Αρχικό κεφαλαίο. Κεφάλαιο κίνησης. Μορφές πηγέςχρηματοδότησης. Διαπίστωση

Transcript

1 Περιφερειακός Πόλος Καινοτομίας Κρήτης Σειρά σεμιναρίων: UNISTEP Plus Ενότητα: Χρηματοδότηση Νέων Επιχειρήσεων Εισηγητής: Δρ Μιχάλης Καθαράκης Είδη κεφαλαίων που απαιτούνται για ίδρυση και λειτουργία επιχείρησης Αρχικό κεφαλαίο δαπάνες ίδρυσης, δαπάνες οργάνωσης αγορά των παγίων, Κεφάλαιο κίνησης κάλυψη της αξίας των αποθεμάτων κάλυψη της διαφοράς μεταξύ απαιτήσεων και υποχρεώσεων. 1:36:08 AM 00 Διαπίστωση Από τις αναρίθμητες καινοτόμες ιδέες μόνο μερικές καταφέρνουν να χρηματοδοτηθούν και ελάχιστες απ αυτές μετατρέπονται σε εμπορικά προϊόντα ενώ μόνο λίγες απ αυτές οδηγούν σε βιώσιμες επιχειρήσεις Έρευνα Καινοτομία Καινοτομία Προϊόν Προϊόν Κέρδος Κέρδος = Ρίσκο Μορφές πηγέςχρηματοδότησης (1/3) «Ήπια» χρηματοδότηση Ίδια κεφάλαια καταθέσεις Κεφάλαια φίλων Κεφάλαια μέντορα Προκαταβολή πληρωμής «Επιχειρηματικότητα είναι η τέχνη να αξιολογείς και να αναλαμβάνεις λελογισμένο ρίσκο» Σχετική έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι που είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν ρίσκο είναι περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους Χρήμα - Χρηματοδότηση Χρήμα: είναι οποιοδήποτε εμπορεύσιμο αγαθό ή υπηρεσία που χρησιμοποιείται από μια κοινωνία ως υποκατάστατο αξίας, ένα μέσο ανταλλαγής, και μια μονάδα υπολογισμού. Δεδομένου ότι οι ανάγκες προκύπτουν φυσικά, οι κοινωνίες πάντα δημιουργούν ένα συναλλακτικό μέσο. Σε άλλες περιπτώσεις, μια κεντρική αρχή δημιουργεί ένα συναλλακτικό μέσο, αυτή είναι συχνότερα η περίπτωση στις σύγχρονες κοινωνίες με τα χαρτονομίσματα. (Βικιπαίδεια) Χρηματοδοτώ: Δίνω τα αναγκαία χρήματα για εργασία, επιχείρηση (Λεξικό: Τεγόπουλος Φυτράκης) Χρηματοδοτούμαι: Παίρνω ρίσκο Μορφές πηγέςχρηματοδότησης (2/3) Χρηματοδοτικά Προϊόντα (τύπου δανείου) Τραπεζικός Δανεισμός Strategic Option Business Angels Χρηματοδοτική Μίσθωση (Leasing) Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Venture Capital) Tαμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε) 1

2 Μορφές πηγέςχρηματοδότησης (3/3) Χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων Αναπτυξιακός Νόμος Προγράμματα ενίσχυσης της υπαίθρου Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» Προγράμματα Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ) Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Προγράμματα Έρευνας & Τεχνολογίας Τα «δικά σας» χρήματα... Ίδρυση επιχείρησης με ίδιους πόρους Συνήθως αυτός ο τρόπος αποτυγχάνει εκτός αν τα χρήματα αποκτήθηκαν με πολύ κόπο Δανεισμός από φίλους Το ίδιο ισχύει και για χρήματα που αποκτήθηκαν με δανεισμό από φίλους, συχνά ο δανεισμός σηματοδοτεί το τέλος της φιλίας VC Δάνεια Τραπεζών Business angels Strategic Option Μέντορας, Μικροδάνεια Προκαταβολή πληρωμής Χρήματα φίλων στελεχών κτλ, Ίδιοι πόροι (Δάνεια, κάρτες, αποταμίευση) Προκαταβολή πληρωμής Προϊόντα που θα προπωληθούν κάνοντας έκπτωση Θα απαιτηθεί εξασφάλιση παράδοσης και ποιότητα προϊόντος Αν το κέρδος είναι χαμηλότερο από τα επιτόκια δανεισμού αξίζει τον κόπο και εξασφαλίζει την πώληση Δεν είναι εύκολο ιδιαίτερα για νέες τεχνολογίες «Ήπιες» μορφές χρηματοδότησης Υπάρχουν πολλοί τρόποι χρηματοδότησης Υπάρχουν πολλοί τρόποι αποτυχίας Χρυσός κανόνας: «Εύκολη χρηματοδότηση δεν υπάρχει» Ο μέντορας ή το περιβάλλον του (αν υπάρχει) Ομέντοραςείναιη«καλή νεράιδα» που κάθε νέος επιχειρηματίας πρέπει να επιδιώξει να αποκτήσει πριν από την εκκίνηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας γιατί είναι: Φτηνό χρήμα Ευέλικτο χρήμα Άμεσο χρήμα Συνήθως δεν είναι αρκετό χρήμα... 2

