Θ ενζργεια και θ ιςχφσ πιο αναλυτικά

Transcript

1

2 Θ τεχνολογία ζχει ςχζςθ με τθν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα, και ςυγκεκριμζνα με τθν προςπάκεια του ανκρϊπου να επιλφςει διάφορα πρακτικά προβλιματα που αντιμετωπίηει, διευκολφνοντασ και βελτιϊνοντασ τισ ςυνκικεσ τθσ ηωισ του. Θ εξζλιξθ τθσ ανκρωπότθτασ είναι ςτενά ςυνδεδεμζνθ με τθ χριςθ ενζργειασ. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ονομαςίεσ των ιςτορικϊν περιόδων τθσ ανκρωπότθτασ, λίκινθ εποχι, εποχι του ςιδιρου ι του χαλκοφ, προζκυψαν από τθ δυνατότθτα των ανκρϊπων να διαχειρίηονται διαφορετικζσ μορφζσ ενζργειασ.

3 Όλεσ οι πθγζσ ενζργειασ ζχουν ζνα κοινό χαρακτθριςτικό. Θ χριςθ τουσ μασ δίνει τθ δυνατότθτα να κζςουμε αντικείμενα ςε κίνθςθ, να μεταβάλουμε κερμοκραςίεσ, να παράγουμε ιχο και εικόνα. Με άλλα λόγια, μασ δίνεται θ δυνατότθτα να παράγουμε ζργο. Θ ιςχφσ ςχετίηεται µε το ζργο που παράγει µια µθχανι ς ζνα χρονικό διάςτθµα. Μποροφµε να µελετιςουµε τθν ιςχφ εξετάηοντασ τουσ κινθτιρεσ δφο όµοιων αυτοκινιτων που ζχουν διαφορετικζσ τελικζσ ταχφτθτεσ και εποµζνωσ διανφουν τθν ίδια απόςταςθ ςε διαφορετικοφσ χρόνουσ.

4 Θ ενζργεια και θ ιςχφσ πιο αναλυτικά

5 Ενέργεια Κάκε φυςικό ςφςτθμα περιζχει (ι εναλλακτικά αποκθκεφει) μία ποςότθτα που ονομάηεται ενζργεια. Ενζργεια είναι θ ικανότθτα ενόσ ςϊματοσ ι ςυςτιματοσ να παράγει ζργο.

6

7 Θ Ενζργεια λοιπόν ζχει πολλά «πρόςωπα». Εμφανίηεται ςαν δυναμικι ενζργεια ςε ζνα τεντωμζνο ελατιριο ςαν κινθτικι για αντικείμενα που πζφτουν από ψθλά ςαν κερμικι ςτον λζβθτα μιασ ατμομθχανισ ςαν θλεκτρικι ςτισ πρίηεσ του ςπιτιοφ μασ ςαν θλιακι ςτισ ακτίνεσ του Ιλιου ςαν χθμικι ςτθ βενηίνθ που καίγεται ι ςαν πυρθνικι ςτα καφςιμα ενόσ πυρθνικοφ αντιδραςτιρα.

8 ΙΣΧΥΣ Θ ιςχφσ είναι ζνα μζγεκοσ που μασ δείχνει πόςο γριγορα παράγεται κάποιο ζργο ι μετατρζπεται μια μορφι ενζργειασ ςε κάποια άλλθ. Μεγάλθ ιςχφσ ςθμαίνει ότι μια οριςμζνθ ποςότθτα ενζργειασ μεταςχθματίηεται ςε μικρό χρόνο, ενϊ μικρι ιςχφσ ςθμαίνει ότι χρειαηόμαςτε πολφ χρόνο για να μετατρζψουμε τθν ίδια ποςότθτα ενζργειασ. Π.χ. Θ μεγάλθ εςτία (μάτι) τθσ θλεκτρικισ κουηίνασ μεταφζρει τριπλάςια κερμότθτα από τθν μικρι και τθν προτιμάμε για ταχφτερο μαγείρεμα.

9

10 και θ υδραυλικι ιςχφσ

11 Οι μορφζσ τθσ ιςχφοσ πιο αναλυτικά 1. Μθχανικι Λςχφσ: είναι θ ιςχφσ που ζχουν οι μθχανζσ κίνθςθσ (αυτοκίνθτο, τρζνο, αεροπλάνο, μοτοςυκλζτα) και μασ δείχνει πόςο δφναμθ ζχει αυτι θ μθχανι. Μονάδεσ μζτρθςθσ τθσ μθχανικισ ιςχφοσ είναι οι ίπποι-άλογα (ΘP).

12 2. Κερμικι Λςχφσ: είναι θ κερμότθτα που μεταφζρεται ςτο περιβάλλον ςτθ μονάδα του χρόνου. Π.χ. το μάτι τθσ κουηίνασ, το ςϊμα ενόσ καλοριφζρ κ.α.. Θ κερμικι ιςχφσ μετριζται ςε κερμίδεσ ανά ϊρα ι Κcal/h.

13 3. Θλεκτρικι Λςχφσ: είναι θ μετατροπι τθσ ενζργειασ των κινοφμενων θλεκτρονίων ςε ωφζλιμθ ιςχφ. Moνάδα μζτρθςθσ είναι το Watt.

14 4. Τδραυλικι Λςχφσ: είναι θ ιςχφσ που οφείλεται ςτθν ενζργεια και ςτθν πίεςθ ενόσ υγροφ π.χ. το κομπρεςζρ ςε ζνα εκςκαπτικό μθχάνθμα (μπουλντόηα) δίνει ςτο ζμβολο (πιςτόνι) κίνθςθσ του εκςκαφζα παροχι λαδιοφ υπό πίεςθ ι θ πίεςθ και θ ενζργεια του νεροφ που πζφτει ςε μια υδραυλικι τουρμπίνα ςε ζνα υδροθλεκτρικό εργοςτάςιο.

