξννπηηθέο». Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Πνιχδνο εξαθείκ, «Γηαπεξηθεξεηαθέο κεηαθνξηθέο ππνδνκέο θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε: Μηα ζεωξεηηθή δηεξεύλεζε», Σκήκα Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). 68

69 Paul De Grauwe, «The Challenge of Enlargement of Euroland», University of Leuven. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Σζαρνπξίδεο Πάξηο, «Γηεπξωπαϊθά Γίθηπα, Μεηαθνξέο, Πξνβιήκαηα θαη κηα Μεζνδνινγία γηα ην Σηξαηεγηθό Σρεδηαζκό θαη Αλάπηπμε Γηθηύωλ Μεηαθνξώλ», Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ, (2002) «Γεληθό Πιαίζην Φωξνηαμηθνύ Σρεδηαζκνύ θαη Αεηθόξνπ Αλάπηπμεο», Γεληθή Γηεχζπλζε Πεξηβάιινληνο Γηεχζπλζε Υσξνηαμίαο. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). UFI (2007) «The World Map of Exhibition Venues and future trends», The Global Association of the Exhibition Industry. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). UNWTONews (2010) «Tourism Outlook 2010», Magazine of the World Tourism Organization. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). Υαληψηεο Άγγεινο, (2006) «Τα Δπξωπαϊθά Παλεπηζηήκηα θαη ε Πξόθιεζε ηεο Παγθνζκηνπνίεζεο», Δηζήγεζε ζε εθδήισζε κε ζέκα «Καζεγεηέο θαη Γηδαζθαιία, χγθξηζε Μεηαμχ Γεξκαληθψλ θαη Διιεληθψλ Παλεπηζηεκίσλ», Σειιφγιεην Ίδξπκα. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 15/6/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 1/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 14/5/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 25/6/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/5/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 28/6/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). 69

70 (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 17/6/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/5/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 24/5/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 8/6/2010). (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 19/6/2010). TYA_METAFORON.pdf (Σειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 3/7/2010). 70

71 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΥΑΡΣΧΝ 71

72 Υάξηεο 2.1: Πιεζπζκηαθή ππθλόηεηα, θάηνηθνη αλά km 2 (Πεγή: Eurostat, 2007). Υάξηεο 2.2: Οδηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). 72

73 Υάξηεο 2.3: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο επηβαηώλ (Πεγή: Eurostat, 2008). Υάξηεο 2.4: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). 73

74 Υάξηεο 2.4: Αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). Υάξηεο 2.5: ηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο επηβαηώλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε εθαηνκκύξηα επηβάηεο αλά km (Πεγή: Eurostat, 2007). Υάξηεο 2.6: ηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο εκπνξεπκάησλ. Οη ηηκέο αληηζηνηρνύλ ζε ρηιηάδεο ηόλνπο (Πεγή: Eurostat, 2008). 74

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Μνρηαλάθεο Κσλ/λνο Πξντζηάκελνο Πιεξνθνξηθήο Γήκνπ Ηξαθιείνπ Η κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ 1990-

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 Κα ακαθένεηε 5 εονςπασθέξ πώνεξ θαη κα βνείηε ημ είδμξ ημο μνοθημύ ημοξ πιμύημο. Πμημη πανάγμκηεξ επηηνέπμοκ ηεκ θαηαζθεοή μεγάιςκ ηεπκηθώκ ένγςκ; Ε ελόνολε (ελαγςγή

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΚΤΠΡΟΤ Πξόγξακκα Δπηκόξθσζεο Τπνςεθίσλ Καζεγεηώλ Σερλνινγίαο Γελάξεο 2011 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ Ι (Ύιε Γπκλαζίνπ) Διδάσκων: Σαββίδης Σάββας Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com

Διαβάστε περισσότερα

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη 5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Κοιμωμικά δίκτυα (multiplex network) Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Facebook? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην LinkedIn? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Twitter? Αεροπορικές γραμμές της Ευρώπης(multiplex

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Δπώλπκν Όλνκα Ψεπδώλπκν/ Καιιηηερληθό όλνκα Σόπνο γελλήζεωο Ζκεξνκελία γελλήζεωο Ζκεξνκελία ζαλάηνπ Βηνγξαθηθά ζηνηρεία Πξνζωπνγξαθίεο Μόληκε

