ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ "ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ" ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Επιβλέπων καθηγητής : Μέρου Θεοδώρα ΔΡΑΜΑ 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : Ιστορική Αναδρομή Η κτηνοτροφία ως επάγγελμα ανά τους αιώνες Tα είδη κτηνοτροφίας που αναπτύχθηκαν 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Βοσκότοποι Ορισμός βοσκότοπων Νομικός χαρακτήρας Χρησιμότητα των βοσκοτόπων Τα προβλήματα των βοσκοτόπων 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : Δικαίωμα χρήσης και δικαίωμα βόσκησης στους βοσκότοπους 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : Η διαχείριση και τα προβλήματα της κτηνοτροφίας 16 2

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο : Περιοχές βοσκοτόπων στην τοποθεσία Νικησιανης Παγγαίου 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο : Περιοχές στέγασης των αιγοπροβάτων στην τοποθεσία της Νικησιανης Παγγαίου 22 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Ερωτηματολόγιο Κτηνοτροφών 26 Φωτογραφικό υλικό 29 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 31 3

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο οικισμός της Νικησιανης, ανήκει στον Δήμο Παγγαίο. Αποτελείται από κατοίκους. Παλαιοτέρα οι κάτοικοι της κυρίως ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και την γεωργία. Ο λόγος είναι η γεωγραφική τοποθεσία και το κλίμα του χωρίου. Παλαιοτέρα, συμφώνα με μαρτυρίες κάτοικων υπήρχαν κοπάδια αιγοπροβάτων που ξεπερνούσαν σε αριθμό τα 1000 ζώα ανά κτηνοτρόφο. Ένα μεγάλο κοπάδι που ξεπερνούσε τα 5000 ζώα υπήρχε στην Ιερά Μονή Εικοσιφοινισσης. Τώρα πλέον έχουν μείνει ελαχίστη κτηνοτρόφοι. Ο λόγος είναι τα προβλήματα που υπάρχουν την σημερινή εποχή. Στην παρούσα πτυχιακή εργασία παραθέτονται κάποια από τα προβλήματα των κτηνοτροφών. 4

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : Ιστορική αναδρομή 1.1 Η κτηνοτροφία ως επάγγελμα ανά τους αιώνες. Κτηνοτροφία είναι η εκτροφή, κάθε είδους, ζώων από τον άνθρωπο με σκοπό να εξασφαλίσει απ' αυτά τα προϊόντα, τροφή, ενδυμασία καθώς και τη σωματική τους δύναμη για διάφορες εργασίες. Από την αρχαιότατη εποχή, ο πρωτόγονος άνθρωπος αισθάνθηκε την ανάγκη να εξημερώσει τα αιγοπρόβατα, τα άλογα, τους χοίρους και τα άλλα ζώα, που είναι ωφέλιμα για τη ζωή του. Στη χώρα μας, η "Ζώσα γεωργία", όπως ονομάζει ο Αριστοτέλης την κτηνοτροφία, ήταν το κυριότερο στοιχείο πλούτου του Έλληνα. Ο Όμηρος με τις περιγραφές του δίνει λεπτομερέστατες πληροφορίες, για την κτηνοτροφική ζωή και τον κτηνοτροφικό πλούτο του ελληνικού κόσμου της εποχής του. Αλλά, και στις μεταγενέστερες, από τα ομηρικά χρόνια, εποχές η κτηνοτροφία ήταν ο σπουδαιότερος πόρος της οικονομίας και του πλουτισμού του αγροτικού κόσμου της. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό η κτηνοτροφία - αιγοπρόβατα, ενώ η γεωργία ήταν περιορισμένη εξ αιτίας του ορεινού εδάφους. Σημαντική ήταν η αύξηση της, όταν κατά τον 18ο αιώνα οι οικισμοί μεγάλωσαν κι έγιναν κεφαλοχώρια. Αρκετοί μεγαλοκτηνοτρόφοι τότε, έγιναν πλούσιοι. Από τα τυριά και τα μαλλιά αποκόμιζαν αρκετά χρήματα. Τα μαλλιά και τα δέρματα συγκεντρώνονταν στη Θεσσαλονίκη κι απ' εκεί μεταφέρονταν με καραβάνια στις χώρες της Ευρώπης. 5

