ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Transcript

1 Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ: ΝΤΑΛΑΜΠΙΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (2561) ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (2377) ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΒΑΛΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : 1.1 Ορισμός υγιεινής ασφάλεια εργασίας. 1.2 Ορισμός ατυχήματος Ορισμός παρ ολίγου ατυχήματος. 1.3 Κατηγορίες ατυχημάτων σε άνθρωπο Πρώτες βοήθειες (first aid) Ιατρική περίθαλψη (medical treatment) Περιοριστική ανικανότητα (restricted work) Ατύχημα ανικανότητας (lost time) Θάνατος (death). ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Ασφάλεια εργασίας με επικίνδυνες χημικές ουσίες(χ. Ο.) 2.1 Ορισμοί. 2.2 Επικίνδυνες χημικές ουσίες. 2.3 Οι χημικές ουσίες με αριθμούς. 2.4 Όρια έκθεσης χημικών ουσιών στον οργανισμό Τρόπος εισόδου χημικών ουσιών στον οργανισμό. 2.5 Μορφές χημικών ουσιών Χημικές ουσίες σε μορφή σκόνης Χημικές ουσίες σε αέρια μορφή Χημικές ουσίες σε υγρή-στερεή μορφή. 2.6 Αντίδραση του οργανισμού. 2.7 Προδιαγραφές χώρων διαχείρισης. 2.8 Βασικοί κανόνες ασφαλείας Υιοθέτηση ασφαλούς συμπεριφοράς Ορθή μορφή επικοινωνίας ανθρώπων. 2.9 Ειδικοί κανόνες ασφαλείας Χημικά εργαστήρια Ασφαλή αποθήκευση χημικών ουσιών Χώροι αποθήκευσης επικίνδυνων ουσιών. 2

3 Φιάλες υπό πίεση Διαχείριση εύφλεκτων ουσιών Διαχείριση νεοεισερχομένων χημικών ουσιών Δελτίο δεδομένων ασφαλείας υλικού Φράσεις ασφαλείας χημικών ουσιών (R-S) Επισήμανση σωληνώσεων και χώρων Σύμβολα επικινδυνότητας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : Δεδομένα ασφαλείας προϊόντων και υλικών. 3.1 Βενζίνη. 3.2 Πετρέλαια. 3.3 Κηροζίνη/White spirit. 3.4 Μαζούτ. 3.5 Εξανιο. 3.6 Υγραέριο. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : Μέσα ατομικής προστασίας (Μ. Α. Π). 4.1 Επιλογές Μ.Α.Π. 4.2 Ορθή χρήση και συντήρηση Μ.Α.Π. 4.3 Μέσα ατομικής και συλλογικής προστασίας οφθαλμών Λειτουργία της όρασης Επικινδυνότητα Πεδίο εφαρμογής των Μ.Α.Π οφθαλμών Επιπτώσεις στην υγεία Μ.Α.Π οφθαλμών Γενικοί κανόνες ασφαλούς χρήσης Φροντίδα Αντικατάσταση Α Βοήθειες Μέσα συλλογικής προστασίας οφθαλμών Προσδιορισμός πλυντών ματιών. 3

4 4.4 Μ.Α.Π ακοής Λειτουργία της ακοής Επικινδυνότητα Πεδίο εφαρμογής των Μ.Α.Π ακοής Επιπτώσεις στην υγεία Μ.Α.Π ακοής Φροντίδα-Αντικατάσταση Οδηγίες εφαρμογής ωτοβυσματων Φροντίδα των αυτιών. 4.5 Προστασία κεφαλής Πεδίο εφαρμογής Μ.Α.Π κεφαλής Φροντίδα-Αντικατάσταση Κανόνες ορθής εφαρμογής. 4.6 Προστασία Άνω Άκρων Πεδίο εφαρμογής Χέρι: το εργαλείο Επικινδυνότητα Μ.Α.Π άνω άκρων Κανόνες ορθής εφαρμογής Φροντίδα-Αντικατάσταση Α βοηθειες. 4.7 Προστασία κάτω άκρων Μ.Α.Π κάτω άκρων Πεδίο εφαρμογής Φροντίδα-Αντικατάσταση Επικινδυνότητας Προδιαγραφές Α βοηθειες. 4.8 Προστασία αναπνευστικού Ορισμοί Επικινδυνότητα-Επιπτώσεις Πεδίο εφαρμογής Μ.Α.Π αναπνευστικού. 4.9 Μ.Α.Π σώματος. 4

5 4.9.1 Γενικές γνώσεις Φροντίδα-Αντικατάσταση Μ.Α.Π εργασίας σε ύψη Φροντίδα Αντικατάσταση Μ.Α.Π ειδικών εφαρμογών Επικινδυνότητα Προδιαγραφές Χρήση-Φροντίδα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο : Προστασία από εκρηκτικές ατμόσφαιρες. 5.1 Προεδρικό διάταγμα Βασικές υποχρεώσεις εργοδοτών Πρόληψη εκρήξεων. 5.2 Εκρηκτική ατμόσφαιρα Μέτρα πρόληψης διαρροών Πηγές ανάφλεξης Αποφυγή πηγών ανάφλεξης. 5.3 Στατικός ηλεκτρισμός Οργανωτικά μέτρα προστασίας. 5.4 Συντονισμός συνεργείων. 5.5 Ταξινόμηση χώρων Παράδειγμα ταξινόμησης. 5.6 Κατηγορίες συσκευών. 5.7 Σήμανση συσκευών κατά ΑΤΕΧ Σήμανση χώρων κατά ΑΤΕΧ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο : Οδηγίες ασφαλείας για τους επισκέπτες. 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο : Σήματα Α. Σήματα απαγόρευσης. Β. Σήματα προειδοποίησης. Γ. Σήματα υποχρέωσης. Δ. Σήματα διάσωσης η βοήθειας. Ε. Σήματα που αφορούν πυροσβεστικό υλικό η εξοπλισμό. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο : Νομοθεσία υγιεινής ασφαλείας. 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο όρος κουλτούρα της υγιεινής και ασφάλειας στην εργασίας (safety culture) πρωτοεμφανίστηκε λίγο μετά το πυρηνικό ατύχημα στο chernobyl το Σύμφωνα με τον ορισμό της διεθνούς επιτροπής ατομικής ενέργειας, ως υγιεινή και ασφάλεια εργασίας, ορίζεται: «το σύνολο των χαρακτηριστικών και των ιδιοτήτων των οργανισμών η των ατόμων που καθορίζουν πως πρώτιστη προτεραιότητα στη λειτουργία των οργανισμών η των ατόμων παίζει η εφαρμογή μέτρων ασφαλείας και αυτά τα μέτρα ασφαλείας λαμβάνουν την απαραίτητη προσοχή που εγγυάται τη εφαρμογή τους». Η σημασία της ύπαρξης κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας σε έναν οργανισμό, διαπιστώθηκε με τραγικό τρόπο στο καταστροφικό δυστύχημα των διυλιστηρίων γνωστής πετρελαϊκής εταιρείας στο Τέξας το Στο τραγικό αυτό δυστύχημα είχαν σκοτωθεί συνολικά 15 εργαζόμενοι και πάνω από 170 είχαν τραυματιστεί. Η έκθεση διερεύνησης του δυστυχήματος, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, αποτελούνται από 374 σελίδες και εστίαζε τα αίτια του δυστυχήματος σε 5 βασικές παρατηρήσεις. Όλες οι παρατηρήσεις των επιθεωρητών ήταν σχετικές με την κουλτούρα Υγιεινής και Ασφάλειας στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Στην δεύτερη παρατήρηση των επιθεωρητών γίνεται ρητή αναφορά στο γεγονός πως η επιχείρηση «δεν είχε φροντίσει να δημιουργηθεί ένα θετικό περιβάλλον εμπιστοσύνης και ανοικτής επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης της επιχείρησης με ανοικτούς δίαυλους ανταλλαγής πληροφοριών». Στη χώρα μας, είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, πως υπάρχει σαφέστατη έλλειψη κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας τόσο μεταξύ των εργαζομένων (οι οποίοι φέρουν και αυτοί μερίδιο ευθύνης) όσο και από πλευράς διοίκησης πολλών επιχειρήσεων. Η συνεχής εκπαίδευση των εργαζομένων (δια βίου εκπαίδευση) και η ύπαρξη ανοικτού δίαυλου επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης των επιχειρήσεων, είναι τα μοναδικά εργαλεία υιοθέτησης κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας στους χώρους εργασίας. Κουλτούρα η οποία συμβάλλει στη μείωση των εργατικών ατυχημάτων που τόσο ακριβά πληρώνει ολόκληρη η κοινωνία. 7

8 1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑ: Ένα αιφνίδιο και ανεπιθύμητο περιστατικό το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα τραυματισμό, δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του προσωπικού ή καταστροφή, απώλεια περιουσίας, εξοπλισμού, υλικών της εταιρείας ή επιβάρυνση του περιβάλλοντος ή μείωση της ανταγωνιστικής ικανότητα της εταιρείας ή διακοπή των προγραμματισμένων δραστηριοτήτων της εταιρείας ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡ ΟΛΙΓΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ Περιστατικά που αφορούν ανθρώπους, εξοπλισμό και υλικά τα οποία θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε ατύχημα. -ΣΟΒΑΡΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ: Τυχαίος δεν υπήρξε ατύχημα. -ΑΠΛΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ: Δεν εξελίχθηκε σε ατύχημα επειδή είχαν ληφθεί οι απαιτούμενες προφυλάξεις. 1.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΟ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (FIRST AID) O εργαζόμενος δέχεται μια μοναδική περιποίηση του τραύματος και επιστρέφει αμέσως στην εργασία του ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ (MEDICAL TREATMENT) Ο εργαζόμενος δέχεται πρώτες βοήθειες και επιστρέφει στην εργασία του. Στη συνέχεια όμως απαιτείται τουλάχιστον άλλη μια περιποίηση του τραύματος ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ (RESTRICTED WORK) Ο εργαζόμενος επιστρέφει μεν στην εργασία του εντός 24 ωρών αλλά δεν είναι σε θέση να εκτελέσει πλήρως τα καθήκοντα του λόγω του ατυχήματος ΑΤΥΧΗΜΑ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ (LOST TIME) Ο εργαζόμενος λόγω του ατυχήματος υποχρεούται να απουσιάζει τουλάχιστον μια ημέρα από την εργασία του. 8

9 1.3.5 ΘΑΝΑΤΟΣ (DEATH) Οποιοσδήποτε τραυματισμός η ασθένεια που συμβαίνει λόγω της απασχόλησης και προκαλεί τον θάνατο του εργαζομένου ανεξαρτήτως του χρόνου που μεσολάβησε μεταξύ του τραύματος / ασθένειας και του θανάτου. 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΡΙΣΜΟΙ Ουσίες είναι τα στοιχεία και οι χημικές ενώσεις τους σε φυσική κατάσταση ή όπως παράγονται από οποιαδήποτε παραγωγική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένων όλων των προσθέτων που απαιτούνται για τη σταθερότητα του προϊόντος και όλων των προσμίξεων που δημιουργούνται κατά τη διαδικασία αυτή, εκτός από οποιονδήποτε διαλύτη που μπορεί να διαχωριστεί χωρίς να θίξει τη σταθερότητα της ουσίας ούτε να τροποποιήσει τη σύνθεσή της. Παρασκευάσματα είναι τα μίγματα ή τα διαλύματα που αποτελούνται από δύο ή παραπάνω ουσίες. Επικίνδυνες χημικές ουσίες είναι οι ουσίες που μπορεί να παρουσιάσουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: > μπορεί να προκαλέσουν πυρκαγιές ή εκρήξεις. > είναι επικίνδυνες για την υγεία. > είναι διαβρωτικές ή ερεθιστικές. > είναι επικίνδυνες για το περιβάλλον. 10