15 Χριςθ των πθγϊν ενζργειασ ςτισ διάφορεσ εποχζσ - Λςτορικι αναδρομι Προϊςτορικά χρόνια : Ο άνκρωποσ "τροφοςυλλζκτθσ" χρθςιμοποιεί τθ μυϊκι του ενζργεια για να βρίςκει τθν τροφι του, να φτιάχνει καταφφγια και αργότερα τα πρϊτα απλά εργαλεία από ξφλο, πζτρα, κόκαλα. Αξιοποίθςε επίςθσ τθ μυϊκι ενζργεια των ηϊων είτε για τθ μεταφορά επιβατϊν και αντικειμζνων είτε για όργωμα και άντλθςθ νεροφ ςε ςυνδυαςμό με εργαλεία (π.χ. αλζτρι) και απλζσ μθχανζσ. Οι ςθμαντικότεροι ςτακμοί ςτθν ιςτορία του ανκρϊπου υπιρξαν αναμφιςβιτθτα θ ανακάλυψθ και χριςθ τθσ φωτιάσ και θ επινόθςθ του τροχοφ.

16 τθ λίκινθ εποχι οι κάτοικοι των ςπθλαίων χρθςιμοποίθςαν τθν ενζργεια τθσ φωτιάσ αρχικά για το φωτιςμό, τθ κζρμανςθ και τθ μαγειρικι και με το πζραςμα των χιλιετιϊν για τθ μεταλλουργία και τθν υαλουργία. Σα πρϊτα καφςιμα ιταν τα ξερά χόρτα, το ξφλο, θ κοπριά και ςτθ ςυνζχεια το φυτικό και ηωικό λίποσ (ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ).

17 Αρχαίοσ Περςικόσ ανεμόμυλοσ Αργότερα ο άνκρωποσ ανακάλυψε τθ δφναμθ του ανζμου - αιολικι ενζργεια - τθν οποία χρθςιμοποίθςε ςαν "μθχανικι ενζργεια" για τθν φδρευςθ και άρδευςθ, άλεςθ δθμθτριακϊν, καλάςςιεσ μεταφορζσ. Ιδθ από το 3500 π.χ. ο άνκρωποσ χρθςιμοποίθςε τθν ενζργεια του ανζμου ςτα ιςτιοφόρα πλοία, ενϊ οι πρϊτοι ανεμόμυλοι εμφανίςτθκαν ςτθν Περςία περίπου το 3000 π.χ. και ςτθν Ευρϊπθ, ςτθ Γαλλία ςυγκεκριμζνα, το 1180 π.χ. Λςτιοφόρο

18 Με τθν ανακάλυψθ του τροχοφ του νεροφ περίπου το 200 π.χ., αξιοποιείται θ ενζργεια του νεροφ που ζρρεε ι ζπεφτε, για τθν άλεςθ των ςπόρων - υδραυλικι ενζργεια - και ςιμερα ζχει εξελιχκεί ςτον ςφγχρονο υδροςτρόβιλο για τθν παραγωγι του θλεκτρικοφ ρεφματοσ.

19 Καταςκευι και χριςθ πολφπλοκων μθχανών Οι πρϊτεσ προςπάκειεσ καταςκευισ και χριςθσ πολφπλοκων μθχανϊν που αξιοποιοφν τισ πιο πάνω πθγζσ ενζργειασ, εμφανίηονται περί το 300 π.χ. Ο Αρχιμιδθσ αναφζρεται ανάμεςα ςτουσ πρϊτουσ εφευρζτεσ, κακϊσ το 212 π.χ. με τα κοίλα κάτοπτρα που καταςκευάηει, εκμεταλλεφεται τθν θλιακι ενζργεια και κατακαίει τα ρωμαϊκά πλοία κατά τθν πολιορκία των υρακουςϊν

20 Ο Ιρων ο Αλεξανδρεφσ το 130 π.χ. καταςκευάηει τθν πρϊτθ κερμικι μθχανι που αποτελείται από μια περιςτρεφόμενθ ςφαίρα με δφο ακροφφςια και εκμεταλλεφεται τθ δφναμθ του ατμοφ

21 Εφευρζςεισ Κατά τθ διάρκεια του Μεςαίωνα ( μ.χ.) και τθσ Αναγζννθςθσ ( μ.χ.) εμφανίηονται μερικζσ από τισ ςπουδαιότερεσ εφευρζςεισ, όπωσ το υγρό ι ελλθνικό πυρ (7οσ αιϊνασ-καλλίνικοσ), θ πυξίδα (1180), το τθλεςκόπιο (Γαλιλαίοσ), το ρολόι εκκρεμζσ (1673-Κρίςτιαν Χόιχενσ). Διατυπϊνονται οι βαςικοί νόμοι τθσ Φυςικισ (νόμοσ βαρφτθτασ, παγκόςμιασ ζλξθσ, νόμοι διατιρθςθσ τθσ ενζργειασ κ.λπ.). Εμφανίηονται οι πρϊτεσ χριςιμεσ ατμομθχανζσ, οπότε ξεκινά θ βιομθχανικι επανάςταςθ ( μχ)

22 Θ πρϊτθ θλεκτρικι μπαταρία Θ πρϊτθ θλεκτρικι μπαταρία καταςκευάςτθκε από τον Λταλό Alessandro Volta.

23 1821- Θ εφεφρεςθ τθσ αρχισ τθσ κίνθςθσ του θλεκτρομαγνιτθ από τον Michael Faraday αποτζλεςε τθ βάςθ για τθ καταςκευι του θλεκτρικοφ μοτζρ.

24 Ο νόμοσ του Ohm Θ ανακάλυψθ τθσ ςχζςθσ μεταξφ δφναμθσ, θλεκτρικοφ ρεφματοσ και αντίςταςθσ.

25 Εξόρυξθ πετρελαίου Θ πρϊτθ άντλθςθ πετρελαίου από τον αμερικανό ςυνταγματάρχθ Edwin Drake από βάκοσ 21 μζτρων ςτθν Πενςυλβάνια, ΘΠΑ.

26 Θ πρϊτθ μθχανι εςωτερικισ καφςθσ το 1860 από το Γάλλο εφευρζτθ Ηαν-Ηοηζφ-Ετιζν Λενουάρ τελειοποιείται το 1876 από το Γερμανό μθχανικό Νικολάουσ Όττο, ο οποίοσ καταςκευάηει τθν τετράχρονθ μθχανι Σο πρϊτο εφχρθςτο αυτοκίνθτο, με τρεισ τροχοφσ και ανϊτατθ ταχφτθτα 15 χιλιόμετρα τθν ϊρα, το 1885 από το Γερμανό μθχανικό Καρλ Μπεντσ Σο 1901 γενικεφεται θ πετρελαιοκινοφμενθ μεταφορά, ενϊ ςτα τζλθ του 19ου αιϊνα ανακαλφπτεται ο θλεκτριςμόσ που μεταμορφϊνει τθ ηωι και τθν εργαςία του ανκρϊπου

27 Θ ανακάλυψθ του θλεκτρικοφ λαμπτιρα από τον Thomas Edison.

