Мамандық: «5В Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы»

Transcript

1 Əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ теориялық жəне ядролық физика кафедрасы Келісілген: Факультет деканы Давлетов А.Е. " " 203 ж. Университеттің ғылыми-əдістемелік кеңесінде бекітілді Хаттама «_29_»_08_ 203 ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор Ахмед-Заки Д.Ж. " 29 " ж. ПƏННІҢ ОҚУ-ƏДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ ФИЗИКА 2 Мамандық: «5В Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы» Оқу түрі күндізгі курс, қ/б, көктемгі семестр 3 кредит Алматы 203 ж.

2 ПОƏК құрастырған аға оқытушы Досаева Б.Т. Лаборатория оқытушысы Кемелжанова С.Е. «5В Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы» мамандығы бойынша негізгі оқу жоспары, негізгі оқу бағдарламасы жəне мамандық бойынша пəндер катологі негізінде əзірленді: Теориялық жəне ядролық физика кафедрасының мəжілісінде қаралып ұсынылды. 203 ж., хаттама Кафедра меңгерушісі Абишев М.Е. Факультеттің əдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. 203 ж., хаттама Төрағасы (Төрайымы) Габдулина Г.Л.

3 ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Физика-техникалық факультеті «5В Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы» мамандығы бойынша білім беру бағдарламасы Физика-техникалық факультетінің Ғылыми кеңесінде бекітілді хаттама 203ж. Факультет деканы Давлетов А.Е. Негізгі міндетті модуль Fiz 03 «Физика2» СИЛЛАБУС Пəн «Fiz 03» - «Физика 2» (3 кредит) курс, қ/б, көктемгі семестр Модульдің пəндерін жүргізетін оқытушылар туралы МƏЛІМЕТ: «Физика 2» пəні бойынша Оқытушының аты-жөні, ғылыми дəрежесі, атағы, қызметі: Досаева Биғайша Тойшыбекқызы, аға оқытушы. Телефондары (жұмыс, үй, ұялы байланыс): кафедра, ; каб.:35, 2. Модульдің МАЗМҰНЫ: Мақсаты мен міндеттері: физиканың негізгі бөлімдерін бақылаудың, практикалық тəжірибенің жəне эксперименттің жалпыламасы ретінде көрсету; кусты оқу физикалық практикумдағы лабораториялық жұмыстармен бірге жүретін бақылаудың, өлшеудің жəне эксперимент жасаудың негізгі тəсілдерімен таныстыру; Студенттерге пəн бойынша тереңдетілген жəне мықты білім беру, физикалық есептерді шешу үшін қолданатын негізгі математикалық тəсілдердің нақты түсінігін қалыптастыру; студенттердің алған білімдерін заманауи физика есептерін құру жəне шешу тəсілдерін үйрету. Модуль бойынша оқытудың нəтижелері: - физканың негізгі заңдары мен жекелеген нақты есептердің дұрыс арақатынасын тауып, оларды физиканы жəне физикаға шектес ғылымның басқа салаларының есептеулерін шешуге пайдалануды; - тəжірибелік зерттеулерді жүргізуге жəне өлшеу нəтижелерін өңдеп, өлшеу дəлдігін бағалауды үйренуге; - физика принциптері мен заңдарын өзінің мамандығының мəселелерін шешу үшін пайдалануды үйренуге тиісті.

4 - Модульді игеру нəтижесінде алынатын құзырлық: - Студент білуі керек: негізгі түсініктерді, заңдар жəне физиканың заңдылықтарын; - пайдалана білуі керек: мəселені тұжырымдауды, физика есептерін шығаруды, кəсіптік есептерді шешудің физикалық тəсілдерін қолдануды; - дағдылану керек: əр-түрлі заңдылықтарға бағынатын физикалық табиғи құбылыстардың көрінісіне. Пререквизиттері: орта мектеп көлеміндегі физика жəне математика, жоғары математика. Постреквизиттері: берілген пəн бойынша алған білім келесі пəндерді оқу үшін қажет: физикалық химия, математика, математика 2 жəне осы пəнді қажет ететін химияның басқа да салалары. I пəн «Fiz 03» - «Физика 2» (3 кредит) Пəннің МАЗМҰНЫ: Мақсаты: Осы замандағы əлемнің жаратылыстану ғылыми суреттемесі туралы түсініктерді қалыптастыру; Физика саласындағы теориялық білімді, болашақ мамандық бойынша арнаулы пəндерді меңгеру мен жұмыс барысында практикалық есептерді шешуге қолдана білуге үйрету; Студенттерге физикалық заңдарды терең түсіндіру, физикалық аспаптар мен құрылғыларды пайдалана білуін үйрету. Студенттерді физиканың əртүрлі салаларындағы жетістіктерімен таныстырып, оны өз мамандығы бойынша ғылыми жəне педагогикалық қызметінде дұрыс пайдалануын көрсету. Міндеттері: Пəнді оқыту нəтижесінде студент: - физиканың негізгі принциптері мен заңдылықтарын жəне оларды қолдану шектерін; - классикалық жəне қазіргі заманғы физиканың негізгі заңдары мен əдістерін білуге; - физика принциптері мен заңдарының негізін анықтайтын фундаменталды физикалық тəжірибелерін; - тəжірибелік зерттеулерді жүргізуге жəне өлшеу нəтижелерін өңдеп, өлшеу дəлдігін бағалауды үйренуге; - физика принциптері мен заңдарын өзінің мамандығының мəселелерін шешу үшін пайдалануды үйренуге тиісті. Модуль бойынша оқытудың нəтижелері: - қоршап тұрған дүниенің физикалық суреттемесін, физикалық құбылыстардың жүру барысындағы негізгі заңдылықтарды; - түбегейлі принциптер мен заңдарды, олардың математикалық өрнектерін; негізгі эксперименталдық əдістер мен өлшеулер нəтижелерін өңдеу жолдарын; - физикалық тəжірибелер өткізу үшін тəжірибелік амалдарды игеру жəне заманауи ғылыми құралдармен жұмыс істей білулері керек; ПƏННІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ, КӨЛЕМІ ЖƏНЕ МАЗМҰНЫ Апт а Пəн «Fiz 03» - «Физика 2», 3 кредит Тақырыптың атауы Сағ ат СӨЖ тапсырмала