11 2.2 ΕΠΙΚΊΝΔΥΝΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (Χ.Ο.) Οι χημικές ουσίες ανάλογα με την επικινδυνότητά τους κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες: Εύφλεκτες χημικές ουσίες: Εξαιρετικά εύφλεκτες χημικές ουσίες είναι ουσίες που αναφλέγονται στον αέρα υπό κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης. Πολύ εύφλεκτες χημικές ουσίες είναι ουσίες που αναφλέγονται μετά από σύντομη θέρμανσή τους η οι οποίες, σε επαφή με το νερό, εκλύουν εύφλεκτα αέρια σε επικίνδυνες ποσότητες. Εύφλεκτες χημικές ουσίες είναι οι ουσίες με πολύ χαμηλό σημείο ανάφλεξης. Καύσιμες (εύφλεκτες υπό συνθήκες) χημικές ουσίες είναι οι ουσίες που δεν αναφλέγονται υπό κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης, αλλά συντηρούν την καύση αν αναφλεγούν. Οξειδωτικές χημικές ουσίες είναι ουσίες που σε επαφή με άλλα υλικά, ιδίως εύφλεκτα, προκαλούν ισχυρή εξώθερμη αντίδραση με πιθανή απελευθέρωση οξυγόνου. Εκρηκτικές χημικές ουσίες είναι ουσίες που αντιδρούν εξώθερμα, παράγουν αέρια, αναφλέγονται έντονα, εκπυρσοκροτούν και εκρήγνυνται. Τοξικές χημικές ουσίες: Πολύ τοξικές χημικές ουσίες είναι ουσίες που όταν έλθουν σε επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό ακόμα και σε ελάχιστη ποσότητα προκαλούν θάνατο ή ανήκεστες βλάβες. Τοξικές χημικές ουσίες είναι ουσίες που όταν έλθουν σε επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό ακόμα και σε μικρή ποσότητα προκαλούν θάνατο ή μόνιμες βλάβες. Τοξικές στην αναπαραγωγή (τερατογενείς) χημικές ουσίες είναι ουσίες που όταν έλθουν σε επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν ή να αυξήσουν τη συχνότητα μη κληρονομικών επιβλαβών φαινομένων στους απογόνους ή στις αναπαραγωγικές διαδικασίες. 11

12 Μεταλλαξιογόνες χημικές ουσίες είναι ουσίες οι οποίες όταν έλθουν σε επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν ή να αυξήσουν τη συχνότητα μη κληρονομικών επιβλαβών φαινομένων στους απογόνους ή στις αναπαραγωγικές διαδικασίες. Διαβρωτικές χημικές ουσίες είναι ουσίες οι οποίες σε επαφή με τους ιστούς, τους καταστρέφουν προκαλώντας στις περισσότερες περιπτώσεις χημικά εγκαύματα. Ερεθιστικές χημικές ουσίες είναι ουσίες οι οποίες όταν έλθουν σε άμεση, παρατεταμένη ή επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα ή τους βλεννογόνους μπορεί να προκαλέσουν μολύνσεις με φλεγμονές, ερυθήματα και κνησμό. Επιβλαβείς (ευαισθητοποιητικές) χημικές ουσίες είναι ουσίες οι οποίες όταν έλθουν σε επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν τέτοια ευαισθητοποίηση του οργανισμού ώστε περαιτέρω έκθεση να προκαλέσει επιβλαβείς αντιδράσεις. Επικίνδυνες για το περιβάλλον χημικές ουσίες είναι ουσίες οι οποίες αν διατεθούν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον το υποβαθμίζουν. Αβλαβής χημική ουσία είναι μία ουσία που δεν προκαλεί βλάβη στον ανθρώπινο οργανισμό ή καταστροφή στο περιβάλλον. 2.3 ΟΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (Χ.Ο) ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ Για τις χημικές ουσίες μπορούν να δοθούν τα παρακάτω στοιχεία: Οι καταγεγραμμένες Χ.Ο. είναι περίπου Οι Χ.Ο. που υπάρχουν στο εμπόριο είναι περίπου Κάθε χρόνο εμφανίζονται περίπου νέες Χ.Ο. Το 80% των επαγγελματικών ασθενειών οφείλεται στις Χ.Ο. Το 80% των επαγγελματιών ασθενειών από Χ.Ο. οφείλεται στην εισπνοή τους. Οι κίνδυνοι που προκαλούνται από τις Χ.Ο. είναι γνωστοί για το 6% από αυτές. Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας υπάρχουν για Χ.Ο. 12

13 2.4 ΟΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ(Χ.Ο) ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Τα όρια έκθεσης σε χημικές ουσίες συνδέονται με τη μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα έκθεσης σε μια χημική ουσία και με τη διάρκεια έκθεσης σε αυτή. Ανάλογα με την ποσότητα έκθεσης. LD (Lethal Dose): Είναι η ελάχιστη δόση η οποία προκαλεί το θάνατο του Α% ενός πληθυσμού ζώντων οργανισμών. TLV (Threshold Limit Value): Είναι η συγκέντρωση μιας ουσίας στον αέρα κάτω από την οποία σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που την αναπνέουν αισθάνονται άνετα. Η παράμετρος αυτή είναι η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη για αξιολόγηση του κινδύνου από εισπνοή αερίων, ατμών ή διασπορά σταγονιδίων. Ανάλογα με το χρόνο έκθεσης. TWA (Time Weighted Average): Εκφράζει τη μέση συγκέντρωση για μια κανονική 8ωρη ημερήσια εργασία ή εβδομαδιαία εργασία 40 ωρών. STEL (Short Term Exposure Limit): Εκφράζει τη μέγιστη συγκέντρωση στην οποία μπορεί να εκτεθεί ο εργαζόμενος μέχρι 15 λεπτά. Δεν επιτρέπονται περισσότερες από 4 εκθέσεις την ημέρα με διαλείμματα 60 λεπτών τουλάχιστον μεταξύ των περιόδων έκθεσης. CL (Ceiling Limit): Εκφράζει τη μέγιστη συγκέντρωση, την τιμή της οποίας δεν πρέπει να υπερβούμε έστω και στιγμιαία. Τα παραπάνω όρια αλλάζουν συνεχώς σύμφωνα με τις νέες έρευνες ΤΡΟΠΟΣ ΕΙΣΟΔΟΥ Χ.Ο. ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Η απορρόφηση των χημικών ουσιών από τον οργανισμό πραγματοποιείται κατά κύριο λόγω με έναν από τους παρακάτω τρόπους ή και με συνδυασμό τους: Από την αναπνευστική οδό (εισπνοή) Η οδός αυτή είναι η πιο συχνή κατά την εργασία και η διείσδυση γίνεται με την εισπνοή του αέρα στον οποίο υπάρχουν διασκορπισμένοι οι ρυπαντές. Τα προϊόντα που εισπνέουμε μεταφέρονται από το αίμα ξεκινώντας από τους πνεύμονες και μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα αναπνευστικά αλλά και σε άλλα όργανα. 13

14 Από την πεπτική οδό (κατάποση) Η διείσδυση από την πεπτική οδό συνήθως γίνεται κατά λάθος ή από απερισκεψία κατά τη μετάγγιση προϊόντος με χρήση σιφωνίου ή με το κάπνισμα ή το φαγητό μετά το χειρισμό κάποιου επικίνδυνου προϊόντος. Από την διαδερμική οδό (δέρμα) Η διείσδυση από το δέρμα γίνεται από ερεθιστικές ή διαβρωτικές ουσίες, που επενεργούν τοπικά στο σημείο επαφής τους με αυτό ή από λιποδιαλυτές ουσίες που επενεργούν στο δέρμα και επιπλέον διαπερνούν και διαχέονται σε όλο τον οργανισμό. 2.5 ΜΟΡΦΕΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ(Χ.Ο) Χ.Ο. ΣΕ ΜΟΡΦΗ ΣΚΟΝΗΣ Οι χημικές ουσίες σε μορφή σκόνης μπορούν να προκύψουν κατά την εργασία στις παρακάτω περιπτώσεις: Κατά τη διαχείριση υλικών σε σκόνη Κατά την κονιορτοποίηση υλικών Κατά την κίνηση σε χώρους με σκόνες Κατά τις συγκολλήσεις Κατά τη διάρκεια ισχυρής θέρμανσης Οι οδοί διείσδυσης της σκόνης στον οργανισμό είναι: το αναπνευστικό το δέρμα Η επικινδυνότητα (ευκολία απορρόφησης) της σκόνης εξαρτάται από: τη χημική σύσταση (χημική διείσδυση) το μέγεθος (μηχανική διείσδυση) Οι επιπτώσεις της σκόνης στην υγεία είναι: επαγγελματικές ασθένειες (πνευμονοκονίαση, αμιάντωση, μολυβδίαση κλπ) καρκίνος βλάβες στο νευρικό σύστημα βλάβες σε όργανα του σώματος 14

15 2.5.2 Χ.Ο. ΣΕ ΑΕΡΙΑ ΜΟΡΦΗ Οι χημικές ουσίες σε αέρια μορφή μπορούν να προκύψουν κατά την εργασία στις παρακάτω περιπτώσεις: Κατά τις κολλήσεις Κατά τους ψεκασμούς με χημικές ουσίες Κατά τους καθαρισμούς με χημικές ουσίες Οι οδοί διείσδυσης του αερίου στον οργανισμό είναι: το αναπνευστικό το δέρμα Η επικινδυνότητα του αερίου εξαρτάται από: τη χημική σύσταση τη συγκέντρωση της χημικής ουσίας την επικινδυνότητα της χημικής ουσίας Οι επιπτώσεις του αερίου στην υγεία είναι: ερεθισμός και ανεπανόρθωτη βλάβη του αναπνευστικού ανεπανόρθωτη βλάβη σε όργανα του σώματος Χ.Ο. ΣΕ ΥΓΡΗ - ΣΤΕΡΕΗ ΜΟΡΦΗ Οι χημικές ουσίες σε υγρή - στερεή μορφή μπορούν να προκύψουν κατά τις ακόλουθες εργασίες: Μηχανουργικές Μεταλλευτικές Οι οδοί διείσδυσης των χημικών ουσιών σε υγρή - στερεή μορφή στον οργανισμό είναι: το δέρμα το στόμα Η επικινδυνότητα των χημικών ουσιών σε υγρή - στερεή μορφή εξαρτάται από: τη χημική σύσταση την επικινδυνότητα της χημικής ουσίας το είδος του μετάλλου 15

16 Οι επιπτώσεις των χημικών ουσιών σε υγρή - στερεή μορφή στην υγεία είναι: δερματίτιδες έκζεμα ερεθιστικό ή αλλεργικό Σε περίπτωση που η έκθεση ενός οργανισμού στις χημικές ουσίες υπερβεί τα όρια, τότε η πιθανότητα εμφάνισης βλαβερών επιδράσεων στον οργανισμό μεγαλώνει σημαντικά. Οι βλαβερές επιδράσεις χωρίζονται σε: Έγκαυμα Ερεθισμό οφθαλμών ή δέρματος Προσβολή λόγω κατάποσης διαβρωτικής ουσίας Δηλητηρίαση από επιβλαβή ή τοξική ουσία Προσβολή του αναπνευστικού συστήματος που χωρίζεται σε: i. Οξεία (μικρής διάρκειας): Γίνεται γρήγορα αντιληπτή και έχει βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Συνηθισμένα συμπτώματα είναι ζαλάδες, πονοκέφαλοι, εμετοί. Οι διαλύτες και τα οξέα είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα ουσιών, που μπορούν να προκαλέσουν οξέα περιστατικά παροδικού χαρακτήρα. ii. Χρόνια (μεγάλης διάρκειας): Είναι αποτέλεσμα έκθεσης σε επικίνδυνες ουσίες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αμιάντωση (ασθένεια των πνευμόνων) αποτελεί παράδειγμα χρόνιας κατάστασης. Είναι δύσκολα αντιληπτές και προκαλούν διαρκή συμπτώματα όπως εθισμό και υποβάθμιση λειτουργίας οργάνων. Ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν χρόνιες καταστάσεις είναι οι σκόνες, ο αμίαντος, οι διαλύτες. Το είδος της επίδρασης στον οργανισμό εξαρτάται από τους ακόλουθους παράγοντες: Την επικινδυνότητα της χημικής ουσίας Τον τύπο της χημικής ουσίας Το είδος της εργασίας Το χρόνο έκθεσης στη χημική ουσία Τις λαμβανόμενες προφυλάξεις 16