28 1938 Θ διάςπαςθ του ατόμου Οι Otto Hahn και Fritz Strassmann, πζτυχαν τθ διάςπαςθ του ατόμου ουρανίου.

29 Σο πρϊτο πυρθνικό εργοςτάςιο παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ ςτο Obninsk (ζξω από τθ Μόςχα)

30 Κελιά καυςίμου (Fuel Cells) Θ πρϊτθ πρακτικι εφαρμογι κελιϊν καυςίμου υδρογόνου-οξυγόνου (5kW) αναπτφχκθκε από τον Francis Thomas Bacon

31 Θ χριςθ τθσ πυρθνικισ ενζργειασ από τθ δεκαετία του 1970 που χρθςιμοποιικθκε για τθν κάλυψθ ενεργειακϊν αναγκϊν αλλά δθμιοφργθςε πολλά προβλιματα ςτο περιβάλλον

32 Ο ςφγχρονοσ άνκρωποσ χρθςιμοποιεί όλεσ τισ μορφζσ ανανεϊςιμων και μθ ανανεϊςιμων μορφϊν ενζργειασ για να καλφψει τισ ανάγκεσ του.

33 Πλεονεκτιµατα των Ανανεϊςιµων Πθγϊν Ενζργειασ (ΑΠΕ) Φιλικζσ προσ το περιβάλλον εν εξαντλοφνται Εξυπθρετοφν τισ ενεργειακζσ ανάγκεσ µικρϊν και αναπτυςςόµενων χωρϊν Δεν απαιτοφνται τεράςτιεσ µονάδεσ παραγωγισ οφτε µεταφορά τθσ ενζργειασ ςε µεγάλεσ αποςτάςεισ. Ο εξοπλιςµόσ είναι απλόσ ςτθν καταςκευι και τθ ςυντιρθςθ και ζχει µεγάλο χρόνο ηωισ.

34 Μειονεκτιµατα των Ανανεϊςιµων Πθγϊν Ενζργειασ (ΑΠΕ) Μικρόσ ςυντελεςτισ απόδοςθσ. Γι' αυτό µζχρι τϊρα χρθςιµοποιοφνται ςαν ςυµπλθρωµατικζσ πθγζσ. Δεν καλφπτουν τισ ανάγκεσ µεγάλων αςτικϊν κζντρων. Θ παροχι και απόδοςθ τθσ αιολικισ, υδροθλεκτρικισ και θλιακισ ενζργειασ εξαρτάται από τθν εποχι του ζτουσ αλλά και από το γεωγραφικό πλάτοσ και το κλίµα τθσ περιοχισ. Οι αιολικζσ µθχανζσ δεν είναι κοµψζσ και κεωρείται ότι προκαλοφν κόρυβο και κανάτουσ πουλιϊν. Με τθν εξζλιξθ όµωσ τθσ τεχνολογίασ τουσ και τθ ςωςτι επιλογι χϊρων εγκατάςταςθσ (π.χ. ςε πλατφόρµεσ ςτθν ανοιχτι κάλαςςα) αυτά τα προβλιµατα ζχουν ςχεδόν λυκεί. Για τα υδροθλεκτρικά ζργα λζγεται ότι προκαλοφν ζκλυςθ µεκανίου από τθν αποςφνκεςθ των φυτϊν που βρίςκονται κάτω απ' το νερό κι ζτςι ςυντελοφν ςτο φαινόµενο του κερµοκθπίου.

35 πλεονεκτιματα και μειονεκτιματα των μθ ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ Πλεονεκτιματα: Ζχουν μεγάλθ απόδοςθ, ποικίλεσ χριςεισ, παράγουν ςχετικά φκθνό θλεκτριςμό και είναι εφκολεσ ςτθ μεταφορά Σα κυριότερα μειονεκτιματα αποτελοφν : 1) Οι υψθλζσ εκπομπζσ διοξειδίου του άνκρακα (CO2) και διοξειδίου του κείου (SO2) 2) H περιοριςμζνθ διακεςιμότθτα 3) Tα βλαβερά απόβλθτα 4) Kαι το γεγονόσ ότι δεν είναι δυνατόν να ανανεωκοφν ςε εφλογο χρονικό διάςτθμα κακϊσ θ δθμιουργία τουσ διαρκεί εκατομμφρια χρόνια.

36 Με λίγα λόγια

37 Αντικείμενο μελζτθσ ατομικισ εργαςίασ: ανεμογεννιτρια

38 Θ ανεμογεννιτρια είναι αιολικι μθχανι που μετατρζπει τθν αιολικι ενζργεια (άνεμοσ) ςε μθχανικι και ςτθ ςυνζχεια ςε θλεκτρικι τροφοδοτϊντασ ζτςι με ρεφμα κατοικθμζνεσ περιοχζσ όπωσ πόλεισ, κωμοπόλεισ ι χωριά. Είναι θ εξζλιξθ των γνωςτϊν ςε όλουσ μασ ανεμόμυλων με τθν διαφορά ότι παράγεται θλεκτρικό ρεφμα για να καλφψει τισ ανάγκεσ μασ ςε θλεκτρικι ενζργεια.

39 Γενικζσ αρχζσ λειτουργίασ τθσ ανεμογεννιτριασ Οι ανεμογεννιτριεσ, όπωσ και τα φτερά των αεροςκαφϊν, περιςτρζφονται ςτον άνεμο και τροφοδοτοφν μια θλεκτρικι γεννιτρια θ οποία παράγει θλεκτρικό ρεφμα. Θ ενζργεια που υπάρχει ςτθν κίνθςθ του ανζμου (αιολικι ενζργεια), ρζει γφρω από τα πτερφγια τθσ ανεμογεννιτριασ και προκαλεί τθν κίνθςι τουσ. Σα πτερφγια, είναι ςυνδεδεμζνα με ζναν άξονα ο οποίοσ, κακϊσ κινείται, περιςτρζφει τθν θλεκτρικι γεννιτρια παράγοντασ ζτςι θλεκτρικι ενζργεια.

