Η ακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Η Ευρώπη και ο αραβοϊσλαμικός κόσμος (9ος -- 11ος αιώνας)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Η Ευρώπη και ο αραβοϊσλαμικός κόσμος (9ος -- 11ος αιώνας)"

Transcript

1 8oς -- 9oς αιώνας Κεφάλαιο 3 H Βυζαντινή υτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας) Κεφάλαιο 4 Η ακμή της Βυζαντινής υτοκρατορίας Η Ευρώπη και ο αραβοϊσλαμικός κόσμος (9ος -- 11ος αιώνας) 9oς -- 11oς αιώνας

2 ΚΕΦΛ 3 Κεφάλαιο 3 Η Βυζαντινή υτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας). εταρρυθμίσεις στη Βυζαντινή υτοκρατορία Εκλογή Νόμων Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι τα έθιμα από διάφορες περιοχές της αυτοκρατορίας επηρέασαν τους νόμους αυτή την περίοδο. ε τη σειρά τους οι νόμοι αυτοί επηρέασαν αργότερα τη νομοθεσία σε πολλούς σλαβικούς λαούς. ι νέοι νόμοι, ανάμεσα στα άλλα, προστάτευαν το γάμο, την οικογένεια και τους φτωχούς. Π 3.1 γάμος στους χριστιανούς γίνεται ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα που έχουν φτάσει στην κατάλληλη ηλικία. υτή είναι για έναν άντρα τα δεκαπέντε και για μια γυναίκα τα δεκατρία χρόνια. ν το επιθυμούν και οι δύο και οι γονείς τους συμφωνούν, ο γάμος γίνεται είτε με έγγραφο είτε με το λόγο. Εκλογή νόμων, έτος 726 Β. Εσωτερικές συγκρούσεις στη Βυζαντινή υτοκρατορία Η Eικονομαχία Θεολογικά επιχειρήματα ι εικονομάχοι έλεγαν ότι πρέπει να φύγουν οι εικόνες από τη χριστιανική λατρεία, γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει και να απεικονίσει το Θεό. Στις πηγές της περιόδου οι εικονομάχοι αποκαλούσαν τους αντιπάλους τους «ειδωλολάτρες» και «ξυλολάτρες». Π 3.2 ι εικόνες είναι σαν τα είδωλα. Και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους είδωλο. Πληροφόρησέ με ποιος μάς κληρονόμησε αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού. Επιστολή του βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα Γ στον πάπα Γρηγόριο Β, πρώτο μισό 8ου αιώνα ετάφραση:. Βερέττας πό την άλλη πλευρά, οι εικονολάτρες υποστήριζαν ότι δε λατρεύουν την εικόνα, αλλά το πρόσωπο που εικονίζεται σε αυτή. Εξάλλου, από παλιά οι χριστιανοί

3 ΚΕΦΛ 3 πίστευαν ότι ο Χριστός, η Παναγία και οι άγιοι μπορούν να απεικονιστούν με ανθρώπινη μορφή. Και η ίδια η χριστιανική Εκκλησία είχε δεχτεί επίσημα τις εικόνες σαν μέρος της λατρείας. ι εικονολάτρες αποκαλούσαν τους αντιπάλους τους: «εικονοκλάστες», «εικονοκαύστες», «χριστιανοκατήγορους» και «σαρακηνόφρονες», δηλαδή πιστούς του ισλάμ. Προσκυνώ και σέβομαι το Σταυρό [...], γιατί [...] ήταν όργανο για τη σωτηρία των ανθρώπων. Πώς λοιπόν να μην προσκυνήσω και τις εικόνες που κατασκευάζουν οι πιστοί με αγαθή πρόθεση και με σκοπό να δοξάζουν και να θυμούνται τα παθήματα του Χριστού; [ ] Ότι δεν προσκυνώ το υλικό [που είναι φτιαγμένες οι εικόνες] είναι φανερό, διότι, αν καταστραφεί το σχήμα ενός σταυρού που είναι κατασκευασμένος από ξύλο, το ρίχνω στη φωτιά να καεί. Το ίδιο συμβαίνει και με το ξύλο των εικόνων, όταν καταστραφεί. ωάννης Δαμασκηνός, Για τις εικόνες, πρώτο μισό 8ου αιώνα Π 3.3 ετάφραση: Λ. Τσακτσίρας οναχοί ι μοναχοί ήταν οι πιο θερμοί εικονολάτρες. ι εικονομάχοι αυτοκράτορες πήραν από πολλά μοναστήρια την περιουσία τους κι εξόρισαν αρκετούς μοναχούς. Να τι έκανε το 769 ο στρατηγός στο Θέμα των Θρακησίων ιχαήλ ο Λαχανοδράκοντας: Συγκέντρωσε όλους τους μοναχούς και τις μοναχές του Θέματος των Θρακησίων στην Έφεσο. Τους οδήγησε σε μια πεδιάδα [ ] και τους είπε: «Όποιος επιθυμεί να υπακούσει στο βασιλιά [στο βυζαντινό αυτοκράτορα], όπως και εμείς υπακούμε, να φορέσει ένα λευκό φόρεμα και να πάρει για σύζυγό του μια γυναίκα αυτή τη στιγμή. Όποιοι δεν υπακούσουν, θα τυφλωθούν και θα εξοριστούν στην Κύπρο». Και μόλις τέλειωσε το λόγο του τον έκανε πράξη. Π 3.4 Θεοφάνης, Χρονογραφία, αρχές 9ου αιώνα Ζ ικουμενική Σύνοδος Η Ζ ικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια (787) ακύρωσε τις αποφάσεις που είχε επιβάλει ο Κωνσταντίνος Ε και διέταξε να καταστραφούν όλα τα εικονομαχικά έργα. ποφασίστηκε ότι οι χριστιανοί πρέπει να προσκυνούν τα πρόσωπα που είναι στις εικόνες και όχι τις ίδιες τις εικόνες. Να έχουμε και τις σεβαστές και άγιες εικόνες παντού [ ] και να τις φυλάμε και να τις προσκυνάμε τιμητικά, όχι όμως και να τις λατρεύουμε αληθινά [γιατί η λατρεία], σύμφωνα με την πίστη μας, ταιριάζει μόνο στη θεϊκή φύση [ ], γιατί η τιμή πηγαίνει στο πρόσωπο της εικόνας και εκείνος που προσκυνά την εικόνα, προσκυνά όποιον είναι ζωγραφισμένος σ αυτή. Π 3.5 Πρακτικά της Ζ ικουμενικής Συνόδου (απόσπασμα), έτος 787

4 ΚΕΦΛ 3 Γ. Το Χαλιφάτο των βασιδών και η ακμή του αραβοϊσλαμικού κόσμου Π 3.6 Βαγδάτη Η Βαγδάτη στις αρχές του 9ου αιώνα Π 3.7 Γέφυρα Δρόμοι Κανάλια Τίγ ρ Η Βαγδάτη αρχικά ήταν πόλη χτισμένη κυκλικά. Στο κέντρο υπήρχε το παλάτι του χαλίφη και το κεντρικό τζαμί. Γύρω είχε τείχος με τέσσερις κύριες πύλες. Έξω απ το τείχος ήταν το εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο. πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε πολύ γρήγορα. Γι αυτό σύντομα κατασκεύασαν νέο τείχος. Τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ζούσαν στην αριστερή όχθη του Τίγρη. Εκεί χτίστηκε και το νέο παλάτι του χαλίφη. Η Βαγδάτη είχε πολλά δημόσια κτίρια: παλάτια, τζαμιά, σχολές, βιβλιοθήκες, πτωχοκομεία, λουτρά, αγορές, χάνια κτλ. Το 1258 οι ογγόλοι κατέστρεψαν την πόλη κι έτσι κανένα μνημείο από αυτή την περίοδο δε σώζεται σε καλή κατάσταση. η ς π. Κυκλική Πόλη Γέφυρα Γέφυρα χλμ. Κλίμακα Β εγαλύτερες πόλεις Π 3.8 Βαγδάτη Άαχεν Τσανγκ ν Κωνσταντινούπολη Κόρδοβα χάρτης απεικονίζει στην ίδια κλίμακα τις πόλεις Άαχεν, Κωνσταντινούπολη, Βαγδάτη, Τσανγκ ν και Κόρδοβα. Στις αρχές του 9ου αιώνα η Βαγδάτη και το Τσανγκ ν, η πρωτεύουσα της Κίνας, ήταν οι μεγαλύτερες πόλεις στον κόσμο. Είχαν πληθυσμό περίπου κατοίκους η καθεμιά. Η Κωνσταντινούπολη είχε την ίδια περίοδο γύρω στους κατοίκους. Δυτικά της Κωνσταντινούπολης η σημαντικότερη πόλη ήταν η Κόρδοβα στην βηρική χερσόνησο. Το Άαχεν στη σημερινή Γερμανία είχε κατοίκους περίπου. Βακούφια Κάθε μουσουλμάνος μπορούσε να κάνει ένα βακούφι αν αφιέρωνε σ αυτό όλη την περιουσία του ή ένα μέρος της. ε την περιουσία αυτή ιδρύονταν και συντηρούνταν τζαμιά, πτωχοκομεία, θρησκευτικά σχολεία (μεντρεσέδες), βιβλιοθήκες, λουτρά, χάνια κτλ. Τα βακούφια ήταν αφιερωμένα στο Θεό. Γι αυτό το κράτος δεν μπορούσε να τα φορολογήσει ή να τα κάνει κρατικά.

5 ΚΕΦΛ 3 Διεθνές εμπόριο και οικονομική ανάπτυξη Κίνα Π 3.9 Π 3.10 Η Κίνα την εποχή της δυναστείας Ταν ( ) ό τ ε ί χ ο ς Θά λα σσ Σ ι ν ι κ α τη ς απ ωνίας Τουρκικοί λαοί σημένιο σκεύος (7ος -- πρώτο μισό 8ου αιώνα) και πιάτο με διακόσμηση (8ος αιώνας) από την Κίνα των Ταν. Κολονία Τσανγκ αν ς Ω κεα ν (Γερμανία), ουσείο Τέχνης της Άπω νατολής. Π 3.11 Λο γιαν ός ΘΒΕΤ νδικός Ωκεανός νδικός Ωκεανός Η δυναστεία Ταν διαλύθηκε αφού κυβέρνησε τρεις αιώνες. ιτία ήταν οι μεγάλες στρατιωτικές δαπάνες, τα κινήματα στις επαρχίες που έκαναν οι διοικητές τους και οι μεγάλες αγροτικές εξεγέρσεις. Η Κίνα τότε χωρίστηκε σε πολλά μικρά βασίλεια. Θάλα τη σσα ς Κί ρη ν Ει ας νι κό Κουάν τσου πό το 618 μέχρι το 907 στην Κίνα κυβερνά η δυναστεία Ταν. Την περίοδο αυτή η Κίνα ακμάζει. ναπτύσσεται η γεωργία, η βιοτεχνία και το εμπόριο με τον αραβοϊσλαμικό κόσμο, τις νδίες και την απωνία. Τον 9ο αιώνα οι Κινέζοι, που νωρίτερα είχαν κατασκευάσει πρώτοι το χαρτί, ανακαλύπτουν την τυπογραφία και λίγο αργότερα τα χαρτονομίσματα. Τον 7ο και τον 8ο αιώνα οι Κινέζοι αυτοκράτορες κατέκτησαν πολλές περιοχές γύρω από την Κίνα, για να ελέγχουν το διεθνές εμπόριο. Στην κεντρική σία συγκρούστηκαν με τους Άραβες μουσουλμάνους και έτσι εμπόδισαν το Χαλιφάτο να εξαπλωθεί προς τα ανατολικά. Παράλληλα, ο κινεζικός πολιτισμός έγινε γνωστός και έξω από τα σύνορα της Κίνας. Δ. ι σχέσεις της Βυζαντινής υτοκρατορίας με τους γείτονές της ουσουλμάνοι ι βυζαντινές πηγές συχνά ονομάζουν τους μουσουλμάνους Σαρακηνούς. Λόγιοι Π 3.12 βυζαντινός αυτοκράτορας Θεόφιλος ( ) είχε στενές σχέσεις με το Χαλιφάτο των βασιδών. χαλίφης λ αμούν ( ) ζήτησε από το Θεόφιλο να στείλει στη Βαγδάτη σοφούς από τη Βυζαντινή Aυτοκρατορία. ικρογραφία με το βυζαντινό αυτοκράτορα Θεόφιλο (στα αριστερά) και το χαλίφη λ αμούν (στα δεξιά) να ανταλλάσσουν απεσταλμένους. 12ος αιώνας. Σύμφωνα με τον Γεώργιο Κεδρηνό, ένα χρονογράφο του 11ου αιώνα, ο χαλίφης λ αμούν, που τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η γεωμετρία, έτυχε να ακούσει για ένα νεαρό αιχμάλωτο, υπήκοο του βυζαντινού αυτοκράτορα, που ήταν μαθητής του Λέοντα του αθηματικού. δήγησε τον αιχμάλωτο μπροστά στους δικούς του μαθηματικούς και εκείνος τους εντυπωσίασε με τις γνώσεις του. Όταν ο χαλίφης έμαθε πως αυτός ήταν μόνο μαθητής, όχι κάποιος έμπειρος δάσκαλος, τον έστειλε αμέσως πίσω στην Κωνσταντινούπολη με το ακόλουθο μήνυμα προς το δάσκαλό του. Π 3.13 Γνωρίσαμε το δέντρο από τον καρπό, το δάσκαλο από το μαθητή. Επειδή λοιπόν εσύ, που είσαι τόσο σπουδαίος στην επιστήμη, είσαι άγνωστος στους συμπολίτες σου και δεν σε έχουν τιμήσει για τη σοφία και τη γνώση σου, καταδέξου να έρθεις σ εμάς και να μας μεταδώσεις τη διδασκαλία σου. Και αν γίνει αυτό, θα σκύψουν μπροστά σου όλοι οι Σαρακηνοί και θα πάρεις τόσα πλούτη και δωρεές όσα δεν αξιώθηκε ποτέ κανένας άνθρωπος. Γεώργιος Κεδρηνός, Σύνοψη στοριών, 11ος αιώνας