17 2.6 ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Σε περίπτωση απορρόφησης Χ.Ο. από τον οργανισμό αυτός έχει τη δυνατότητα να αντισταθεί με τους εξής μηχανισμούς: Μηχανική Κατακράτηση Γίνεται με το δέρμα, τις τρίχες ή με την έκκριση βλέννας που είναι αποτελεσματική κυρίως στις χημικές ουσίες που προσπαθούν να εισέλθουν στον οργανισμό σε στερεά αιωρούμενη μορφή όπως οι σκόνες, ο καπνός ή τα ρινίσματα μετάλλων. Διάλυση Πραγματοποιείται με εκκρίσεις του οργανισμού με σκοπό να μειωθεί η συγκέντρωση της χημικής ουσίας που έρχεται σε επαφή με τον οργανισμό. Διύλιση (Φιλτράρισμα) Πραγματοποιείται εσωτερικά από συγκεκριμένα όργανα του σώματος, όπως το συκώτι και τα νεφρά. Όμως η αμυντική ικανότητα του οργανισμού δεν είναι απεριόριστη αλλά εξαρτάται από ορισμένους παράγοντες οι σημαντικότεροι των οποίων είναι: Ο τρόπος εισόδου της Χ.Ο. στον οργανισμό Η φυσική κατάσταση του οργανισμού Η δόση (ποσότητα) της Χ.Ο. που απορροφήθηκε από τον οργανισμό Ο χρόνος (διάρκεια) έκθεσης στη χημική ουσία Η ευαισθησία του συγκεκριμένου οργανισμού (αλλεργίες, χρόνιες ασθένειες) Η φύση της εργασίας (συνδυασμένη επίδραση άλλων χημικών ουσιών, φυσική / ψυχολογική ένταση, περιβάλλον εργασίας) Ο τρόπος εκτέλεσης της εργασίας (χρήση Μ.Α.Π., εφαρμογή ασφαλών πρακτικών εργασίας) Άλλοι παράγοντες (φύλο, ηλικία) 17

18 2.7 ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΧΩΡΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΧΗΜΙΚΩΝΟΥΣΙΩΝ(Χ.Ο) Οι χώροι διαχείρισης χημικών ουσιών πρέπει να ακολουθούν κατ' ελάχιστο τις παρακάτω προδιαγραφές σχεδιασμού: Επαρκείς διαστάσεις για να αποφευχθεί ο κίνδυνος διαρροής λόγω ελλιπούς χώρου Τα υλικά κατασκευής πρέπει να είναι ασύμβατα με τις διαχειριζόμενες χημικές ουσίες, ενώ αυτά των δαπέδων δεν πρέπει επιπλέον να επιτρέπουν την προσρόφηση ή την ανεξέλεγκτη διαρροή της χημικής ουσίας προς το περιβάλλον Ειδική απόχρωση τοίχων Επαρκείς οδεύσεις και εξόδους διαφυγής Ακόμα οι χώροι διαχείρισης χημικών ουσιών πρέπει να έχουν κατ' ελάχιστο: Επαρκή φωτισμό για όλες τις ώρες του 24ωρου Επαρκή εξαερισμό Δίκτυο εξυπηρέτησης (νερό πυρόσβεσης, υγραέριο, ρεύμα) Κλιματισμό Ο απαραίτητος εξοπλισμός των χώρων διαχείρισης χημικών ουσιών είναι: Πάγκοι εργασίας Εξοπλισμός διαχείρισης χημικών ουσιών, όπως ερμάρια εύφλεκτων, απαγωγοί χημικών ουσιών Εξοπλισμός ευταξίας και αντιμετώπισης διαρροών, όπως σύστημα ελεγχόμενης συλλογής διαρροών για υγρές χημικές ουσίες ή κατάλληλων φίλτρων για κατακράτηση αερίων ρύπων ή πτητικών χημικών ουσιών πριν την απόδοσή τους στο περιβάλλον Ο εξοπλισμός ασφαλείας που πρέπει να υπάρχει είναι ο εξής: Ατομικά μέσα προστασίας Πλύντης ματιών και σώματος φαρμακείο / Ερμάριο Α' Βοηθειών με αντίδοτα Πυροσβεστικά μέσα 2.8 ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Για την ασφαλή διαχείριση των Χ.Ο. που υπάρχουν στους εργασιακούς χώρους θα ακολουθούνται οι παρακάτω βασικοί κανόνες ασφαλείας: 18

19 2.8.1 ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ από τους εργαζόμενους που σημαίνει: η διαχείριση κάθε Χ.Ο. θα γίνεται με μεγάλη προσοχή θα δίνεται ιδιαίτερη σημασία ώστε να επικρατεί ευταξία στους χώρους αποθήκευσης, φύλαξης, χρήσης Χ.Ο. η χρήση των Χ.Ο. θα γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας και / ή έχουν δοθεί από τους προϊσταμένους χωρίς παρεκκλίσεις θα τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής στους χώρους Χ.Ο. θα είναι γνωστές οι Διαδικασίες Έκτακτης Ανάγκης θα είναι γνωστή η επικινδυνότητα των Χ.Ο. ώστε αυτές να χρησιμοποιούνται ανάλογα καμία Χ.Ο. δεν θα χρησιμοποιείται από εργαζόμενο εάν αυτός δεν έχει εκπαιδευτεί σχετικά με την επικινδυνότητά της και την ασφαλή χρήση της ΟΡΘΗ ΜΟΡΦΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ μεταξύ εργαζομένων - προϊσταμένων - διοίκησης που σημαίνει: θα υφίσταται άμεση και κατά το δυνατόν πληρέστερη άντληση πληροφοριών η οποία μεταφράζεται σε πληροφόρηση, εκπαίδευση και επιμόρφωση όσων διαχειρίζονται Χ.Ο. θα γίνεται χρήση των αντλούμενων πληροφοριών θα γίνεται αναφορά των επικίνδυνων ανασφαλών συνθηκών και ενεργειών θα γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις των εργασιακών χώρων θα γίνονται προτάσεις και ενέργειες αναβάθμισης τυχόν αλλαγών όπως: * εισαγωγή νέας Χ.Ο. * αλλαγή του τρόπου χρήσης Χ.Ο. * αλλαγή διεργασίας που περιλαμβάνει Χ.Ο. * εισαγωγή νέων δεδομένων στη διαχείριση Χ.Ο. 2.9 ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Εκτός από τους Γενικούς Κανόνες Ασφαλείας και τις Γενικές Προδιαγραφές των Χώρων όπου γίνεται η διαχείριση των Χ.Ο. υπάρχουν και ειδικές περιπτώσεις 19

20 που παρουσιάζουν αυξημένη επικινδυνότητα και θα εξετάζονται ξεχωριστά. Τέτοιες περιπτώσεις είναι: * Τα χημικά εργαστήρια * Οι χώροι αποθήκευσης επικίνδυνων (τοξικών και εύφλεκτων) ουσιών * Οι φιάλες υπό πίεση * Η διαχείριση εύφλεκτων ουσιών * Η διαχείριση νεοεισερχόμενων ουσιών ΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ α. Γενικοί Κανόνες Ασφαλείας Οι γενικοί κανόνες ασφαλείας σε εργαστήρια είναι οι ακόλουθοι: Χρησιμοποιείτε ασφαλείς τεχνικές εργασίας Φοράτε τα Ατομικά Μέσα Προστασίας Μην καπνίζετε Μην τρώτε, πίνετε ή φοράτε καλλυντικά Μην κάνετε αστεία Μη βιάζεστε Να χειρίζεστε κάθε ουσία σαν επικίνδυνη Διατηρείτε τα χέρια σας στεγνά Κλείνετε την παροχή αερίου όταν δεν το χρησιμοποιείτε Μην εργάζεστε σε επικίνδυνη εργασία όταν είστε μόνος Κλειδώνετε τις επικίνδυνες Χ.Ο. σε ερμάρια ειδικών προδιαγραφών Κλείνετε τις εγκαταστάσεις και την είσοδο πριν φύγετε β. Δραστηριότητες Οι απαραίτητες δραστηριότητες για την ανάλυση επικινδυνότητας ενός εργαστηρίου είναι: > Καταγραφή Χ.Ο. ανά δραστηριότητα π.χ. αντιδραστήρια κλπ. > Δημιουργία καταλόγου αποθεμάτων Χ.Ο. γ. Εξοπλισμός Ασφαλείας Ο εξοπλισμός ασφαλείας ενός χημικού εργαστηρίου αποτελείται από: Μη μεταλλικά εργαλεία Καλό εξαερισμό Πλύντη ματιών και σώματος Ελεγχόμενη αποχέτευση 20

21 Πυροσβεστήρες ΑΣΦΑΛΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Χ.Ο. Γενικά, για την αποθήκευση των Χ.Ο. πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω κανόνες: Η αποθήκη δεν πρέπει να δέχεται άμεσο ηλιακό φως ή να έχει πηγές θερμότητας (π.χ. σωλήνες θέρμανσης, θερμαντικά σώματα) Ο αέρας της αποθήκης πρέπει να ανανεώνεται μηχανικά (π.χ. εξαεριστήρες), τουλάχιστον 6 φορές ανά ώρα. Η αποθήκη πρέπει να έχει ανιχνευτές καπνού και πυροσβεστήρες ή συστήματα κατακλυσμού για την περίπτωση φωτιάς. Η αποθήκη δεν πρέπει να έχει υψηλή υγρασία. Η αποθήκευση των Χ.Ο. δεν γίνεται πάντα με αλφαβητική σειρά, αλλά και σύμφωνα με τις γενικές κατηγορίες, όπως οξειδωτικά, φωτοευαίσθητα, εύφλεκτα κλπ. Οι οξειδωτικές ενώσεις και τα οξέα πρέπει να φυλάσσονται πάνω σε μεταλλικά ράφια ή πλαστικούς δίσκους και όχι σε ξύλινες επιφάνειες. Οι εύφλεκτες ουσίες πρέπει να φυλάσσονται σε ειδικά ερμάρια που κυκλοφορούν στο εμπόριο ενώ οι πτητικές εύφλεκτες ουσίες πρέπει να φυλάσσονται σε ειδικά ψυγεία. Οι καρκινογόνες ουσίες πρέπει να αποθηκεύονται σε ξεχωριστούς και ασφαλισμένους χώρους. Δεν επιτρέπεται να αποθηκεύονται δοχεία χωρίς ετικέτα ή δοχεία με χημικά απόβλητα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Πρέπει να χρησιμοποιείται ο σωστός περιέκτης για την ουσία που αποθηκεύεται. Μετά το τέλος της εργασίας σας, τα υλικά που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί πρέπει να επιστρέφονται στην περιοχή αποθήκευσης. 21

22 2.10 ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ(Χ.Ο) Κανόνες Ασφαλείας Να μην μεταφέρονται εύφλεκτα υλικά με περονοφόρα που έχουν πρόβλημα και μπορεί να παρουσιάσουν υπερθέρμανση επιφανειών τους ή σπινθήρες. Για τη συχνή διακίνηση εύφλεκτων υλικών συνιστάται η χρήση ειδικής επικάλυψης σε μεταλλικές περόνες. Να αποφεύγεται η μεταφορά εύφλεκτων υλικών με περονοφόρα εσωτερικής καύσης γιατί η αναρρόφηση ατμών τους στη μηχανή μπορεί να προκαλέσει απότομη επιτάχυνση του περονοφόρου ή φλογοεπιστροφή. Απαγορεύεται η μεταφορά εύφλεκτων υλικών με βενζινοκίνητα ή υγραεριοκίνητα περονοφόρα οχήματα. Τα βαρέλια επικίνδυνων υλικών σε υγρή μορφή πρέπει να είναι τοποθετημένα σε παλέτα και σταθερά ασφαλισμένα πάνω της. Η διακίνηση βαρελιών στις περόνες γίνεται εάν φέρουν ειδικό εξάρτημα. Οι χειριστές πρέπει να φέρουν σε κάθε περίπτωση τα ακόλουθα ΜΑΠ κατ' ελάχιστο: Κράνος. Γυαλιά ασφαλείας. Μάσκα Ολοκλήρου Προσώπου με κατάλληλο φίλτρο και γάντια (προαιρετικά αλλά υποχρεωτικά σε ετοιμότητα). Αν ο περιέκτης μιας επικίνδυνης Χ.Ο. έχει υποβαθμιστεί σημαντικά η μετακίνησή του γίνεται ως εξής: Ο χειριστής ειδοποιεί τον Προϊστάμενο του, φορούν τα κατάλληλα ΜΑΠ και εξετάζουν λεπτομερέστερα τον περιέκτη. Αν ο περιέκτης έχει επικίνδυνη αλλά άφλεκτη Χ.Ο. χωρίς διαρροή μεταφέρεται προσεκτικά σε χώρο ελεγχόμενης αποχέτευσης. Αν η Χ.Ο. είναι εύφλεκτη χρησιμοποιούνται ορειχάλκινα εξαρτήματα και εργαλεία για αποφυγή σπινθήρων. Σε περίπτωση διαρροής καλείται η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης. Το περιεχόμενο μεταγγίζεται σε όμοιο περιέκτη με την κατάλληλη σήμανση ενώ ο παλιός πλένεται σε χώρο ελεγχόμενης αποχέτευσης και διατίθεται σύμφωνα με το ΔΕ.Δ.Α.Υ. του περιεχομένου. 22