5 I тақырыптық блок Электрмагниттік құбылыстар. дəріс. Электрмагниттік индукция құбылысы. Электрмагниттік индукция. Фарадейдің электромагниттік индукция заңы. Ленц ережесі. Құйынды электр өрісі. Өздік индукция құбылысы. Өзара индукция. Магнит өрісінің энергиясы. Магнит өрісі энергиясының көлемдік тығыздығы.. Кіріспе. Қауіпсіздік ережесімен танысу. ры СӨЖ- 2 дəріс. Электрмагниттік тербелістер. Тербелмелі контур. Тербелмелі контур теңдеулері. Еркін электр тербелістері. Өшетін тербелістер. Еріксіз электр тербелістері. Резонанс. Айнымалы ток. Айнымалы ток қуаты. Максвелл теңдеулері. Ығысу тоғы. Максвелл теңдеулер жүйесінің дифференциалдық жəне интегралдық түрі. Электромагниттік өріс энергиясы. Умов- Пойнтинг векторы. СӨЖ-2 3 дəріс Электрмагниттік толқындар. Толқындық теңдеулер. Электрмагниттік толқындар қасиеттері. Электрмагниттік толқын энергиясы, импульсі. Жарық толқындары. Жарық толқындарының интенсивтілігі. СӨЖ-3 Дəріс Оптика Геометриялық оптика негіздері. Геометриялық (сəулелік) оптика туралы түсінік. Жарықтың шағылу жəне сыну заңдары. Толық ішкі шағылу. Оптикалық аспаптар. Линза жəне оптикалық параметрлер. Фотометриялық шамалар. СӨЖ- 5 дəріс Толқындық оптика негіздері. Жарық интерференциясы. Когерент толқындар. Интерференцияны бақылау əдістері. Жұқа пленкадан шағылған жарықтың интерференциясы. Интерферометрлер. СӨЖ-5 6 дəріс Жарықтың дифракциясы. Гюйгенс-Френель принципі. Френель жəне Фраунгофер дифракциясы. Дифракциялық тор. Рентген

6 7 АБ- сəулелерінің дифракциясы. Спектрлік жіктелу. Голография. Жарық поляризациясы. Табиғи жарық пен поляризацияланған жарық. Поляризация түрлері. Малюс заңы. Брюстер заңы. Поляризацияланған жарықты алу əдістері. Жарық пен заттың өзара əсері. Жарықтың дисперсиясы. Қалыпты жəне аномаль дисперсия. Жарықтың жұтылуы. Бугер заңы. IІ тақырыптық блок. дəріс Кванттық физика негіздері Жарықтың кванттық қасиеттері. Жылулық сəулелену. Жарықтың корпускулярлық қасиеттері. Планк формуласы. Кирхгоф заңдары. Релей-Джинс формуласы. Сыртқы фотоэффект. Фотондар. Комптон эффектісі. Рентген сəулелерінің шашырауы. Корпускулалық толқындық дуализм. «Қатты дененің айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі заңын зерттеу» жұмысын тапсыру. 8 дəріс Конденцияланған күйдің физикасы. Қатты денелер. Заттың микрокүйлері. Сұйық күй. Сұйықтардағы молекулалық құбылыстар. Беттік керілу. Сұйықтың имек бетң астындағы қысымы. Капиллярлық құбылыстар. Кристалдық күй. Қатты денелердегі жылулық қозғалыс. СӨЖ-6 СӨЖ-7 Бақылау жұмысы 9 дəріс Қатты дененің жылусыйымдылығы. Металдардың электр өткізгіштігі. Металдардағы электрондар үшін Ферми таралуы. Ферми деңгейі. Зоналық теория бойынша металдар, шалаөткізгіштер, диэлектриктер. Асқынөткізгіштік. «Физикалық маятник» жұмысын тапсыру. СӨЖ-8 СӨЖ-9 0 дəріс Атомдық физика негіздері Атомдық спектрлердегі заңдылықтар. Атом құрылысы. Бор постулаттары. Франк жəне Герц тəжірибелері. Бор теориясы бойынша сутегі атомының құрылысы. Бор теориясының кемшіліктері. Шредингер теңдеулері. Бөлшек күйін кванттық теориямен бейнелеу. дəріс Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері. Луи де Бройль болжамы жəне оны тəжірибелік айқындау. Толқындық функция. Гейзенбергтің анықталмағандық принципі. 2 дəріс IІІ тақырыптық блок. Күйдің суперпозиция принципі. Стационар күйге арналған Шредингер теңдеуі. Еркін бөлшектің қозғалысы. СӨЖ-0 СӨЖ- СӨЖ-2

