Χάιντεγκερ: Το Είναι, ο χρόνος, η ιστορία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Χάιντεγκερ: Το Είναι, ο χρόνος, η ιστορία"

Transcript

1 Παναγιώτης Θανασάς Χάιντεγκερ: Το Είναι, ο χρόνος, η ιστορία Στο πρώτο μάθημα μιας από τις πολλές πανεπιστημιακές παραδόσεις του για τον Αριστοτέλη, ο Μάρτιν Χάιντεγκερ (Martin Heidegger) θεώρησε αναγκαία την εξής αναφορά στη βιογραφία του φιλοσόφου από τα Στάγειρα: «Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε, εργάστηκε και πέθανε». Δύσκολα μπορεί να διατυπώσει κανείς με πιο παραστατικό τρόπο τη θέση ότι ο βίος ενός φιλοσόφου είναι αδιάφορος για το φιλοσοφικό του έργο, ότι σημασία έχουν μόνο τα κείμενα που παρήγαγε η φιλοσοφική του εργασία και τίποτε πέραν αυτών. Στην περίπτωση του ίδιου του Χάιντεγκερ, ωστόσο, η αποδοχή μιας τέτοιας θέσης εμφανίζεται προβληματική. Ο βίος του σκιάζεται από μια βραχύβια, αλλά έντονη πολιτική δραστηριοποίηση κατά τη δεκαετία του 1930 υπέρ του εθνικοσοσιαλιστικού καθεστώτος, με αποκορύφωμα την ανάληψη της θέσης του Πρύτανη του Πανεπιστημίου του Freiburg το Το θέμα αυτής της πολιτικής εμπλοκής έχει αναλυθεί κατά κόρον, και αυτό που πλέον σταδιακά επικρατεί είναι μια ψύχραιμη θεώρηση: Η χαϊντεγκεριανή φιλοσοφία ήταν ανοιχτή στη ναζιστική παρέκκλιση, δεν την εμπεριείχε όμως στον βαθύτερο πυρήνα της, ούτε οδηγούσε αναγκαστικά σε αυτήν. Η φιλοσοφική πτυχή αυτής της παρέκκλισης συνίσταται στην πλήρη απουσία μιας αυτόνομης πολιτικής και κοινωνικής προβληματικής από το έργο του και στην επιστράτευση κατηγοριών που αφορούσαν την ατομική ύπαρξη, όταν θέλησε να προσδιορίσει τη συλλογική ύπαρξη ενός λαού. Οι ολοκληρωτικές θέσεις προέκυψαν έτσι ως αποτέλεσμα μιας επιπόλαιης μετάβασης «εις άλλον γένος», και όχι βέβαια ως απόρροια μιας εγγενώς «φασιστικής φιλοσοφίας». Η μορφή του φιλοσοφικού έργου του Heidegger εμφανίζει μια σπάνια ιδιαιτερότητα, αν όχι μοναδικότητα: ο φιλόσοφος δεν έχει γράψει ούτε ένα εκτενές και ολοκληρωμένο έργο μεγάλων αξιώσεων, στο οποίο να αποτυπώνεται με τρόπο συνεκτικό η φιλοσοφική του θεώρηση. Το πιο γνωστό κείμενό του, το περίφημο Είναι και χρόνος (1927 στο ε- ξής: ΕκΧ), υπήρξε με τα λόγια του ίδιου του Χάιντεγκερ, και για λόγους που θα αναλύσουμε στη συνέχεια μια «αποτυχία» κολοσσιαίας αξίας. Είχε προηγηθεί η δημοσίευση της επί υφηγεσία διατριβής του (1916), η οποία, παρά τη σημασία της, σε καμία περίπτωση δεν άφηνε να διαφανεί η φιλοσοφική του εμβέλεια, για να ακολουθήσει ένα 1

2 βιβλίο για τον Καντ (1929) και μια μακρά ακολουθία μικρών κειμένων-δοκιμών, τα ο- ποία δημοσιεύθηκαν αυτόνομα ή σε ευρύτερες συλλογές. Όσο κι αν προξενεί εντύπωση, το χαϊντεγκεριανό ολοκληρωμένο opus magnum δεν υφίσταται! Το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο, δεν οφείλεται σε μια προσωπική ιδιαιτερότητα του φιλοσόφου, αλλά αφορά την ίδια τη φιλοσοφία του, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο κατανοούσε το χαρακτήρα και την αποστολή της φιλοσοφικής δραστηριότητας στην εποχή μας. Χαρακτηριστικοί είναι οι τίτλοι των δύο σημαντικότερων τόμων που περιέχουν κείμενα τα οποία γράφτηκαν μετά το ΕκΧ: Δρόμοι στο δάσος (Holzwege, 1950) και Οδοδείκτες (Wegmarken, 1967). Όπως υποδηλώνουν οι τίτλοι, τα κείμενα αυτά δεν αποτυπώνουν μια αλήθεια που ο φιλόσοφος έχει συλλάβει και αποφασίζει να διακοινώσει, αλλά αποτελούν στοχαστικές απόπειρες που υποσημαίνουν δρόμους, δυνατότητες και προοπτικές, αποτυπώνοντας μια πορεία αναζήτησης που βρίσκεται διαρκώς καθοδόν. Ειδικά ο πρώτος από αυτούς τους τίτλους στην κυριολεκτική του σημασία δηλώνει δρόμους που διανοίγονται στο δάσος για την ξύλευση, ενώ στην κοινή, μεταφορική του χρήση σημαίνει την έλλειψη διόδου και προοπτικής, την απατηλή οδό, το αδιέξοδο. Σε σημείωμά του στην αρχή του τόμου, ο Χάιντεγκερ λαμβάνει αποστάσεις από αυτήν τη μεταφορική σημασία και επεξηγεί τη δική του χρήση, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Στο δάσος [Holz] υπάρχουν δρόμοι που συνήθως χάνονται στη βλάστηση, καταλήγοντας απότομα σε αδιέξοδα. Ονομάζονται Holzwege. Ο καθένας τους οδεύει χωριστά, αλλά μέσα στο ίδιο δάσος. Συχνά δίνεται η εντύπωση ότι ο ένας μοιάζει με τον άλλο. Πρόκειται όμως για απλή εντύπωση. Υλοτόμοι και δασοφύλακες γνωρίζουν τους δρόμους. Γνωρίζουν τι σημαίνει να βρίσκεται κανείς πάνω σε έναν Holzweg». Είναι προφανές ότι ο ίδιος ο Χάιντεγκερ εκλαμβάνει τις δικές του στοχαστικές απόπειρες ως μια σειρά οδεύσεων σε διαφορετικούς Holzwege. Οι δρόμοι αυτοί δεν διαπερνούν το δάσος, δεν οδηγούν έξω από αυτό, αλλά σταματούν και χάνονται μέσα του. Για τους πολλούς, κάθε τέτοιος δρόμος συνιστά αδιέξοδο, και σε κάθε περίπτωση μοιάζει απαράλλακτα με τους υπόλοιπους, αποτελώντας επανάληψή τους. Μόνο όποιος γνωρίζει έχει την ικανότητα να τους ξεχωρίζει και να αποτιμά την ιδιαίτερη βαρύτητα που έχει η όδευση πάνω στον καθένα τους. Σημασία, εξάλλου, δεν έχει η έξοδος από το δάσος, αλλά η παραμονή εντός του, πάντοτε «μέσα στο ίδιο δάσος» με άλλα λόγια, και χρησιμοποιώντας πλέον μια πιο φιλοσοφική εννοιολογία, σημασία έχει η παραμονή της σκέψης σε ένα πεδίο που ορίζεται από το ίδιο το Είναι. 2