Δπώλπκν  Όλνκα  Ψεπδώλπκν/ Καιιηηερληθό όλνκα Σόπνο γελλήζεωο  Ζκεξνκελία γελλήζεωο Ζκεξνκελία ζαλάηνπ Βηνγξαθηθά ζηνηρεία Πξνζωπνγξαθίεο Μόληκε A.K. 0279 Δπώλπκν Υαξίδεκνο Όλνκα Γηώξγνο Ψεπδώλπκν/ Καιιηηερληθό όλνκα Υαξίηνο Σόπνο γελλήζεωο Κεθηζηά Ζκεξνκελία γελλήζεωο 1924 Ζκεξνκελία ζαλάηνπ 11 Απξηιίνπ 1996 Βηνγξαθηθά ζηνηρεία Ήηαλ ν πξωηόηνθνο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΝΕΣΑΙΡΙΜΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Γςναικείορ Αγποηικόρ ςνεηαιπιζμόρ παπαδοζιακών πποϊόνηων Αγ. Ανηώνιορ

ΤΝΕΣΑΙΡΙΜΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Γςναικείορ Αγποηικόρ ςνεηαιπιζμόρ παπαδοζιακών πποϊόνηων Αγ. Ανηώνιορ ΤΝΕΣΑΙΡΙΜΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Γςναικείορ Αγποηικόρ ςνεηαιπιζμόρ παπαδοζιακών πποϊόνηων Αγ. Ανηώνιορ Η πινύζηα βνξεηνειιαδίηηθε παξάδνζε βξίζθεη ηελ απόιπηε έθθξαζή ηεο ζηα μερσξηζηά πξντόληα

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_3207/391 1. Τελ άιιε κέξα νη Τξηάθνληα, πνιύ ηαπεηλσκέλνη θαη ληώζνληαο εγθαηαιειεηκκέλνη, ζπγθεληξώζεθαλ ζην ρώξν ησλ ζπλεδξηάζεσλ παξάιιεια, νη «ηξεηο ρηιηάδεο», ζε όια ηα ζεκεία όπνπ είραλ ηνπνζεηεζεί,

Διαβάστε περισσότερα

10 Ημέρες / 07 Διανσκηερεύζεις Ανατωρήζεις 12/11, 26/11, 10/12, 07/01, 21/01, 11/02, 25/02, 10/03, 24/03

10 Ημέρες / 07 Διανσκηερεύζεις Ανατωρήζεις 12/11, 26/11, 10/12, 07/01, 21/01, 11/02, 25/02, 10/03, 24/03 10 Ημέρες / 07 Διανσκηερεύζεις Ανατωρήζεις 12/11, 26/11, 10/12, 07/01, 21/01, 11/02, 25/02, 10/03, 24/03 1 η ημέρα: ΑΘΗΝΑ ΜΠΑΝΓΚΟΚ πγθέληξσζε ζην αεξνδξόκην Διεπζέξηνο Βεληδέινο, θαη αλαρώξεζε γηα Μπαλγθόθ.Γηαλπθηέξεπζε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ»

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» Τν Παλεπηζηήκην Παηξώλ, ην Δπηκειεηήξην Αραΐαο θαη ε Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα 4. ΑΝΑΠΝΟΗ Η δηάζπαζε ηεο γιπθόδεο γίλεηαη κέζα ζηα θύηηαξα, νλνκάδεηαη θπηηαξηθή αλαπλνή θαη εμαζθαιίδεη ηελ ελέξγεηα πνπ είλαη απαξαίηεηε ζην θύηηαξν. Η δηάζπαζε γίλεηαη κε ηελ παξνπζία νμπγόλνπ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL B8-0165/7. Τροπολογία. Salvatore Cicu, Lambert van Nistelrooij εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο PPE

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL B8-0165/7. Τροπολογία. Salvatore Cicu, Lambert van Nistelrooij εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο PPE 1.2.2016 B8-0165/7 7 Αιτιολογική σκέψη A Α. ιακβάλνληαο ππόςε όηη νηζιυηικέρ πεπιοσέρ, οι οποίερ νξίδνληαη σο πεξηθέξεηεο NUT επηπέδνπ 2 θαη 3, έρνπλ θνηλά θαη κόληκα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηιρ δηαθνξνπνηνύλ

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα Ηουνίου 08 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α Α. Απόδεημε ζεωξήκαηνο ζει. 99 ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α. α.