23 Να ακολουθούνται οι Κανόνες Ασφαλούς Χειρισμού Περονοφόρων. ΧΩΡΟΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ 23

24 ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΕΦΛΕΚΤΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΦΙΑΛΕΣ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ Οι φιάλες αερίων υπό πίεση χρησιμοποιούνται για την ευκολότερη μεταφορά, χρήση και αποθήκευση των αερίων. Οι κίνδυνοι από τις φιάλες αυτές κατατάσσονται σε τρεις (3) βασικές κατηγορίες: Γενικοί κίνδυνοι από το μεγάλο βάρος των φιαλών. Κίνδυνοι από την υψηλή πίεση ή τη χαμηλή θερμοκρασία κατά την εκτόνωση των αερίων. Κίνδυνοι από τις ιδιότητες του κάθε αερίου (π.χ. αέρια οξειδωτικά, εύφλεκτα, ερεθιστικά, διαβρωτικά, αδρανή, κλπ.). Για τη σωστή χρήση φιαλών αερίων πρέπει να ακολουθούνται τα παρακάτω γενικά μέτρα: Οι φιάλες πρέπει να χρησιμοποιούνται για το σκοπό που κατασκευάστηκαν και όχι ως υποστήριγμα ή κύλινδροι κύλισης. Η αποθήκευση και ο χειρισμός τους δεν πρέπει να μειώνει τη μηχανική τους αντοχή. Η αποθήκευση πρέπει να γίνεται σε όρθια θέση ασφαλισμένες με αλυσίδα. Η αποθήκευση πρέπει να γίνεται σε καλά αεριζόμενους χώρους, μακριά από βροχή, χιόνι ή καύσιμα. 24

25 Απαραίτητη είναι η επισήμανση του περιεχομένου των φιαλών, Να διατηρούνται μόνο οι απαραίτητες φιάλες στους χώρους εργασίας, οι οποίες θα φυλάσσονται κοντά σε πόρτες και μακριά από διαδρόμους διαφυγής. Οι φιάλες που εκτέθηκαν σε πυρκαγιά σημειώνονται και το γεγονός αναφέρεται στον προμηθευτή. Για τη σύνδεση των φιαλών χρησιμοποιούνται με προσοχή τα κατάλληλα εργαλεία και εξοπλισμός για τη δεδομένη χρήση. Η λειτουργία της φιάλης διακόπτεται για το σφίξιμο της βαλβίδας. Όταν η φιάλη δεν λειτουργεί η βαλβίδα παραμένει κλειστή. Οι συνδέσεις διατηρούνται καθαρές και ελέγχονται τακτικά. Για την αναγνώριση του περιεχομένου μιας φιάλης χρησιμοποιείται χρωματικός κώδικας π.χ. κόκκινο για Η2, πράσινο για Ν2, κλπ. Τα σήματα και οι οδηγίες πρέπει να διαβάζονται προσεκτικά. Η φιάλη επιστρέφεται στον προμηθευτή με κλειστή τη βαλβίδα, με το προστατευτικό κάλυμμα στη θέση του και με μικρή ποσότητα αερίου ώστε να αποφεύγεται η επιμόλυνση από τον αέρα ή την υγρασία ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΦΛΕΚΤΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ ΑΠΟ ΒΑΡΕΛΙΑ: Υπάρχουν δύο αποδεκτές μέθοδοι: Με βάνα αποκλεισμού ασφαλείας η οποία απαιτεί ακόμα: * αυτόματη βαλβίδα εξαερισμού στο βαρέλι * βάνα ασφαλείας * περιέκτη μικροδιαρροών κάτω από τη βάνα * αγωγό γεφύρωσης του βαρελιού με τον υποδοχέα - περιέκτη αν ο τελευταίος είναι μεταλλικός * τον υποδοχέα περιέκτη Με αντλία ασφαλείας η οποία δεν απαιτεί τίποτα από τα παραπάνω εκτός από τον υποδοχέα - περιέκτη. 25

26 ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΒΑΡΕΛΙΩΝ: * Οι περιέκτες εύφλεκτων ουσιών που αποθηκεύονται προσωρινά πρέπει να γειώνονται και να τοποθετείται σ' αυτούς βαλβίδα εξαερισμού * Πρέπει να απαγορεύεται κάθε χρήση πηγής θερμότητας στο χώρο (κάπνισμα, γυμνή φλόγα, συγκολλήσεις, θέρμανση, κλπ.) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΑΡΕΛΙΩΝ: * Η διαχείριση των βαρελιών θα γίνεται μόνο με βιομηχανικά οχήματα (περονοφόρα, παλετοφόρα) ή χειράμαξες * Πριν τη μετάγγιση θα πρέπει να τοποθετούνται η βάνα ασφαλείας και η αυτόματη βαλβίδα εξαερισμού * Όλα τα εξαρτήματα που θα τοποθετούνται καθώς και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται θα είναι από χαλκό ή ανοξείδωτο χάλυβα ή άλλο υλικό ώστε να μην είναι δυνατή ή δημιουργία σπινθήρων κατά την τοποθέτηση ή χρήση τους ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΕΟΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ (Χ.Ο) Η διαδικασία ένταξης μιας νέας Χ.Ο. στις εν χρήσει Χ.Ο. ξεκινά από τη στιγμή που αποφασίζετε να εισαχθεί η Χ.Ο. στο χώρο της εταιρείας ανεξάρτητα αν χρησιμοποιηθεί τελικά ή όχι. Ακολουθεί ο ορισμός των X.O.: * ΑΎλες * Χ.Ο. Εργαστηρίων * Χ.Ο. Τμημάτων Υποστήριξης / Συνεργείων * Πάσης φύσεως αποθηκευμένες Χ.Ο. * Οικιακές / καταναλωτικές Χ.Ο. Η διαδικασία ένταξης αποτελείται από τα παρακάτω βήματα: Απόφαση για την αναγκαιότητα εισαγωγής νέας Χ.Ο. 26

27 Ενημέρωση του Τεχνικού Ασφαλείας Προμήθεια του Δελτίου Δεδομένων Ασφαλείας Υλικού (Δ.Α.Υ.) πριν την εισαγωγή Κοινοποίηση του Δ.Α.Υ. στον Τεχνικό Ασφαλείας Αξιολόγηση του Δ.Α.Υ. Καθορισμός της επικινδυνότητας της Χ.Ο. Ενημέρωση της Επιτροπής Διαχείρισης Χ.Ο. (Ε.ΔΙ.Χ.Ο.) από τον Τεχνικό Ασφαλείας Ενημέρωση των τμημάτων από την Ε.ΔΙ.Χ.Ο ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΥΛΙΚΟΥ Το Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας Υλικού (Δ.Α.Υ.) συντάσσεται από τον παρασκευαστή μιας Χ.Ο., πρέπει να συνοδεύει απαραίτητα τη Χ.Ο. κατά τη διακίνησή της αλλά και να αποστέλλεται στον παραλήπτη πριν την παραλαβή της Χ.Ο. και παρέχει πληροφορίες για τη Χ.Ο. Το Δ.Α.Υ. έχει συγκεκριμένη μορφή και περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Προσδιορισμό υλικού / Ταυτότητα προμηθευτή Πληροφορίες για τα συστατικά της σύνθεσης Προσδιορισμό των κινδύνων Πρώτες βοήθειες Μέτρα πυρασφάλειας Αποθήκευση και χειρισμό Έλεγχο έκθεσης / Ατομικά μέτρα προστασίας Φυσικές και χημικές ιδιότητες Σταθερότητα και δραστικότητα Τοξικολογικά στοιχεία Οικολογικά στοιχεία Διάθεση στο περιβάλλον Μεταφορά Νομοθετικό πλαίσιο Άλλες πληροφορίες Για όλες τις Χ.Ο. που βρίσκονται στο χώρο ακόμη και αυτές που είναι αποθηκευμένες χωρίς να χρησιμοποιούνται ή είναι προς απόρριψη θα πρέπει να υπάρχουν τα Δ.Α.Υ.. 27

28 Τα τμήματα του Δ.Α.Υ. που αφορούν τη χρήση του υλικού, Α' Βοήθειες, μέτρα πυροπροστασίας καθώς και τα μέτρα σε περίπτωση διαφυγής θα κοινοποιούνται στους ενδιαφερόμενους ΦΡΑΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Χ.Ο. (R - S PHRASES) Οι φράσεις R, S είναι τυποποιημένες φράσεις με τις οποίες: υποδηλώνονται οι ιδιαίτεροι κίνδυνοι τους οποίους συνεπάγεται η χρήση της ουσίας (φράσεις R) δίνονται οδηγίες ασφαλούς χρήσης της ουσίας (φράσεις S) Οι φράσεις R και S παρουσιάζονται στους ακόλουθους πίνακες: ΦΡΑΣΕΙΣ R: ΚΙΝΔΥΝΟΙ R1 R 2 R 3 R 4 R 5 R 6 R 7 R 8 R 9 R 10 R 11 R 12 R 13 R 14 R 15 R 16 R 17 Εκρηκτικό σε ξηρή κατάσταση. Κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά και άλλες πηγές ανάφλεξης. Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης. Σχηματίζει πολύ ευαίσθητες εκρηκτικές μεταλλικές ενώσεις. Θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. Εκρηκτικό σε επαφή ή χωρίς επαφή με τον αέρα. Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Η επαφή με υλικό καύσιμο μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με καύσιμα υλικά. Εύφλεκτο. πολύ εύφλεκτο. Εξαιρετικά εύφλεκτο. Εξαιρετικά εύφλεκτο υγροποιημένο αέριο. Αντιδρά βίαια με νερό. Σε επαφή με νερό εκλύει εξαιρετικά εύφλεκτα αέρια. Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με οξειδωτικές ουσίες. Αυτοαναφλέγεται στον αέρα. 28

29 R 18 R 19 R 20 R21 R 22 R 23 R 24 R25 R26 R 27 R 28 R 29 R 30 R 31 R 32 R 33 R 34 R 35 R 36 R 37 R 38 R 39 R 40 R 41 R 42 R 43 R 44 R 45 R 46 R 47 R 48 R 49 Κατά τη χρήση μπορεί να σχηματίσει εύφλεκτα εκρηκτικά μείγματα ατμού - αέρα. Μπορεί να σχηματίσει εκρηκτικά υπεροξείδια. Επιβλαβές όταν εισπνέεται. Επιβλαβές σε επαφή με το δέρμα. Επιβλαβές σε περίπτωση κατάποσης. Τοξικό όταν εισπνέεται. Τοξικό σε επαφή με το δέρμα. Τοξικό σε περίπτωση κατάποσης. Πολύ τοξικό όταν εισπνέεται. Πολύ τοξικό σε επαφή με το δέρμα. Πολύ τοξικό σε περίπτωση κατάποσης. Σε επαφή με το νερό ελευθερώνονται τοξικά αέρια. Κατά τη χρήση γίνεται πολύ εύφλεκτο. Σε επαφή με οξέα ελευθερώνονται τοξικά αέρια. Σε επαφή με οξέα ελευθερώνονται πολύ τοξικά αέρια. Κίνδυνος αθροιστικών επιδράσεων. Προκαλεί εγκαύματα. Προκαλεί σοβαρά εγκαύματα. Ερεθίζει τα μάτια. Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα. Κίνδυνος πολύ σοβαρών μονίμων βλαβών υγείας. Πιθανοί κίνδυνοι μονίμων βλαβών υγείας. Κίνδυνοι σοβαρών οφθαλμικών βλαβών. Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση όταν εισπνέεται. Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση σε επαφή με το δέρμα. Κίνδυνος έκρηξης όταν θερμανθεί σε κλειστή ατμόσφαιρα. Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Μπορεί να προκαλέσει κληρονομικές γενετικές βλάβες. Μπορεί να προκαλέσει εκ γενετής παραμορφώσεις. Κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ύστερα από παρατεταμένη έκθεση. Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο όταν εισπνέεται. Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς. 29

