Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση"

Transcript

1 REVIEW ARTICLE ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 23 Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση Καλλιόπη Παφίλη, Νικόλαος Παπάνας, Ευστράτιος Μαλτέζος Εξωτερικό Διαβητολογικό Ιατρείο, Β Παθολογική Κλινική, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Περίληψη Η νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος της καρδιάς και των αγγείων (ΚΑΝ) μπορεί να αποτελεί πρώιμη επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) και συνδέεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου θεωρείται η υπεργλυκαιμία. Οι κυριότερες κλινικές εκδηλώσεις της ΚΑΝ περιλαμβάνουν: την ταχυκαρδία σε ηρεμία, την ορθοστατική υπόταση και την αυξημένη ευαισθησία της στη χορήγηση κατεχολαμινών. Στα ευρήματα ανήκουν η μειωμένη αντοχή στην άσκηση, η δυσλειτουργία και υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, το σιωπηλό έμφραγμα του μυοκαρδίου, η περιεγχειρητική καρδιαγγειακή αστάθεια, η παράταση του QT διαστήματος στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, η μη ελάττωση ή/και αύξηση της αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής συχνότητας κατά τη νύκτα. Για τη διάγνωση της ΚΑΝ στην πράξη χρησιμοποιούνται κυρίως οι πέντε μη επεμβατικές δοκιμασίες που καθιέρωσαν οι Ewing και Clarke, οι οποίες συμπληρώνονται συνήθως από τη δοκιμασία ελέγχου της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας σε ηρεμία. Επιπλέον, υπάρχει πληθώρα λοιπών διαγνωστικών δοκιμασιών, μερικές από τις οποίες χρησιμοποιούνται σε ερευνητικό κυρίως επίπεδο. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η αξιοποίηση των διαγνωστικών μεθόδων που υπάρχουν σήμερα στη διάθεσή μας, τόσο για την πρώιμη διάγνωση της ΚΑΝ όσο και για την αξιολόγηση μελλοντικών θεραπευτικών προσεγγίσεων. Λέξεις κλειδιά: διάγνωση, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακό σύστημα, νευροπάθεια του ΑΝΣ. Cardiovascular Autonomic neuropathy in dabetes mellitus: From clinical manifestations to diagnosis Kalliopi Pafili, Nikolaos Papanas, Efstratios Maltezos 2d Department of Internal Medicine, Democritus University of Thrace Abstract Cardiovascular autonomic neuropathy (CAN) may be an early complication of diabetes and is associated with increased morbidity and mortality rates. The most important risk factor is hyperglycaemia. The main clinical manifestations of CAN include: tachycardia at rest, postural hypotension and increased sensitivity to catecholamine administration. Patient examination may reveal exercise intolerance, left ventricular dysfunction and hypertrophy, silent myocardial infarction, peri-operative cardiovascular instability, QT segment prolongation, as well as absent reduction and/or increase of arterial blood pressure and heart rate during the night. In clinical practice, diagnosis of CAN is based on the five non-invasive tests established by Ewing and Clarke. These are usually combined with examination of heart rate variability at rest. Moreover, there are numerous other diagnostic tests, some of which are mainly used for research purposes. Utilisation of currently available diagnostic modalities is very important, both for the timely diagnosis of CAN and for the evaluation of future therapeutic approaches. Key words: cardiovascular autonomic neuropathy, cardiovascular system, diabetes mellitus, diagnosis.

2 24 Καλλιόπη Παφίλη 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων ή καρδιαγγειακή αυτόνομη νευροπάθεια (ΚΑΝ) (διεθνής όρος «cardiovascular autonomic neuropathy, CAN») στο σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) προκύπτει από βλάβη στις ίνες του αυτονόμου νευρικού συστήματος (ΑΝΣ), οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη νεύρωση της καρδιάς και των αγγείων, και συνδέεται με διαταραχές του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακή πίεσης. 1-3 Η ΚΑΝ μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδιο καρδιαγγειακό θάνατο, δυνητικά θανατηφόρες αρρυθμίες και σιωπηλή ισχαιμία του μυοκαρδίου. Για αυτόν το λόγο αποτελεί την κλινικά σημαντικότερη μορφή διαβητικής νευροπάθειας του ΑΝΣ. 1-3 Ο επιπολασμός της ΚΑΝ σήμερα υπολογίζεται στο 20% περίπου, αλλά αυξάνεται στο 65% με την αύξηση της ηλικίας και της διάρκειας του ΣΔ. Ωστόσο, υπάρχει ετερογένεια στη βιβλιογραφία ως προς τον ακριβή επιπολασμό, εξαιτίας της μελέτης διαφορετικών πληθυσμών και της χρήσης διαφορετικής μεθοδολογίας. 4 Οι καθιερωμένοι παράγοντες κινδύνου για ΚΑΝ είναι ο μακροχρόνιος πτωχός γλυκαιμικός έλεγχος για ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (Τ1ΣΔ) και ο συνδυασμός υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας, παχυσαρκίας και πτωχού γλυκαιμικού ελέγχου για τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (Τ2ΣΔ). 5-7 Το σημαντικότερο παράγοντα αποτελεί η υπεργλυκαιμία, η οποία συνδέεται με την ενεργοποίηση επιβλαβών μεταβολικών οδών. 2,5-7 Απλοποιημένα, οι τελευταίες περιλαμβάνουν το σχηματισμό τελικών προϊόντων γλυκοζυλίωσης, την αυξημένη οξειδωτική καταπόνηση με υπέρμετρη παραγωγή ελεύθερων ριζών, την ενεργοποίηση των οδών της πολυόλης και της πρωτεινικής κινάσης C, την ενεργοποίηση της πολυadp ριβοζυλίωσης κ.ά ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΝ Οι κλινικές εκδηλώσεις της ΚΑΝ περιλαμβάνουν: τις μεταβολές του καρδιακού ρυθμού με πρωιμότερο εύρημα την έλλειψη μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού, την ταχυκαρδία σε ηρεμία, την ορθοστατική υπόταση, τη μειωμένη αντοχή στην άσκηση, τη δυσλειτουργία και υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, το σιωπηλό έμφραγμα του μυοκαρδίου, την περιεγχειρητική καρδιαγγειακή αστάθεια, την παράταση του QT διαστήματος στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, την μη ελάττωση ή/και την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια της νύκτας και την αυξημένη ευαισθησία του καρδιαγγειακού στην εξωγενή χορήγηση κατεχολαμινών. 1-3 Έλλειψη μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού: Τα κλινικά συμπτώματα της δυσλειτουργίας του ΑΝΣ συνήθως εκδηλώνονται έπειτα από μακρά διάρκεια ΣΔ. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχει υποκλινική ΚΑΝ με πρωιμότερο συνήθως σημείο την έλλειψη της φυσιολογικής καρδιακής μεταβλητότητας. 3,8 Για τη διάγνωσή της χρειάζεται να πραγματοποιηθεί μελέτη των καρδιαγγειακών αντανακλαστικών και/ή παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού με Holter εικοσιτετραώρου. 8 Ταχυκαρδία σε ηρεμία: Οι διαβητικοί ασθενείς με κάποιου βαθμού νευροπάθεια του ΑΝΣ πέραν της πρώιμης έχουν συνήθως σφύξεις/λεπτό 9 και γενικά παρουσιάζουν αύξηση της μέσης τιμής καρδιακού ρυθμού κατά 10 σφύξεις/λεπτό συγκριτικά με τα μη διαβητικά άτομα της ίδιας ηλικίας. Αυτό θεωρείται πως αντανακλά βλάβη του παρασυμπαθητικού ή/και επικράτηση της δράσης του συμπαθητικού σκέλους του ΑΝΣ Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί σήμερα ότι η χρόνια υπεργλυκαιμία προκαλεί προοδευτική δυσλειτουργία των νευρικών ινών του ΑΝΣ, της οποίας η εξέλιξη μπορεί να παραλληλιστεί με την πορεία της περιφερικής διαβητικής νευροπάθειας: πράγματι και οι δύο ξεκινούν από την περιφέρεια και επεκτείνονται κεντρομόλα. Καθώς επίσης η νευροπάθεια πλήττει πρώτα τις μακρές νευρικές ίνες, πρώτο βλάπτεται το πνευμονογαστρικό νεύρο, το οποίο είναι το μακρύτερο νεύρο του ΑΝΣ και μεσολαβεί για το 75% της παρασυμπαθητικής δραστηριότητας Ως συνέπεια, οι πρώτες κλινικές εκδηλώσεις της ΚΑΝ προκύπτουν από τη μείωση της δραστηριότητας του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, οι οποίες συνοδεύονται από την παράλληλη επικράτηση της συμπαθητικής δραστηριότητας Η απονεύρωση των συμπαθητικών νευρικών ινών ακολουθεί μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ξεκινώντας από την κορυφή των κοιλιών της καρδίας και προοδεύοντας προς τη βάση αυτής Η μεγαλύτερη ταχυκαρδία παρατηρείται στα άτομα με μέτριου βαθμού ΚΑΝ, ενώ στη βαριά νευροπάθεια το φαινόμενο της ταχυκαρδίας κατά την ηρεμία ελαττώνεται σημαντικά, κάτι το οποίο πρέπει να είναι γνωστό στον θεράποντα Ορθοστατική υπόταση: Η περίφημη συναινετική διατύπωση της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρίας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας στο συνέδριο του San Antonio το 1988 είχε προτείνει ως ορισμό την πτώση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 20 mm Hg ή και περισσότερο, η οποία ωστόσο συνοδεύεται από συμπτώματα. 15 Σήμερα ορίζεται ως η ελάττωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά τουλάχιστον 20 mm Hg ή της διαστολικής αρτηριακής πίεσης κατά τουλάχιστον 10 mm Hg εντός 3 λεπτών από την ανέγερση από την κατακεκλιμένη στην όρθια θέση ή (σύμφωνα με περισσότερο αυστηρά κριτήρια), ως η ελάττωση στη συστολική αρτηριακή πίεση κατά 30 mm Hg. 16 Οφείλεται στη βλάβη των συμπαθητικών απαγωγών αγγειοκινητικών νεύρων, με αποτέλεσμα την ελάττωση της αγγειοσύσπασης των σπλαγχνικών αγγείων ως απάντηση στην ανέγερση. Η κλινική εικόνα μπορεί να περιλαμβάνει: αδυναμία, ζάλη, οπτικές διαταραχές, λιποθυμική τάση, και, σε σοβαρότερες περιπτώσεις, συγκοπή μετά την ανέγερση στην όρθια θέση. 15,16 Στο σημείο αυτό οφείλει να σημειωθεί πως η συμπτωματολογία του ασθενούς μπορεί να επιδει-