3 Το ερώτημα για το Είναι κατευθύνει το σύνολο της στοχαστικής διαδρομής του Χάιντεγκερ. Πρόκειται, ωστόσο, για ένα ερώτημα που στο πλαίσιο αυτής της διαδρομής αποκτά διαφορετικές σημασίες και λειτουργίες συγχρόνως, πρόκειται για ένα ερώτημα που συχνά αποδεικνύεται ερμηνευτικά προβληματικό, αφού πολλοί μελετητές αναφέρονται σε αυτό ωσάν να αποτελούσε κάτι αυτονόητο, κάτι δεδομένο και πασίγνωστο, περιοριζόμενοι στην αστόχαστη αναπαραγωγή των σχετικών αναφορών και επικλήσεων του φιλοσόφου. Επειδή λοιπόν το περίφημο «Είναι» αποτελεί ένα προσωνύμιο που αποδίδεται σε ποικίλες και συχνά ασυναφείς έννοιες και ερωτήματα, πιστεύουμε ότι η πρόσβαση στη χαϊντεγκεριανή σκέψη οφείλει να ξεκινά από τη διάκριση αυτών των διαφορετικών παραμέτρων που προσδιορίζουν τη χρήση του «Είναι». Μια συνήθης διάκριση που γίνεται εν όψει του έργου του Χάιντεγκερ είναι εκείνη που διαχωρίζει το ΕκΧ από το «ύστερο» έργο του, με σημείο τομής τη «στροφή» που έλαβε χώρα το 1929/30, όταν έγινε σαφές ότι το ΕκΧ δεν επρόκειτο να ολοκληρωθεί ποτέ. Το σχήμα αυτό δεν είναι λανθασμένο, είναι όμως ελλιπές, αφού αδυνατεί να ενσωματώσει την πρώιμη (και πιθανότατα πιο παραγωγική) περίοδο της χαϊντεγκεριανής σκέψης: την περίοδο της πανεπιστημιακής του διδασκαλίας ως βοηθού του Χούσσερλ (E. Husserl) στο Φράιμπουργκ (Freiburg, ) και ως καθηγητή φιλοσοφίας στο Μάρμπουργκ (Marburg, ). Είδαμε, βέβαια, ότι την περίοδο αυτή, με εξαίρεση το ημιτελές ΕκΧ, ο Χάιντεγκερ δεν δημοσίευσε τίποτε. Πρόκειται όμως για μια περίοδο πνευματικής ωρίμανσης που διέρχεται μέσα από τη διδακτική δραστηριότητα του φιλοσόφου, αναδεικνύοντάς τον σε «κρυφό βασιλιά» της γερμανικής φιλοσοφικής σκηνής. Μια πλήρη εικόνα αυτής της δραστηριότητας μας παρέχουν τα Άπαντα του φιλοσόφου (Gesamtausgabe στο εξής GA), η έκταση των οποίων αναμένεται να υπερβεί τους 100 τόμους οι μισοί περίπου από τους οποίους περιέχουν πανεπιστημιακές παραδόσεις. Πάντως, η έλλειψη δημοσιεύσεων σκιάζει την ακαδημαϊκή εξέλιξη του φιλοσόφου, ο οποίος το 1922 καλείται, ενόψει των υποψηφιοτήτων του στα Πανεπιστήμια του Μάρμπουργκ και του Γκαίτινγκεν (Göttingen), να συνοψίσει την ερευνητική δραστηριότητά του σχετικά με την αριστοτελική φιλοσοφία. Προκύπτει έτσι το περίφημο «Υπόμνημα προς τον Νάτορπ», ένα κείμενο προορισμένο για «εσωτερική» ακαδημαϊκή χρήση, στο οποίο ο ίδιος ο Χάιντεγκερ είχε δώσει τον τίτλο Φαινομενολογικές Ερμηνείες στον Αριστοτέλη. Κατάδειξη της ερμηνευτικής κατάστασης. Το κείμενο αυτό αποτελεί 3

4 τη χαρακτηριστικότερη συνόψιση ολόκληρης της πρώιμης περιόδου του φιλοσόφου, εκκινώντας από τη βασική θέση ότι «αντικείμενο της φιλοσοφικής έρευνας είναι το ανθρώπινο Dasein, το οποίο αυτή επερωτά σε σχέση με το Είναι του» (GA 62, σ. 348). Η έννοια του Dasein, κεντρική καθ όλη τη δεκαετία του 1920, σημαίνει στην κοινή Γερμανική την «ύπαρξη» ο Χάιντεγκερ θα της προσδώσει την ειδική σημασία της «ανθρώπινης ύπαρξης», παραπέμποντας συγχρόνως στην ετυμολογική της προέλευση από τις λέξεις «εδώ» (da) και «είναι» (sein). Η έννοια καθίσταται έτσι αμετάφραστη σε ο- ποιανδήποτε ξένη γλώσσα (βλ. ΤεΜ, σ. 24-5), προβάλλοντας την εικόνα μιας ανθρώπινης ύπαρξης που είναι ανοικτή στο Είναι, σχετίζεται διαρκώς με αυτό και το κατανοεί. Θεμελιώδες γνώρισμα της ανθρώπινης ύπαρξης, του Dasein, είναι η διαρκής κίνηση, στο πλαίσιο της εξατομίκευσης και μιας «μέριμνας» (Sorge) για τον εαυτό του. Συγχρόνως όμως το Dasein έχει την τάση να αποφεύγει και να χάνει τον εαυτό του, να α- πεκδύεται τις ευθύνες που πηγάζουν από αυτή την εξατομίκευση, να «εκπίπτει» σε φερέφωνο της κυριαρχίας των «πολλών». Ενώπιον αυτής της κατάστασης, η φιλοσοφία καλείται να αντιδράσει αντιμαχόμενη την «κατάπτωση» και αναδεικνύοντας την αυθεντικότητα της ζωής. Αυτό το εγχείρημα, ωστόσο, δεν μπορεί να επιτελεσθεί με τρόπο άμεσο, μέσω μιας απευθείας διερεύνησης της ύπαρξης. Η φιλοσοφία, αντίθετα, υπόκειται και η ίδια στην «κατάπτωση», όταν π.χ. προσλαμβάνει και διαχειρίζεται άκριτα και ουδέτερα τη φιλοσοφική παράδοση, ή όταν εκπίπτει σε μια στείρα ακαδημαϊκή διαδικασία. Η αντίσταση στην κατάπτωση είναι αναγκαία τόσο ενόψει της ζωής όσο και ε- νόψει της φιλοσοφίας θα αποδειχθεί δε ότι οι δύο κινήσεις είναι εντέλει σύστοιχες και ομόλογες. Σε σχέση με τον εαυτό της, η φιλοσοφία καλείται επομένως να αναζητήσει τα σημεία εκείνα της ιστορίας της στα οποία οι έννοιές της απηχούσαν μια ζωντανή σχέση με τη ζωή και τα πράγματα, πριν απολιθωθούν και αποτελέσουν νεκρά γρανάζια ενός συστήματος εννοιών. Αυτό ακριβώς είναι το περιεχόμενο του περίφημου εγχειρήματος της «αποδόμησης» (Destruktion): η αναδρομή της φιλοσοφίας στο παρελθόν, με κατεύθυνση τις απαρχές της, προς αναζήτηση σημείων όπου οι έννοιες βρίσκονταν ακόμα σε στενή σχέση με τη ζωή την οποία καλούνται να περιγράψουν. Καθώς η φιλοσοφία «αποδομεί» με αυτό τον τρόπο τον εαυτό της και την ιστορία της, «αποδομεί» συγχρόνως κατά το δυνατόν τις επικαλύψεις που έχουν επικαθήσει πάνω στην αυθεντική ύπαρξη. Ενώ οι φιλοσοφικές έννοιες παράγονται μέσα από εμπειρίες και βιώματα, στην πορεία αυτονομούνται και 4