30 R 50 R 51 R 52 R 53 R 54 R 55 R 56 R 57 R 58 R 59 R60 R 61 R 62 R 63 R64 R 65 R 66 R67 Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς. Επιβλαβές για τους υδρόβιους οργανισμούς. Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον. Τοξικό για τη χλωρίδα. Τοξικό για τη πανίδα. Τοξικό για τους οργανισμούς του εδάφους. Τοξικό για τις μέλισσες. Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επικίνδυνο για τη στιβάδα του όζοντος. Μπορεί να εξασθενίσει τη γονιμότητα. Μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης. Πιθανός κίνδυνος για εξασθένηση της γονιμότητας. Πιθανός κίνδυνος δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης. Μπορεί να βλάψει τα βρέφη που τρέφονται με μητρικό γάλα. Επιβλαβές : μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης. Επαναλαμβανόμενη έκθεση μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα του δέρματος και σπάσιμο. Ατμοί μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία και ζάλη. Πιθανός κίνδυνος μη αναστρέψιμων επιπτώσεων. ΦΡΑΣΕΙΣ S: Προφυλάξεις S 1 Να φυλάσσεται κλειδωμένο. S 2 Μακριά από παιδιά. S3 Να φυλάσσεται σε δροσερό μέρος. S 4 Μακριά από κατοικημένους χώρους. S 5 Να διατηρείται το περιεχόμενο μέσα σε... S 6 Να διατηρείται σε ατμόσφαιρα... S 7 Το δοχείο να διατηρείται ερμητικά κλεισμένο. 30

31 S 8 Το δοχείο να προστατεύεται αϊτό υγρασία. S 9 Το δοχείο να διατηρείται σε καλά αεριζόμενο χώρο. S 10 Το περιεχόμενο να διατηρείται σε υγρασία. S11 Να αποφεύγεται η επαφή με τον αέρα. S 12 Να διατηρείται το δοχείο ερμητικά κλεισμένο. S 13 Μακριά από τρόφιμα. S 14 Μακριά από... S 15 Μακριά από θερμότητα. S 16 Μακριά από πηγές ανάφλεξης. S 17 Μακριά από καύσιμες ύλες. S 18 Χειριστείτε και ανοίξτε το δοχείο προσεκτικά. S 20 Μην τρώτε ή πίνετε όταν το χρησιμοποιείτε. Μην αναπνέετε τη σκόνη. S 22 S 23 Μην αναπνέετε αέρια - αναθυμιάσεις - ατμούς εκνεφώματα S 24 Αποφεύγετε την επαφή ρε το δέρμα. S 25 Αποφεύγετε την επαφή με τα μάτια. S 26 Σε περίπτωση επαφής με τα μάτια πλύνετε τα αμέσως με άφθονο νερό και ζητήστε ιατρική συμβουλή. S 27 Αφαιρέστε αμέσως όλα τα ενδύματα που έχουν μολυνθεί. S 28 Σε περίπτωση επαφής με το δέρμα, πλυθείτε αμέσως με άφθονο... S 29 Μην αδειάζετε το περιεχόμενο στην αποχέτευση. S 30 Ποτέ μην προσθέτετε νερό στο προϊόν αυτό. S 31 Κρατήστε το μακριά από εκρηκτικές ύλες. S 33 Λάβετε προστατευτικά μέτρα έναντι ηλεκτροστατικών εκκενώσεων. S 34 Αποφύγετε την κρούση και την τριβή. S 35 Το υλικό και ο περιέκτης του πρέπει να διατεθούν με ασφαλή τρόπο. S 36 Να φοράτε κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία. S 37 Να φοράτε κατάλληλα γάντια. S 38 Σε περίπτωση ανεπαρκούς αερισμού, χρησιμοποιείτε κατάλληλη αναπνευστική συσκευή. S 39 Χρησιμοποιείτε συσκευή προστασίας ματιών - προσώπου. S 40 Για τον καθαρισμό του δαπέδου και όλων των αντικειμένων που έχουν μολυνθεί από το υλικό αυτό χρησιμοποιείτε... 31

32 S 41 Σε περίπτωση πυρκαγιάς και / ή έκρηξης μην αναπνέετε τους καπνούς. S 42 Κατά τη διάρκεια ψεκασμού χρησιμοποιείτε κατάλληλη αναπνευστική συσκευή. S 43 Σε περίπτωση πυρκαγιάς χρησιμοποιείτε... S 44 Σε περίπτωση που νιώσετε αδιαθεσία, ζητήστε ιατρική συμβουλή. S 45 Σε περίπτωση ατυχήματος ή αν αισθανθείτε αδιαθεσία ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή. S 46 Σε περίπτωση κατάποσης ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και δείξτε αυτό το δοχείο ή την ετικέτα. S 47 Να διατηρείται σε θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει τους... C. S 48 Να διατηρείται υγρό με... S 49 Διατηρείται μόνο μέσα στο αρχικό δοχείο. S 50 Να μην αναμιχθεί με... S 51 Να χρησιμοποιείται μόνο σε καλά αεριζόμενο χώρο. S 52 Δεν συνίσταται η χρήση σε ευρείες επιφάνειες σε εσωτερικούς χώρους. S 53 Αποφεύγετε την έκθεση - εφοδιαστείτε με τις ειδικές οδηγίες πριν από τη χρήση. S 54 Εξασφαλίστε τη συγκατάθεση των αρχών πριν από τη διάθεση του σε μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων. S 55 Χρησιμοποιείστε το με τον κατάλληλο τρόπο πριν να το αποχετεύσετε ή να το διαθέσετε στο υδάτινο περιβάλλον. S 56 Το υλικό αυτό και ο περιέκτης του να εναποτεθούν σε χώρο συλλογής επικινδύνων ή ειδικών αποβλήτων. S 57 Να χρησιμοποιηθεί το κατάλληλο περίβλημα για να αποφευχθεί μόλυνση του περιβάλλοντος. S 58 Πρέπει να διατίθεται σαν επικίνδυνο απόβλητο. S 59 Ζητήστε πληροφορίες από τον παραγωγό - προμηθευτή για ανάκτηση - ανακύκλωση. S 60 Το υλικό και ο περιέκτης του να θεωρηθούν κατά τη διάθεσή τους επικίνδυνα απόβλητα. S 61 Αποφεύγετε τη διάθεσή του στο περιβάλλον. Συμβουλευθείτε τις ειδικές οδηγίες - δελτίο δεδομένων ασφαλείας. S 62 Σε περίπτωση κατάποσης να μην προκληθεί εμετός : ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και δείξτε την ετικέτα. S 63 Σε περίπτωση ατυχήματος από κατάποση : το θύμα να μεταφερθεί σε καθαρό αέρα και να αναπαυθεί. 32

33 S 64 Σε περίπτωση που καταποθεί, ξεπλύνετε το στόμα σας με νερό (μόνο εάν το άτομο έχει τις αισθήσεις του). Επισήμανση περιεκτών Η επισήμανση μπορεί να εφαρμοστεί σε περιέκτες, σωληνώσεις και χώρους. Αναλυτικότερα έχουμε: Επισήμανση περιεκτών Σκοπός της επισήμανσης είναι η αναγνώριση του περιεχομένου του περιέκτη και η προειδοποίηση για την επικινδυνότητα του. Η επισήμανση (επικολούμενη ετικέτα) θα πρέπει να ακολουθεί τα νομοθετημένα πρότυπα, να είναι ευανάγνωστη, σε κατανοητή γλώσσα για το χρήστη και να περιέχει τις παρακάτω βασικές πληροφορίες για την περιεχόμενη χημική ουσία: το εμπορικό όνομα του υλικού τη σύνθεσή του τα στοιχεία του παρασκευαστή και του διανομέα την ημερομηνία λήξης του το σύμβολο ή σύμβολα επικινδυνότητάς του τις προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται τις Α' βοήθειες σε περίπτωση υπερβολικής έκθεσης τον τύπο πυροσβεστήρα που πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση πυρκαγιάς τη διαδικασία που ακολουθείται μετά από διαρροή του υλικού το είδος των περιεκτών αποθήκευσης τα Μ.Α.Π. που πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τη διαχείριση του υλικού τη διαδικασία απόρριψης του υλικού 2.14 ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΣΩΛΗΝΩΣΕΩΝ & ΧΩΡΩΝ Επισήμανση σωληνώσεων Η επισήμανση στις σωληνώσεις χρησιμοποιείται σε περίπτωση που δεν έχουν τοποθετηθεί ειδικά σήματα που δίνουν πληροφορίες προφύλαξης. Ο χρωματικός κώδικας είναι αποδεκτός όταν υπάρχει η κατάλληλη επεξήγηση αναρτημένη σε εμφανές για όλους σημείο. 33

34 Επισήμανση χώρων Στους χώρους διαχείρισης χημικών ουσιών θα πρέπει να υπάρχει κατ' ελάχιστο η ακόλουθη σήμανση: Σήματα ασφαλείας για την επικινδυνότητα της χημικής ουσίας, τη θέση των πυροσβεστήρων, τον εξοπλισμό, τις εξόδους διαφυγής, τους πλύντες ματιών και ντους, τον εξοπλισμό διαρροών χημικών ουσιών, τη χρήση Μ.Α.Π., την απαγόρευση του καπνίσματος Ειδικά σήματα απαγόρευσης εισόδου σε μη εξουσιοδοτημένα άτομα, ονομασίας χημικών ουσιών, καταλόγου χημικών ουσιών στο χώρο και R - S φράσεων, επεξήγησης συμβόλων επικινδυνότητας και προληπτικών μέτρων, απαγόρευσης εστίασης στο χώρο, περιγραφής ασφαλών πρακτικών, κανόνων ασφαλείας στα εργαστήρια και μεταφοράς χημικών ουσιών με περονοφόρα ΣΥΜΒΟΛΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ: Σύμβολο Κινδύνου Ενδείξεις κινδύνου Xn Xi Βλαβερό Ερεθιστικό Harmful Irritant C Διαβρωτικό Corrosive T T+ Τοξικό Πολύ τοξικό Toxic Very toxic F F+ Πολύ εύφλεκτο Εξαιρετικά εύφλεκτο Highly or Extremely Flammable E Εκρηκτικό Explosive 34

35 O Οξειδωτικό Oxidizing N Επικίνδυνο για το Περιβάλλον Dangerous for the environment ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1) ΒΕΝΖΙΝΕΣ Βενζίνες-προσδιορισμός κινδύνων Ασφάλεια Εξαιρετικά εύφλεκτο υγρό, αναφλέγεται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Κίνδυνος άμεσου σχηματισμού εκρηκτικού μίγματος ατμών/αέρα. Επικίνδυνες συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να συσσωρευτούν σε όχι καλά αεριζόμενους χώρους. Οι ατμοί, ως βαρύτεροι του αέρα, επικάθονται στο έδαφος, εκτείνονται σε μεγάλη απόσταση ανάλογα με την φορά του ανέμου, με μεγάλη πιθανότητα να συναντήσουν πηγή ανάφλεξης. 35

36 Κίνδυνος συσσώρευσης ηλεκτροστατικών φορτίων στο υγρό, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εμπρηστική ηλεκτρική εκκένωση. Υγεία Περιέχει τοξικά συστατικά και πρόσθετα τα οποία σε συνθήκες καλής χρήσης & πρακτικής δεν προκαλούν βλάβη στην υγεία. Λόγω υψηλής πτητικότητας, όταν δεν λαμβάνονται προφυλάξεις ή γίνονται λάθος χειρισμοί, οι ατμοί μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό σε μάτια, μύτη, λαιμό. Σε ακραίες περιπτώσεις νάρκωση ή και θάνατο. Το βενζόλιο είναι επιβλαβές μόνο σε συγκεντρώσεις >0,1%μ/μ. Βενζίνες-προσδιορισμός κινδύνων/ταξινόμηση επικινδυνότητας Κίνδυνοι για το περιβάλλον Ρύπανση της θάλασσας με βενζίνη μπορεί να προκαλέσει θάνατο σε υδρόβιους οργανισμούς. Ρύπανση εδάφους με μεγάλες ποσότητες βενζίνης μπορεί να προκαλέσει διείσδυση του προϊόντος σε υδροφόρους ορίζοντες. Ταξινόμηση επικινδυνότητας Εξαιρετικά εύφλεκτο. Καρκινογόνο. Επιβλαβές. Επικίνδυνο για το περιβάλλον. Βενζίνες-τοξικολογικά στοιχεία Δέρμα Συχνή ή παρατεταμένη επαφή προκαλεί ερεθισμό,χημικό έγκαυμα και πιθανόν δερματίτιδα λόγω αφαίρεσης του στρώματος λίπους του δέρματος. 36