6 ΚΕΦΛ 3 Παπικό Κράτος Όταν οι Λογγοβάρδοι κατέλυσαν το βυζαντινό εξαρχάτο της Ραβένας, η Ρώμη βρέθηκε σε μεγάλο κίνδυνο από αυτούς. πάπας ζήτησε από το βυζαντινό αυτοκράτορα να τον βοηθήσει. υτός όμως δεν μπορούσε να στείλει στρατό. Τότε ο πάπας ζήτησε βοήθεια από το Φράγκο βασιλιά. υτός δέχτηκε και εκστράτευσε ενάντια στους Λογγοβάρδους. Όταν όμως έκανε δική του τη σημερινή βόρεια ταλία, αρνήθηκε να την δώσει πίσω στο βυζαντινό αυτοκράτορα και την έδωσε στον πάπα. πάπας άρχισε να κυβερνά τις περιοχές αυτές ως ηγεμόνας. Έτσι ιδρύθηκε το Παπικό Κράτος (754). υτό συνεχίζεται μέχρι και σήμερα: ο πάπας είναι ο ηγέτης στο κράτος του Βατικανού, που βρίσκεται στην πόλη της Ρώμης. Ε. Η υτοκρατορία των Καρολιδών στη δυτική Ευρώπη Π 3.14 Άαχεν Το Άαχεν (Εξ λα Σαπέλ) βρίσκεται στη σημερινή Γερμανία. Σ αυτή την πόλη έμενε συχνά ο Καρλομάγνος. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε εκεί και έκανε το Άαχεν θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο. Έστεψε ς δούμε πώς περιγράφει τη στέψη του Καρλομάγνου το 800 το Βιβλίο των παπών. Είναι μια μεσαιωνική χρονογραφία στην οποία γράφουν όσα έκανε κάθε πάπας της Ρώμης. Π 3.15 Την ημέρα των Χριστουγέννων, ο πάπας φόρεσε με τα ίδια του τα χέρια στον Καρλομάγνο ένα πολύτιμο στέμμα. Τότε οι Ρωμαίοι πιστοί που ήξεραν πόσο [ο Καρλομάγνος] υπερασπίστηκε και αγάπησε την γία Ρωμαϊκή Εκκλησία, φώναζαν μ ένα στόμα: «Ζωή και νίκη στον Κάρολο, τον ευλαβέστατο αύγουστο, που στέφεται από το Θεό μεγάλος και ειρηνικός αυτοκράτορας». υτό το είπαν τρεις φορές. μέσως μετά ο άγιος ποντίφικας [ο πάπας της Ρώμης] άλειψε με άγιο λάδι το βασιλιά Κάρολο. μαρμάρινος θρόνος του Καρλομάγνου. Τέλη 8ου -- αρχές 9ου αιώνα, Άαχεν (Γερμανία), αυτοκρατορικό παρεκκλήσι του καθεδρικού ναού. Βιβλίο των παπών, αρχές 9ου αιώνα ε τη Συνθήκη του Βερντέν (843) η υτοκρατορία των Καρολιδών μοιράστηκε στα τρία εγγόνια του Καρλομάγνου: ο Κάρολος ο Φαλακρός έγινε βασιλιάς στο δυτικό τμήμα, ο Λουδοβίκος ο Γερμανικός έγινε βασιλιάς στο ανατολικό τμήμα και ο Λοθάριος, που κράτησε τον τίτλο του αυτοκράτορα, πήρε την περιοχή ανάμεσα στα βασίλεια των αδελφών του. Η διάσπαση της υτοκρατορίας των Καρολιδών (843) Θ Βόρ άλ ε ασ ια σα Π 3.16 Άαχεν τλαν τι Ωκεαν κός ός Εγγόνια Παρίσι Τουρ πορντό Λιόν Παβία Ρώμη

7 ΚΕΦΛ 3 Εσωτερική οργάνωση: κοινωνία και οικονομία Ειδικοί απεσταλμένοι Π 3.17 αυτοκράτορας έστελνε ειδικούς απεσταλμένους στις διάφορες κομητείες του για να ελέγξουν τους κόμητες. Τα καθήκοντά τους μαθαίνουμε από το παρακάτω απόσπασμα. Φροντίστε να προστατέψετε όλα τα δικαιώματα του αυτοκράτορα, όπως σας τα όρισαν ξεκάθαρα γραπτά και προφορικά [ ]. Να είστε δίκαιοι με τις εκκλησίες, τις χήρες και τα ορφανά. Εάν δε σας υπακούσουν [...], ειδοποιήστε μας [ ]. Εάν αρνούνται να δεχτούν τις αποφάσεις που πήρατε σύμφωνα με το νόμο και τη δικαιοσύνη, σημειώστε το και ενημερώστε μας. Nομοθετικό κείμενο του Καρλομάγνου, γύρω στο 802 Πηγές Σημαντική πηγή για την κοινωνία και την οικονομία την εποχή αυτή είναι τα πολύπτυχα. Στα βιβλία αυτά σημαντικοί γαιοκτήμονες ή μοναστήρια είχαν κατάλογο με τα κτήματα που καλλιεργούσαν οι εξαρτημένοι αγρότες. Στα πολύπτυχα έγραφαν ακόμη τα ονόματα των αγροτών, τα μέλη της οικογένειάς τους και τα διάφορα χρέη τους. Κολονοί Κολονοί, πάροικοι και δουλοπάροικοι λέγονται οι αγρότες που δεν έχουν δική τους γη και είναι εξαρτημένοι από τους γαιοκτήμονες. ι πάροικοι στη Ρωμαϊκή Για τους υτοκρατορία (4ος -- 5ος αιώνας), στη Βυζαντινή υτοκρατορία (9ος -- 11ος αιώνας) δουλοπάροικους και στις πρόνοιες του βυζαντινού κράτους (11ος -- 13ος αιώνας) μοιάζουν αρκετά θα μιλήσουμε με τους κολονούς στην υτοκρατορία των Καρολιδών (8ος -- 9ος αιώνας) και στη σ. 77 του βιβλίου. τους δουλοπάροικους στις χωροδεσποτείες της δυτικής Ευρώπης (10ος -- 13ος αιώνας). Όλοι τους είναι αγρότες και καλλιεργούν τη γη με όρους και ανταλλάγματα (συνήθως δίνουν στους γαιοκτήμονες μέρος από την παραγωγή ή χρήματα). Είναι δεμένοι με τη γη και δεν μπορούν να την αφήσουν. Και οι γαιοκτήμονες όμως δεν μπορούν να τους διώξουν.

8 Δραστηριότητες [8ος 9ος αιώνας ] 1 Διαβάστε την πηγή Π 3.1. α) Τι είδους πηγή είναι; Πότε γράφτηκε; β) ε βάση τις πληροφορίες που παίρνετε από την πηγή Π 3.1 ποια από τα παρακάτω ζευγάρια μπορούν να παντρευτούν και ποια όχι; Δικαιολογήστε τις απαντήσεις σας. Είμαι ο Κωνσταντίνος, είμαι 18 χρόνων και θέλω να παντρευτώ την όμορφη Ζωή. Είμαι η Ζωή, είμαι 16 χρόνων, οι γονείς μου θέλουν να παντρευτώ τον Κωνσταντίνο. Εγώ όμως θέλω το Λέοντα. Είμαι η Ευφημία, είμαι 18 ετών και θέλω να παντρευτώ το γενναίο Θεόφιλο. Και οι δυο γονείς μου θέλουν το ίδιο. Είμαι η Ειρήνη, κι εγώ είμαι 14. ι γονείς μου συνεννοήθηκαν με τους γονείς του Φώτιου να τον παντρευτώ. Είμαι ο Φώτιος και μόλις πάτησα στα 14, αλλά θα παντρευτώ τη συνομήλική μου Ειρήνη. Είμαι ο Σταυράκιος. Είμαι 18 χρόνων, αγρότης και θέλω να παντρευτώ τη Θεοδώρα, την κόρη του νδρέα, του γείτονά μας. Είμαι η Άννα, είμαι 17 χρόνων και θέλω να παντρευτώ με τον τσαγκάρη ιχαήλ. Η μάνα του όμως δε με θέλει για γυναίκα του. Είμαι ο Θεόφιλος, είμαι 22 ετών και θα παντρευτώ τη χαριτωμένη Ευφημία. ι γονείς μου το θέλουν και αυτοί. Είμαι η Θεοδώρα και είμαι 14 χρόνων. πατέρας μου συμφώνησε με το γείτονά μας, τον Γεώργιο, να παντρευτώ με το γιο του. Είμαι ο ιχαήλ, είμαι 20 χρόνων, τσαγκάρης. Θέλω να παντρευτώ την Άννα.

9 Δραστηριότητες [Κεφάλαιο 3] 2 Διαβάστε τις πηγές Π 3.2, Π 3.3, Π 3.5. α) Πότε γράφτηκαν οι πηγές; Σε ποιο ζήτημα αναφέρονται; Πότε έγιναν τα γεγονότα με τα οποία έχουν σχέση; Ποιες από αυτές τις πηγές είναι σύγχρονες με τα γεγονότα που αναφέρουν και ποιες μεταγενέστερες; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. β) ε βάση τις πληροφορίες που παίρνετε από αυτές τις πηγές, ποιες από τις παρακάτω φράσεις μπορεί να είπε ένας εικονολάτρης και ποιες ένας εικονομάχος; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. Στις εκκλησίες των Χριστιανών δεν έχουν θέση τα είδωλα. κόμη και στα κρυφά να τις προσκυνάς, πάλι ένοχος είσαι. ην προσκυνάτε αυτά που έφτιαξαν χέρια ανθρώπων. Και λαμπάδες θα ανάψω και θυμίαμα θα κάψω! Την Παναγιά μας προσκυνώ και την εικόνα της φιλώ! Δε λατρεύουμε τα ξύλα, αλλά τα πρόσωπα. οναχός, ξεμοναχός, ο νόμος του αυτοκράτορα ισχύει και γι αυτόν. Ποιος είδε το Θεό για να τον ζωγραφίσει; Εγώ δεν είμαι ειδωλολάτρης. Δεν προσκυνώ τα είδωλα. νάθεμα στους αγιογράφους! Δόξα στον Aϊ-Γιώργη! υτόν τιμώ, όχι τις μπογιές. Τι κι αν είσαι δέσποτας, μη σε δω να τις προσκυνάς! Τιμή στη χάρη τους, όχι στα σανίδια. Στην πίστη μου κουμάντο δε θα κάνει ο αυτοκράτορας. Άγιε μου Θόδωρε και στρατηλάτη, διώξε το βασιλιά μας τον ειδωλολάτρη! 3 Και τα τρία έργα που εικονίζονται χρονολογούνται στον 8ο αιώνα. Ποια από αυτά έκαναν εικονολάτρες καλλιτέχνες και ποια εικονομάχοι; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

10 Δραστηριότητες [8ος 9ος αιώνας ] 4 Ποιοι από τους παρακάτω δε θα πληρώσουν φόρους; Δικαιολογήστε τις απαντήσεις σας. Είμαι ο μπραήμ και ζω σε ένα χωριό κοντά στη εδίνα. Εκμεταλλεύομαι χωράφια που μου έδωσε το κράτος. Το όνομά μου είναι λή. Νοικιάζω χωράφια που ανήκουν στο κράτος. Καλλιεργώ συνήθως λαχανικά. Είμαι ο Ραμαντάν και ζω σε ένα χωριό έξω από τη Βαγδάτη. Καλλιεργώ κάποια σιτοχώραφα που ανήκουν στο χαλίφη. Κα Ω κ ε α ν ό ς ε μολύβια διαφορετικών χρωμάτων σκιάστε στο χάρτη τις περιοχές στις οποίες εκτείνονταν στις αρχές του 9ου αιώνα η Βυζαντινή υτοκρατορία, η υτοκρατορία των Καρολιδών και το Χαλιφάτο των βασιδών. Σημειώστε τις πρωτεύουσες των κρατών. σα ία ρ η Θά λ α σ σπ αύ Θά Κορσική λα σσ Σαρδηνία α Σικελία ρη Τίγ εσ Κρήτη όγ ειος Θάλασσα. ςπ τ λ α ν τ ι κ ό ς 5 Είμαι ο Γιουσούφ. Είμαι διαχειριστής στα χωράφια που ανήκουν στο εγάλο Τζαμί της Δαμασκού. Το όνομά μου είναι Χασάν και ζω σε ένα χωριό λίγο έξω από τη οσούλη. Είμαι ιδιοκτήτης ενός χωραφιού όπου συνήθως καλλιεργώ στάρι. Κύπρος Ευ φρ άτ ης π. Πε Θ ρά.. υθ ςπ Ερ Νε ίλο ρσ ικ ός κό λπ ος α σσ άλα ν δ ι κ ό ς Ω κ ε α ν ό ς ν δ ι κ ό ς Ω κ ε α ν ό ς