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΒΟΤΣΑΗΟ 7,5Υ40m ΑΓΔΛΑΓΩΝ ΓΑΛΑΚΣΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΔΛΔΤΘΔΡΟΤ ΣΑΒΛΗΜΟΤ ΜΔ 48 ΑΣΟΜΗΚΔ ΘΔΔΗ Τν άξκεγκα ελδείθλπηαη λα γίλεηαη ζε αξκεθηήξην ηύπνπ ςαξνθόθθαιν 2Χ4 ζέζεσλ. Οη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ Πρόβλημα 1: α) Να δείμεηε όηη αλ ζεηηθνί πξαγκαηηθνί αξηζκνί ηζρύεη: β) Αλ είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ ΒΑΓΓΔΛΗ ΦΤΥΑ 2009 ελίδα 2 από 9 ΔΤΘΔΙΔ SIMSON 1 ΒΑΙΚΔ ΠΡΟΣΑΔΙ 1.1 ΔΤΘΔΙΑ SIMSON Γίλεηαη ηξίγσλν AB θαη ηπρόλ ζεκείν ηνπ πεξηγεγξακκέλνπ θύθινπ ηνπ. Αλ 1, 1 θαη 1 είλαη νη πξνβνιέο ηνπ ζηηο επζείεο πνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ 1) Υξηζηνπγελληάηηθα ειαηάθηα θάξηα ή θαδξάθη θάξηα ή θαδξάθη Τιηθά πνπ ζα ρξεηαζηνύκε: Υαξηί θάλζνλ καύξν γηα ην θόλην, πξάζηλν γηα ηα ειαηάθηα, θόθθηλν γηα ηα αζηεξάθηα Απιό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα «ην θνηλό θαη ην θύξην» (Γ.νισκόο) γηα λα ρηίδω πάληα κε ηνλ ίδηνλε ηξόπν, κε ηηο ίδηεο θαηαζθεπαζηηθέο θαη πιαζηηθέο πξννπηηθέο, κε ηελ ίδηαλε πάληνηε πίζηε θαη αγάπε.. Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

1 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Ειζαγωγή

1 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Ειζαγωγή 1 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Ειζαγωγή A. Σσζκεσές Εργαζηηρίοσ Ηλεκηρονικής Ο πιηθόο εμνπιηζκόο ηνπ εξγαζηεξίνπ ειεθηξνληθήο πεξηιακβάλεη ηηο αθόινπζεο ζπζθεπέο: 1. Παικνγξάθνπο: Protec 6502 θαη Peak Tech 2020N

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα. Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε:

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: 1 ΟΡΙΜΟΙ MONOTONIA AKΡOTATA Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: Σν ιέγεηαη ζέζε ή ζεκείν ηνπ ηνπηθνύ κεγίζηνπ θαη ην ( ηνπηθό κέγηζην.

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΚΟΠΖ ΠΗΣΑ ΠΑΔΠΠΔ - ΔΔΓΑ

ΘΕΜΑ: ΚΟΠΖ ΠΗΣΑ ΠΑΔΠΠΔ - ΔΔΓΑ ΘΕΜΑ: ΚΟΠΖ ΠΗΣΑ ΠΑΔΠΠΔ - ΔΔΓΑ Μεγάιε επηηπρία ζεκείωζε ε θνηλή εθδήιωζε γηα ηελ θνπή πίηαο γηα ην 2009, ηνπ Παλειιήληνπ πλδέζκνπ Δπηρεηξήζεωλ Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο (ΠΑΔΠΠΔ) θαη ηεο Διιεληθήο Δηαηξίαο

Διαβάστε περισσότερα

Η. Απζίλνο Αλ. Καζεγεηήο Αζιεηηθή δηνίθεζε. ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):...

Η. Απζίλνο Αλ. Καζεγεηήο Αζιεηηθή δηνίθεζε. ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):... ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε Δπώλσκο :.. Όλοκα :.. ΑΜ:. Ηκεροκελία θαηάζεζες ζηε δηαδηθαζία: Γλωζηηθό αληηθείκελο:.../../ 201.. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):..... Έγθρηζε Σοκέα:..