40 Οι ςφγχρονεσ ανεμογεννιτριεσ χωρίηονται ςε 2 βαςικζσ κατθγορίεσ, τισ οριηόντιου άξονα (που είναι παράλλθλοσ προσ τθν επιφάνεια τθσ Γθσ και ςυνικωσ παράλλθλοσ και με τθν διεφκυνςθ του ανζμου), όπωσ είναι οι παραδοςιακοί ανεμόμυλοι και οι κάκετου άξονα (ο άξονασ κάκετοσ προσ τθν κατεφκυνςθ του ανζμου), όπωσ είναι το μοντζλο Darrieus. οριηόντιου άξονα κάκετου άξονα

41

42 Οι ανεμογεννιτριεσ ςυνικωσ βρίςκονται ςε αιολικά πάρκα και παράγουν ςυνακροιςμζνθ θλεκτρικι ενζργεια που μοιράηεται ςτο τοπικό δίκτυο και διανζμεται ςτουσ καταναλωτζσ όπωσ και ςτα ςυμβατικά εργοςτάςια παραγωγισ ενζργειασ.

43 Θ ιςχφσ που μπορεί να δϊςει μια ανεμογεννιτρια εξαρτάται κυρίωσ από δφο παράγοντεσ: 1. Όςο μεγαλφτερα είναι τα πτερφγια, τόςο μεγαλφτερθ θ ιςχφσ τθσ. Διπλαςιάηοντασ το μικοσ των πτερυγίων, τετραπλαςιάηεται θ ιςχφσ ςε κάκε ταχφτθτα ανζμου. 2. Όςο μεγαλφτερθ είναι θ ταχφτθτα του ανζμου, τόςο μεγαλφτερθ θ ιςχφσ. Με διπλάςια ταχφτθτα ανζμου, οκταπλαςιάηεται θ ιςχφσ τθσ ίδιασ ανεμογεννιτριασ.

44 Όλεσ οι ανεμογεννιτριεσ, χωρίσ να παίηει ρόλο το μζγεκοσ, αποτελοφνται από μερικά βαςικά χαρακτθριςτικά: το ρότορα, τθ γεννιτρια, ζνα ςφςτθμα ελζγχου ταχφτθτασ και τον πφργο Μερικζσ μθχανζσ ζχουν ςυςτιματα προςταςίασ, ζτςι ϊςτε αν ζνα μζροσ χαλάςει το ςφςτθμα προςταςίασ ςταματάει τα πτερφγια ι βάηει τα φρζνα.

45 Πιο αναλςτικά: Μια τςπική ανεμογεννήτπια οπιζοντίος άξονα αποτελείται από τα εξήρ μέπη: Ανεμόμετρο: μετράει τθν ταχφτθτα του ανζμου και μεταβιβάηει τα ανεμολογικά δεδομζνα ςε ζναν ελεγκτι. Πτερφγια: οι περιςςότερεσ ανεμογεννιτριεσ ζχουν δφο ι τρία πτερφγια. Ο άνεμοσ πάνω ςτα πτερφγια δθμιουργεί άνωςθ (lift) που ζχει ςαν αποτζλεςμα μια ροπι γφρω από τον άξονα περιςτροφισ και αναγκάηει τα πτερφγια να περιςτρζφονται. Φρζνο: ζνα διςκόφρενο το οποίο μπορεί να λειτουργεί μθχανικά, θλεκτρικά ι υδραυλικά για να ςταματιςει τον κινθτιρα ςε περίπτωςθ ανάγκθσ. Ελεγκτισ: ο ελεγκτισ ξεκινά τθ μθχανι ςε ταχφτθτεσ ανζμου περίπου 8-16 μίλια τθν ϊρα και κλείνει τθ μθχανι περίπου ςτα 65 μίλια τθν ϊρα. Οι ανεμογεννιτριεσ δε μποροφν να δουλεφουν ςε ταχφτθτεσ ανζμου πάνω απ τα 65 μίλια τθν ϊρα γιατί οι γεννιτριζσ τουσ μποροφν να υπερκερμανκοφν ι/και τα πτερφγιά τουσ να ςπάςουν.

46 Κιβϊτιο ταχυτιτων: οι ταχφτθτεσ ςυνδζουν τον άξονα χαμθλισ ταχφτθτασ με τον άξονα υψθλισ ταχφτθτασ και αυξάνει τθν ταχφτθτα περιςτροφισ από τισ 30 με 60 ςτροφζσ ανά λεπτό ςτισ 1200 με 1500 ςτροφζσ ανά λεπτό. Θ ταχφτθτα περιςτροφισ απαιτείται από τισ περιςςότερεσ γεννιτριεσ για τθν παραγωγι θλεκτριςμοφ. Σο κιβϊτιο ταχυτιτων είναι ζνα ακριβό (και βαρφ) μζροσ μιασ ανεμογεννιτριασ και οι μθχανικοί μελετοφν γεννιτριεσ οι οποίεσ κα λειτουργοφν ςε χαμθλότερεσ ταχφτθτεσ περιςτροφισ και δε κα απαιτοφνται κιβϊτια ταχυτιτων. Γεννιτρια: ςυνικωσ παράγει εναλλαςςόμενο ρεφμα 60 κφκλων. Άξονασ υψθλισ ταχφτθτασ: οδθγεί τθ γεννιτρια. Άξονασ χαμθλισ ταχφτθτασ: ο ρότορασ κινεί τον άξονα χαμθλισ ταχφτθτασ περίπου ςτισ 30 με 60 ςτροφζσ ανά λεπτό. Κζλυφοσ: ο ρότορασ ςυνδζεται με το κζλυφοσ, το οποίο βρίςκεται πάνω απ τον πφργο και περιλαμβάνει το κιβϊτιο ταχυτιτων, τουσ άξονεσ υψθλισ και χαμθλισ ταχφτθτασ, τθ γεννιτρια, τον ελεγκτι και το φρζνο. Ζνα κάλυμμα προςτατεφει τα μζρθ εντόσ του κελφφουσ. Μερικά κελφφθ είναι αρκετά μεγάλα ϊςτε να μπορεί ζνασ τεχνικόσ να κάκεται όρκιοσ μζςα ςε αυτό ενϊ δουλεφει.