6 Μετά την απελευθέρωση της χώρας από τον τουρκικό ζυγό η κτηνοτροφία εξακολούθησε να είναι αναπτυγμένη και μόνο κατά τη δεκαετία του 1960 άρχισε να μειώνεται ο αριθμός των αιγοπροβάτων και βοοειδών, και να εξαφανίζονται τα ιπποειδή. Σήμερα, στη χώρα μας η κτηνοτροφία αποτελεί έναν τομέα ζωτικής σημασίας, που συμβάλλει στο ακαθάριστο γεωργικό με ποσοστό 33% περίπου. Η πολιτεία δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ταχύτερη ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας και δραστηριοποιείται για ένα καλύτερο μέλλον του κλάδου αυτού. Οι ράτσες των ζώων έχουν βελτιωθεί και όσοι ασχολούνται με αυτά έχουν αντιληφθεί ότι δεν είναι ο αριθμός των ζώων εκείνος που δίνει τη μεγάλη απόδοση και τα κέρδη αλλά η ποιότητα και βελτίωση της ράτσας, τα κτηνοτροφικά φυτά, ο καλός ενσταυλισμός, η καλή διατροφή και η επιμελημένη περιποίηση. O γεωργοκτηνοτρόφος ήταν ο "πρώτος" στη φύση. Η γεωργία αντιπροσώπευε την εξημερωμένη, από τον ίδιο χλωρίδα, κι η κτηνοτροφία την δαμασμένη πανίδα. Στα χιλιάδες χρόνια, που ασκούσε την κτηνοτροφία, την ανέπτυξε σε όλες της τις μορφές. 1.2 Tα είδη κτηνοτροφίας που αναπτύχθηκαν ήταν: α) Η κοπαδιάρικη κτηνοτροφία, η οποία αποτελούταν από μεγάλα κοπάδια προβάτων ή γιδιών.οι κτηνοτρόφοι, που ασκούσαν αυτό το είδος της κτηνοτροφίας, ήταν μετακινούμενοι νομάδες και οι επαγγελματίες βλάχοι (μετακινούμενοι ή μη). 6

7 β) Η γεωργική κτηνοτροφία, η οποία ασκούταν από τους κατ επάγγελμα ενδημούντες γεωργούς. Αυτοί εξέτρεφαν βοοειδή, κατσίκες, πρόβατα και οπωσδήποτε φορτιάρικα. γ) Η οικόσιτη κτηνοτροφία όπως γουρούνια, μανάρια, πτηνά κ.α. Η άσκηση αυτού του είδους της κτηνοτροφίας ήταν χρεωμένη στην οικουρούσα πρώτη και τρίτη ηλικία. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Βοσκότοποι 2.1 Ορισμός βοσκότοπων Οι βοσκότοποι, είναι τα συνήθως φυσικά οικοσυστήματα που καλύπτονται από ποώδη ή θαμνώδη βλάστηση και παράγουν βοσκήσιμη ύλη για τα αγροτικά και τα άγρια ζώα, ενώ παράλληλα μπορεί να έχουν και άλλες λειτουργίες. Ορισμένες φορές χρησιμοποιείται ο γενικότερος όρος λιβάδια, που με βάση τη φυσιογνωμία, τη γενική εμφάνιση και τη σύνθεσή τους διαχωρίζονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: τα ποολίβαδα, τα θαμνολίβαδα, τα δάση με ποώδη και τα δάση με θαμνώδη υπόροφο. Κάθε κατηγορία μπορεί να χωριστεί σε τρεις υποκατηγορίες: στα πεδινά, στα ημιορεινά και στα ορεινά λιβάδια, σύμφωνα με το υψόμετρο στο οποίο βρίσκονται. 7

8 2.2 Νομικός χαρακτήρας Με βάση το άρθρο 3 του Ν.998/79 οι βοσκότοποι - λιβάδια της χώρας ανήκουν στις δασικές εκτάσεις, εκτός από τα χορτολίβαδα των πεδινών και λοφωδών εδαφών, που και αυτά εξακολουθούν να υπάγονται στις διατάξεις του ίδιου νόμου, εφόσον ως δημόσιες εκτάσεις δεν παραδόθηκαν στη διαχείριση της Γ. Δ/νσης Γεωργικής Ανάπτυξης. Δηλαδή από τις πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις δεν υπάγονται βασικά στις διατάξεις του νόμου 998/79 οι ιδιωτικές χορτολιβαδικές και οι δημόσιες εποικιστικές εκτάσεις. Οι δημόσιες εποικιστικές διαχειρίζονται από την Δ/νση πολιτικής γης της περιφέρειας και χρησιμοποιούνται κυρίως σαν βοσκότοποι. Αρκετές βοσκήσιμες χορτολιβαδικές εκτάσεις έχουν παραχωρηθεί στους δήμους που έχουν το δικαίωμα της χρήσης τους για άσκηση της βόσκησης. Πρέπει πάντως να επισημάνουμε πάντως, ένα πολύμορφο ιδιοκτησιακό καθεστώς των βοσκοτόπων. Οι δε ασχεδίαστες κατά περιόδους παραχωρήσεις λιβαδικών-βοσκήσιμων εκτάσεων και οι ανεμπόδιστες καταπατήσεις οδήγησαν στη δημιουργία ενός μωσαϊκού ιδιοκτησίας μέσα σ αυτές. Η μορφή αυτή ιδιοκτησίας των βοσκοτόπων αποτελεί και σήμερα σοβαρό εμπόδιο στην εφαρμογή ενός ενιαίου ορθολογικού σχεδιασμού της διαχείρισής τους. Κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες νομοθετικής ρύθμισης θεμάτων χρήσης και εκμετάλλευσης των βοσκοτόπων. Ο τελευταίος πιο ολοκληρωμένος ίσως, νόμος σχετικός με τη διαχείριση των βοσκοτόπων είναι ο Ν.1734/87, ο οποίος προβλέπει μεταξύ των άλλων την οριοθέτηση των βοσκοτόπων. 2.3 Χρησιμότητα των βοσκοτόπων Οι βοσκότοποι είναι ένας ανεκτίμητος πόρος για την κτηνοτροφία μας, συμβάλλοντας καταλυτικά στη μείωση του κόστους παραγωγής. 8