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano). Να δηαηππώζεηε ην Θ.Bolzano. 5 ΘΔΜΑ Α μονάδες A. Να απνδείμεηε όηη γηα θάζε πνιπωλπκηθή

Διαβάστε περισσότερα

Η Ύςσζε ηνπ Τηκίνπ Σηαπξνύ. 14 Σεπηεκβξίνπ

Η Ύςσζε ηνπ Τηκίνπ Σηαπξνύ. 14 Σεπηεκβξίνπ Η Ύςσζε ηνπ Τηκίνπ Σηαπξνύ 14 Σεπηεκβξίνπ Ση γηνξηάδνπκε ηελ εκέξα ηεο ύςσζεο ηνπ Σηκίνπ ηαπξνύ (1/6) Τν έηνο 326 ε Αγία Ειέλε πήγε ζηελ Ιεξνπζαιήκ γηα λα πξνζθπλήζεη ηνπο Αγίνπο Τόπνπο θαη λα επραξηζηήζεη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ 24 ο ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΑΙΓΙΑΣΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΧΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΠΙΝΟΤΛΑ ΔΤΡΤΓΙΚΗ ΒΑΡΚΑΡΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Cpyright 2013 Λόγος & Επικοινωνία // All rights Reserved Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Αυηό ηο παιχνίδι έχει ζηόχους: 1. ηελ εθγύκλαζε ηεο αθνπζηηθήο κλήκεο ησλ παηδηώλ 2. ηελ εμάζθεζε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ

Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ ΣΜΖΜΑ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΣΔΥΝΗΚΖ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΗΓΑΚΟΝΣΔ: Β. ΥΡΖΣΑΡΑ, Καθ. ΔΞΑΜΖΝΟ: 7 ο Β. ΜΑΡΗΝΟ, Δπ.Καθ. Φεβροσάριος

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ 1 Σ. Δ. Ι. ΓΤ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Δ Γ Ο Ν Ι Α ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Μ Η Μ Α Μ Η Υ Α Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Δξγαζηήξην Μεραλνπξγηθώλ Καηεξγαζηώλ & CAD ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ 2: Πνηόηεηα Δπηθάλεηαο Γξ. Βαξύηεο

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ Γξαζηεξηόηεηα 1ε αο δίλεηαη ν ελλνηνινγηθφο ράξηεο "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ - Βαζηθέο Έλλνηεο" πνπ αθνξά ζηελ θεληξηθή έλλνηα "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ".

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

εκηλάξηα γηα εξγαδόκελνπο ζε κνπζεία ή ζρεηηθνύο νξγαληζκνύο, κνπζεηνιόγνπο θαη θνηηεηέο

εκηλάξηα γηα εξγαδόκελνπο ζε κνπζεία ή ζρεηηθνύο νξγαληζκνύο, κνπζεηνιόγνπο θαη θνηηεηέο εκηλάξηα γηα εξγαδόκελνπο ζε κνπζεία ή ζρεηηθνύο νξγαληζκνύο, κνπζεηνιόγνπο θαη θνηηεηέο ην Γίθηπν 'Μνπζεηνινγία' http://greekmuseologists.ning.com/ ζπδεηάκε ηελ πηζαλόηεηα νξγάλσζεο κηαο ζεηξάο ζεκαηηθώλ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ Παλεπηζηεκίνπ (Διεπζεξίνπ Βεληδέινπ) 34 06 79 ΑΘΖΝΑ Τει. 36653-367784 - Fax: 36405 e-mail : info@hms.gr www.hms.gr GREEK MATHEMATICAL SOCIETY 34, Panepistimiou (Δleftheriou

Διαβάστε περισσότερα

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΔΝΗΜΔΡΩΗ ΓΔΛΣΙΟ 2/2014 Υπό την Εποπτεία του Υπουργείου Εργαςίασ, Κοινωνικήσ Αςφάλιςησ & Πρόνοιασ Πατδνχζε Χ. Ινχιηνο 2014 Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις Έκδοζη 2.89.31 08/10/2014 Η έκδοζη 2.89.31, περιλαμβάνει : Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Αναγγελία πρόζληυης (Ε3) 08/10/2014 1 Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Επεηδή ζηελ ειεθηξνληθή ππνβνιή

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ Σήκαηα 1 Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) Σήκαηα Οξηζκόο ζήκαηνο Ταμηλόκεζε ζεκάησλ Σεηξέο Fourier Μεηαζρεκαηηζκόο Fourier Σπλέιημε Σπζρέηηζε θαη Φαζκαηηθή Ππθλόηεηα 2 Οξηζκόο Σήκαηνο

Διαβάστε περισσότερα