11 Δραστηριότητες α) Χωριστείτε σε 4 ομάδες. Η πρώτη ομάδα είναι έμποροι που έρχονται από την Κίνα, η δεύτερη από τις νδίες, η τρίτη από περιοχές στα νότια της Σαχάρας και η τέταρτη από τη Βυζαντινή υτοκρατορία. Και οι 4 ομάδες συναντιέστε στη οσούλη. β) Η κάθε ομάδα φτιάχνει έναν κατάλογο με τα προϊόντα που μεταφέρει. γ) Η κάθε ομάδα σημειώνει στο χάρτη παρακάτω τη διαδρομή που έκανε μέχρι να φτάσει στη οσούλη και την παρουσιάζει στις υπόλοιπες. δ) Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα παρουσιάζει στις υπόλοιπες τα εμπορεύματα που μεταφέρει και τα ανταλλάσσει με των άλλων. ε) ι ομάδες συζητούν μεταξύ τους και ανταλλάσσουν πληροφορίες για τον τόπο καταγωγής τους, τη διαδρομή που έκαναν, τις πόλεις που επισκέφθηκαν, τους τόπους και τους λαούς που γνώρισαν, τις συνήθειες αυτών των ανθρώπων, τους εμπόρους με τους οποίους ήρθαν σε επαφή, τους κινδύνους που γνώρισαν κτλ. στ) Στο τέλος, κάθε ομάδα γράφει ένα κείμενο ( λέξεις) στο οποίο μιλάει για όλη αυτή την εμπειρία που απέκτησε από το εμπόριο. Το κείμενο να είναι γραμμένο σε πρώτο ενικό πρόσωπο. σα ία ρ η Θά λ α σ σπ αύ Θά Κορσική λα σσ Σαρδηνία α Σικελία ρη Τίγ εσ Κρήτη όγ ειος Θάλασσα. ςπ τ λ α ν τ ι κ ό ς Κα Ω κ ε α ν ό ς 6 [Κεφάλαιο 3] Κύπρος Ευ φρ άτη ςπ. Πε ρσ ικ ός κό λπ ος α σσ άλα Θ ρά.. υθ ςπ Ερ Νε ίλο ν δ ι κ ό ς Ω κ ε α ν ό ς τη άλ ς ασ Κί σα να ς ν δ ι κ ό ς Ω κ ε α ν ό ς Θ 7 Διαβάστε την πηγή Π α) Πότε γράφτηκε; Πότε έγιναν τα γεγονότα που αναφέρει; Είναι μια πηγή σύγχρονη με τα γεγονότα που αναφέρει ή μεταγενέστερη; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. β) Περιγράψτε σε ένα κείμενο ( λέξεις) τη στέψη του Καρλομάγνου. Γιατί, σύμφωνα με την πηγή, ο πάπας της Ρώμης έστεψε τον Καρλομάγνο αυτοκράτορα των Ρωμαίων; 8 Τι είδος είναι η καθεμιά από τις παρακάτω πηγές; Πότε γράφτηκαν; Πότε έγιναν τα γεγονότα με τα οποία έχουν σχέση; Ποιες από αυτές είναι σύγχρονες με τα γεγονότα που αναφέρουν και ποιες μεταγενέστερες; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. Πηγή Πότε γράφτηκε; Πότε έγιναν τα γεγονότα; Σύγχρονη εταγενέστερη 10 Π 3.1 Π 3.2 Π 3.3 Π 3.4 Π 3.5 Π 3.13 Π 3.15 Π 3.17

12 ΚΕΦΛ 4 Κεφάλαιο 4 Η ακμή της Βυζαντινής υτοκρατορίας Η Ευρώπη και ο αραβοϊσλαμικός κόσμος (9ος -- 11ος αιώνας). Η ακεδονική δυναστεία -- Θεσμικές και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις ακεδονική δυναστεία ( ) Π 4.1 Η ακεδονική δυναστεία, που κυβέρνησε τη Βυζαντινή υτοκρατορία, πήρε το όνομά της από τον ιδρυτή της, Βασίλειο ( ), που καταγόταν από το θέμα της ακεδονίας. Ψηφιδωτό με το Χριστό ανάμεσα στο βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Θ ονομάχο ( ) και τη σύζυγό του Ζωή. Η Ζωή μαζί με την αδελφή της Θεοδώρα ήταν οι τελευταίες απόγονοι της ακεδονικής δυναστείας. Η Ζωή παντρεύτηκε τρεις φορές και οι σύζυγοί της έγιναν αυτοκράτορες στο βυζαντινό κράτος. Κωνσταντίνος Θ ήταν ο τρίτος σύζυγός της. 11ος αιώνας, Κωνσταντινούπολη (Tουρκία), γία Σοφία. Συλλογές νόμων ι αυτοκράτορες της ακεδονικής δυναστείας έκαναν τρεις νέες συλλογές νόμων: Πρόχειρος Νόμος ή Πρόχειρον: νόμοι που είχαν σχέση με το οικογενειακό, το κληρονομικό και το ποινικό δίκαιο. Επαναγωγή: ρυθμίζει, μαζί με άλλα, τις σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και στην Εκκλησία. Η κοσμική και η εκκλησιαστική εξουσία θεωρούνται ίσες. Βασιλικά: νόμοι σχετικοί με το αστικό και το δημόσιο δίκαιο. στικό δίκαιο: οι νόμοι για τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Δημόσιο δίκαιο: οι νόμοι για τη λειτουργία ενός κράτους και τις σχέσεις του με τους υπηκόους του. Κληρονομικό δίκαιο: ορίζει τι θα γίνει η περιουσία κάποιου μετά το θάνατό του. ικογενειακό δίκαιο: οι νόμοι σχετικά με τις οικογενειακές σχέσεις. Ποινικό δίκαιο: ορίζει ποιες πράξεις θεωρούνται εγκληματικές και πώς τιμωρούνται. 11

13 ΚΕΦΛ 4 Β. ικονομία και κοινωνία στη Βυζαντινή υτοκρατορία ι δυνατοί εγάλες εκτάσεις γης ι δυνατοί εκμεταλλεύονταν τη γη που είχαν με έμμεσο τρόπο: άλλοτε τη νοίκιαζαν, άλλοτε πλήρωναν αγρότες για να την καλλιεργούν, αλλά πιο συχνά είχαν παροίκους. πάροικος ήταν δεμένος με τη γη, δεν μπορούσε δηλαδή να την αφήσει, αλλά ούτε και ο ιδιοκτήτης μπορούσε να τον διώξει. Έδινε ένα μέρος από την παραγωγή στον ιδιοκτήτη και έκανε γι αυτόν ορισμένες αγγαρείες (δηλαδή υποχρεωτικές και απλήρωτες εργασίες). Π 4.2 ικρογραφία με αγρότες που πληρώνονται για την εργασία τους. 11ος αιώνας, Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Νομοθετικά μέτρα Για να μην παίρνουν εύκολα οι δυνατοί τα κτήματα από τους μικροκαλλιεργητές, το 922 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ρωμανός ( ) όρισε με νόμο την «αρχή της προτίμησης». Σύμφωνα με αυτή, αν ένας μικροκαλλιεργητής από μια κοινότητα χωρίου πουλούσε κάποιο χωράφι του, έπρεπε να προτιμήσει για την αγορά τούς συγγενείς, τους γείτονες και τους συγχωριανούς του. ν κανείς τους δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να το αγοράσει, μόνο τότε μπορούσε να το αγοράσει κάποιος που δεν ανήκε σε αυτή την κοινότητα χωρίου. Παρακάτω διαβάζουμε ένα απόσπασμα από το σχετικό νόμο. Π 4.3 ρίζουμε λοιπόν ότι όσοι ζουν σε κάθε μέρος και πόλη αυτής της χώρας [...] να έχουν ελεύθερη την έκταση της κατοικίας που τους έλαχε. [...] ν όμως [...] από κάποια ανάγκη ή και μόνο από κάποια επιθυμία, πουλήσουν ένα τμήμα ή και ολόκληρη την κατοικία, τότε να τη δώσουν σ αυτούς που αναφέραμε [στους συγγενείς] ή [...] σ αυτούς που τα χωράφια ή τα χωριά τους συνορεύουν. Και δεν αποφασίζουμε αυτό από μίσος ή φθόνο για τους ισχυρότερους [δυνατούς], αλλά το καθορίζουμε για [...] να προστατεύσουμε [τους κατοίκους]. Νεαρά του Ρωμανού, έτος 922 Για να πληρώνουν οι δυνατοί πιο μεγάλους φόρους, ο βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος Β ( ) όρισε το αλληλέγγυο. Σύμφωνα με αυτό, οι αγρότες σε μια κοινότητα χωρίου ήταν όλοι μαζί υπεύθυνοι για τους φόρους που έπρεπε να πληρώσει το χωριό τους. ν κάποιος δεν μπορούσε να πληρώσει, έπρεπε να τον πληρώσουν οι υπόλοιποι της κοινότητας. ν πάλι η κοινότητα δεν μπορούσε να πληρώσει όλο το φόρο, τότε τον πλήρωναν οι δυνατοί. 12

14 ΚΕΦΛ 4 Η καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη Ψαράδες Στο Επαρχικό Βιβλίο διαβάζουμε για τη συντεχνία που πουλούσε ψάρια: Π 4.4 υτοί που πουλούν ψάρια πρέπει να έχουν το στέκι τους στις μεγάλες καμάρες της πόλης. Εκεί μπορούν ν απλώνουν το εμπόρευμά τους, να πουλούν δηλαδή τα ψάρια τους. Kαθεμιά καμάρα πρέπει να έχει τον επιστάτη της [ ] που θα επιβλέπει [ ] πώς πάει το ψάρεμα στη θάλασσα και πώς γίνεται η αγορά και η πώληση. Θα παρακολουθεί γενικά το εμπόριο [...]. Πρέπει ακόμη οι επιστάτες κάθε μέρα να παρουσιάζονται στον έπαρχο πρωί πρωί και να του αναφέρουν πόση ήταν η ψαριά [ ] ώστε να πουλήσουν τα ψάρια τους με [την τιμή] που θα ορίσει ο έπαρχος. Όσοι τολμούν να πουλούν τα ψάρια τους έξω από όσα ορίζει ο νόμος να διώχνονται από τη συντεχνία δαρμένοι και κουρεμένοι. Επαρχικό Βιβλίο, γύρω στο 895 ερό Παλάτι Το ερό Παλάτι ήταν ένα μεγάλο συγκρότημα από κτίρια, στοές και κήπους, που είχε γύρω του τείχος. Π : γία Σοφία 2: ππόδρομος 3: Χαλκή Πύλη Το ερό Παλάτι όπως ήταν γύρω στα τέλη του 10ου αιώνα (αναπαράσταση). Γ. αραβοϊσλαμικός κόσμος αραβοϊσλαμικός πολιτισμός Παραμύθια Τα πιο γνωστά παραμύθια στον αραβοϊσλαμικό κόσμο είναι οι Χίλιες και μία νύχτες ή Τα παραμύθια της Χαλιμάς. Τα παραμύθια αυτά υπάρχουν σε διάφορες μορφές, που καθεμιά τους προέρχεται από διαφορετική περιοχή. Έχουν ινδικές, περσικές και αραβικές επιδράσεις. 13

15 ΚΕΦΛ 4 Π 4.6 Κεντρικό πρόσωπο σ αυτά είναι η Σεχραζάντ και ο βασιλιάς Σαχριγιάρ. υτός, επειδή μαθαίνει ότι η γυναίκα του τον απατά, κοιμάται κάθε βράδυ με άλλη γυναίκα και το πρωί τη σκοτώνει. Η Σεχραζάντ αποφασίζει να βάλει τέλος σε όλα αυτά και ζητάει να είναι η επόμενη γυναίκα του Σαχριγιάρ. Ξεκινάει έτσι να λέει τα παραμύθια της που τα σταματάει κάθε φορά μόλις φτάνει το ξημέρωμα. ετά από χίλιες και μία νύχτες ο Σαχριγιάρ αποφασίζει να της χαρίσει τη ζωή. Στην εικόνα μικρογραφία με λουτρό. Προέρχεται από χειρόγραφο με τις «Χίλιες και μία νύχτες». Λονδίνο (Mεγάλη Bρετανία), Βρετανική Βιβλιοθήκη. Λαϊκές διηγήσεις Το 10ο αιώνα εμφανίζονται διηγήσεις με θέμα κάποιον ήρωα και τις περιπέτειές του. πό τις πιο γνωστές είναι η διήγηση του λ Χαρίρι, με ήρωα τον μπού Ζαΐντ. Παρακάτω βλέπουμε μερικές μικρογραφίες από χειρόγραφα με αυτή τη διήγηση. Π 4.8 Π 4.7 Ένα γαμήλιο γεύμα. Περίπου , γία Πετρούπολη (Ρωσία), καδημία Επιστημών. μπού Ζαΐντ προσπαθεί να ανέβει σ ένα πλοίο περίπου, γία Πετρούπολη (Ρωσία), καδημία Επιστημών. μπού Ζαΐντ μιλάει σε μια συγκέντρωση. 1222, Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. 14 Π 4.9 Παρέλαση με έφιππους άνδρες περίπου, Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Π 4.10