5 επικαλύπτονται από ένα πλήθος ερμηνειών και σημασιών που επικαθορίζουν τη σημερινή τους λειτουργία. Η «αποδόμηση» καλείται λοιπόν να διατρέξει την αντίστροφη πορεία, να αποκαλύψει τις σχηματοποιήσεις και τις σκληρύνσεις που έχουν υποστεί οι φιλοσοφικές έννοιες, και με αυτό τον τρόπο όχι να αποτινάξει και να εκδιώξει, αλλά απλώς να «χαλαρώσει τους παραδεδομένους και κυρίαρχους τρόπους ερμηνείας» (GA 62, σ. 368). Κατάληξη αυτής της αντίστροφης πορείας δεν μπορεί να είναι παρά το σημείο εκείνο όπου οι έννοιες εκπήγαζαν ακόμη από άμεσες εμπειρίες της ύπαρξης. Στο εν λόγω κείμενο, το σημείο αυτό εντοπίζεται στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Ο Αριστοτέλης δεν είναι όμως ο μοναδικός φιλοσοφικός «ήρωας» του πρώιμου Χάιντεγκερ λιγότερο εμφανής, αλλά ενδεχομένως περισσότερο σημαντική, είναι η παρουσία του Χέγκελ, η οποία δηλώνεται κυρίως με την επίμονη υπενθύμιση της βαθιάς επίδρασης της ιστορικότητας τόσο στο πλαίσιο της φιλοσοφικής δραστηριότητας όσο και στην ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη. Τα «συστηματικά» φιλοσοφικά ερωτήματα του παρόντος δεν μπορούν ποτέ να τεθούν χωρίς προηγούμενη γνώση της φιλοσοφικής παράδοσης και χωρίς την αναμέτρηση μαζί της: «Η φιλοσοφική έρευνα», τονίζει ο Χάιντεγκερ, δεν ασκείται ποτέ στο κενό ενός στιγμιαίου παρόντος, αλλά «αποτελεί με μια ριζική σημασία ιστορική γνώση» (GA 62, σ. 368). Ενώ στο κείμενο για τον Αριστοτέλη, αλλά και σε άλλα κείμενα της περιόδου , η ιστορικότητα αποτελεί το σημείο σύγκλισης των αναλύσεων τόσο της ανθρώπινης ύπαρξης όσο και της φιλοσοφικής παράδοσης, ενόσω πλησιάζουμε στο ΕκΧ λαμβάνει χώρα μια σημαντική διαφοροποίηση, η οποία αποτυπώνεται και στην ίδια τη δομή του έργου. Η μετατόπιση αυτή προαναγγέλλεται στο διάγραμμα περιεχομένων της 8: Ι. Η ερμηνεία του Dasein ως προς τη χρονικότητα [Zeitlichkeit] και η ερμηνευτική ανάπτυξη [Explikation] του χρόνου ως υπερβατολογικού ορίζοντα του ερωτήματος για το Είναι 1. Η προκαταρκτική θεμελιώδης ανάλυση του Dasein 2. Dasein και χρονικότητα [Zeitlichkeit] 3. Χρόνος και Είναι ΙΙ. Βασικά στοιχεία μιας φαινομενολογικής αποδόμησης της ιστορίας της οντολογίας, με οδηγό την προβληματική της Χρονικότητας [Temporalität] 1. Η Καντιανή θεωρία περί σχηματισμού και περί χρόνου ως προστάδιο μιας 5

6 προβληματικής της Χρονικότητας 2. Το οντολογικό θεμέλιο του Καρτεσιανού cogito sum και η πρόσληψη της μεσαιωνικής οντολογίας στην προβληματική της res cogitans 3. Η Αριστοτελική πραγματεία περί χρόνου ως σημείο διάκρισης της φαινομενικής βάσης και των ορίων της αρχαίας οντολογίας Ρητός στόχος του Χάιντεγκερ στο ΕκΧ είναι η έγερση του «ερωτήματος για το Είναι». Πρόκειται για ένα ερώτημα που καταρχήν εγγράφεται στην προοπτική της παραδοσιακής οντολογίας, όπως αυτή είχε διανοιχθεί από τον Παρμενίδη και περιγραφεί από τον Αριστοτέλη ως διερώτηση για το ον η ον: ως μια διερεύνηση που αφορά το σύνολο των όντων, δεν αναφέρεται ωστόσο στα επιμέρους χαρακτηριστικά αυτής ή της άλλης κατηγορίας όντων, αλλά στα χαρακτηριστικά που διέπουν όλα τα «όντα ως όντα», «στο βαθμό που είναι όντα». Το ερώτημα αυτό εγείρεται εκ νέου από τον Χάιντεγκερ, ο οποίος διαμορφώνει ένα εντελώς καινοφανές στρατήγημα διεκπεραίωσής του. Εκκινώντας από τη θεμελιώδη θέση ότι το ερώτημα για το Είναι τίθεται από ένα και μόνο ον, δηλαδή από το Dasein, αναζητεί μια πρόσβαση στο Είναι μέσω αυτού του επιμέρους όντος: θέτει καταρχήν το ερώτημα για το Είναι του Dasein (Ι.1) και επιχειρεί να το απαντήσει αναλύοντας το Dasein βάσει της χρονικότητας (Ι.2), προκειμένου σε ένα δεύτερο στάδιο (Ι.3) να αναδείξει τα χαρακτηριστικά του Είναι εν γένει, του Είναι καθόλου. Αυτό το δεύτερο βήμα δεν επιτεύχθηκε εντούτοις ποτέ. Από τα δύο Μέρη (Teile) που αναφέρονται στο ανωτέρω διάγραμμα, με το καθένα τους να περιλαμβάνει τρία Τμήματα (Abschnitte), δεν δημοσιεύθηκαν παρά μόνο τα δύο πρώτα Τμήματα του πρώτου Μέρους (σχηματικά: τα δύο από τα έξι αρχικά σχεδιασμένα Τμήματα, ή τα δύο έκτα ολόκληρου του έργου). Οι λόγοι για αυτή την «αποτυχία» (όπως ο ίδιος ο Χάιντεγκερ θα χαρακτηρίσει αργότερα το ΕκΧ σε μια επιστολή του) είναι πολλοί και ποικίλοι, εξακολουθώντας να α- πασχολούν και να διχάζουν τους μελετητές. Ήδη η διάκριση των δύο Μερών του έργου φανερώνει ότι η ανάλυση της ανθρώπινης ύπαρξης έχει εδώ διαχωριστεί από την αποδόμηση της φιλοσοφικής παράδοσης, αφού το Dasein αντιμετωπίζεται καταρχήν ως απαράλλακτη δομή, ως εξω-ιστορικό μέγεθος, και προσεγγίζεται στο πλαίσιο μιας ανιστορικής οντολογικής αναζήτησης. Εκλαμβάνοντας πλέον τη φιλοσοφία όχι ως αυτοερμήνευση της ύπαρξης, αλλά ως «επιστήμη», ο Χάιντεγκερ δείχνει να παρασύρεται από έναν ιδιότυπο μεταφυσικό θεμελιωτισμό που αποβαίνει αδιέξοδος (βλ. και ΤεΜ, σ. 6