3 Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση 25 νωθεί από μια σειρά φαρμάκων, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, τα αγγειοδιασταλτικά, τα διουρητικά, καθώς και ορισμένα αναλγητικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην επώδυνη διαβητική νευροπάθεια. 17 Η παρουσία ορθοστατικής υπότασης συνιστά προχωρημένο στάδιο ΚΑΝ και θα πρέπει να επιβεβαιώνεται με δοκιμασίες ελέγχου των καρδιαγγειακών αντανακλαστικών. 15 Μειωμένη αντοχή κατά τη σωματική άσκηση: Ασθενείς χωρίς ενδείξεις καρδιακής νόσου αλλά με υποκλινική ΚΑΝ, εμφανίζουν ελαττωμένη ικανότητα για αύξηση του καρδιακού ρυθμού, της αρτηριακής πίεσης, του όγκου παλμού καθώς και της λεγόμενης exercice capacity, δηλαδή της ικανότητας για την επιτέλεση του μέγιστου έργου και της δυνατότητας για μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου κατά την άσκηση. Επίσης κατά την άσκηση οι αγγειακές αντιστάσεις των σπλάγχνων εμφανίζουν μείωση αντί για την αναμενόμενη αύξηση. 18,19 Η παθοφυσιολογική εξήγηση έγκειται στις βιολογικές και ιστολογικές αλλοιώσεις του μυοκαρδίου των διαβητικών ατόμων ακόμη και επί απουσίας συμπτωμάτων ή κλινικών ευρημάτων ενδεικτικών καρδιοπάθειας Δυσλειτουργία και υπερτροφία αριστερής κοιλίας: Οι ασθενείς με ΚΑΝ μπορεί να εκδηλώσουν επιδείνωση του τύπου πλήρωσης της αριστερής κοιλίας καθώς και φυσιολογική ή ήπια υπερκινητική συστολική λειτουργικότητα της αριστερής κοιλίας κατά την ηρεμία Ακόμα και έπειτα από διόρθωση των αποτελεσμάτων ως προς την ηλικία, τα δημογραφικά στοιχεία και τους αιμοδυναμικούς δείκτες, φάνηκε ότι ασθενείς αυτοί παρουσίαζαν επιδείνωση της λειτουργικότητας της αριστερής κοιλίας. 23 Σιωπηλή ισχαιμία του μυοκαρδίου/σύνδρομο καρδιακής απονεύρωσης: Η σιωπηλή ισχαιμία του μυοκαρδίου και το έμφραγμα είναι κατά πολύ συχνότερα στα διαβητικά άτομα Επίσης, οι διαβητικοί ασθενείς κατά τη δοκιμασία κόπωσης εμφανίζουν αύξηση του ουδού αντίληψης της στηθάγχης: μπορεί ο ασθενής να μην αντιλαμβάνεται το άλγος παρά την εμφάνιση ηλεκροκαρδιογραφικών αλλοιώσεων ενδεικτικών ισχαιμίας του μυοκαρδίου Πιθανολογείται ότι η βλάβη των προσαγωγών αισθητικών μυοκαρδιακών νευρικών ινών μειώνει την ευαισθησία του ασθενούς στην τοπική ισχαιμία με διακοπή της μεταβίβασης του άλγους. Παρ όλα αυτά, η ύπαρξη ΚΑΝ δεν αποκλείει την κλασική συμπτωματολογία στηθάγχης. 27,28 Περιεγχειρητική καρδιαγγειακή αστάθεια: Κατά τη χορήγηση γενικής αναισθησίας σε ασθενείς με βαριά ΚΑΝ ενίοτε παραβλάπτεται η φυσιολογική ανταπόκριση του ΑΝΣ. 3,29-31 Έτσι δεν επέρχεται αύξηση του καρδιακού ρυθμού και αγγειοσύσπαση, με τελικό αποτέλεσμα την επικράτηση της αγγειοδιασταλτικής δράσης της αναισθησίας Κλινικά μπορεί να εκδηλωθούν καρδιοαναπνευστικές παύσεις, διαταραχή των καρδιαγγειακών αντανακλαστικών, υποθερμία ή και αύξηση των αναγκών χορήγησης αγγειοσυσπαστικών φαρμάκων, ακόμη και κατά τη διενέργεια επεμβάσεων με περιορισμένη χρονική διάρκεια Παράταση του QT διαστήματος του ηλεκτροκαρδιογραφήματος: Ορίζεται ως QTc (διορθωμένο QT για τον καρδιακό ρυθμό) 460 ms στις γυναίκες και 450 ms σε άνδρες, αν και ορισμένες μελέτες χρησιμοποιούν λιγότερο αυστηρά κριτήρια. Θεωρείται ότι σχετίζεται με την πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία (Torsade de pointes), μια δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση. 32 Ειδικότερα σε ασθενείς με Τ1ΣΔ, η παράταση του QTc έχει φανεί να συμβαίνει συχνότερα κατά τη διάρκεια της νυκτερινής υπογλυκαιμίας και να συνδέεται με διαταραχές του καρδιακού ρυθμού. Για αυτούς τους λόγους θεωρείται ότι οι αρρυθμίες μπορεί να αποτελούν το αίτιο του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου (σύνδρομο dead in bed ). 33 Αύξηση ή απουσία πτώσης της αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής συχνότητας κατά τη διάρκεια της νύχτας: Φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της νύχτας επικρατεί η δράση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος (ΠΝΣ), η οποία συνοδεύεται από μείωση της δραστηριότητας του συμπαθητικού νευρικού συστήματος (ΣΝΣ) και μια ελάττωση στη νυκτερινή αρτηριακή πίεση και στην καρδιακή συχνότητα. 3,34 Αυτό το φαινόμενο αντιστρέφεται κατά τις πρώτες πρωινές ώρες και κατά τη διάρκεια της ημέρας, οπότε επέρχεται κατά κύριο λόγο επικράτηση της δράσης του ΣΝΣ. Η αύξηση ή η απουσία πτώσης της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια της νύχτας θεωρείται ότι οφείλεται σε διαταραχή της κιρκάδιας διακύμανσης της δραστηριότητας ΣΝΣ-ΠΝΣ με επικράτηση του ΣΝΣ. 3,34 Αυτό είναι κλινικά σημαντικό για δύο λόγους: για τη σταδιοποίηση του κινδύνου του ασθενούς να υποστεί καρδιαγγειακά συμβάματα και υπερτροφία της αριστερής κοιλίας καθώς και για την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στην αντιυπερτασική αγωγή. 35 Υπερευαισθησία στη χορήγηση κατεχολαμινών: Η εξωγενής χορήγηση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης σε ασθενείς με ΚΑΝ οδηγεί σε μεγαλύτερη της αναμενόμενης απάντηση των οργάνων-στόχων στη δράση των συγκεκριμένων φαρμάκων. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη ευαισθησία εμφανίζεται ως απάντηση του καρδιαγγειακού συστήματος στην έγχυση νοραδρεναλίνης. 36,37 Πάντως δεν παρατηρείται αύξηση των α- ή των β-αδρενεργικών υποδοχέων ούτε αυξημένη ικανότητα των κατεχολαμινών για σύνδεση με τους υποδοχείς, οπότε η αναζήτηση της αιτίας του φαινομένου πρέπει να γίνει προς διαφορετική κατεύθυνση. 36,37 Δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμη ευρέως αποδεκτή εξέταση για τη διάγνωση της ΚΑΝ, καθώς η άμεση μέτρηση της λειτουργικότητας των νευρικών ινών του ΑΝΣ, όπως για παράδειγμα η μέτρηση της ταχύτητας αγω-

4 26 Καλλιόπη Παφίλη Εικόνα 1. Φυσιολογικά ευρήματα κατά την εξέταση: Στο επάνω μέρος μπορούμε να παρατηρήσουμε μια φυσιολογική τρισδιάστατη καμπύλη φασματικής ανάλυσης της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια της αλλαγής της θέσης του ασθενούς από την κατακεκλιμένη (Τ1) στην όρθια (Τ2) και, στη συνέχεια, ξανά στην κατακεκλιμένη (Τ3) θέση. Στην εικόνα μπορούμε να δούμε μόνο τις ζώνες χαμηλής και υψηλής συχνότητας. Παρατηρείται επικράτηση της ζώνης υψηλής συχνότητας κατά τη διάρκεια των χρονικών διαστημάτων Τ1 και Τ3 και, αντίστοιχα, ενεργοποίηση της ζώνης χαμηλής συχνότητας κατά τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος Τ2. Κάτωθεν της τρισδιάστατης φασματικής καμπύλης βλέπουμε ένα σχεδιάγραμμα με τις συχνότητες στον κάθετο άξονα και τα τρία προαναφερθέντα χρονικά διαστήματα στον οριζόντιο άξονα. Το μπλε χρώμα αντιστοιχεί στο συμπαθητικό σκέλος του αυτόνομου νευρικού συστήματος και το πράσινο στο παρασυμπαθητικό. (Από το υλικό του Εξωτερικού Διαβητολογικού Ιατρείου, Β Παθολογική Κλινική, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης). γιμότητας των περιφερικών νευρικών ινών του ΑΝΣ, δεν είναι προς το παρόν εφικτή. 2,3,38 Επομένως για τον έλεγχο του ΑΝΣ χρησιμοποιούνται σήμερα δοκιμασίες που ελέγχουν τη λειτουργία αντανακλαστικών τόξων, τα οποία αποτελούνται από αισθητήρια όργανα, κεντρομόλες νευρικές ίνες, μια κεντρική μονάδα επεξεργασίας των ερεθισμάτων, φυγόκεντρες νευρικές ίνες, νευροδιαβιβαστές εντός των συναπτικών σχισμών και ένα τελικό εκτελεστικό όργανο. 2,3,38 Η πλειονότητα των οργάνων δέχονται διπλή νεύρωση και από το ΣΝΣ και από το ΠΝΣ. Εφόσον λοιπόν το αντανακλαστικό τόξο είναι ακέραιο, ελέγχεται η απάντηση του οργάνου-στόχου στην ύπαρξη ερεθισμάτων και μάλιστα υπάρχει σήμερα η δυνατότητα να αναγνωρίζεται εάν και ποιο από τα δύο σκέλη του αυτονόμου υπερ- ή υπολειτουργεί. 38 Στην κλινική πράξη χρησιμοποιούνται κυρίως οι πέντε απλές μη επεμβατικές δοκιμασίες που καθιέρωσαν πριν από 30 και πλέον χρόνια οι Ewing και Clarke. 2,3,15,39 Οι δοκιμασίες αυτές είναι οι εξής: η μεταβολή του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια βαθιάς εισπνοής, η μεταβολή του καρδιακού ρυθμού κατά την έγερση από την ύπτια θέση, η δοκιμασία Valsalva, η δοκιμασία της ορθοστατικής υπότασης, η δοκιμασία μεταβολής της διαστολικής αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια εφαρμογής πίεσης σε δυναμόμετρο χειρός. Αυτές οι πέντε δοκιμασίες συνδυάζονται με τη δοκιμασία ελέγχου της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας σε ηρεμία. 2,3,15,39 Επίσης η εξέταση μπορεί να συμπληρωθεί με την εικοσιτετράωρη καταγραφή της καρδιακής μεταβλητότητας 40 και της αρτηριακής πίεσης. 41 Επιπλέον, στα πλαίσια της κλινικής έρευνας, δοκιμασίες με υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα έχουν αποδειχθεί οι εξής: η εκτίμηση της ευαισθησίας των τασεοϋποδοχέων, η εκτίμηση της συμπαθητικής μυϊκής νευρικής δραστηριότητας με τη μέθοδο της μικρονευρογραφίας, η αξιολόγηση των επιπέδων των κατεχολαμινών πλάσματος και η σπινθηρογραφική απεικόνιση του μυοκαρδίου μετά τη χορήγηση ραδιοσεσημασμένων ουσιών για την αξιολόγηση της συμπαθητικής δραστηριότητας. 40 Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι έχουν προταθεί και ποικίλες άλλες δοκιμασίες, οι οποίες ωστόσο δεν έτυχαν καθολικής αποδοχής. Αυτές οι δοκιμασίες είναι οι