16 ΚΕΦΛ 4 Επιστήμες Π 4.11 ι επιστήμονες στον αραβοϊσλαμικό κόσμο πήραν την αρχαία κληρονομιά και την έκαναν πράξη, έγραψαν βιβλία και έκαναν πειράματα. ι επιστήμες που αναπτύχθηκαν ήταν πολλές: Ζωολογία Βοτανική στρονομία Φαρμακολογία Γεωγραφία Π 4.13 Νομική αθηματικά Φυσική Π 4.12 Π 4.14 ατρική Χημεία ικρογραφίες με ζώα. Προέρχονται από το βιβλίο «Η χρησιμότητα των ζώων». 14ος αιώνας, αδρίτη (Iσπανία), Βιβλιοθήκη του Εσκοριάλ. Χημεία Στον αραβοϊσλαμικό κόσμο πολλοί προσπάθησαν να βρουν τη λυδία λίθο, ένα μείγμα από μέταλλα που με το άγγιγμά της όλα τα άλλα μέταλλα θα γίνονταν χρυσάφι. Η έρευνα αυτή ονομάστηκε αλχημεία. Η λυδία λίθος δε βρέθηκε ποτέ, αλλά οι προσπάθειες που έγιναν βοήθησαν να αναπτυχθεί η επιστήμη της χημείας. Για παράδειγμα, ανακαλύφθηκαν νέα χημικά στοιχεία και βελτιώθηκαν οι μέθοδοι για την απόσταξη. Στο εσαίωνα η αλχημεία εξαπλώθηκε από τον αραβοϊσλαμικό κόσμο στη χριστιανική δυτική Ευρώπη.. Νέα κράτη δημιουργούνται στην Ευρώπη 800 Γροιλανδία σλανδία Β ε όρ λα σσ α Θά Θά ή ια Βα 6 λτ ικ 87 τ λ α 91 1 ν τ ι κ ό ς Ω κ ε α ν ό ς λασσα 700 σα ία 86 0 ρη Θάλασ σπ αύ Κα Θά λα σσ 1057 ε σ όγ α Κοπεγχάγη (Δανία), Βασιλικό ουσείο. ι Βίκινγκς στην Ευρώπη και τα ταξίδια τους 910 Κόσμημα των Βίκινγκς. 10ος αιώνας, Π 4.15 πό τον 8ο αιώνα οι Βίκινγκς έκαναν επιδρομές ενάντια σε διάφορες περιοχές στη δυτική και στην ανατολική Ευρώπη. Ήταν πολύ ικανοί ναυτικοί και έμποροι. Έκαναν συνήθως εμπόριο με γούνες, χαυλιόδοντες και δούλους στις θάλασσες της βόρειας Ευρώπης, στη Βυζαντινή υτοκρατορία και στις μουσουλμανικές χώρες. Βίκινγκς ή Νορμανδοί ει ος Θάλασσα Π

17 ΚΕΦΛ 4 Για την ανακάλυψη της μερικής από το Χριστόφορο Κολόμβο θα μιλήσουμε στις σ του βιβλίου. ι Βίκινγκς, με τα στενόμακρα και γρήγορα πλοία τους, ανακάλυψαν την σλανδία, τη Γροιλανδία κι έφτασαν μέχρι τη βόρεια μερική. Εκεί ίδρυσαν αποικίες 500 χρόνια πριν από το Χριστόφορο Κολόμβο. Γρήγορα όμως οι αποικίες τους καταστράφηκαν και οι ανακαλύψεις τους ξεχάστηκαν. ι Βίκινγκς στη δυτική Ευρώπη ονομάστηκαν Νορμανδοί («άνθρωποι του Βορρά») και στην ανατολική Ευρώπη Βάραγγοι. Διπλωματικές αποστολές Το 968 μια διπλωματική αποστολή παρουσιάστηκε στο βυζαντινό αυτοκράτορα Νικηφόρο Β Φωκά ( ). Για το γεγονός αυτό ο επίσκοπος της Κρεμόνας, που συμμετείχε σε αυτή, έγραψε μια αναφορά. Ένα απόσπασμά της διαβάζουμε παρακάτω. Π 4.17 Στις 7 ουνίου [ ] οδηγήθηκα μπροστά στο [ ] Λέοντα, τον αδελφό του Νικηφόρου [Φωκά], με τον οποίο φιλονικήσαμε εντονότατα για τον αυτοκρατορικό Σας τίτλο [του Όθωνα ]. Γιατί αυτός δε Σας αποκαλούσε αυτοκράτορα, δηλαδή βασιλέα στη γλώσσα του, αλλά ρήγα από το δικό μας ρεξ [βασιλιάς στα λατινικά]. λλά όταν του έκανα την παρατήρηση ότι η σημασία είναι η ίδια και μόνο ο χαρακτηρισμός διαφορετικός, μου απάντησε ότι πήγα όχι για ειρήνη αλλά για φιλονικία [ ]. Νικηφόρος [Φωκάς] άρχισε την ομιλία του όπως παρακάτω: «Έπρεπε και θέλαμε πάρα πολύ να σε υποδεχθούμε φιλικά και μεγαλόπρεπα. λλά αυτό δεν το επιτρέπει η ασέβεια του κυρίου σου, που κατέλαβε τη Ρώμη με εχθρική εισβολή [...] και [ ] άλλους σκότωσε, άλλους τύφλωσε και άλλους εξόρισε. Τέλος, προσπάθησε να κατακτήσει και να λεηλατήσει τις πόλεις της αυτοκρατορίας μας. Επειδή όμως δε μπόρεσε να πραγματοποιήσει τον άδικο σκοπό του, έστειλε τώρα, με πρόσχημα την ειρήνη, σε μας ως κατάσκοπο εσένα [...]». Λιουτπράνδος της Κρεμόνας, ναφορά για την πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη, τελευταίο τέταρτο 10ου αιώνα ετάφραση: Σ. Καραγεώργος Ε. Κράτος, Εκκλησία και εξωτερική πολιτική στη Βυζαντινή υτοκρατορία Διπλωματία ι βυζαντινοί αυτοκράτορες προσπάθησαν να επηρεάσουν άλλους λαούς με πολλούς τρόπους: πρόσφεραν χρήματα και δώρα στους ηγεμόνες τους, έκαναν εμπορικές συμφωνίες μαζί τους, πάντρευαν πρόσωπα από τη βασιλική οικογένεια με ξένους ηγεμόνες και αντάλλασσαν πρεσβευτές. Τέλος, προσπαθούσαν να κάνουν χριστιανούς όσους δεν ήταν. αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ Πορφυρογέννητος ( ) έγραψε ένα κείμενο προς το γιο και διάδοχό του με συμβουλές για το πώς πρέπει να κυβερνάει το κράτος. Όπως γράφει, είναι βασικό να γνωρίζει κανείς για κάθε λαό την ιστορία και τον τρόπο ζωής του. Στο παρακάτω απόσπασμα εξηγεί πώς η Βυζαντινή υτοκρατορία πρέπει να αντιμετωπίζει διπλωματικά τους Πετσενέγκους, έναν τουρκικό λαό που βρισκόταν στη σημερινή υκρανία και Ρουμανία. 16

18 ΚΕΦΛ 4 Π 4.18 Πιστεύω ότι συμφέρει πάντα πολύ το βυζαντινό αυτοκράτορα να έχει ειρήνη με τους Πετσενέγκους, να κάνει συνθήκες φιλίας μαζί τους, να στέλνει κάθε χρόνο σ αυτούς αντιπρόσωπό του με δώρα και να παίρνει ομήρους απ αυτούς [ ]. ι Πετσενέγκοι είναι γείτονές μας. ν δεν έχουμε μαζί τους φιλικές σχέσεις, μπορεί να κάνουν επίθεση στη Χερσόνα [στην Κριμαία] και να την καταλάβουν. Επίσης οι Πετσενέγκοι είναι γείτονες με το Βασίλειο των Ρως. ν δεν έχουν ειρήνη με το Βασίλειο των Ρως, οι Ρως δεν μπορούν να έρθουν στην Κωνσταντινούπολη για πόλεμο ή για εμπόριο. ι Πετσενέγκοι έχουν νικήσει αρκετές φορές και το Βασίλειο των ύγγρων. Γι αυτό ο βασιλιάς των ύγγρων τους φοβάται. ν λοιπόν ο βυζαντινός αυτοκράτορας είναι σε ειρήνη με τους Πετσενέγκους, τότε ούτε ο βασιλιάς των Ρως ούτε ο βασιλιάς των ύγγρων μπορεί να κάνει εκστρατείες ενάντια στο βυζαντινό κράτος ούτε κανείς τους μπορεί να ζητάει από το βυζαντινό αυτοκράτορα πολλά χρήματα κι άλλα αγαθά. Γιατί φοβούνται ότι ο βυζαντινός αυτοκράτορας μπορεί να κάνει τους Πετσενέγκους να τους επιτεθούν. Κωνσταντίνος Ζ Πορφυρογέννητος, Προς το Ρωμανό, το γιο μου (ή Για τη διοίκηση της υτοκρατορίας), πρώτο μισό 10ου αιώνα (διασκευασμένο κείμενο) Παυλικιανοί ι Παυλικιανοί εμφανίστηκαν στη ικρά Π σία τον 7ο αιώνα. Ήταν εικονομάχοι και δε δέχονταν την εκκλησιαστική και πολιτική εξουσία με τη μορφή που είχε τότε. Εξαπλώθηκαν στις ανατολικές περιοχές του βυζαντινού κράτους, στη Συρία και στην ρμενία. Στα μέσα του 9ου αιώνα δημιούργησαν δικό τους κράτος στην ανατολική ικρά σία. βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος το κατέλυσε με πόλεμο (872), αλλά οι ικρογραφία που δείχνει πώς το βυζαντινό κράτος τιμώρησε τους Παυλικιανοί δεν εξαφανίστηκαν εντελώς. Παυλικιανούς. 12ος αιώνας, αδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη της σπανίας Προσπάθειες για πολιτική επιρροή -- εκχριστιανισμός γειτονικών λαών Βασιλιάδες των Ρως Π 4.20 ι σχέσεις ανάμεσα στη Βυζαντινή υτοκρατορία και το Βασίλειο των Ρως έγιναν πιο στενές, όταν ο βασιλιάς Βλαδίμηρος ( ) βοήθησε στρατιωτικά τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β ( ). Σε αντάλλαγμα, αυτός του έδωσε για σύζυγο την αδελφή του Άννα. Για πρώτη φορά μια βυζαντινή πριγκίπισσα παντρευόταν έναν ξένο ηγέτη που δεν ήταν χριστιανός. Γι αυτό ο Βλαδίμηρος έγινε χριστιανός και έκανε χριστιανούς και τους υπηκόους του. Η εκκλησία του γίου Νικολάου. ι καλλιτέχνες στο Βασίλειο των Ρως δημιούργησαν μια ξεχωριστή θρησκευτική αρχιτεκτονική που ταίριαζε στην αισθητική και στις ανάγκες του τόπου τους. 10ος αιώνας, Σουζντάλ (Ρωσία). 17