7 Атомның квантталуы. Сутегі атомына арналған Шредингер теңдеуі. Кванттық сандар. Сутегі тəрізді атомдар. Энергия деңгейлері. Деңгейлердің ені. Спиндер. Паули принципі. Сəуле шығаруы. Атомның спонтандық жəне ырықсыз сəуле шығаруы. Лазер. 3 Ядролық физика негіздері Атом ядросы. Атом ядросының құрылысы жəне сипаттамалары. Ядро моделі. Ядроның массасы жəне байланыс энергиясы. Ядролық күштер. дəріс Радиоактивтілік. Ядролық реакциялар. Ядролық бөлінудің реакциясы. Тізбекті реакция. Ядролық реактор. Термоядролық реакциялар. СӨЖ-3 5 АБ- 2 5 дəріс Элементар бөлшектер. Бақыланатын элементар бөлшектердің жалпы қасиеттері: лептондар, адрондар. Бөлшектер мен антибөлшектер. Іргелі əсерлесулердің төрт түрі. Кварктар. Элементар бөлшектердің кварктық моделі. Глюондар. СӨЖ- Бақылау жұмысы Əдебиеттер тізімі Негізгі:. Савельев И.В. Жалпы физика курсы., 2 том. -Алматы, Мектеп, 982, (аударма). 2. П. Полатбеков. Оптика. -Алматы, Мектеп, Савельев И.В. Курс общей физики., 2, 3 том. М., Наука. Главная редакция физикоматематической литературы С.Э. Фриш, А.В. Тиморева. Жалпы физика курсы.,2 том. Алматы, Мектеп, Н.Б. Кадыров. Ядролық физика негіздері. Алматы, Қазақ университеті, 2000, 2002, Əбілдаев Ə.Х. Физика. Алматы, Қазақ Университеті, Исатаев И., Асқарова А.С., Өмірбеков Ж. т.б. Жалпы физикалық практикум. Алматы.: Қазақ университеті, Е.А. Ахметов, К.Б. Жұманов, З.К. Өмірбеков. Электр жəне магнетизм практикумы. Алматы, Қазақ университеті, Ш.Ш. Сарсембинов, Е.А. Ахметов жəне т.б. Физикалық практикум. Оптика. Алматы, MEGAPOLIS CORPATION, 999.

8 0. Ə.Х. Əбілдаев, Б.Г. Ахметова, Н.Б. Қадыров жəне т.б. Ядролық физика негіздері пəнінен лабораториялық жұмыстарға əдістемелік нұсқау. Алматы, Қазақ университеті, В.С. Волькенштейн. Жалпы физика курсының есептер жинағы. Алматы, Мектеп, 97. Қосымша:. Сивухин Д.В. Общий курс физики.-м.: Наука, , т Н. Кадыров, Н. Қойшыбаев. Механика, молекулалық физика. Алматы, Қазақ университеті, К.Б. Жұманов. Атомдық физика негіздері. Алматы, Қазақ университеті, Детлаф А.А., Яворский Б.М. Курс физики. М., Высшая школа, Трофимова Т.И. Курс физики. Учебник для вузов. М., Высшая школа, 999. Зертханалық жұмыстарға ұсынылған үлгілі тақырыптар тізімі. Соленоидтың магнит өрісін зерттеу. 2. Сызықтық емес кедергілерді зерттеу. 3. Тұрақты ток өткелі көмегімен кедергілерді өлшеу (Уитсон көпірі).. Компенсация əдісімен э.қ.к-ін анықтау. 5. Магниттелу қисығы мен гистерезис тұзағын осциллограф арқылы алу. 6. Термоэлектрондық эмиссия құбылысын зерттеу. 7. Электрондардың металдан шығу жұмысын анықтау. 8. Жарық толқын ұзындығын Френель бипризмасы көмегімен анықтау. 9. Ньютон сақиналары көмегімен жарық толқынының ұзындығын анықтау. 0. Малюс заңын тексеру.. Шығару жəне жұтылу спектрлерін стилоскоп көмегімен зерттеу. 2. Поляризация жазықтығының бұрылуын зерттеу жəне сахариметр көмегімен қант ерітіндісінің концентрациясын анықтау. 3. Сыртқы фотоэлектрлік эффектінің негізгі заңдарын зерттеу.. Рефрактометр əдісі бойынша сұйықтардың сыну көрсеткіштерін анықтау.. Зарядталған бөлшектердің газоразрядты санағышын зерттеу. 2. Радиоактивті препараттың абсолют активтіліктерін анықтаудың салыстырмалы əдісі. 3. Изотоптардың ыдырау тұрақтысын альфа-бөлшектердің еркін жүру жолының ұзындығынан анықтау.. Бета-нұрдың максимал энергиясын толық жұтылу əдісімен анықтау 5. Гамма-нұрдың энергиясын оның затта жұтылуынан анықтау. СӨЖ / СОӨЖ бойынша тапсырмалар жəне əдістемелік ұсыныстар. СӨЖ -. Өздік индукция құбылысы. Өзара индукция. СӨЖ -2. Электрмагниттік тербелістер