5 Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση 27 Εικόνα 2. Για σύγκριση, ευρήματα σε προχωρημένη ΚΑΝ. (Από το υλικό του Εξωτερικού Διαβητολογικού Ιατρείου, Β Παθολογική Κλινική, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης). εξής: δοκιμασία βήχα, δοκιμασία βαθέος καθίσματος, δοκιμασία μεταβολής της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια ισομετρικής άσκησης, δοκιμασία μεταβολής της καρδιακής συχνότητας από την όρθια στην ύπτια θέση κλπ. 3,38-41 Δοκιμασία ελέγχου της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας σε ηρεμία: Για την πραγματοποίηση της δοκιμασίας χρησιμοποιείται ένα σύστημα τηλεμετρικής ανάλυσης του καρδιακού ρυθμού, το οποίο συνδέεται ασύρματα με ηλεκτρονικό υπολογιστή για την καταγραφή και ανάλυση των R-R διαστημάτων του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. 2,3,14,15,39 Ο ασθενής τοποθετείται για 5 λεπτά σε ύπτια θέση, κατόπιν για 5 λεπτά σε όρθια θέση και στη συνέχεια για ακόμη 5 λεπτά σε ύπτια θέση. Κατά τη διάρκεια των τριών αυτών χρονικών διαστημάτων, γίνεται μέτρηση όλων των R-R διαστημάτων του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. 2,3,14,15,39 Οι διακυμάνσεις παλμό προς παλμό του καρδιακού ρυθμού αντικατοπτρίζουν ουσιαστικά τη λειτουργία του φλεβόκομβου και μπορούν να προσδιορισθούν ποσοτικά με την τεχνική της φασματικής ανάλυσης (power spectrum analysis, PSA), η οποία υπολογίζει τα στοιχεία της συχνότητας από σήματα τα οποία έχουν την τάση να μεταβάλλονται στο χρόνο. 2,3,14,15,39 Τα δεδομένα που προκύπτουν αναλύονται σε τρεις περιοχές συχνότητας: α) Την πολύ χαμηλή συχνότητα ( Hz) β) Τη χαμηλή συχνότητα ( Hz), η οποία θεωρείται ότι επηρεάζεται κυρίως από τη συμπαθητική δραστηριότητα γ) Την υψηλή συχνότητα ( Hz), η οποία αντικατοπτρίζει τη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Ο λόγος της χαμηλής προς την υψηλή συχνότητα θεωρείται πως είναι ένας δείκτης της ισορροπίας ΣΝΣ-ΠΝΣ. 2,3,14,15,39 Κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας φυσιολογικά αναμένεται να υπάρχει επικράτηση του παρασυμπαθητικού στοιχείου κατά την κατάκλιση και αντίστοιχα του συμπαθητικού στοιχείου κατά την όρθια θέση (Εικόνες 1 και 2) Οι παράμετροι που μπορούν να αναλυθούν κατά τη φασματική ανάλυση της σύντομης δοκιμασίας καρδιακής μεταβλητότητας είναι οι εξής: 2,3,14,15,39

6 28 Καλλιόπη Παφίλη Εικόνα 3. Στο επάνω σχεδιάγραμμα μπορούμε να παρατηρήσουμε τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας μεταβολής του καρδιακού ρυθμού κατά τη βαθιά εισπνοή σε υγιή εξεταζόμενο. Ο κάθετος άξονας αντιστοιχεί στους παλμούς ανά λεπτό, ενώ ο οριζόντιος στους καρδιακούς παλμούς. Κάτω παρατηρούμε τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας σε ασθενή με ΚΑΝ. (Από το υλικό του Εξωτερικού Διαβητολογικού Ιατρείου, Β Παθολογική Κλινική, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης). α) Οι μεταβλητές χαμηλής και υψηλής συχνότητας (Power LF HF variables) β) Οι μεταβλητές της μέσης φασματικής πυκνότητας και στις 2 ζώνες συχνότητας (Power spectral density variables) γ) Η μέση συχνότητα μεταξύ των ζωνών δ) Ο λόγος της χαμηλής προς την υψηλή συχνότητα ξεχωριστά σε κάθε χρονικό διάστημα αλλαγής θέσης του ασθενούς (Rat LF/HF) ε) Η άθροιση των μεταβλητών χαμηλής και υψηλής συχνότητας (Total power) στ) Το συνολικό άθροισμα και των τριών ανώτερων μεταβλητών (Cummulative total power) ζ) Ο μέσος όρος των διαστημάτων R-R μεταξύ των διαφόρων θέσεων (NN mean) η) Η σταθερή απόκλιση του μέσου όρου των R-Rδιαστημάτων (SDNN) θ) Ο μέσος όρος των τετραγωνικών διαφορών μεταξύ των δύο συνεχόμενων φυσιολογικών R-R διαστημάτων (MSSD) Δοκιμασία μεταβολής του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια βαθιάς εισπνοής Για την πραγματοποίησή της δοκιμασίας, ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση και αναπνέει με ένα ρυθμό 5-6 αναπνοές ανά λεπτό, με τον οποίο επιτυγχάνεται καλύτερα η μέγιστη μεταβλητότητα της καρδιακής συχνότητας. 2,3,14,15,39 Συγκεκριμένα, καταγράφονται 4 αναπνευστικοί κύκλοι, ο καθένας από τους οποίους περιλαμβάνει εισπνοή διάρκειας πέντε δευτερολέπτων και εκπνοή διάρκειας πέντε δευτερολέπτων. Ο ασθενής κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας είναι συνδεδεμένος με ηλεκτροκαρδιογράφο για την καταγραφή των μεταβολών της καρδιακής συχνότητας. Επίσης καταγράφεται η τιμή της αρτηριακής πίεσής του πριν από την έναρξη και μετά τη λήξη της δοκιμασίας. 2,3,14,15,39 Φυσιολογικά, κατά τη διάρκεια της εισπνοής παρατηρείται αύξηση της καρδιακής συχνότητας η οποία ακολουθείται αντίστοιχα από ελάττωση αυτής κατά τη διάρκεια της εκπνοής. Επομένως, ο έλεγχος του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια βαθιάς εισπνοής αποτελεί τον τρόπο αξιολόγησης της φυσιολογικής φλεβοκομβικής αναπνευστικής αρρυθμίας. Ωστόσο, στους διαβητικούς ασθενείς έχει παρατηρηθεί ήδη από τα πολύ πρώιμα στάδια της νόσου, ότι εμφανίζουν άμβλυνση της φυσιολογικής αυτής μεταβλητότητας (Εικόνα 3) Η κύρια παράμετρος που αξιολογείται κατά τη δοκιμασία είναι ο δείκτης εκπνοής/εισπνοής (Ε/Ι ratio): φυσιολογικός θεωρείται όταν είναι μεγαλύτερος από ,3,14,15,39 Άλλες παράμετροι είναι: ο καρδιακός ρυθμός ηρεμίας (HR rest), το μέσο διάστημα μεταξύ των R-R (Average R-R Interval), ο μέσος ανυσματικός δείκτης των κυκλικών μεταβολών των R-R διαστημάτων (MSSD), η μέγιστη μείον ελάχιστη καρδιακή συχνό-

7 Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση 29 τητα (I-E) κ.ά. 47,48 Ορθοστατική δοκιμασία: Καταγράφει τις μεταβολές του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια της ύπτιας θέσης και κατά τη διάρκεια των 30 πρώτων δευτερολέπτων μετά από την ανέγερση στην όρθια θέση. Επίσης καταγράφεται η τιμή της αρτηριακής πίεσης του εξεταζόμενου πριν από την έναρξη και μετά τη λήξη της δοκιμασίας. 2,3,14,15,39 Φυσιολογικά, κατά την ανέγερση από την ύπτια θέση συμβαίνει άμεση αύξηση στον καρδιακό ρυθμό, η οποία αναμένεται να είναι μέγιστη στη 15 η (μετά την ανέγερση) καρδιακή συστολή. 2,3,14,15,39 Κατόπιν επέρχεται βραδυκαρδία, η οποία είναι μέγιστη στην 30 η (μετά την ανέγερση)καρδιακή συστολή. Αυτή η απάντηση στην ανέγερση διαμεσολαβείται από το πνευμονογαστρικό νεύρο. Οι ασθενείς με ΚΑΝ μετά την ανέγερση στην όρθια θέση μπορεί να εμφανίσουν είτε σταδιακή είτε καμία αύξηση της καρδιακής συχνότητας. 2,3,14,15,39 Η κύρια παράμετρος που αξιολογείται κατά τη δοκιμασία είναι ο λόγος της 30 ης προς τη 15 η καρδιακή συστολή (30:15 ratio). Φυσιολογικός θεωρείται ο λόγος όταν είναι μεγαλύτερος του 1.04, παθολογικός όταν είναι μικρότερος του 1 ενώ οριακές θεωρούνται οι ενδιάμεσες τιμές. 49 Άλλες παράμετροι είναι: η καρδιακή συχνότητα κατά την ηρεμία (HR rest), η μέγιστη καρδιακή συχνότητα (HR max), η ελάχιστη καρδιακή συχνότητα (HRmin), η διαφορά της ελάχιστης από τη μέγιστη καρδιακή συχνότητα (HR max-hr rest) κ.ά. 2,3,14,15,39 Δοκιμασία Valsalva: Η δοκιμασία μελετά τις αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό κατά τη διάρκεια βαθιάς εισπνοής η οποία ακολουθείται από εκπνοή έναντι κλειστής γλωττίδας. 2,3,14,15,39 Η εκπνοή πραγματοποιείται σε επιστόμιο σωλήνα πιεσόμετρου έναντι αντίστασης 40 mmhg και διαρκεί για 15 δευτερόλεπτα. Ο ασθενής κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας είναι συνδεδεμένος με ηλεκτροκαρδιογράφο για την καταγραφή των μεταβολών της καρδιακής συχνότητας. Επίσης καταγράφεται η τιμή της αρτηριακής πίεσής του πριν από την έναρξη και μετά τη λήξη της δοκιμασίας. 50 Από τη δοκιμασία αυτή εξαιρούνται οι ασθενείς με παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος εκδήλωσης αιμορραγίας λόγω της αύξησης της ενδοφθάλμιας πίεσης. 41 Φυσιολογικά, κατά τη διάρκεια της εκπνευστικής προσπάθειας, παρατηρείται ελάττωση της αρτηριακής πίεσης και αύξηση της καρδιακής συχνότητας. Μετά την απελευθέρωση του επιστομίου από τον εξεταζόμενο ακολουθεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης κατά πολύ μεγαλύτερης της πίεσης ηρεμίας και ελάττωση του καρδιακού ρυθμού. 39,41,50 Σε ασθενείς με ΚΑΝ, η αρτηριακή πίεση ελαττώνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια της προσπάθειας και επιστρέφει σταδιακά στο φυσιολογικό μετά την απελευθέρωση του επιστομίου, χωρίς ωστόσο να υπάρχει αυτή η τόσο μεγάλη, ώστε να υπερκεράσει αυτή της ηρεμίας, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, και χωρίς να επέρχεται οποιαδήποτε αλλαγή στην καρδιακή συχνότητα. 50 Άλλες παράμετροι είναι: η καρδιακή συχνότητα κατά την ηρεμία (HR rest), η μέγιστη καρδιακή συχνότητα (HR max), η ελάχιστη καρδιακή συχνότητα (HRmin), ο λόγος της μέγιστης καρδιακής συχνότητας προς την καρδιακή συχνότητα σε ηρεμία (HR max/hr rest) κ.ά. 49,50 Δοκιμασία ορθοστατικής υπότασης: Για την πραγματοποίηση της δοκιμασίας, ο ασθενής παραμένει για χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε λεπτών στην ύπτια θέση και καταγράφεται η πίεσή του. Στη συνέχεια ο ασθενής τοποθετείται στην όρθια θέση, στην οποία καταγράφεται η πίεσή του ανά ένα λεπτό επί πέντε λεπτά. 2,3,14,15,39 Φυσιολογικά, εντός των πρώτων δευτερολέπτων από την ανέγερση επέρχεται πτώση της αρτηριακής πίεσης, καθώς το αίμα συσσωρεύεται στα κάτω άκρα. Ωστόσο, η πτώση αυτή διορθώνεται σύντομα μέσω του μηχανισμού της περιφερικής αγγειοσύσπασης. 14,15,39 Σε ασθενείς με προχωρημένη ΚΑΝ, η συστολική αρτηριακή πίεση ελαττώνεται κατά τουλάχιστον 20mmHg ή η διαστολική αρτηριακή πίεση κατά τουλάχιστον 10mmHg εντός 3 λεπτών από την ανέγερση συγκριτικά με την τιμή της πίεσης του εξεταζόμενου που ελήφθη πριν την έναρξη της δοκιμασίας. 50 Δοκιμασία μεταβολής της διαστολικής αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια εφαρμογής πίεσης σε δυναμόμετρο χειρός: Για την εκτέλεση της δοκιμασίας λαμβάνεται μια τιμή αρτηριακής πίεσης με τον εξεταζόμενο σε ηρεμία. Στη συνέχεια ζητείται από τον εξεταζόμενο να εφαρμόσει σε δυναμόμετρο χειρός τη μέγιστη εκούσια σύσπαση και έπειτα ο εξεταζόμενος καλείται να εφαρμόσει και να διατηρήσει το δυναμόμετρο στο 30% της μέγιστης σύσπασης για χρονικό διάστημα 5 λεπτών, ενώ παράλληλα γίνεται καταγραφή της πίεσης ανά ένα λεπτό. 2,3,14,15,39 Φυσιολογικά, κατά τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος των πέντε λεπτών αναμένεται αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Αυτή η αύξηση οφείλεται στην αύξηση της καρδιακής παροχής χωρίς να επέρχεται μείωση στις περιφερικές αγγειακές αντιστάσεις. 14,15,39 Φυσιολογική θεωρείται η δοκιμασία, όταν η διαστολική πίεση αυξάνεται κατά 16 mmhg συγκριτικά με την πίεση που ελήφθη με τον ασθενή σε ηρεμία. Παθολογική θεωρείται όταν η διαστολική πίεση δεν αυξάνεται περισσότερο από 10 mmhg μετά το πέρας του χρονικού διαστήματος των πέντε λεπτών. 14,50 Εικοσιτετράωρη καταγραφή της καρδιακής μεταβλητότητας: Για την εικοσιτετράωρη καταγραφή της καρδιακής μεταβλητότητας τοποθετείται στον εξεταζόμενο ειδικό Holter παρακολούθησης, με το οποίο καταγράφονται συνεχώς τα R-R διαστήματα του ηλεκτροκαρ-

8 30 Καλλιόπη Παφίλη διογραφήματος. Στη συνέχεια πραγματοποιείται ανάλυση των δεδομένων σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. 51 Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μπορεί να γίνει είτε με ανάλυση παραμέτρων συχνότητας, δηλαδή με τη φασματική ανάλυση, η οποία είναι και η συχνότερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος, είτε με στατιστική ανάλυση παραμέτρων χρόνου (time domain analysis). 52 Η μέθοδος αυτή έχει αναφερθεί ως η πιο ευαίσθητη για τη διάγνωση της ΚΑΝ από τις δοκιμασίες μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού που έχουν περιγραφεί ανωτέρω. 53 Επιπλέον, με τη μέθοδο αυτή μπορεί να μελετηθεί η καρδιακή συχνότητα κατά τη διάρκεια της νύχτας, ώστε να διαπιστωθεί η τυχόν αύξηση ή μη πτώση της καρδιακής συχνότητας που οφείλεται στη διαταραχή της ισορροπίας ΣΝΣ-ΠΝΣ και στην επικράτηση του ΣΝΣ. 34 Εικοσιτετράωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης: Φυσιολογικά παρατηρείται ημερονύκτια διακύμανση της αρτηριακής πίεσης, με ελάττωση αυτής κατά τη διάρκεια της νύχτας και άνοδο κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τα υψηλότερα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης σε ηρεμία παρατηρούνται κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. 54 Σε διαβητικούς ασθενείς με ΚΑΝ υπάρχει διαταραχή της ισορροπίας ΣΝΣ-ΠΝΣ, με αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια της νύχτας και την πτώση αυτής κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. Η νυκτερινή αύξηση της αρτηριακής πίεσης συνοδεύεται επίσης από αύξηση της καρδιακής συχνότητας του ασθενούς. 54 Αξιολόγηση της ευαισθησίας των τασεοϋποδοχέων: Χρησιμοποιούνται μέθοδοι με τις οποίες γίνεται ποσοτικός έλεγχος της αλλαγής του καρδιακού ρυθμού, η οποία επέρχεται ως απάντηση στη μεταβολή της αρτηριακής πίεσης. 40,55-58 Οι τελευταίες μπορούν να προκληθούν είτε φαρμακευτικά είτε με μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Εναλλακτικά μπορούν να μελετηθούν αυτόματες αλλαγές της αρτηριακής πίεσης. Για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων χρειάζεται η συνεχής ανά συστολή παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και του R-R διαστήματος του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. 40,55-58 Φυσιολογικά, οι μεταβολές της αρτηριακής πίεσης γίνονται αισθητές από τα καρωτιδικά σωμάτια και το αορτικό τόξο. Η αύξηση στην αρτηριακή πίεση γίνεται αντιληπτή από τις προαναφερθείσες περιοχές και οδηγεί στην προσαγωγή νευρικών ερεθισμάτων στο στέλεχος του εγκεφάλου, από όπου πυροδοτείται αύξηση της δραστηριότητας του ΠΝΣ, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε ελάττωση του καρδιακού ρυθμού δια των απαγωγών ινών. 40 Η βραδυκαρδία αυτή συνδυάζεται με μια προοδευτική αγγειοδιαστολή, λόγω την παράλληλης άρσης της συμπαθητικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα τελικά την πτώση της αρτηριακής πίεσης. Αντίθετη διαδικασία ακολουθεί έπειτα από την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης. 40,55-58 Εκτίμηση της συμπαθητικής μυϊκής νευρικής δραστηριότητας με μικρονευρογραφία: Πραγματοποιείται τοποθέτηση δια μέσου του δέρματος ή διαμυϊκά μικροηλεκτροδίων εντός της νευρικής ίνας ενός περιφερικού νεύρου του ΣΝΣ. Κατά κανόνα η τοποθέτηση των μικροηλεκτροδίων γίνεται στο επίπεδο του περονιαίου νεύρου και σπανιότερα στο επίπεδο του κνημιαίου ή του κερκιδικού νεύρου. 40,53 Φυσιολογικά, κατά τη διάρκεια της ελάττωσης της αρτηριακής πίεσης παρατηρείται μια αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης της συμπαθητικής μυϊκής νευρικής δραστηριότητας, οι δράσεις της οποίας διεκπεραιώνονται με τη ρύθμιση της λειτουργίας των αρτηριακών τασεοϋποδοχέων. Το αντίθετο παρατηρείται σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης. 40,53 Στους ασθενείς με Τ1ΣΔ παρατηρείται ελάττωση των ώσεων της συμπαθητικής μυϊκής νευρικής δραστηριότητας. 53 Αντίθετα, στους ασθενείς με Τ2ΣΔ και ΚΑΝ παρατηρείται αύξηση της δραστηριότητας του ΣΝΣ στην ηρεμία, πιθανότατα ως απάντηση του οργανισμού στην υπερινσουλιναιμία. Πράγματι, έπειτα από την απώλεια βάρους χαρακτηριστικά επανέρχεται η φυσιολογική συμπαθητική μυϊκή νευρική δραστηριότητα. 54, Αξιολόγηση των επιπέδων των κατεχολαμινών πλάσματος: Η αξιολόγηση των επιπέδων των κατεχολαμινών πλάσματος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το βιοχημικό ισοδύναμο της εκτίμησης της συμπαθητικής μυϊκής νευρικής δραστηριότητας με τη μικρονευρογραφία. 40 Οι σημαντικότερες κατεχολαμίνες είναι η νοραδερεναλίνη και η αδρεναλίνη, οι οποίες αποτελούν δείκτες του ΣΝΣ. Η αδρεναλίνη εκκρίνεται από το μυελό των επινεφριδίων ως απάντηση στη συμπαθητική διέγερση του μυελού. Αντίθετα, η νοραδρεναλίνη απελευθερώνεται από τις νευρικές απολήξεις του ΣΝΣ με εξωκυττάρωση και ένα μικρό ποσοστό αυτής καταλήγει στη συστηματική κυκλοφορία. 10 Επομένως, με τη μέτρηση των επιπέδων αδρεναλίνης πλάσματος μπορεί να γίνει αξιολόγηση της συμπαθητικής δραστηριότητας του μυελού των επινεφριδίων, ενώ μέσω των επιπέδων της νοραδρεναλίνης αξιολόγηση της συμπαθητικής δραστηριότητας ολόκληρου του σώματος. 10 Στο ΣΔ, η αξιολόγηση των επιπέδων των κατεχολαμινών πλάσματος αποκαλύπτει χαμηλότερη από την αναμενόμενη απάντηση κατά την αλλαγή της θέσης του ασθενούς, 61 όπως και κατά την άσκηση, 62,63 την υπογλυκαιμία 64 και τις δοκιμασίες ελέγχου των καρδιαγγειακών αντανακλαστικών Σπινθηρογραφική απεικόνιση του μυοκαρδίου μετά τη χορήγηση ραδιοσεσημασμένων ουσιών: Αποσκοπεί στον έλεγχο της συμπαθητικής νεύρωσης του μυοκαρδίου με τη χρησιμοποίηση ραδιοσημασμένων ουσιών ή συμπαθομιμητικών αμινών, οι οποίες έχουν την ιδιότητα να προσλαμβάνονται από τα τελικά τμήματα των συμπαθητικών νεύρων. Οι ουσίες