19 ΚΕΦΛ 4 Π 4.21 Τσάροι Στις σλαβικές γλώσσες τσάρος ονομάζεται ο ορθόδοξος βασιλιάς ή αυτοκράτορας. ι σχέσεις της Βυζαντινής υτοκρατορίας με τους γείτονές της στα βόρεια και τα ανατολικά Σχέδια του Συμεών βυζαντινός αυτοκράτορας Ρωμανός ( ) σε γράμμα του κατηγορεί το Συμεών γιατί έχει πάρει παράνομα τον τίτλο «Βασιλιάς Ρωμαίων και Βουλγάρων». ικρογραφία που εικονίζει ομαδική βάφτιση στον ποταμό Δνείπερο, στο Βασίλειο των Ρως. 14ος αιώνας, Βατικανό, ποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού. Π 4.23 Το 913 ο Βούλγαρος τσάρος Συμεών έκανε εκστρατεία ενάντια στην Κωνσταντινούπολη. Στην εικόνα μικρογραφία που εικονίζει τις συνομιλίες ανάμεσα στο Συμεών και τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαο υστικό, που εκπροσωπούσε το βυζαντινό αυτοκράτορα. 14ος αιώνας, Βατικανό, ποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού. Π 4.24 Π 4.22 Γιατί, πες μου, τι κατάφερες παίρνοντας το όνομα βασιλιάς Βουλγάρων και Ρωμαίων χωρίς να είναι σύμφωνος και βοηθός σου ο Θεός; Τι κέρδισες που με τόση βία [ ] πήρες τη γη μας; Πού είναι οι φόροι που παίρνεις απ αυτή; Τι εισοδήματα σου πληρώνονται από κει; Η αλήθεια είναι [ ] πως ύστερα από τόσους φόνους και λεηλασίες το μόνο που σου μένει είναι να εξουσιάζεις τα κάστρα, και μάλιστα με παραπάνω μπελάδες, να τα συντηρείς με τρόφιμα και στρατιώτες, ενώ ο λαός μέσα σ αυτά υποφέρει και αφανίζεται [ ]. ν κάποιος πρέπει να ονομάζεται βασιλιάς των Ρωμαίων και των Βουλγάρων, είμαστε εμείς, που και τ όνομα αυτό το πήραμε από το Θεό και την εξουσία, όπως όλοι παραδέχονται, και όχι εσείς, που αγωνιζόσαστε να τ αποκτήσετε μ αίματα και σφαγές. Επιστολή του Ρωμανού, μεταξύ των ετών ρμενικά βασίλεια Η ρμενία είχε από παλιά μεγάλη σημασία, γιατί βρισκόταν πάνω στους δρόμους που οδηγούσαν από την Περσία στη ικρά σία και από τον Καύκασο στη εσοποταμία. Το Βασίλειο της ρμενίας ήταν το πρώτο χριστιανικό κράτος στον κόσμο. χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία εκεί γύρω στο 300. Η εκκλησία των γίων ποστόλων στην πόλη Καρς (Τουρκία). κωνικός τρούλος είναι χαρακτηριστικός στην αρμενική εκκλησιαστική αρχιτεκτονική Π 4.25 ικρογραφία από αρμενικό χειρόγραφο. Εικονίζει τον ωάννη τον Πρόδρομο ν ακούει το λόγο του Θεού. Δεύτερο μισό 11ου αιώνα, Εριβάν (ρμενία), Κέντρο Χειρογράφων ατενανταράν. 18

20 ΚΕΦΛ 4 Τότε δημιουργήθηκε και το αρμενικό αλφάβητο. Η ρμενική Εκκλησία όμως χωρίστηκε (451) από την ρθόδοξη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, γιατί οι ρμένιοι επίσκοποι κατηγορήθηκαν ως μονοφυσίτες. Τον 7ο αιώνα οι Άραβες μουσουλμάνοι κατέκτησαν την περιοχή και οι ρμένιοι ηγεμόνες πλήρωναν φόρο στο χαλίφη. πό τον 9ο μέχρι τον 11ο αιώνα δημιουργούνται στην περιοχή πολλά ανεξάρτητα αρμενικά βασίλεια. Στα μέσα του 11ου αιώνα η Βυζαντινή υτοκρατορία κατέλαβε πολλά απ αυτά. Τότε αρκετοί αρμένιοι ηγεμόνες με τους υπηκόους τους πήγαν σε βυζαντινές περιοχές της ικράς σίας. Εκεί οι βυζαντινοί αυτοκράτορες, σε αντάλλαγμα για τις χώρες που άφησαν, τους έδωσαν μεγάλες εκτάσεις. ι ρμένιοι ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με το εμπόριο στην σία και την ανατολική Ευρώπη. Π 4.26 Τοιχογραφία από την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο νησί γκνταμάρ (Τουρκία) που εικονίζει τον απόστολο Παύλο. Η τοιχογραφία έχει επηρεαστεί από την τέχνη στο Χαλιφάτο των βασιδών. εταξύ Π 4.27 Γεωργιανά βασίλεια νομάζουμε έτσι τα χριστιανικά βασίλεια που βρίσκονταν το εσαίωνα εκεί που είναι σήμερα η Γεωργία. Η περιοχή αυτή (όπως και η ρμενία) είχε μεγάλη σημασία, γιατί από εκεί περνούσαν σημαντικοί εμπορικοί δρόμοι. πό τον 11ο μέχρι και το 13ο αιώνα η περιοχή βρισκόταν σε ακμή. Τότε ενώθηκε σε ένα ισχυρό βασίλειο και αναπτύχθηκαν το εμπόριο, η βιοτεχνία, οι τέχνες και τα γράμματα. Π 4.28 Σελίδες από το γεωργιανό «Τετραευάγγελο της Όπιζα». Η γεωργιανή γλώσσα απέκτησε το δικό της αλφάβητο τον 5ο αιώνα. 913, Άγιο Όρος, Βιβλιοθήκη ονής βήρων. Π 4.29 Γεωργιανή ασημένια εικόνα με σκηνές από τα πάθη του Χριστού. εταξύ , Τιφλίδα (Γεωργία), Κρατικό ουσείο Τέχνης. Η εκκλησία της «Ζωντανής Κολόνας» χτίστηκε μεταξύ των ετών και βρίσκεται στο Καρτλί (κοντά στην Τιφλίδα, την πρωτεύουσα της σημερινής Γεωργίας). ι βυζαντινοί συγγραφείς ονόμαζαν τους χριστιανούς κατοίκους της περιοχής Ίβηρες. ι Ίβηρες έγιναν χριστιανοί τον 6ο αιώνα. 19

21 ΚΕΦΛ 4 κρίτες Τα ακριτικά τραγούδια μιλούν για τους ακρίτες, τη ζωή και τα στρατιωτικά κατορθώματά τους. κρίτες ονομάζονται οι χριστιανοί πολεμιστές που φρουρούσαν τα σύνορα (άκρα) της Βυζαντινής υτοκρατορίας (κυρίως τα ανατολικά). Τα ακριτικά τραγούδια είναι γραμμένα σε δημώδη ελληνική γλώσσα (τη γλώσσα που μιλούσαν οι ελληνόφωνοι κάτοικοι στο βυζαντινό κράτος στην καθημερινή τους ζωή). Το ακριτικό τραγούδι στη συνέχεια μιλάει για μια γυναίκα που ντύθηκε με αντρικά ρούχα για να πολεμήσει τους μουσουλμάνους. Π 4.30 Κάπου, στην νατολή, στη Δύση γίνεται πόλεμος, Το έμαθε μια νέα γυναίκα και πήγε να πολεμήσει. Άλλαξε ρούχα, ντύθηκε μ αντρικά και πήρε τ άρματά της. ε φίδια στρώνει τ άλογό της και οχιές τού βάζει για πέταλα, και για σπιρούνια τού φοράει άλλες φαρμακερές οχιές. Δίνει μια με τη φτέρνα στ άλογό της, προχωράει σαράντα μίλια, Δίνει μια ακόμη με τη φτέρνα της, φτάνει και μπαίνει στη μάχη. [ ] Κάποια στιγμή εκεί στη μάχη έσπασε το λουρί της και φάνηκαν τα στήθη της που ήταν σκεπασμένα με λινό ύφασμα. Ένας μουσουλμάνος τη βλέπει από ψηλά. «Παιδιά μη δειλιάσετε, παιδιά μη φοβηθείτε. πόλεμος γίνεται από γυναίκες, η λεηλασία από κοπέλες!». Και αυτή μόλις τον άκουσε τρέχει στην εκκλησία του γίου Γεωργίου. «Άγιε μου Γιώργη, αφέντη μου, κρύψε με νέο κορίτσι, κι εγώ θα κάνω την εκκλησία σου από μέσα όλη χρυσή, απ έξω ασημένια και τα ξύλινα κεραμίδια της όλο μαργαριτάρι». νοιξαν τότε οι μαρμάρινοι τοίχοι της εκκλησίας και η νέα κοπέλα κρύφτηκε μέσα. κριτικό τραγούδι (απόδοση στα νέα ελληνικά) Κωνσταντινούπολη και Ρώμη -- Το Σχίσμα του 1054 νταγωνισμός Η Εκκλησία της Ρώμης θεωρούσε ότι πρέπει να είναι πρώτη ανάμεσα στις χριστιανικές εκκλησίες, γιατί την ίδρυσε ο απόστολος Πέτρος, ο «πρώτος» από τους αποστόλους. λλά και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είχε γίνει ισχυρό και επιθυμούσε και αυτό την πρωτιά. φορμές ι αφορμές για τον ανταγωνισμό ανάμεσα στην Εκκλησία της Ρώμης και στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ήταν πολλές: η στάση που πήρε ο πάπας στην Εικονομαχία, η στέψη από τον πάπα του Καρλομάγνου (800) και του Όθωνα (962) με το όνομα «αυτοκράτορας Ρωμαίων», οι προσπάθειες από την Εκκλησία της Ρώμης να ελέγξει τους εκχριστιανισμένους Σλάβους, Βουλγάρους και ύγγρους κ.ά. Δόγμα Η ρθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται (δηλαδή προέρχεται) μόνο από τον Πατέρα (Θεό). ντίθετα, η Καθολική Εκκλησία θεωρεί ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό (Χριστό). υτή η διαφωνία ήταν μια από τις αιτίες για το οριστικό Σχίσμα ανάμεσα στην ρθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία. 20

22 ΚΕΦΛ 4 Δυτική (Καθολική) Εκκλησία Η λέξη «καθολικός» σημαίνει «οικουμενικός», δηλαδή «παγκόσμιος». Καθολικούς ονομάζουμε τους χριστιανούς που θεωρούν τον πάπα της Ρώμης αρχηγό της χριστιανικής Εκκλησίας. ΣΤ. Η ακεδονική αναγέννηση Τα γράμματα, οι επιστήμες και η εκπαίδευση Πατριάρχης Φώτιος Φώτιος ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ( και ). Εργάστηκε για να εκχριστιανίσει τους Σλάβους και επηρέασε το βυζαντινό αυτοκράτορα στις σχέσεις με την Εκκλησία και με τη δυτική Ευρώπη. Φώτιος ήταν από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους στην εποχή του. Τα πιο γνωστά του έργα είναι η υριόβιβλος ή Βιβλιοθήκη και το Λεξικό. Η υριόβιβλος είναι μια συλλογή με σημειώσεις για 280 αρχαία και χριστιανικά βιβλία. Πολλά από αυτά τα έργα δε σώζονται σήμερα. Το παρακάτω απόσπασμα μιλάει για το έργο λεξάνδρου νάβασις του ρριανού. Π 4.31 Διαβάσαμε την στορία του λεξάνδρου που έγραψε ο ρριανός σ επτά βιβλία. Εκεί γράφει για τις συμφωνίες που έκανε με τους θηναίους και τους άλλους Έλληνες, εκτός από τους Λακεδαιμονίους, πώς πέρασε στην σία και πώς σε τρεις μάχες κατέστρεψε τους Πέρσες: πρώτα στο Γρανικό, πώς νίκησε ολοκληρωτικά τους σατράπες του Δαρείου που είχαν ιππείς και άλλους τόσους σχεδόν πεζούς, έπειτα στην σσό, πώς έκανε τον ίδιο το Δαρείο και τη συνοδεία του να το βάλουν στα πόδια, αφού πήρε αιχμαλώτους τα παιδιά του και την ίδια του τη γυναίκα και πώς [ ] τον νίκησε ολοκληρωτικά. Φώτιος, υριόβιβλος ή Βιβλιοθήκη, μεταξύ των ετών ελέτη αρχαίων κειμένων Στο παρακάτω απόσπασμα, ο ιχαήλ Ψελλός, λόγιος του 11ου αιώνα, γράφει πόσο σημαντικό είναι να μελετάμε τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Π 4.32 Όμως τόση πνευματική ξηρασία υπάρχει στη ζωή μας, ώστε όλοι μαζί έχουμε καταλήξει στην αμάθεια. Και έτσι οι πολλοί νομίζουν ότι ακόμη και η βροχή δεν έρχεται από τα σύννεφα, αλλά [ ] από τρύπες στον ουρανό, από τις οποίες περνάει το νερό [ ]. Εγώ λοιπόν σας λέω να πάψετε να τρέφεστε από αυτά που πιστεύουν οι πολλοί και να ασχοληθείτε με τις επιστήμες [ ] και να μάθετε πως η ελληνική σοφία, αν και αμάρτησε προς το θείο και προς τη θεολογία, παρ όλα αυτά γνώρισε τη φύση όπως τη δημιούργησε ο Πλάστης. ιχαήλ Ψελλός, Λόγοι, 11ος αιώνας 21