3 Προσοχή κίνδυνος! Ειδικά για τον τραπεζικό δανεισμό ισχύει ότι: «Αν μια τράπεζα σου δανείσει ένα μικρό τμήμα των επιχειρηματικών σου αναγκών, έπειτα αποκτά νομικά προνόμια και δημιουργούνται δεσμεύσεις που της επιτρέπουν να «πετάξει στο δρόμο» εσένα και όλη σου την οικογένεια». «Μη ήπιες» μορφές χρηματοδότησης Αμεσότητα χρηματοδότησης Κόστος χρήματος Προϋποθέσεις χρηματοδότησης Επιπτώσεις Διαθεσιμότητα λύσεων Λειτουργία εργαλείων Be prepared Πριν από τη χρήση οποιουδήποτε χρηματοδοτικού εργαλείου θα πρέπει να έχουν προηγηθεί δύο διαδικασίες Ο χρήστης θα πρέπει να έχει κατανοήσει καλά τις ανάγκες της επένδυσής του Ο χρήστης θα πρέπει να έχει κατανοήσει καλά τη λειτουργία του εκάστοτε χρηματοδοτικού προϊόντος Τραπεζικός Δανεισμός Βραχυπρόθεσμα δάνεια 7-9% Τραπεζικά προϊόντα (ποικιλία, απαιτείται αναλυτική έρευνα αγοράς) Βραχυπρόθεσμη διάρκεια: (τόκοι ανά εξάμηνο αποπληρωμή ανάλογα με τη συμφωνία) (ανοικτοί αλληλόχρεοι λογαριασμοί, για κεφάλαιο κίνησης, εξασφάλιση από βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις προεξόφληση επιταγών) Προεξόφληση επιταγών = προεξόφληση μελλοντικών απαιτήσεων Αν οι επιταγές «σκάσουν» τότε το πιστωτικό ίδρυμα ανακαλεί το υπόλοιπο του δανείου πλέον των τόκων Αν η προεξόφληση τοποθετήθηκε σε πάγια καταστρέφεται η ρευστότητα το πολυτιμότερο ίσως στοιχείο για την ανάπτυξη μιας επιχείρησης Ανάγκες επένδυσης Προσεκτικός σχεδιασμός (Business Plan) Αναλυτική μελέτη αναγκών Ύψος επένδυσης (κτιριακά, μηχανολογικός εξοπλισμός, μηχανογραφικός εξοπλισμός, ρευστότητα, ανθρώπινοι πόροι, κτλ) Χρονική ροή απαίτησης χρήματος Ικανότητα αποπληρωμής Εκτιμώμενη απόδοση κεφαλαίου Τραπεζικός Δανεισμός Μακροπρόθεσμα δάνεια διάρκεια (3-30 χρόνια) 5-7% (Εγκατάσταση, επαγγελματική στέγη, αγορά παγίων) Χαμηλότερο επιτόκιο Περίοδος χάριτος Η υπέρογκη αρχική επιβάρυνση μπορεί να καταστρέψει την επιχείρηση Απαιτούνται Εγγυήσεις Υψηλό spread για νέους επιχειρηματίες (λόγω χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας) «Σημείωση: Ο τραπεζικός δανεισμός δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50% των ιδίων κεφαλαίων» 3

4 Εγγυήσεις Ερωτήσεις Είναι οι εγγυητικές επιστολές οι οποίες συνήθως παρέχονται από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αλλά και ενίοτε από επαγγελματικούς φορείς όπως τα επιμελητήρια Απαραίτητες πολλές φορές για την ανάληψη επιχειρηματικών συμβάσεων, κυρίως όσον αφορά συμβόλαια του ευρύτερου δημόσιου τομέα Παραδείγματα: Συμμετοχής Καλής Εκτέλεσης Καλής Πληρωμής Λήψης Προκαταβολής Ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν πριν τη σύναψη δανείου: Πόσα χρήματα; Είναι αρκετά; Τι είδους δάνειο, μακροπρόθεσμο ή βραχυπρόθεσμο; Πως θα χρησιμοποιηθεί το ποσόν του δανεισμού; (Επιχειρηματικό σχέδιο); Τι κερδοφορία θα αποφέρει; Τράπεζα Κατάσταση συγκεκριμένης τράπεζας (Μέγεθος, Κερδοφορία, Ρευστότητα) Προσανατολισμός τράπεζας (προϊόντα που παρέχει, ενδιαφέρον συγκεκριμένης αγοράς στόχου) Δανειολήπτης Εγγυήσεις Χαρακτηριστικά τομέα που ανήκει η επιχείρηση Επιχειρηματικό σχέδιο Μετοχική σύνθεση Είδος επιχείρησης Πιστοληπτική αξιοπιστία επιχειρηματία (Τειρεσίας, Λευκός Τειρεσίας, ) Αξιολόγηση αιτήματος δανείου Όροι δανειακών συμβάσεων (βασικά σημεία προσοχής) 1/2 Διάρκεια ανάλογη της ανάγκης Ωφέλεια ανάλογη των τόκων Έρευνα αγοράς Δόσεις σύμφωνες με τα ελάχιστα εκτιμώμενα εισοδήματα Ο δανεισμός σε νόμισμα διαφορετικό των εσόδων της επιχείρησης έχει μεγαλύτερη επισφάλεια (α. αύξηση του επιτοκίου, β. αλλαγή της ισοτιμίας) Καλό είναι να δει το συμβόλαιο έμπειρος δικηγόρος Συνήθως η τράπεζα ζητάει στοιχεία όπως: Στοιχεία της επιχείρησης (επωνυμία, διακριτικός τίτλος, αντικείμενο εργασιών, έτος ίδρυσης, αρ. απασχολούμενου προσωπικού) Στοιχεία μετόχων ιδιοκτητών (κύριοι μέτοχοι, ποσοστό ιδιοκτησίας εκάστου, Ηλικία μετόχων, σύσταση του Δ.Σ., ονοματεπώνυμο διαχειριστή, συμμετοχές σε άλλες εταιρείες) Χρηματοδοτήσεις που έχει λάβει (ή λαμβάνει) η επιχείρηση Ύπαρξη δυσμενών και αιτιολόγησή τους. Ακίνητη περιουσία, ιδιοκτησία της επιχείρησης ή των ιδιοκτητών της. Αιτούμενη πίστωση (σκοπός δανείου κεφ. κίνησης, αγορά παγίων κλπ, ποσό και διάρκεια αιτούμενης πίστωσης, τύπος δόσεων ύπαρξη εγγυητικών επιστολών) Όροι δανειακών συμβάσεων (βασικά σημεία προσοχής) 2/2 Λεπτομερής καταγραφή και ενημέρωση των όρων χορήγησης με αναφορά πάντα στο πραγματικό επιτόκιο, στο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, στο ποσό της ασφάλισης, στοεπιτόκιουπερημερίας, στο ύψος των εξόδων φακέλου, στον τρόπο εκταμίευσης του ποσού κ.λ.π. Σε περίπτωση προσημείωσης πρέπει να είναι ξεκάθαρο το ακριβές ύψος της προσημείωσης και το ποσό που θα ζητήσει η τράπεζα για το ακίνητο. Tόκος υπερημερίας: επιτόκιο δανείου προσαυξημένο κατά 2,5%. 4