9 Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση 31 που χρησιμοποιούνται είναι οι εξής: η 123 Ι- μεταϊωδοβενζυλγουανιδίνη (MIBG), η 11 C-μεταϋδροξυεφεδρίνη (HED), η 6-18 F-ντοπαμίνη και η 11 C-επινεφρίνη. 40 Στους ασθενείς με ΣΔ, ακόμη και πρώιμα, δηλαδή πριν από την εκδήλωση ΚΑΝ με βάση τις προαναφερθείσες δοκιμασίες των καρδιαγγειακών αντανακλαστικών, 15 μπορεί να διαπιστωθούν ελλείμματα στη συγκράτηση των ουσιών [Ι123]- MIBG και [11C]-HED από το μυοκάρδιο της αριστερής κοιλίας. Επομένως, η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη για την πρώιμη ανίχνευση δυσαυτονομίας Για την ώρα πάντως χρησιμοποιείται σε περιορισμένη κλίμακα για ερευνητικούς κυρίως σκοπούς. 40, Συμπεράσματα Η ΚΑΝ μπορεί να αποτελεί πρώιμη επιπλοκή του ΣΔ και συνδέεται με αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας. 1-3,73-76 Επομένως είναι ιδιαίτερα σημαντική η αξιοποίηση των μεθόδων που υπάρχουν σήμερα στη διάθεσή μας, τόσο για την πρώιμη διάγνωση και σταδιοποίησή της στην κλινική πράξη όσο και για την καλύτερη κατανόηση της υποκείμενης παθοφυσιολογίας με απώτερο σκοπό τη μελλοντική πρόοδο στη θεραπεία. Είναι λοιπόν παρήγορο ότι ολοένα τείνει να εμπλουτισθεί η διαγνωστική μας μεθοδολογία, με βάση τις νεότερες έρευνες Βιβλιογραφία 1. Aaron I., Raelene E., Braxton D., Roy F., Diabetic Autonomic Neuropathy. Diabetes Care 26: , Μυγδάλης Η.Ν., Νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος. Στο: Μυγδάλης Η.Ν., Διαβητική Νευροπάθεια, Αθήνα, Ιατρικές Εκδόσεις Ζήτα, 2008, Μυγδάλης Η.Ν., Καρδιαγγειακό σύστημα και νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος. Στο: Μυγδάλης Η.Ν., Διαβητική Νευροπάθεια, Αθήνα, Ιατρικές Εκδόσεις Ζήτα, 2008, Ziegler D., Gries F.A., Spuler M., Lessmann F., Diabetic Cardiovascular Autonomic Neuropathy Multicenter Study Group: The epidemiology of diabetic neuropathy. J Diabetes Complications 6: 49-57, Pacher P., Liaudet L., Soriano F.G., Mabley J.G., Szabό E., Szabό C., The role of poly(adp-ribose) polymerase activation in the development of myocardial and endothelial dysfunction in diabetes. Diabetes 51: , Vinik A.I., Maser R.E., Mitchell B.D., Freeman R., Diabetic autonomic neuropathy. Diabetes Care 26: , Edwards J.L., Vincent A.M., Cheng H.T., Feldman E.L., Diabetic neuropathy: mechanisms to management. Pharmacol Ther 120: 1-34, Bannister R., Introduction and classification. In: Bannister R. (Ed). Autonomic failure. A Textbook of clinical disorders of the autonomic nervous system. Oxford, Oxford University Press, 1998, Taskiran M., Rasmussen V., Rasmussen B., Fritz- Hansen T., Larsson H.B., Jensen G.B. et al., Left ventricular dysfunction in normotensive Type 1 diabetic patients: the impact of autonomic neuropathy. Diabet Med 21: , PopBusui R., Kirkwood I., Schmid H., Marinescu V., Schroeder J., Larkin D. et al., Sympathetic dysfunction in type 1 diabetes: association with impaired myocardial blood flow reserve and diastolic dysfunction. J Am Coll Cardiol 44: , Axelrod S., Lishner M., Oz O., Bernheim J., Ravid M., Spectral analysis of fluctuations in heart rate: an objective evaluation of autonomic nervous control in chronic renal failure. Nephron 45: , Lloyd-Mostyn R.H., Watkins P.J., Defective innervations in heart in diabetic autonomic neuropathy. BMJ 3: 15-7, Bennett T., Hosking D.J., Hampton J.R., Cardiovascular control in diabetes mellitus. BMJ 2: , Ewing D.J., Campbell I.W., Clarke B.F., Heart rate changes in diabetes mellitus. Lancet 1: , Consensus statement. Report and recommendations of the Saint Antonio Conference on diabetic neuropathy. Diabetes: 37: , Position paper: Orthostatic hypotension, multiple system atrophy (the Shy Drager syndrome) and pure autonomic failure. J Auton Nerv Syst 58: , Vinik A.I., Ziegler D., Diabetic cardiovascular autonomic neuropathy. Circulation 115: , Hilsted J., Calbo H., Christensen N.J., Impaired cardiovascular responses to graded exercise in diabetic autonomic neuropathy. Diabetes 28: , Fein F.S., Sonnenblick E.H., Diabetic Cardiomyopathy. Prog Crdiovasc Dis 27: , Regan T.J., Congestive heart failure in the diabetic. Annu Rev Med 34: , Hampy R.I., Zoneraich S., Sherman L., Diabetic cardiomyopathy. JAMA 229: , D Ellia J.A., Weinrauch L.A., Healy R.W., Myocardial dysfunction without coronary artery disease in diabetic renal failure. Am J Cardiol 43: , Didangelos T.P., Arsos G.A., Karamitsos D.T., Athyros V.G., Karatzas N.D., Left ventricular systolic and diastolic function in normotensive type 1 diabetic patients with or without autonomic neuropathy: a radionuclide ventriculography study. Diabetes Care 26: , 2003.

10 32 Καλλιόπη Παφίλη 24. Fein F., Scheuer J., Heart disease. In: Rifkin H. Porte D Jr (Eds), Diabetes mellitus: theory and practice. New York: Elsevier, 1990, Niakain E., Haraii Y., Rolak L.A., Silent myocardial infarction and diabetic autonomic neuropathy. Arch Intern Med 146: , Kannel W.B., Abott R.D., Incidence and prognosis of unrecognized myocardial infractions. N Engl J Med , Murray D.P., O Brain T., Mulrooney R., O Suffivan D.J., Autonomic dysfunction and silent myocardial ischaemia on exercise testing in diabetes mellitus. Diabetic Med 7: , Ambepityia G., Kopelman P.J., Ingram B.D., Swash M., Mills P.G., Timmis A.D., Exertional myocardial ischaemia in diabetes: a quantitative of angina perceptual threshold and the influence of autonomic function. J Am Coll Cardiol 15: 71-77, Kirvela M., Scheinin M., Lindgren L., Haemodynamic and catecholamine responses to induction of anaesthesia and tracheal intubation in diabetic and non-diabetic uraemic patients. BJA 74: 60-65, Burgos L.G., Ebert T.J., Asiddao C., Turner L.A., Pattison C.Z., Wang-Cheng R. et al., Increased intraoperative cardiovascular morbidity in diabetics with autonomic neuropathy. Anesthesiology 70: , Kitamura A., Hoshino T., Kon T., Ogawa R., Patients with diabetic neuropathy are at risk of a greater intraoperative reduction in core temperature. Anesthesiology 92: , Veglio M., Chinaglia A., Cavallo-Perin P., QT interval, cardiovascular risk factors and risk of death in diabetes. J Endocrinol Invest 27: , Desouza C.V., Bolli G.B., Fonseca V., Hypoglycaemia, diabetes and cardiovascular events. Diabetes Care 33: , Spallone V., Bernardi L., Ricordi L., Soldà P., Maiello M.R., Calciati A. et al., Relationship between the circadian rhythms of blood pressure and sympathovagal balance in diabetic autonomic neuropathy. Diabetes 42: , Mancia G., De Baker G., Dominiczac A., Cifkova R., Fagard R., Germano G. et al., 2007 ESH- ESC Guidelines for the management of arterial hypertension: the task force for the management of arterial hypertension of the European Society for Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). Blood Press 16: , Hilsted J., Catecholamines and diabetic autonomic neuropathy. Diabet Med 12: , Radice M., Rocca A., Bedon E., Musacchio N., Morabito A., Segalini G., Abnormal response to exercise in middle aged NIDDM patients with and without autonomic neuropathy. Diabetic Med 13: , Genovely H., Pfeifer M.A., R - R Variation: The autonomic test of choice in diabetes. Diabetes Metab Res Rev 4: , Ewing D.J., Martyn C.N., Young R.J., Clarke B.F., The value of cardiovascular autonomic function tests: 10 years experience in diabetes. Diabetes Care 8: , Luciano B., Vincenza S., Martin S., Jannik H., Simona F., Rodica P.B. et al., Methods of investigation for cardiac autonomic dysfunction in human research studies. Diabetes Metab Res Rev 27: , Ziegler D., Diabetic cardiovascular autonomic neuropathy: prognosis, diagnosis and treatment. Diabetes Metab Res Rev 10: , Conny M., Van Ravenswaaij-Arts A., Kollee L.A.A., Hopman J.W.C., Stoelinga G.B.A., Van Gaijin H.P., Heart rate variability. Ann Intern Med 118: , Task Force of the European Society of Cardiology and the North American Society of Pacing and Electrophysiology. Heart rate variability: Standards of measurement, physiological interpretation and clinical use. Circulation 93: , Bellavere F., Balzani I., De Massi J., Carraro M., Carenza P.,Cobelli C. et al., Power spectral analysis of heart rate variations improves assessment of diabetic autonomic neuropathy. Diabetes 41: , Pfeifer M.A., Weinberg C.R., Cook D., Reenan A., Halter J.B., Ensinck J. et al., Autonomic neural dysfunction in diagnosed diabetic subjects. Diabetes Care 7: , 1984;. 46. Mackay D.J., Respiratory sinus arrhythmia in diabetic neuropathy. Diabetologia 24: , Sudkvist G., Almer L-O., Lilja B., Respiratory influence on heart rate in diabetes mellitus. Br Med J 1: , Smith S.E., Smith S.A., Heart rate variability in healthy subjects measured with a bedside computer-based technique. Clin Sci 61: , Ziegler D., Laux G., Dannehl K., Spuler M., Muhlen H., Mayer P. et al., Assessment of cardiovascular autonomic function: age-related normal ranges and reproducibility of spectral analysis, vector analysis and standard tests of heart rate variation and blood pressure responses. Diabetic Med 9: , Ewing D.J., Clarke B.F., Diagnosis and manage-

11 Διαβητική νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος καρδιάς και αγγείων: από την κλινική εικόνα στη διάγνωση 33 ment of diabetic autonomic neuropathy. Br Med J 285: , Task Force of the European Society of Cardiology and the North American Society of pacing and electrophysiology: Heart rate variability. Standards of measurement, physiological interpretation and clinical use. Eur Heart J 17: , Spallone V., Uccioli L., Menzinger G., Diabetic autonomic neuropathy. Diab Metab Res Rev 11: , Malpas S.C., Maling T.J.B., Heart rate variability and cardiac autonomic function in diabetes. Diabetes 39: , Hornung R.S., Mahler R.F., Raferty E.B., Ambulatory blood pressure and heart rate in diabetic patients : an assessment of autonomic function. Diabet Med 6: , Skrapari I., Tentolouris N., Perrea D., Bakoyiannis C., Papazafiropoulou A., Katsilambros N., Baroreflex sensitivity in obesity: relationship with cardiac autonomic nervous system activity. Obesity (Silver Spring) 15: , Skrapari I., Tentolouris N., Katsilambros N., Baroreflex function: determinants in healthy subjects and disturbances in diabetes, obesity and metabolic syndrome. Curr Diabetes Rev 2: , Grigoropoulou P., Eleftheriadou I., Zoupas C., Makrilakis K., Papassotiriou I., Margeli A. et al., Effect of atorvastatin on baroreflex sensitivity in subjects with type 2 diabetes and dyslipidaemia. Diab Vasc Dis Res Oct 23. [Epub ahead of print]. 58. Hohhman R.P., Sinkey C.A., Anderson E.A., Microneurographically determined muscle sympathetic nerve activity levels are reproducible in insulin-dependent diabetes mellitus. J Diabetes Complications 12: , Bernardi L., Clinical evaluation of arterial baroreflex activity in diabetes. Diabetes Nutr Metab 13: , Huggett R.J., Scott E.M., Gilbey S.G., Bannister J., Mackintosh A.F., Mary D.A., Disparity of autonomic control in type 2 diabetes mellitus. Diabetologia 48: , Hilsted J., Parving H.H., Christensen N.J., Benn J., Galbo H., Hemodynamics in diabetic orthostatic hypotension. J Clin Invest. 68: , Hilsted J., Galbo H., Christensen N.J., Impaired responses of catecholamines, growth hormone, and cortisol to graded exercise in diabetic autonomic neuropathy. Diabetes 29: , Bottini P., Tantucci C., Scionti L., Dottorini M.L., Puxeddu E., Reboldi G. et al., Cardiovascular response to exercise in diabetic patients: influence of autonomic neuropathy of different severity. Diabetologia 38: , Hepburn D.A., MacLeod K.M., Frier B.M., Physiological, symptomatic and hormonal responses to acute hypoglycaemia in type 1 diabetic patients with autonomic neuropathy. Diabet Med 10: , Fanelli C., Pampanelli S., Lalli C., Del Sindaco P., Ciofetta M., Lepore M. et al., Long-term intensive therapy of IDDM patients with clinically overt autonomic neuropathy: effects on hypoglycemia awareness and counter-regulation. Diabetes 46: , Dessein P.H., Joffe B.I., Metz R.M., Millar D.L., Lawson M., Stanwix A.E., Autonomic dysfunction in systemic sclerosis: sympathetic overactivity and instability. Am J Med 93: , Vaz M., Kumar M.V., Kulkarni R.N., Rodrigues D., Shetty P.S., Variability of cardiovascular and plasma noradrenaline responses to sustained isometric contraction in normal human subjects. Clin Sci (Lond) 85: 45-49, Stevens M.J., Raffel D.M., Allman K.C., Dayanikli F., Ficaro E., Sandford T. et al. Cardiac sympathetic dysinnervation in diabetes: implications for enhanced cardiovascular risk. Circulation 98: , Stevens M.J., Raffel D.M., Allman K.C., Schwaiger M., Wieland D.M., Regression and progression of cardiac sympathetic dysinnervation complicating diabetes: an assessment by C-11 hydroxyephedrine and positron emission tomography. Metabolism 48: , Schnell O., Muhr D., Weiss M., Dresel S., Haslbeck M., Standl E., Reduced myocardial 123 I-metaiodobenzylguanidine uptake in newly diagnosed IDDM patients. Diabetes 45: , Langen K.J., Ziegler D., Weise F., Piolot R., Boy C., Hübinger A.et al., Evaluation of QT interval length, QT dispersion and myocardial m-iodobenzylguanidine uptake in insulin-dependent diabetic patients with and without autonomic neuropathy. Clin Sci (Lond) 93: , Ziegler D., Weise F., Langen K.J., Piolot R., Boy C., Hübinger A. et al., Effect of glycaemic control on myocardial sympathetic innervation assessed by [123I]metaiodobenzylguanidine scintigraphy: a 4-year prospective study in IDDM patients. Diabetologia 41: , Vinik A.I., Maser R.E., Ziegler D., Neuropathy: the crystal ball for cardiovascular disease? Diabetes Care 33: , Vinik A.I., Maser R.E., Ziegler D., Autonomic imbalance: prophet of doom or scope for hope? Diabet Med 28: , Καραμήτσος Δ.Θ., Διαβητική νευροπάθεια. Στο: Καραμήτσος Δ.Θ., Διαβητολογία, Θεσσαλονίκη, Ιατρικές Εκδόσεις Σιώκης, 2000,