23 ΚΕΦΛ 4 Εγκυκλοπαιδικά έργα Το πιο σημαντικό εγκυκλοπαιδικό έργο της εποχής είναι η Σούδα, ένα λεξικό που γράφτηκε για να συγκεντρώσει πολλές και διαφορετικές γνώσεις. Δεν ξέρουμε ποιος το έγραψε. Στο παρακάτω απόσπασμα διαβάζουμε για μερικά τοπωνύμια της Θράκης. Π 4.33 ίνος: είναι πόλη της Θράκης που Έλληνες αρχικά κατοίκησαν από τα λωπεκόννησα, ύστερα από τη υτιλήνη και την Κύμη την εποίκισαν. Και από αυτό ο πολίτης της λέγεται ινίτης [ ] μφίπολη: είναι πόλη της Θράκης. Το προηγούμενο όνομά της ήταν «Εννέα δοί». Κάποιοι λένε ότι ονομάστηκε μφίπολη γιατί ο τόπος της κατοικήθηκε περιφερειακά. Το όνομα μφίπολη κλίνεται με γενική μφιπόλεως [ ] Ροδόπη: όνομα κύριο και βουνό της Θράκης, από το οποίο πηγάζει ο Έβρος, ποταμός της Θράκης [ ] Τορωναίος: όνομα κύριο και Τορώνη, πόλη της Θράκης. Σούδα, πρώτο μισό 10ου αιώνα ναλφαβητισμός ι άνθρωποι που δεν ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν λέγονται αναλφάβητοι. Για ν αντιμετωπίσει τον αναλφαβητισμό στη διοίκηση και τα προβλήματα που δημιουργούσε, ο αυτοκράτορας Λέοντας ΣΤ ο Σοφός όρισε ότι οι χωρικοί μπορούν να κάνουν τη διαθήκη τους έγκυρη μόνο με τα λόγια τους, αφού οι περισσότεροι δεν ήξεραν να γράφουν. Ζ. Η Βυζαντινή υτοκρατορία σε κρίση ισθοφόροι Το παρακάτω κείμενο δίνει οδηγίες για το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ο διοικητής στους μισθοφόρους στρατιώτες του. Π 4.34 Π 4.35 Τους στρατιώτες σου να τους φροντίζεις πολύ. Να μην τους κόβεις [ ] το μισθό τους, γιατί ο στρατιώτης, που πληρώνεται από σένα, σου πουλάει το αίμα του. Να τους δίνεις αξιώματα, όχι βέβαια σ όλους, αλλά στους δραστήριους [ ]. Να μην τους λείπει τίποτε, αλλά να παίρνουν την τροφή τους χωρίς διακοπή κάθε μήνα και τις ζωοτροφές τους και τους μισθούς τους ολόκληρους. ν τους αμείβεις, δε θα σου κάνουν κακό. ν όμως τους λείπει κάτι, σίγουρα θα θελήσουν να πάνε εκεί όπου θα μπορέσουν να χορτάσουν. Κι αν πάνε, θα γίνουν [ ] εχθροί σου. Κεκαυμένος, Στρατηγικό, το έτος 1071 περίπου Σελτζούκοι Στο τέλος του 10ου αιώνα οι Σελτζούκοι βρίσκονταν στην κεντρική σία. Εκεί έγιναν μουσουλμάνοι. έχρι τα μέσα του 11ου αιώνα κατέκτησαν την Περσία και τη εσοποταμία και ίδρυσαν την υτοκρατορία των εγάλων Σελτζούκων. Τότε ο αρχηγός τους πήρε τον τίτλο σουλτάνος. Κανάτα φτιαγμένη σαν πουλί. ρχές 13ου αιώνα, υάσινγκτον (HΠA), Πινακοθήκη Τέχνης Φριρ. 22

24 ΚΕΦΛ 4 Π 4.36 Η υτοκρατορία των εγάλων Σελτζούκων Κα σπ η Θάλασ ία αύρ σσ ίο Τ π. ης ς γο ρ Τίγ λα πέ ΚΡ α α ιγ Τ Ευ φρ γειος Θάλασσα λα Τραπεζούντα Υ εσό Θά σα Κωνσταντινούπολη άτ ης Ρ Χαμαντάν π. ΤΩΝ Νισαπούρ ΕΓΛΩ Ν ΣΕΛΤΖΥΚΩ Ν Βαγδάτη Νείλος π. Κάιρο Πε ός νδ ρσ ικό ςκ Ερ όλ υθ ρά εδίνα πο ς α σσ λα Θά έκκα ν δ ι κ ό ς Ω κ ε α ν ό ς Π 4.37 Δείγμα από την τέχνη που αναπτύχθηκε στην Περσία την εποχή που κυβερνούσαν οι εγάλοι Σελτζούκοι: πιάτο από την πόλη Κασάν στο ράν. Η επιγραφή μάς πληροφορεί ότι φτιάχτηκε το έτος Eγίρας 607 (1210). Πάνω εικονίζει ένα άλογο και πέντε ανθρώπινες μορφές και κάτω μια γυναίκα που κολυμπάει. 1210, υάσινγκτον (HΠA), Πινακοθήκη Τέχνης Φριρ. Π 4.39 ιχμαλωτίστηκε Πώς έγινε η συνάντηση ανάμεσα στο βυζαντινό αυτοκράτορα Ρωμανό Δ Διογένη ( ) και το Σελτζούκο σουλτάνο λπ ρσλάν ( ), μας πληροφορεί ο βυζαντινός λόγιος ιχαήλ Ψελλός. Π 4.38 αρχηγός του εχθρικού στρατού [ο λπ ρσλάν], όταν είδε ότι ο βασιλιάς των Ρωμαίων ήταν αιχμάλωτός του, δεν περηφανεύτηκε για το κατόρθωμά του. [ντίθετα] παρηγορεί τον αιχμάλωτό του, τον βάζει να τρώει μαζί του, τον γεμίζει με τιμές, του δίνει φρουρά, απελευθερώνει όσους ήθελε [ο Ρωμανός] και, τέλος, απελευθερώνει και τον ίδιο. φού έκλεισε μαζί του συμφωνία και πήρε [από το Ρωμανό] υποσχέσεις με όρκους, τον έστειλε με πολυάριθμη φρουρά [...] να πάρει και πάλι την εξουσία [στη Βυζαντινή υτοκρατορία]. ιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, τέλη 11ου αιώνα Τρίπτυχο από ελεφαντόδοντο. Εικονίζει το Χριστό να στέφει τον αυτοκράτορα Ρωμανό Δ Διογένη και τη σύζυγό του Ευδοκία ακρεμβολίτισσα. Ρωμανός καταγόταν από δυνατούς της ικράς σίας. 1068, Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. 23

25 Δραστηριότητες [Κεφάλαιο 4] 1 Η Ελένη, που είναι παντρεμένη με το ακάριο, πεθαίνει το 912 χωρίς να κάνει παιδιά. σύζυγός της και ο αδελφός της Ευσέβιος διεκδικούν, ο καθένας για λογαριασμό του, τα χωράφια της. Γι αυτό πηγαίνουν στα δικαστήρια. Ποιες συλλογές νόμων θα χρησιμοποιήσουν οι δικαστές για να βγάλουν την απόφασή τους; 2 Πέτρος είναι παντρεμένος με την Ευθυμία. Έχουν επτά παιδιά: το Βλάσιο 16, την Ευδοκία 14, τον Πορφύριο 13, τη Θεοφανώ 10, το Φιλάρετο 9, τη Σεβαστή 8 και την Ευφροσύνη 5 ετών. Το 921 ζουν σ ένα μικρό χωριό στο θέμα ψικίου, στη ικρά σία. Γράψτε ένα κείμενο (με λέξεις) περιγράφοντας μια συνηθισμένη μέρα από τη ζωή τους. ιλήστε για το σπίτι τους, τις ασχολίες τους, τον τρόπο που ντύνονταν, τι έτρωγαν, τα προβλήματά τους. 3 Παρθένιος είναι πάροικος στα κτήματα του «δυνατού» ρσένιου Σκληρού, στο θέμα της ακεδονίας, στην περιοχή της Θράκης. Το καλοκαίρι του 919 ο ρσένιος Σκληρός, επειδή μάλωσε με τον Παρθένιο, τον διώχνει με τη βία από τη γη που καλλιεργούσε. Παρθένιος πηγαίνει τότε στο δικαστή του θέματος ζητώντας να επιστρέψει στα κτήματα του Σκληρού. Ποιος από τους δύο έχει δίκιο; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. 4 «δυνατός» Ευστάθιος Δούκας, 32 ετών, κατέχει το 939 δύο φορές πιο πολλή γη από το 934. ε ποιους τρόπους μπορεί να έγινε αυτό; Γράψε ένα σχετικό κείμενο με λέξεις. 5 Διαβάστε την πηγή Π 4.3. α) Τι είδους πηγή είναι; Πότε γράφτηκε; Eίναι μια πηγή σύγχρονη με τα γεγονότα που αναφέρει ή μεταγενέστερη από αυτά; β) Δημήτριος είναι ένας μικροκαλλιεργητής σ ένα χωριό στο θέμα της ακεδονίας. Την άνοιξη του 934 αποφασίζει να πουλήσει ένα χωράφι του. ι υποψήφιοι αγοραστές είναι: ο γαμπρός του ακάριος που ζει σ ένα χωριό στο θέμα Θεσσαλονίκης, ο μυλωνάς του χωριού του Προκόπιος και ο Φίλιππος, ένας ράφτης από την Κωνσταντινούπολη. ε βάση την πηγή Π 4.3 ποιος τελικά θα προτιμηθεί; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. 6 Διαβάστε την πηγή Π 4.4. α) Τι είδους πηγή είναι; Πότε γράφτηκε; β) ωάννης, που πουλάει ψάρια στην Κωνσταντινούπολη, την άνοιξη του 923 διώχτηκε από τη συντεχνία που ανήκε, αφού πρώτα τιμωρήθηκε με ξύλο και τον κούρεψαν. Τι μπορεί να έγινε; 7 μανάβης Θεόφιλος και ο τσαγκάρης Νεόφυτος συναντιούνται μια ανοιξιάτικη ημέρα του 988 σ ένα λουτρό στην Κωνσταντινούπολη. Νεόφυτος διηγείται μ ενθουσιασμό στο Θεόφιλο πώς πέρασε την προηγούμενη ημέρα στον ππόδρομο. Γράψτε το σαν διάλογο. Καλημέρα Νεόφυτε... Καλημέρα Θεόφιλε

26 Δραστηριότητες [9ος 11ος αιώνας ] 8 Φτιάξτε το δικό σας αραβούργημα! κολουθώντας τις οδηγίες που δίνονται προσπαθήστε με τη βοήθεια ενός χάρακα και ενός διαβήτη να διακοσμήσετε το πλαίσιο με το δικό σας αραβούργημα. 1) Χωρίστε το πλαίσιο σε δύο ίσα μέρη με μια γραμμή. ε το διαβήτη σχηματίστε έναν κύκλο σ ένα σημείο της γραμμής. 2) ε το διαβήτη σχηματίστε δύο άλλους κύκλους που να τέμνουν τον πρώτο σε δύο σημεία. 5) ε το διαβήτη σχεδιάστε ένα σύμπλεγμα από κύκλους που τέμνονται μεταξύ τους σε διάφορα σημεία. 6) Ενώστε τα κέντρα των κύκλων με ευθείες γραμμές 9 Δείτε προσεκτικά τις εικόνες. Είναι δύο μικρογραφίες που χρονολογούνται στο 13ο αιώνα και βρίσκονται στο Βατικανό, στην ποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού. πορείτε να τις περιγράψετε; Προσπαθήστε να γράψετε μια σύντομη λεζάντα ( λέξεις) για την καθεμιά από αυτές με όλες τις σχετικές πληροφορίες που διαθέτουμε (τι εικονίζουν, πότε έγιναν, πού βρίσκονται σήμερα). 3) Κάντε και άλλους κύκλους που να τέμνονται μεταξύ τους σε διάφορα σημεία. 4) Συνεχίστε προς όλες τις κατευθύνσεις. 25