9 Σημειώνουμε ότι η διατροφή των ζώων είναι ο κυριότερος παράγοντας που διαμορφώνει το κόστος παραγωγής ζωικών προϊόντων διότι συμμετέχει σ αυτό σε ποσοστό περίπου 60%. Στην περιοχή μας η συμβολή της απευθείας βοσκόμενης τροφής συμμετέχει με ποσοστό 35-60% για τα αιγοπρόβατα και τις αγελάδες ελεύθερης βοσκής. Τα παραπάνω ποσοστά είναι σαφώς μικρότερα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τις Η.Π.Α. κ.ά. Περιττό να αναφέρουμε ότι τα ζώα με τη χρήση βοσκής έχουν καλύτερη υγεία και μικρότερες ανάγκες κτηνιατρικής στήριξης. Η βόσκηση στο νομό μας και όχι μόνο, γίνεται κατά κανόνα με ένα κοινόχρηστο σύστημα, χωρίς περιορισμούς για τον αριθμό των ζώων και τη διάρκεια βόσκησης. Βασικό ρόλο στη βόσκηση παίζουν οι παραδοσιακές συνήθειες των κτηνοτρόφων και το εθιμικό δίκαιο. Η παραγωγή βοσκής είναι συνάρτηση του βιολογικού κύκλου των φυτών και των καιρικών συνθηκών. Τη μεγαλύτερη παραγωγή έχουμε την άνοιξη μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, ενώ τον χειμώνα η παραγωγή είναι πολύ μικρή. Έτσι οι κτηνοτρόφοι μας τους χειμερινούς μήνες είναι αναγκασμένοι να χορηγούν συγκομιζόμενες ζωοτροφές. Φαίνεται ότι περιοδικά έχουμε υπερβόσκηση ορισμένων βοσκοτόπων ή βόσκηση σε ακατάλληλη εποχή, ενώ σε μερικούς βοσκότοπους παρουσιάστηκαν προβλήματα από την υποβόσκηση τους. 2.4 Τα προβλήματα των βοσκοτόπων Ας εξετάσουμε τώρα τα 5 πιο σοβαρά προβλήματα των βοσκοτόπων που είναι τα παρακάτω: 1)Αλόγιστη χρήση Ένα σοβαρό πρόβλημα που παρουσιάζεται στους βοσκότοπους είναι αυτό της βόσκησης από υπεράριθμα ζώα. Ειδικότερα όταν εξαφανίζεται το πλήρες φυτοκάλυμμα, ώστε να προκαλείται επιφανειακή ή χαραδρωτική διάβρωση του εδάφους. Ευτυχώς τα 9