47

48 Τα μέπη σύμυωνα με το σσήμα: 1. Πτερφγια 2. τιριξθ πτερυγίου 3. Ενεργοποιθτισ γωνίασ βιματοσ 4. Πλιμνθ 5. τροφζασ 6. Κφρια υποςτιριξθ 7. Κφριοσ άξονασ 8. Φϊτα προειδοποίθςθσ αεροςκαφϊν 9. Κιβϊτιο ταχυτιτων 10. Μθχανικά φρζνα 11. Τδραυλικά ςυςτιματα ψφξθσ 12. Γεννιτρια 13. Μετατροπζασ ιςχφοσ και θλεκτρικόσ ζλεγχοσ, ςυςκευζσ προςταςίασ και αποςφνδεςθσ 14. Ανεμόμετρα 15. Μεταςχθματιςτισ 16. Πλαίςιο τθσ ατράκτου 17. τιριξθ πφργου 18. υςκευι προςανατολιςμοφ εκτροπισ

49

50

51 Φτερωτι Οριηόντιοσ άξονασ Μοτζρ Διπολικό καλϊδιο DC Πυλϊνασ Βάςθ

52 H καταςκευι κα γίνει με ςωλινεσ PVC (ευκείσ, γωνίασ και ταυ), καλϊδιο, μοτεράκι και φτερωτι αερομοντελιςμοφ

53 Πυλώνασ και φτερωτι με ενςωματωμζνο μοτεράκι και καλώδιο Βάςθ ςτιριξθσ

54 Κεφάλαιο 4 Διαδικαςία καταςκευισ ατομικοφ ζργου

55 Μελζτθ Σεχνολογικϊν Ενοτιτων υλλογι πλθροφοριϊν Επιλογι Επιλογι από τθν από τάξθ τθν ενότθτασ τάξθ μελζτθσ και ενότθτασ περιγραφι μελζτθσ (ΕΝΕΡΓΕΛΑ ΚΑΛ ΛΧΤ) υλλογι πλθροφοριϊν Επιλογι Επιλογι Κζματοσ Κζματοσ (καταςκευι ανεμογεννιτριασ οριηοντίου άξονα) Με κριτιρια

56 υλλογι υλικϊν, εξαρτθμάτων και εργαλείων Καταγραφι και Προγραμματιςμόσ εργαςιϊν υλλογι πλθροφοριϊν Δθμιουργία τεχνικϊν ςχεδίων με τθ βοικεια υπολογιςτι Πραγματοποίθςθ καταςκευισ με τθ δθμιουργία των επιμζρουσ τμθμάτων και τθ ςυναρμολόγθςι τουσ υγγραφι γραπτισ εργαςίασ Σελικι παρουςίαςθ

57 Ώρεσ Εργαςίεσ Συλλογι υλικών και εργαλείων Δθμιουργία ςχεδίων Καταςκευι πυλώνα Καταςκευι βάςθσ Καταςκευι επάνω μζρουσ Τοποκζτθςθ καλωδίου και ςτερζωςθ Συναρμολόγθ ςθ 1 θ 2 θ 3 θ 4 θ 5 θ 6 θ 7 θ 8 θ 9 θ 10θ

58 Κεφάλαιο 5 Θ ιςτορικι εξζλιξθ τθσ ανεμογεννιτριασ

59 Ο άνκρωποσ ζχει εκμεταλλευτεί τθν αιολικι ενζργεια από νωρίσ ςτθν ιςτορία του. Θ αιολικι ενζργεια χρθςιμοποιικθκε για πρϊτθ φορά για τθν κίνθςθ των πλοίων. Επίςθσ, οι Κινζηοι, οι Πζρςεσ, οι Ζλλθνεσ και οι Αιγφπτιοι ζχουν χρθςιμοποιιςει τουσ ανεμόμυλουσ για πολλοφσ αιϊνεσ π.χ. και κυρίωσ για το άλεςμα των δθμθτριακϊν. Επιπλζον, οι ανεμόμυλοι χρθςιμοποιοφνταν για άντλθςθ νεροφ.

60 Οι ανεμογεννιτριεσ είναι ςυνζχεια των ανεμόμυλων. Ο ανεμόμυλοσ χρθςιμοποιικθκε για πρϊτθ φορά ωσ ανεμογεννιτρια το 1890 όταν εγκαταςτάκθκε πάνω ςε χαλφβδινο πφργο ο ανεμόμυλοσ του Π. Λα Κοφρ ςτθ Δανία, με ιςχία με ςχιςμζσ και διπλά πτερφγια αυτόματθσ μετάπτωςθσ προσ τθ διεφκυνςθ του ανζμου. Μετά τον Α Παγκόςμιο πόλεμο, ζγιναν πειράματα με ανεμόμυλουσ που είχαν ιςχία αεροτομισ. Σο 1931 μια τζτοια ανεμογεννιτρια εγκαταςτάκθκε ςτθν Κριμαία και θ παραγόμενθ θλεκτρικι ιςχφσ διοχετευόταν ςτο τμιμα χαμθλισ τάςθσ του τοπικοφ δικτφου.

61 Πραγματικζσ ανεμογεννιτριεσ με δφο πτερφγια λειτοφργθςαν κατά ςτισ ΘΠΑ κατά τθ δεκαετία του 1940, ςτθν Αγγλία ςτθ δεκαετία του 1950 κακϊσ και ςτθ Γαλλία. Θ πιο πετυχθμζνθ ανεμογεννιτρια αναπτφχκθκε ςτθ Δανία από τον J.Juul με τρία πτερφγια αλλθλοςυνδεόμενα μεταξφ τουσ και με ζναν πρόβολο ςτο μπροςτινό μζροσ του άξονα περιςτροφισ.

62 τθν Ολλανδία εκτελζςτθκαν πειράματα με αντικείμενο τθ μεταςκευι των παλαιϊν ανεμόμυλων άλεςθσ δθμθτριακϊν, ζτςι ϊςτε θ πλεονάηουςα ενζργεια να χρθςιμοποιείται για θλεκτροπαραγωγι. Χρθςιμοποιικθκε ζνασ αςφγχρονοσ θλεκτροκινθτιρασ που κινοφςε τον ανεμόμυλο (ςε περίπτωςθ άπνοιασ) ι λειτουργοφςε ςαν γεννιτρια, όταν φυςοφςε.