27 Δραστηριότητες [Κεφάλαιο 4] 10 Ψάξτε οριζόντια και κάθετα στο κρυπτόλεξο να βρείτε 18 λέξεις σχετικά με τα γράμματα, τις επιστήμες και τις τέχνες στον αραβοϊσλαμικό κόσμο. Γ Χ Ρ Β Υ Ρ Γ Η Τ Ε Κ Ε Ν Σ Λ Γ Κ Η Σ Π Ε Ζ Λ Γ Τ Ε Χ Ν Λ Υ Ν Ω Σ Τ Ρ Κ Η Ζ Ω Λ Γ Φ Λ Σ Φ Κ Ζ Λ Π Δ Φ Π Χ Κ Ρ Σ Ω Ω Χ Η Ρ Ε Η Π Ε Ρ Ν Ω Τ Λ Ε Γ Ν Ρ Η Λ Λ Π Τ Ε Ρ Σ Ρ Τ Ε Κ Ρ Γ Ρ Φ Ε Σ Κ Ε Π Ζ Ω Ν Ε Φ Τ Ν Σ Λ Λ Υ Λ Γ Ρ Λ Κ Λ Σ Π Η Τ Ε Φ Θ Η Τ Κ Ζ Π Ν Γ Ε Ω Γ Ρ Φ Ν Κ Η Κ Κ Τ Η Ν Ν Η Φ Υ Σ Κ Η Θ Σ Σ Π Ρ Υ Θ Σκορ: 1--9 λέξεις: Ψάξτε κι άλλο, λέξεις: Έτσι κι έτσι, λέξεις: Καλά, λέξεις: Πολύ καλά, λέξεις: πράβο! Άριστα! 11 Στο παρακάτω κείμενο, που έχει θέμα την εκπαίδευση στη Βυζαντινή υτοκρατορία το 10ο αιώνα, υπάρχουν μερικά λάθη. πορείτε να τα βρείτε και να τα διορθώσετε; Η παιδεία και αυτή την εποχή χωρίζεται σε δύο κύκλους. πρώτος κύκλος ονομάζεται εγκύκλιος παιδεία και διαρκεί τρία χρόνια. Σε αυτόν οι μαθητές μαθαίνουν ανάγνωση, γραφή και λίγη αριθμητική. Όσοι μαθητές ήθελαν και είχαν χρήματα μπορούσαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους. δεύτερος κύκλος ονομάζεται προπαιδεία και διαρκεί τέσσερα με πέντε χρόνια. Σχολεία γι αυτόν τον κύκλο υπήρχαν όμως μόνο στην Κωνσταντινούπολη. Στη Βυζαντινή υτοκρατορία ξεχώριζαν την εκκλησιαστική από την κοσμική εκπαίδευση. Στην κοσμική εκπαίδευση μάθαιναν γραμματική, ρητορική, φιλοσοφία, αριθμητική, γεωμετρία, μουσική, αστρονομία και γυμναστική. Γνωρίζουμε ότι τα σχολεία ήταν ιδιωτικά και οι μαθητές, αγόρια και κορίτσια, πλήρωναν δίδακτρα στους δασκάλους. Γνωρίζουμε επίσης ότι το κράτος έδινε χρήματα στα σχολεία και τα έλεγχε. 26

28 Δραστηριότητες [9ος 11ος αιώνας ] 12 Διαβάστε την πηγή Π α) Ποιος έγραψε το κείμενο και πότε; Tι είδους κείμενο είναι; Σε ποιον απευθύνεται; Πότε έγιναν τα γεγονότα με τα οποία έχει σχέση; Eίναι μια πηγή σύγχρονη με τα γεγονότα που αναφέρει ή μεταγενέστερη από αυτά; β) Ποιες λέξεις και εκφράσεις χρησιμοποίησε, σύμφωνα με το συγγραφέα της πηγής, ο βυζαντινός αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς για να χαρακτηρίσει την πολιτική του Όθωνα ; 13 Διαβάστε την πηγή Π α) Ποιος έγραψε το κείμενο και πότε; Σε ποιον απευθύνεται; β) Προσπαθήστε να γράψετε ένα δικό σας κείμενο (με λέξεις) για το ποιοι είναι οι Πετσενέγκοι και τι μπορεί να συμβεί στη Βυζαντινή υτοκρατορία αν δεν έχει ειρηνικές σχέσεις μαζί τους. 14 Τοποθετήστε στην ιστορική γραμμή τις παρακάτω εκκλησίες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά: Το καθολικό του μοναστηριού στο αφνί (Aττική). Τέλη 11ου -- αρχές 12ου αιώνα Ψηφιδωτό με τη «ευτέρα Παρουσία». εύτερο μισό 11ου αιώνα, Βενετία (ταλία), εκκλησία Σάντα αρία σούντα Ψηφιδωτό από την εκκλησία της γίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. εταξύ των ετών Το καθολικό στη Νέα ονή της Χίου. έσα Τοιχογραφία με το Χριστό ανάμεσα 11ου αιώνα. σε αγγέλους. ρχές 10ου αιώνα, Καππαδοκία (Τουρκία), εκκλησία Χατσλί Κιλισέ Η εκκλησία των γίων άσωνος και Σωσίπατρου που χτίστηκε στην Κέρκυρα (Επτάνησα) γύρω στο έτος Τοιχογραφία με σκηνές από τα παιδικά χρόνια του Χριστού. 10ος αιώνας, Προκόπι Καππαδοκίας (Τουρκία), Παντζαρλίκ Κιλισέ. 27

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας)

Κεφάλαιο 3 Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας) ΦΛ 3 εφάλαιο 3 Η Βυζαντινή υτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας). εταρρυθμίσεις στη Βυζαντινή υτοκρατορία κλογή Νόμων Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι τα έθιμα

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ (976-1025) 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του ήταν η Ελένη,

Διαβάστε περισσότερα

Η σταδιακή επέκταση του κράτους των Βουλγάρων

Η σταδιακή επέκταση του κράτους των Βουλγάρων 1 ΙΣΤΟΡΙΑ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Οι Βούλγαροι Οι Ονογούροι Βούλγαροι. Οι πρώτες Βουλγαρικές φυλές πρέπει να έφθασαν στην περιοχή ανάμεσα στον Καύκασο και την Αζοφική Θάλασσα στα

Διαβάστε περισσότερα

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος ΤΑΞΗ Δ ΜΑΘΗΜΑ : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κύριλλος και Μεθόδιος : Ιεραπόστολοι στους σλαβικούς λαούς. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι μέσα από την ιεραποστολή του Κυρίλλου

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣXOΛEIO; ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ!!! Ο Μιχαήλ Γ (842-867) ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας του Αμορίου. Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Α. Η βυζαντινή διπλωματία Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα Μέθοδοι της βυζαντινής διπλωματίας: Ευκαιριακές αποστολές πρέσβεων Χορηγίες ( χρήματα ή δώρα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ 1 ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΕΡΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ 2 ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ Συνομωσίες, ίντριγκες και μηχανορραφίες. Θρησκευτικός φανατισμός Δεισιδαιμονία.

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 5 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α

Διαβάστε περισσότερα

Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα. των εικόνων (εικονομαχία)

Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα. των εικόνων (εικονομαχία) Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα των εικόνων (εικονομαχία) ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ Πνευματική κίνηση εμφανίστηκε στο Βυζάντιο στα μέσα του 9 ου αι. Είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας ή όχι

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η ΠΡΟΣΩΠΑ Μέγας Βασίλειος Γρηγόριος ο Θεολόγος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Μαυρόπους Ιωάννης Βασιλίτης 1 ος Βασιλίτης 2 ος Βασιλίτης 3 ος Γρηγορίτης 1 ος Γρηγορίτης 2 ος Γρηγορίτης 3 ος Ιωαννίτης 1 ος Ιωαννίτης

Διαβάστε περισσότερα

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους 30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν

Διαβάστε περισσότερα

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Βούλγαροι Αρχικά ζουν σε εδάφη του Βυζαντίου εμποδίζουν άλλους λαούς να μετακινηθούν Αργότερα ιδρύουν κράτος προσπαθούν

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. H Βυζαντινή Αυτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας) 8ος -- 9ος αιώνας

Κεφάλαιο 3. H Βυζαντινή Αυτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο (8ος -- 9ος αιώνας) 8ος -- 9ος αιώνας Κεφάλαιο 3 H Βυζαντινή Αυτοκρατορία ανάμεσα στον ισλαμικό και το δυτικοευρωπαϊκό κόσμο () Τον 8ο και τον 9ο αιώνα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αντιμετώπισε προβλήματα στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Στο εσωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση προφορικού λόγου

Κατανόηση προφορικού λόγου Β1 (25 μονάδες) Διάρκεια: 25 λεπτά Ερώτημα 1 Θα ακούσετε δύο (2) φορές έναν συγγραφέα να διαβάζει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του με θέμα τη ζωή του παππού του. Αυτά που ακούτε σας αρέσουν, γι αυτό κρατάτε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες.

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Μάθημα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Τάξη: Β Γυμνασίου Ενότητα: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου Χρόνος εξέτασης: 45 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

1. Ποιος μαθητής πήγε στους Αρχιερείς; Τι του έδωσαν; (Μτ 26,14-16) Βαθ. 1,0 2. Πόσες μέρες έμεινε στην έρημο; (Μκ 1,12)

1. Ποιος μαθητής πήγε στους Αρχιερείς; Τι του έδωσαν; (Μτ 26,14-16) Βαθ. 1,0 2. Πόσες μέρες έμεινε στην έρημο; (Μκ 1,12) ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΤΑΞΗ: Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Α ΟΜΑΔΑ: 1 1. Ποιος μαθητής πήγε στους Αρχιερείς; Τι του έδωσαν; (Μτ 26,14-16),0 2. Πόσες μέρες έμεινε στην έρημο; (Μκ 1,12),0 3. Ποιοι είναι οι μαθητές του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εμφανίζεται ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Επηρεάζεται από το ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Αξία στον ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ Άνθρωπο ΜΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία 3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία Εισαγωγή Και οι τρεις γεννήθηκαν τον 4ο αιώνα μ.χ., στα Βυζαντινά Χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου.

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου. ιαρκεια 90 λεπτα Παικτεσ 4 Ηλικια 12+ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Το Autokrator είναι ένα μεσαιωνικό στρατιωτικό παιχνίδι, για τις μάχες μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μεταξύ 7ου και 11ου αιώνα μ.χ.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα..

Διαβάστε περισσότερα

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι Εσωτερική κρίση εξωτερικοί κίνδυνοι 1054-10811081 Στο σημερινό μάθημα θα δούμε: 1. τα εσωτερικά προβλήματα 2. τους εξωτερικούς κινδύνους 3. κυρίως τη μάχη στο Ματζικέρτ και τις συνέπειές της Ανασκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Το παραμύθι της αγάπης

Το παραμύθι της αγάπης Το παραμύθι της αγάπης Μια φορά και ένα καιρό, μια βασίλισσα έφερε στον κόσμο ένα παιδί τόσο άσχημο που σχεδόν δεν έμοιαζε για άνθρωποs. Μια μάγισσα που βρέθηκε σιμά στη βασίλισσα την παρηγόρησε με τούτα

Διαβάστε περισσότερα

Μακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Επιμέλεια κειμένου - Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος

Μακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Επιμέλεια κειμένου - Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος ...... Δημοσθένης Μακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Επιμέλεια κειμένου - Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος 2010 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΕΛΑ & EKΔOΣEIΣ «AΓKYPA» Δ.A. ΠAΠAΔHMHTPIOY A.B.E.E. Λάµπρου Κατσώνη

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Βαθμός: Ολογράφως:..

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Βαθμός: Ολογράφως:.. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5-6 -2015 ΤΑΞΗ: Β Χρόνος: 2 ώρες Βαθμός: Ολογράφως:.. Υπογραφή καθηγητή:.. Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις 26/12/2018 Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις / Επικαιρότητα Η πόλη της Βηθλεέμ είναι ένας προορισμός μεγάλου ενδιαφέροντος όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και ιστορικού. ΘΕΜΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:..

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:.. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02 /06/2017 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός: Ολογράφως:.. Υπογραφή: Ονοματεπώνυμο:

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγία Σοφία και οι κόρες της Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη

Η Αγία Σοφία και οι κόρες της Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη Η Αγία Σοφία και οι κόρες της Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη Βίος της Αγίας Σοφίας Η Αγία Σοφία έζησε την εποχή που βασίλευε ο ειδωλολάτρης αυτοκράτορας Ανδριανός, περίπου το 117-138 μ.χ. Προερχόταν από μια πόλη

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 1. Ας γνωριστούμε λοιπόν!!! Σήμερα συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Μαζί θα περάσουμε τους επόμενους

Μάθημα 1. Ας γνωριστούμε λοιπόν!!! Σήμερα συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Μαζί θα περάσουμε τους επόμενους Μάθημα 1 Ας γνωριστούμε λοιπόν!!! Σήμερα συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Μαζί θα περάσουμε τους επόμενους μήνες και θα μοιραστούμε πολλά! Ας γνωριστούμε λοιπόν. Ο καθένας από εμάς ας πει λίγα λόγια για τον

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ:

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Η ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ: Η Αικατερίνη είχε κάλλος και ομορφιά ασύγκριτη. Η μητέρα της και οι συγγενείς της την πίεζαν συνεχώς να παντρευτεί, για να μην φύγουν από τα χέρια τους

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

ISBN 978-960-484-159-2

ISBN 978-960-484-159-2 Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Ο Μέγας Αλέξανδρος Κείμενο: Φίλιππος Μανδηλαράς Επιμέλεια κειμένου: Ράνια Ζωίδη Εικονογράφηση: Ναταλία Καπατσούλια Διόρθωση: Αντωνία Κιλεσσοπούλου 2010, Εκδόσεις Κυριάκος Παπαδόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

TAK TAK ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ! Σ ΕΦΑΓΑ, ΠΑΛΙΟΒΑΡΒΑΡΕ! Σ ΕΜΕΝΑ ΜΙΛΑΣ, ΣΚΟΥΛΗΚΙ ΑΘΗΝΑΙΕ;

TAK TAK ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ! Σ ΕΦΑΓΑ, ΠΑΛΙΟΒΑΡΒΑΡΕ! Σ ΕΜΕΝΑ ΜΙΛΑΣ, ΣΚΟΥΛΗΚΙ ΑΘΗΝΑΙΕ; ΕΝΑ ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟ ΠΡΩΙΝΟ ΤΟΥ 490 Π.Χ., ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΡΟΜΑΚΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ. TAK TAK Σ ΕΦΑΓΑ, ΠΑΛΙΟΒΑΡΒΑΡΕ! Σ ΕΜΕΝΑ ΜΙΛΑΣ, ΣΚΟΥΛΗΚΙ ΑΘΗΝΑΙΕ; ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ! ΛΕΝΕ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΛΩΡΙΟΙ ΣΑΝ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΩΠΕΣ.