10 τελευταία χρόνια με την συστηματική χρήση συγκομιζόμενων ζωοτροφών από τους κτηνοτρόφους μας το φαινόμενο έχει περιοριστεί. 2)Πυρκαγιές Άλλο μεγάλο πρόβλημα των βοσκοτόπων είναι οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές. Τεράστιες εκτάσεις καίγονται κάθε χρόνο με μεγάλες επιπτώσεις στο οικοσύστημα. 3)Εκχερσώσεις - Καταπατήσεις Ένα τρίτο σημαντικό πρόβλημα των βοσκοτόπων είναι οι εκχερσώσεις και οι καταπατήσεις. Εκχερσώσεις βοσκοτόπων γίνονται πολλές φορές για την ικανοποίηση αιτήματος ακτημόνων με τη γεωργοποίηση των βοσκοτόπων και μάλιστα των πιο παραγωγικών κομματιών τους. 4)Ρίψη μπαζών και σκουπιδιών Έχουμε να κάνουμε με ένα λυπηρό φαινόμενο, όπου κάθε σημείο ενός βοσκότοπου, μιας ρεματιάς, μπορεί να αποτελέσει σημείο ρίψης μπαζών, σκουπιδιών ή κοπριάς. Το πρόβλημα είναι τεράστιας σημασίας, όταν κάθε χρόνο γονιμότατα εδάφη ή οικολογικά ευαίσθητες περιοχές αχρηστεύονται με την ρίψη μπαζών και σκουπιδιών. 5)Υποβόσκηση Στα Μεσογειακά οικοσυστήματα, όπου η παραγωγή βιομάζας είναι πολλές φορές μεγαλύτερη από αυτή που αφομοιώνεται, η έλλειψη βόσκησης ή η υποβόσκηση αποτελεί πρόβλημα και τα συστήματα γίνονται πολύ ευάλωτα στις πυρκαγιές. Το πρόβλημα είναι αρκετά έντονο σε περιοχές της χώρας μας που έχει μειωθεί πολύ η κτηνοτροφία. 10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : Δικαίωμα χρήσης και δικαίωμα βόσκησης στους βοσκότοπους Τους βοσκότοπους που οριοθετούνται κατά τη διαδικασία οροθέτησης βοσκοτόπων δικαιούνται να χρησιμοποιούν κτηνοτρόφοι που κατοικούν στο δήμο ή κοινότητα, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο βοσκότοπος, κτηνοτρόφοι-μέλη του αγροτικού συνεταιρισμού που εδρεύει στον παραπάνω δήμο ή κοινότητα καθώς και άλλοι κάτοικοι του δήμου ή της κοινότητας που διατηρούν ζώα. Το δικαίωμα αυτό έχουν και κτηνοτρόφοι, κάτοικοι άλλων δήμων ή κοινοτήτων, οι οποίοι κατά παράδοση χρησιμοποιούν το βοσκότοπο. Αν υπάρχει περίσσεια βοσκοϊκανότητας, το βοσκότοπο μπορούν να χρησιμοποιούν και κτηνοτρόφοι ή συνεταιρισμοί άλλων περιοχών. Επίσης στον οριοθετημένο βοσκότοπο είναι ελεύθερη η τοποθέτηση μελισσοσμηνών. Τα πρόσωπα που θα χρησιμοποιούν το βοσκότοπο, ο αριθμός των ζωϊκών μονάδων, η περίοδος βοσκής και ο χρόνος χρήσης του βοσκότοπου καθορίζονται, σύμφωνα με τη μελέτη διαχείρισης, με απόφαση του αρμόδιου νομάρχη ή των αρμόδιων νομαρχών, αν πρόκειται για βοσκότοπους που εκτείνονται στην περιφέρεια περισσότερων νομών, ύστερα από αίτηση των ενδιαφερόμενων. Η απόφαση αυτή εκδίδεται πριν αρχίσει η κτηνοτροφική περίοδος. Κατά τον καθορισμό των δικαιούχων προτιμούνται τα μέλη των Συνεταιρισμών Αποκατάστασης Ακτημόνων Μικρών Κτηνοτρόφων (Σ.Α.Α.Μ.Κ.) για τους βοσκότοπους στους οποίους έχουν αποκατασταθεί και οι ιδιοκτήτες γιά τους ιδιωτικούς τους βοσκότοπους. Στις λοιπές περιπτώσεις προτιμούνται οι κτηνοτρόφοι, μέλη των τοπικών αγροτικών συνεταιρισμών. Μέχρι να συνταχθεί η μελέτη διαχείρισης η παραπάνω απόφαση του νομάρχη ως προς τον αριθμό των ζωϊκών μονάδων και το χρόνο χρήσης του βοσκότοπου, εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της δ/νσης γεωργίας. Τα πρόσωπα που χρησιμοποιούν τους βοσκότοπους καταβάλλουν δικαίωμα βοσκής που ορίζεται κατά ζωική μονάδα, με τη νομαρχιακή απόφαση της προηγούμενης παραγράφου. Δεν οφείλουν το δικαίωμα αυτό οι ιδιοκτήτες για το δικό τους βοσκότοπο καθώς και οι κτηνοτρόφοι για το βοσκότοπο στον οποίο έγινε η αποκατάστασή τους. Το δικαίωμα βοσκής βεβαιώνεται και 11

