ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A > ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ OPΩΝ > ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ >ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΟΝΟΜΑΤΩΝ

Transcript

1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A > ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ OPΩΝ > ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ >ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΟΝΟΜΑΤΩΝ

2 A Αμφίδρομη αντίδραση: αυτή που πραγματοποιείται προς τις δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα και καταλήγει σε κατάσταση ισορροπίας. Αναγωγή: η ελάττωση αριθμού οξείδωσης ατόμου ή ιόντος. Αναγωγικές ουσίες ή απλά αναγωγικά: ονομάζονται οι ουσίες (στοιχεία χημικές ενώσεις ή ιόντα) που προκαλούν αναγωγή. Ανιόν: ιόν που περιέχει αρνητικό φορτίο. Ανοδος: το ηλεκτρόδιο στο οποίο λαμβάνει χώρα ο- ξείδωση.. Απόδοση (α) μιας αντίδρασης: ο λόγος της ποσότητας της ουσίας που παράγεται πρακτικά προς την ποσότητα της ουσίας που θα παραγόταν θεωρητικά αν η αντίδραση ήταν ποσοτική ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΡΩΝ τίο που θα αποκτήσει το άτομο αν τα κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικότερο άτομο (το άτομο που τα έλκει περισσότερο). Αντίστοιχα αριθμός οξείδωσης ενός ιόντος σε μια ιοντική (ετεροπολική ένωση) είναι το πραγματικό φορτίο του ιόντος. Αρχή Le Chatelier: Όταν μεταβάλλουμε ένα από τους συντελεστές ισορροπίας (συγκέντρωση, πίεση, θερμοκρασία) η θέση της ισορροπίας μετατοπίζεται προς εκείνη την κατεύθυνση που τείνει να αναιρέσει τη μεταβολή που επιφέραμε. Αυτοκατάλυση: όταν ένα από τα προϊόντα μιας αντίδρασης δρα ως καταλύτης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοκατάλυσης είναι η οξείδωση του οξαλικού ο- ξέος (COOH) 2 με υπερμαγγανικό κάλιο KMnO 4 παρουσία θεϊκού οξέος. Αριθμός οξείδωσης: ενός ατόμου σε μια μοριακή (ομοιοπολική) ένωση, ονομάζεται το φαινομενικό φορ- Γ Γραμμομοριακό κλάσμα (x): ενός συστατικού A του μίγματος, ορίζεται το κλάσμα των mol: n Α / n ολ. Δ Δεσμός υδρογόνου: δεσμός που αναπτύσσεται συνήθως μεταξύ μορίων, όταν η ένώση περιέχει H ενωμένο ομοιοπολικά με άτομα ισχυρά ηλεκτραρνητικά και μικρό μέγεθος π.χ. F, Ο, N. Διάβρωση: η επίδραση του περιβάλλοντος πάνω στα υλικά και στα μέταλλα ειδικότερα (διάβρωση μετάλλων). E Ενδόθερμη αντίδραση: η αντίδραση κατά την οποία απορροφάται ενέργεια. Διαμοριακές δυνάμεις: οι ελκτικές δυνάμεις που συγκρατούν τα μόρια μεταξύ τους. Δυνάμεις Van der Waals: διαμοριακές δυνάμεις μεταξύ διπόλου - δίπολου. Δυνάμεις London: διαμοριακές δυνάμεις μεταξύ μη δίπολων. Ενέργεια ενεργοποίησης: η ελάχιστη τιμή ενέργειας, που πρέπει να έχουν τα μόρια, ώστε να αντιδράσουν αποτελεσματικά.