9 СӨЖ -3. Электрмагниттік толқындар. СӨЖ -. Геометриялық оптика негіздері. СӨЖ 5. Толқындық оптика негіздері. СӨЖ -6. Жарықтың дифракциясы. СӨЖ -7. Жарық поляризациясы. СӨЖ -8. Конденцияланған күйдің физикасы. Қатты денелер. СӨЖ -9. Қатты дененің жылусыйымдылығы. СӨЖ -0. Атомдық физика негіздері СӨЖ -. Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері. СӨЖ -2. Күйдің суперпозиция принципі. СӨЖ -3. Ядролық физика негіздері СӨЖ -. Радиоактивтілік. Ядролық реакциялар. Емтихан сұрақтары:. Электромагниттік индукция. Ленц ережесі. Өздік индукция құбылысы. Индуктивтілік. 2. Магнит өрісінің энергиясы. Магнит өрісі энергиясының көлемдік тығыздығы. 3. Био-Савар-Лаплас заңы. Түзу, дөңгелек тоқтың магнит өрісі.. Заттардағы магнит өрісі. Магнетиктер түрі. Кюри температурасы. 5. Электромагниттік тербелістер. Тербелмелі контур. Томсон формуласы. 6. Еркін электр тербелістері. Өшетін тербелістер. 7. Еріксіз электр тербелістері. Резонанс. 8. Электромагниттік толқындар. Толқындық теңдеулер. 9. Дыбыстық толқындар. Радиобайланыс принципі. Радиолокация. 0. Сəулелік оптика. Жарықтың шағылу жəне сыну заңдары. Толық ішкі шағылу.. Сфералық ойыс, дөңес айналардағы сəулелердің жолдары. 2. Линза жəне оның оптикалық параметрлері. Линзаның оптикалық күші. 3. Жарық интерференциясы. Жарықтың дифракциясы. Ньютон сақиналары.

10 . Толқындар. Толқындардың интерференциясы жəне дифракциясы. 5. Френель жəне Фраунгофер дифракциясы. 6. Дифракциялық тор. Торды сипаттаушы шамалар. 7. Жарық поляризациясы. Табиғи жəне поляризацияланған жарық. Малюс заңы. 8. Жарықтың шағылу жəне сыну кезінде поляризациялануы. Брюстер заңы. 9. Жарықтың дисперсиясы. Қалыпты, аномаль дисперсия. 20. Жарықтың жұтылуы. Бугер заңы. 2. Жарықтың кванттық қасиеттері. Кирхгоф заңдары. Релей-Джинс формуласы. Планк формуласы. 22. Абсолют қара дененің сəуле шығару заңдары. Стефан-Больцман заңы. 23. Сыртқы фотоэффект. Фотондар. Комптон эффектісі. 2. Рентген сəулелерінің спектрлері. Рентген сəулелерін қолдану. 25. Корпускулалық толқындық дуализм. 26. Атомдық спектрлердегі заңдылықтар. Атом құрылысы. Бор постулаттары. 27. Шредингер теңдеулері. 28. Атом ядросы. Атом ядросының құрылысы жəне сипаттамалары. Резерфорд тəжірибесі. 29. Атом ядросының Томсон ұсынған моделі. 30. Ядроның массасы жəне байланыс энергиясы. Масалар ақауы. Ядролық күштер. 3. α,β,γ сəулеленулер. 32. β -ыдыраудың 3 түрі. β радиоактивті ядролардың қасиеттері. 33. Табиғи жəне жасанды радиоактивтік. Радиоактивтік ыдырау заңы. 3. Ядролық реакциялар. Ядролардың бөлінуі. Тізбекті реакция. Білім мен құзыретті бақылау формалары: Бақылау жұмыстары: семестрде 2 жұмыс.