12 εισπράττεται από τον οικείο δήμο ή κοινότητα σύμφωνα με τις διατάξεις περί εσόδων των δήμων και κοινοτήτων και αποδίδεται στους δικαιούχους, ανάλογα με την έκταση που διαθέτει ο καθένας. Με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου συντάσσεται πίνακας δικαιούχων. Δικαιούχοι θεωρούνται οι φερόμενοι ως κύριοι, νομείς ή κάτοχοι βοσκότοπου. Ο πίνακας αναρτάται στο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα για ένα μήνα. Ενστάσεις κατά του πίνακα υποβάλλονται μέσα σε ένα μήνα από την ανάρτηση και εκδικάζονται από το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, το οποίο και οριστικοποιεί τον πίνακα. Ο πίνακας δεν αποτελεί στοιχείο για τη θεμελίωση ή απόδειξη εμπράγματων δικαιωμάτων. Το δικαίωμα βοσκής για τις εκτάσεις του Δημοσίου περιέρχεται στο δήμο ή την κοινότητα, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκονται οι εκτάσεις αυτές. Αν ο βοσκότοπος εκτείνεται στα διοικητικά όρια περισσότερων δήμων ή κοινοτήτων, το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβάλει κάθε υπόχρεος, καθώς και το ποσό που αναλογεί σε κάθε δήμο ή κοινότητα γιά βεβαίωση και είσπραξη καθορίζεται με πράξη της δ/νσης γεωργίας. Αν ο βοσκότοπος εκτείνεται σε περισσότερους νομούς, ο προηγούμενος καθορισμός γίνεται με κοινή απόφαση των οικείων νομαρχών. Αν ο δικαιούχος είναι άγνωστος ή άγνωστης διαμονής, το δικαίωμα βοσκής κατατίθεται υπέρ αυτού στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Αν ο υπόχρεος δεν καταβάλλει το δικαίωμα βοσκής επί δύο συνεχή έτη, εκπίπτει αυτοδικαίως από το δικαίωμα χρήσης του βοσκότοπου. Η έκπτωση διαπιστώνεται με απόφαση του νομάρχη, με την οποία διατάσσεται η αποβολή του υπόχρεου από το βοσκότοπο και στη θέση του εγγράφεται άλλος δικαιούχος κατά τη διαδικασία της προηγούμενης παραγράφου. Από τα δικαιώματα βοσκής ποσοστό έως 40%, που καθορίζεται ειδικότερα με την παραπάνω απόφαση του νομάρχη, διατίθεται κάθε χρόνο και αποδίδεται στον αγροτικό συνεταιρισμό γιά την εκτέλεση του προγράμματος διαχείρισης, βελτίωσης και συντήρησης των βοσκοτόπων. Το ποσοστό αυτό δεν παρακρατείται από το δικαίωμα βοσκής, που καταβάλλεται για τη χρήση βοσκότοπων που ανήκουν σε ιδιώτες. Κατά τη διάρκεια του καθορισμένου κατά την παρ. 2 χρόνου κτήσης του βοσκότοπου, στο δικαίωμα του αρχικού δικαιούχου υπεισέρχονται οι καθολικοί ή ειδικοί διάδοχοί του, εφ' όσον διατηρούν 12

13 το ποίμνιο. Αν δε συντρέχει η τελευταία αυτή προϋπόθεση, επέρχεται απόσβεση του δικαιώματος του αρχικού δικαιούχου και στη θέση του εγγράφονται άλλοι. Ο δικαιούχος που παύει να διατηρεί το ποίμνιό του εκπίπτει από το δικαίωμα χρήσης του βοσκότοπου. Η έκπτωση διαπιστώνεται με απόφαση του νομάρχη, με την οποία διατάσσεται η αποβολή του έκπτωτου από το βοσκότοπο και εγγράφεται στη θέση του άλλος δικαιούχος. Αν το ποίμνιο μειωθεί, περιορίζεται ανάλογα το δικαίωμα χρήσης με όμοια απόφαση. Οσοι χρησιμοποιούν τους βοσκότοπους σύμφωνα με τις διατάξεις αυτού του άρθρου έχουν υποχρέωση να τηρούν χωρίς παρέκκλιση τις προδιαγραφές της μελέτης διαχείρισης και τις σχετικές αποφάσεις του νομάρχη, ιδίως ως προς τον επιτρεπόμενο αριθμό των εισαγόμενων ζώων και το χρόνο βόσκησης των τμημάτων του βοσκότοπου.'οποιος εισάγει αυθαίρετα ζώα σε βοσκότοπο για βόσκηση ή εισάγει περισσότερα από όσα δικαιούται ή υπερβαίνει τα χρονικά όρια χρήσης του βοσκότοπου ή με άλλον τρόπο παραβιάζει τα όρια επιτρεπόμενης χρήσης του βοσκότοπου τιμωρείται με φυλάκιση έως 3 μήνες. Ανεξάρτητα από την ποινική δίκη ο υπαίτιος τιμωρείται και με πρόστιμο που επιβάλλεται από το διευθυντή γεωργίας. Εκείνος που με οποιοδήποτε τρόπο παρεμποδίζει τη χρήση του βοσκότοπου από τους δικαιούχους τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος. Για τους βοσκότοπους που είναι μισθωμένοι κατά το χρόνο έκδοσης της νομαρχιακής απόφασης που καθορίζει τους δικαιούχους χρήσης, οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται μετά τη λήξη της κτηνοτροφικής περιόδου. Σε εδαφικές εκτάσεις που το καθεστώς τους ρυθμίζεται από τους Α.Ν. 376/1936 και 1400/1938 η βόσκηση επιτρέπεται μόνο ύστερα από άδεια της αρμόδιας στρατιωτικής αρχής. Οι διοικητικές διαφορές ουσίας, που αναφύονται κατά την εφαρμογή του νόμου αυτού υπάγονται στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και εκδικάζονται από το τριμελές διοικητικό πρωτοδικείο. Η διάταξη του άρθρου 4 του ν. 1406/1983 εφαρμόζεται και στην περίπτωση αυτή. Κατά 40 εκατ. στρέμματα θα αυξηθούν οι βοσκότοποι της χώρας, σύμφωνα με νέα ρύθμιση που προωθούν τα υπουργεία Περιβάλλοντος 13