12 34 Κ. Παφίλη 76. Papanas N., Vinik A.I., Ziegler D., Neuropathy in prediabetes: does the clock start ticking early? Nat Rev Endocrinol 7: , Voulgari C., Tentolouris N., Papadogiannis D., Moyssakis I., Perrea D., Kyriaki D. et al., Increased left ventricular arrhythmogenicity in metabolic syndrome and relationship with myocardial performance, risk factors for atherosclerosis, and low-grade inflammation. Metabolism 59: , Voulgari C., Moyssakis I., Perrea D., Kyriaki D., Katsilambros N., Tentolouris N., The association between the spatial QRS-T angle with cardiac autonomic neuropathy in subjects with Type 2 diabetes mellitus. Diabet Med 27: , Thomakos P., Liatis S., Kalopita S., Vlahodimitris I., Stathi C., Katsilambros N. et al., Cigarette smoking is associated with prolongation of the QTc interval duration in patients with type 2 diabetes mellitus. Int J Endocrinol , Papanas N., Boulton A.J., Malik R.A., Manes C., Schnell O., Spallone V. et al., A simple new noninvasive sweat indicator test for the diagnosis of diabetic neuropathy. Diabet Med 30: , Spallone V., Ziegler D., Freeman R., Bernardi L., Frontoni S., Pop-Busui R. et al., Cardiovascular autonomic neuropathy in diabetes: clinical impact, assessment, diagnosis, and management. Diabetes Metab Res Rev 27: , 2011.

Συσχέτιση MIBG με τη λειτουργία της αριστεράς κοιλίας της καρδιάς σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1

Συσχέτιση MIBG με τη λειτουργία της αριστεράς κοιλίας της καρδιάς σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 Συσχέτιση MIBG με τη λειτουργία της αριστεράς κοιλίας της καρδιάς σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 Τριαντάφυλλος Διδάγγελος 1, Ευστράτιος Μωραλίδης 2, Σοφία Μουράτογλου 3, Θεόδωρος Καραμήτσος 3,

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Περιφερική αγγειοπάθεια και σακχαρώδης διαβήτης Μια από τις κύριες

Διαβάστε περισσότερα

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Σ. Θ. Λιάτης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Λαϊκό»

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της νευροπάθειας του αυτονόμου νευρικού συστήματος στη δυσλειτουργία της καρδιάς στο διαβήτη

Ο ρόλος της νευροπάθειας του αυτονόμου νευρικού συστήματος στη δυσλειτουργία της καρδιάς στο διαβήτη Ο ρόλος της νευροπάθειας του αυτονόμου νευρικού συστήματος στη δυσλειτουργία της καρδιάς στο διαβήτη Ν. Τεντολούρης Αναπληρωτής Καθηγητής Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Ειδική Νοσολογία Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Συγκοπτικά επεισόδια καρδιαγγειακής αιτιολογίας: διαγνωστική προσπέλαση

Συγκοπτικά επεισόδια καρδιαγγειακής αιτιολογίας: διαγνωστική προσπέλαση There are no translations available. Γιώργος Κολιός Καρδιολόγος Οι ασθενείς με συγκοπή αποτελούν το 2% των επισκέψεων στα τμήματα έκτακτων περιστατικών. Η ετήσια επίπτωση συγκοπτικών επεισοδίων στα ηλικιωμένα

Διαβάστε περισσότερα

Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ;

Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ; Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ; Δρ. Χρήστος Μανές Παθολόγος µε εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΉΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ Γ..Ν «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ Πρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΜΑΓΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ, Α ΠΑΝ. ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΓΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΜΑΓΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ, Α ΠΑΝ. ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΓΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΜΑΓΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ, Α ΠΑΝ. ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΓΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Δεν έχω να δηλώσω σύγκρουση συμφερόντων ORTHOSTATIC HYPERTENSION: REVIEW ARTICLE ORTHOSTATIC

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ και ΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ και ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ και ΥΠΕΡΤΑΣΗ Εύα Καρπάνου Υπερτασικό Ιατρείο ΩΚΚ Ιωάννινα 28/2/2015 Tuesday, March 10, 15 ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ και ΥΠΕΡΤΑΣΗ Εύα Καρπάνου Υπερτασικό Ιατρείο ΩΚΚ Ιωάννινα 28/2/2015 Tuesday, March 10, 15

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗΣ ΔΥΣΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗΣ ΔΥΣΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗΣ ΔΥΣΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ζαντίδης Ανέστης, Ειδικός Παθολόγος, Υποψήφιος Διδάκτορας Α.Π.Θ. z_anestis@windowslive.com Δεν υπάρχει σύγκρουση

Διαβάστε περισσότερα

Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg.

Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg. Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg. Εισήχθη στην καρδιολογική κλινική για διερεύνηση πρόσθιου θωρακικού

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της μαγνητικής τομογραφίας καρδιάς στον έλεγχο βιωσιμότητας μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου: ενδιαφέρον περιστατικό

Ο ρόλος της μαγνητικής τομογραφίας καρδιάς στον έλεγχο βιωσιμότητας μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου: ενδιαφέρον περιστατικό ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΑΣ Επιστημονική Ένωση Καρδιαγγειακής Απεικόνισης Ο ρόλος της μαγνητικής τομογραφίας καρδιάς στον έλεγχο βιωσιμότητας μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου: ενδιαφέρον περιστατικό Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ (ΠΑΝ): Ο Σφυρο-Βραχιόνιος Δείκτης (ΣΒΔ) ως βασικό διαγνωστικό µέσο της ΠΑΝ

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ (ΠΑΝ): Ο Σφυρο-Βραχιόνιος Δείκτης (ΣΒΔ) ως βασικό διαγνωστικό µέσο της ΠΑΝ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ (ΠΑΝ): Ο Σφυρο-Βραχιόνιος Δείκτης (ΣΒΔ) ως βασικό διαγνωστικό µέσο της ΠΑΝ Dr. ΜΕΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, PhD ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ - ΑΓΓΕΙΟΛΟΓΟΣ Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Στρατιωτικός Ιατρός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

Η ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Η ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Λεβισιανού Δ 1, Κουκούλη Μ.Π. 1, Φουφοπούλου Ε 1, Κωνσταντίνου

Διαβάστε περισσότερα

Μ. Τουμπουρλέκα, Α. Αρβανιτάκη, Σ.Α. Μουράτογλου, Α. Καλλιφατιδης, Θ. Παναγιωτίδης, Μ.Μπαζμπάνη, Γ. Γιαννακούλας, Χ. Καρβούνης

Μ. Τουμπουρλέκα, Α. Αρβανιτάκη, Σ.Α. Μουράτογλου, Α. Καλλιφατιδης, Θ. Παναγιωτίδης, Μ.Μπαζμπάνη, Γ. Γιαννακούλας, Χ. Καρβούνης Παράταση του διαστήματος QTc και αναδιαμόρφωση δεξιάς κοιλίας: μελέτη με μαγνητική τομογραφία καρδιάς σε ασθενείς με προτριχοειδική πνευμονική υπέρταση Μ. Τουμπουρλέκα, Α. Αρβανιτάκη, Σ.Α. Μουράτογλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 4 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ 1 Στις 2 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διδάσκοντες: Α. Καλτσάτου 2016-2017 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (ΑΥ) Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚA

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ. Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ Σύνδρομο μακρού QT Το συγγενές σύνδρομο μακρού

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος για μικροαγγειοπαθητικές επιπλοκές: Πότε και πώς

Έλεγχος για μικροαγγειοπαθητικές επιπλοκές: Πότε και πώς Έλεγχος για μικροαγγειοπαθητικές επιπλοκές: Πότε και πώς Ν. Τεντολούρης Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Ειδική Νοσολογία Πανεπιστημίου Αθηνών & Διαβητολογικό Κέντρο Γ. Ν. Α. Λαϊκό Μικροαγγειοπαθητικές

Διαβάστε περισσότερα

Κ.ΚΙΤΣΙΟΣ, Ε.ΓΕΩΡΕΛΗ, Ν.ΚΑΔΟΓΛΟΥ 1, Β.ΣΤΟΥΠΑΣ, Ι.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, Ν.ΣΑΙΛΕΡ 2, Α.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ

Κ.ΚΙΤΣΙΟΣ, Ε.ΓΕΩΡΕΛΗ, Ν.ΚΑΔΟΓΛΟΥ 1, Β.ΣΤΟΥΠΑΣ, Ι.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, Ν.ΣΑΙΛΕΡ 2, Α.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 24o ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ Κ.ΚΙΤΣΙΟΣ, Ε.ΓΕΩΡΕΛΗ, Ν.ΚΑΔΟΓΛΟΥ 1, Β.ΣΤΟΥΠΑΣ, Ι.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, Ν.ΣΑΙΛΕΡ 2, Α.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, EUROMEDICA

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ. Π Φλεβάρη. Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ. Π Φλεβάρη. Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ Π Φλεβάρη Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα Φυσιολογική βάση DIAGNOSTIC YIELD OF VARIOUS TESTS IN 308 PATIENTS WITH A FINAL DIAGNOSIS ACCORDING TO ESC

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ Σ. Λαγουδάκου, Π. Δερµάτης, Μ. Μαριόλης, Γ. Αρµατάς,

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος της λειτουργίας του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος στον Σακχαρώδη Διαβήτη*

Έλεγχος της λειτουργίας του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος στον Σακχαρώδη Διαβήτη* : 133-144, 2015 Ανασκόπηση Έλεγχος της λειτουργίας του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος στον Σακχαρώδη Διαβήτη* Β. Δούρλιου Περίληψη Η νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος (ΑΝΣ) αποτελεί μία πρώιμη

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Περιλαμβάνει: Λήψη ατομικού ιστορικού Κλινική Εξέταση Ηλεκτροκαρδιογράφημα Υπερηχογράφημα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ VO2=COX A VO2 CO=ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΠΑΡΟΧΗ A VO=ΑΡΤΗΡΙΟ ΦΛΕΒΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ)

Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ) Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ) Αθηνόδωρος Ν. Νικητόπουλος Επεμβατικός Καρδιολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Δεν έχω να δηλώσω κάποια αντίθεση συμφερόντων για την παρούσα ομιλία Τυπικό Στηθαγχικό

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων?