3 Ενθαλπία διάλυσης (πρότυπη) ΔH ο sol μιας ουσίας σε διαλύτη X είναι η μεταβολή της ενθαλπίας, ΔΗ. κατά την διάλυση 1 mol ουσίας σε πολύ μεγάλο όγκο του διαλύτη Χ. Ενθαλπία εξουδετέρωσης (πρότυπη) ΔH 0 n: είναι η μεταβολή της ενθαλπίας κατά την πλήρη εξουδετέρωση (σε αραιό υδατικό διάλυμα) 1 mol H + ενός οξέος με μια βάση ή 1 mol OH - μιας βάσης με ένα οξύ, σε πρότυπη κατάσταση. Ενθαλπία καύσης (πρότυπη), ΔH f : είναι η μεταβολή της ενθαλπίας κατά την πλήρη καύση 1 mol της ουσίας, σε πρότυπη κατάσταση. Ενθαλπία σχηματισμού (πρότυπη), ΔH f : είναι η μεταβολή της ενθαλπίας κατά το σχηματισμό 1 mol της ένωσης από τα συστατικά της στοιχεία της, σε πρότυπη κατάσταση. Z Ζεσεοσκοπία: ονομάζεται η μέθοδος προσδιορισμού της σχετικής μοριακής μάζας (μοριακό βάρος) με βάση τη μέτρηση πειραματικά του ΔTb. εφαρμόζοντας τον νόμο ΔTb =Kb m. H Ημιπερατή μεμβράνη: επιτρέπει κάποιες ουσίες να περνούν και κάποιες όχι (δρα δηλαδή σαν ένα είδος μοριακού κόσκινου). Ένζυμα: είναι ουσίες πολύπλοκης δομής που δρουν καταλυτικά σε βιοχημικές αντιδράσεις (στους ζώντες οργανισμούς). Εξαέρωση: η μετάβαση ενός υγρού στην αέρια κατάσταση. H εξαέρωση μπορεί να γίνει, είτε από την επιφάνεια του υγρού, με εξάτμιση, είτε από όλη τη μάζα του υγρού με βρασμό. Εξάχνωση: η μετατροπή μίας ουσίας κατευθείαν από την στερεά στην αέρια κατάσταση. Εξουδετέρωση: η αντίδραση ενός οξέος με μία βάση. δηλαδή η ένωση H + και OH - προς σχηματισμό νερού. Εξώθερμη αντίδραση: η αντίδραση κατά την οποία εκλύεται θερμότητα. Ετερογενής κατάλυση: όταν σε άλλη φάση βρίσκονται τα αντιδρώντα σώματα και σε άλλη ο καταλύτης. θ θερμοχημεία: μελετά τις ενεργειακές μεταβολές που συνοδεύουν μια χημική αντίδραση, δηλαδή, τα ποσά θερμότητας που τελικά εκλύονται ή απορροφώνται. I Ιξώδες: η αντίσταση ενός υγρού στη ροή. Θερμιδόμετρα: ειδικές συσκευές για τη μέτρηση της θερμότητας που εκλύεται ή απορροφάται σε μια χημική αντίδραση. Ισοτονικά διαλύματα: είναι τα διαλύματα που έχουν την ίδια τιμή ωσμωτικής πίεσης.