63 Μετά τον Β Παγκόςμιο πόλεμο πολλοί περίμεναν ότι θ αιολικι ενζργεια κα ςυνζβαλλε ςθμαντικά ςτθν παραγωγι θλεκτριςμοφ, αλλά οι προςπάκειεσ ανάπτυξθσ ανεμογεννθτριϊν ατόνθςαν μζχρι τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του Οι προςπάκειεσ αυτζσ ξανάρχιςαν πιο ζντονεσ μετά τθν πρϊτθ πετρελαϊκι κρίςθ (1973) και ςτθρίχκθκαν κατά μεγάλο μζροσ ςτθν ςφγχρονθ αεροδιαςτθμικι τεχνολογία. Ζτςι αναπτφχκθκαν διάφοροι τφποι ανεμογεννθτριϊν και ςτισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 1980 διατίκονταν ςτο εμπόριο ςυγκροτιματα μικρισ ιςχφοσ (μζχρι κιλοβάτ) ενϊ είχαν καταςκευαςτεί και ανεμογεννιτριεσ μεγαλφτερθσ ιςχφοσ (3-4 μεγαβάτ).

64 Οι ανεμογεννιτριεσ προθγμζνθσ τεχνολογίασ που παρουςιάηουν το μεγαλφτερο ενδιαφζρον είναι κυρίωσ δφο τφπων: ανεμογεννιτριεσ οριηοντίου άξονα με πτερφγια και ανεμογεννιτριεσ Νταριζ με κατακόρυφο άξονα (από τον Γάλλο G.J.M. Darrieus που τισ εφεφρε το 1925). Οι ανεμογεννιτριεσ οριηοντίου άξονα, που είναι πιο εξελιγμζνεσ και διαδεδομζνεσ και ζχουν ςυνικωσ δφο ι τρία πτερφγια.

65 τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 1980 είχαν διαπιςτωκεί τα πολυάρικμα τεχνικά και οικονομικά πλεονάςματα που παρουςιάηει θ εγκατάςταςθ αιολικϊν πάρκων, δθλαδι ςυγκροτθμάτων πολλϊν ανεμογεννθτριϊν εγκατεςτθμζνων ςε μια τοποκεςία. Θ εγκατάςταςθ αιολικοφ πάρκου απαιτεί μικρι ςχετικά επιφάνεια ςε ςχζςθ με τισ εγκαταςτάςεισ εκμετάλλευςθσ άλλων μορφϊν ενζργειασ, ενϊ ταυτόχρονα δεν παρεμποδίηει τθν εκμετάλλευςθ τθσ γθσ. Σο πρϊτο αιολικό πάρκο τθσ Ευρϊπθσ εγκαταςτάκθκε το 1982 ςτθν νιςο Κφκνο. Με ιςχφ 100 κιλοβάτ (5 ανεμογεννιτριεσ των 20 κιλοβάτ, τφπου οριηόντιου άξονα με δφο πτερφγια) καλφπτει το 25% των ενεργειακϊν αναγκϊν του νθςιοφ.

66 Θ χϊρα μασ, με μεγάλθ παράδοςθ ςτθν εκμετάλλευςθ τθσ αιολικισ ενζργειασ, προςφζρεται ιδιαίτερα για τθν αξιοποίθςθ αυτισ τθσ ανανεϊςιμθσ και κακαρισ πθγισ αφοφ διακζτει ιςχυροφσ ανζμουσ, βουνοκορφζσ και απομονωμζνα νθςιά. Θ Ελλάδα διακζτει πλοφςιο αιολικό δυναμικό και γι αυτό τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ εγκακίςτανται όλο και περιςςότερεσ ανεμογεννιτριεσ.

67 Πράγματι μεμονωμζνεσ ανεμογεννιτριεσ και αιολικά πάρκα λειτουργοφν ιδθ ςε αρκετζσ περιοχζσ, με τάςθ να αυξθκοφν τα επόμενα χρόνια. υγκεκριμζνα, από το 1982 που εγκαταςτάκθκε από τθ ΔΕΘ το πρϊτο αιολικό πάρκο ςτθν Κφκνο, μζχρι ςιμερα, ζχουν δθμιουργθκεί αιολικά πάρκα ςτθν Κριτθ, τθν Εφβοια, τθ Χίο, τθ Μυτιλινθ, τθ άμο κ.α.

68 Κεφάλαιο 6 Επιςτθμονικά ςτοιχεία και κεωρίεσ που ςχετίηονται με τθν ανεμογεννιτρια Αρχι λειτουργίασ τθσ ανεμογεννιτριασ

69 Σο λειτουργικό ςφςτθμα τθσ ανεμογεννιτριασ φαίνεται αρκετά περίπλοκο, κι όμωσ είναι πράγματι πολφ απλό. Ο ςτόχοσ για τον οποίο καταςκευάςτθκε θ ςυγκεκριμζνθ μθχανι είναι για να μετατρζπει τθν αιολικι ενζργεια ςε θλεκτρικι, όμωσ αυτό δεν επιτυγχάνεται παρά μόνο με τθ διαμεςολάβθςθ τθσ κινθτικισ ενζργειασ Αιολικι ενζργεια Κινθτικι ενζργεια Θλεκτρικι ενζργεια

70 H αιολικι ενζργεια δθμιουργείται ζμμεςα από τθν θλιακι ακτινοβολία, γιατί θ ανομοιόμορφθ κζρμανςθ τθσ επιφάνειασ τθσ γθσ προκαλεί τθ μετακίνθςθ μεγάλων μαηϊν αζρα από τθ μια περιοχι ςτθν άλλθ, δθμιουργϊντασ ζτςι τουσ ανζμουσ. Είναι μια ιπια μορφι ενζργειασ, φιλικι προσ το περιβάλλον, πρακτικά ανεξάντλθτθ, γι' αυτό και λζγεται» ανανεϊςιμθ».