11 СӨЖ: жеке жəне топтық тапсырмалар МӨЖ ұйымдастыру технологиясына байланысты (реферат, презентация, эссе, жобаны қорғау, аналитикалық шолу жəне т.б. тапсырмалар жобалық-зерттеу сипатында). АБ: Аралық бақылау: емтихан сессиясы кезінде. Аралық бақылау пəннің мазмұнына кіретін теориялық жəне практикалық сұрақтар бойынша жүргізіледі (7, 8 апта). Модульдің пəндері бойынша кеңесті оқытушының кеңсе-сағаты (СОӨЖ) уақытында алуға болады. Білім жəне құзыретті бағалау тəртібі, % баллдар Бақылау жұмыстары (-7 апта) Бақылау жұмыстары (8-5 апта) Практикалық жəне тарға қатысуы жəне белсенділігі (-7 апта) Практикалық жəне тарға қатысуы жəне белсенділігі (8-5 апта) Жеке немесе топтық тапсырмалар (СӨЖ) (-7 апта) Жеке немесе топтық тапсырмалар (СӨЖ) (8-5 апта) Аралық бақылау (емтихан) Аралық бақылау (жазбаша) жəне емтихан өткізу формасы жазбаша Білімді бағалау шкаласы: Əріптік жүйе бойынша баға Балдардың сандық эквиваленті %-дық құрамы Дəстүрлі жүйе бойынша баға А, «Өте жақсы» А- 3, В+ 3, «Жақсы» В 3, В- 2, С+ 2, «Қанағаттанарлық» С 2, С-, D+, D, F «Қанағаттанарлықсыз» I (Incomplete) P (Pass ) - - «Пəн аяқталмаған» (GPA санағанда есептелмейді) «Сынақ» (GPA санағанда есептелмейді PA)

12 NP (No Рass) W (Withdrawal) AW (Academic Withdrawal) AU (Audit) «Сынақтан өтпеді» (GPA санағанда есептелмейді) - - «Пəннен бас тарту» (GPA санағанда есептелмейді GPA) «Академиялық себептермен пəннен шығарылуы (GPA санағанда есептелмейді) - - «Пəн тыңдалды» (GPA санағанда есептелмейді) Академиялық мінез-құлық жəне əдептілік саясаты Толерантты болыңыз, басқалардың пікірлерін құрметтеңіз. Қарсылықтар нақты формада тұжырымдалсын. Плагиат жəне басқа əділетсіз жұмыстарға жол жоқ. СӨЖ, аралық бақылау жəне емтихан тапсыру барысында көшіруге жəне басқадан көмек сұрауға, басқа адамдардың шығарған есептерінің көшірмесін алуға, басқа студенттің орнына емтихан тапсыруға жол берілмейді. Курстың кез келген мəліметін бұрмалаған студенттің қорытынды бағасы «F» болады. Кафедра мəжілісінде қарастырылды хаттама 203 ж. Кафедра меңгерушісі Абишев М.Е. Дəріс оқушы Досаева Б.Т. Əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті «БЕКІТЕМІН» Ректор Ғ. Мұтанов Университеттің Ғылыми Кеңесінің хаттамасы 203 ж. НЕГІЗГІ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

13 «ФИЗИКА 2» «5В Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы» 3 КРЕДИТ Алматы 203 АЛҒЫ СӨЗ əл-фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетімен ƏЗІРЛЕНГЕН ЖƏНЕ ҰСЫНЫЛҒАН Авторлары: Досаева Б.Т. аға оқытушы, Дюсебаева Қ. С. Кемелжанова С.Е. оқытушы. 2 ПІКІР ЖАЗҒАНДАР: Əбілдаев Ə.Х. ф.-м.ғ.к., профессор, Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті. Кусаинов С.Г. т.ғ.д., профессор Қ.И.Сатпаев атындағы Қазақ Ұлттық техникалық университеті.

14 3 Негізгі оқу бағдарламасы «5В Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы» мамандығы бойынша білім беру-кəсіби бағдарламасының маманданымына сəйкес əзірленген. Оқу-əдістемелік комиссия мəжілісінің 20 жылғы хаттамасында ҚАРАСТЫРЫЛҒАН ТҮСІНДІРМЕ ХАТ Ұсынылып отырған типтік бағдарлама механика, молекулалық физика, электр жəне магнетизм, оптика, атомдық физика мен ядролық физика бөлімдерінде қарастырылатын негізгі мəселелерді қамтиды. Физика материяның қарапайым қозғалыстарын жəне осы қозғалыстарға сəйкес табиғаттың жалпы заңдарын зерттейтін ғылым. «Физика» курсында классикалық жəне осы заманғы физиканың сұрақтары бірін-бірі толықтыра, тығыз байланыста қарастырылады, əрбір физикалық моделдердің жəне теориялардың қолдану шектері анықталады. Пререквизиттер: Жалпы физика курсы пəнің сапалы игеру үшін студенттердің «Математика», «Информатика» тəрізді курстарынан университет бағдарламасының ауқымында жеткілікті білімдері болуы шарт.