5 Γλωσσάριο τραπεζικών όρων Special for startups! Βασικό επιτόκιο Περίοδος εκτοκισμού Ενεχυρίαση (απαιτήσεων) Εξασφαλίσεις Επιτόκιο υπερημερίας Euribor (επιτόκιο) Περιθώριο επιτοκίου Περίοδος χάριτος Πιστοληπτική ικανότητα Προσημείωση (Υποθήκη) Πιστωτικό όριο Ποινή προεξόφλησης Τοκοχρεολυτικό δάνειο Χρεολυτικό δάνειο Χρόνος εκταμίευσης Με τη μέθοδο Leasing ο νέος επιχειρηματίας Δεν είναι υποχρεωμένος να καταβάλει εξαρχής το συνολικό ποσό απόκτησης εξοπλισμού, Δεν αναγκάζεται να καταφύγει σε υπέρμετρο δανεισμό, Το σύνολο των δόσεων αναγνωρίζεται ως λειτουργική δαπάνη και εκπίπτει φόρων, Απαιτούνται μικρότερες εγγυήσεις από ότι σε τραπεζικό δάνειο Δεν επιβαρύνονται οι χρηματοοικονομικοί δείκτες δανεισμού της νέας επιχείρησης Χρηματοδοτική Μίσθωση (Leasing) H χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) καθιερώθηκε στην Ελλάδα με το Ν. 1665/1986, ως μία σύγχρονη μέθοδο μεσομακροπρόθεσμης χρηματοδότησης επιχειρήσεων και επαγγελματιών για την απόκτηση παγίων στοιχείων (δηλαδή εξοπλισμού και ακινήτων) για επαγγελματική χρήση. Χαρακτηριστικό του Leasing αποτελεί η δυνατότητα που παρέχεται στο χρήστη, μετά την πολυετή εκμίσθωση ενός πράγματος, να αποκτήσει και την ιδιοκτησία του αλλά Δεν υφίσταται έννοια επιτοκίου και ο επιχειρηματίας πρέπει να αναζητά το χαμηλότερο μίσθωμα που θα του προσφερθεί, Προσοχή στην ποιότητα της εταιρείας leasing και των παρεχόμενων υπηρεσιών της. Συχνά υπάρχει (ελάχιστο κόστος αγοράς εξοπλισμού) Περίοδος χάριτος στην καταβολή του μισθώματος. Με την υπογραφή της σύμβασης ο μισθωτής είναι απολύτως υπεύθυνος για το αντικείμενο της σύμβασης (μίσθιο), για την ασφάλεια αυτού, για την συντήρηση και την καλή του χρήση. Πλεονεκτήματα χρηματοδότησης με χρηματοδοτική μίσθωση Leasing ακινήτων Χρηματοδοτείται το 100% της επένδυσης Υπάρχει φορολογική έκπτωση των μισθωμάτων Υπό κάποιες προϋποθέσεις υπάρχει χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης Είναιταχύτερηκαιαπλούστερηηδιαδικασία αίτησης και λήψης της χρηματοδότησης Διατηρεί ο επενδυτής τα ωφελήματα των αναπτυξιακών Νόμων (όπως αφορολόγητες εκπτώσεις, αυξημένες αποσβέσεις) Οι συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης δεν επιβαρύνονται με άλλους φόρους ή τέλη εκτός του ΦΠΑ Υπάρχει καλύτερος ταμειακός προγραμματισμός και απελευθέρωση χρηματοδοτικών πόρων στην περίπτωση του lease back ακινήτων. Το ακίνητο καλύπτει αποκλειστικά και μόνο επαγγελματικές ανάγκες του μισθωτή H διάρκεια του leasing ακινήτων είναι τουλάχιστον 10 έτη. Μισθωτής: φυσικόήνομικόπρόσωποοποιασδήποτεμορφής. Το μέρος του μισθώματος που αφορά το κτίριο εκπίπτει 100% από το εισόδημα του μισθωτή. Μετά τη λήξη της σύμβασης leasing ακινήτου, το ακίνητο μεταβιβάζεται έναντι προσυμφωνημένου τιμήματος στον μισθωτή. H πράξη αυτή απαλλάσσεται από το φόρο μεταβίβασης. H αγορά και εκμίσθωση του ακινήτου επιβαρύνεται με φόρο μεταβίβασης συν λοιπά έξοδα (συμβολαιογραφικά, υποθηκοφυλακείο, δικηγορικά κ.λ.π.). H εταιρεία leasing διενεργεί αποσβέσεις ανάλογα με τη διάρκεια σύμβασης αλλά μόνο για την αξία του κτιρίου. H αξία του οικοπέδου δεν αποσβένυται. 5