7 44-49) κάτι που θα διαφανεί καθαρά το 1929, με σημαντικό σταθμό τη διάλεξη «Τι είναι μεταφυσική;» και τις περίφημες αναφορές της στο Μηδέν. Παρόλη την «αποτυχία» του όλου σχεδίου, η «θεμελιώδης ανάλυση του Dasein» (Ι.1), μολονότι «προκαταρκτική», ήταν αρκετή για να καταστήσει το ΕκΧ ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά έργα του εικοστού αιώνα. Προσπάθεια του Χάιντεγκερ είναι εδώ να διασπάσει τον κλοιό της θεωρίας και να συλλάβει τον άνθρωπο ως ένα ον που πρωτίστως πράττει. Η οντολογική γνώση («Είναι καθόλου») δεν είναι παρά απότοκος μιας πρωταρχικά πρακτικής σχέσης του Dasein με τα όντα που το περιβάλλουν. Η βασική μορφή αυτής της σχέσης έγκειται σε μια χρηστική γνώση, η οποία εξεικονίζεται με το περίφημο παράδειγμα του «σφυριού». Αν ζητούμενο είναι η κατανόηση (Verstehen), τότε το σφυρί κατανοείται όχι στο πλαίσιο μιας θεωρητικής ενατένισης ή κάποιων φυσικο-επιστημονικών προσδιορισμών, αλλά αποκλειστικά και μόνο κατά τη χρήση του, στο χέρι ενός επιδέξιου χρήστη: «το σφυρί σφυροκοπά». Η θεμελιώδης κατηγορία δεν είναι πλέον αυτή του «πράγματος» (Ding), αλλά εκείνη του «σκεύους» ή «εργαλείου» (Zeug), το οποίο προσδιορίζεται μέσα από την πρακτική χρήση του, τη λειτουργία και την αποστολή που καλείται να επιτελέσει. Το σφυρί σφυροκοπά για να καρφώσει το καρφί, το οποίο με τη σειρά του θα συμβάλει στην ανέγερση ενός σπιτιού, το οποίο θα στεγάσει μια οικογένεια με τις ζωές και τους θανάτους, με προσδοκίες, επιτεύξεις και ματαιώσεις. Σημείο αναφοράς, εκκίνησης και κατάληξης παραμένει πάντοτε το Dasein μόνο σε σχέση με αυτό αποκτούν τα όντα προσδιορισμό και νόημα, καθώς χωροθετούνται βάσει της λειτουργίας τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που αποτελεί τον κόσμο (Welt) του κάθε Dasein. Ο κόσμος αυτός δεν είναι ένα ουδέτερο άθροισμα πραγμάτων, αλλά ένα αρθρωμένο πλαίσιο παραπομπών και συσχετίσεων των όντων που με περιβάλλουν, σε αναφορά πάντοτε με τον εαυτό μου ο κόσμος είναι «κάθε φορά ο δικός μου κόσμος». Τούτο δεν συνιστά έκπτωση στον σολιψισμό, στην άποψη δηλαδή ότι πραγματικά υπαρκτό είναι μόνο το Εγώ, ενώ ο εξωτερικός κόσμος δεν αποτελεί παρά περιεχόμενο της συνείδησής μου χωρίς ιδίαν υπόσταση. Στόχος του Χάιντεγκερ είναι αντίθετα να αναδείξει το Dasein ως εξαρχής «Εν-τω-κόσμω-Είναι». Το ίδιο το ερώτημα για τη σχέση υποκειμένου-αντικειμένου αποδεικνύεται λανθασμένο, αφού κάθε φορά βρισκόμαστε ήδη «ριγμένοι» μέσα στον κόσμο, ανάμεσα στα όντα που μας περιβάλλουν και σχετίζονται με τον εαυτό μας. Ο κακόηχος νεολογισμός «ερριμμενότητα» (Geworfenheit) 7

8 δηλώνει εδώ το γεγονός ότι το Dasein υπάρχει κάθε φορά «ριγμένο» σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και περίσταση, χωρίς βέβαια να μπορεί να απαντηθεί το ερώτημα «από πού» ή «ποιος» μας έριξε σε αυτήν. Σύστοιχο στοιχείο της «ερριμμενότητας» είναι η «προβολή» (Entwurf) του Dasein σε δυνατότητες που έχει, η σχέση που αναπτύσσει με αυτές, και κυρίως η απόφασή του να τις πραγματώσει ή να τις αντιπαρέλθει. Σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη και με ολόκληρη τη φιλοσοφική παράδοση, για τον Χάιντεγκερ η δυνατότητα, το «δυνάμει», έχει προβάδισμα έναντι της πραγμάτωσης, του «ενεργεία», αφού κάθε πραγμάτωση μιας δυνατότητας συνιστά συγχρόνως απόρριψη πολλών άλλων και με αυτή την έννοια μάς κάνει φτωχότερους. Το δεύτερο Τμήμα του ΕκΧ θα εντάξει τους προσδιορισμούς του πρώτου στην προοπτική μιας τρισδιάστατης χρονικότητας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην πιο αυθεντική, «βέβαιη» και «ιδιαίτερη», αλλά συγχρόνως «απροσδιόριστη» δυνατότητα: εκείνη του δικού μου θανάτου. Πρόκειται για το τμήμα του έργου (ΕκΧ, σ ) που προκάλεσε τη μεγαλύτερη εντύπωση και διαβάστηκε περισσότερο, ασκώντας και τη μεγαλύτερη επίδραση μέσω του γαλλικού υπαρξισμού. Λιγότερο θεαματική, αλλά φιλοσοφικά πιο παραγωγική και ενδιαφέρουσα, υπήρξε η επίδραση της χαϊντεγκεριανής έννοιας της κατανόησης στη φιλοσοφική ερμηνευτική, που αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα του εικοστού αιώνα. Η σύζευξη της ερμηνευτικής με την ανθρώπινη ύπαρξη στο πρώιμο έργο του Χάιντεγκερ και η ανάδειξη του «κατανοείν» σε θεμελιώδες γίγνεσθαι του Dasein στο ΕκΧ θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τον πιο προικισμένο μαθητή του, τον Γκάνταμερ (Hans-Georg Gadamer), και για το έργοσταθμό Αλήθεια και μέθοδος (1960). Ιδιαίτερη σημασία αποκτά εδώ η κυκλική δομή της κατανόησης, που στον Χάιντεγκερ περιγραφόταν ως διαρκής διάνυση ενός κύκλου από την «προκατανόηση» της ύπαρξης στο προς-κατανόησιν αντικείμενο και τανάπαλιν. «Η ερμηνεία δεν είναι ποτέ μια απροϋπόθετη σύλληψη ενός δεδομένου» (ΕκΧ, σ. 150), και «το αποφασιστικό είναι όχι να εξέλθουμε του κύκλου, αλλά να εισέλθουμε εντός του με ορθό τρόπο» (σ. 153). Στη φιλοσοφική ερμηνευτική του Γκάνταμερ, και υπό την αποφασιστική επήρεια του Χέγκελ, ο ερμηνευτικός κύκλος θα μετασχηματισθεί: Ο πόλος της «προκατανόησης» δεν αποτελεί πλέον ιδιαίτερο περιεχόμενο ενός ατομικού Dasein, αλλά κοινή παράδοση και «επενεργό ιστορία» (Wirkungsgeschichte), η οποία έχει διαμορφώσει κάθε φορά εκ των προτέρων τον ορίζοντα της κατανόησής μας. 8