14 και Αγροτικής Ανάπτυξης. Σήμερα οι αξιοποιήσιμες βοσκήσιμες εκτάσεις είναι 11 εκατ. στρέμματα και στόχος είναι να φτάσουν τα 51 εκατ. στρέμματα, όπως δήλωσε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης. Η αύξηση αυτή θα επιτευχθεί με αλλαγή του ορισμού των βοσκοτόπων, με στόχο να ενταχθούν περισσότερες επιλέξιμες εκτάσεις και να μη χαθούν πολύτιμες ενισχύσεις για τους κτηνοτρόφους στο πλαίσιο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Ετσι στο τελικό κείμενο του νομοσχεδίου για τα δασικά οικοσυστήματα οι βοσκότοποι «διευρύνονται» και πλέον θα περιλαμβάνουν εκτάσεις με ποώδη, φρυγανική ή ξυλώδη βλάστηση, με θαμνώδη ή αραιά δενδρώδη μορφή ή και μεικτή. Για τις ανάγκες εφαρμογής εθνικών ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων θα συντάσσεται κάθε χρόνο θεματικός χάρτης των βοσκήσιμων δημοσίων εκτάσεων, ο οποίος θα επικυρώνεται με υπουργική απόφαση. Ελεύθερη βόσκηση σε δασικές εκτάσεις Το νομοσχέδιο προβλέπει την εγκατάσταση κατασκευών ή εγκαταστάσεων οι οποίες θα εξυπηρετούν τη λειτουργία του βοσκοτόπου, την καλύτερη διαβίωση των ζώων και την εξυπηρέτηση των κτηνοτρόφων. Μάλιστα, στην αιτιολογική έκθεση γίνεται σαφές ότι η βοσκή θα ασκείται ελεύθερα στις δασικού χαρακτήρα εκτάσεις «στον βαθμό που με τη δραστηριότητα αυτή δεν παρεμποδίζεται η φυσική εξέλιξη και ανάπτυξη, καθώς και οι παραγωγικές, προστατευτικές, υδρονομικές, αισθητικές και λοιπές λειτουργίες των οικοσυστημάτων αυτών». Ορίζεται πάντως ότι η βόσκηση θα γίνεται με βάση εγκεκριμένο από τις δημόσιες αρχές διαχειριστικό σχέδιο βοσκής, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τη βοσκοϊκανότητα του οικοσυστήματος (εξασφάλιση επαρκούς τροφής), τη βοσκοφόρτωσή του (τον αριθμό των ζώων που βόσκουν σε έναν βοσκότοπο) και τη δυνατότητα αναβάθμισής του για την εξυπηρέτηση της χρήσης της βοσκής. 14