6 Leasing Οχημάτων Στο τέλος της σύμβασης Στο leasing, για απόκτηση Ι.Χ. έως τα κυβικά εκπίπτει από το φορολογητέο εισόδημα του εκμισθωτή το 60% του μισθώματος και από τα κυβικά και άνω, το 25% του μισθώματος. Για τα επαγγελματικά αυτοκίνητα (φορτηγά ή λεωφορεία) εκπίπτει το 100% των μισθωμάτων. Υπάρχει πλαφόν 3% επί των δαπανών αυτοκινήτου, το οποίο εκπίπτει από τα ακαθάριστα εισοδήματα των ελευθέρων επαγγελματιών. Το τεκμήριο χρήσης του αυτοκινήτου βαρύνει αποκλειστικά τον μισθωτή. Ομισθωτής(επιχείρηση) μπορεί: Να αγοράσει τον εξοπλισμό σε προσυμφωνημένο τίμημα το ανώτερο είναι μέχρι το 15% επί της αρχικής αξίας (συνήθως 1% ή και μικρότερο). Να παρατείνει την σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης με νέους όρους Να επιστρέψει τον εξοπλισμό στην εταιρεία leasing. Leasing Εξοπλισμού Γλωσσάριο leasing Oχι Απαιτείται συνήθως η προσημείωση κάποιου ακινήτου Όχι Δάνειο O πελάτης γίνεται αυτόματα ιδιοκτήτης του ακινήτου Η αποπληρωμή μέχρι και 25 χρόνια Χρηματοδοτεί την αγορά, την κατασκευή, την επισκευή και ανακαίνιση ενός ακινήτου Από το φορολογητέο εισόδημα εκπίπτουν μόνο οι τόκοι O ισολογισμός της επιχείρησης επιβαρύνεται με δανειακές υποχρεώσεις Ο πελάτης γίνεται κύριος του τίτλου ιδιοκτησίας μόνο με τη λήξη της σύμβασης Η αποπληρωμή δεν ξεπερνάει τα 15 χρόνια. Εξυπηρετεί μόνο την αγορά και σε κάποιες εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις και την κατασκευή Εκπίπτει το σύνολο των καταβεβλημένων μισθωμάτων, δηλαδήκαιοιτόκοικαιτο κεφάλαιο Όχι βελτιώνει τη σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια Όχι Leasing ταχύτερη απόσβεση της αξίας του ακινήτουκτιρίου Χρηματοδοτική μίσθωση Μίσθωμα Μίσθιο Εκμισθωτής Μισθωτής Υπολειμματική αξία Προκαταβλητέα μισθώματα Εξασφάλιση Επιτόκιο Euribor Operating Leasing ή μακροενοικίαση Vendor Leasing Custom Lease Direct Leasing Prime Rate Spread Service Leasing Sale and Lease back Προϋποθέσεις Διαδικασία χρηματοδότησης με leasing Ανακεφαλαίωση H διαδικασία απόκτησης είναι σχεδόν η ίδια με την περίπτωση των τραπεζικών δανείων. Απαιτούνται: Δικαιολογητικά Αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητάς. Προοπτικές της επένδυσης Αποπληρωμή σύμβαση leasing Ηεταιρείαleasing αγοράζει το πάγιο Παραχώρηση προς χρήση 6

7 Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε Τι προσδοκούν τα VC? Tαμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΓΓΥΟΔΟΣΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΜΠΜΕ ΤΕΜΠΜΕ 1: Εγγυοδοσία για την ίδρυση μικρών ή την ανάπτυξη νέων μικρών επιχειρήσεων ΤΕΜΠΜΕ 2: Εγγυοδοσία για πολύ μικρές επιχειρήσεις ΤΕΜΠΜΕ 3: Εγγυοδοσία για μικρές επιχειρήσεις ΤΕΜΠΜΕ 4: Εγγυοδοσία μικροδανειων πολύ μικρών επιχειρήσεων ΤΕΜΠΜΕ 5: Εγγυοδοσία για εξαγορές, συγχωνεύσεις, μεταβιβάσεις, μικρών επιχειρήσεων ΤΕΜΠΜΕ 6: Εγγυοδοσία xρηματοδοτικης μίσθωσης (leasing) μικρών & πολύ μικρών επιχειρήσεων ( Χρηματοδότηση νέο-ιδρυόμενων ή μικρομεσαίων επιχειρήσεων με συμμετοχή στο κεφάλαιό τους με σκοπό, μεταξύ άλλων, να κερδίσουν από τις υπεραξίες που θα προκύψουν είτε από την εισαγωγή των τελευταίων στο χρηματιστήριο, είτε μέσω πώλησης της χρηματοδοτούμενης εταιρείας σε στρατηγικό επενδυτή. Αποκτούν μειοψηφικό πακέτο Λαμβάνει θέσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περί τις εικοσιπέντε εταιρείες επιχειρηματικών συμμετοχών Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Venture Capital) Λειτουργία VC «Ένας τρόπος χρηματοδότησης της ίδρυσης, ανάπτυξης ή εξαγοράς μιας εταιρείας, βάσει του οποίου ο επενδυτής αποκτά τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ως αντάλλαγμα για την παροχή χρηματοδότησης» British Venture Capital Association Επενδυτής Επενδυτής Κεφάλαιο Διαχειριστής Επένδυση Α Επένδυση Β Νομοθετικό πλαίσιο: Νόμος 1775/88, Νόμος 2166/93, τροποποίηση 2367/95.. Ένωση Ελληνικών Εταιρειών Επιχειρηματικών Κεφαλαίων Επενδυτής Επένδυση Ν Ti είναι VC; Διαδικασία επένδυσης VC (1 η φάση) Το VC χρηματοδοτεί νέες επιχειρήσεις και ειδικά αυτές που αναπτύσσουν νέες τεχνολογίες και κατακτούν νέες αγορές. Το VC επενδύεται σε σχετικά νέες επιχειρήσεις για τις οποίες δεν διατίθενται επαρκή ιστορικά δεδομένα, Διευκολύνει την ίδρυση νέων επιχειρήσεων και υποκινεί την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό υπαρχουσών επιχειρήσεων. το VC συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων, προσθέτει αξία με την υποστήριξή σε θέματα στρατηγικού προγραμματισμού, οικονομικού προγραμματισμού και ελέγχου, μεταφοράς τεχνογνωσίας εισαγωγής σύγχρονων μεθόδων διοίκησης. μάρκετινγκ και πωλήσεων, Είσοδος Επενδυτικών Προτάσεων Παραλαβή Business plan Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων 1η αξιολόγηση Συνάντηση με τον επιχειρηματία Αρχικός έλεγχος Προετοιμασία Επενδυτικού μνημονίου Έλεγχος / Due Diligence Επιστολή πρόθεσης (LOI) Οικονομικός & φορολογικός έλεγχος Έλεγχος τεχνολογίας Αποτίμηση / Διαπραγμάτευση Αποτίμηση της αξίας της επιχείρησης για την επενδυτική περίοδο Διαπραγμάτευση όρων συνεργασίας 7