37 Μάτια Επαφή του υγρού με τα μάτια ή έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ατμών βενζίνης προκαλεί ερεθισμό. Εισπνοή Εισπνοή ατμών προκαλεί ερεθισμό των βλεννογόνων του αναπνευστικού συστήματος και βήχα. Έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις, ακόμα και για λίγα λεπτά, προκαλεί ζάλη, πονοκέφαλο, ναυτία, ίλιγγο. Παρατεταμένη εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων επιφέρει καρδιακή αρρυθμία, λιποθυμία, νάρκωση ακόμη και θάνατο από ασφυξία λόγω παράλυσης του κεντρικού νευρικού συστήματος από την ναρκωτική και ασφυξιογόνο δράση των ατμών που εκτοπίζουν τον αέρα, μειώνοντας το οξυγόνο. Παρατεταμένη και επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις βενζίνης μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο αιμοποιητικό σύστημα (λόγω παρουσίας βενζολίου) και το περιφερειακό νευρικό σύστημα (λόγω παρουσίας εξανίου). Κατάποση Απορρόφηση αργή από την πεπτική οδό και πρόκληση διαταραχών στο γαστρεντερικό σύστημα. Να μην επιδιώκεται εμετός. Εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες (απευθείας ή μετά από εμετό), προκαλεί πνευμονικό οίδημα ή πνευμονία. Μέσα ατομικής προστασίας(μαπ) Όταν υπάρχει πιθανότητα επαφής με δέρμα, επιβάλλεται χρήση αδιαπέραστων γαντιών νεοπρενίου και καταλλήλων στολών εργασίας. Χρήση γυαλιών ή προσωπίδων για προστασία ματιών. Χρήση μασκών προσώπου με φίλτρα για υδρογονάνθρακες σε περιπτώσεις διαρροών. Σε μεγάλες διαρροές χρήση αναπνευστικών συσκευών, αδιαπέραστης στολής, μπότες, γάντια. Βενζίνες-πρώτες βοήθειες Γενικές οδηγίες Απαραίτητη η απομόνωση της περιοχής από όλες τις πηγές ανάφλεξης. Ο χώρος που θα μεταφερθεί ο προσβληθείς πρέπει να είναι καλά αεριζόμενος. 37

38 Ο ρουχισμός προτού αφαιρεθεί πρέπει να βραχεί με νερό για αποφυγή κινδύνου στατικού ηλεκτρισμού. Εισπνοή Μεταφορά σε περιβάλλον ήσυχο και δροσερό με καλό αερισμό. 1. Αν διατηρεί τις αισθήσεις του: Τοποθέτηση σε ύπτια θέση με τα πόδια ελαφρά υψωμένα. Χαλάρωμα ζώνης, κολάρου, σκέπασμα με κουβέρτα. Κλήση ιατρικής βοήθειας. 2. Αν δεν έχει αισθήσεις ή διατηρεί αλλά αναπνέει δύσκολα: Άμεση κλήση ιατρικής βοήθειας. Τοποθέτηση σε ύπτια θέση με τα πόδια ελαφριά υψωμένα. Χαλάρωμα ζώνης, κολάρου, σκέπασμα με κουβέρτα. Παροχή οξυγόνου. Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις. 3. Αν δεν αναπνέει: Άμεση κλήση ιατρικής βοήθειας. Τοποθέτηση σε ύπτια θέση με πόδια ελαφριά υψωμένα. Χαλάρωμα ζώνης, κολάρου, σκέπασμα με κουβέρτα. Εφόσον η αναπνοή επανέλθει, παροχή οξυγόνου. Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις. Βενζίνες-οικολογικά στοιχεία Συστατικά της θεωρούνται τοξικά για την υδρόβια ζωή, αλλά λόγω της υψηλής πτητικότητας εξαφανίζονται γρήγορα από το νερό. Δεν είναι άμεσα βιοαποικοδομήσιμη αλλά πολλά από τα μεμονωμένα συστατικά της βιοαποικοδομούνται γρήγορα. Σε περίπτωση διαρροής στο έδαφος, το μεγαλύτερο ποσοστό εξατμίζεται ενώ το υπόλοιπο απορροφάται από τα απώτερα αερόβια στρώματα του εδάφους και βιοαποικοδομείται. 38

39 Σε περίπτωση διαρροής στο έδαφος υπάρχει ενδεχόμενο να γίνει εισχώρηση συστατικών βενζίνης στο έδαφος από τα βρόχινα ύδατα. Αρωματικές ενώσεις θα προχωρήσουν μέχρι τον υδροφόρο ορίζοντα και εκεί θα βιοαποικοδομηθούν. Επειδή η αναερόβια βιοαποικοδόμηση του βενζολίου είναι δύσκολη, υπάρχει ενδεχόμενο το βενζόλιο να προχωρήσει στον υδροφόρο ορίζοντα. 3.2) ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Πετρέλαια-προσδιορισμός κινδύνων Ασφάλεια Κίνδυνος για φωτιά αν το προϊόν θερμανθεί σε θερμοκρασία υψηλότερη από το σημείο ανάφλεξης (55 0c). Μετά την ανάφλεξη καίγεται βίαια. Η χαμηλή, σχετικά,πτητικότητα μειώνει τον κίνδυνο σχηματισμού εκρηκτικής ατμόσφαιρας. Κίνδυνος συσσώρευσης ηλεκτροστατικών φορτίων στο υγρό, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εμπρηστική ηλεκτρική εκκένωση. Υγεία Περιέχει τοξικά συστατικά τα οποία σε συνθήκες καλής χρήσης & πρακτικής δεν προκαλούν βλάβη στην υγειά. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος έκθεσης σε ατμούς πετρελαίου λόγω χαμηλής πτητικότητας. Η παρουσία πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στο πετρέλαιο θεωρείται επιβλαβής, όταν όμως λαμβάνονται οι απαραίτητες προφυλάξεις οι κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται αφού η αποθήκευση και οι χειρισμοί γίνονται σε κλειστά συστήματα. 39

40 Κίνδυνοι για το περιβάλλον Ρύπανση υδατίνου αποδέκτη με πετρέλαιο μπορεί να προκαλέσει θνησιμότητα σε υδρόβιους οργανισμούς. Ρύπανση του εδάφους με μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, μπορεί να προκαλέσει διείσδυση μέρους του προϊόντος σε υδροφόρους ορίζοντες. Ταξινόμηση επικινδυνότητας Επιβλαβές. Καρκινογόνο. Επικίνδυνο για το περιβάλλον. Πετρέλαια-τοξικολογικά στοιχεία. Δέρμα Παρατεταμένη ή και επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα, είναι δυνατόν να προκαλέσει ξηρότητα, ερεθισμό, δερματίτιδα. Σε περιπτώσεις μη τήρησης των κανόνων ατομικής υγιεινής κατά την παρατεταμένη ή/και επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα, δημιουργούνται σπυριά και ελιές που πιθανόν να εξελιχθούν σε κακοήθη ογκίδια. Μάτια Επαφή των ματιών με σταγονίδια υγρού, επιφέρει παροδικό οξύ πόνο και κοκκίνισμα. Έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ομίχλης ή ατμών πετρελαίου επιφέρει ελαφρύ ερεθισμό των ματιών. Εισπνοή Λόγω της χαμηλής πτητικότητας του πετρελαίου δεν υπάρχει κίνδυνος για εισπνοή (σε συνήθη θερμοκρασία). Σε υψηλές θερμοκρασίες και σε συνθήκες ανεπαρκούς αερισμού, εισπνοή ατμών επιφέρει ερεθισμό σε μύτη-λαιμό, πονοκέφαλο, ναυτία και σύγχυση. 40

41 Πετρέλαια-τοξικολογικά στοιχεία. Εισπνοή Παρατεταμένη εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων ατμών πετρελαίου, οδηγεί σε καταστολή του αναπνευστικού και νευρικού συστήματος με κατάληξη την απώλεια αισθήσεων. Έκθεση σε συγκεντρώσεις ομίχλης πετρελαίου κίνησης άνω των 5mg/m3 προκαλεί ερεθισμό στις βλεννώδεις μεμβράνες της ανωτέρας αναπνευστικής οδού. Κατάποση Σε περιπτώσεις κατάποσης μεγάλης ποσότητας πετρελαίου, επέρχεται ερεθισμός της γαστρεντερικής οδού. Εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες απευθείας ή μετά από εμετό, επιφέρει βλάβη στους ιστούς των πνευμόνων, με πιθανό κίνδυνο για χημική πνευμονίτιδα(σε σοβαρές περιπτώσεις ίσως και θάνατο). Πρώτες βοήθειες Ενέργειες ίδιες με αυτές για βενζίνη. Πετρέλαια-περιορισμός/έλεγχος έκθεσης εργαζομένων. Αποφυγή κατάποσης, επαφής με τα μάτια, το δέρμα καθώς και εισπνοής των ατμών. Σε συνήθεις συνθήκες είναι απίθανο να υπάρξει επικίνδυνη έκθεση σε ατμούς. Η πιο επικίνδυνη οδός έκθεσης θεωρείται η παρατεταμένη επαφή με το δέρμα. Ο καθαρισμός, η επιθεώρηση και η συντήρηση δεξαμενών πετρελαίου απαιτεί ειδικές προφυλάξεις: έκδοση αδειών εργασίας άδειασμα δεξαμενών από το προϊόν, αερισμός. Η είσοδος σε κλειστούς χώρους δεν επιτρέπεται όταν η συγκέντρωση του διαθέσιμου οξυγόνου είναι κάτω από 20% (μόνο με αναπνευστική συσκευή). Μέσα ατομικής προστασίας Όταν υπάρχει πιθανότητα επαφής με δέρμα, επιβάλλεται χρήση αδιαπέραστων γαντιών νεοπρενίου και κατάλληλων στολών εργασίας. Χρήση γυαλιών ή προσωπίδων για προστασία ματιών. 41

42 Χρήση μασκών προσώπου με φίλτρα για υδρογονάνθρακες σε περιπτώσεις διαρροών. Σε μεγάλες διαρροές χρήση αναπνευστικών συσκευών, αδιαπέραστης στολής, μπότες, γάντια. Σε περίπτωση αντιμετώπισης φωτιάς μεγάλης έκτασης απαιτούνται πυράντοχες στολές και αναπνευστικές συσκευές. Ο προστατευτικός ρουχισμός πρέπει να πλένεται καλά μετά από κάθε χρήση εάν έρθει σε επαφή με το προϊόν. Τα παπούτσια που έχουν εμποτιστεί πρέπει να πετώντας. Συνιστάται η εγκατάσταση ντους ασφαλείας και οφθαλμοπλυντηρίδων στους χώρους εργασίας. Πετρέλαια-οικολογικά στοιχεία. Σε περίπτωση διαρροής στη θάλασσα δημιουργείται στρώμα υδρογονανθράκων που επιπλέει στην επιφάνεια. Τα ελαφρύτερα συστατικά εξατμίζονται ενώ τα βαρύτερα βιοαποικοδομούνται με τον αέρα με βράδυ ρυθμό. Διαρροή σε μεγάλες ποσότητες στη θάλασσα προκαλεί θνησιμότητα στους υδρόβιους οργανισμούς και μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον. Η αποκατάσταση απαιτεί αρκετές εβδομάδες. Σε περίπτωση μικρής διαρροής στο έδαφος, γίνεται απορρόφηση από τα ανώτερα αερόβια στρώματα και αποικοδόμηση παρουσία οξυγόνου. Σε μεγάλες ποσότητες εισχωρεί στα αναερόβια στρώματα του εδάφους όπου οι ρυθμοί αποικοδόμησης είναι μηδενικοί, με πιθανότητα εισόδου στον υδροφόρο ορίζοντα. 3.3) ΚΗΡΟΖΙΝΗ/WHITE SPIRIT Κηροζίνη/white spirit-προσδιορισμός κινδύνων Ασφάλεια Εύφλεκτο υγρό, κίνδυνος σχηματισμού εκρηκτικού μίγματος ατμών με τον αέρα. Επικίνδυνες συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να συσσωρεύονται σε χώρους με ελλιπή αερισμό και σχετικά αυξημένη θερμοκρασία. 42

43 Οι ατμοί επικάθονται στο έδαφος, εκτείνονται σε μεγάλη απόσταση, ανάλογα με τη διεύθυνση του ανέμου, με πιθανότητα να συναρτήσουν πηγή ανάφλεξης. Κίνδυνος συσσώρευσης ηλεκτροστατικών φορτίων στο υγρό, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εμπρηστική ηλεκτρική εκκένωση. Υγεία Περιέχει τοξικά συστατικά τα οποία σε συνθήκες καλής χρήσης και πρακτικής δεν προκαλούν βλάβη στην υγεία εφόσον αποφεύγεται η εισπνοή ατμών και η επαφή με το δέρμα. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος έκθεσης σε ατμούς λόγω σχετικά χαμηλής πτητικότητας. Η παρουσία πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων θεωρείται επιβλαβής, όταν όμως λαμβάνονται οι απαραίτητες προφυλάξεις οι κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται αφού η αποθήκευση και οι χειρισμοί γίνονται σε κλειστά συστήματα Κίνδυνοι για το περιβάλλον Ρύπανση υδάτινου αποδέκτη μπορεί να προκαλέσει θνησιμότητα σε υδρόβιους οργανισμούς (μόνο για κηροζίνη). Ρύπανση του εδάφους με μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει διείσδυση μέρους του προϊόντος σε υδροφόρους ορίζοντες. Ταξινόμηση επικινδυνότητας Εύφλεκτο Επιβλαβές Επικίνδυνο για το περιβάλλον (μονό για κηροζίνη) Κηροζίνη/white spirit -τοξικολογικά στοιχεία Δέρμα Παρατεταμένη ή και επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα, είναι δυνατόν να προκαλέσει ξηρότητα, ερεθισμό, δερματίτιδα. Μάτια Επαφή των ματιών με το υγρό επιφέρει παροδικό ερεθισμό. 43