15 Постреквезиттер: Пəнді сапалы игерудің нəтижесінде студенттер одан əрі «Физикалық химия» мен «Зерттеудің физикалық əдістері» тəрізді пəндерді меңгеруге мүмкіндік алады. Бакалаврдың құзырлары (компетенция): «Физика» курсын оқыған студенттер: - қоршап тұрған дүниенің физикалық суреттемесін; - физикалық құбылыстардың жүру барысындағы негізгі заңдылықтарды; - түбегейлі принциптер мен заңдары, олардың математикалық өрнектерін; негізгі эксперименталдық əдістер мен өлшеулер нəтижелерін өңдеу жолдарын білулері тиіс. Бакалавр: - физикалық негізігі аспатарда жұмыс жасауы, физикалық тəжірибелерді қоюды жəне оны шешуді; - алынған нəтижелерге өңдеу, талдау жəне бағалау жасауы тиіс. Бакалавр: - физиканың негізгі заңдары мен жекелеген нақты есептердің дұрыс арақатынасын тауып, оларды физиканы жəне физикаға шектес ғылымның басқа салаларының есептеулерін шешуге пайдалануды; - классикалық жəне қазіргі заманғы физиканың негізгі заңдары мен əдістерін; - жұмыс істегендегі мəліметті жəне оқулық əдебиеттерді пайдалануды, басқа да ақпарат көздерін табуды жəне олармен жұмыс істей білуді; - физикалық есептерді шығару əдістерін; - тəжірибелік зерттеулерді жүргізу əдістерін меңгеруі тиіс. ПƏННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ ТАҚЫРЫПТЫҢ АТАУЫ Заттардағы магнит өрісі. 2 Электрмагниттік индукция құбылысы. Электрмагниттік тербелістер жəне толқындар. 3 Оптика Геометриялық оптика негіздері.толқындық оптика негіздері. Кванттық физика негіздері. Жарықтың кванттық қасиеттері. Жылулық сəулелену. 5 Конденцияланған күйдің физикасы. Қатты денелер. 6 Атомдық физика негіздері.

16 7 Ядролық физика негіздері. Радиоактивтілік. Ядролық реакциялар. Элементар бөлшектер. ПƏННІҢ МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ Физика пəні. Физикалық зерттеу əдістері: тəжірибе, гипотеза, эксперимент, теория. Техника мен технологияның дамуындағы физиканың ролі жəне физиканың дамуындағы техиканың əсері. Физика жəне басқа ғылымдар. Физиканы модельдеу. Физика курсының жалпы құрылысы мен міндеттері. Физика курсын оқыту барысында оқу сабақтарының барлық түрін (лекцияны, практикалық жəне лабораториялық сабақтарды) пайдалану керек. Бұл кезде классикалық физика мен қазіргі физика арасындағы өзара қатынас берілуі қажет. Айтылатын физикалық теориялармен немесе заңдардың қолданбалық шекарасы, берілетін материалдармен логикалық байланыста болуы керек. Физика курсын баяндау ғылыми түрде қатаң, дəл жəне анық болуы керек, зерттелетін құбылыстардың, түсініктердің жəне заңдардың физикалық мəнін түсіндіруге ерекше көңіл бөліну керек. Оқу материалдарын баяндаудың қатаңдылық жəне дəлділік талабы физика курсында пайдаланылатын математикалық аппаратқа да қатысты. Студенттердің математикалық мəдениетін арттыру үшін математика көмегімен алынған физикалық теңдеулердің, қатынастардың физикалық мағынасына жəне олардың қолданбалық шекарасына талдау жүргізілу керек. Пəнді оқытудың мақсаты: студенттерге əлемнің заманауи физикалық көрінісін түсіндіру; физика саласындағы теориялық білімді, болашақ мамандық бойынша арнаулы пəндерді меңгеру мен жұмыс барысында практикалық есептерді шешуге қолдана білуге үйрету; студенттерге физикалық заңдарды терең түсіндіру, физикалық аспаптар мен құрылғыларды пайдалана білуін үйрету. Студенттерді физиканың əртүрлі салаларындағы жетістіктерімен таныстырып, оны өз мамандығы бойынша ғылыми жəне педагогикалық қызметінде дұрыс пайдалануын көрсету. Пəнді оқытудың міндеттері: физиканың негізгі принциптері мен заңдылықтарын жəне оларды қолдану шектерін; классикалық жəне қазіргі заманғы физиканың негізгі заңдары мен əдістерін білуге; физика принциптері мен заңдарының негізін анықтайтын фундаменталды физикалық тəжірибелерін; тəжірибелік зерттеулерді жүргізуге жəне өлшеу нəтижелерін өңдеп, өлшеу дəлдігін бағалауды үйренуге;