8 Διαδικασία επένδυσης VC (2 η φάση) Ελληνικά VC Απόφαση Επένδυσης Πρόταση επένδυσης προς την επενδυτική επιτροπή Απόφαση Πραγματοποίηση επένδυσης Παρακολούθηση & υποστήριξη της επένδυσης Παρακολούθηση με συμμετοχή στο ΔΣ της εταιρίας Στρατηγική & οικονομοτεχνική υποστήριξη Ανάπτυξη συνεργασιών Σχεδιασμός Εξόδου Παρακολούθηση δυνατοτήτων & ευκαιριών εξόδου Έξοδος Πώληση των μετοχών στον επιχειρηματία Πώληση σε τρίτο Εισαγωγή στο Χρηματιστήριο Πώληση σε άλλο Fund Vci (Velti Center Of Innovation) Thermi A.E. I4g ΕΥΡΩΣΥΜΒΟΥΛΟΙ α.ε. Ibg Management ΑΕΔΑΚΕΣ Global Finance Vectis Capital Capital Connect ΑΕ Α.Κ.Ε.Σ. Parthenon Trust Attica Ventures Α.Ε. Alpha Ventures Είδη χρηματοδότησης VC Μερικά στατιστικά στοιχεία Χρηματοδότηση σποράς (Seed Finance): μικράποσάπου επενδύονται για να μετατρέψουν μια καλή ιδέα σε προϊόν ή υπηρεσία Χρηματοδότηση εκκίνησης (Start-Up Finance): κεφάλαια εδραίωσης, επενδύσεις σε πάγια, καθώς και σε δαπάνες για τη δημιουργία δικτύων διανομής Χρηματοδότηση επέκτασης (Expansion Finance): επιχειρήσεις που λειτουργούν ήδη και χρειάζονται κεφάλαια για να επεκταθούν και να εδραιωθούν Χρηματοδότηση «Στροφής» (Turnaround Finance): κεφάλαια ώστε οι επιχειρήσεις να οργανωθούν ή να αλλάξουν κατεύθυνση και να γίνουν κερδοφόρες Χρηματοδότηση «Γέφυρας» (Bridging Finance): κεφάλαια και καθοδήγηση ώστε τελικά να καταφέρει να εισαχθεί στο χρηματιστήριο Χρηματοδότηση της διοίκησης (MBO - MBI): χρηματοδότηση μιας ομάδας διευθυντικών στελεχών για να εξαγοράσουν την επιχείρηση Στην Ευρώπη χρηματοδοτούνται περισσότερες εταιρείες από ότι στις ΗΠΑ (7.202 προς 5.406) με μικρότερα όμως ποσά (μέσος όρος: 0,9 εκ στην ΕΕ προς 6,1 εκ στις ΗΠΑ) Ο μέσος όρος των (seed) επενδύσεων και επενδύσεων εκκίνησης (early start-ups) είναι 4 φορές υψηλότερος στις ΗΠΑ EΕ: 0,5 εκ (seed) / 0,8 εκ (early start-up) ΗΠΑ: 1,8 m (seed) / 4 εκ (early start-up) Πηγή: Expert group report on removing obstacles to cross border investments by venture capital funds, DG Enterprise and Industry Κριτήρια χρηματοδότησης Ταμείο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας (Τ.Α.ΝΕ.Ο) Άνθρωποι Μέτοχοι Διοίκηση Εταιρία Προϊόντα Στρατηγική Αποδόσεις Οικονομικά δεδομένα Αφοσίωση, φιλόδοξη διοίκηση, ικανά έντιμα & συνεργάσιμα στελέχη Ξεκάθαρη στρατηγική και ραγδαίοι ρυθμοί ανάπτυξης, καινοτομικές επιχειρήσεις που διαθέτουν πατέντες Ικανοποιητικά οικονομικά στοιχεία ρεαλιστικά οικονομικά δεδομένα αποδόσεις ανάλογες με το ρίσκο ορατές πύλες εξόδου Το Ταμείο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας είναι η πρώτηκαιμόνηεταιρείαστοχώροτης ανταγωνιστικής ανάπτυξης ταμείων επιχειρηματικού κινδύνου με προσανατολισμό τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το Τ.Α.ΝΕ.Ο. συμμετέχει σε «επενδυτικά σχήματα Ε.Κ.Ε.Σ., ή Α.Κ.Ε.Σ.» που η επενδυτική τους πολιτική είναι ίδια με αυτή που περιγράφεται στην (2006/C194/02) απόφαση της Ε.Ε. 8