4 K Κάθοδος: ηλεκτρόδιο στο οποίο λαμβάνει χώρα αναγωγή. Καταλύτης: ονομάζεται μια ουσία, η οποία με την παρουσία του σε μικρά ποσά αυξάνει την ταχύτητα μιας αντίδρασης ενώ στο τέλος της αντίδρασης παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητος τόσο στη μάζα όσο και στη χημική του σύσταση. Καταστατική ιδιότητα: ενός συστήματος είναι το μέγεθος εκείνο που εξαρτάται από την ποσότητα N Νόμος του Dalton ή νόμος των μερικών πιέσεων: η ολική πίεση (P ) ενός μίγματος αερίων σε μια ορισμένη θερμοκρασία είναι ίση με το άθροισμα των μερικών πιέσεων των συστατικών αερίων. Νόμος Hess: To ποσό της θερμότητας που εκλύεται ή απορροφάται σε μία χημική αντίδραση είναι το ίδιο. είτε η αντίδραση πραγματοποιείται σε ένα είτε σε περισσότερα στάδια O Ομογενής κατάλυση: όταν ο καταλύτης και το καταλυόμενο σύστημα δηλαδή τα αντιδρώντα σώματα βρίσκονται στην ίδια φάση. και τις συνθήκες στις οποίες βρίσκεται το σύστημα και όχι από τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα έφτασε στην κατάσταση αυτή. Κρυοσκοπία: ονομάζεται η μέθοδος προσδιορισμού της σχετικής μοριακής μάζας (μοριακό βάρος) με βάση τη μέτρηση πειραματικά του ΔTf ε- φαρμόζοντας τον νόμο ΔΤf = Kf m Νόμος Raoult: Σε αραιά μοριακά διαλύματα μη πτητικών διαλυμένων ουσιών η τάση των ατμών του διαλύματος είναι ίση με την τάση ατμών του καθαρού διαλύτη στην ίδια θερμοκρασία πολλαπλασιασμένη με το γραμμομοριακό κλάσμα του διαλύτη στο διάλυμα. Οξειδωτικές ουσίες ή απλά οξειδωτικά: ονομάζονται οι ουσίες (στοιχεία, χημικές ενώσεις ή ιόντα) που προκαλούν οξείδωση. Ομογενή ισορροπία: έχουμε όταν τα αντιδρώντα και προϊόντα βρίσκονται στην ίδια φάση (αέρια ή υγρά). Οξειδοαναγωγική αντίδραση: η αντίδραση στην ο- ποία έχουμε μεταβολή στους αριθμούς οξείδωσης. Π Προσθετικές ή αθροιστικές ιδιότητες: ένα σύνολο ιδιοτήτων στο διάλυμα το οποίο είναι ανεξάρτητο από τη φύση της διαλυμένης ουσίας (μορίων ή ιόντων) και εξαρτάται μόνο από τον αριθμό των διαλυμένων σωματιδίων σε ορισμένη ποσότητα διαλύματος (ή διαλύτη). Πήξη: η μετάβαση από την υγρή στη στερεά κατάσταση. Ελευθερώνεται θερμότητα (εξώθερμο φαινόμενο)

5 Σ Σημείο βρασμού (ή σημείο ζέσεως): ορίζεται η θερμοκρασία εκείνη στην οποία η τάση των ατμών ενός υγρού εξισώνεται με την εξωτερική πίεση. Σημείο πήξεως: η θερμοκρασία εκείνη στην οποία συνυπάρχουν σε ισορροπία η στερεή και η υγρή φάση. T Ταχύτητα (ρυθμός μεταβολής) αντίδρασης: η μεταβολή της συγκέντρωσης των αντιδρώντων ή προϊόντων στη μονάδα του χρόνου. Τάση ατμών υγρού σε μια ορισμένη θερμοκρασία ονομάζεται η πίεση που ασκούν οι ατμοί του υγρού όταν το υγρό βρίσκεται σε ισορροπία με τους ατμούς του. Σταθερά χημικής ισορροπίας: η τιμή του κλάσματος με αριθμητή το γινόμενο των συγκεντρώσεων των προϊόντων και παρονομαστή το γινόμενο των συγκεντρώσεων των αντιδρώντων, υψωμένων σε εκθέτες που αυτή μεταξύ των συγκεντρώσεων των αντιδρώντων καθορίζουν οι συντελεστές της χημικής εξίσωσης. H σχέση και προϊόντων εκφράζει το νόμο χημικής ισορροπίας. Τήξη: η μετάβαση από τη στερεά στην υγρή φάση Y Υγροποίηση ή συμπύκνωση: η μετάβαση από την αέρια στην υγρή κατάσταση. Φ Φάση: τμήμα της ύλης ομογενές που διαχωρίζεται από τα άλλα συστατικά του συστήματος με σαφή όρια. X Χημική ισορροπία: κατάσταση στην οποία η σύσταση των αντιδρώντων - προϊόντων παραμένει σταθερή οι ταχύτητες των δύο αντιθέτων αντιδράσεων (αριστερά προς τα δεξιά και δεξιά προς τα αριστερά) εξισώνονται. Χημική κινητική: μελετά την ταχύτητα (ή το ρυθμό) που εξελίσσεται μια χημική αντίδραση, τους παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα μιας αντίδρασης και το μηχανισμό της αντίδρασης. Ω Ώσμωση: ονομάζεται το φαινόμενο της διάχυσης περισσοτέρων μορίων διαλύτη (συνήθως νερού), μέσω ημιπερατής μεμβράνης, από το διαλύτη στο διάλυμα ή από το διάλυμα της μικρότερης συγκέντρωσης