Διαβάστε περισσότερα

Ευρύκλεια Κολέζα ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843)

Ευρύκλεια Κολέζα ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843) μεγάλες εδαφικές απώλειες ενίσχυση ελληνικότητας νέοι θεσμοί πλαίσιο μέσα στο οποίον το Βυζάντιο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α. 1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ακόλουθες προτάσεις: α. Η Αγιά Σοφιά είναι κτισμένη σε ρυθμό... από τους αρχιτέκτονες... και...

ΟΜΑΔΑ Α. 1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ακόλουθες προτάσεις: α. Η Αγιά Σοφιά είναι κτισμένη σε ρυθμό... από τους αρχιτέκτονες... και... ΟΜΑΔΑ Α 1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ακόλουθες προτάσεις: α. Η Αγιά Σοφιά είναι κτισμένη σε ρυθμό... από τους αρχιτέκτονες... και... β. Οι Σελτζούκοι, τουρκικό φύλο, νίκησαν τους Βυζαντινούς στη μάχη

Διαβάστε περισσότερα

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Χριστούγεννα (μέσα από ιστορίες και χριστουγεννιάτικα παιχνίδια) 1 Στόχοι: Μέσα από διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή;

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΑΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Πολιτιστικό πρόγραμμα με βάση την Ιστορία της Ε Δημοτικού

ΠΕΡΙΑΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Πολιτιστικό πρόγραμμα με βάση την Ιστορία της Ε Δημοτικού ΠΕΡΙΑΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Πολιτιστικό πρόγραμμα με βάση την Ιστορία της Ε Δημοτικού Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Χρύσα Κουράκη, Δασκάλα, Δρ. Παιδικής Λογοτεχνίας Παν/μίου Ιωαννίνων

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

www.kalymnikifilia.gr

www.kalymnikifilia.gr Η επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στη διαμόρφωση του ρωσικού εκπαιδευτικού συστήματος (το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Μόσχας) ΒΑΝΤΙΜ ΓΙΑΡΟΒΟÏ Kαθηγητής μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

1 00:00:08,504 --> 00:00:11,501 <i>το σχολείο της Τσιάπας παρουσιάζει:</i> 2 00:00:14,259 --> 00:00:17,546 <b>"ποιοί είναι οι Ζαπατίστας;"</b>

1 00:00:08,504 --> 00:00:11,501 <i>το σχολείο της Τσιάπας παρουσιάζει:</i> 2 00:00:14,259 --> 00:00:17,546 <b>ποιοί είναι οι Ζαπατίστας;</b> 1 00:00:08,504 --> 00:00:11,501 το σχολείο της Τσιάπας παρουσιάζει: 2 00:00:14,259 --> 00:00:17,546 "ποιοί είναι οι Ζαπατίστας;" 3 00:00:17,967 --> 00:00:20,395 Οι Ζαπατίστας είναι ένα κίνημα.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ 4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους (σελ. 39-40) Ο Μιχαήλ Γ ως αρματοδρόμος στα ανάκτορα του Αγίου Μάμαντα.

Διαβάστε περισσότερα

13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία

13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία 13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία 1. Αντιστοιχίστε τα πρόσωπα με τις ιδιότητές τους: Ιουστινιανός Θεοδώρα Τριβωνιανός Καππαδόκης Ανθέμιος Ισίδωρος Βελισάριος Ναρσής Στρατηγός

Διαβάστε περισσότερα

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου.

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α 26-497 Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου The best of A2 A3 A4 2015-2016 Σοφία Χαντζή Τι εγωιστές που είναι αυτοί οι άνθρωποι! Φορτώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ Α1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ. Κατανόηση γραπτού λόγου. Γεια σου, Μαργαρίτα!

Συγγραφέας: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ Α1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ. Κατανόηση γραπτού λόγου. Γεια σου, Μαργαρίτα! Συγγραφέας: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ Α1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ Κατανόηση γραπτού λόγου Γεια σου, Μαργαρίτα! Έμαθα να γράφω καλά. Ρώτησες πού μένω! Είμαι από την Ελλάδα αλλά μένουμε στην Αυστραλία.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΥΡΗΚΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ

ΤΟ ΕΥΡΗΚΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ ΤΟ ΕΥΡΗΚΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ ΣΚΗΝΗ ΠΡΩΤΗ ( Άλλη μια συναρπαστική ημέρα ξημερώνει στο βασίλειο του Ιέρωνα. Ο βασιλιάς ως συνήθως, επειδή έχει πολλές υποχρεώσεις, σκυλοβαριέται στο θρόνο του. Αποφασίζει λοιπόν

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια-N.Γλώσσα

Εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια-N.Γλώσσα Μάθημα/Τάξη: Εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια-N.Γλώσσα Κεφάλαιο: Εφ όλης της Ύλης Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 15/01/18 Επιδιωκόμενος Στόχος: A. Κείμενο: Ο κυρ Μιχάλης Κάσιαλος Η ζωγραφιά αυτή είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ) Μεσόγειος:Η λίµνη του Βυζαντίου

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ) Μεσόγειος:Η λίµνη του Βυζαντίου ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ) Μεσόγειος:Η λίµνη του Βυζαντίου Μετά τα τη βάφτιση του Ανθέµιου-Ισίδωρου, ο Θεόκλητος αποφάσισε να αποτραβηχτεί λιγάκι από ιππόδροµους και έντονες συγκινήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό.

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Το διάγραμμα του χρόνου Εποχή Αβραάμ Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου Γέννηση Ιησού Χριστού Άλωση Κων/πολης 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400

Διαβάστε περισσότερα

Η εποχή του Αυγούστου (27 π.χ.-14 μ.χ.) Δεμοιράκου Μαρία

Η εποχή του Αυγούστου (27 π.χ.-14 μ.χ.) Δεμοιράκου Μαρία Η εποχή του Αυγούστου (27 π.χ.-14 μ.χ.) Δεμοιράκου Μαρία Αύγουστος Ο όγδοος μήνας του χρόνου τίτλος αυτοκρατόρων στη ρωμαϊκή και βυζαντινή αυτοκρατορία Η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας Ποιος; Οκταβιανός

Διαβάστε περισσότερα

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Πριν πολλά χρόνια, ζούσε σε μια πόλη της Ναζαρέτ μια νέα και καλή γυναίκα που την

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ερωτήσεις ανά ενότητα του σχολικού εγχειριδίου Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία 1.1.1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη [σ. 7-9] α] Ποια μέτρα πήρε ο Κωνσταντίνος Α για την ανόρθωση του κράτους;

Διαβάστε περισσότερα

11. Γυναίκες πολεµίστριες και ηρωίδες

11. Γυναίκες πολεµίστριες και ηρωίδες 11. Γυναίκες πολεµίστριες και ηρωίδες Συλλογή-επιλογή:Μ. ΛΟΟΣ Μετάφραση: Μ. ΣΚΟΜΠΑ Επιµέλεια: Β. ΚΑΝΤΖΑΡΑ Κλεοπάτρα 69 30 π.χ. Αίγυπτος -Βασίλισσα Η Κλεοπάτρα γεννήθηκε το 69 π.χ. Βασίλεψε στην Αίγυπτο

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Συμπλήρωση κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλάζει Η αρχή μιας νέας εποχής (4ος -- 5ος αιώνας)

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλάζει Η αρχή μιας νέας εποχής (4ος -- 5ος αιώνας) Λίγη ακόμη ιστορία... 4oς -- 5oς αιώνας Κεφάλαιο 1 Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλάζει Η αρχή μιας νέας εποχής (4ος -- 5ος αιώνας) Κεφάλαιο 2 Από τη Ρωμαϊκή στη Βυζαντινή Aυτοκρατορία Η δημιουργία του Αραβοϊσλαμικού

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups INTERVIEWS REPORT February / March 2012 - Partner: Vardakeios School of Hermoupolis - Target group: Immigrants, women 1 η συνέντευξη Από την Αλβανία Το 2005 Η γλώσσα. Ήταν δύσκολο να επικοινωνήσω με τους

Διαβάστε περισσότερα

II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. 2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ

II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. 2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ 2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ Μέσα σε 120 περίπου χρόνια (634 750) οι Άραβες μουσουλμάνοι κατέκτησαν μεγάλες περιοχές από την Ιβηρική χερσόνησο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ 1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΛΑΤΥΚΑΜΠΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ σε βιβλίο με εικόνες. LET S SHARE OUR CULTURE (ΑΣ ΜΟΙΡΑΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΜΑΣ) Αυτό το πρόγραμμα πραγματοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Βούλα Μάστορη. Ένα γεμάτο μέλια χεράκι

Βούλα Μάστορη. Ένα γεμάτο μέλια χεράκι 1 Σειρά Σπουργιτάκια Εκδόσεις Πατάκη Ένα γεμάτο μέλια χεράκι Βούλα Μάστορη Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης Σελ. 91 Δραστηριότητες για Γ & Δ τάξη Συγγραφέας: Η Βούλα Μάστορη γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Πέρασε τα

Διαβάστε περισσότερα

33 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΜΗΜΑ Ε2 2013-2014 1

33 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΜΗΜΑ Ε2 2013-2014 1 ΕΝΑ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΓΕΜΑΤΟ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ. 33 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΜΗΜΑ Ε2 2013-2014 1 Εικόνα 1 Εικόνα 2 Ρωμαϊκές λεγεώνες

Διαβάστε περισσότερα

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ

Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ Ενότητα 5 - Πάμε για επανάληψη Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 1. Συμπληρώστε τα κενά με λέξεις από το πλαίσιο: βιβλιοθήκη, φιλοσοφία, εγκυκλοπαίδεια, παιδίατρος, φωτογραφία, αθλητισμό, Ελλάδα, σχολείο, φίλο, κινηματογράφο,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Ένας θαυμάσιος μαρτυρικός αγιογράφος χωρίς χέρια και πόδια

Ένας θαυμάσιος μαρτυρικός αγιογράφος χωρίς χέρια και πόδια 14/07/2019 Ένας θαυμάσιος μαρτυρικός αγιογράφος χωρίς χέρια και πόδια / Ορθόδοξες Προβολές Το 1858 στο χωριό Ουτέβκα της Σαμάρας, στη Ρωσία, γεννήθηκε ο Γρηγόριος Ζουράβλεφ, ένα ιδιαίτερο παιδί όμως αφού

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Πως μπήκε η Λύπη στη Ζωή του Ανθρώπου

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Πως μπήκε η Λύπη στη Ζωή του Ανθρώπου Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Πως μπήκε η Λύπη στη Ζωή του Ανθρώπου Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Byron Unger; Lazarus Διασκευή:M. Maillot; Tammy S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός:

Διαβάστε περισσότερα

Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από πέντε (5) σελίδες.

Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από πέντε (5) σελίδες. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΒΑΘΜΟΣ:... ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2011-2012 ΥΠΟΓΡΑΦΗ:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες Τάξη : Β Γυμνασίου Ημερ.: 12/06/2012 Ονοματεπώνυμο μαθητή /

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές Ενότητα 1 Σελίδα 1 Διάλογος 1: Αρχική επικοινωνία με την οικογένεια για πρόσληψη Διάλογος 2: Προετοιμασία υποδοχής ασθενούς Διάλογος 3: Η επικοινωνία με τον ασθενή Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διαβάστε περισσότερα

Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες

Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες ΑΛΚΗ ΖΕΗ ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: ΚΥΔΩΝΑΚΗ ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ, ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΝΕΦΕΛΗ Η Κωνσταντίνα είναι το μόνο παιδί που έχουν αποκτήσει οι γονείς της, όχι όμως και το μόνο εγγόνι που έχει αποκτήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014 ΛΕΜΕΣΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/Ο6/2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ---------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος» Ο εγωιστής γίγαντας Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Αλέξανδρος Δελμούζος» 2010-2011 Κάθε απόγευμα μετά από το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για να παίξουν στον κήπο του γίγαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφή: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ: A1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ - ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ. ΑΠΟ:

Συγγραφή: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ: A1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ - ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ. ΑΠΟ: Συγγραφή: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ: A1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ - ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟ: alexandra2005@yahoo.gr ΠΡΟΣ:elenitsasiop@gmail.com ΘΕΜΑ: Κυριακή, στο σπίτι μου! 1 Άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

σοβαρές αντιδράσεις, ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές επαρχίες, λόγω των

σοβαρές αντιδράσεις, ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές επαρχίες, λόγω των ΚΕΦ. 5. Η ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ (726 843) πρωτεργάτες: Λέων Γ, Κωνσταντίνος Ε (Ίσαυροι) ιδεολογική βάση: ανεικονικές αντιλήψεις κατοίκων Ανατολικών επαρχιών επιχείρημα: η απεικόνιση του θείου δε συμβιβάζεται με

Διαβάστε περισσότερα