9 Η «στροφή» που πραγματοποιείται το 1929/30 συνίσταται σχηματικά σε μια θεαματική αντιστροφή της ερωτηματοθεσίας του φιλοσόφου. Ενώ στο ΕκΧ το Είναι και η οντολογία θεμελιώνονται στο Dasein και στη δική του αναζήτηση νοήματος, μετά τη στροφή ο άνθρωπος καλείται να «υπακούει» στα κελεύσματα ενός «Είναι» το οποίο υπερβαίνει την ανθρώπινη κατανόηση και εκφεύγει των ανθρώπινων χειρισμών. Η «στροφή» αποτελεί στην ουσία της μετάβαση από την οντολογία σε μια φιλοσοφία της ιστορίας, η οποία αναζητεί στην ιστορική κίνηση σημεία αποκάλυψης του γίγνεσθαι μιας αλήθειας που βρίσκεται πάνω και πέρα από το ανθρώπινο ον και ενίοτε το καλεί να «συνομιλήσει» μαζί της. Η στροφή αυτή είναι σε ένα βαθμό ομόλογη με τη μετάβαση από το ΕκΧ στη φιλοσοφική ερμηνευτική του Γκάνταμερ. Στο πλαίσιο της στοχαστικής διαδρομής του ίδιου του Χάιντεγκερ, ωστόσο, η στροφή αυτή μπορεί να ιδωθεί και ως επι-στροφή στην πρώιμη θεματική του φιλοσόφου, ως επιστροφή στην ιστορία (βλ. και ΤεΜ, σ ). Με αυτή την έννοια, η πορεία του φιλοσόφου εμφανίζει μια μάλλον ομαλή εξέλιξη, η οποία διακόπτεται από την «παρένθεση» της περιόδου , καρπό της οποίας αποτέλεσε το ανολοκλήρωτο, αλλά τεράστιας εμβέλειας ΕκΧ. Η ιστορία, κατά τον ύστερο Χάιντεγκερ, είναι πρωτίστως η ιστορία της σκέψης, η ιστορία της φιλοσοφίας, η ιστορία της μεταφυσικής και με αυτή την έννοια η ιστορία της «λήθης του Είναι». Μολονότι η μεταφυσική κάνει διαρκώς λόγο για το Είναι, στην πραγματικότητα δεν ασχολείται με αυτό, αλλά με τα επιμέρους όντα. Ακριβώς δε το γεγονός ότι η μεταφυσική πιστεύει πως σχετίζεται με το Είναι, λησμονεί δηλαδή τη λήθη του, οδηγεί σε κορύφωση της λήθης και της σύγχρονης ασκεψίας, οδηγεί σε μια «λήθη της λήθης». Η ιστορία αυτής της ασκεψίας εκκινεί με την ίδια την εμφάνιση της φιλοσοφίας, στους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Αν ο Χάιντεγκερ στρέφεται όλο και πιο συχνά στην απαρχή της ελληνικής σκέψης, δεν το κάνει με στόχο μια δήθεν «επιστροφή» στους Προσωκρατικούς. Μια τέτοια πρόθεση δεν θα ήταν απλώς γελοία και ανέφικτη, αλλά θα αντέφασκε με την ίδια την ιστορικότητα της σκέψης. Στους Προσωκρατικούς ο Χάιντεγκερ δεν αναζητεί τα φιλοσοφικά του είδωλα, αλλά τα πρώτα ίχνη της «λήθης του Είναι» και τους τρόπους με τους οποίους αυτή ήδη εξαρχής άρχισε να επιβάλλεται. Αυτό που με την αμφιταλάντευση της σκέψης τους δείχνουν με καίριο τρόπο οι Προσωκρατικοί, αποκτώντας έτσι μια ιδιαίτερη θέση στο χαϊντεγκεριανό πάνθεο, είναι ότι η λήθη αυτή θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί: η πορεία της σκέψης δεν ήταν αναγκαίο, ούτε μοιραία προκαθορισμένο, να λάβει τη μορφή της «λήθης του Εί- 9

10 ναι». Τα δύο μεγάλα θέματα του Χάιντεγκερ από τη δεκαετία του 1930 και μετά είναι η ποίηση και η τεχνική. Η δεύτερη αποτελεί τον νόμιμο κληρονόμο της παραδοσιακής μεταφυσικής, στο μέτρο που αφομοιώνει την προσήλωση στα όντα και την οδηγεί στις έσχατες συνέπειές της. Ουσία της σύγχρονης τεχνικής είναι η βούληση: όχι απλώς μια νιτσεϊκή «βούληση για δύναμη», αλλά μια τυφλή «βούληση για βούληση», μια διαρκής συσσώρευση τεχνικής ισχύος που έχει πλέον χάσει από τον ορίζοντά της κάθε σκοπό, νόημα και ειδικό περιεχόμενο. Το μόνο που ενδιαφέρει αυτή την τεχνική, όπως ήδη τη μεταφυσική, είναι τα όντα το μόνο που επιδιώκει είναι η καθολική κατίσχυση επί των όντων, ο έλεγχος και η διαχείρισή τους ενίοτε με έναν τρόπο που επιτρέπει να διαφανεί ο κίνδυνος της πλήρους καταστροφής τους. Σε αντίθεση με τον Γκάνταμερ, που θα δει στη γλώσσα ένα πεδίο διαλόγου και εμφάνισης της αλήθειας, ο Χάιντεγκερ εκλαμβάνει τη γλώσσα ως ένα ακόμη επακόλουθο της μεταφυσικής, ως έκφραση της προσήλωσής μας στα όντα και της αποξένωσής μας από το Είναι. Η αντίδρασή του δεν θα τον οδηγήσει βέβαια σε αφωνία και σιωπή, αλλά σε διερεύνηση του ίδιου του χαρακτήρα και των ορίων της γλώσσας. Το πεδίο που επιτρέπει μια τέτοια διερώτηση δεν είναι τόσο η φιλοσοφία όσο η ποίηση. Εδώ η γλώσσα δεν επιχειρεί να αναπαραστήσει μια εξωτερική πραγματικότητα, αλλά δημιουργεί η ίδια την πραγματικότητά της. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ποιητής που ενέπνευσε και απασχόλησε τον Χάιντεγκερ περισσότερο από κάθε άλλον ήταν ο Χαίλντερλιν (Friedrich Hölderlin, ): μια μορφή καθοριστική για τη γένεση του γερμανικού ιδεαλισμού, που όμως θα εγκαταλείψει τη φιλοσοφία για να μεγαλουργήσει στην ποίηση, πριν βυθισθεί στο σκοτάδι της τρέλας. Αυτό που βρίσκει ο Χάιντεγκερ στον Χαίλντερλιν είναι μια ποιητική γλώσσα αυτο-αναφορική, της οποίας μοναδικό αντικείμενο είναι η ίδια η ποίηση, ο ρόλος και η θέση, τα όρια και οι δυνατότητές της. Θέμα του ποιητή είναι η ίδια η ποίηση. Σε όλες αυτές τις στοχαστικές του απόπειρες, ο Χάιντεγκερ θα έχει διαρκή επίγνωση των δικών του ορίων και θα τα υποδηλώνει αδιάλειπτα. Αναφερόμενος στο Είναι, δεν θα διστάσει άλλοτε να το διαγράφει χιαστί, άλλοτε να επιλέγει τη γραφή «Ήναι» (Seyn). Οι νεολογισμοί και οι (συχνά εκκεντρικές) ετυμολογήσεις λέξεων της αρχαίας Ελληνικής ή της Γερμανικής φανερώνουν την αγωνία μιας σκέψης που βρίσκεται σε διαρκή α-πορία: σε μια διαρκή διερώτηση, και με διαρκή επίγνωση της έλλειψης των 10