6 (υποτονικό διάλυμα) στο διάλυμα της συγκέντρωσης (υπερτονικό διάλυμα). μεγαλύτερης Ωσμωτική πίεση διαλύματος, που διαχωρίζεται με ημιπερατή μεμβράνη απ' τον καθαρό διαλύτη του. ο- νομάζεται η ελάχιστη πίεση που πρέπει να ασκηθεί εξωτερικά στο διάλυμα ώστε να εμποδίσουμε το φαινόμενο ώσμωσης, χωρίς να μεταβληθεί ο όγκος του διαλύματος. Ωσμωμετρία: ονομάζεται η μέθοδος προσδιορισμού της σχετικής μοριακής μάζας με βάση τον πειραματικό προσδιορισμό της ωσμωτικής πίεσης, κάνοντας χρήση της παραπάνω εξίσωσης.

7 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ αναγωγή 146 αντιδράσεις οξειδοαναγωγής 149 απόδοση αντίδρασης 113 αριθμός οξείδωσης 145 αρχή Le Chatelier 115 αύξηση σημείου ζέσεως 20 αυτοκατάλυση 85 βαρόμετρο 15 γραμμομοριακό κλάσμα 14 δεσμοί διαμοριακοί 3 δεσμοί ενδομοριακοί 3 δεσμός μεταλλικός 185 δεσμός υδρογόνου 4 διαλύματα μοριακά 18 διαμοριακές δυνάμεις 3 διπολική ροπή 4 δυνάμεις Van der Waals 4 δυνάμεις διασποράς 5 δυνάμεις διπόλου-διπόλου 4 δυνάμεις London 5 ελάττωση σημείου πήξης 21 ελάττωση τάσης ατμών 17 ενδόθερμες αντιδράσεις 50 ενέργεια ενεργοποίησης 79 ενεργοποιημένο σύμπλοκο 79 ένζυμα 86 ενθαλπία 52 ενθαλπία αντίδρασης 52 ενθαλπία διάλυσης 57 ενθαλπία εξουδετέρωσης 55 ενθαλπία καύσης 55 ενθαλπία σχηματισμού 54 εξαέρωση 10 εξάχνωση 10 εξώθερμες αντιδράσεις 50 επιφάνεια επαφής 83 επιφανειακή τάση 11 ετερογενής ισορροπία 112 ετερογενής κατάλυση 85 ζεσεοσκοπία 20 ηλεκτραρνητικότητα 147 ηλεκτρόλυση 158 ηλεκτρολύτες 159 ηλεκτρολυτικός καθαρισμός 162 ηλεκτρόνια ελεύθερα 159 θερμιδομετρία 59 θερμιδόμετρο 59 θερμότητα 50 θερμοχημεία 50 θερμοχημικές εξισώσεις 51 θερμοχημικοί νόμοι 60 θεωρία ενδιάμεσων προϊόντων 87 θεωρία προσρόφησης 87 θεωρία συγκρούσεων 78 ιδιότητες προσθετικές 17 ιξώδες 11 ισορροπία δυναμική 109 ισορροπία ετερογενής 112 ισορροπία ομογενής 112 ισορροπία χημική 109 ισοτονικά διαλύματα 26 κάθοδος 159