15 Για τη σύνταξη των σχεδίων διαχείρισης δίδεται τριετής προθεσμία από την ισχύ του νόμου. Ωστόσο, το σχέδιο νόμου, λαμβάνοντας υπόψη τα... κωλύματα της δημόσιας διοίκησης, δίνει κατ' εξαίρεση τη δυνατότητα μετά τη λήξη της προθεσμίας να υπαχθούν σε καθεστώς βόσκησης και περιοχές στις οποίες δεν γινόταν βόσκηση έπειτα από αίτημα των οικείων κτηνοτροφικών οργανώσεων, με την προϋπόθεση να καταρτιστούν διαχειριστικά σχέδια βόσκησης. Τα κριτήρια για την κατάταξη των βοσκήσιμων ακινήτων σε ζώνες χαμηλής, μεσαίας ή υψηλής βοσκοϊκανότητας, τα στρέμματα που αναλογούν ανά ζωική μονάδα ανάλογα με τη βοσκοϊκανότητα του βοσκοτόπων καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα θα ορίζονται με απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης. Δικαιώματα και μισθώματα Τα δικαιώματα χρήσης της βοσκής σε κτηνοτρόφους θα κατανέμονται από τις οικείες κτηνοτροφικές οργανώσεις, στις οποίες παρέχονται η αρμοδιότητα και η ευθύνη της κατανομής. Οι δικαιούχοι κτηνοτρόφοι για τις δημόσιες και εποικιστικές χορτολιβαδικές εκτάσεις θα πρέπει να καταβάλλουν μίσθωμα για τη χρήση της βοσκής, το ύψος του οποίου θα καθορίζεται με κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) των υπουργών Περιβάλλοντος, Αγροτικής Ανάπτυξης και Οικονομικών. Τα μισθώματα θα κατατίθενται υπέρ των δήμων, οι οποίοι θα πρέπει να τα διαθέτουν αποκλειστικά για τη συντήρηση και την κατασκευή έργων υποδομής στον βοσκότοπο καθώς και για τη σύνταξη διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης. Οι αποκατεστημένοι κτηνοτρόφοι (ακτήμονες που είχαν αποκατασταθεί με παραχώρηση γης, με παλαιότερο νόμο) δεν θα καταβάλλουν μίσθωμα. 15

16 Πού θα απαγορεύεται η βόσκηση Σε εκτάσεις που κηρύσσονται αναδασωτέες η βοσκή ζώων θα απαγορεύεται με δασική αστυνομική διάταξη βοσκής που θα εκδίδεται αυτεπάγγελτα από τον δασάρχη. Γενικότερα, θα απαγορεύεται η βοσκή των προβάτων και των μεγάλων ζώων το λιγότερο επί πενταετία, καθώς και των αιγών το λιγότερο επί δεκαετία από την ημέρα της πυρκαγιάς στις κηρυγμένες αναδασωτέες εκτάσεις που υπέρκεινται χωριών και συνοικισμών ή βρίσκονται εντός λεκανών σχηματισμού χειμάρρων. Σε αναδασωτέες εκτάσεις στις οποίες επήλθε πλήρης αναγέννηση μετά την πυρκαγιά ο χρόνος απαγόρευσης της βοσκής θα ρυθμίζεται με απόφαση του γενικού γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Το νέο σχέδιο νόμου για τα δασικά οικοσυστήματα αναμενόταν να παρουσιαστεί αυτές τις ημέρες, ωστόσο η παραίτηση του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος κ. Στ. Καλαφάτη, προκειμένου να μπει στη μάχη για τον Δήμο Θεσσαλονίκης, είναι πολύ πιθανό να καθυστερήσει τις διαδικασίες. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο :Η διαχείριση και τα προβλήματα της κτηνοτροφίας Η διαχείριση της κτηνοτροφίας αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των χερσαίων προστατευόμενων περιοχών της χώρας μας. Τόσο ως οικονομική δραστηριότητα που ασκείται στο σύνολο σχεδόν των περιοχών, όσο και ως οικολογικός παράγοντας που μπορεί να επιδρά θετικά ή αρνητικά στους στόχους της διατήρησης, η κτηνοτροφία συχνά παίζει σπουδαίο ρόλο και η ανάγκη διαχείρισής της στα πλαίσια των απαιτήσεων των 16