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων? Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων? Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Α Προπαιδευτική Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτογενής πρόληψη των καρδιαγγειακών IFG

Πρωτογενής πρόληψη των καρδιαγγειακών IFG Πρωτογενής πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων στον προ-διαβήτη. Έχει θέση; IFG Δρ Σταύρος Μπούσμπουλας Διευθυντής Γ Παθολογικής Κλινικής & Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου Γ.Ν. Νίκαιας Πειραιά Προ-διαβήτης

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση ΣΝ. Ανίχνευση βιωσιμότητας Διαστρωμάτωση κινδύνου. Εκτίμηση οξέος θωρακικού πόνου. Μετεμφραγματικά Προεγχειρητικά Γενικά

Διάγνωση ΣΝ. Ανίχνευση βιωσιμότητας Διαστρωμάτωση κινδύνου. Εκτίμηση οξέος θωρακικού πόνου. Μετεμφραγματικά Προεγχειρητικά Γενικά Διάγνωση ΣΝ Εκτίμηση της έκτασης και της βαρύτητας της ΣΝ Ανίχνευση βιωσιμότητας Διαστρωμάτωση κινδύνου Μετεμφραγματικά Προεγχειρητικά Γενικά Εκτίμηση οξέος θωρακικού πόνου Καλύτερη ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΩΣ ΑΙΤΙΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

Η ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΩΣ ΑΙΤΙΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Η ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΩΣ ΑΙΤΙΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΜΑΡΙΑ ΜΥΛΩΝΑ Παθολόγος, Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΓΝΑ Λαϊκό ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ Τριάδα του

Διαβάστε περισσότερα

Η εφαρμογή της Καρδιοαναπνευστικής δοκιμασίας κόπωσης σε ασθενείς με Πνευμονική Αρτηριακή υπέρταση

Η εφαρμογή της Καρδιοαναπνευστικής δοκιμασίας κόπωσης σε ασθενείς με Πνευμονική Αρτηριακή υπέρταση Η εφαρμογή της Καρδιοαναπνευστικής δοκιμασίας κόπωσης σε ασθενείς με Πνευμονική Αρτηριακή υπέρταση Κωνσταντίνος Κώντσας, Παρασκευή Τριβήλου, Αναστασία Καραγκιούλη, Ελένη Τριανταφυλλίδη Εργαστήριο Καρδιοαναπνευστικής

Διαβάστε περισσότερα

Μακροαγγειακές επιπλοκές και παράγοντες κινδύνου. Συνύπαρξη και ο ρόλος τους στην αιτιοπαθογένεια και στη βαρύτητα του Διαβητικού Ποδιού.

Μακροαγγειακές επιπλοκές και παράγοντες κινδύνου. Συνύπαρξη και ο ρόλος τους στην αιτιοπαθογένεια και στη βαρύτητα του Διαβητικού Ποδιού. Μακροαγγειακές επιπλοκές και παράγοντες κινδύνου. Συνύπαρξη και ο ρόλος τους στην αιτιοπαθογένεια και στη βαρύτητα του Διαβητικού Ποδιού. Σκούτας Δ, Καραγιάννη Δ, Σέκερη Ζ, Σιώμος Κ,Κοντόπουλος Μ, Λαζαρίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ. Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ»

ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ. Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΑΥ & ΣΔ: Κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως ΑΥ & ΣΔ: Βασικοί παράγοντες ανάπτυξης καρδιαγγειακής

Διαβάστε περισσότερα

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο 35ο Διεθνές Καρδιολογικό Συνέδριο Ξενοδοχείο Hilton Αθήνα Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Νικολέτα Καρτάλη Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Νικολέτα Καρτάλη Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Νικολέτα Καρτάλη Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Burwell et al, Am J Med 1956 SLEEP BREATHING DISORDERS ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΠΝΟΙΩΝ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Συμπτωματικά και ασυμπτωματικά επεισοδία σε ασθενείς με παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή

Συμπτωματικά και ασυμπτωματικά επεισοδία σε ασθενείς με παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή Καρδιολογική κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης Συμπτωματικά και ασυμπτωματικά επεισοδία σε ασθενείς με παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή Π. Παπακωνσταντίνου, Ε. Σημαντηράκης, Ε. Αρκολάκη, Σ. Χρυσοστομάκης, Ε. Κανουπάκης,

Διαβάστε περισσότερα

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ LDL-C : μείζων

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία της Άσκησης Λειτουργία καρδιαγγειακού συστήματος Καρδιαγγειακός έλεγχος κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

Ivabradine. Σημείο δέσμευσης. DiFrancesco D. Curr Med Res Opin. 2005;7:

Ivabradine. Σημείο δέσμευσης. DiFrancesco D. Curr Med Res Opin. 2005;7: Ι.Ε.ΚΑΝΟΝΙΔΗΣ Ivabradine Σημείο δέσμευσης DiFrancesco D. Curr Med Res Opin. 2005;7:1115-1122. Φλεβοκομβικό κύτταρο Ο βηματοδότης της καρδιάς Ακετυλοχολίνη Νορεπινεφρίνη Μουσκαρινικός υποδοχέας Gi - AC

Διαβάστε περισσότερα

TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ

TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ Χατζηελευθερίου Χ., Σαατσόγλου Β., Τσαουσίδης Α., Ουζουνίδης Ι., Λαζαρίδης Χ., Μπακόπουλος Χ., Σαββίδου Ε., Ρωμανίδου Ν., Ματζινού

Διαβάστε περισσότερα

Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ

Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Καρδιακή Ανεπάρκεια Σύνδροµο που χαρακτηρίζεται από Δοµική ή λειτουργική διαταραχή της καρδιάς Αδυναµία επαρκούς παροχής στους ιστούς Παρά

Διαβάστε περισσότερα

Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων. Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ»

Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων. Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ» Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ» Τίτλος της εφημαρίδας St. Louis Post-Dispatch, 13 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της δοκιμασίας αδενοσίνης (adenosine test) στην πρόγνωση συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας

Ο ρόλος της δοκιμασίας αδενοσίνης (adenosine test) στην πρόγνωση συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας Ο ρόλος της δοκιμασίας αδενοσίνης (adenosine test) στην πρόγνωση συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας Α.Φωτογλίδης,Χ.Παπαδόπουλος,Μ.Παυλίδη,Δ.Τάνος,Ε.Παγκουρέλιας,Κ.Ρώσσιος, Γ.Κοτσιούρος,Β.Σκέμπερης,Ν.Φραγκάκης,Μ.Μαυρουδή,Π.Κυριάκου,Β.Βασιλικός

Διαβάστε περισσότερα

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν.

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Καβάλας ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Ο ομιλητής έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικό Σύνδροµο (NCEP) -2ος ορισµός

Μεταβολικό Σύνδροµο (NCEP) -2ος ορισµός Μεταβολικό Σύνδροµο (NCEP) -2ος ορισµός Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. JAMA. 21;285:2486-2497. 2497. Σ ή Σάκχαρο >11 >11 mg% Τριγλυκερίδια >15

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση της άσκησης στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα

Επίδραση της άσκησης στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΘΛΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Επίδραση της άσκησης στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα Φιλίππου Αναστάσιος, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Πηγή: Πρόγραμμα ΥΔΡΙΑ (MIS 346816) 6/10/2015. Δείκτες υγείας αντιπροσωπευτικού δείγματος του πληθυσμού στην Ελλάδα

Πηγή: Πρόγραμμα ΥΔΡΙΑ (MIS 346816) 6/10/2015. Δείκτες υγείας αντιπροσωπευτικού δείγματος του πληθυσμού στην Ελλάδα Δείκτες υγείας αντιπροσωπευτικού δείγματος του πληθυσμού στην Ελλάδα Υπέρταση Υπερχοληστερολαιμία Χρόνια Κατάθλιψη Φαρμακοληψία Ελένη-Μαρία Παπατέστα, Iατρός Επιστημονική Συνεργάτις Ελληνικού Ιδρύματος

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά

Διαβάστε περισσότερα

MESODA. Διαβητολογικό Κέντρο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο»

MESODA. Διαβητολογικό Κέντρο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο» Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΑΡΡΥΘΜΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2: ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ MESODA Αγγελική Αγγελίδη, Ευάγγελος Φουστέρης,

Διαβάστε περισσότερα

εξουδετερώσει πλήρως;

εξουδετερώσει πλήρως; Καρδιαγγειακός Κίνδυνος από την Υπέρταση Τον έχετε εξουδετερώσει πλήρως; «Aυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε μετεμφραγματικούς ασθενείς. Πότε, πώς και σε ποιους;

Πρόληψη αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε μετεμφραγματικούς ασθενείς. Πότε, πώς και σε ποιους; Πρόληψη αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε μετεμφραγματικούς ασθενείς. Πότε, πώς και σε ποιους; Νικόλαος Δαγρές Επίκουρος Καθηγητής Β Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία

Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Θεραπευτική Κλινική Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία Χατζίδου Σοφία - Ηλεκτοφυσιολόγος ΓΝΑ ΑΛεξάνδρα 4 ο Πανελλήνιο Αρρυθμιολογικό Συνέδριο Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα

Προδιαβήτης και µεταβολικό σύνδροµο

Προδιαβήτης και µεταβολικό σύνδροµο Προδιαβήτης και µεταβολικό σύνδροµο ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ Ι. Ιωαννίδης Παθολόγος Υπεύθυνος ιαβητολογικού Ιατρείου και Ιατρείου Παχυσαρκίας Κωνσταντοπούλειο Συγκρότηµα Γ.Ν.Ν.Ιωνίας«Αγία Όλγα» Προδιαβήτης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΑΘΛΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ

ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΑΘΛΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ Ο Μ Α Δ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Π Ρ Ο Λ Η Ψ Η Σ Κ Α Ι Α Π Ο Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Η Σ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΑΘΛΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ Μ Ι Χ. Π Ι Τ Α Ρ Ο Κ Ο Ι Λ Η Σ Ε Π Ι Μ Ε Λ Η Τ Η Σ Α Κ Α Ρ Δ Ι

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ Μοντέλα πρόγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλιάδης Φώτης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ IDF Diabetes Atlas 5th Edition 2012 Update 3.8 million men and women worldwide

Διαβάστε περισσότερα

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου»

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» «Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» Αναστασία Δαμέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γενικό Νοσοκομείο Κορίνθου Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ CONFLICT OF INTEREST ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Να καταγράψει τον επιπολασμό του καρδιαγγειακού κινδύνου σε υπερτασικούς ασθενείς υπό θεραπεία, που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ HEART RATE VARIABILITY

ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ HEART RATE VARIABILITY ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ HEART RATE VARIABILITY Ποσοτική αξιολόγηση του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος μέσω της ανάλυσης Heart Rate Variability Το NervExpress

Διαβάστε περισσότερα

ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ

ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ ηµήτρης Γ. Χατζηχρήστου Καθηγητής Ουρολογίας Ανδρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 01 ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ Ποια είναι τα αγγειακά προβλήµατα της στύσης; Τα αγγειακά

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες. Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC. Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ.

Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες. Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC. Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ. Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ. ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ Πρώιμες κοιλιακές συστολές Μη εμμένουσα κοιλιακή ταχυκαρδία

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Γ.Πατσουράκος Kαρδιολόγος Επιμελητής A Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά

Νικόλαος Γ.Πατσουράκος Kαρδιολόγος Επιμελητής A Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά Νικόλαος Γ.Πατσουράκος Kαρδιολόγος Επιμελητής A Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά 1. Ιστορικό 2. Κλινική εξέταση 3. Εργαστηριακός έλεγχος Αιματολογικός Απεικονιστικός έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

ΦΛΕΒΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. Μία σοβαρή επιπλοκή των παθήσεων της αριστερής κοιλίας. Χαράλαµπος Ι. Καρβούνης Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΦΛΕΒΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. Μία σοβαρή επιπλοκή των παθήσεων της αριστερής κοιλίας. Χαράλαµπος Ι. Καρβούνης Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΦΛΕΒΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. Μία σοβαρή επιπλοκή των παθήσεων της αριστερής κοιλίας. Χαράλαµπος Ι. Καρβούνης Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Φλεβική Πνευµονική Υπέρταση! Ορισµοί.! Επιδηµιολογία-πρόγνωση.!

Διαβάστε περισσότερα

ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ.

ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ. ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ. ΠΩΣ ΜΕΤΡΑΤΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΑ ΔΩΡΟΘΕΑ «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ (ABI) Σφυροβραχιόνιος δείκτης=ankle-brachial Index (ABI) Ο λόγος της συστολικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης

Σακχαρώδης Διαβήτης. Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Σακχαρώδης Διαβήτης Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Number of people with diabetes by IDF Region, 2013 IDF Diabetes Atlas.

Διαβάστε περισσότερα

Διαβήτης και Στεφανιαία Νόσος

Διαβήτης και Στεφανιαία Νόσος Θα πρέπει να διερευνάται η στεφανιαία νόσος στον ασυμπτωματικό διαβητικό; H πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη της στεφανιαίας νόσου στον διαβητικό ασθενή Βογιατζής Ιωάννης Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Υπέρταση Συγγραφική ομάδα:

Άσκηση και Υπέρταση Συγγραφική ομάδα: Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Υπέρταση Συγγραφική ομάδα: Δίπλα Κωνσταντίνα, Λέκτορας ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. Ζαφειρίδης Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρηρωτής

Διαβάστε περισσότερα

CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη;

CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη; CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη; Α.Μπουγας, Β.Τερπος, Δ.Γκολιδακης, Χ.Παπαδοπουλος, Χ.Κυρπιζιδης, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΤΟΥ DIPPING ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΤΟΥ DIPPING ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΤΟΥ DIPPING ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Γ. Μήτρου, Φ. Αθανασίου, Ε. Αμμολοχίτου, Μ. Μανδαράκα Συστεγαζόμενα ιατρεία ΕΟΠΥΥ Χώρα Άνδρου Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια

Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια Άγγελος Γ. Ρηγόπουλος, MD, FESC Leopoldina Krankenhaus Schweinfurt, Germany Πανελλήνια Σεµινάρια Οµάδων Εργασίας 2014, Θεσσαλονίκη 22.02.2014 No+conflict+of+interest.!! Disclosures Μυοκαρδιοπάθειες Davies'MJ.'Heart'2000;83:4697474

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογικός ασθενής και Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ)

Καρδιολογικός ασθενής και Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) Καρδιολογικός ασθενής και Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) 1 Α Ϊ Δ Ο Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Β Α Σ Ι Λ Ι Κ Η Π Ν Η Β Χ Ε Ι Ρ Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Ή Σ Κ Λ Ι Ν Ι Κ Η Σ 4 2 4 Γ Σ Ν Ε Ε Ι Δ Ι Κ Ε Υ Μ Ε Ν Η Σ Τ Η Ν Π Α Θ Ο Λ Ο Γ Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΗbA1c Διάγνωση Σακχαρώδη Διαβήτη

ΗbA1c Διάγνωση Σακχαρώδη Διαβήτη ΗbA1c Διάγνωση Σακχαρώδη Διαβήτη Δρ. Χ. Μανές Παθολόγος Eξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη Διευθυντής Ε.Σ.Υ Π/Θ. Διαβητολογικού Κέντρου Γ.Ν. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» Σακχαρώδης ιαβήτης Κλινικές εκδηλώσεις ιάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

DECODE σχετικός κίνδυνος θνητότητας από κάθε αίτιο σε µη διαβητικά άτοµα

DECODE σχετικός κίνδυνος θνητότητας από κάθε αίτιο σε µη διαβητικά άτοµα DECODE σχετικός κίνδυνος θνητότητας από κάθε αίτιο σε µη διαβητικά άτοµα 2.5 Hazard ratio 2.0 1.5 1.0 0.5 0

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογία αιτιών θανάτου ςε δφο Καποδιςτριακοφσ δήμουσ του Ν. Πιερίασ (πληθυςμιακή μελζτη 20ετίασ 1991-2010)

Επιδημιολογία αιτιών θανάτου ςε δφο Καποδιςτριακοφσ δήμουσ του Ν. Πιερίασ (πληθυςμιακή μελζτη 20ετίασ 1991-2010) Επιδημιολογία αιτιών θανάτου ςε δφο Καποδιςτριακοφσ δήμουσ του Ν. Πιερίασ (πληθυςμιακή μελζτη 20ετίασ 1991-2010) Καραγιάννη Δ. 1, Μπάμπα Α. 2, Σουμανίδησ τ. 2, Ρίζοσ Π 2., Μπαλτζήσ Δ. 3, κούτασ Δ., ΚοτςαμίδηΙ.

Διαβάστε περισσότερα

Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία)

Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία) Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία) Ανδρέας Χ. Γιαννόπουλος Αναπλ. Καθηγητής Παιδιατρικής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. 8 ο Επιστημονικό συνέδριο Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΚΕΔΕΑ Θεσ/νίκης 14-16/3/2019

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Ενδείξεις της δοκιμασίας κόπωσης σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Θ. Τσιλιγιάννης

Ενδείξεις της δοκιμασίας κόπωσης σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Θ. Τσιλιγιάννης Ενδείξεις της δοκιμασίας κόπωσης σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα Θ. Τσιλιγιάννης Παιδίατρος Εξειδικευμένος Παιδοπνευμονολόγος Διευθυντής Παιδοπνευμονολογικού Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία της ρύθμισης μεταβολικών παραμέτρων στην πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπλοκών του διαβήτη: Γλυκαιμική ρύθμιση

Η σημασία της ρύθμισης μεταβολικών παραμέτρων στην πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπλοκών του διαβήτη: Γλυκαιμική ρύθμιση Η σημασία της ρύθμισης μεταβολικών παραμέτρων στην πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπλοκών του διαβήτη: Γλυκαιμική ρύθμιση Ιωάννα Ελευθεριάδου Πανεπιστημιακή Υπότροφος Παθολόγος Α Προπαιδευτική Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

με το Διαβητικό πόδι Μ, ΠαπαντωνίουΣ,Εξιάρα Δ,Γουλή Σκούτας Δ,Καραγιάννη Ε,Ρογκότη Ο,Παππά Τ,Δούκας, Λ,Σακαλή Κ,Μανές

με το Διαβητικό πόδι Μ, ΠαπαντωνίουΣ,Εξιάρα Δ,Γουλή Σκούτας Δ,Καραγιάννη Ε,Ρογκότη Ο,Παππά Τ,Δούκας, Λ,Σακαλή Κ,Μανές Το Κάπνισμα και η σχέση του με το Διαβητικό πόδι Σκούτας Δ,Καραγιάννη Δ,Γουλή Ο,Παππά Ε,Ρογκότη Μ, ΠαπαντωνίουΣ,Εξιάρα Τ,Δούκας, Λ,Σακαλή Κ,Μανές Χ. Διαβητολογικό Κέντρο Π.Γ.Ν.ΠαπαγεωργίουΠαπαγεωργίου

Διαβάστε περισσότερα

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες.

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες. Η JNC-7 εισήγαγε τον όρο «προϋπέρταση» προσδιορίζοντας άτομα των οποίων τα επίπεδα συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) κυμαίνονται μεταξύ 120 έως 139mmHg και 80 έως 89mmHg αντίστοιχα. Chobanian

Διαβάστε περισσότερα

Κλινικές εκδηλώσεις και αντιμετώπιση της διαβητικής νευροπάθειας του αυτονόμου νευρικού συστήματος. Ομιλητής: Ανέστης Ζαντίδης

Κλινικές εκδηλώσεις και αντιμετώπιση της διαβητικής νευροπάθειας του αυτονόμου νευρικού συστήματος. Ομιλητής: Ανέστης Ζαντίδης Κλινικές εκδηλώσεις και αντιμετώπιση της διαβητικής νευροπάθειας του αυτονόμου νευρικού συστήματος Ομιλητής: Ανέστης Ζαντίδης Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων Το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ) Δεν υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές του κύματος P και του φλεβοκόμβου

Διαταραχές του κύματος P και του φλεβοκόμβου Διαταραχές του κύματος P και του φλεβοκόμβου Φροντιστηριακό μάθημα ΗΚΓ Δημήτρης Ασβεστάς Συνεργάτης «Ευρωκλινική Αθηνών» Συνεργάτης ΓΝΑ Ευαγγελισμός Φλεβοκομβική ταχυκαρδία ηρεμίας Δεν είναι αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση της Κιναπρίλης στη Διαβητική Νευροπάθεια του Αυτόνομου και του περιφερικού Νευρικού συστήματος για δύο χρόνια.

Επίδραση της Κιναπρίλης στη Διαβητική Νευροπάθεια του Αυτόνομου και του περιφερικού Νευρικού συστήματος για δύο χρόνια. Επίδραση της Κιναπρίλης στη Διαβητική Νευροπάθεια του Αυτόνομου και του περιφερικού Νευρικού συστήματος για δύο χρόνια. T.Διδάγγελος, K.Τζιόμαλος, Χ.Μαργαριτίδης, Z. Κοντονίνας, I.Στεργίου, Σ. Τσοτουλίδης,

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξία της Αυτομέτρησης στο Σακχαρώδη Διαβήτη

Η Αξία της Αυτομέτρησης στο Σακχαρώδη Διαβήτη Η Αξία της Αυτομέτρησης στο Σακχαρώδη Διαβήτη Τι είναι η αυτομέτρηση; Η αυτομέτρηση είναι: Ο προσδιορισμός του σακχάρου σύμφωνα όμως με τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις των επαγγελματιών υγείας Η αυτομέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης Συντονιστής Διευθυντής. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης Συντονιστής Διευθυντής. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα «Μελέτη TECOS» ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1942 Ηλίας Ν. Μυγδάλης Συντονιστής Διευθυντής Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα 30 ο Επετειακό Πανελλήνιο Συνέδριο ΔΕΒΕ Παρασκευή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ

ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ Στέφανος Γρ.Φούσας MD, FESC, FACC Πρόεδρος Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας ΑΓΡΙΝΙΟ 30/9/2016 Καρδιοπάθειες Στεφανιαία νόσος Βαλβιδοπάθειες Μυοκαρδιοπάθειες Περικαρδίτιδες

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης : Ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου

Σακχαρώδης Διαβήτης : Ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου Σακχαρώδης Διαβήτης : Ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου? Δρ. Χρήστος Μανές Παθολόγος με εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΉΜΑΤΟΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ Γ..Ν «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Η διαταραχή της εφίδρωσης και η ξηροδερμία ως επιπλέον παράγοντας εξέλκωσης: Τρόποι ελέγχου και διαχείρισης αυτών

Η διαταραχή της εφίδρωσης και η ξηροδερμία ως επιπλέον παράγοντας εξέλκωσης: Τρόποι ελέγχου και διαχείρισης αυτών Η διαταραχή της εφίδρωσης και η ξηροδερμία ως επιπλέον παράγοντας εξέλκωσης: Τρόποι ελέγχου και διαχείρισης αυτών Νικόλαος Παπάνας Αν. Καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη Υπεύθυνος Διαβητολογικού

Διαβάστε περισσότερα

Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση

Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Αικατερίνη Αυγεροπούλου, Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Καρδιολογικού Τμήματος, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο ΕΙΣΑΓΩΓΗ Υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές,

Διαβάστε περισσότερα

2018 ESC guidelines for the diagnosis and management of syncope

2018 ESC guidelines for the diagnosis and management of syncope 2018 ESC guidelines for the diagnosis and management of syncope Λίλιαν Μάντζιαρη MD MSc PhD Καρδιολόγος Ηλεκτροφυσιολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Επιστημονικός συνεργάτης Γ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Διαστρωμάτωση κινδύνου σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada. Π Φλεβάρη, Διευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Αττικόν

Διαστρωμάτωση κινδύνου σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada. Π Φλεβάρη, Διευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Αττικόν Διαστρωμάτωση κινδύνου σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada Π Φλεβάρη, Διευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Αττικόν Priori S et al, Eur Heart J 2015 Priori S et al, Circulation

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1942 «Έναρξη ινσουλίνης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: πότε και πως ;» Ηλίας Ν. Μυγδάλης Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα Ειδικό φροντιστήριο

Διαβάστε περισσότερα