44 Έκθεση σε νέφος σταγονιδίων επιφέρει επίσης παροδικό ερεθισμό ενώ παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να προκαλέσει επιπεφυκίτιδα. Εισπνοή Λόγω της σχετικά χαμηλής πτητικότητας του πετρελαίου δεν υπάρχει κίνδυνος για εισπνοή (σε συνήθη θερμοκρασία). Σε περίπτωση εισπνοής ατμών κηροζίνης επέρχεται ερεθισμός της άνω αναπνευστικής οδού. Έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ατμών ή νέφους σταγονιδίων ακόμη και για λίγα λεπτά προκαλεί ζάλη, πονοκέφαλο, ναυτία, ίλιγγο. Παρατεταμένη έκθεση σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις ατμών, επιφέρει ναρκωτική δράση που οδηγεί σε απώλεια αισθήσεων, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να επέλθει θάνατος από ασφυξία, λόγω παράλυσης του κεντρικού νευρικού συστήματος. Κατάποση Απορροφάται αργά από το πεπτικό σύστημα και προκαλεί ερεθισμό στο στόμα, το λάρυγγα και την γαστρεντερική οδό. Σε περίπτωση κατάποσης μεγάλης ποσότητας, επέρχονται διαταραχές στο γαστρεντερικό σύστημα συνοδευόμενες από σπασμούς και κώμα. Εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες απευθείας ή μετά από εμετό, προκαλεί πνευμονικό οίδημα ή πνευμονία. Πρώτες βοήθειες Ενέργειες ίδιες με αυτές για βενζίνη Κηροζίνη/white spirit -περιορισμός/έλεγχος έκθεσης εργαζομένων Αποφυγή κατάποσης, επαφής με τα ματιά, το δέρμα καθώς και εισπνοής των ατμών. Σε συνήθεις συνθήκες είναι απίθανο να υπάρξει επικίνδυνη έκθεση σε ατμούς. Η πιο επικίνδυνη οδός έκθεσης θεωρείται η παρατεταμένη επαφή με το δέρμα. Ο καθαρισμός, η επιθεώρηση και η συντήρηση δεξαμενών απαιτεί ειδικές προφυλάξεις: έκδοση αδειών εργασίας άδειασμα δεξαμενών από το προϊόν, αερισμός. Η είσοδος σε κλειστούς χώρους δεν επιτρέπεται όταν η συγκέντρωση του διαθέσιμου οξυγόνου είναι κάτω από 20% (μόνο με αναπνευστική συσκευή) 44

45 Μέσα ατομικής προστασίας Όταν υπάρχει πιθανότητα επαφής με δέρμα, επιβάλλεται χρήση αδιαπέραστων γαντιών νεοπρενίου και καταλλήλων στολών εργασίας. Χρήση γυαλιών ή προσωπίδων για προστασία ματιών. Χρήση μασκών προσώπου με φίλτρα για υδρογονάνθρακες σε περιπτώσεις διαρροών. Σε μεγάλες διαρροές χρήση αναπνευστικών συσκευών, αδιαπέραστης στολής, μπότες, γάντια. Σε περίπτωση αντιμετώπισης φωτιάς μεγάλης έκτασης απαιτούνται πυράντοχες στολές και αναπνευστικές συσκευές. Ο προστατευτικός ρουχισμός πρέπει να πλένεται καλά μετά από κάθε χρήση εάν έρθει σε επαφή με το προϊόν. Τα παπούτσια που έχουν εμποτιστεί πρέπει να πετιούνται. Συνιστάται η εγκατάσταση ντους ασφαλείας και οφθαλμοπλυντηρίδων στους χώρους εργασίας. Κηροζίνη/white spirit -οικολογικά στοιχεία Σε περίπτωση διαρροής στη θάλασσα δημιουργείται στρώμα υδρογονανθράκων που επιπλέει στην επιφάνεια. Τα ελαφρύτερα συστατικά εξατμίζονται ενώ τα βαρύτερα βιοαποικοδομούνται με τον αέρα με βραδύ ρυθμό Διαρροή σε μεγάλες ποσότητες στη θάλασσα προκαλεί θνησιμότητα στους υδρόβιους οργανισμούς και μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον. Η αποκατάσταση απαιτεί αρκετές εβδομάδες (μόνο για κηροζίνη) Σε περίπτωση μικρής διαρροής στο έδαφος, γίνεται απορρόφηση από τα ανώτερα αερόβια στρώματα και αποικοδόμηση παρουσία οξυγόνου. Σε μεγάλες ποσότητες εισχωρεί στα αναερόβια στρώματα του εδάφους όπου οι ρυθμοί αποικοδόμησης είναι μηδενικοί, με πιθανότητα εισόδου στον υδροφόρο ορίζοντα. 3.4) ΜΑΖΟΥΤ Μαζούτ Προσδιορισμός κινδύνων. Ασφάλεια Κίνδυνος για φωτιά αν το προϊόν θερμανθεί σε θερμοκρασία υψηλότερη από το σημείο ανάφλεξης (66 0c). 45

46 Κίνδυνος έκρηξης/ανάφλεξης σε περιπτώσεις που το προϊόν έρθει σε επαφή με θερμές επιφάνειες Παρότι δεν ταξινομείται σαν εύφλεκτο, είναι δυνατόν να δημιουργηθούν ατμοί ελαφρών υδρογονανθράκων στο άνω τμήμα των δεξαμενών αποθήκευσης σε συγκεντρώσεις αναφλεξιμότητας, λόγω θέρμανσης (ακόμα και σε θερμοκρασίες χαμηλότερες του σημείου ανάφλεξης). Υγεία Περιέχει τοξικά συστατικά τα οποία σε συνθήκες καλής χρήσης και πρακτικής δεν προκαλούν βλάβη στην υγεία εφόσον αποφεύγεται η επαφή με το δέρμα. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος έκθεσης σε ατμούς λόγω χαμηλής πτητικότητας. Η παρουσία πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στο μαζούτ θεωρείται επιβλαβής, όταν όμως λαμβάνονται οι απαραίτητες προφυλάξεις οι κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται αφού η αποθήκευση και οι χειρισμοί γίνονται σε κλειστά συστήματα Μαζούτ-προσδιορισμός κινδύνων/ταξινόμηση επικινδυνότητας Κίνδυνοι για το περιβάλλον Ρύπανση υδάτινου αποδέκτη με μαζούτ μπορεί να προκαλέσει θνησιμότητα σε υδρόβιους οργανισμούς. Ρύπανση του εδάφους με μεγάλες ποσότητες μαζούτ, μπορεί να προκαλέσει διείσδυση μέρους του προϊόντος σε υδροφόρους ορίζοντες Ταξινόμηση επικινδυνότητας Καρκινογόνο Επικίνδυνο για το περιβάλλον Μαζούτ-τοξικολογικά στοιχεία Δέρμα Λόγω της υψηλής θερμοκρασίας αποθήκευσης του προϊόντος, υπάρχει κίνδυνος εγκαυμάτων. 46

47 Παρατεταμένη ή/και επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα (άμεσης ή έμμεσης μέσω ρουχισμού εμποτισμένου με μαζούτ), όταν δεν τηρούνται οι κανόνες ατομικής υγιεινής, προκαλεί ερεθισμό και ακολούθως δερματίτιδα. Σε σοβαρές περιπτώσεις η επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα πιθανόν επιφέρει μόνιμη δερματοπάθεια που μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο του δέρματος λόγω των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων. Μάτια Επαφή των ματιών με σταγονίδια υγρού ή έκθεση σε ομίχλη υψηλής συγκέντρωσης (λόγω θέρμανσης) επιφέρει ερεθισμό και παροδική ενόχληση. Εισπνοή Λόγω της χαμηλής πτητικότητας του μαζούτ δεν υπάρχει κίνδυνος για εισπνοή (σε συνήθη θερμοκρασία) Ομίχλη/ατμοί μαζούτ εκλύονται στις αυξημένες θερμοκρασίες αποθήκευσης του προϊόντος Σε συνθήκες ανεπαρκούς αερισμού και υψηλών θερμοκρασιών, έκθεση σε ομίχλη υψηλής συγκέντρωσης, επιφέρει σταδιακά ερεθισμό στην μύτη και τον λαιμό, πονοκέφαλο, ναυτία και σύγχυση Παρατεταμένη εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων ατμών μαζούτ, οδηγεί σε καταστολή του αναπνευστικού και νευρικού συστήματος με κατάληξη την απώλεια αισθήσεων. Με σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας εκλύεται υδρόθειο το οποίο είναι ιδιαίτερα τοξικό. Η παρατεταμένη εισπνοή του υδρόθειου εξοικειώνει την όσφρηση με αποτέλεσμα να μεγαλώνει ο κίνδυνος της απώλειας των αισθήσεων και της δηλητηρίασης. Κατάποση Σε περιπτώσεις κατάποσης μεγάλης ποσότητας μαζούτ, επέρχεται ερεθισμός της γαστρεντερικής οδού. Εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες απευθείας ή μετά από εμετό, επιφέρει βλάβη στους ιστούς των πνευμόνων, με πιθανό κίνδυνο για χημική πνευμονίτιδα(σε σοβαρές περιπτώσεις ίσως και θάνατο). Πρώτες βοήθειες Ενέργειες ίδιες με αυτές για βενζίνη Μαζούτ-περιορισμός/έλεγχος έκθεσης εργαζομένων 47

48 Αποφυγή κατάποσης, επαφής με τα μάτια, το δέρμα καθώς και εισπνοής των ατμών. Σε συνήθεις συνθήκες είναι απίθανο να υπάρξει επικίνδυνη έκθεση σε ατμούς. Η πιο επικίνδυνη οδός έκθεσης θεωρείται η παρατεταμένη επαφή με το δέρμα. Αποφυγή επαφής με σωληνώσεις που δεν έχουν μόνωση (κίνδυνος εγκαύματος) Ο καθαρισμός, η επιθεώρηση και η συντήρηση δεξαμενών πετρελαίου απαιτεί ειδικές προφυλάξεις: έκδοση αδειών εργασίας άδειασμα δεξαμενών από το προϊόν, αερισμός. η είσοδος σε κλειστούς χώρους δεν επιτρέπεται όταν η συγκέντρωση του διαθέσιμου οξυγόνου είναι κάτω από 20% (μόνο με αναπνευστική συσκευή) Μέσα ατομικής προστασίας Όταν υπάρχει πιθανότητα επαφής με δέρμα, επιβάλλεται χρήση αδιαπέραστων γαντιών νεοπρενίου και κατάλληλων στολών εργασίας. Χρήση γυαλιών ή προσωπίδων για προστασία ματιών. Χρήση μασκών προσώπου με φίλτρα για υδρογονάνθρακες σε περιπτώσεις διαρροών. Σε μεγάλες διαρροές χρήση αναπνευστικών συσκευών, αδιαπέραστης στολής, μπότες, γάντια. Σε περίπτωση αντιμετώπισης φωτιάς μεγάλης έκτασης απαιτούνται πυραντοχες στολές και αναπνευστικές συσκευές. Ο προστατευτικός ρουχισμός πρέπει να πλένεται καλά μετά από κάθε χρήση εάν έρθει σε επαφή με το προϊόν. Τα παπούτσια που έχουν εμποτιστεί πρέπει να πετιούνται. Συνιστάται η εγκατάσταση ντους ασφαλείας και οφθαλμοπλυντηρίδων στους χώρους εργασίας. Μαζούτ-οικολογικά στοιχεία Σε περίπτωση διαρροής στη θάλασσα δημιουργείται στρώμα υδρογονανθράκων που επιπλέει στην επιφάνεια. Τα ελαφρύτερα συστατικά εξατμίζονται. Το υδατοδιαλυτό κλάσμα που περιέχει κυρίως αρωματικούς υδρογονάνθρακες και πολικές ενώσεις προκαλεί άμεση τοξικότητα στην υδρόβια ζωή. Η απώλεια των ελαφρών συστατικών αυξάνει την πυκνότητα του επιπλέοντος κλάσματος το οποίο μετά βυθίζεται υπό μορφή βαριών σφαιριδίων. Η διαδικασία αυτή προκαλεί θνησιμότητα στην υδρόβια πανίδα. Σε περίπτωση μικρής διαρροής στο έδαφος, γίνεται απορρόφηση από τα ανώτερα αερόβια στρώματα και αποικοδόμηση παρουσία οξυγόνου. Σε μεγάλες ποσότητες, εισχωρεί στα αναερόβια στρώματα του εδάφους όπου οι ρυθμοί αποικοδόμησης είναι μηδενικοί, με πιθανότητα εισόδου στον υδροφόρο ορίζοντα. Θεωρείται απίθανο τα συστατικά του μαζούτ 48