8 καμπύλη αντίδρασης 80 κατάλυση ετερογενής 85 κρυοσκοπία 21 μεταθετικές αντιδράσεις 149 μηχανισμός αντίδρασης 77 molality 20 molarity 26 νόμος θερμοχημείας 60 νόμος Faraday 163 νόμος Hess 61 νόμος Lavoisier-Laplace 60 νόμος Dalton 14 νόμος Raoult 17 οξειδοαναγωγή 149 οξείδωση 146 οξειδωτικά σώματα 150 πήξη 10 κατάλυση ομογενής 85 καταλύτες 85 σειρά εκφόρτισης κατιόντων 160 σταθερά ζεσεοσκοπίας 20 σταθερά κρυοσκοπίας 21 σταθερά χημικής ισορροπίας 119 σταθερά ταχύτητας 89 στοιχειώδεις αντιδράσεις 77 τάξη αντίδρασης 89 τάση ατμών 12 ταχύτητα αντίδρασης 79 φάση 85 χημική ισορροπία 109 χημική κινητική 85 ωσμωμετρία 26 ώσμωση 24 ωσμωτική πίεση 24 προσθετικές ιδιότητες 17 σειρά εκφόρτισης ανιόντων 161 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Arrhenius Svante 78 Le Chatelier Henri Louis 116 Dalton John 14 Faraday Michael 163 Hess Germain 61 Laplace Pierre-Simon 61 Lavoisier A. L. 61 London Fritz 5 Raoult Francois 18 Van der Waals 4

9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ B ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

10 Περιοδικός Πίνακας των στοιχείων

11 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ >ΣΧΕΤΙΚΕΣΑΤΟΜΙΚΕΣΜΑΖΕΣΟΡΙΣΜΕΝΩΝΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ >ΠΙΝΑΚΑΣΣΧΕΤΙΚΩΝΑΤΟΜΙΚΩΝΜΑΖΩΝΜΕΤΕΣΣΕΡΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΨΗΦΙΑ

12 ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΜΑΖΕΣ (Ar) ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ME ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΨΗΦΙΑ H σύγκριση έγινε με βάση το ισότοπο 12 C που έχει A r =12 ακριβώς

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A >ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΜΕΓΕΘΗΚΑΙΜΟΝΑΔΕΣ >ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΚΑΙΥΠΟΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΜΟΝΑΔΩΝ Μέγεθος Σύμβολο Ονομασία Σύμβολο μεγέθους μονάδας μονάδας Μήκος 1 μέτρο m Μάζα m χιλιόγραμμο kg Χρόνος t δευτερόλεπτο S Θερμοκρασία T κέλβιν K Ποσότητα ουσίας Ποσότητα ηλεκτρισμού n μολ mol Ι αμπέρ A Φωτεινή Ισχύς I u καντέλα cd

14 Πρόθεμα Σύμβολο Σχέση με τη βασική μονάδα Παράδειγμα Megakilodecicentimillimicronanopico- M k d C m μ η P

15 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ E ΤΙΜΈΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΏΝ ΣΤΑΘΕΡΏΝ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΙΜΗ Φορτίο ηλεκτρονίου e ή e - 1, C Σταθερά Faraday F C/mol e Αριθμός Avogadro N ή N a ή N ο 6, σωματίδια*/mole Παγκόσμια σταθερά αερίων R 8, L- atm/mole K Γραμμομοριακός όγκος σε ΚΣ V m 22,41 L * Τα σωματίδια μπορεί να είναι άτομα (π.χ. Na) μόρια (π.χ. H 2 ) ιόντα (π.χ. Na + ), e, άλλα σωματίδια και πρέπει να ορίζονται κάθε φορά

16 Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τον Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και διανέμονται δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσημο προς απόδειξη της γνησιότητάς τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δε φέρει βιβλιόσημο θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του Νόμου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦΕΚ 1946, 108, Α ). Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΙΡΙΣ Α.Ε.Β.Ε. - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Γ. ΚΟΥΚΙΑΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.