9 Business angels Χρηματοδότες με κεφάλαιο πάνω από με διάθεση να επενδύσουν στην επιχείρηση για ένα τμήμα των μετοχών, (συνήθως ζητάνε μεγάλο τμήμα) Αρέσκονται στη νέα επιχειρηματικότητα σε καμία περίπτωση μην υπερβείτε το 25% Forfaiting Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων που προκύπτουν από εξαγωγές Μία εταιρία είσπραξης επιχειρηματικών απαιτήσεων αγοράζει αμετάκλητα από ένα εξαγωγέα τις απαιτήσεις του -σε τιμή κατώτερη της ονομαστικής- έναντι του εισαγωγέα με βάση μια σύμβαση και στη συνέχεια προσπαθεί να εισπράξει με νόμιμο τρόπο την απαίτηση. Με τον τρόπο αυτό αναλαμβάνει πλήρως τον κίνδυνο είσπραξης της οφειλής και απελευθερώνει τον εξαγωγέα από την επιμέλεια της εφαρμογής της σύμβασης. Strategic option Προϊόντα που θα προπωληθούν κάνοντας έκπτωση Θα απαιτηθεί εξασφάλιση παράδοσης και ποιότητα προϊόντος Ο πελάτης απαιτεί την αγορά σε προνομιακή τιμή μετοχών της επιχείρησης στην επόμενη αύξηση κεφαλαίου (σχετικά εύκολο χρήμα που όμως κοστίζει τμήμα της επιχείρησης) Χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων Factoring Επιχορηγήσεις Το factoring είναι ένα σχετικά νέο τραπεζικό προϊόν, το οποίο σε αντίθεση με το leasing που αφορά χρηματοδότηση πάγιου εξοπλισμού, αποτελεί εναλλακτική λύση κάλυψης των αναγκών των επιχειρήσεων σε κεφάλαιο κίνησης μέσω της εκχώρησης των απαιτήσεων μίας επιχείρησης από τους πελάτες της σε μία εταιρεία factoring. Ηεταιρείαfactoring αναλαμβάνει να «αγοράσει» τις απαιτήσεις της επιχείρησης (τιμολόγια) και να της αποδώσειμέροςήτοσύνολοτηςαξίας(το σύνηθες ποσό προεξόφλησης ανέρχεται σε 80-90% και το υπόλοιπο ποσό αποδίδεται κατά την εκκαθάριση της συναλλαγής), μειωμένο κατά το ποσό των προμηθειών και των προεξοφλητικών τόκων Σπουδαία πηγή χρηματοδότησης είναι οι επιδοτήσεις από διάφορα προγράμματα που εντάσσονται σε Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες γραμματείες και ταμεία στήριξης. Εκτός τον αναπτυξιακό νόμο ο οποίος είναι διαρκής, όλα τα προγράμματα είναι «ανταγωνιστικά» με καταληκτική ημερομηνία. Κάθε πρόγραμμα έχει συγκεκριμένο προϋπολογισμό και δέχεται προτάσεις τις οποίες αξιολογεί και βαθμολογεί ο φορέας υλοποίησης με βάση συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης. Εγκρίνονται οι προτάσεις που συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη βαθμολογία μέχρι την εξάντληση του προϋπολογισμού. 9

10 Ορολογία Επιλέξιμες δραστηριότητες: Το αντικείμενο δραστηριότητας κάθε επιχείρησης που ορίζει το κάθε πρόγραμμα προκειμένου να επιδοτηθεί. Επιλέξιμοι φορείς: Οι επιχειρήσεις που διαθέτουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που ορίζονται στο κάθε πρόγραμμα. Επιλέξιμος προϋπολογισμός: Το ανώτερο και το κατώτερο ύψος της επένδυσης που θα επιδοτηθεί με το κάθε πρόγραμμα. Επιλέξιμες δαπάνες: Οι δαπάνες που ορίζει το κάθε πρόγραμμα για να επιδοτηθούν. Ποσοστό χρηματοδότησης: το ποσοστό της επένδυσης που χορηγείται από το πρόγραμμα Χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων Γ ΚΠΣ Ανταγωνιστικότητα Κοινωνία της Πληροφορίας Περιβάλλον Αγροτικής Ανάπτυξης ΠΕΠ- Κρήτης Απασχόληση & Επαγγελματική Καταρτιση Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) Γ ΚΠΣ Αρχή εφαρμογής (π.χ. Υπουργείο Περιφέρεια) Φορέας Υλοποίησης π.χ. Τράπεζες, Αναπτυξιακή Κρήτης, ΕΟΜΜΕΧ Διαδικασία Υλοποίησης Προγραμμάτων Τελικοί Δικαιούχοι π.χ. Επιχειρήσεις, καταρτιζόμενοι, νέοι επαγγελματίες Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΣΠΑ Οκτώ Τομεακά Ε.Π. (ήταν 11) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Πέντε Περιφερειακά Ε.Π. (ήταν 13) ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ - ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ- ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ- ΗΠΕΙΡΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ Δώδεκα Ε.Π. Εδαφικής Συνεργασίας. Μέσα περιφερειακής πολιτικής 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Ευρωπαϊκό Ταμείο Γεωργικού Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) Χρηματοδοτεί την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΑΠ), που αποτελεί την πρώτη θέση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Αποστολή του είναι να βοηθά την ανάπτυξη της γεωργίας και της υπαίθρου. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) Στόχος του είναι να βοηθά τους πολίτες να βελτιώσουν τις δεξιότητες και τις εργασιακές προοπτικές τους. Υποστηρίζει την απασχόληση και βοηθά τους πολίτες να βελτιώσουν τη μόρφωση και τις δεξιότητές τους. Αυτόενισχύειτιςεργασιακέςτουςπροοπτικές.Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες καταρτίζουν τα δικά τους Λειτουργικά Προγράμματα για το ΕΚΤ, προκειμένου να ανταποκριθούν στις πραγματικές ανάγκες "στο πεδίο". Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) Το ΕΤΠΑ παρεμβαίνει στο πλαίσιο του Στόχου1 και του Στόχου 2 τωνκοινοτικώνπρωτοβουλιώνγιατη διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία ( INTERREG III ) και την οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση των πόλεων και των περιοχών που αντιμετωπίζουν προβλήματα ( URBAN II). Χρηματοδοτικό Μέσο Προσανατολισμού της Αλιείας (ΧΜΠΑ) Σκοπός του ΧΜΠΑ είναι να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της κοινής αλιευτικής πολιτικής. Το 7ο ΠΠ διαρθρώνεται σε πέντε ειδικά προγράμματα: τέσσερα κύρια ειδικά προγράμματα: Συνεργασία, Ιδέες, Άνθρωποι και Ικανότητες, καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε έναν κύριο στόχο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την έρευνα, συν ένα άλλο ειδικό πρόγραμμα που αφορά τις άμεσες δράσεις του Κοινού Κέντρου Ερευνών. Η κατανομή του προϋπολογισμού στα 5 ειδικά προγράμματα έχει ως εξής: Συνεργασία - Συνεργατική έρευνα (32413 εκ. ΕΥΡΩ) Ιδέες - Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (7510 εκ. ΕΥΡΩ) Άνθρωποι - Ανθρώπινο δυναμικό, δράσεις Μarie Curie (4750 εκ.ευρω) Ικανότητες - Ικανότητες έρευνας (4097 εκ. ΕΥΡΩ) Κοινό Κέντρο Ερευνών (1751 εκ. ΕΥΡΩ) 10

11 ΚΠΣ Αναπτυξιακός Νόμος Προτεραιότητες Ανάπτυξη ανθρώπινων πόρων και προώθηση της απασχόλησης Ανάπτυξη του συστήματος μεταφορών Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας Αγροτική ανάπτυξη και αλιεία Ποιότητα ζωής, (περιβάλλον φυσική κληρονομιά πολιτισμός, υγεία, πρόνοια) Κοινωνία της πληροφορίας Περιφερειακή ανάπτυξη Επιχειρησιακά προγράμματα Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση Οδικοί Άξονες - Λιμένες - Αστική Ανάπτυξη Σιδηρόδρομοι - Αερολιμένες - Αστικές Συγκοινωνίες' Ανταγωνιστικότητα' Αγροτική Ανάπτυξη - Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου Αλιεία Περιβάλλον Πολιτισμός Υγεία - Πρόνοια Κοινωνία της Πληροφορίας Κατηγορία Επιχείρησης Μεγάλες Μεσαίες Μικρές Πολύ Μικρές Περιοχή Β % χρηματοδοτικοί πόροι, Πλαίσια Στήριξης, Ταμείο Συνοχής. Προγράμματα ενίσχυσης της υπαίθρου Σήμερα οι αγροτικές περιοχές της Ευρώπης αντιπροσωπεύουν το 60 % του πληθυσμού και το 90 % του εδάφους Πρωτοβουλία Leader κοινοτική πρωτοβουλία για τη σύνδεση μεταξύ αναπτυξιακών δράσεων αγροτικής οικονομίας, Χάρη στις πρωτοβουλίες Leader I, Leader II και Leader+, οι αγροτικές κοινότητες είχαν τη δυνατότητα, από το 1991 και μετά να αναπτύξουν τις δικές τους αναπτυξιακές στρατηγικές διατηρώντας το φυσικό τους πλούτο και την πολιτιστική τους κληρονομιά. Πηγή: AGRA Europe Αναπτυξιακός Νόμος Νόμος 3299/2004 (ΦΕΚ 261 Α' - 23/12/2004), τροποποίηση 3522/2006, Άρθρο 37 (ΦΕΚ 276 Α' - 22/12/2006) ( ( ( Στον αναπτυξιακό νόμο υπάγονται επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους πιο κάτω τομείς: Πρωτογενή (π.χ. θερμοκήπια, κτηνοτροφικές μονάδες, επιχειρήσεις ιχθυοκαλλιέργειας, κ.α.). Δευτερογενή (π.χ. μεταποιητικές επιχειρήσεις, ενέργεια, κ.α.). τριτογενή: τουρισμός, λοιπές υπηρεσίες (π.χ. εργαστήρια εφαρμοσμένης βιομηχανικής έρευνας, εμπορευματικά κέντρα, ανάπτυξη λογισμικού, υπηρεσίεςεφοδιαστικήςαλυσίδας, διαμετακομιστικά κέντρα, κ.α.). Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» Το Ε.Π. "Ανταγωνιστικότητα" συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ελληνικό Δημόσιο και ιδιωτικούς πόρους, και απαρτίζεται από 9 Άξονες και Μέτρα: ( Άξονας 1: Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος Άξονας 2: Στήριξη και ενθάρρυνση επιχειρηματικότητας Άξονας 3: Προώθηση επιχειρηματικής αριστείας Άξονας 4: Τεχνολογική καινοτομία και έρευνα Άξονας 5: Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος - Προβολή της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού Άξονας 6: Ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και προώθηση της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας Άξονας 7: Ενέργεια αειφόρος ανάπτυξη Άξονας 8: Ανθρώπινοι πόροι Άξονας 9: Τεχνική βοήθεια 11