11 μέσων ενός τέτοιου διαστοχασμού. Γι αυτό και καίριο χαρακτηριστικό του Είναι στον ύστερο Χάιντεγκερ, αυτό που μένει κοινό μέσα σε όλες τις μεταμορφώσεις και παραμορφώσεις του, είναι η ιδιότητά του να υπερβαίνει την ανθρώπινη σύλληψη, να προσδιορίζει μόνο του τους ιστορικούς τρόπους με τους οποίους εμφανίζεται και αποκρύπτεται. Η α-λήθεια (Unverborgenheit) αποτελεί έτσι μια δυναμική σχέση αποκάλυψης και επικάλυψης που διέπει την ιστορική παρουσία του Είναι σε όλα του τα πεδία (φιλοσοφία, ποίηση, τέχνη, τεχνική). Μια σκέψη που έχει επίγνωση αυτής της κατάστασης δεν αντιπαρέρχεται την απόκρυψη, αλλά τη διαστοχάζεται δεν φωτίζει, αλλά αποδέχεται το σκότος δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, αλλά αναμένει σημάδια. Η υπενθύμιση της ανθρώπινης περατότητας και των ορίων του Λόγου αποτελεί διαρκές μέλημα της ύστερης σκέψης του Χάιντεγκερ όσο κι αν αυτή η υπενθύμιση δείχνει συχνά να παίρνει τη μορφή μιας αδιάλλακτης παραίτησης από τις δυνατότητες της έννοιας και του φιλοσοφικού Λόγου. 11

12 Βιβλιογραφία GA M. Heidegger: Gesamtausgabe [Άπαντα]. Frankfurt: Klostermann 1975 κ.ε. [Για τους επιμέρους τόμους και για την πορεία της έκδοσης, βλ. ΕκΧ M. Heidegger: Sein und Zeit. Tübingen: Niemeyer [Οι παραπομπές αναφέρονται στη σελιδαρίθμηση της γερμανικής έκδοσης, η οποία εμφανίζεται στα περιθώρια τόσο της έκδοσης των Απάντων (GA 2) όσο και της ελληνικής μετάφρασης του Γ. Τζαβάρα: Είναι και χρόνος, 2 τόμοι. Αθήνα/Γιάννινα: Δωδώνη ] ΤεΜ M. Heidegger: Τι είναι μεταφυσική; (Προλεγόμενα μετάφραση σχόλια: Π. Θανασάς). Αθήνα: Πατάκης 2000, Heidegger, Μ.: Επιστολή για τον «ανθρωπισμό» (μτφρ.: Γ. Ξηροπαΐδης). Αθήνα: Ροές 1987, Θανασάς, Π.: «Ο Χάιντεγγερ και η ερμηνευτική». Ίνδικτος, τ. 15 (2001), σ Θανασάς, Π. (επιμ.): «Αφιέρωμα στον Μάρτιν Χάιντεγκερ». Υπόμνημα, τ. 5 (2006). Ξηροπαΐδης, Γ.: Ο Heidegger και το πρόβλημα της Οντολογίας. Αθήνα: Κριτική Πεντζοπούλου-Βαλαλά Τ.: Heidegger. Ο φιλόσοφος του λόγου και της σιωπής. Θεσσαλονίκη: Βάνιας

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ HEIDEGGER

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ HEIDEGGER ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ HEIDEGGER Γενικές απόψεις της φιλοσοφίας του Ο Martin Heidegger (1889 1976) υπήρξε Γερμανός φιλόσοφος που επηρέασε καθοριστικά το φιλοσοφικό στο χασμό του εικοστού αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας Παραδείγματα διδακτικής αξιοποίησης video στο μάθημα των Αρχών Φιλοσοφίας (Β Λυκείου Γενική Παιδεία) 3 ο ΓΕ.Λ. ΠΕΙΡΑΙΑ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Μαλεγιαννάκη

Διαβάστε περισσότερα

Είναι τα πράγματα όπως τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας;

Είναι τα πράγματα όπως τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας; Είναι τα πράγματα όπως τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας; Εμείς που αντιλαμβανόμαστε είμαστε όλοι φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό; Πώς βρεθήκαμε σ αυτόν τον κόσμο; Ο θάνατός μας σημαίνει το τέλος ή

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 9ο (σελ. 197 207) 2 Η Εθνομεθοδολογία Βασικές Θέσεις Η εθνομεθοδολογία, αποτελεί έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

επιστήμεσ ελισάβετ άρσενιου Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ Η αξία της ποίησης

επιστήμεσ ελισάβετ άρσενιου Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ Η αξία της ποίησης επιστήμεσ ελισάβετ άρσενιου Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ Η αξία της ποίησης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα 7 Πρόλογος 9 Ο Καβάφης, ο χρόνος και η Ιστορία 11 ΜΕΡΟΣ Α Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ: Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ 25 Η χρηστική αξία

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 9ο (σελ. 197 207) 2 Η Εθνομεθοδολογία Βασικές Θέσεις Η εθνομεθοδολογία, αποτελεί έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 4 ο Η «Ουσία» της Τεχνολογίας. Martin Heidegger ( ) Timeline 11/11/2014

Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 4 ο Η «Ουσία» της Τεχνολογίας. Martin Heidegger ( ) Timeline 11/11/2014 Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 4 ο Η «Ουσία» της Τεχνολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ηθική Φιλοσοφία Διδάσκων: Άλκης Γούναρης Οκτώβριος 2014 Martin

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµα Α1 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον καθένα: Α

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α1 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον

Διαβάστε περισσότερα

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι «Εφαρμογές Οικογενειακού Δικαίου», πλήρως ενημερωμένες και εμπλουτισμένες με νέες ασκήσεις, έρχονται να αντικαταστήσουν τις «Ασκήσεις Οικογενειακού Δικαίου», συμπληρώνοντας σε πρακτικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101)

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ (Φ101) 3η ενότητα: Θεμελιώδη ερωτήματα & κλάδοι της φιλοσοφίας Γιώργος Ζωγραφίδης Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη φιλοσοφία

Εισαγωγή στη φιλοσοφία Εισαγωγή στη φιλοσοφία Ενότητα 2 η : Μεταφυσική ή Οντολογία Ι: Θεός Ρένια Γασπαράτου Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης & της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική*

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* 2 Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* Πιστεύω, σ αυτό είμαστε όλοι σύμφωνοι, ότι ο προσδιορισμός του περιεχομένου της παρούσης ιστορικής περιόδου και, ειδικά, η ανάπτυξη του ύστερου καπιταλισμού

Διαβάστε περισσότερα

102 Φιλοσοφίας Πάτρας

102 Φιλοσοφίας Πάτρας 102 Φιλοσοφίας Πάτρας Το Τμήμα Φιλοσοφίας ιδρύθηκε με το Π.Δ. 206/1999 (Φ.Ε.Κ. 176/6-9-1999) και αποτελεί το πρώτο και μοναδικό αμιγώς φιλοσοφικό τμήμα στην Ελλάδα. Άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης / Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης / Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης / Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ / Θεολόγος Καθηγητής DEA

Διαβάστε περισσότερα

παράγραφος Εκταση Περιεχόμενο Δομή Εξωτερικά στοιχεία 8-10 σειρές Ολοκληρωμένο νόημα Οργανωμένη και λογική Εμφανή και ευδιάκριτα

παράγραφος Εκταση Περιεχόμενο Δομή Εξωτερικά στοιχεία 8-10 σειρές Ολοκληρωμένο νόημα Οργανωμένη και λογική Εμφανή και ευδιάκριτα παράγραφος Εκταση 8-10 σειρές Περιεχόμενο Ολοκληρωμένο νόημα Δομή Οργανωμένη και λογική Εξωτερικά στοιχεία Εμφανή και ευδιάκριτα Δομή παραγράφου Θεματική περίοδος- πρόταση Βασικές λεπτομέρειες /σχόλια

Διαβάστε περισσότερα

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση 1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση Στη βασική παιδεία, τα μαθηματικά διδάσκονται με στατικά μέσα α) πίνακα/χαρτιού β) κιμωλίας/στυλού γ) χάρτινου βιβλίου.

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι Έρευνας. Ενότητα 2.7: Τα συμπεράσματα. Βύρων Κοτζαμάνης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Μέθοδοι Έρευνας. Ενότητα 2.7: Τα συμπεράσματα. Βύρων Κοτζαμάνης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μέθοδοι Έρευνας Ενότητα 2.7: Τα συμπεράσματα Βύρων Κοτζαμάνης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Βασικοί όροι και έννοιες- Δεύτερη # Ξένη γλώσσα Δεύτερη γλώσσα είναι οποιαδήποτε γλώσσα κατακτά ή μαθαίνει ένα άτομο

Διαβάστε περισσότερα

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. Ηθική Φορτισμένος και πολυσήμαντος όρος Εικόνα μιας «βαθύτερης εσωστρεφούς πραγματικότητας»

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών 44 Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που ακολουθούνται κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Ορισμοί

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Ορισμοί Ορισμοί Ηγεσία είναι η διαδικασία με την οποία ένα άτομο επηρεάζει άλλα άτομα για την επίτευξη επιθυμητών στόχων. Σε μια επιχείρηση, η διαδικασία της ηγεσίας υλοποιείται από ένα στέλεχος που κατευθύνει

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημολογική και Διδακτική Προσέγγιση της Έννοιας της «Ύλης»

Επιστημολογική και Διδακτική Προσέγγιση της Έννοιας της «Ύλης» Επιστημολογική και Διδακτική Προσέγγιση της Έννοιας της «Ύλης» Κωνσταντίνος Δ. Σκορδούλης Παιδαγωγικό Τμήμα ΔΕ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δυισμός: η κυρίαρχη οντολογία των φιλοσόφων 1.

Διαβάστε περισσότερα

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Tel.: +30 2310998051, Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru Περί της Ταξινόμησης

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόσληψη της Καινής Διαθήκης στη λογοτεχνία και την τέχνη

Η πρόσληψη της Καινής Διαθήκης στη λογοτεχνία και την τέχνη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η πρόσληψη της Καινής Διαθήκης στη λογοτεχνία και την τέχνη Τέταρτη Ενότητα: Οι βασικές αρχές της θεωρίας Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη

Διαβάστε περισσότερα

GEORGE BERKELEY ( )

GEORGE BERKELEY ( ) 42 GEORGE BERKELEY (1685-1753) «Ο βασικός σκοπός του Berkeley δεν ήταν να αμφισβητήσει την ύπαρξη των εξωτερικών αντικειμένων, αλλά να υποστηρίξει την άποψη ότι τα πνεύματα ήταν τα μόνα ανεξάρτητα όντα,

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ

Τίτλος Μαθήματος: ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ Τίτλος Μαθήματος: ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ Ενότητα 1η: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Όνομα Καθηγητή: ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΑΛΕΡΗ Τμήμα: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ 1. Σκοποί Ενότητας Παρουσιάζεται η φιλοσοφία του 20 ου αιώνα (και γενικά η σύγχρονη φιλοσοφία ως

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Αλέξης Καρπούζος ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η περιπέτεια της ανθρώπινης χειραφέτησης Εγχειρίδιο έρευνας και διδασκαλίας Εργαστήριο Σκέψης - Αθήνα 2011 Τίτλος: Εισαγωγή στην κατανοητική φιλοσοφία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;»

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έρευνα «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» πραγματοποιήθηκε τους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτιο 2014 σε πέντε σχολεία της Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα»

Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα» Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα» Α] Ασκήσεις κλειστού τύπου (Σωστό Λάθος) Για τον Πλάτωνα οι καθολικές έννοιες, τα «καθόλου», δεν είναι πράγματα ξεχωριστά

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας Ηγεσία και Διοικηση Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας 1. Η έννοια της αποτελεσματικής ηγεσίας Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η έννοια της ηγεσίας δεν είναι ταυτόσημη με τις έννοιες της

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 Η ιστορία της φιλοσοφίας από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αναζήτησης μιας απάντησης στο ερώτημα, «τι είναι γνώση;» Οι Δυτικοί φιλόσοφοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Μόνο με το αίσθημα μπορείς να διδάξεις. Αν καθήσεις στην έδρα η ποίηση θα φύγει από το παράθυρο. «Κώστας Μόντης» Βασικές αρχές: 1) Το λογοτεχνικό

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου

Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου Αικατερίνη Καλέρη, Αν. Καθηγήτρια το μάθημα Αισθητική διδάσκεται στο 4ο έτος, Ζ εξάμηνο εισάγει στις κλασσικές έννοιες και θεωρίες της φιλοσοφίας της τέχνης

Διαβάστε περισσότερα

DEG( τι είναι μ,εταφυσι; ο < Π. κ. Θανασάς CD CD GC < θ- « προλεγόμενα- μετάφραση - σχόλια. m Q. m I. CL LU h- > m >3 «

DEG( τι είναι μ,εταφυσι; ο < Π. κ. Θανασάς CD CD GC < θ- « προλεγόμενα- μετάφραση - σχόλια. m Q. m I. CL LU h- > m >3 « 7< b D θ- «Ρ ω >3 «ω GC m CD CD m Q GC < X w ο < m I CL LU h- > m DEG( τι είναι μ,εταφυσι; προλεγόμενα- μετάφραση - σχόλια Π. κ. Θανασάς R DEGGER είναι μεταφυσική; προλεγόμενα- μετάφραση - σχόλια Π. κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασίλης Καραγιάννης Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε στα τμήματα Β2 και Γ2 του 41 ου Γυμνασίου Αθήνας και διήρκησε τρεις διδακτικές ώρες για κάθε τμήμα. Αρχικά οι μαθητές συνέλλεξαν

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015

Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015 H συνεργασία Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015 Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά και τιμή για εμένα,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΚΕΙΜΕΝΟ Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ 1 Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ Η ποιοτική έρευνα έχει επιχειρηθεί να ορισθεί με αρκετούς και διαφορετικούς τρόπους εξαιτίας

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος)

Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος) Ενότητα 2: Ιστορική-ερμηνευτική μέθοδος Βασίλειος Φούκας

Διαβάστε περισσότερα

LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων.

LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων. 9 LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων. «Βλέπουμε με τα μάτια μας, αλλά κατανοούμε με τα μάτια της συλλογικότητας». 6 Ένα από τα κυριότερα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Εισαγωγή στην Παιδαγωγική ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Χειμερινό εξάμηνο 2016-2017 Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Επίκουρη καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Θεματική του μαθήματος Έννοια και εξέλιξη της Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ 33Οι επιπτώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης 33Η ανάπτυξη της εκπαίδευσης 33Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ιστορία της τέχνης 3 3 Η Ευρώπη και ο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Προχωρημένα Θέματα Διδακτικής της Φυσικής

Προχωρημένα Θέματα Διδακτικής της Φυσικής Προχωρημένα Θέματα Διδακτικής της Φυσικής Ενότητα 5η: Το γενικό θεωρητικό πλαίσιο Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Μέχρι το άπειρο κι ακόμα παραπέρα» Συγγραφέας: Άννα Κοντολέων Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1. Ένας έφηβος, όπως είσαι εσύ, προσπαθεί

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101)

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ (Φ101) 1 η ενότητα: Σκοπός, Περιεχόμενο και Δομή του μαθήματος Γιώργος Ζωγραφίδης Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ 1. (α) Ονοματεπώνυμο (β) Σχολείο (γ) Τάξη (δ) Ημερομηνία διδασκαλίας (ε) Διδακτική ενότητα 2. (α) Πηγές και βοηθήματα (β) Μέσα διδασκαλίας 3. Προϋποθέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ. Ημερομηνία: Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ. Ημερομηνία: Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1. 1 Η συγγραφέας του δεύτερου κειμένου αίρει πλήρως το χαρακτηρισμό της

Διαβάστε περισσότερα

Τρόπος αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στις ενδοσχολικές εξετάσεις: προαγωγικές, απολυτήριες και ανακεφαλαιωτικές

Τρόπος αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στις ενδοσχολικές εξετάσεις: προαγωγικές, απολυτήριες και ανακεφαλαιωτικές Τρόπος αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στις ενδοσχολικές εξετάσεις: προαγωγικές, απολυτήριες και ανακεφαλαιωτικές των δύο κλάδων της «Ελληνικής Γλώσσας»: Νέα Ελληνική Γλώσσα/Νεοελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6 πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.. ΤΜΗΜΑ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.. ΤΜΗΜΑ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.. ΤΜΗΜΑ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ 2 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑΣ» 1. Ότι οι πολίτες που θα μορφώνονται στη σχολική μας εκπαίδευση είναι, έκτος απροόπτου προορισμένοι να ζήσουν σε μιαν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Κεντρικός άξονας της περιγραφικής θεωρίας των ονομάτων είναι η θέση ότι το νόημα-σημασία ενός ονόματος δίνεται από μια οριστική περιγραφή και επομένως ικανή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οι τρεις διαστάσεις της μάθησης Αλέξης Κόκκος Ο Knud Illeris, ο σημαντικότερος ίσως θεωρητικός της μάθησης σήμερα, στο κείμενό του «Μια

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Πάτρα, Δεκέμβρης 2012 Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πληροφόρηση; Πώς μπορεί η φωτογραφία να είναι τέχνη, εάν είναι στενά συνδεδεμένη με την αυτόματη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κουσερή Γεωργία

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κουσερή Γεωργία ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κουσερή Γεωργία Φιλόλογος Δρ. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΚΕΡΚΥΡΑ ΜΑΙΟΣ 2017 Περιεχόμενα της παρουσίασης Το ιστορικό ερώτημα Το

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ 1 [Αυτομόρφωση]

ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ 1 [Αυτομόρφωση] Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 16 Ιουνίου 2018 12.03. ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ 1 [Αυτομόρφωση] Με τον όρο αυτομόρφωση περιγραφούμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΣΗ

ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΣΗ Σελ.1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ Νοημοσύνης και Λογικής. Λογική είναι οι γνώσεις και οι εμπειρίες από το παρελθόν. Η Λογική έχει σχέση με το μέρος εκείνο της

Διαβάστε περισσότερα

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία 5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

Να αναγνωρίζεται η ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού να σχεδιάσει το μάθημά του. Βέβαια στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος. αποτελεσμάτων.

Να αναγνωρίζεται η ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού να σχεδιάσει το μάθημά του. Βέβαια στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος. αποτελεσμάτων. Ιωάννης Ε. Βρεττός Αναλυτικό Πρόγραμμα Να δίνονται στους εκπαιδευτικούς όλοι οι στόχοι, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος της απόκλισης και της διαφοροποίησης των αποτελεσμάτων. Στην περίπτωση αυτή δεσμεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Το ζήτημα της πλάνης στο Σοφιστή του Πλάτωνα

Το ζήτημα της πλάνης στο Σοφιστή του Πλάτωνα Το ζήτημα της πλάνης στο Σοφιστή του Πλάτωνα του μεταπτυχιακού φοιτητή Μαρκάτου Κωνσταντίνου Α.Μ.: 011/08 Επιβλέπων: Αν. Καθηγητής Άρης Κουτούγκος Διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια 18 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια χαρακτηριστικά αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο το οποίο λέμε

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 4: Θεωρίες διδασκαλίας μάθησης στη διδακτική των Φ.Ε. Σπύρος Κόλλας (Βασισμένο στις σημειώσεις του Βασίλη Τσελφέ)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της

Διαβάστε περισσότερα

Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά.

Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά. Γ. Οι μαθητές και τα Μαθηματικά. Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά. ΠΙΝΑΚΑΣ 55 Στάση

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Η εκπαίδευση ως θεσμός κοινωνικοπολιτισμικής μεταβίβασης δομολειτουργισμός και ως θεσμός κοινωνικού μετασχηματισμού κριτική

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση]

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου 2018 19.02. Ιστορία Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] Η χρήση της ιστορίας μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο και στην ειρηνική συνύπαρξη της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ. Δρ. Γεώργιος Θερίου

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ. Δρ. Γεώργιος Θερίου ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ Δρ. Γεώργιος Θερίου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του μαθήματος: Η μελέτη διαστάσεων επιχειρηματικής κοινωνικής ευθύνης και ηθικής. Ανάπτυξη της φιλοσοφίας και ηθικής όπως αυτά τα θέματα αναπτύχθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

MΑΡΤΙΝ ΧΑΪΝΤΕΓΓΕΡ - MARTIN HEIDEGGER (1889-1976)

MΑΡΤΙΝ ΧΑΪΝΤΕΓΓΕΡ - MARTIN HEIDEGGER (1889-1976) MΑΡΤΙΝ ΧΑΪΝΤΕΓΓΕΡ - MARTIN HEIDEGGER (1889-1976) Ο Μάρτιν Χάϊντεγγερ αναζητώντας γενικά το νόημα του Είναι έφθασε να περιστρέφεται γύρω από το νόημα της ανθρώπινης ζωής. Πολλοί στοχαστές και φιλόσοφοι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ. ΤΕΙ ΑΜΘ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ Γεώργιος Θερίου

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ. ΤΕΙ ΑΜΘ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ Γεώργιος Θερίου ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΤΕΙ ΑΜΘ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ Γεώργιος Θερίου ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 Η ιστορία της φιλοσοφίας από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αναζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

x ν+1 =ax ν (1-x ν ) ή αλλιώς η απλούστερη περίπτωση ακολουθίας αριθμών με χαοτική συμπεριφορά.

x ν+1 =ax ν (1-x ν ) ή αλλιώς η απλούστερη περίπτωση ακολουθίας αριθμών με χαοτική συμπεριφορά. 1 x ν+1 =ax ν (1-x ν ) ή αλλιώς η απλούστερη περίπτωση ακολουθίας αριθμών με χαοτική συμπεριφορά. Πριν λίγα χρόνια, όταν είχε έρθει στην Ελλάδα ο νομπελίστας χημικός Ilya Prigogine (πέθανε πρόσφατα), είχε

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ [ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΣΤ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ [  ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΣΤ 1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ [www.philosophical-research.org] ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΣΤ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2012-2013 Το Ελληνικό Κάλλος και η Ευρωπαική Αθλιότητα της

Διαβάστε περισσότερα

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Νίκος Ναγόπουλος Για τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιούνται ποσοτικές ή/και ποιοτικές μέθοδοι που έχουν τις δικές τους τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κείμενο Η γλώσσα ως αξία Μιλώντας για τη γλώσσα ως αξία-πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 1: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας l Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες. Είναι μια πολύπλοκη δραστηριότητα που απαιτεί ειδικό ακριβό

Διαβάστε περισσότερα