71 ΛΕΛΣΟΤΡΓΛΑ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΘΣΡΛΑ Εφόςον ο αζρασ βρίςκεται ςε ικανοποιθτικά επίπεδα, τα πτερφγια τθσ ανεμογεννιτριασ αρχίηουν να περιςτρζφονται. Κακϊσ κινοφνται προσ τθ φορά του ανζμου, ο άξονασ χαμθλισ περιςτροφισ (ν. 5) περνάει μζςα ςε ζνα κιβϊτιο μετάδοςθσ κίνθςθσ - το κιβϊτιο ταχυτιτων( ν.6) - το οποίο και αυξάνει τθν ταχφτθτα τθσ κίνθςθσ. ε περίπτωςθ που θ ταχφτθτα υπερβαίνει κάποιο ςυγκεκριμζνο όριο, τότε το φρζνο (ν.4) ελαττϊνει και περιορίηει τθν υπερβολικι αφξθςθ περιςτροφισ των πτερυγίων, για να περιοριςτεί θ φκορά τθσ τουρμπίνασ και να αποφευχκεί θ καταςτροφι τθσ. το τζλοσ, αυτι θ ενζργεια καταλιγει ςτθν γεννιτρια (ν.7), τθν οποία και περιςτρζφει παράγοντασ θλεκτριςμό. Όλθ αυτι θ ενζργεια αποκθκεφεται ςε ειδικζσ μονάδεσ θλεκτροπαραγωγικζσ- ςυνικωσ κοντά ςτισ ανεμογεννιτριεσ

72 Θ ταχφτθτα του ανζμου πρζπει να είναι περιςςότερο από 15 χλμ. τθν ϊρα για να μπορζςει μια κοινι τουρμπίνα να παράγει θλεκτριςμό. Οι ανεμογεννιτριεσ παράγουν περίπου Kw θ κάκε μία ( 1Kw μπορεί να ανάψει περίπου 100 λάμπεσ των 100w.) Ανεμόμετρο

73 Ζχει υπολογιςτεί, πωσ θ ενζργεια που παράγεται από μερικζσ χιλιάδεσ ανεμογεννιτριεσ, αρκεί για να αντικαταςτιςει τθν ενζργεια που παράγεται από τθν καφςθ εκατομμυρίων βαρελιϊν πετρελαίου ι τθ λειτουργία ενόσ μικροφ πυρθνικοφ εργοςταςίου!

74 Μεταφορά θλεκτρικοφ ρεφματοσ από τισ γεννιτριεσ ςτισ θλεκτροπαραγωγικζσ μονάδεσ και ςτα δίκτυα τθσ χϊρασ Κακϊσ θ γεννιτρια περιςτρζφεται παράγει θλεκτριςμό μζχρι και volt. Σο θλεκτρικό ρεφμα περνάει πρϊτα από ζναν μεταςχθματιςτι ςτθν θλεκτροπαραγωγικι μονάδα, ο οποίοσ ανεβάηει τθν τάςθ του ςε volt (υψθλι τάςθ). Θ διαδικαςία αυτι γίνεται για να μεταφερκεί φςτερα το θλεκτρικό ρεφμα μζςα από τα καλϊδια μεταφοράσ με περιςςότερθ αςφάλεια. Σα μεγάλα, χοντρά ςφρματα των καλωδίων του δικτφου θλεκτροδότθςθσ τθσ κάκε χϊρασ είναι καταςκευαςμζνα από χαλκό ι αλουμίνιο για να υπάρχει μικρότερθ αντίςταςθ ςτθ μεταφορά του ρεφματοσ. Όςο μεγαλφτερθ είναι αντίςταςθ του ρεφματοσ τόςο πιο πολφ κερμαίνεται και το ςφρμα, οπότε, αναγκαςτικά κάποιο ποςό τθσ θλεκτρικισ ενζργειασ χάνεται και μετατρζπεται ςε κερμικι. Σα ςφρματα τελικά καταλιγουν ςε ζνα υποςτακμό όπου οι μεταςχθματιςτζσ μετατρζπουν τθν υψθλι τάςθ ςε χαμθλι για να μπορζςουν να λειτουργιςουν οι θλεκτρικζσ ςυςκευζσ.

75 Κεφάλαιο 7 Χρθςιμότθτα του ζργου για τον άνκρωπο και τθν κοινωνία

76 Θ χριςθ τθσ ανεμογεννιτριασ ςυνζβαλε ςθμαντικά ςτθν κακθμερινότθτα του ανκρϊπου και αποτελεςματικά ςτθν ανάπτυξθ τθσ κοινωνίασ. Ζτςι λοιπόν αρκετά νοικοκυριά, θ βιομθχανία και θ βιοτεχνία χρθςιμοποιοφν τθν ενζργεια αυτι για να μπορζςουν να λειτουργιςουν και να αναπτυχτοφν ακόμθ περιςςότερο. Επινοϊντασ λοιπόν ο άνκρωποσ τθ μορφι αυτισ τθσ ενεργείασ είναι πιο άνετο το βιοτικό του επίπεδο, το κοινωνικό κακϊσ και το οικονομικό. τθν οικονομία πλζον προςτζκθκε μια νζα πθγι ενζργειασ πιο οικονομικι από τθν τιμι των άλλων ανταγωνίςιμων μορφϊν ενεργείασ. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

77 Λδιαίτερθ είναι θ προςφορά των οφειλϊν τθσ ενζργειασ αυτισ ςτθν προςταςία του φυςικοφ μασ περιβάλλοντοσ. Χαρακτθρίηεται ωσ θ πιο ιπια μορφι ενζργειασ για το περιβάλλον, όπου δθλαδι παράγεται ενζργεια χάρθ ςτθ μετατροπι τθσ αιολικισ ενζργειασ ςε θλεκτρικι χωρίσ να ρυπαίνουμε το περιβάλλον από τισ καφςεισ του άνκρακα, εξοικονομοφμε ορυκτοφσ πόρουσ, δεν ζχουμε επιπτϊςεισ ςτο μορφολογικό τοπίο- ανάγλυφο, δεν παρατθρείται το φαινόμενο τθσ όξινθσ βροχισ ϊςτε να ζχουμε επιπτϊςεισ ςτα δάςθ, ςτισ λίμνεσ και ςτουσ υδάτινουσ πόρουσ, όπωσ ποτάμια, ρυάκια κλπ. Θ ανεμογεννιτρια δεν μολφνει οφτε καταςτρζφει το περιβάλλον. Επίςθσ δεν χρειάηεται μεγάλο χϊρο όπωσ τα εργοςτάςια παραγωγισ θλεκτριςμοφ. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

78 Οι πιο διαδεδομζνεσ ανθςυχίεσ για τισ αρνθτικζσ επιπτϊςεισ από τθ χριςθ των ανεμογεννθτριϊν.