17 физика принциптері мен заңдарын өзінің мамандығының мəселелерін шешу үшін пайдалануды үйренуге тиісті. НЕГІЗГІ БӨЛІМ Пəннің тақырыптық жоспары Электрмагниттік құбылыстар. Электрмагниттік индукция құбылысы. Электрмагниттік индукция. Фарадейдің электромагниттік индукция заңы. Ленц ережесі. Құйынды электр өрісі. Өздік индукция құбылысы. Өзара индукция. Магнит өрісінің энергиясы. Магнит өрісі энергиясының көлемдік тығыздығы. Электрмагниттік тербелістер. Тербелмелі контур. Тербелмелі контур теңдеулері. Еркін электр тербелістері. Өшетін тербелістер. Еріксіз электр тербелістері. Резонанс. Айнымалы ток. Айнымалы ток қуаты. Максвелл теңдеулері. Ығысу тоғы. Максвелл теңдеулер жүйесінің дифференциалдық жəне интегралдық түрі. Электромагниттік өріс энергиясы. Умов-Пойнтинг векторы. Электрмагниттік толқындар. Толқындық теңдеулер. Электрмагниттік толқындар қасиеттері. Электрмагниттік толқын энергиясы, импульсі. Жарық толқындары. Жарық толқындарының интенсивтілігі. Оптика Геометриялық оптика негіздері. Геометриялық (сəулелік) оптика туралы түсінік. Жарықтың шағылу жəне сыну заңдары. Толық ішкі шағылу. Оптикалық аспаптар. Линза жəне оптикалық параметрлер. Фотометриялық шамалар. Толқындық оптика негіздері. Жарық интерференциясы. Когерент толқындар. Интерференцияны бақылау əдістері. Жұқа пленкадан шағылған жарықтың интерференциясы. Интерферометрлер. Жарықтың дифракциясы. Гюйгенс- Френель принципі. Френель жəне Фраунгофер дифракциясы. Дифракциялық тор. Рентген сəулелерінің дифракциясы. Спектрлік жіктелу. Голография. Жарық поляризациясы. Табиғи жарық пен поляризацияланған жарық. Поляризация түрлері. Малюс заңы. Брюстер заңы. Поляризацияланған жарықты алу əдістері. Жарық пен заттың өзара əсері. Жарықтың дисперсиясы. Қалыпты жəне аномаль дисперсия. Жарықтың жұтылуы. Бугер заңы. Кванттық физика негіздері Жарықтың кванттық қасиеттері. Жылулық сəулелену. Жарықтың корпускулярлық қасиеттері. Планк формуласы. Кирхгоф заңдары. Релей- Джинс формуласы. Сыртқы фотоэффект. Фотондар. Комптон эффектісі. Рентген сəулелерінің шашырауы. Корпускулалық толқындық дуализм. Конденцияланған күйдің физикасы. Қатты денелер. Заттың микрокүйлері. Сұйық күй. Сұйықтардағы молекулалық құбылыстар. Беттік керілу. Сұйықтың имек бетң астындағы қысымы. Капиллярлық құбылыстар. Кристалдық күй. Қатты денелердегі жылулық қозғалыс. Қатты дененің жылусыйымдылығы. Металдардың электр өткізгіштігі.

18 Металдардағы электрондар үшін Ферми таралуы. Ферми деңгейі. Зоналық теория бойынша металдар, шалаөткізгіштер, диэлектриктер. Асқынөткізгіштік. Атомдық физика негіздері Атомдық спектрлердегі заңдылықтар. Атом құрылысы. Бор постулаттары. Франк жəне Герц тəжірибелері. Бор теориясы бойынша сутегі атомының құрылысы. Бор теориясының кемшіліктері. Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері. Луи де Бройль болжамы жəне оны тəжірибелік айқындау. Толқындық функция. Гейзенбергтің анықталмағандық принципі. Шредингер теңдеулері. Бөлшек күйін кванттық теориямен бейнелеу. Күйдің суперпозиция принципі. Стационар күйге арналған Шредингер теңдеуі. Еркін бөлшектің қозғалысы. Атомның квантталуы. Сутегі атомына арналған Шредингер теңдеуі. Кванттық сандар. Сутегі тəрізді атомдар. Энергия деңгейлері. Деңгейлердің ені. Спиндер. Паули принципі. Сəуле шығаруы. Атомның спонтандық жəне ырықсыз сəуле шығаруы. Лазер. Ядролық физика негіздері Атом ядросы. Атом ядросының құрылысы жəне сипаттамалары. Ядро моделі. Ядроның массасы жəне байланыс энергиясы. Ядролық күштер. Радиоактивтілік. Ядролық реакциялар. Ядролық бөлінудің реакциясы. Тізбекті реакция. Ядролық реактор. Термоядролық реакциялар. Элементар бөлшектер. Бақыланатын элементар бөлшектердің жалпы қасиеттері: лептондар, адрондар. Бөлшектер мен антибөлшектер. Іргелі əсерлесулердің төрт түрі. Кварктар. Элементар бөлшектердің кварктық моделі. Глюондар. Семинар тақырыптарына ұсынылған үлгілі тақырыптар тізімі. Магнит өрісі. Био-Савар-Лаплас заңы. Ампер заңы. Лоренц күші. 2. Электромагниттік индукция. Фарадей заңы. 3. Еркін механикалық жəне электромагниттік тербелістер жəне олардың сипаттамалары. Қума жəне көлденең толқындар. Толқын теңдеуі.. Геометриялық оптика заңдары. Жарықтың интерференциясы, дифракциясы. Дифракциялық тор. Жарықтың дисперсиясы. Жарық поляризациясы. 5. Жылулық сəулелену. Кирхгоф, Стефан-Больцман, Вин жəне Релей- Джинс заңдары. Фотоэффект, құбылысы. Эйнштейн теңдеуі. Комптон эффектісі. 6. Ридберг формуласы. Атом ядросы физикасының элементтері. Байланыс энергиясы. Радиоактивті ыдырау заңы. Ядролық реакциялар.