12 Προγράμματα Ο.Α.Ε.Δ Προγράμματα Έρευνας & Τεχνολογίας Προγράμματα Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ) Πρόγραμμα επιχορήγησης νέων ελεύθερων επαγγελματιών έτους 2007 ( ΠρόγραμμαΝέωνΕλευθέρωνΕπαγγελματιώνΝέων Επιστημόνων έτους 2007 ( ΓΓΕΤ ( 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο ΠΕΠ Ανταγωνιστικότητα ΚΤΠ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, της 20ής Σεπτεμβρίου 2005, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) ( index.asp) LEADER ( Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης Μέτρα Γ ΚΠΣ Έρευνας & Τεχνολογίας Υποστήριξη Ερευνητικών Μονάδων για την προτυποποίηση και την εμπορική εκμετάλλευση ερευνητικών αποτελεσμάτων. (Δράσεις: ΠΡΑΞΕ) Θερμοκοιτίδες νέων επιχειρήσεων έντασης γνώσης επιστημονικών & τεχνολογικών πάρκων & ερευνητικών κέντρων με την συμμετοχή επιχειρήσεων (Δράσεις: ΕΛΕΥΘΩ, ΑΚΜΩΝ, ΤΕΧΝΟΚΑΤΑΛΥΤΕΣ) Ενθάρρυνση της έρευνας, της μεταφοράς και της διάδοσης τεχνολογίας στις επιχειρήσεις. (Δράσεις: ΔΙΕΘΝΗ Προγρ, ΠΑΒΕΤ, ΠΕΠΕΡ, ΤΕΧΝΟΜΕΣΙΤΕΙΑ) Κοινοπραξίες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Δημιουργία Περιφερειακών Πόλων Καινοτομίας Ανθρώπινο Ερευνητικό και Τεχνολογικό δυναμικό (Δράσεις-Προγράμματα: ΠΕΝΕΔ, ΗΡΩΝ, ΕΝΤΕΡ) Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Το ΠΕΠ Κρήτης είναι ένα από τα 24 Προγράμματα του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης για την Ελλάδα και συγχρηματοδοτείται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΤΠΕ) Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) Ενίσχυση Νεανικής Επιχειρηματικότητας Δικαιούχοι: άνεργοι, μισθωτοί ή ελεύθεροι επαγγελματίες που δεν ασκούσαν επιχειρηματική δραστηριότητα. Επιχορήγηση ύψους Ποσοστό επιχορήγησης 50% ΕΟΜΜΕΧ 12

13 Πράξε Β ΠΑΒΕΤ-ΝΕ Υποστήριξη ερευνητικών Μονάδων για την προτυποποίηση και την εμπορική εκμετάλλευση ερευνητικών αποτελεσμάτων. Εντοπισμός και αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων με δημιουργία νέων επιχειρήσεων (Spin off) Οι επιλέξιμες δαπάνες αφορούν: Αρχικές επενδύσεις Παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών εξαιρετικού χαρακτήρα Γενικές δαπάνες εκκίνησης της επένδυσης πρόγραμμα για την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας και τεχνολογίας ΠΑΒΕΤ-ΝΕ Ενθάρρυνση και την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας και την προώθηση της καινοτομίας με την επιχορήγηση έργων, που θα εκτελεστούν στην Ελλάδα από επιχειρήσεις οι οποίες ξεκινούν την παραγωγική και εμπορική τους δραστηριότητα. Προϋπόθεση: οι εργασίες ή και τα αποτελέσματα αυτών να είναι πρωτότυπα. Προτάσεις μπορούν να υποβάλλουν Νέες Επιχειρήσεις όλων των κλάδων της οικονομίας. Χρηματοδότηση 50-60% ΑΚΜΩΝ ΕυρωπαϊκήπύληγιατιςΜΜΕ Ανάπτυξη ερευνητικών κέντρων και εργαστηρίων παροχής υπηρεσιών με τη συμμετοχή χρηστών (ΑΚΜΩΝ) Καταβολή από την επιχείρηση του 40% τουλάχιστον του προϋπολογισμού του έργου στο εργαστήριο. Στην περίπτωσηαυτήτοεπανθακαταβάλειτουπόλοιπο, έως 60%. Έμμεσα, με την ανάληψη δέσμευσης, μέσω προγραμματικής ή άλλου συναφούς τύπου συμφωνίας, ανάμεσα στην επιχείρηση-χρήστη και το εργαστήριο για την ανάθεση εργασιών επιστημονικής και τεχνολογικής υποστήριξης Η χρηματοδότηση εκ μέρους του ΑΚΜΟΝΑ καλύπτει το 50% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου. Online εργαλείο για τη χρηματοδότηση ΜΜΕ ΠENEΔ Πρόγραμμα ενίσχυσης ερευνητικού δυναμικού (ΠENEΔ) Αμοιβές νέων ερευνητών, Επιστημονικού Υπευθύνου και των έμπειρων ερευνητών. Αμοιβές Τεχνικών χειρισμού οργάνων, μεγάλων εγκαταστάσεων Αναλώσιμα, μικροόργανα, μικροσυσκευές Μετακινήσεις εσωτερικού εξωτερικού. Δημοσιεύσεις και πιστοποίηση, προτυποποίηση και κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων. Ευχαριστώ για την προσοχή σας 13