79 Προκαλοφν προβλιματα κορφβου οι ανεμογεννιτριεσ; Οι καταςκευαςτζσ ςυνεχϊσ βελτιϊνουν τισ ανεμογεννιτριεσ και τισ κάνουν όλο πιο ακόρυβεσ. Ελαχιςτοποιοφν τουσ μθχανικοφσ και αεροδυναμικοφσ κορφβουσ με κατάλλθλθ ςχεδίαςθ, θχομονωτικι επζνδυςθ και μθχανιςμοφσ ςτιριξθσ. Σο επίπεδο του αντιλθπτοφ κορφβου από μία ςφγχρονθ ανεμογεννιτρια ςε απόςταςθ 200 μζτρων, είναι μικρότερο από αυτό που αντιςτοιχεί ςτο επίπεδο κορφβου μιασ μικρισ επαρχιακισ πόλθσ και βεβαίωσ δεν αποτελεί πθγι ενόχλθςθσ. Οι ανεμογεννιτριεσ εγκακίςτανται ςε ελάχιςτθ απόςταςθ 500 μζτρων από τουσ οικιςμοφσ, το επίπεδο είναι ακόμθ χαμθλότερο και αντιςτοιχεί πλζον ςε αυτό ενόσ ιςυχου κακιςτικοφ. Ο πιο εφκολοσ και αποτελεςματικόσ τρόποσ, για να πειςκεί κανείσ για το ηιτθμα του κορφβου είναι μια επίςκεψθ ςε ζνα αιολικό πάρκο μια μζρα που οι ανεμογεννιτριεσ βρίςκονται ςε κανονικι λειτουργία. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

80 Δθμιουργοφν προβλιματα θλεκτρομαγνθτικϊν παρεμβολϊν οι ανεμογεννιτριεσ; Θ ανθςυχία αυτι ςυνικωσ αναφζρεται ςε προβλιματα που προκαλοφν οι ανεμογεννιτριεσ ςε ςτακμοφσ τθλεόραςθσ ι ραδιοφϊνου (παράςιτα κλπ.) Σα πτερφγια των ςφγχρονων ανεμογεννθτριϊν καταςκευάηονται αποκλειςτικά από ςυνκετικά υλικά (όχι μεταλλικά), τα οποία ζχουν ελάχιςτθ επίπτωςθ ςτθν μετάδοςθ των εκπομπϊν του ραδιοφϊνου και τθσ τθλεόραςθσ. Σα αιολικά πάρκα καταςκευάηονται ςε κατάλλθλεσ αποςτάςεισ από ραδιοφωνικοφσ και τθλεοπτικοφσ ςτακμοφσ. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

81 Δθμιουργοφν αιςκθτικά προβλιματα και προςβολι του φυςικοφ περιβάλλοντοσ οι ανεμογεννιτριεσ; Θ οπτικι όχλθςθ είναι κάτι που διαφζρει από άνκρωπο ςε άνκρωπο. Αν κάνουμε μια απλι ςφγκριςθ μεταξφ ενόσ κερμικοφ ςτακμοφ παραγωγισ (π.χ. με λιγνίτθ), και ενόσ αιολικοφ πάρκου είναι φανερό ότι θ οπτικι όχλθςθ του πρϊτου είναι πολφ μεγαλφτερθ από το δεφτερο. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

82 Ζχουν επίδραςθ οι ανεμογεννιτριεσ ςτισ γεωργικζσ και κτθνοτροφικζσ δραςτθριότθτεσ; Δεν υπάρχει καμία ζνδειξθ ότι τα αιολικά πάρκα επιβαρφνουν τθ γεωργία ι τθν κτθνοτροφία. ε μερικά αιολικά πάρκα ζχει παρατθρθκεί ςυγκζντρωςθ αιγοπροβάτων ςτθ ςκιά που προςφζρουν οι πφργοι των ανεμογεννθτριϊν. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

83 Ζχουν επιπτϊςεισ ςτον πλθκυςμό των πουλιϊν οι ανεμογεννιτριεσ; Από μελζτεσ που ζχουν γίνει ςε ευρωπαϊκζσ χϊρεσ όπωσ θ Γερμανία, θ Ολλανδία, θ Δανία και θ Αγγλία ζχει φανεί ότι οι ανεμογεννιτριεσ δεν προκαλοφν ιδιαίτερο πρόβλθμα. Ζχει υπολογιςκεί ότι ςτο ςυνολικό αρικμό πουλιϊν που ςκοτϊνονται κάκε χρόνο. 20 κάνατοι οφείλονται ςε ανεμογεννιτριεσ κάνατοι οφείλονται ςτουσ κυνθγοφσ κάνατοι οφείλονται ςε πρόςκρουςθ με οχιματα και τισ γραμμζσ μεταφοράσ θλεκτρικισ ενζργειασ. Πθγζσ ςτοιχείων : 1..Greenpeace 2. EWEA 3.CRES

84 Κεφάλαιο 9 Κόςτοσ καταςκευισ

85 Τλικά 1 ςωλινασ PVC διαμζτρου 2 εκ. και μικουσ 43 εκ. 3 ςωλινεσ PVC διαμζτρου 2 εκ. και μικουσ 33 εκ. Κόςτοσ 0,70 2,10 (3 x 0,70 ) 4 ταυ PVC διαμζτρου 2,02 εκ. 3 (4 x 0,75 ) 4 γωνίεσ PVC διαμζτρου 2,02 εκ. 3 (4 x 0,75 ) Διπολικό καλϊδιο 50 εκ. 0,50 Φτερωτι αερομοντελιςμοφ 1 Θλεκτρικι γεννιτρια ιςχφοσ 0,5 watt 2 2 βίδεσ και 2 ροδζλεσ 0,60 Κόςτοσ υλικϊν 12,9 5 ϊρεσ εργαςίασ 20 (5 x 4 ) φνολο : 32,9

86 Τέλος Παρουσίασης

87 ΠΘΓΕ ΠΛΘΡΟΦΟΡΘΘ: 1. ΒΛΚΛΠΑΛΔΕΛΑ : ΠΕΚΑΣΕ : %CE%B5%CE%B9%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D%CF%82.pdf 3. ΚΖΝΣΡΟ ΠΕΡΛΒΑΛΛΟΝΣΛΚΘ ΕΚΠΑΛΔΕΤΘ ΚΑΣΟΡΛΑ:

88 Google Εικόνεσ

89 _grapti_ergasia_a/40_anemogennitria.pdf Άλλεσ πθγζσ: %CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AD%CF%82- %CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82- %CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF

90 Χριςιμα βίντεο για τθν καταςκευι: