ΑΚΑΔ.ΕΤΟΣ : ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΠΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ /ΜΗΧ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΝΟΜΙΚΟΣ Μ. ΔΟΥΣΗ Μ.

Transcript

1

2 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Αρχιτεκτονικών Μνημείων ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΠΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ /ΜΗΧ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΝΟΜΙΚΟΣ Μ. ΔΟΥΣΗ Μ. ΑΚΑΔ.ΕΤΟΣ :

3 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Εισαγωγή- Αντικείμενο μελέτης 4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 -Ανάλυση - Τεκμηρίωση 1.1 Ιστορικά στοιχεία 1.2 Γενική περιγραφή 1.3 Τυπολογικά χαρακτηριστικά 1.4 Λειτουργική περιγραφή 1.5 Οικοδομικές φάσεις 1.6 Κατασκευαστική δομή 1.7 Αναλυτική περιγραφή κατασκευών 1.8 Διάγνωση υπάρχουσας κατάστασης- Παθολογία-Αξιολόγηση

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 -Πρόταση αποκατάστασης / ένταξη νέων κατασκευών στο ιστορικό περιβάλλον 2.1 Πρόταση αποκατάστασης -Στόχοι και Αρχές της Επεμβάσεως 2.2 Γενική παρουσίαση της Επέμβασης 2.3 Λειτουργική αναβάθμιση κτιρίου 2.4 Περιγραφή επεμβάσεων 2.5 Αρχές σχεδιασμού Νέων κατασκευών-ζητήματα ένταξης 2.6 Αρχές του νέου σχεδιασμού 2.7 Νέες χρήσεις- βασικές δομές 2.8 Το ζήτημα της μορφής 2.9 Το ζήτημα της πάτινας 2.10 Ανάλυση των επιμέρους κατασκευών Συμπεράσματα Γενική βιβλιογραφία Παράρτημα σχεδίων

5 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Αντικείμενο της μελέτης που ακολουθεί είναι η Αποκατάσταση του Ιβηρίτικου Ιερού Κελλίου της Θείας Αναλήψεως καθώς και η ένταξη νέων κατασκευών στο ιστορικό του περιβάλλον. Η παρούσα ερευνητική εργασία αναπτύσσεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη, της ανάλυσης και τεκμηρίωσης του ιστορικού κτιρίου, περιλαμβάνει τα ιστορικά στοιχεία, την τυπολογία, την μορφολογία, την παθολογία και τέλος την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης. Η δεύτερη αφ ενός περιέχει τις ενέργειες συντήρησης και αποκατάστασης του ιερού κελλίου αφ ετέρου τις νέες κατασκευές που σχεδιάζονται γύρω από το κελλί και αποτελούν πλέον ένα δομικό σύνολο. Στην παρούσα μελέτη μέσα από την ενότητα των νέων κατασκευών δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα ένταξης, στον τρόπο με τον οποίο οι σύγχρονες κατασκευές έρχονται να συνυπάρξουν με το υφιστάμενο, σε έναν τόπο με αυστηρά καθορισμένα κατασκευαστικά, μορφολογικά και τυπολογικά χαρακτηριστικά, που για αιώνες μένουν αναλλοίωτα. Για τις ανάγκες της μελέτης έγινε νέα πλήρης αποτύπωση του μνημείου και του αμέσου περιβάλλοντος χώρου του. Έγιναν μετρήσεις με γεωδαιτικό σταθμό (total station) στην περίμετρο του κτιρίου, τις όψεις του και τον περιβάλλοντα χώρο ενώ η αποτύπωση του εσωτερικού του κτιρίου έγινε με αρχιτεκτονικές μεθόδους (τριγωνισμούς για τις οριζοντιογραφίες και μετρήσεις με χωροβάτη για τις χωροσταθμήσεις) 1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το ι.κελλι, γνωστό και ως «του Νταβίλα», βρίσκεται στην περιοχή των Καρυών σε ευθεία απόσταση 300 μ. από το κέντρο, στα υψώματα νοτιοδυτικά του οικισμού επί του κύριου οδικού άξονα Καρυών Δάφνης. Το κτίσμα οικοδομήθηκε το 1872 σύμφωνα με τις μαρμάρινες ανάγλυφες πλάκες που σώζονται εντοιχισμένες εκατέρωθεν της κεντρικής εισόδου στη δυτική του πλευρά. Ο εσωτερικός διάκοσμος του Ναού, η τεχνοτροπία του ξύλινου τέμπλου και των εικόνων του φανερώνουν ότι οι κτήτορες του κελλίου ήταν Ρώσοι μοναχοί. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες μετά την αποπεράτωσή του η συνοδεία που διέμενε το εγκατέλειψε και εγκαταστάθηκαν σε αυτό Έλληνες μοναχοί. Στα τέλη του 20ου αι. στο κελλί διέμεναν ο Ιερομόναχος Βαρθολομαίος και ο μοναχός Διονύσιος οι οποίοι ασχολούνταν με την καλλιέργεια καλλωπιστικών φυτών (καμέλιας γαρδένιας). Μετά το θάνατο του δεύτερου το 1993 και την απόσυρση του πρώτου στην Ιερά Μονή Ιβήρων λόγω γήρατος, το κελί εγκαταλείφθηκε από το έτος 2001 έως και το 2004 οπότε και εγκαταστάθηκε σε αυτό ο μοναχός Ιάκωβος. Η ενασχόληση του μοναχού Ιάκωβου με την καλλιέργεια αρωματικών φυτών δημιουργεί μια μικρή παράδοση σε σχέση με το εργόχειρο των οικιστών του κελλίου που σταδιακά αρχίζει να το χαρακτηρίζει. Κατά το έτος 1994 έγιναν στο κελί εργασίες συντήρησης αποκατάστασης από το ΚΕΔΑΚ οι οποίες περιορίστηκαν στην ανακατασκευή του περιμετρικού διαδρόμου βόρεια και ανατολικά του Ναού. Μικρές επεμβάσεις βελτίωσης της λειτουργικότητας του κτίσματος έγιναν και κατά την έλευση του τελευταίου οικιστή του το εικ. 1 Άποψη της ευρύτερης περιοχής χωροθέτησης του κελλίου. Φωτογραφική λήψη από τις Καρυές προς τα δυτικά 4 1. Η αποτύπωση και ορισμένα στοιχεία της τεκμηρίωσης του ιστορικού κτιρίου είναι αποτέλεσμα συνεργασίας με τον αρχ/ μηχ Βασιλειάδη Ιωάννη Msc στο πλαίσιο της μελέτης Συντήρηση και αποκατάσταση του Ιερού Κελλίου Θείας Αναλήψεως της Ιερας Μονής Ιβήρων στις Καρυές που εκπονήθηκε το από την εταιρία Προένταση Γ.Σαπιρίδης & συνεργάτες.μελετητές : Βασιλειάδης Ιωάννης Αρχ/μηχ Msc, Σαπιρίδης Γεώργιος Πολ/μηχ Msc συνεργάτες:βασιλάκης Φλεντζούρης πολ/μηχ Msc, Μπουγιουκλής Γεώργιος Αρχ/μηχ, Λέρας Χρήστος Αρχ/μηχ, Γαλανίδου Βαρβάρα πολ/μηχ, Χατζηαγοράκης Βαγγέλης τοπογράφος/μηχ εικ. 2, Άποψη του κτίσματος και του περ. χώρου από νοτιοδυτικά στο ύψος της οδού Δάφνης - Καρυών

6 εικ. 5 Πανοραμική άποψη του οικοπέδου από τα νοτιοανατολικά εικ. 6 Άποψη από τα βόρεια του κτίσματος όπου διακρίνεται και ο δρόμος πρόσβασης σε αυτό εικ.3 Ανατολική όψη του κτιρίου εικ.7 πανοραμική άποψη από την απλωταριά εικ.4 Άποψη από τα δυτικά- σημείο εισόδου εικ. 8 άποψη από τα νότια 5

7 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 13 εικ.9 ο Ιεροδιάκονος Βασίλειος ( ) έτος προσέλευσης 1906 (φωτ.1978) εικ. 10 ο Ιεροδιάκονος Βασίλειος ( ) έτος προσέλευσης 1906 εικ. 14 ο γέρων Βαρθολομαίος εικ.11 ο μοναχός Διονύσιος ( ) έτος προσέλευσης 1945 εικ. 12 ο ιερομόναχος Βαρθολομαίος στηνείσοδο του ι.κελλίου( )έτος προσέλευσης 1936 εικ. 15 ο μοναχός Διονύσιος μαζί με έναν λαικό στην απλωταριά μαζεύουν φουντούκια (φωτ. 1988) 6

8 εικ. 16 Η συνοδεία τουι.κελλίου στη μέση ο γέροντας Βασίλειος (φωτ. 1975) εικ. 17 φωτ.1990 εικ. 19 (δεκ.1970;) Άποψη του ιερού κελλίου από τα δυτικά εικ. 18 (δεκ.1970;) όπου διακρίνονται η αετωματική απόληξη στη δυτική όψη με τον φεγγίτη, ο πλάγιος φεγγίτης της στέγης και το στέγαστρο της απλωταριάς στα νότια. εικ.20 7

9 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1.2 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το κτίσμα βρίσκεται σε έδαφος με έντονη κλίση, έτσι στη δυτική του πλευρά εμφανίζεται διώροφο ενώ στην ανατολική τετραώροφο. Η επιμήκης πλευρά του κατά τον άξονα ανατολής δύσης έχει μήκος 25,60 μ. περίπου, ενώ το πλάτος του κτίσματος ανέρχεται στα 11,40 μ. Βορείως του κυρίως κτίσματος μέχρι και το επίπεδο του ισογείου διαμορφώνεται επέκταση ακανόνιστης γεωμετρίας γενικών διαστάσεων 5,60 χ 7,15 μ. Το ύψος του κτιρίου από την διώροφη δυτική του πλευρά ανέρχεται στα 5,90 μ. συν το ύψος της στέγης (3,60 μ.), ενώ από την ανατολική του πλευρά στα 16,20 μ. με αντίστοιχη προσαύξηση ύψους από τη στέγη του. Η επιστέγαση του κτίσματος διαμορφώνεται με κεκλιμένες στέγες και ως τελικό υλικό επίστρωσης χρησιμοποιείται η κυματοειδής λαμαρίνα με εξαίρεση την κλειστή διώροφη απλωταριά βόρεια και ανατολικά του Ναού που φέρει επικάλυψη από γαλλικά κεραμίδια. Ο τρούλος του Ναού είναι ενσωματωμένος στην στέγη και η γεωμετρία του δεν επηρεάζει τη μορφή του κτιρίου. Νότια του Ναού διαμορφώνεται ανοιχτή απλωταριά διαστάσεων 11,60 χ 4,25 μ., η οποία εδράζεται σε τρείς λίθινους πεσσούς. εικ. 21 Βόρεια όψη 8 εικ. 22 δυτική όψη εικ. 23 νότια όψη

10 εικ. 24 ανατολική όψη 9

11 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1.3 ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Το υπό μελέτη κτίριο παρουσιάζει μια τυπική για τα αγιορείτικα κελία του 18ου και 19ου αι. δομή, κατά την οποία ο επιμήκης άξονας του κτίσματος βρίσκεται προσανατολισμένος στο άξονα ανατολής δύσης. Το κτίριο φέρει λειτουργική διαίρεση σε δυο μέρη, η οποία αντανακλάται και στην ογκοπλασία του. Στο δυτικό προβαλλόμενο τμήμα ορθογωνικής κάτοψης και διαστάσεων 11,4 χ 14,3 μ. βρίσκονται οι χώροι διαμονής και διημέρευσης των μοναχών και στο ανατολικό διαστάσεων 7,5 χ 9,7 μ. ο Ναός του κελίου. Τα τμήματα αυτά είναι συμμετρικά διατεταγμένα βάσει του κυρίαρχου άξονα ανατολής δύσης, ο οποίος μορφοποιείται στην κάτοψη σε κεντρικό επιμήκη διάδρομο με εκατέρωθεν παράταξη δωματίων. Αυτός ο διάδρομος παραλαμβάνει την κεντρική είσοδο του κελλίου στο δυτικό άκρο του και καταλήγει στα ανατολικά στην είσοδο του Ναού. Έτσι αποδίδεται η κυρίαρχη σημασία του Ναού, ως κέντρο της καθημερινής ζωής των μοναχών. Πέραν του βασικού περιγραφόμενου τύπου υπάρχουν στοιχεία που συμπληρώνουν την εικόνα του και εν μερη αλλοιώνουν την καθαρότητά του, όπως η βόρεια επέκταση του κτίσματος με τους υγρούς χώρους στο επίπεδο του ισόγειου, η ξύλινη διώροφη κλειστή απλωταριά που αναπτύσσεται στη βόρεια και ανατολική πλευρά του Ναού για την προστασία του από τα καιρικά φαινόμενα καθώς και η ανοιχτή απλωταριά που αναπτύσσεται κατά μήκος της νότιας πλευράς του Ναού. εικ.26 εικ.27 εικ.28 εικ σκαριφήματα δομής, οργάνωση ιερου κελλίου εικ

12 01 04 εικ. 29 ο βασικός όγκος του ι.κελλίου εικ. 32 ο περιμετρικός διάδρομος και η απλωταριά 02 εικ. 30 η είσοδος μορφώνεται σε υποχώρηση προσθήκη wc διώροφος περιμετρικός διάδρομος η απλωταριά εικ. 33 το σύνολο του ι.κελλίου εικ. 31 η απλωταριά ως πρόσθετο στοιχείο στη βασική γεωμετρία εικ μοντέλα τυπολογίας - ογκοπλασία του κελλίου- η ανάλυση του τύπου ο βασικός όγκος 11

13 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1.4 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ισόγειο κτίσματος Η κύρια είσοδος βρίσκεται στη δυτική πλευρά του κτίσματος σε κεντρική υποχώρηση διαστάσεων 2.80 χ 1,90 μ. που διαμορφώνει μικρό ανοιχτό στεγασμένο χώρο έμπροσθεν αυτής. Στον άξονα της εισόδου, στο εσωτερικό του κτιρίου, διαμορφώνεται κεντρικός επιμήκης διάδρομος με εκατέρωθεν προς αυτόν παράταξη δωματίων που καταλήγει στην είσοδο του Ναού ανατολικά. Ο φαρδύς αυτός διάδρομος πλάτους 2,80 μ. στην ανατολική του απόληξη αποκτά εγκάρσιο κλίτος και παίρνει τη μορφή σχήματος Τ. Στις κεραίες του αναπτύσσονται οι καθημερινοί καθιστικοί χώροι του κελλίου, μάλιστα στη νότια εξ αυτών διαμορφώνεται άμεση πρόσβαση προς στην απλωταριά που αναπτύσσεται εξωτερικά του Ναού. Ο κεντρικός επιμήκης διάδρομος περιλαμβάνει και το ξύλινο γραμμικό κλιμακοστάσιο για την κατακόρυφη επικοινωνία με όροφο και υπόγειο αντίστοιχα. Ως προς την διάταξη των χώρων εκατέρωθεν του κεντρικού διαδρόμου,αναπτύσσονται προς το νότο δυο δωμάτια, το συνοδικό και ένας χώρος διαμονής. Βόρεια διαμορφώνονται το μαγειρείο - τράπεζα του κελιού και ένας δεύτερος χώρος με βοηθητική αποθηκευτική χρήση (δοχειό). Μεταξύ τους εντοπίζεται ένας κάθετος στενός διάδρομος που οδηγεί στην βόρεια επέκταση με υγρούς και αποθηκευτικούς χώρους (αποχωρητήρια πλυντήριο αποθήκη). Η βόρεια επέκταση αποτελεί πρόχειρη κατασκευή, μεταγενέστερη της αρχικής, με εμφανείς διαδοχικές τροποποιήσεις, όπως μαρτυρεί η λιθόκτιστη βάση της με τους διαδοχικούς κατακόρυφους αρμούς. Οι τοίχοι της βάσης είναι ασύνδετοι, δεν συγκροτούν ομοιογενή φορέα και παράλληλα βρίσκονται σε κακή κατάσταση διατήρησης. Βόρεια και δυτικά του Ναού διαμορφώνεται κλειστός επιμήκης διάδρομος που τον προστατεύει από τις καιρικές συνθήκες. Η πρόσβαση προς αυτόν διαμορφώνεται στη βόρεια κεραία του εγκάρσιου κλίτους του κοινόχρηστου χώρου. Λειτουργικά εξυπηρετεί την απευθείας σύνδεση με το Ιερό της εκκλησίας και την απλωταριά. εικ. 34 Η είσοδος του κτίσματος σε υποχώρηση από την κύρια όψη. Τοξωτή θύρα με διπλή σειρά λίθων. Η γένεση του τόξου εδράζεται σε πλίνθους με γλυφές εικ. 35 Μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα με τη χρονολογία κτίσης του κελλίου. Περιβάλλεται από πλίνθους. 12 εικ. 38 διάδρομος ισογείου καθιστικό, ΙΣ_3Δ εικ. 36 διάδρομος ισογείου η σκάλα εικ. 37 ο διάδρομος ισογείου προς την εκκλησία

14 εικ. 39 κάτοψη ισογείου - οργανόγραμμα κινήσεων-χώρων 13

15 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Ναός Πρόκειται για ενιαίο ορθογώνιο χώρο εσωτερικών διαστάσεων 9,3 χ 5,9 μ. Στο εσωτερικό του φέρει τέσσερις πεσσούς διαστάσεων 0,55 χ 0,65 εκ. που προβάλουν των επιμήκων τοιχοποιιών και οι οποίοι στην καθ ύψος απόληξή τους καταλήγουν σε 4 ημικυκλικής γεωμετρίας τόξα. Αυτά περιγράφουν τετράγωνο κεντρικό χώρο, όπου εγγράφεται τυφλός τρούλος. Η διάταξη των πεσσών σε μεταξύ τους αποστάσεις 4,7 μ. περίπου, διαιρούν τον ενιαίο χώρο του Ναού σε 3 ζώνες. Τον μικρό άτυπο νάρθηκα πλάτους 1,30 μ. περίπου, τον κυρίως Ναό που απολήγει σε τρούλο και τον χώρο του Ιερού. Ο τελευταίος διαχωρίζεται από το υπόλοιπο σώμα της εκκλησίας με ξύλινο τέμπλο ρωσικής τεχνοτροπίας και η οροφή του διαμορφώνεται με ημικυκλική καμάρα. Όλες οι γεωμετρίες της οροφής του Ναού (τόξα, καμαροσκεπής επιστέγαση, τρούλος) είναι ξυλοκατασκευές και διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Το Ιερό φέρει υπερυψωμένο δάπεδο κατά έναν αναβαθμό και η κόγχη του είναι ενσωματωμένη στο πάχος της ανατολικής εξωτερικής τοιχοποιίας. Η καμπύλη της κόγχης διαμορφώνεται ως τόξο κύκλου μικρού ύψους με χορδή μήκους 3.00 μ. και βάθος 55 εκ. Πάνω από τον άτυπο νάρθηκα του Ναού διαμορφώνεται μικρός εσωτερικός εξώστης με πρόσβαση από τον επιμήκη διάδρομο του ορόφου, μια ενδιαφέρουσα ιδιοτυπία του εν λόγω Ναού, που πιθανόν υπήρχε για τους ηλικιωμένους μοναχούς ως μια άμεση πρόσβαση στην εκκλησία από το άνω επίπεδο των κελλιων. Το συνολικό ύψος του Ναού από το δάπεδο έως και τον τρούλο ανέρχεται στα 8.00 μ,. δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό εσωτερικό χώρο διακοσμημένο με γύψινα γείσα. Το ύψος του Ναού καταλαμβάνει όλο το ύψος της ανωδομής του κτίσματος (ισόγειο, όροφος και στέγη). εικ. 41,Ο εγκάρσιος διάδρομος που οδηγεί στη βόρεια προσθήκη, ΙΣ_3β εικ. 42, Βόρεια προσθήκη, χώρος αποθήκης, ΙΣ _7Α 14 εικ. 40 συνοδικό-αρχονταρίκι, ΙΣ_5 εικ.43 Χώρος μαγειρείου

16 Όροφος κτίσματος Ο όροφος του κτιρίου διατηρεί την τυπολογική δομή του ισογείου με κεντρικό επιμήκη διάδρομο και εκατέρωθεν παράταξη δωματίων. Ο διάδρομος εκτείνεται από τη δυτική όψη του κτιρίου έως και τον Ναό ανατολικά, όπου υφίσταται και η πρόσβαση προς τον εσωτερικό εξώστη της εκκλησίας. Στη νότια πλευρά του κυρίως κελιού διατάσσονται τέσσερα δωμάτια ενώ στη βόρεια πλευρά τρία δωμάτια. Το ακραίο προς ανατολάς δωμάτιο της βόρειας πλευράς έχει σαφώς μεγαλύτερες διαστάσεις από τα υπόλοιπα, φέρει δίφυλλη ξύλινη πόρτα και διακοσμητικό κοιλόκυρτο γείσο περιμετρικά της επιχρισμένης οροφής, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα δωμάτια του ορόφου. Πρόκειται για το αρχικό συνοδικό του κελιού το οποίο, όμως, σύντομα καταργήθηκε για λειτουργικούς λόγους και μεταφέρθηκε στο ισόγειο του κτιρίου πλησίον των υπόλοιπων χώρων διημέρευσης. Από τον χώρο αυτόν εξυπηρετείται και η πρόσβαση στην κλειστή απλωταριά που περιβάλλει την βόρεια και ανατολική πλευρά του Ναού. Η πρόσβαση προς τη στέγη εξυπηρετείται μέσω καταπακτής που βρίσκεται στην ξύλινη οροφή του κεντρικού διαδρόμου πάνω από το κλιμακοστάσιο. Τα υπόλοιπα δωμάτια του ορόφου χρησιμοποιούνταν ως κελλιά μοναχών. εικ.44 Ιερός Ναός, ΙΣ_8Α, άποψη προς ανατολικά εικ.45, Ιερός Ναός άποψη προς τον εσωτερικό εξώστη είσοδο, δυτικά, ΙΣ_8Α εικ. 46 Μικρός ξύλινος εξώστης στο εσωτερικό του Ναού, ΟΡ_9 15

17 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 47 ο διάδρομος στον όροφο άποψη προς την εκκλησία, ΟΡ_4 εικ. 48 κοιτώνας στον όροφο, ΟΡ_8 εικ. 49 το παλαιό συνοδικό στον όροφο, ΟΡ_3 16 εικ. 50 περιμετρικός διάδρομος, ΙΣ_9 εικ. 51 κοιτώνας στον όροφο, ΟΡ_1 εικ.52 Η ξύλινη οροφή του κεντρικού διαδρόμου, ΟΡ_4

18 εικ. 53 θύρα στο παλαιο συνοδικό του ορόφου εικ. 55 εικ. 54 θύρωμα προς τον εξώστη της εκκλησία εικ. 56 Η απλωταριά του κελλίου αναπτύσσεται στη νότια πλευρά του κτίσματος 17

19 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Υπόγειο Το επίπεδο του υπογείου εκτείνεται σε όλη την επιφάνεια που καταλαμβάνει και το ισόγειο του κτίσματος με εξαίρεση τις ξύλινες απλωταριές που περιβάλλουν τον Ναό, οι οποίες στο επίπεδο αυτό διαμορφώνονται ως υπόστυλοι στεγασμένοι ανοιχτοί χώροι. Η ονομασία του επιπέδου ως «υπογείου» είναι συμβατική και δηλώνει επί της ουσίας ότι υπόκειται του βασικού επιπέδου πρόσβασης στο κτίριο και ότι εξυπηρετεί βοηθητικές χρήσεις. Η πρόσβαση στο υπόγειο εξυπηρετείται είτε από το εσωτερικό κλιμακοστάσιο του κτιρίου είτε από διαμορφωμένη εξωτερική θύρα στο μέσο της νότιας πλευράς του κυρίως κελλίου, που οδηγεί απευθείας στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο. Κατά τα άλλα οι εσωτερικοί χώροι του επιπέδου φέρουν ελεύθερη κάτοψη και είναι ενοποιημένοι. Συγκεκριμένα, ο χώρος που ανήκει στον όγκο του κυρίως κελλίου φέρει στο εσωτερικό του δυο συστοιχίες κατακόρυφων φερόντων στοιχείων κατά τη διεύθυνση ανατολή δύση, που αποτελούνται από δυο πεσσούς και μια ξύλινη κολώνα. Τα κατακόρυφα αυτά στοιχεία φέρουν διπλές δοκούς στήριξης των πατόξυλων του επιπέδου του ισογείου διαχωρίζοντας το στατικό φορέα σε τρία μέρη κατ αντιστοιχία της λειτουργικής διάρθρωσης του κτιρίου. Τέλος, στο επίπεδο αυτό περιλαμβάνεται και μικρός χώρος που υπόκειται της βόρειας προσθήκης στον οποίο σήμερα έχει τοποθετηθεί η γεννήτρια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος του κελλίου. Η πρόσβαση προς τον χώρο αυτό γίνεται μέσω θύρας που υφίσταται από την αρχική κατασκευή του κτιρίου χωρίς όμως να γνωρίζουμε αν οδηγούσε σε εξωτερικό υπαίθριο χώρο ή κάποια άλλη κατασκευή που προϋπήρχε. Υπόγειο Β εικ. 57 Άποψη από το α υπόγειο, η σκάλα που οδηγεί στο ισόγειο, χώρος ΥΠΑ_1 Λόγω της κλίσης του εδάφους στην ανατολική πλευρά του κτίσματος στον όγκο του Ιερού Ναού υφίσταται επίπεδο β υπογείου με βοηθητική χρήση όπου αποθηκεύονται εργαλεία και μηχανήματα σχετικά με την καλλιέργεια των αρωματικών φυτών που είναι και το εργόχειρο του οικιστή του κελλίου. Η πρόσβαση στο επίπεδο αυτό γίνεται εξωτερικά από την ανατολική πλευρά του κτίσματος. Πρόκειται για ενιαίο χώρο που φέρει κεντρικά μια συστοιχία ξύλινων υποστυλωμάτων για τη στήριξη των πατόξυλων του υπερκείμενου επιπέδου. Ο χώρος αυτός δεν φέρει άλλα ανοίγματα πλην της κεντρικής θύρας στην ανατολική του πλευρά, η διάνοιξη της οποίας αποτελεί όψιμη επέμβαση. εικ. 58 πατόξυλα επί ποταμών οροφή υπογείου α, χώρος ΥΠΑ_1 18

20 εικ. 59, Άποψη από το Α υπόγειο,, χώρος ΥΠΑ_2 εικ.61 Διπλή διαμήκης δοκός που εδράζεται σε λίθινους πεσσούς και ξύλινα υποστηλώματα στο Α υπόγειο (ΥΠΑ_1) εικ. 62 Τοξωτό άνοιγμα σύνδεσης μεταξύ των χώρων ΥΠΑ_1 και ΥΠΑ_ εικ. 60 Κατασκευαστική λεπτομέρεια της διαμόρφωσης των ξύλινων πατωμάτων στην περιοχή του κλιμακοστασίου μεταξύ υπογείου και ισογείου εικ.63 ο χώρος της γεννήτριας στο επίπεδο του υπογείου της βόρειας προσθήκης, χώρος ΥΠΑ_3 19

21 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Στέγη Η γεωμετρία της υπάρχουσας στέγης αποτελεί την αλληλοτομία δυο απλών τετράρριχτων στεγών βάσει των δυο ορθογωνίων που συνθέτουν το κτίσμα του κελλίου (κυρίως κελλί Ναός) Η στέγη του κυρίως κτίσματος είναι ξύλινη «καθιστή» τα ψαλίδια της οποίας φέρουν ενδιάμεση στήριξη με ποταμό υποστηριζόμενο από αντηρίδες. Δεν φέρουν οριζόντιο ελκυστήρα σύνδεσης μεταξύ τους στο ύψος της ενδιάμεσης στήριξης, ώστε να είναι δυνατή η κυκλοφορία στο εσωτερικό της στέγης. Η κλίση της στέγης ανέρχεται στο 65% και το μέγιστο εσωτερικό ύψος της στον κορφιά ανέρχεται στα 3.3 μ. Στο ανατολικό τμήμα του κυρίως κτίσματος, στο εσωτερικό της στέγης ενσωματώνεται η ξυλοκατασκευή του τρούλου, ο οποίος είναι κατασκευασμένος με την τεχνική του μπαγδατί. Η τελική επικάλυψη της στέγης αποτελείται από φύλλα κυματοειδούς λαμαρίνας ωστόσο αρχικά καλύπτονταν με σχιστόπλακες όπως τεκμηριώνεται από παλιές φωτογραφίες και μαρτυρεί και η ιδία η κλίση των ψαλιδιών της. Από φωτογραφικά ντοκουμέντα, των μέσων του 20ου αι., τεκμηριώνεται ότι στην κυρία όψη του κτιρίου υπήρχε αετωματική απόληξη που καταλάμβανε το κεντρικό μέρος της τριμερούς όψης και έφερε φεγγίτη φωτισμού για το εσωτερικό της στέγης. Επίσης, υπήρχε θυρίδα φωτισμού με τη μορφή αγιορείτικου παράθυρου στη νότια πλευρά της στέγης του κυρίως κελλίου και πιθανότατα και στη βόρεια, όπου υφίσταται σήμερα θυρίδα επίσκεψης για την εξωτερική επιφάνεια της στέγης. Οι επάλληλες μετασκευές του υλικού επικάλυψης της στέγης τουλάχιστον από τα μέσα του 20ου φανερώνουν τα προβλήματα στεγάνωσης που αντιμετώπιζε η στέγη. Αρχικά, όπως δείχνουν και τα φωτογραφικά ντοκουμέντα, ξεκίνησε μερική αντικατάσταση των σχιστολιθικών πλακών με γαλλικά κεραμίδια στα ευπαθή σημεία και κατέληξε στην αλλαγή όλης της επικάλυψης από κυματοειδή λαμαρίνα. Παράλληλα καταργήθηκαν όλα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευπαθή σημεία για την εισροή βρόχινων νερών, όπως οι φεγγίτες αγιορείτικου τύπου και η αετωματική διαμόρφωση στην πρόσοψη της στέγης. εικ. 65 Η ξυλοκατασκευή του τρούλου του Ναού ενσωματωμένη στη στέγη του ανατολικού τμήματος του κτιρίου 20 εικ. 64 Άποψη του δυτικού τμήματος της στέγης εικ. 66 Στρωτήρες, ψαλίδια, ενδιάμεση δοκός στήριξης και κόντρες στη βόρεια πλευρά του δυτικού τμήματος της στέγης

22 εικ. 69 εικ.67 διάταξη στρωτήρων στην βορειοδυτική γωνία της στέγης εικ.70 εικ.68 21

23 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1.5 Οικοδομικές φάσεις Από την ανάλυση-τεκμηρίωση του κτίσματος δεν προκύπτουν στοιχειά σαφούς αλλοίωσης ή τροποποίησης της μορφής και της δομής του από κάποιο οικοδομικό πρόγραμμα επέκτασης ή αναμόρφωσης του κελλίου. Το μόνο στοιχείο που αποδεδειγμένα αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη στο κυρίως κτίσμα είναι η βόρεια ισόγεια προεξοχή, όπως μαρτυρούν οι κατακόρυφοι κατασκευαστικοί αρμοί στην λίθινη τοιχοποιία της βάσης αλλά και οι ποικίλες κατασκευαστικές πρακτικές στα επιμέρους τμήματά της. Είναι σαφές, με άλλα λόγια, ότι η βόρεια προεξοχή είναι προϊόν επάλληλων επεμβάσεων και συρραφών, γεγονός που αντανακλάται και στη μορφή της. Άλλο στοιχείο οργανωμένου οικοδομικού προγράμματος επεμβάσεων δεν διακρίνεται. Προφανώς έγιναν κατά την διάρκεια της ύπαρξής του μεμονωμένες επεμβάσεις ανακαίνισης όπως αντικατάσταση κουφωμάτων, αντικατάσταση επικάλυψης στέγης κ.α. Κατά το έτος 1994 έγιναν στο κελί εργασίες συντήρησης αποκατάστασης από το ΚΕΔΑΚ οι οποίες περιορίστηκαν στην ανακατασκευή του περιμετρικού διαδρόμου βόρεια και ανατολικά του Ναού. Μικρές επεμβάσεις βελτίωσης της λειτουργικότητας του κτίσματος έγιναν και κατά την έλευση του τελευταίου οικιστή του το 2004 όπως αντικατάσταση κουφωμάτων με νέα από αλουμίνιο (νότια όψη - ισόγειο), ανακαίνιση δημιουργία νέων αποχωρητηρίων στο κτίριο της προσθήκης, διάστρωση εδαφόπλακας υπογείου και αυλής δυτικά της εισόδου από ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα. εικ.72 η προσθήκη στα βόρεια εικ. 71, Άποψη του Ιερού κελλίου από τα βορειοδυτικά (φωτο. ΚΕΔΑΚ ).Έχουν ήδη καθαιρεθεί αετωματική απόληξη και φεγγίτες στέγης και έχει αντικατασταθεί η επικάλυψη με κυματοειδή λαμαρίνα. Διακρίνεται η βόρεια πλευρά του περιμετρικού διαδρόμου σε ερειπιώδη κατάσταση πριν τις επεμβάσεις ΚΕΔΑΚ εικ.73 διακρίνονται οι φεγγίτες στη στέγη 22

24 1.6 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗ Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου ακολουθεί την τυπική για την αγιορείτικη οικοδομία του 19ου αι. κατασκευαστική λύση με φέρουσες λιθοδομές στην περίμετρο του κτίσματος και ξυλόπηκτες κατασκευές στο εσωτερικό του είτε πρόκειται για οριζόντια διαφράγματα πατώματα είτε για τους κατακόρυφους εσωτερικούς τοίχους που φέρουν τα φορτία της στέγης. Συγκεκριμένα, οι περιμετρικές λιθοδομές του κυρίως κτίσματος είναι αργολιθοδομές κατασκευασμένες από τοπικούς λίθους μεσαίου μεγέθους. Στην εξωτερική παρειά των διασταυρούμενων εξωτερικών τοιχοποιιών τοποθετούνται ημιλαξευτοί γωνιόλιθοι (50 μήκος, 25 ύψος, 15 βάθος περίπου) σε πλέξη μεταξύ τους. Οι τοιχοποιίες αυτές φέρουν μικρή κλίση με μείωση καθ ύψος στην εξωτερική τους παρειά και βαθμιδωτή μείωση στο ύψος των ορόφων έως και τη στάθμη του ισογείου για την στήριξη των ξύλινων πατωμάτων, ενώ από το ισόγειο στον όροφο δεν εμφανίζεται αντίστοιχη μείωση του πάχους της τοιχοποιίας εσωτερικά. Το πάχος των τοιχοποιιών στο β υπόγειο του κτιρίου κυμαίνεται 0.92 έως 1.15 μ. και καταλήγει στον όροφο του κυρίως κτίσματος στα 75 εκ. Το συνδετικό υλικό της λιθοδομής είναι απλό πηλοκονίαμα χωρίς στοιχεία όπλισης (άχυρο, κατσικότριχες κ.α.), οι λιθοδομές φέρουν ξυλοδεσιές στο ύψος των υπερκείμενων πατωμάτων αλλά και στο ύψος των ποδιών των ανοιγμάτων (1.10 από το δάπεδο). Στο εσωτερικό του κυρίως κτίσματος διαμορφώνονται δυο κατακόρυφα πλαίσια κατά τη διεύθυνση ανατολής - δύσης που χωρίζουν το φορέα σε τρία μέρη. Στη βάση τους, στο επίπεδο του υπογείου, τα πλαίσια αυτά διαμορφώνονται με δυο λίθινους πεσσούς και ένα ξύλινο υποστύλωμα τα οποία φέρουν διπλούς ποταμούς. Οι ποταμοί στα άκρα τους εδράζονται στις εγκάρσιες τοιχοποιίες. Η ανωδομή των πλαισίων αυτών διαμορφώνεται κατά τον τυπικό τρόπο ανάπτυξης ξυλόπηκτης κατασκευής Τα οριζόντια διαφράγματα των πατωμάτων διαμορφώνονται με ξύλινες δοκούς οι περισσότερες των οποίων είναι σε δεύτερη χρήση. Οι διατομές τους ποικίλουν, ωστόσο στην πλειονότητά τους είναι 14 χ 14 εκ. περίπου και τοποθετούνται κάθετα στα κατακόρυφα ξύλινα πλαίσια και τις επιμήκεις τοιχοποιίες ανά εκ. Η διαμόρφωση των πατωμάτων παρουσιάζει την τυπική για την αγιορείτικη οικοδομία κατασκευαστική λύση, κατά την οποία επάνω από τις κύριες φέρουσες δοκούς τοποθετείται πέτσωμα από σανίδες πλάτους 20 με 30 εκ. και 3 εκ. πάχος. Πάνω από αυτές και στην θέση των υποκείμενων δοκών τοποθετούνται δοκίδες διατομής 8 χ 8 εκ. το μεσοδιάστημα των οποίων πληρώνεται με πηλό - χώμα για μόνωση και ακολουθεί η τελική επίστρωση του ξύλινου δαπέδου με σανίδες ίδιας διατομής. Για τη δημιουργία των επιμήκων ξυλόπηκτων τοίχων, πάνω από την κατασκευή του πατώματος τοποθετείται δοκός (ταμπάνι) πάνω στην οποία εδράζονται οι στύλοι. Οι στύλοι συνδέονται μεταξύ τους με ένα σύστημα οριζόντιων και διαγώνιων μελών και δημιουργούν κατακόρυφο δικτιωματικό φορέα στη στέψη του οποίου τοποθετείται οριζόντια δοκός που φέρει τα φορτία του υπερκείμενου πατώματος ή της στέγης, εάν μιλάμε για τον τελευταίο όροφο. Το τμήμα του κτιρίου στο οποίο διαμορφώνεται ο Ναός έχει την ίδια κατασκευαστική λογική με εξωτερικές φέρουσες λιθοδομές και ξύλινες κατασκευές στο εσωτερικό του. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στους 4 λίθινους πεσσούς που διαμορφώνονται σε επαφή με τους εξωτερικούς τοίχους οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι σε τετράγωνο χώρο, αναπτύσσονται καθ όλο το ύψος της κατασκευής και σε αυτούς στηρίζεται όλη η ξυλοκατασκευή της διαμόρφωσης της οροφής του κεντρικού τμήματος του Ναού που περιλαμβάνει τόξα, λοφία και τυφλό ημικυλινδρικό τρούλο. Στη στέψη του κτιρίου κατά μήκος των εξωτερικών τοιχοποιιών τοποθετούνται ξύλινοι ποταμοί, όπου εδράζονται οι στρωτήρες των τριγωνικών πλαισίων της στέγης δημιουργώντας μια μορφή περίδεσης και ενίσχυσης της διαφραγματικής λειτουργίας του κτιρίου. Βέβαια, εκ κατασκευής, υπάρχει μια ασυνέχεια στη άνω απόληξη των εξωτερικών λιθόκτιστων τοιχοποιιών. Προκειμένου να ενταχθεί ο τρούλος του Ναού στο εσωτερικό της στέγης η απόληξη των εξωτερικών τοιχοποιιών του τμήματος αυτού είναι υπερυψωμένη κατά 70 εκ. πάνω από την αντίστοιχη του κυρίως κελίου. εικ. 74 Άποψη από το α υπόγειο, ο πεσσός-ποταμός-υπερκείμενο ξύλινο πάτωμα 23

25 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1.7 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ 24 Θεμέλια Η μορφή της θεμελιώσεως του κτιρίου δεν είναι γνωστή στο σύνολό της. Από τις εργασίες που έγιναν από τον τελευταίο οικιστή του κελίου για την διάστρωση του δαπέδου του υπογείου με σκυρόδεμα αποκαλύφθηκε η έδραση των τοιχοποιιών της δυτικής πλευράς επί βραχώδους εδάφους. Δεν παρατηρήθηκε διεύρυνση του πλάτους της λιθοδομής στη βάση της Όσον αφορά την κατάσταση διατήρησης της θεμελίωσης κατά την χωροστάθμηση του κτίσματος δεν πρόεκυψε κάποια ιδιαίτερη υψομετρική διαφορά που να οδηγεί σε συμπέρασμα εμφάνισης διαφορικών καθιζήσεων Τοίχοι Λιθοδομές Οι περιμετρικοί εξωτερικοί τοίχοι κτιρίου είναι λιθοδομές με συνδετικό κονίαμα από πηλό με πολύ μικρή περιεκτικότητα ασβέστη. Βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση, διατηρούν την συνοχή τους και δεν φέρουν ιδιαίτερες ρηγματώσεις. Τα αρμολογήματα των εξωτερικών επιφανειών λόγω της σύστασής τους φέρουν έντονη φθορά και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ξεπλυθεί από τα βρόχινα νερά, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η συνοχή της δομής της τοιχοποιίας με αποκολλήσεις λίθων της εξωτερικής παρειάς. Τα εμφανή στοιχεία των ξυλοδεσιών από την εσωτερική πλευρά των τοίχων έχουν προσβληθεί έντονα από υγρασία και σε ορισμένα σημεία έχουν αποσαθρωθεί πλήρως στα επίπεδα 1ου και δευτέρου υπογείου. Ξυλόπηκτες τοιχοποιίες Οι ξυλόπηκτες τοιχοποιίες είναι κατασκευασμένες με την τεχνική του τσατμά και ο ξύλινος σκελετός τους αποτελείται από δοκούς, στύλους και διαγώνια στοιχεία. Η πλήρωσή τους είναι πλινθόκτιστη με συνδετική κονία από πηλό. Η ακριβής κατάσταση διατήρησής τους θα εξακριβωθεί μετά τις καθαιρέσεις των υλικών επικάλυψης. Η εισροή βρόχινων νερών από τη στέγη πιθανότατα επηρέασε την κατάσταση διατήρησής τους, όπως προσέβαλε τις επιχρισμένες οροφές οι οποίες και καθαιρέθηκαν από την προηγούμενη συνοδεία πατέρων. Πεσσοί Οι λίθινοι πεσσοί που διαμορφώνονται από αργολιθοδομή στο εσωτερικό του α υπογείου βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση ομοίως και οι ενσωματωμένοι πεσσοί στις πλευρικές τοιχοποιίες του Ναού. Οι τρεις λίθινοι πεσσοί στήριξης της ανοιχτής απλωταριάς νότια του Ναού βρίσκονται σε κατάσταση διατήρησης μέτρια έως κακή και χρήζουν ενίσχυσης με βαθιά αρμολογήματα. Τόξα Οι τοξωτές κατασκευές διαμορφώνουν τα πρέκια των ανοιγμάτων και αυτά είτε δομούνται με λίθινες σφήνες είτε με εναλλαγή λαξευτών λίθων και πλίνθων. Βρίσκονται σε καλή κατάσταση έκτος των επιφανειακών συνδετικών κονιαμάτων που βρίσκονται εκτεθειμένα στις συνθήκες περιβάλλοντος. Θόλοι Η θολοδομία που καλύπτει τα τμήμα της οροφής του Ναού είναι κατασκευασμένη από ξύλινα στοιχεία με πλήρωση από μπαγδατοπήχεις και βρίσκεται σε καλή κατάσταση διατήρησης. Στέγες Η στέγη του κτίσματος είναι ξύλινη όπως περιγράφεται αναλυτικά παραπάνω. Οι επάλληλες μετασκευές του υλικού επικάλυψης της στέγης τουλάχιστον από τα μέσα του 20ου αι. καταδεικνύουν τα προβλήματα στεγάνωσης που αντιμετώπιζε η στέγη. Αρχικά, όπως δείχνουν και τα φωτογραφικά ντοκουμέντα ξεκίνησε μερική αντικατάσταση των σχιστολιθικών πλακών με γαλλικά κεραμίδια στα ευπαθή σημεία και κατέληξε στην αλλαγή όλης της επικάλυψης από κυματοειδή λαμαρίνα με παράλληλη κατάργηση όλων των στοιχείων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευπαθή σημεία για την εισροή βρόχινων νερών, όπως οι φεγγίτες αγιορείτικου τύπου και η αετωματική διαμόρφωση στην πρόσοψη της στέγης. Επίσης, καθαιρέθηκαν όλες οι επιχρισμένες οροφές του ορόφου, οι οποίες προφανώς προσβλήθηκαν από τα εισερχόμενα νερά. Πολλά ψαλίδια έχουν κυρτωθεί, ενώ άλλα παρουσιάζουν σημάδια διάβρωσης από την εισερχόμενη υγρασία ειδικά στο δυτικό τμήμα του κυρίως κελιού. Ο ξύλινος φορέας της στέγης στο ανατολικό τμήμα του Ναού παρουσιάζει καλύτερη κατάσταση διατήρησης Η στέγαση της διώροφης ξυλόπηκτης απλωταριάς που αναπτύσσεται βόρεια και δυτικά του Ναού είναι προϊόν των επεμβάσεων του ΚΕΔΑΚ κατά το έτος 1995 και βρίσκεται σε καλή κατάσταση διατήρησης Στέγαστρο για την προστασία του Ναού υπήρχε και από τη νότια πλευρά όπως μαρτυρούν φωτογραφικά ντοκουμέντα αλλά και οι σωζόμενες οπές πάκτωσης του ξύλινου φέροντα οργανισμού του. Το στοιχείο αυτό του κτιρίου έχει καταστραφεί ολοσχερώς Εξώστες - απλωταριές Το κτίσμα διαθέτει στο επίπεδο του ισογείου στη νότια πλευρά του Ναού μεγάλων διαστάσεων απλωταριά (2,20 χ 11,50 μ.) τα πατόξυλα της οποίας εδράζονται σε δυο διαμήκεις δοκούς που φέρονται από τρεις επάλληλους πεσσούς διαστάσεων 75 χ 75 εκ. περίπου. Η κατάσταση διατήρησης του ξύλινου φορέα της κατασκευής είναι μέτρια λόγω της συνεχούς έκθεσης στις καιρικές συνθήκες. Το κτίσμα δεν διαθέτει εξώστες, ωστόσο από φωτογραφίες αρχείου προκύπτει ότι υπήρχε μικρός ξύλινος εξώστης στον όροφο του κτίσματος στο ακραίο προς τα ανατολικά κελί της νότιας πλευράς πάνω από την θύρα που δίνει πρόσβαση στην απλωταριά. Πατώματα Τα πατώματα του β υπογείου και του α υπογείου, στο τμήμα τους που εδράζεται στο έδαφος, φέρουν πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος που αποτελεί όψιμη επέμβαση στο κτίσμα. Τα υπόλοιπα πατώματα της ανωδομής είναι ξύλινης κατασκευής όπως περιγράφεται σαφώς στο κεφάλαιο της κατασκευαστικής δομής. Η οροφή υπογείου είναι αταβάνωτη και μπορεί κανείς να διακρίνει τα φέροντα στοιχεία του πατώματος του ισογείου (πατόξυλα). Τα περισσότερα από αυτά είναι σε δεύτερη χρήση, αρκετά έχουν προσβληθεί από ξυλοφάγα έντομα (σαράκι), όπως επίσης τοπικά εμφανίζουν προσβολή από κατερχόμενη υγρασία μέχρι πλήρους αποσάθρωσης (περιοχή μαγειρείου Στον περιμετρικό διάδρομο που αναπτύσσεται κατά μήκος της βόρειας και ανατολικής πλευράς του Ναού τα πατόξυλα είναι εμφανή και διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση ωστόσο χρήζουν συντήρησης λόγω της έκθεσης τους σε συνθήκες περιβάλλοντος.

26 εικ. 75 Η ξυλοκατασκευή του τρούλου του Ναού ενσωματωμένη στη στέγη του ανατολικού τμήματος του κτιρίου εικ. 78 Μικρή τομή για την διερεύνηση των υλικών κατασκευής σε ξυλόπικτο τοίχο του ορόφου, πλήρωση με πλίνθους και πιθανόν μικρούς λίθους και συνδετικό υλικό πηλοκονίαμα. Το επίχρισμα αποτελείται από δυο στρώσεις πηλοκονιάματος. Η δεύτερη εξ αυτών περιέχει μεγάλη ποσότητα άχυρου για οπλισμό. Η τελική επιφάνεια διαμορφώνεται με λεπτή στρώση ασβέστη (ασβεστοπολτού) για την εξομάλυνσή τ η ς πριν το ν τ ελι κό χ ρω μα τ ι σμό τ η ς. εικ. 76 απομείωση διατομής και αντοχής δοκών οροφής υπογείου-ανάπτυξη ξυλοφάγων μικροοργανισμών εικ. 79 Προσβολή από υγρασία σε δοκούς του πατώματος του ισογείου στη θέση του μαγειρείου, πλήρης απώλεια στήριξης των δοκών στην τοιχοποιία λογω αποσάθρωσης αλλά και του υποκείμενου ποταμού έδρασης αυτών στην εσωτερική παρειά του τοίχου εικ.77 Άποψη από το β υπόγειο, χώρος ΥΠΒ_1 εικ. 80 Ο ξύλινος φορέας της νότιας απλωταριάς 25

27 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Στοιχεία Όψεων Τα ρυθμολογικά στοιχεία των όψεων του κελλίου είναι : Γείσα Το γείσο της στέψης του κτιρίου είναι βαθμιδωτό και αποτελείται από προεξέχουσα λιθόπλακα πάχους 4 εκ. και πάνω από αυτήν πλίνθο ίδιου πάχους το οποίο στην αρχική του μορφή ήταν επιχρισμένο και ως τέτοιο διατηρείται κατά τμήματα στην περίμετρο του κτιρίου. Η προεξοχή του από τις κατακόρυφες τοιχοποιίες είναι εκ. βρίσκεται σε μέτρια έως κακή κατάσταση διατήρησης και απαιτείται η αποκατάστασή του με τοπικές αντικαταστάσεις λίθων και πλίνθων. Στο τμήμα της βόρειας τοιχοποιίας που διαμορφώνεται με ξυλόπηκτο τοίχο, το γείσο είναι κοίλης μορφής επιχρισμένο, επενδυμένο σήμερα με λαμαρίνα. Κεραμοπλαστικός διάκοσμος Στο δυτικό άκρο της νότιας όψης υπάρχουν ενσωματωμένοι στο χτίσιμο της τοιχοποιίας δυο σταυροί σε καλή κατάσταση διατήρησης σχηματισμένοι από διπλές πλίνθους. Επίσης, τα εντοιχισμένα μαρμάρινα ανάγλυφα στην δυτική όψη του κτίσματος εκατέρωθεν της εισόδου περιβάλλονται από πλίνθους οι οποίες διαμορφώνουν, συν τοις άλλοις, αετωματική στέψη. Τέλος όλα τα τοξωτά πρέκια των ανοιγμάτων στις εξωτερικές τοιχοποιίες φέρουν περιβάλλουσα διακοσμητική πλίνθο. Τα εν λόγω στοιχεία διακόσμου με κεραμικές πλίνθους βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση διατήρησης. Ξύλινες διακοσμητικές κορνίζες Στη βόρεια και δυτική όψη τμήματα των εξωτερικών τοιχοποιιών είναι επιχρισμένοι ξυλόπηκτοι τοίχοι σε αντιδιαστολή με τις ανεπίχριστες επιφάνειες των λιθοδομών. Οι επιχρισμένες αυτές επιφάνειες έφεραν περιμετρικές ξύλινες κορνίζες πλάτους 12 εκ. οι οποίες λειτουργούσαν και ωςοδηγοί για την επιχρηση των επιφανειών. Όπου σώζονται βρίσκονται σε κακή κατάσταση διατήρησης και χρήζουν αντικατάστασης. Επιχρίσματα Οι όψεις του κτιρίου είναι ανεπίχριστες με εξαίρεση τα ξυλόπηκτα τμήματα του ορόφου σε δυτική και βόρεια πλευρά. Επίσης, επίχρισμα φέρουν τα τύμπανα των ανοιγμάτων που διαμορφώνονται στις λιθόκτιστες τοιχοποιίες μεταξύ του άνω πέρατος της ξύλινης κάσας και της ημικυκλικής απόληξης του ανοίγματος. Εσωτερικά όλοι οι τοίχοι ισογείου και ορόφου είναι επιχρισμένοι ενώ των δυο υποκείμενων επιπέδων (α & β υπόγειο) ανεπίχριστοι Όλα τα επιχρίσματα ανήκουν στην αρχική φάση κατασκευής του κτιρίου εκτός από αυτά στο εσωτερικό της διώροφης ξύλινης απλωταριάς που υλοποιήθηκαν κατά την επέμβαση του ΚΕΔΑΚ το 1995 τα οποία είναι ασβεστοτσιμεντοκονιάματα και βρίσκονται σε καλή κατάσταση διατήρησης. Αρμολογήματα Τα αρμολογήματα είναι φτωχά σε ασβέστη κονιάματα με βάση τον πηλό. Στα μεγαλύτερα τμήματα των εξωτερικών επιφανειών τα αρμολογήματα λόγω της σύστασής τους και της συνεχούς έκθεσής τους στις καιρικές συνθήκες βρίσκονται σε κακή κατάσταση διατήρησης. Αντιστοίχως η ανερχόμενη υγρασία έχει επηρεάσει και αυτά της εσωτερικής παρειάς των λιθοδομών στο α και β υπόγειο. Παρατηρούνται φαινόμενα πλήρους απόπλυσης και απώλειας του υλικού από τα βρόχινα νερά όπως στην περίπτωση του νοτιοδυτικού άκρου του κυρίως κελλίου όπου οι ημιλαξευτοί λίθοι που διαμορφώνουν τη γωνία, μετά βίας διατηρούνται στη θέση τους και δεν έχουν αποκολληθεί. Επίσης, εμφανίζονται κατά τόπους φαινόμενα φθοράς στην τοιχοποιία από ανάπτυξη βλάστησης και μικροοργανισμών που συμβάλλουν στην απώλεια συνοχής των αρμολογημάτων και του συνδετικού κονιάματος. 26 Ανοίγματα - θυρώματα Η κεντρική είσοδος στη δυτική πλευρά του κτιρίου φέρει λίθινο θύρωμα με ημικυκλική τοξωτή απόληξη αποτελούμενο από λαξευτούς λίθους. Τα εξωτερικά παράθυρα που διαμορφώνονται στις λίθινες τοιχοποιίες φέρουν τοξωτή στέψη με ρηχή ή ημικυκλική καμάρα αποτελούμενη από εναλλαγή λίθινων θολιτών και διπλής πλίνθου. Το εξωράχιο της καμάρας περιβάλλεται με μια σειρά πλίνθων. Κουφώματα Από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης και τις φωτογραφίες αρχείου προκύπτει ότι τα παράθυρα του ορόφου του κυρίως κελλίου στην αρχική τους μορφή ήταν δίφυλλα ανοιγόμενα με εξωτερικό διακοσμητικό περβάζι χωρίς σιδεριά, του ισόγειου δίφυλλα ανοιγόμενα με σιδεριά χωρίς περβάζι, ενώ και του υπογείου ήταν επίσης ανοιγόμενα μονόφυλλα με σιδεριά χωρίς περβάζι. Τα παράθυρα του ναού είναι δίφυλλα ανοιγόμενα διπλά λόγω του μεγάλου ύψους του ανοίγματος. Κατά τους περιγραφόμενους τύπους θα υλοποιηθούν και τα νέα προτεινόμενα παράθυρα. Όσον αφορά τις εξωτερικές πόρτες, αυτή της κύριας εισόδου στη δυτική όψη είναι δίφυλλη ξύλινη ταμπλαδωτή. Πρόκειται για όψιμη επέμβαση που ωστόσο βρίσκεται σε καλή κατάσταση διατήρησης και είναι καλής ποιότητας κατασκευής και διατηρείται. Οι πόρτες που διαμορφώνονταν στη νοτιοδυτική γωνία του κυρίως κελλίου για πρόσβαση στην απλωταριά και τον υπερκείμενο μικρό εξώστη δεν σώζονται, ωστόσο από τα γενικότερα μορφολογικά στοιχεία του κτιρίου εικάζεται ότι ήταν ξύλινες ταμπλαδωτές με τζαμιλίκι στο άνω μέρος Σχετικά με τα εσωτερικά κουφώματα του κτίσματος οι πόρτες διαμορφώνονται ως μονόφυλλες ή δίφυλλες ξύλινες ταμπλαδωτές με φεγγίτη, ενώ για δευτερεύοντες χώρους κατά περίπτωση εμφανίζονται και ξύλινες καρφωτές. Η κατάσταση διατήρησης των θυρών του Ναού και των δωματίων του ορόφου είναι αρκετά καλή και προβλέπεται η διατήρηση και συντήρησή τους με ή χωρίς απόσπαση. Δάπεδα Τα δάπεδα του β υπογείου και το δυτικό τμήμα του α υπογείου είναι διαμορφωμένα με οπλισμένο σκυρόδεμα χωρίς να φέρουν κάποια επιπλέον επικάλυψη. Πρόκειται για όψιμη επέμβαση που έγινε από το μοναχό Ιάκωβο κατά το χρόνο εγκατάστασής του στο κελλί (2005) χωρίς τις κατάλληλες εξυγιαντικές στρώσεις ώστε να αποτραπεί η φθορά του στοιχείου από την ανερχόμενη υγρασία. Τα αρχικά δάπεδα των εν λόγω χώρων ήταν μάλλον χωμάτινα. Υλικό επίστρωσης με πλακίδια φέρουν ορισμένοι χώροι του ισογείου. Συγκεκριμένα το δάπεδο του μαγειρείου φέρει τσιμεντοπλακίδια διαστάσεων 20 χ 20 εκ. ενώ τα δύο αποχωρητήρια της βόρειας προσθήκης και ο χώρος αποθήκης πλησίον του μαγειρείου φέρει επίστρωση από κεραμικά πλακίδια τα οποία αποτελούν όψιμη επέμβαση στο κτίριο. Όλα τα υπόλοιπα δάπεδα των εσωτερικών χώρων του κτιρίου φέρουν επικάλυψη από ξύλινες σανίδες πάχους 3 εκ. Βρίσκονται σε μέτρια έως κακή τοπικά κατάσταση διατήρησης υπάρχει πρόσθετη επικάλυψη από πλαστικό δάπεδο (μουσαμάς). Το δάπεδο του Ναού φέρει ξύλινες σανίδες πλάτους 20 έως 40 εκ. με στοιχεία ζωγραφικού διακόσμου. Βρίσκεται σε αρκετά καλή κατάσταση, όμως, τοπικά εμφανίζεται φθορά του υλικού και βυθίσεις, ιδίως στην περιοχή του Ιερού, και χρήζει αποκατάστασης.

28 εικ.81 Ο διακοσμητικός σταυρός από συμπαγείς πλίνθους εικ. 82 Τα ανοίγματα του α υπογείου διαμορφωμένα με λαξευτούς λίθους, περιβάλλουσα πλίνθο της ημικυκλικής διαμόρφωσης του ανωφλιού και την περίτεχνη σιδεριά με καράβολα εικ.83 τόξο στέψη του ανοίγματος από εναλλαγή λίθων και πλίνθων. Το εξωράχιο τονίζεται με περιβάλλουσα πλίνθο εικ.86 Κλιμακωτό γείσο στη στέψη του κτιρίου διαμορφούμενο από πλακοειδής λίθους και πλίνθους εικ. 87 Τεχνοτροπία πρωτότυπου αρμολογήματος στο ανατολικό τμήμα της βόρειας πλευράς εικ. 84 H Ξυλεπένδυση με τα αρμοκάλυπτρα στον διώροφο περιμετρικό διάδρομο εικ.85 Οι ξύλινοι στύλοι με κεφαλοκόλωνα για την έδραση του περιμετρικού διαδρόμου 27

29 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Κλίμακες Το κτίσμα φέρει μια εσωτερική κλίμακα η οποία είναι εξ ολοκλήρου ξύλινη κατασκευή. Το τμήμα της κλίμακας που συνδέει ισόγειο και όροφο είναι ευθύγραμμο ενώ το αντίστοιχο που συνδέει το α υπόγειο με το ισόγειο είχε στην αρχική της μορφή δυο ευθύγραμμα σκέλη με ενδιάμεσο πλατύσκαλο όπως τεκμηριώνεται από φωτογραφίες αρχείου Κτίριο βόρειας προσθήκης Το κτίριο της βόρειας προσθήκης είναι κτίσμα μεταγενέστερο του αρχικού που οικοδομήθηκε για να καλύψει ανάγκες σχετικές με το παρακείμενο μαγειρείο και να στεγάσει χώρους υγιεινής. Χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση σκευών - τροφίμων και περιλάμβανε χτιστό ξυλόφουρνο (είναι κατεδαφισμένος) ενώ στη βόρεια απόληξη του διαμορφώνονταν χώρος υγιεινής. Με πρόσφατες παρεμβάσεις απέκτησε δυο χώρους υγιεινής και πλυντήρια διαμορφώνοντας ένα βοηθητικό συγκρότημα υγρών χώρων παρακείμενο στο μαγειρείο. Η βάση του κτίσματος αυτού αποτελείται από ασύνδετους μεταξύ τους λιθόκτιστους τοίχους, προϊόντα επάλληλων επεμβάσεων που δεν συγκροτούν μεταξύ τους ενιαίο φέροντα οργανισμό. Τα κατακόρυφα στοιχεία της ανωδομής είναι κατά τμήμα ξυλόπηκτα και κατά τμήμα λιθοδομές, ενώ τα πατώματα και η στέγη είναι ξυλοκατασκευές. Λόγω της ασυνεχούς και ακανόνιστης γεωμετρίας των δομικών του στοιχείων το εν λόγω τμήμα του κτιρίου κρίνεται ανεπαρκές και μη αξιοποιήσιμο στα πλαίσια της αποκατάστασης του κτίσματος. Περιβάλλων χώρος εικ. 88 Κλιμακοστάσιο επικοινωνίας υπογείου ισογείου στην πρότερη μορφή του (φώτο ΚΕΔΑΚ 1993) Λόγω της κλίσης που περιγράψαμε στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου υφίστανται αναλημματικοί τοίχοι (ξηρολιθιές) είτε για τη διαμόρφωση του δρόμου πρόσβασης προς το κτίριο είτε για την δημιουργία επίπεδων παταριών με στόχο την καλλιέργεια του εδάφους. Αυτοί οι τοίχοι ως επί το πλείστον βρίσκονται σε κακή κατάσταση διατήρησης και σε ορισμένα σημεία έχουν υποχωρήσει εντελώς. (βλ αναλυτικά, σχέδια) Στην δυτική πλευρά του κτιρίου έμπροσθεν της κεντρικής εισόδου υπήρχε αρχικά πλακόστρωτο δάπεδο, όπως διακρίνουμε σε φωτογραφίες αρχείου, το οποίο σήμερα έχει απολεστεί και έχει διαμορφωθεί στη θέση του δάπεδο από οπλισμένο σκυρόδεμα. Μάλιστα προεκτείνεται και βορειοδυτικά το κτίσματος με τη μορφή κεκλιμένου επιπέδου (ράμπας) άτεχνης πρόχειρης κατασκευής. Βορειοδυτικά του ιστορικού κτιρίου και σε απόσταση 25 μ. από αυτό σώζεται λιθόκτιστος τοίχος ύψους 2.70 μ. και μήκος 10,2 μ. που ανήκε σε βοηθητικό κτίσμα του κελίου, πιθανότατα εργατόσπιτο. εικ

30 εικ. 90 η προσθηκη στη βορεια πλευρα εικ. 92 λιθόκτιστος τοίχος ύψους 2.70 μ. και μήκος 10,2 μ. που ανήκε σε βοηθητικό κτίσμα του κελίου, πιθανότατα εργατόσπιτο. εικ. 91 Λιθόστρωτο δάπεδο δυτικά της κύριας εισόδου (αποξυλωμένο) εικ. 93 Η κρήνη στο βόρειο άκρο της δυτικής πλευράς (κατεδαφισμένη) 29

31 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1.8 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ-ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αξιολόγηση Παρά τις φθορές και τις αλλοιώσεις που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια, το ιερό Ιβηρίτικο κελlίον της Θείας Αναλήψεως διατηρεί σε μεγάλο ακόμη βαθμό όχι μόνο τη γενική του μορφή αλλά και επί μέρους αυθεντικά μορφολογικά και κατασκευαστικά στοιχεία. Αποτελεί, έτσι, αναμφίβολα ένα αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα αγιορείτικης αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αι. Κατάταξη και αξιολόγηση προβλημάτων Το κτίριο δεν αντιμετωπίζει ιδιαιτέρα σοβαρά προβλήματα. Η κατάσταση διατήρησής του κρίνεται μέτρια και κυρίως αφορά τα στοιχεία επικάλυψης τα οποία είναι εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες και τη φυσική φθορά του χρόνου. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το κτήριο κατατάσσονται σε πέντε κατηγορίες: α. Δομοστατικά Προβλήματα Δεν διαγνώστηκαν σοβαρά δομικά προβλήματα. Οι μικρορηγματώσεις που παρατηρούνται στους τοίχους δεν είναι διαμπερείς. Το φαινόμενο που είναι επικίνδυνο για την δομική συνοχή των εξωτερικών φερουσών τοιχοποιιών είναι η επιφανειακή αποσάθρωση και απόπλυση του συνδετικού κονιάματος από τη βροχή. Πέραν αυτού η έντονη κλίση του εδάφους στο οποίο έχει ανεγερθεί το κτίσμα προδιαθέτει για προβλήματα διαφορικών καθιζήσεων και ολισθήσεων Ο ξύλινος φέρων οργανισμός του κτιρίου διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση στο βαθμό που μπορούσε να γίνει διάγνωση, στα σημεία που αυτός ήταν εμφανής και δεν καλύπτονταν από στοιχεία επένδυσης. Τοπικά τα σημεία που παρουσιάζουν διάβρωση ξύλινων στοιχείων είναι ο ξύλινος φέρων οργανισμός της στέγης του κυρίως κελλίου η οποία παρουσίαζε χρόνιο πρόβλημα εισροής βρόχινων νερών και δέχθηκε επάλληλες μετασκευές και αντικαταστάσεις της επικάλυψής της όπως περιγράφηκε παραπάνω. Αισθητικά Προβλήματα Το κτήριο αντιμετωπίζει αισθητικά προβλήματα, εξ αιτίας των φθορών, των κακότεχνων και πρόχειρων νεωτερικών επεμβάσεων που έχει υποστεί καθώς και νεωτερικών επεμβάσεων στις διαμορφώσεις του περιβάλλοντος χώρου του. Προβλήματα ανάδειξης ιστορικής αξίας Εξ αιτίας των ατυχών νεωτερικών επεμβάσεων (επικάλυψη στεγών με κυματοειδή λαμαρίνα, κουφώματα αλουμινίου), των φθορών που έχει υποστεί εξ αιτίας της μη συντήρησής του για ορισμένο χρονικό διάστημα, της ακαλαίσθητης πρόχειρης προσθήκης κτίσματος στη βόρεια πλευρά του κυρίως κελλίου, η εικόνα του ιστορικού κτιρίου έχει αλλοιωθεί, τα αυθεντικά και σημαντικά του στοιχεία έχουν γίνει μη αναγνώσιμα και η αξία του για το ιστορικό περιβάλλον μέσα στο οποίο βρίσκεται δεν αναδεικνύεται. Λειτουργικά προβλήματα Το κτίριο αντιμετωπίζει λειτουργικά προβλήματα εξ αιτίας της κακής καταστάσεως διατηρήσεώς του όσον αφορά τα στοιχεία επικάλυψης του εσωτερικού (δαπεδο κουζινας-οροφές) και των θερμικών απωλειών που έχει από τα αποσαθρωμένα κουφώματα. Πέραν αυτού ένα θέμα προς επίλυση είναι οι υγροί χώροι, ο χώρος για τις ηλεκτρομηχανολογικές καταστασεις, επιμερους χωροι για τα εργόχειρα των μοναχων, αγιογραφειο, ξηραντηριο, ξηλουργειο,δοχειο. Στην προσπάθεια επίλυσης των παραπάνω πρέπει να δωθει ιδιαίτερη προσοχή καθώς το κελλι αποτελεί εκτός από χρηστικό κέλυφος και πολιτιστική κληρονομιά του Αγίου Όρους. β. Οικοδομικά Προβλήματα Το κτίριο αντιμετωπίζει αρκετά οικοδομικά προβλήματα. Συγκεκριμένα παρουσιάζει προβλήματα προσβολής υγρασίας των εξωτερικών τοιχοποιιών που βρίσκονται σε άμεση επαφή με το έδαφος με αποτέλεσμα την φθορά των ξύλινων στοιχείων (ξυλοδεσιών). Το περιγραφόμενο πρόβλημα σχετίζεται με την έλλειψη υποδομών αποστράγγισης για απομάκρυνση των ομβρίων από τους τοίχους του κτιρίου και συγκεκριμένα του δυτικού τμήματος του κυρίως κελλίου. Επίσης, το βαθμιδωτό γείσο στην στέψη του κτιρίου παρουσιάζει στοιχεία αποδιοργάνωσης και χρήζει αποκατάστασης. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω το οικοδομικό πρόβλημα της απόπλυσης των εξωτερικών αρμολογημάτων του κτιρίου (που τείνει να γίνει δομοστατικό) χρήζει άμεσης αποκατάστασης για το σύνολο σχεδόν του εξωτερικού περιβλήματος. Ακόμη, σημαντικό πρόβλημα αποδιοργάνωσης και τοπικής κατάρρευσης παρουσιάζουν τμήματα των ξερολιθιών στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου. 30 εικ. 94 φθορές επί του βαθμιδωτου γείσου

32 εικ. 95 Χαλάρωση και αποκόλληση αρμολογήματος στους λίθινους πεσσούς της νότια απλωταριάς εικ. 97 Ανάπτυξη βλάστησης και μικροοργανισμών που συμβάλουν στην απώλεια συνοχής των αρμολογημάτων στην νότια πλευρά του κτίσματος εικ. 99 κατεστραμμένη οροφή εικ. 96 Ξύλινα κουφώματα σε κακή κατάσταση διατήρησης εικ. 98 αποσάθρωση της ξυλεπένδυσης του περιμετρικού διαδρόμου από τα βρόχινα νερά εικ. 100 απομείωση διατομής και αντοχής δοκών οροφής υπογείου-ανάπτυξη ξυλοφάγων μικροοργανισμών 31

33 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 101 Χαλάρωση και αποκόλληση και οριστική απώλεια αρμολογήματος (ευπαθή πηλοκονιάματα) εικ. 103 εικ αισθητική υποβαθμιση της βορειας όψης από την επέκταση της πρόχειρης κατασκευής 32 εικ. 104

34 εικ. 106 Προσβολή από υγρασία σε δοκούς του πατώματος του ισογείου στη θέση του μαγειρείου, πλήρης απώλεια στήριξης των δοκών στην τοιχοποιία λογω αποσάθρωσης αλλά και του υποκείμενου ποταμού έδρασης αυτών στην εσωτερική παρειά του τοίχου εικ. 105 κούφωμα ναού σε κακή κατάσταση διατήρησης εικ. 107, πλήρης αποσάθρωση και απώλεια ξυλοδεσιών στη στάθμη του α υπογείου λόγω ανερχόμενης υγρασίας εδάφους στο δυτικό του τμήμα. 33

35 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 108 εικ εικ. 109 εικ φθορές επί των αναλληματικών τοίχων

36 εικ. 112 ΚΑΤΟΨΗ ΣΤΕΓΗΣ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 35

37 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 36 εικ. 113 ΚΑΤΟΨΗ ΟΡΟΦΟΥ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

38 εικ. 114 ΚΑΤΟΨΗ ΙΣΟΓΕΙΟΥ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 37

39 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 115 ΚΑΤΟΨΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 38

40 εικ. 116 ΚΑΤΟΨΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ Β- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 39

41 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 117 ΔΥΤΙΚΗ ΟΨΗ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 40

42 εικ. 118 ΝΟΤΙΑ ΟΨΗ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 41

43 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 119 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΟΨΗ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 42

44 εικ. 120 ΒΟΡΕΙΑ ΟΨΗ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 43

45 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ. 121 ΟΡΟΦΕΣ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 44

46 εικ. 122 ΙΧΝΟΣ ΕΡΓΑΤΟΣΠΙΤΟΥ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 45

47 46 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

48 Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 2 ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 47

49 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 2.1 Στόχοι και Αρχές της Επεμβάσεως Σύμφωνα την ανάλυση και την τεκμηρίωση που προηγήθηκαν, το Ιερό κελλί της Θείας Αναλήψεως αντιμετωπίζει ποικίλα προβλήματα που απαιτούν αντιμετώπιση προκειμένου το κτίριο να αποκατασταθεί, κατά τρόπο ανάλογο με την ιστορική αξία του. Στόχοι της επεμβάσεως είναι : α. Η αντιμετώπιση των οικοδομικών προβλημάτων του κελύφους, προκειμένου να σταματήσει η φθορά και να επανορθωθούν κατά το δυνατόν οι ζημιές που αυτό έχει υποστεί. β. Η αισθητική αναβάθμιση του μνημείου και του αμέσου περιβάλλοντός του. γ. Η κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των χρηστών 2.2 Γενική παρουσίαση της Επέμβασης Για την επίτευξη των στόχων της επεμβάσεως προτείνονται τα εξής : β. Η αποκατάσταση των ευπαθέστερων αρχιτεκτονικών στοιχείων του μνημείου που έχουν αλλοιωθεί ή που έχουν καταστραφεί από τις νεωτερικές επεμβάσεις, όπως λ.χ. τα κουφώματα ή η αετωματική επίστεψη της δυτικής όψης. γ. καθαίρεση της υφιστάμενης προσθήκης και επανασχεδιασμός, στη βόρεια πλευρά του ιστορικού κτιρίου, προκειμένου να αναβαθμιστεί η συνολική του εικόνα. δ. Σχεδιασμός των επιμέρους νέων κατασκευών (κτίριο hz, ξηραντήριο, κτίριο wc) με χειρισμούς που παραπέμπουν στο ύφος του τόπου προκειμένου να αποτελέσουν ένα άρτιο σύνολο με το ιστορικό σύνολο. Οι επιμέρους παρεμβάσεις που γίνονται στο κτίριο είναι οι εξής: Υπόγειο β Το υπόγειο β προτείνεται να χρησιμοποιηθεί ως δοχειό, χώρος για τη φύλαξη λαδιού, κρασιού. Υπόγειο α Το υπόγειο α χωρίζεται σε δυο λειτουργικές ενότητες που ωστόσο σχετίζονται άμεσα. Στον χώρο που υπόκειται του κυρίως κελίου θα αποθηκεύονται τα ξύλα για τον λέβητα καθώς επίσης θα λειτουργεί μικρό ξυλουργείο. Ο χώρος κάτω από το ναό θα λειτουργήσει ως χώρος ξυλογλύπτων-σφραγίδων σε συνέχεια του ξυλουργείου. Ισόγειο Στο βασικό επίπεδο εισόδου του κτιρίου (ισόγειο) παραμένουν οι χώροι ως έχουν. Όροφος Στον όροφο χωροθετούνται τα κελιά των μοναχών, χώροι φιλοξενίας, ένα αναγνωστήριο-βιβλιοθήκη, και ένα μικρό Αγιογραφείο. Η δομή και η τυπολογία του ορόφου διατηρείται ως έχει χωρίς να αλλοιώνεται. Όροφος στέγης Στο εσωτερικό της στέγης και συγκεκριμένα στο κεντρικό τμήμα του δυτικού τμήματος δημιουργούνται χώρος, για πιθανό εργόχειρο του οικιστή-(κομποσχοίνια) με δυνατότητα μετατροπής σε κελλί μοναχού. Η πρόσβαση στο επίπεδο αυτό εξυπηρετείται από ξύλινη γραμμική σκάλα, πρόσθετο στοιχείο που ακολουθεί τη γεωμετρία και τη μορφή του υποκείμενου σκέλους του κλιμακοστασίου. Πιο συγκεκριμένα προτείνονται οι εξής εργασίες : Στο κτίριο προτείνονται τοπικές επισκευές των ξύλινων φερόντων στοιχείων, ενίσχυση των λιθοδομών και περιορισμένες λειτουργικές αναδιαρρυθμίσεις στο εσωτερικό. Το τμήμα του Ναού διατηρείται ως έχει, χωρίς ιδιαίτερες επεμβάσεις σε αυτό. Η στέγη θα αποκατασταθεί στην αρχική της μορφή.οι όψεις περιλαμβανομένων και των ξύλινων κουφωμάτων θα αποκατασταθούν στην αρχική τους μορφή βάσει της τεκμηρίωσης που προηγήθηκε. 2.3 Λειτουργική αναβάθμιση κτιρίου Οι λειτουργικές παρεμβάσεις στο εσωτερικό του κτίσματος σκοπεύουν στην αναβάθμιση της χρηστικότητας του κτίσματος χωρίς να αλλοιώνεται η τυπολογία του. Το βασικό τυπολογικό χαρακτηριστικό του κεντρικού διαδρόμου με την εκατέρωθεν παράταξη δωματίων που καταλήγει στο Ναό παραμένει αναλλοίωτο. Οι λειτουργικές παρεμβάσεις που προτείνονται έρχονται να καλύψουν ανάγκες 3-4 μοναχών, μιας μικρής κελλιώτικης αδελφότητος, που ως συνήθως συγκροτείται σε βάθος χρόνου. Άρα θα πρέπει να λάβουμε υπ όψιν τις πιθανές δευτερεύουσες ασχολίες, συν αυτής της καλλιέργειας των φυτών που μπορούν να αναπτυχτούν ( αγιογραφία, ξυλογλυπτική, κομποσχοίνια) 48

50 βιβλιοθήκη αναγνωστήριο αγιογραφείο χώρος για εργόχειρο - κελλι μοναχου εικ.124 κάτοψη σοφίτας - διάγραμμα νέων χρήσεων εικ.123 κάτοψη ορόφου - διάγραμμα νέων χρήσεων λέβητας εργαστήριο ξυλογλύπτων ξυλουργειο-αποθήκη εικ.125 κάτοψη υπογείου α - διάγραμμα νέων χρήσεων 49

51 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 2.4 Περιγραφή επεμβάσεων Επεμβάσεις στο ιστορικό κελλί 1. Επισκευή και ενίσχυση των λιθοδομών με βαθύ αρμολόγημα στην εξωτερική τους παρειά. Της εργασίας αυτής εξαιρείται η βόρεια πλευρά της εξωτερικής τοιχοποιίας που παρουσιάζει καλή κατάσταση και διατηρείται για λόγους τεκμηρίωσης. Εσωτερικά θα αντικατασταθούν μόνο τα αρμολογήματα των τμημάτων των λιθοδομών που έρχονται σε επαφή με το έδαφος και έχουν προσβληθεί από υγρασία (δυτικό τμήμα κυρίως κελίου στο επίπεδο του α υπογείου και β υπογείου). Στις ίδιες θέσεις τα αποσαθρωμένα τμήματα των ξυλοδεσιών αντικαθίστανται με νέες ξύλινες δοκούς. 2. Επισκευή και ενίσχυση φερουσών τοιχοποιιών από τσατμά με κατά τόπους αντικατάσταση των αποσαθρωμένων ξύλινων δοκών και συμπλήρωση της δικτύωσης με νέα διαγώνια μέλη όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. 3. Επισκευή και ενίσχυση φέροντος οργανισμού πατωμάτων με αντικατάσταση των φθαρμένων πατόξυλων και συντήρηση των διατηρούμενων υγιών ξύλινων δοκών. 4. Επισκευή και ενίσχυση του φέροντα οργανισμού της στέγης με αντικατάσταση των αποσαθρωμένων ξύλινων στοιχείων. Αποκατάσταση της γεωμετρίας της στέγης στην αρχική της μορφή (τριγωνικό αέτωμα στη δυτική πλευρά, φεγγίτες στην νότια πλευρά). 5. Συντήρηση και ενίσχυση του ξύλινου φέροντα οργανισμού του ανατολικού τμήματος της στέγης πάνω από τον Ναό και την ενσωματωμένη κατασκευή του κεντρικού τρούλου. 6. Ανακατασκευή του ξύλινου εξώστη και αποκατάσταση του ανοίγματος που έφερε την πρόσβαση σε αυτό στην νοτιοανατολική γωνία του κυρίως κελλίου στο επίπεδο του ορόφου. 7. Αποκατάσταση των επιχρισμένων ξυλόπηκτων τοίχων με τις ξύλινες διακοσμητικές τους κορνίζες σε βόρεια και δυτική πλευρά του κτίσματος. 8. Ανακατασκευή της ξυλεπένδυσης του περιμετρικού διαδρόμου κατά μήκος της βόρειας και δυτικής πλευράς του Ναού. Καρφωτά σανίδια επί του ξύλινου σκελετού, με ενδιάμεσο μονωτικό πετροβάμβακα. Η ξυλεπένδυση συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο και από την εσωτερική πλευρά αντικαθιστώντας την υφιστάμενη επιχρισμένη επιφάνεια. Η ραφές μεταξύ των επάλληλων σανίδων καλύπτονται με αρμοκάλυπτρο,όπως αυτό υπάρχει στην παρούσα φάση. 9. Ο περιμετρικός διώροφος διάδρομος παραμένει χώρος μη θερμαινόμενος.ωστόσο για την επίτευξη μίας μέσης θερμοκρασίας στους χώρους μονώνουμε τα δάπεδα και τη στέγη με πετροβάμβακα 5 εκ. μεταξύ διπλού σανιδώματος. 10. Ανακατασκευή αποκατάσταση των υλικών επικάλυψης των επιστεγάσεων. Στο κυρίως κτίσμα θα τοποθετηθούν σχιστολιθικές πλάκες ενώ στις επιστεγάσεις προσθηκών καθώς επίσης στους φεγγίτες, στον περιμετρικό διώροφο διάδρομο και στα στέγαστρα θα τοποθετηθούν μολυβδοφυλλα. 11. Καθαίρεση τζακιού μεταγενέστερης οικοδομικής φάσης και απόφραξη ανοίγματος παραθύρου της αρχικής κατασκευής στο χώρο ΙΣ_5 (αποτύπωση) του επιπέδου του ισογείου 12. Καθαίρεση της υφιστάμενης ξύλινης κλίμακας από το ισόγειο έως τον 1 όροφο και ανακατασκευή της στην ίδια θέση.επέκταση του εν λόγω κλιμακοστασίου στον όροφο της στέγης κατά τη λογική χωροθέτησης των υποκείμενων ορόφων. 13. Λειτουργική χρήση του κεντρικού τμήματος της στέγης της δυτικής πλευράς του 14. Συντήρηση διατήρηση των ξύλινων πλαισίων- δοκός επί στύλου- που βρίσκονται στο κτίσμα 15. Αντικατάσταση του σανιδώματος της απλωταριάς ( πρώιμη επέμβαση ΚΕΔΑΚ). Επίστρωση με νέες τάβλες 25 cm πλάτους (τάλπες), πάχους 4 cm, βιδωτών επί των υποκείμενων πατόξυλων με ανοξείδωτες βίδες σε τρία σημεία. 16. Πλήρωση δύο ανοιγμάτων στη βόρεια όψη, ( φεγγίτης, θύρωμα) στη στάθμη του υπογείου. Διάνοιξη νέου θυρώματος για την επικοινωνία χώρου αποθήκευσης ξύλων (υπόγειο α) με το νέο κτίριο wc-λέβητα) 17. Επίστρωση με τετραγωνικές λίθινες πλάκες, δουλεμένες στο χέρι, επί των δαπέδων των υπογείων α και β, κατά των τρόπο επίστρωσης του αυλειου χώρου εισόδου, επί του υφιστάμενου σκυροδέματος. Επεμβάσεις στο άμεσο περιβάλλον 18. Κατασκευή αποστραγγιστικού έργου στην δυτική πλευρά του κυρίως κτίσματος για την αντιμετώπιση της ανερχόμενης υγρασίας που δημιουργεί προβλήματα στο κτίσμα. 19. Κατασκευή αναλημματικού τοίχου μικρού ύψους κατά μήκος του εσωτερικού δρόμου πρόσβασης προς το ιστορικό κτίσμα ο οποίος λόγω της έντονης κλίσης του ανάγλυφου αντιμετωπίζει προβλήματα κατολισθήσεων και αποπτώσεων υλικού από τα χωμάτινα πρανή που τον προσδιορίζουν. 20..Αποκατάσταση του πλακόστρωτου δαπέδου εξωτερικά της δυτικής κύριας πλευράς του κτιρίου. Οι πλάκες έχουν καθαιρεθεί με προσοχή σε προγενέστερη φάση οικοδομικών εργασιών, έχουν φυλαχθεί και θα επανατοποθετηθούν σε αυτή τη φάση των επεμβάσεων. 21. Καθαίρεση της άτεχνης ράμπας από οπλισμένο σκυρόδεμα που οδηγεί στο δάπεδο έμπροσθεν της κεντρικής εισόδου στα δυτικά του κτιρίου, ανακατασκευή και επικάλυψη με λιθόπλακες σύμφωνα με τα φωτογραφικά τεκμήρια της αρχικής διαμόρφωσης 22. Ανακατασκευή της κρήνης που προϋπήρχε σε επαφή με την δυτική εξωτερική πλευρά του κτιρίου βάσει φωτογραφικής τεκμηρίωσης. 23. Καθαίρεση βόρειας προσθήκης κτίσματος γενικών διαστάσεων 5.60 χ 7.15 μ. η οποία δεν παρουσιάζει καμία δομική συνοχή, είναι προϊόν συνεχών μετασκευών και συρραφών, αλλοιώνει την εικόνα του κτίσματος. Κατασκευή νέου όγκου σε απόσταση από το ιστορικό κτίριο.( όροφος-wc,ισόγειο-λέβητας) 24. Κατασκευή νέου ισόγειου κτίσματος Η/Ζ στον περιβάλλοντα χώρο του ιστορικού κτιρίου. στη θέση παλαιότερου κτίσματος βορειοδυτικά του κελλίου. 25. Ανακατασκευή τμημάτων ξηρολιθοδομών στον περιβάλλοντα χώρο του κτίσματος που παρουσιάζουν φαινόμενα αποδιοργάνωσης της δομής τους έως σημείου ολοκληρωτικής κατάρρευσης τοπικά. 26. Νέα κατασκευή, ξηραντήριου, στον περιβάλλοντα χώρο νοτιοδυτικά του ιστορικού κτιρίου επί των αναλλημάτων-ξηρολιθιών 27. Στα ανατολικά σε απόσταση από το κελλί δημιουργία αναλληματικού τοίχου, λόγω έντονης κλίσης και υποχωρήσεως του εδάφους. 50

52 εικ.126 βόρεια όψη-πρόταση αποκατάστασης εικ.127 ανατολική όψη-πρόταση αποκατάστασης εικ.128 νότια όψη-πρόταση αποκατάστασης 51

53 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.129 νοτιοανατολική άποψη-πρόταση αποκατάστασης 52 εικ.130 βορειοανατολική άποψη-πρόταση αποκατάστασης

54 εικ.131 βορειοδυτική άποψη-πρόταση αποκατάστασης εικ.132 νοτιοδυτική άποψη-πρόταση αποκατάστασης 53

55 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.133 πάγκος (καθιστικό) επί της απλωταριάς - προστασία απότο βροχινο νερό του σημείου επαφής λιθοδομής και πετσώματος-πρόταση αποκατάστασης 54

56 εικ.134 η μονάδα του πάγκου εικ.135 κατασκευαστική δομή φύλλο μολύβδου - για μόρφωση της γωνίας- απορροη νερού ανοξείδωτες βίδες ξύλινες τάβλες εικ.136 λεπτομέρεια 55

57 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 2.5 Αρχές σχεδιασμού Νέων κατασκευών-ζητήματα ένταξης Η αρχιτεκτονική είναι ένα δυναμικό στοιχείο, που μορφώνεται στην εξέλιξη του από γενιά σε γενιά, εμπεριέχοντας τις έννοιες του χρόνου και του μετασχηματισμού. Αποτέλεσμα αυτής της εξελικτικής διαδικασίας των κατασκευών είναι τα εκάστοτε περιβάλλοντα. Κάθε κατασκευή, είναι παράγωγο συγκεκριμένων ιδεών στο χώρο που εκφράζονται σε μια συγκεκριμένη θέση, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μοναδικά. Ο συνεχής μετασχηματισμός του χαρακτήρα των κατασκευών είναι στοιχείο που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες και εν γένει τα αστικά περιβάλλοντα. Στην περίπτωση όμως που μελετάμε έναν τόπο όπου επί αιώνες ακολουθείται ο ίδιος τρόπος ζωής, ο χριστιανικός ορθόδοξος μοναχισμός, και έχει μορφωθεί μία παράδοση σε όλες τις πτυχές της εκεί ζωής, είναι κατανοητό πως η συνεχής εξέλιξη που προαναφέραμε δεν μπορεί να υπάρξει. Προφανώς οι ανάγκες ενός ανθρώπου διαφέρουν ανά τους αιώνες και αυτό από μόνο του αποτελεί έναν παράγοντα μερικής εξέλιξης. Προς την κάλυψη κυρίως αναγκών και λειτουργικών απαιτήσεων εισάγονται νέες κατασκευές, ως προϊόν μιας ζωντανής κοινωνίας. Η προβληματική του ζητήματος επί του σχεδιασμού έγκειται στην εισαγωγή του νέου στοιχείου. Αφ ενός εισάγουμε νέες τεχνολογίες που απαιτούν χώρους και προδιαγραφές, αφ ετέρου ο χαρακτήρας του τόπου, η μορφολογία των κατασκευών είναι τόσο συγκεκριμένη που η μορφή μιας νέας κατασκευής είναι προκαθορισμένη. Λόγος εισαγωγής ιδιαίτερων νέων μορφολογικών χαρακτηριστικών στις κατασκευές δεν υπάρχει και δεν είναι ζητούμενο από μια κοινωνία, που πλέον χαρακτηρίζεται και από τo δομημένο της περιβάλλον. Γίνεται φανερή σύμφωνα με τα παραπάνω η δυσκολία του σχεδιασμού και της ένταξης μιας νέας κατασκευής στο περιβάλλον του Αγίου Όρους. Ιδίως αν λάβει κανείς υπόψη και το εύρος του χαρακτήρα των κατασκευών, το ζήτημα γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκο. Συγκεκριμένα αφ ενός συναντάμε τις οχυρωματικά δομημένες μονές-κοινόβια, κατασκευές επιβλητικές, αφετέρου κελλιά-σκήτες, μεμονωμένα, η ως οικιστικά σύνολα,καλύβες, ξηροκάλυβα, παραπήγματα-σπήλαια και όλα αυτά σε μία παράλληλη κλιμάκωση με το φυσικό περιβάλλον. εικ.137 ασκητήριο στα Καρούλια Άρα έχουμε μια σειρά διπόλων, κατασκευές: επιβλητικές- ταπεινές πολύπλοκες με ισχυρή κατασκευαστική δομή- εφήμερες, που μορφώθηκαν για την κάλυψη μιας ανάγκης αρχοντικές- παραπηγματικές διακριτές από τη φύση προβάλλοντας ως καθαρές γεωμετρίες- κατασκευές που χάνονται μέσα στα κλαδιά και μορφώνονται από ευτελή υλικά. Όλα αυτά τα στοιχεία του υφιστάμενου, της τοπικής αρχιτεκτονικής, πρέπει αφ ενός να αναγνωσθούν, να ιεραρχηθούν, ούτως ώστε η νέα επέμβαση να αποτελεί ένα όλον, τόσο με τις κατασκευές του σήμερα, το φυσικό περιβάλλον, αλλά και με το παρελθόν. εικ.138 καθολικό Ιεράς Μονής Δοχειαρίου 56

58 εικ.139 η επιβλητική Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα εικ.140 σπήλαιο στα Καρούλια εικ.141 το Ιερό ιβηρίτικο κελλί Θείας Αναλήψεως στις Καρυές 57

59 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 2.6 Αρχές του νέου σχεδιασμού Βασικές αρχές στο σχεδιασμό του συνόλου των νέων κατασκευών είναι : η ύπαρξη τους ως αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος, η διακριτοποίηση των δομικών σχέσεων με το υφιστάμενο, η ερμηνεία των μορφολογικών στοιχείων του τόπου μέσα από ένα σύγχρονο σχεδιασμό η πάτινα, το στοιχείο που χαρακτηρίζει το σύνολο της συνθετικής διαδικασίας, ως γραφή. Οι παραπάνω αρχές αναπτύσσονται συγκεκριμένα στις παρακάτω ενότητες, ενώ στο τέλος αναλύονται ειδικά οι επιμέρους κατασκευές. Σε όλη τη συνθετική διαδικασία από τις πρώτες ιδέες μέχρι το τελικό αποτέλεσμα υπήρχαν συνεχείς μεταβάσεις στις αρχιτεκτονικές κλίμακες, μέσω γρήγορων σκίτσων, που βοήθησαν στην επίλυση των σχεδιαστικών και κατασκευαστικών ζητημάτων. Τέλος παρήχθησαν τρισδιάστατα μοντέλα, προσομοιώθηκε το περιβάλλον, τα υλικά,ούτως ώστε να δοθεί η ακριβής αίσθηση των νέων επεμβάσεων. εικ.142 διάγραμμα δομής - επεμβασή δίπλα στο υφιστάμενο κέλυφος (κτίριο wc-λέβητας) 2.7 Νέες χρήσεις- βασικές δομές Τρεις νέες κατασκευές εισάγονται στο άμεσο περιβάλλον του ιερού κελλίου Θειας Αναλήψεως έχοντας με αυτό και τα περιξ στοιχεία μια ιδιότυπη σχέση το καθένα. Αυτό υπαγορεύεται σαφώς και από τη χρήση που έρχονται να παραλάβουν. Συγκεκριμένα αναπτύσσονται τρία βοηθητικά κτίρια. 1 Κτίριο wc - λέβητα στη θέση της υφιστάμενης προσθήκης που κατεδαφίζεται. (κατασκευή δίπλα στο ιστορικό κέλυφος) 2 Κτίριο για τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, δίπλα στο ίχνος του παλαιού εργατόσπιτου (κατασκευή επί ίχνους) 3 Ξηραντήριο, ως μια ανεξάρτητη κατασκευή σε απόσταση από το κελλί, επί των αναλλημάτων. 58

60 εικ.143 διάγραμμα δομής - επεμβασή σε απόσταση από το υφιστάμενο κέλυφος (ξηραντήριο) εικ.143 διάγραμμα δομής - επεμβασή επί του ίχνους (κτίριο hz) 59

61 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 01 εικ.144 υφιστάμενη κατάσταση - στάδιο 1 02 εικ.145 υφιστάμενη κατάσταση - στάδιο 2 60

62 03 εικ.146 πρόταση ένταξης νέων κατασκευών- άποψη 1 61

63 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 04 εικ.147 πρόταση ένταξης νέων κατασκευών- άποψη 2 62

64 ΞΗΡΑΝΤΗΡΙΟ ΒΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣΘΗΚΗ - ΚΤΙΡΙΟ WC+ΛΕΒΗΤΑ ΚΤΙΡΙΟ HZ 05 εικ.148 πρόταση ένταξης νέων κατασκευών- άποψη 3 63

65 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 2.8 Το ζήτημα της μορφής Η μορφή των κατασκευών του Αγίου Όρους είναι ένα ιδιαίτερο ζήτημα, καθώς δεν προκύπτει ως ένας χειρισμός για μια αισθητική εντύπωση, αλλά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατασκευαστική δομή, τη χρήση και την παράδοση. Αυτό αποτελεί έναν παράγοντα που θα πρέπει να προσδιοριστεί ώστε να αναζητήσουμε το πλαίσιο σχεδιασμού των νέων κατασκευών. Αρχικά το γεγονός ότι πρόκειται για μια μοναστική πολιτεία, με συγκεκριμένες ανάγκες,και ένα ιδιόμορφο τρόπο ζωής, αποτελεί από μόνο του στοιχείο που μπορεί να χαρακτηρίσει τις δομές του χώρου και εν γένει τις κατασκευές( π.χ. περίκεντρη οργάνωση μοναστηριού γύρω από ένα καθολικό, εκκλησία, ή επανάληψη των ανοιγμάτων στις όψεις μιας πτέρυγες ρυθμικά-κελλια) Έπειτα,στη χερσόνησο του Άθω υπάρχει μια ζώσα παράδοση που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα σε σχέση με την κατασκευαστική δομή των κτιρίων (ξυλοκατασκευές- λιθοδομές),υπάρχει η τεχνογνωσία του παρελθόντος, γεγονός που οδηγεί στην παραγωγή ανάλογων μορφών εν συγκρίσει με το υφιστάμενο. Συνεπώς θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως υπάρχουν στοιχεία που όχι απλά αναπαράγονται, ως μια στείρα επανάληψη μορφών, αλλά πηγάζουν από την ίδια την δομή. Τα παραπάνω αρκούν για να ορίσουν ένα στενό πλαίσιο αναφοράς εντός του οποίου ερχόμαστε να σχεδιάσουμε. Βέβαια θα πρέπει να λάβουμε υπ όψη και την κατασκευή στην οποία αναφερόμαστε ( πτέρυγα μονής-κελλί- εργατοσπιτο- ξυλαποθήκη -ξηραντήριο). Συνεπώς η μορφή ξεκινά να καθορίζεται από το είδος της κατασκευής ως προς τη χρήση, από τη δομική σχέση με το υφιστάμενο κτίριο ( σε απόσταση, π.χ. με ανάπτυξη γέφυρας, σε επαφή, ή ως όγκος σε συνέχεια, ή ως αυτόνομο στοιχείο) ενώ είναι παράγωγο της κατασκευαστικής δομής( βλ. αντηρίδες για στήριξη προβόλου). Η λεπτότητα των χειρισμών, η λεπτομέρεια των υλικών-υφών, καθώς και η ερμηνεία στοιχείων που δεν ανατρέπουν την παράδοση του τόπου είναι ο τρόπος που μπορούμε να προσεγγίσουμε τις νέες κατασκευές. Συγκεκριμένα, όσον αφορά την επέμβαση στο ιστορικό κελλί και τις νέες κατασκευές ακολουθούνται η εξής αρχές. Όλες οι δευτερεύουσες κατασκευές στο ιερό κελλί και περιξ αυτού φέρουν ως επίστεψη φύλλα μολύβδου, δημιουργώντας έτσι ένα σύνολο ( νέες κατασκευές, ξηραντήριο,wc, κτίριο ηλεκτρομηχανολογικών, φεγγίτες, αετωματικός φεγγίτης, περιμετρικός διάδρομος) που διαχωρίζεται διακριτικά από τον κύριο όγκο του ιερού κελλίου που φέρει επικάλυψη από σχιστόπλακα. Ως στοιχείο σχεδιασμού, πέραν των ειδικών χειρισμών σε κάθε μονάδα, επιλέγονται οι καρφωτές σανίδες με αρμοκάλυπτρα επί των όψεων, στοιχείο που προυπήρχε στον διώροφο περιμετρικό διάδρομο του ιστορικού κελλίου. Αυτός ο χειρισμός μεταφράζεται στο κτίριο ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων σε αυλακωτή λαμαρίνα με οριζόντιες ραβδώσεις, όπως αναπτύσσεται παρακάτω. Πέραν αυτών χρησιμοποιούνται αντηρίδες, λίθοι δουλεμένοι στο χέρι με σκαρπέλα, μεταλλικές λάμες που καθορίζουν τη μορφή των νέων κατασκευών εικ.149 το Καθολικό της Ι.Μ. Φιλοθέου εικ.150 Η επανάλληψη των ανοιγμάτων στην Ι.ΜΙβηρων 64

66 2.9 Το ζήτημα της πάτινας Απ ανέκαθεν η πάτινα ήταν στοιχείο που χαρακτήριζε τις κατασκευές του Αγίου Όρους, ιδίως όταν αναφερόμαστε σε κελλιά και καλύβες. Στοιχείο που κέντριζε το ενδιαφέρον τον εκάστοτε περιηγητών, εικαστικών, φωτογράφων. Στο Αγιον Όρος, η αρχιτεκτονική στις πιο απλές της μορφές ήταν μια αυθόρμητη κίνηση προς κάλυψη βασικών αναγκών. Ως εκ τούτου και η υλοποίηση μιας απλής κατασκευής γινόταν με τα υλικά που ήταν άμεσα διαθέσιμα. Έτσι συναντώνται ξυλοκατασκευές, μπαλώματα με λαμαρίνες, ξηρολιθιές, λιθοντούβαρα, ως ίχνη προηγούμενων κατασκευών που αποτελούν υποδομή για νέες, λασπότοιχοι. Κατασκευές που έχουν αρχή και τέλος, που δεν έχουν ως στόχο να μείνουν εκεί για πάντα. Κατασκευές που γερνούν, που εύκολα μπορείς να διακρίνεις το χρόνο πάνω τους, τη φθορά, που πολλές φορές δεν μπορείς να τις τοποθετήσεις χρονικά, καθώς τα υλικά είναι διπλό και τριπλοχρησιμοποιημένα, κατασκευές που ζουν στο χρόνο. Αυτό ως αρχή σχεδιασμού πλέον, στοχευμένα, έρχεται να χαρακτηρίσει τον σύγχρονο σχεδιασμό που προτείνεται. Στόχος είναι με αυτόν τον τρόπο όχι να παράγουμε παραπήγματα, που χαρακτηρίζονται από προχειρότητα, αλλά μέσα από το σύγχρονο σχεδιασμό, τη λεπτομέρεια του υλικού, τις υφές,, την ερμηνεία των μορφολογικών στοιχείων, να αποδώσουμε ένα σύνολο που αναδεικνύει το ιστορικό κέλυφος, συσχετίζεται με το περιβάλλον, αποτελεί ένα όλον που παράγεται μέσα από την πιο απλή έκφραση της αρχιτεκτονικής του τόπου. εικ.151 εικ.152 εικ η φυσική φθορά ( φωτο ι.κ Θείας Αναληψεως) εικ.153 εικ.154 Ασκητήριο στα Καρούλια Σκιτσο- η πάτινα 65

67 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 2.10 Ανάλυση των επιμέρους κατασκευών Κτίριο wc-λέβητα Στη θέση της υφιστάμενης προσθήκης που καθαιρείται, προτείνεται η ανοικοδόμηση νέου κτίσματος επιφάνειας (4,35χ3,60 μ.) το οποίο αναπτύσσεται σε δυο επίπεδα όπως και το υπάρχον. Είναι προσαρμοσμένο στην αισθητική και την κατασκευαστική λογική του Αγίου Όρους, λιτό, ώστε να αναγνωρίζεται ως κτίριο προσθήκης και να μην ανταγωνίζεται το ιστορικό κτίσμα. Το ιδιαίτερο στοιχείο της επέμβασης δίπλα στο ιστορικό κέλυφος εν αντιθέσει με την υφιστάμενη προσθήκη, είναι ότι το νέο κτίριο αναπτύσσεται σε απόσταση από το υπάρχον και ενώνεται με αυτό με μια μικρή γέφυρα-περαστικό. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατή αφ ενός η ανάγνωση ολόκληρης της γεωμετρίας της βόρειας όψης, αφετέρου αναδεικνύονται όλα τα επιμέρους στοιχεία ( ανοίγματα) που κάλυπτε η προσθήκη, ενώ ταυτόχρονα διακριτοποιούνται οι όγκοι και γίνεται σαφής ο διαχωρισμός, του κυρίως κτιρίου και της προσθήκης. Η ανάπτυξη των wc σε απόσταση, με τη μεσολάβηση μιας κίνησης, ενός υπαίθριου χώρου, είναι στοιχείο που ανακαλείται από την αρχιτεκτονική του Aγίου Oρους. Το νέο κτίριο προσθήκης διαστάσεων (4,35χ3,60 μ.) αναπτύσσεται σε δυο επίπεδα και στεγάζει τα wc στο πάνω επίπεδο και το λεβητοστάσιο στο κάτω, κατ αντιστοιχία της φύσης των χώρων που φιλοξενούνταν και στο προϋπάρχον κτίσμα. Πρόκειται για κτίσμα με γεωμετρικά χαρακτηριστικά ανάλογα του προς κατεδάφιση, με κατασκευαστική δομή και μορφολογία αγιορείτικη στο πλαίσιο, βέβαια, μιας λιτής έκφρασης ώστε να μην εκτρέπει την προσοχή του παρατηρητή από το κυρίως ιστορικό κτίσμα. Είναι κατασκευασμένο με λιθόκτιστη φέρουσα τοιχοποιία στο κάτω επίπεδο, φέρουσα ξυλοκατασκευή με καρφωτές σανίδες επί του σκελετού της τοιχοποιίας στο πάνω επίπεδο και ξύλινη δύριχτη στέγη με επικάλυψη μολυβδόφυλλων στην στέψη του. Η φέρουσα κατασκευή του πατώματος του άνω επιπέδου είναι ξύλινη, ενώ το δάπεδο του κάτω επιπέδου αποτελείται από τετραγωνικές πλάκες, δουλεμένες στο χέρι, τοποθετημένες επί πατημένου χώματος. Στην νότια πλευρά του κτιρίου διαμορφώνεται μικρό περαστικό-γέφυρα για την απευθείας σύνδεση των wc με το ιστορικό κελλί. Δεν είναι στεγασμένη, καθώς ο διάδρομος καλύπτεται από πέργκολα με καπρούλια (πελεκητές διατομές καστανιάς).αυτή η μεταβατική ζώνη στεγάζει και την κίνηση από τη στάθμη του υπογείου προς τον λέβητα, στο υποκείμενο επίπεδο από την στάθμη των wc,για την τροφοδοσία με ξύλα. Η όλη ανάπτυξη της γεωμετρίας μαζί με τη γέφυρα σχηματίζει ένα Γ με συμπαγή βάση (τύπος προσθήκης κτιρίου wc που συχνά συναντάται στο Άγιον Όρος, ι.κ. Ραβδούχου στις Καρυές, ι.κ. Αγ.Αρτεμίου στην Προβάτα ) Οι όψεις επενδύονται με ξύλινες σανίδες, που στις ενώσεις φέρουν αρμοκάλυπτρα,σύμφωνα με τον περιμετρικό διάδρομο σε βόρεια και ανατολική όψη στο ιστορικό κελλί. Τα ανοίγματα, συγκεκριμένα τα κούφωματα, των wc αναπτύσσονται στην εσωτερική παρειά της τοιχοποιίας, ενώ στην εξωτερική, συνεχίζει η ξυλεπένδυση, και τα ανοίγματα γράφονται ως κάθετες γραμμές, ως απουσία του πλήρους,, της σανίδας. Στη βόρεια όψη αναπτύσσεται άνοιγμα και έμπροσθεν αυτού ένας ξύλινος κύβος με υπάρχουσες μόνο τις ακμές, με αντηρίδες που λειτουργεί ως απλώστρα για την μπουγάδα. Στην ανατολική όψη υπάρχει μεταλλική κυλινδρική καμινάδα του λέβητα( οριζόντια απόσταση από όψη 6 μέτρα) που στηρίζεται με ειδικούς μεταλλικούς βραχίονες επί της όψης. Τέλος τα ανοίγματα στη λιθοδομή μορφώνονται με ολόσωμες λίθους δουλεμένες με σκαρπέλα στο χέρι. Οι θύρες είναι ξύλινες, απλές καρφωτές, με μεγάλα γυφτόκαρφα επί της όψης τους. εικ.155 ο Πύργος WC στο ι.κελλί του Ραβδούχου στις Καρυές εικ εικ.157 ο Πύργος WC στο ι.κελλί του Αγίου Αρτεμίου στην Προβάτα

68 εικ.159 η υφιστάμενη προσθήκη που καθαιρείται εικ.158 σκαριφήματα επίλυσης της νέας προσθήκης 67

69 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.161 κατασκευαστικό σκίτσο- επίλυση - καρφωτές σανίδες επί του ξύλινου φορέαεπίλυση ανοιγμάτων 68 εικ.160 ανάλυση της κατασκευής τουνέουκτιρίου

70 καρφωτές σανίδες με αρμοκάλυπτα πέργκολα- καπρούλια πελεκητές διατομές καστανιάς 01 χαλύβδινη καμινάδα ral 7011 κύβος - γεωμετρία σε προεξοχή με αντιστήριξη -απλώστρα ρούχων 02 γέφυρα - περαστικό θύρωμα ολόσωμοι λίθοι δουλεμενοι στο χέρι χαλύβδινη υδρορόη color-dark grey εικ.162 η νέα προσθήκη wc -λέβητα λιθόπλακες δουλεμένες στο χέρι εικ.163 η νέα προσθήκη wc -λέβητα 69

71 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ μολυβδόφυλλα κύβος - γεωμετρία σε προεξοχή με αντιστήριξη -απλώστρα ρούχων θύρωμα - πλαίσιο παραθύρου ολόσωμοι λίθοι δουλεμένοι στο χέρι 70 εικ.164 ανάλυση επιμέρους στοιχείων λιθόπλακες δουλεμένες στο χέρι τοποθετημένες επί πατημένου χώματος

72 εικ.166 ανατολική όψη εικ.165 βόρεια όψη εικ.167 δυτική όψη 71

73 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Κτίριο Η/Ζ Προβλέπεται η κατασκευή μικρού ισόγειου κτίσματος 6.20 χ 4.00 μ. για την στέγαση του ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους και όλων των απαραιτήτων παρελκόμενων για την ορθή του λειτουργία σε απόσταση από το ιστορικό κτίσμα. Επιλέχθηκε η χωροθέτηση του κτίσματος αυτού στην θέση προϋπάρχοντος κτιρίου βορειοδυτικά του κελλίου και σε απόσταση 25 μ. από αυτό στην απόληξη του απότομης κλίσης εσωτερικού δρόμου πρόσβασης προς το κελλί. Σήμερα σώζεται μόνο ο νοτιοδυτικός τοίχος του κτίσματος αυτού που είχε μήκος 10,20 μ. και άγνωστο πλάτος. Πρόκειται για βοηθητικό κτίσμα πιθανότατα εργατόσπιτο με άγνωστο το χρόνο κατεδάφισής του. Ο σωζόμενος τοίχος είναι κατασκευασμένος από αργούς λίθους και έχει ύψος 2,70 μ. Ο τοίχος αυτός είχε και τη μορφή αναλήμματος έναντι της κλίσης του εδάφους. Το νέο κτίσμα έχει μήκος 6,20 μ. μικρότερο του προϋπάρχοντος και χρησιμοποιεί το σωζόμενο τοίχο ως ακραίο εξωτερικό τοίχο του νέου κελύφους. Η κατασκευή του νέου κτιρίου εδράζεται σε εδαφόπλακα. Πρόκειται για ξυλοκατασκευή, με ξύλινο φέρων σκελετό, κάθετα, οριζόντια και διαγώνια στοιχεία, επί του οποίου καρφώνονται αυλακωτές λαμαρίνες τιτανιούχου ψευδάργυρου τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική παρειά της κατασκευής με μεγάλους πύρους. Η στέψη του νέου κτιρίου αποτελείται από μονόρριχτη στέγη που φέρει ως επικάλυψη μολυβδόφυλλα. Αντηρίδες αναπτύσσονται στην ανατολική όψη και βοηθούν στη στήριξη του προβόλου της στέγης. Όσον αφορά τα φύλλα λαμαρίνας, την τελική επιφάνεια, τοποθετούνται με τις αυλακιές να τρέχουν οριζόντια ενώ στις γωνίες και στα σημεία που υπάρχουν οι πύροι τοποθετούνται μεταλλικές οξειδωμένες λάμες. Οι θύρες είναι μεταλλικές ενώ τα πλαίσια τους τονίζονται με την οξειδωμένη λάμα που τρέχει περιμετρικά. Στην κορύφωση του όγκου επιτυγχάνεται ο διαχωρισμός της στέγης και της βάσης μέσω περιμετρικού φεγγίτη που δεν φέρει κούφωμα, παρά μόνο κάθετα πηχάκια που δημιουργούν ένα φίλτρο, ένα είδος καφασωτού. Η χρήση του χώρου δεν απαιτεί θερμομόνωση ενώ με τον περιμετρικό φεγγίτη επιτυγχάνεται ο αερισμός των εγκαταστάσεων. Τα άκρα της λιθοδομής του παλαιού κτίσματος διατηρούνται και συντηρούνται ως υπόμνηση της προϋπάρχουσας κατασκευής στο χώρο. Στην επιμήκη πλευρά της τοιχοποιίας, στην άνω παρειά, τοποθετούνται σχιστόπλακες, δουλεμένες στο χέρι με ελαφριά κλίση για την απορροή του βρόχινου νερού. εικ.169 σκαριφήματα επίλυσης 72 εικ.168 εικ.170

74 εικ.172 εικ.171 εικ

75 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 74 εικ.174 κατασκευαστικά σκαριφήματα

76 μολυβδόφυλλα πέτσωμα λιθοδομή - το ίχνος φορέας στέγης εικ.176 το κτίριο hz -άποψη 1 αντιρίδες λαμαρίνα αυλακωτή τιτανιούχου ψευδάργυρου εδαφόπλακα εικ.175 ανάλυση κατασκευής εικ.177 το κτίριο hz -άποψη 2 75

77 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.178 όψη α 76 εικ.179

78 μεταλλική στήριξη αντιρίδες λαμαρίνα αυλακωτή τιτανιούχου ψευδάργυρου οξειδωμένη λάμα καρφωμένη με γυφτόκαρφα επί της λαμαρίνας εικ.179 όψη β 77

79 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Ξηραντήριο Η καλλιέργεια αρωματικών φυτών (βότανα, τσάι) αποτελεί το βασικό εργόχειρο επί δεκαετίες των μοναχών του κελλιού. Δεδομένου ότι αυτή η ενασχόληση συνεχίζεται και από τον νυν ένοικο, υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας ενός χώρου που θα λειτουργεί ως ξηραντήριο. Η συγκεκριμένη χρήση φιλοξενούνταν στο α υπόγειο, ως χώρος επεξεργασίας και στο παλαιό συνοδικό του ορόφου ως χώρος αποθήκευσης. Εν γένει δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος χώρος που παραλαμβάνει τη χρήση. Αυτή η ανάγκη οδήγησε στο σχεδιασμό ενός κτιρίου σε απόσταση από το υφιστάμενο, στα νότια του κελλίου, επί των αναβαθμών, που σχηματίζονται πάνω από την καλλιεργήσιμη επιφάνεια. Αφ ενός χωροθετούμαστε εκεί λόγω της γειτνίασης με τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αφ ετέρου λόγω των φυγών, της θέας και ουσιαστικά είναι ο χώρος που προσφέρεται για την ανάπτυξη ενός αυτόνομου νέου κτιρίου, ώστε να μην συναγωνίζεται το ιστορικό κελλί.. Προτείνεται έτσι η κατασκευή μονώροφου κτιρίου διαστάσεων 4,80 x 14,60 μέτρα, επί του δευτέρου αναβαθμού ( μετρώντας από την καλλιεργήσιμη έκταση νότια του ιερού κελλίου.) στη στάθμη Το υποκείμενο επίπεδο (1ος αναβαθμός) βρίσκεται στη στάθμη Την υψομετρική διαφορά των 3.50 μέτρων ορίζει ξηρολιθιά. Δεδομένων των προβλημάτων συνοχής της ξηρολιθιάς (κατεστραμμένη) λόγω πλευρικών ωθήσεων, που οφείλονται σε υπόγειες ροές, ανακατασκευάζεται. Η θεμελίωση φθάνει σε βάθος τέτοιο ώστε να συναντήσει τον υποκείμενο βράχο για να εξασφαλισθεί η σταθερότητα. Tο πέλμα αυξάνεται στη βάση (1,5μετρο) για να παραλάβει οριζόντιες ωθήσεις. Η επικοινωνία των επιπέδων επιτυγχάνεται με κλίμακα, αποτελούμενη από ολόσωμους σφηνωμένους λίθους επί της τοιχοποιίας,με μείωση της διατομής τους προς την εξωτερική παρειά. Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας είναι σύνηθες στο Άγιον Όρος, συναντιέται επί των ξηρολιθιών και στο προς μελέτη οικόπεδο. Η όλη σύνθεση είναι υπερυψωμένη από τη στάθμη του εδάφους 1,20μ. αφενός για να δημιουργείται η αίσθηση της αιώρησης όπως αναγιγνώσκεται από το χαμηλότερο επίπεδο, αφ ετέρου ουτως ώστε να υπάρχει η δυνατότητα καθαρισμού κάτω απ την κατασκευή. Το κτίριο σε επίπεδο ογκοπλασίας ακολουθεί μία κλιμάκωση προς τα νότια, διασπάται σε δυο όγκους, που ανήκουν όμως σε ενιαία κάτοψη. Ο χειρισμός αυτός γίνεται αφ ενός για να διακριτοποιηθεί η παραγωγική διαδικασία μεταξύ επεξεργασίας-συσκευασίας,σε επίπεδο χώρων, αφ ετέρου για να υπάρξει μια κορύφωση της συνολικής γεωμετρίας του κτιρίου, παράλληλα με το τοπίο, με φόντο το όρος Αθως. Πρόκειται για ξυλοκατασκευή με φέρων ξύλινο σκελετό επί του οποίου ως τελική επιφάνεια καρφώνονται σανίδες που φέρουν στις ενώσεις αρμοκάλυπτρα. Στο διάκενο ως μονωτικό υλικό τοποθετείται πετροβάμβακας. Όσον αφορά την οργάνωση των όψεων στα ανατολικά αναπτύσσονται υαλοπετάσματα έμπροσθεν των οποίων υπάρχουν ανακλεινόμενα καφασωτά με οριζόντιες πήχεις που επιτρέπουν τον σκιασμό. Στα ανατολικά αναπτύσσεται και εξώστης, έμπροσθεν του παρασκευαστηρίου, που υποβαστάζεται από τρεις αντηρίδες. Η δυτική όψη είναι τυφλή. Η βόρεια όψη περιλαμβάνει την ράμπα, την είσοδο καθώς και ορθογώνια γεωμετρία που αναπτύσσεται σε χαμηλότερο ύψος από την στέψη του κτιρίου. Η τελευταία, φέρει ως εξωτερική επιφάνεια αυλακωτή λαμαρίνα και λειτουργεί ως φούρνος φυσικής ξήρανσης. Όσον αφορά τη διάταξη του χώρου η είσοδος γίνεται από την βόρεια όψη μέσω ξύλινης ράμπας γεφυρώνοντας την υψομετρική διαφορά 1.20 μ.. Ο κύριος χώρος επεξεργασίας διαστάσεων 9,80m x 4,80m, χωρίζεται σε δυο ζώνες από τον κάνναβο των υποστυλωμάτων.η πρώτη περιλαμβάνει επί της ανατολικής όψης τους πάγκους επεξεργασίας, Η δεύτερη, χρησιμεύει για τη διέλευση προς τον χώρο συσκευασίας, ενώ επί της δυτικής όψης περιλαμβάνει κατασκευές-ράφια για την ξήρανση - στέγνωμα των φυτών. Ο χώρος που χρησιμοποιείται για την συσκευασία αναπτύσσεται στο άνω επίπεδο ( που ακολουθεί την κλιμάκωση του όγκου). Η υψομετρική διαφορά των δύο επιπέδων είναι 0.45μ.Επί της ανατολικής όψης, στο χώρο συσκευασίας αναπτύσσεται άνοιγμα με τετράφυλλο πτυσσόμενο καφασωτό. Η εκτόνωση του χώρου γίνεται στον εξώστη που επιτρέπει φυγές στο κελλί,τη θάλασσα, τις Καρυές και το όρος Άθως. εικ.180 σκαρίφημα κάτοψης εικ.181 η κλιμάκωση των όγκων 78

80 εικ.184 εικ.182 σκίτσο επίλυσης εικ.183 εικ.185 σκίτσο αναζήτησης του εσωτερικού- χώρος παρασκευής διακρίνονται τα καφασωτα 79

81 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.186 σκίτσο επίλυσης 80

82 εικ.186 ανάλυση κατασκευής - ξηραντήριο 81

83 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.187 στάδια επεξεργασίας - επίλυση

84 ολόσωμοι λίθοι με μείωση διατομής δουλεμένοι στο χέρι- σφήνες επί της λιθοδομής - πατήματα σκάλας θεμέλιο - λιθοδομές εικ.188 λεπτομέρειες κατασκευής - ανάλυση ανακλυνόμενα σκίαστρα 83

85 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.189 το ξηραντήριο- τρισδιάστατη αναπαράσταση 01 84

86 02 εικ.190 το ξηραντήριο- τρισδιάστατη αναπαράσταση 85

87 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.191 το ξηραντήριο- τρισδιάστατη αναπαράσταση 03 86

88 04 εικ.192 το ξηραντήριο (είσοδος)- τρισδιάστατη αναπαράσταση 87

89 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.193 θέα από τον εξώστη του ξηραντηρίου - τρισδιάστατη αναπαράσταση 05 88

90 06 εικ.194 το κτίριο hz - τρισδιάστατη αναπαράσταση 89

91 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ εικ.195 το κτίριο hz - τρισδιάστατη αναπαράσταση

92 08 εικ.196 το κτίριο hz - τρισδιάστατη αναπαράσταση 91

93 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΕΛΛΙΟΥ ΘΕΙΑΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Η παρούσα ερευνητική εργασία είχε ως στόχο την αποκατάσταση του ιερού Ιβηρίτικου κελλίου Θείας Αναλήψεως στις Καρυές Αγίου Όρους και την ένταξη νέων κατακευών στο άμεσο του περιβάλλον. Έγινε μία προσπάθεια να τεθεί ένας προβληματισμός για τον τρόπο προσέγγισης της Αγιορείτικής κληρονομιάς, καθώς αποτελεί ένα μοναδικό φαινόμενο στον κόσμο και εντάσσεται στα μνημεία πολιτισμού της παγκόσμιας κληρονομιάς. Η μελέτη και η ανάλυση του ιστορικού κελλίου φανερώνει την οικοδομική παράδοση και τις τεχνικές κατασκευής που αναπτύχθηκαν και συνεχίζουν να υπάρχουν. Δομές, τυπολογίες, μορφές, ονοματολογίες χώρων, άγνωστες για τα δεδομένα του σύγχρονου κόσμου, καλούμαστε να επεξεργαστούμε, να κατανοήσουμε ουτως ωστε, να επέμβουμε σε αυτόν τον τόπο. Ταυτόχρονα συμπεραίνουμε πως ένα κελλί είναι ένα ζωντανό κτίριο και όχι ένα ιστορικό κατάλοιπο, κατασκευή που συνεχίζει να υπάρχει ανά τους αιώνες και οφείλουμε να προστατέψουμε. Στόχος δεν είναι η μουσειοποίηση, αλλά η απόδοση ενός κτιρίου, που μπορεί να καλύψει τις βασικές ανάγκες, ενός σύγχρονου ανθρώπου σύμφωνα με τα δεδομένα της εκεί μοναστικής κοινωνίας. Πέραν τον επεμβάσεων που αφορούν το ιστορικό κελλί, η εργασία, με τον σχεδιασμό νέων κατασκευών, θέτει το ζήτημα της ένταξης στο Αγιον Όρος. Η εισαγωγή των νέων κατασκευών δεν γίνεται αυθαίρετα, αλλά προσπαθεί να γεννηθεί από τον ίδιο τον τόπο. Έτσι αναπτύσσονται ζητήματα και βγαίνουν συμπεράσματα γύρω από τη χρήση, τη δομή, τα υλικά και τη μορφή. Ανάπτυξη κατασκευής σε απόσταση, επί ίχνους και δίπλα στο ιστορικό κελλί. Διαφορετικοί χειρισμοί με κοινό λεξιλόγιο. Χρήση φερουσών ξυλοκατασκευών επί λιθοδομών. Λεπτομέρεια στα υλικά, που ως επί το πλείστον είναι δουλεμένα στο χέρι( λίθινες πλάκες, πελεκητές ξύλινες διατομές κ.α.) Προσπάθεια για ένα σχεδιασμό που περιλαμβάνει την πάτινα και εντάσσεται στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον Η επαφή με όλο αυτό το ιστορικό κτιριακό απόθεμα, η προσπάθεια για ένα σύγχρονο σχεδιασμό που βασίζεται σε οικοδομική του παρελθόντος, οδήγησαν στην κατανόηση των κατασκευών, της χρήσης του ξύλου και της πέτρας. Σύμφωνα με τον τρόπο που προσεγγίστηκε το θέμα, καταλήγουμε στο ότι η ένταξη είναι η ανάγνωση της ταυτότητας της σύνθεσης σε σχέση με τον τοπιακό της χώρο, αλλά και σε σχέση με την ίδια της την οντότητα, ως δημιούργημα. Η ένταξη στο Αγιον Όρος, που δεν περιορίζεται σε μορφολογικούς χειρισμούς, είναι η προσπάθεια που ξεκινάει από την ανάγνωση του περιβάλλοντος, περνάει στην κατανόηση των σχέσεων που το διέπουν και καταλήγει με αμφίδρομες σχέσεις στο σχεδιασμό. Η δομή του περιβάλλοντος εντός του οποίου έρχομαι να ενταχθώ είναι το ζήτημα. Η διαφοροποίηση μέσω μίας λεπτότητας χειρισμών και ιδίως των υλικών είναι που οδηγεί σε ένα αρμονικό σύνολο. 92

94 εικ.197 ο Γέρων Βασίλειος στην είσοδο του ι.κελλιου,( ) Στο τέλος όμως δεν είναι ούτε η προσωπική μας θέση ούτε οι σχολιασμοί των αρχιτεκτόνων, αλλά μάλλον το κοινωνικό σύνολο που ζει καθημερινά την κατασκευή και φανερώνει έτσι αβίαστα εάν την αποδέχεται η την απορρίπτει. Έχουμε ένα πρόβλημα ζωντανής αρχιτεκτονικής και όχι συντήρησης. 93