19 Зертханалық жұмыстарға ұсынылған үлгілі тақырыптар тізімі 5. Соленоидтың магнит өрісін зерттеу. 6. Сызықтық емес кедергілерді зерттеу. 7. Тұрақты ток өткелі көмегімен кедергілерді өлшеу (Уитсон көпірі). 8. Компенсация əдісімен э.қ.к-ін анықтау. 9. Магниттелу қисығы мен гистерезис тұзағын осциллограф арқылы алу. 20. Термоэлектрондық эмиссия құбылысын зерттеу. 2. Электрондардың металдан шығу жұмысын анықтау. 22. Жарық толқын ұзындығын Френель бипризмасы көмегімен анықтау. 23. Ньютон сақиналары көмегімен жарық толқынының ұзындығын анықтау. 2. Малюс заңын тексеру. 25. Шығару жəне жұтылу спектрлерін стилоскоп көмегімен зерттеу. 26. Поляризация жазықтығының бұрылуын зерттеу жəне сахариметр көмегімен қант ерітіндісінің концентрациясын анықтау. 27. Сыртқы фотоэлектрлік эффектінің негізгі заңдарын зерттеу. 28. Рефрактометр əдісі бойынша сұйықтардың сыну көрсеткіштерін анықтау. 6. Зарядталған бөлшектердің газоразрядты санағышын зерттеу. 7. Радиоактивті препараттың абсолют активтіліктерін анықтаудың салыстырмалы əдісі. 8. Изотоптардың ыдырау тұрақтысын альфа-бөлшектердің еркін жүру жолының ұзындығынан анықтау. 9. Бета-нұрдың максимал энергиясын толық жұтылу əдісімен анықтау 0. Гамма-нұрдың энергиясын оның затта жұтылуынан анықтау. ҰСЫНЫЛАТЫН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ Негізгі:. Савельев И.В. Жалпы физика курсы., 2 том. - Алматы, Мектеп, 200, (аударма). 2. Əбілдаев Ə.Х., Физика. Алматы, «Қазақ Университеті», 20ж. 3. Детлаф А.А., Яворский Б.М. Курс физики. - М.: Высшая школа, б.. Трофимова Т.И. Курс физики.- М.: Высшая школа, Кадыров Н., Қойшыбаев Н. Механика, молекулалық физика. Алматы, Қазақ университеті, Баимбетов Ф.Б. Электр жəне магнетизм. Алматы, Жұманов К.Б. Атомдық физика негіздері. Алматы, Қазақ университеті, Полатбеков Э.П. Оптика. - Алматы: Мектеп, 98 ж. 9. Кадыров Н.Б. Ядролық физика негіздері. Алматы, Қазақ университеті, 2000, 2002, 200

20 0. Иродов И.Е. Задачи по общей физике. -М.: Наука, 987. СПб.: Лань, Волькенштейн В.С. Сборник задач по общему курсу физики. - Алматы, Қосымша:. Савельев И.В. Жалпы физика курсы. II том. - Алматы: Мектеп, 982 ж. /аударма/ 2. Қойшыбаев Н. Жалпы физика курсы. Алматы, Исатаев И., Асқарова А.С., Өмірбеков Ж. т.б. Жалпы физикалық практикум. Алматы.: Қазақ университеті, Ахметов Е.А. Жалпы физикалық практикум. Электр жəне магнетизм.- Алматы, Ə.Х. Əбілдаев, Б.Г. Ахметова, Н.Б. Қадыров жəне т.б. Ядролық физика негіздері пəнінен лабораториялық жұмыстарға əдістемелік нұсқау. Алматы, Қазақ университеті, Белисарова Ф.Б. Жалпы физика курсы бойынша дəрістер. - Алматы: «Қазақ университеті», б. 7. Волькенштейн В.С. Жалпы физика курсының есептер жинағы. Алматы, Мектеп, Қожанов Т.С. Физика курсы. Алматы, 2003.