17 προστατευόμενων περιοχών έχει αναγνωριστεί και απασχολεί τις αρμόδιες αρχές και την επιστημονική κοινότητα σε διεθνές επίπεδο. Είναι γνωστό ακόμα και σε όσους δεν έχουν σχέση με το επάγγελμα, η κρίση του κλάδου και γενικότερα της ελληνικής κτηνοτροφίας. Η αύξηση του λειτουργικού κόστους εξαιτίας κυρίως των ζωοτροφών και των λιπασμάτων, έχει φέρει πολλούς κτηνοτρόφους στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Τελευταία γίνεται πολύ λόγος για την επιμήκυνση της διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος, όπου όπως δηλώνει το σύνολο των αγελαδοτρόφων θα αφανίσει άμεσα τον κλάδο με συνέπεια εκτός των άλλων στο να οδηγήσει στην ανεργία περίπου κτηνοτρόφους. Αυτό που δεν έχει γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό, είναι και ένα άλλο μέχρι στιγμής άλυτο πρόβλημα των κτηνοτρόφων, «η υποχρέωση τους για την περιβαλλοντική διαχείριση των οργανικών αποβλήτων που παράγουν». Η κοπριά των μονάδων μας, αποτελεί απόβλητο το οποίο πρέπει να αδρανοποιείται, με συνέπεια ένα ακόμη δυσβάστακτο κόστος. Σε άλλη περίπτωση αντιμετωπίζουμε το κυνήγι της πολιτείας και βαρύτατα πρόστιμα.τον τελευταίο καιρό στον Νομό μας, όπως και σε όλη την Ελλάδα, γίνονται προσπάθειες εγκατάστασης μονάδων βιοαερίου, είτε από τους κτηνοτρόφους είτε από ενδιαφερόμενους επενδυτές. Η λύση των μονάδων βιοαερίου, εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στην Ευρώπη όπου εκτός από το αυτονόητο, την απαλλαγή μας από τα απόβλητα, δίνουν και σαν ανταποδοτικό δωρεάν λίπασμα στους κτηνοτρόφους για την μείωση του κόστους της καλλιέργειας.φαίνεται όμως ότι υπάρχει πρόθεση να μην υπάρχει καμία ανάπτυξη στην κτηνοτροφία. Η μοναδική λύση που υπήρχε ματαιώνεται και αυτή, από το ίδιο Υπουργείο που έρχεται από την άλλη και μας τιμωρεί με πρόστιμα λόγω των αποβλήτων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο :Περιοχές βοσκοτόπων στην τοποθεσία Νικησιανης Παγγαίου 17

18 Τοποθεσία "Λιβάδι" 18

19 Τοποθεσία "Λιβάδι" 19

20 Περιοχή "Αγίου Γιάννη" 20

21 21

22 Τοποθεσια "Παλλινος" ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο :Περιοχές στέγασης των αιγοπροβάτων στην τοποθεσία της Νικησιανης Παγγαίου 22

23 23

24 24

25 25

26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Ερωτηματολόγιο Κτηνοτροφών 1. Αν επαρκούν οι περιοχές. 2. Αν χρειάζονται αλλά τεχνικά έργα και ποια. 26

27 3. Ποσά ζώα έχει ο κτηνοτρόφος. 4. Προφίλ κτηνοτροφών. 5. Αν και κατά πόσο χρειάζονται συμπληρωματικές τροφές. 6. Κόστος συμπληρωματικών τροφών και ποιες είναι. Απαντήσεις 1.Μετά από ερευνά πάνω στην ερώτηση για το εάν επαρκούν οι περιοχές βόσκησης,όλοι οι κτηνοτρόφοι απάντησαν ότι δεν επαρκούν.ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει αρκετή τροφή. Τέσσερις στους πέντε απάντησαν όχι. 1ος κτηνοτροφος 2ος κτηνοτροφος 3ος κτηνοτροφος 4ος κτηνοτροφος 5ος κτηνοτροφος 2.Τα κυρία τεχνικά έργα που θα διευκόλυναν τους κτηνοτρόφους είναι το οδικό δίκτυο και θέσεις ποτίσματος των ζωών. 3.Στην περιοχή της έρευνας υπάρχουν πέντε κτηνοτρόφοι, εκ των όποιον οι τέσσερεις είναι κτηνοτρόφοι 27

28 αιγοπροβάτων και ένας βοοειδών.ο αριθμός των αιγοπροβάτων ξεπερνά τα τριακόσια σε κάθε κτηνοτρόφο. Συνολικά υπάρχουν συμφώνα με την Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Περιφερικής Ενότητας Καβαλάς 2680 αιγοπρόβατα αριθμός των βοοειδών ανά περίοδο είναι μεταξύ εξήντα και εβδομήντα. Αρ.Ζωων 1ος κτηνοτροφος 2ος κτηνοτροφος 3ος κτηνοτροφος 4ος κτηνοτροφος 5ος κτηνοτροφος 4.Το προφίλ τον κτηνοτροφών. Είναι νέοι ηλικιακά,όλοι έχουν ακολουθησει την κτηνοτροφία από την οικογένεια τους,η μόρφωση των περισσοτέρων είναι επίπεδου δημοτικού-γυμνάσιου. 5.Σίγουρα χρειάζονται συμπληρωματικές τροφές και κυρίως τους χειμερινούς μήνες και κατά την διάρκεια των γεννήσεων των μικρών ζώων. 6.Το κόστος των τροφών είναι αρκετά μεγάλο και σε μερικές περιπτώσεις διβασταχτώ.οι τροφές που χρησιμοποιούν είναι καλαμπόκι, κριθάρι, σόγια, άχυρο (σιταριού, κριθαριού). 28

29 Φωτογραφικό υλικό Βοσκός. 29

30 Άρμεγμα Κούρεμα των προβάτων 30

31 Ημιυπαίθριος χώρος σε παλιά ορεινή κατοικία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ηλεκτρονικές Διευθύνσεις: %CE%BF%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%B

32 32