49 να διατηρηθούν για πολύ χρονικό διάστημα στο νερό ώστε να προκληθεί κίνδυνος για την δημόσια υγεία. 3.5) ΕΞΑΝΙΟ Εξάνιο-προσδιορισμός κινδύνων Ασφάλεια Εξαιρετικά εύφλεκτο υγρό, αναφλέγεται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Κίνδυνος άμεσου σχηματισμού εκρηκτικού μίγματος ατμών/αέρα. Επικίνδυνες συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να συσσωρευτούν σε όχι καλά αεριζόμενους χώρους. Οι ατμοί, ως βαρύτεροι του αέρα, επικάθονται στο έδαφος, εκτείνονται σε μεγάλη απόσταση ανάλογα με την φορά του ανέμου, με μεγάλη πιθανότητα να συναρτήσουν πηγή ανάφλεξης. Κίνδυνος συσσώρευσης ηλεκτροστατικών φορτίων στο υγρό, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εμπρηστική ηλεκτρική εκκένωση. Υγεία Σε συνθήκες καλής χρήσης και πρακτικής δεν προκαλεί βλάβη στην υγεία. Λόγω υψηλής πτητικότητας, όταν δεν λαμβάνονται προφυλάξεις ή γίνονται λάθος χειρισμοί, οι ατμοί μπορεί να προκαλέσουν ελαφρύ ερεθισμό σε μάτια, μύτη, λαιμό. Γενικά χαμηλή τοξικότητα. Εξάνιο - προσδιορισμός κινδύνων/ταξινόμηση επικινδυνότητας. Κίνδυνοι για το περιβάλλον Ρύπανση της θάλασσας με εξάνιο μπορεί να προκαλέσει θάνατο σε υδρόβιους οργανισμούς. 49

50 Ταξινόμηση επικινδυνότητας Εξαιρετικά εύφλεκτο. Επιβλαβές. Επικίνδυνο για το περιβάλλον. Πρώτες βοήθειες Ενέργειες ίδιες με αυτές για βενζίνη. 3.6) ΥΓΡΑΕΡΙΟ Υγραέριο-προσδιορισμός κινδύνων Ασφάλεια Υψηλός κίνδυνος για φωτιά. Κίνδυνος άμεσου σχηματισμού εκρηκτικού μίγματος ατμών/αέρα. Επικίνδυνες συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να συσσωρευτούν σε όχι καλά αεριζόμενους χώρους. Οι ατμοί, ως βαρύτεροι του αέρα, επικάθονται στο έδαφος, εκτείνονται σε μεγάλη απόσταση ανάλογα με την φορά του ανέμου, με μεγάλη πιθανότητα να συναρτήσουν πηγή ανάφλεξης. Σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς σε χώρο που υπάρχουν φιάλες υγραερίου, μπορεί να προκληθεί έκρηξη χωρίς να ενεργοποιηθούν οι ασφαλιστικές βαλβίδες. Υγεία Κατά την αποθήκευση και χρήση του υπό συνθήκες πίεσης, δεν είναι επικίνδυνο για την υγεία. Μόνο σε περιπτώσεις διαρροής δημιουργούνται επικίνδυνες καταστάσεις γιατί οι ατμοί ως βαρύτεροι του αέρα, συγκεντρώνονται σε κλειστούς χώρους, υπόγεια, φρεάτια κλπ εκτοπίζοντας το οξυγόνο και αναπτύσσοντας ασφυξιογόνο δράση. 50

51 Υγραέριο-προσδιορισμός κινδύνων/ταξινόμηση επικινδυνότητας. Κίνδυνοι για το περιβάλλον Λόγω υψηλής πτητικότητας, δεν προκαλεί ρύπανση στο έδαφος και τους υδάτινους αποδέκτες. Θεωρείται ότι δεν επιδρά στην καταστροφή της στοιβάδας του όζοντος στην ατμόσφαιρα. Ταξινόμηση επικινδυνότητας Εξαιρετικά εύφλεκτο. Καρκινογόνο. Υγραέριο-πρώτες βοήθειες. Δέρμα Απομάκρυνση του προσκληθέντος από την περιοχή του περιστατικού. Αφαίρεση του ρουχισμού. Προσεκτικό πλύσιμο των σημείων επαφής, με κρύο νερό και σαπούνι. Αν το δέρμα είναι απλά ξηρό, προσεκτική επάλειψη με αλοιφή λανολίνης. Σε περίπτωση κρυοπαγήματος, οι ιστοί αποκτούν υποκίτρινο χρώμα με κέρινη υφή και όταν ξεπαγώσουν, διογκώνονται τοπικά και είναι επιρρεπείς σε μολύνσεις, τοποθέτηση των δακτύλων ή των σημείων των χεριών που υπέστησαν κρυοπάγημα, κάτω από τις μασχάλες, και άμεση κλήση ιατρικής βοήθειας. Χορήγηση ζεστού ροφήματος, κάλυψη της πληγής μόνο με αποστειρωμένα υλικά. Μάτια Απομάκρυνση του προσκληθέντος από την περιοχή του περιστατικού. Άνοιγμα των ματιών ώστε να εξατμιστεί γρήγορα το δεσμευόμενο υγρό. Πλύσιμο με άφθονο νερό επί 15 με ανοικτά βλέφαρα. Κλήση οφθαλμίατρου σε σοβαρότερες περιπτώσεις. Εισπνοή Μεταφορά σε περιβάλλον ήσυχο και δροσερό με καλό αερισμό. 51

52 1. Αν διατηρεί τις αισθήσεις του: Τοποθέτηση σε ύπτια θέση με τα πόδια ελαφρά υψωμένα. Χαλάρωμα ζώνης, κολάρου, σκέπασμα με κουβέρτα. Κλήση ιατρικής βοήθειας. 2. Αν δεν έχει αισθήσεις ή διατηρεί αλλά αναπνέει δύσκολα: Άμεση κλήση ιατρικής βοήθειας. Τοποθέτηση σε ύπτια θέση με τα πόδια ελαφρά υψωμένα. Χαλάρωμα ζώνης, κολάρου, σκέπασμα με κουβέρτα. Παροχή οξυγόνου. Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις. 3. Αν δεν αναπνέει : Άμεση κλήση ιατρικής βοήθειας. Τοποθέτηση σε ύπτια θέση με πόδια ελαφρά υψωμένα. Χαλάρωμα ζώνης, κολάρου, σκέπασμα με κουβέρτα. Εφόσον η αναπνοή επανέλθει, παροχή οξυγόνου. Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις. 52

53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ(ΜΑΠ) 53

54 4.1 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (Μ.Α.Π) Τα χρησιμοποιούμενα Μ.Α.Π. πρέπει να πληρούν όλες τις ισχύουσες προδιαγραφές (ΕΝ, ΕΛΟΤ) και να φέρουν τη σήμανση "CE". Ειδικότερα τα Μ.Α.Π. πρέπει: Να προσαρμόζονται άρτια στα σωματικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων. Να συνοδεύονται από εγχειρίδια με σαφείς οδηγίες χρήσης στην ελληνική γλώσσα. Να είναι συμβατά με τα χρησιμοποιούμενα εξαρτήματά τους. Να παρέχουν πλήρη ασφάλεια στους εργαζομένους από τους κινδύνους για τους οποίους έχουν σχεδιαστεί να τους προστατεύουν. Να μη δημιουργούν επιπρόσθετους κινδύνους στους χρήστες ή σε άλλους στην περιοχή εργασίας εργαζομένους. Να είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν καθ' όλη τη διάρκεια εκτέλεσης της εργασίας χωρίς να εμποδίζουν τις κινήσεις των εργαζομένων. 4.2 ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ&ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΜΕΤΡΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (Μ.Α.Π) Η χρήση των Μ.Α.Π. είναι υποχρεωτική. Η χρήση των Μ.Α.Π. πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες του κατασκευαστή / προμηθευτή. Κάθε εργαζόμενος θα έχει τα δικά του Μ.Α.Π. τα οποία απαγορεύεται να τα δανείζει εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων. Τα Μ.Α.Π. πρέπει να διατηρούνται καθαρά και σε καλή κατάσταση. Τα Μ.Α.Π. πρέπει να αποθηκεύονται σε στεγνούς και καθαρούς χώρους, απαλλαγμένους από σκόνη και υγρασία και σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά από τον κατασκευαστή. Απαγορεύεται η χρήση φθαρμένων Μ.Α.Π. Τα φθαρμένα Μ.Α.Π. θα αντικαθίστανται άμεσα. Απαγορεύεται η αυθαίρετη επέμβαση στα Μ.Α.Π. γιατί μπορεί να υποβαθμίσει την αποτελεσματικότητά τους με απρόσμενες συνέπειες. Κάθε υποβάθμιση των Μ.Α.Π. (φθορά, ζημιά, βλάβη, αναποτελεσματική λειτουργία κλπ.) θα πρέπει να αναφέρεται στον Προϊστάμενο/ Επικεφαλής της εργασίας ή του χώρου. Τα Μ.Α.Π. είναι ατομικής χρήσης με εξαίρεση αυτά των Ομάδων Επέμβασης. 54

55 Οι χώροι όπου εκτελούνται εργασίες που απαιτούν χρήση Μ.Α.Π. πρέπει να επισημαίνονται κατάλληλα με σήματα ασφαλείας αλλά και να αναρτώνται οι οδηγίες χρήσης των Μ.Α.Π. Για κάθε ΜΑΠ που παρέχεται από την Εταιρεία υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες για την ορθή χρήση και συντήρησή τους όπως παρουσιάζονται στα ακόλουθα παραρτήματα τα οποία ακολουθούν και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της οδηγίας. 4.3 ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΟΦΘΑΛΜΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ Τα μάτια είναι το μόνο ορατό σημείο του εγκεφάλου μια και αποτελούν προέκτασή του. Τα μάτια είναι από τα πιο ευαίσθητα και σπουδαία όργανα του σώματος μας. Δεν είναι άδικο που τα μάτια καλούνται: "το παράθυρο του ανθρώπου στον κόσμο" ή "ο καθρέφτης της ψυχής". Η όραση μας βοηθά: να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο να προσανατολιζόμαστε να διασκεδάζουμε να κινούμαστε να εκτελούμε με ευκολία τις καθημερινές μας δραστηριότητες να εκτελούμε με ταχύτητα τις καθημερινές μας δραστηριότητες αν και το υπόλοιπο σώμα χαίρει άκρας υγείας Το ανθρώπινο μάτι είναι ένα τρομερά πολύπλοκο όργανο το οποίο συγκεντρώνει μέσω ενός υαλώδους φακού την ορατή ακτινοβολία και την απεικονίζει στο οπτικό νεύρο καταγράφοντας και αναπαράγοντας την εικόνα του περιβάλλοντος χώρου. Από το οπτικό νεύρο η εικόνα μεταφέρεται στον εγκέφαλο όπου γίνεται επεξεργασία της εικόνας και διόρθωσή της ώστε: να δοθεί τρισδιάστατη αντίληψη να δοθεί βάθος πεδίου να δοθεί εύρος πεδίου 55

56 4.3.2 ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Η υποβάθμιση στην όραση μπορεί να προέλθει από αναρίθμητους λόγους. Ειδικότερα όμως στους εργασιακούς χώρους οι κίνδυνοι είναι: ιπτάμενα στερεά σωματίδια (μεταλλικά ρινίσματα, πριονίδι) εκτινασσόμενα αντικείμενα (γυαλιά, καρφιά, κομμάτια διάφορα κλπ.) αιχμηρές επιφάνειες επικίνδυνα χημικά αιωρούμενοι ατμοί / καπνοί κλπ. ακτινοβολίες (συγκολλήσεων, laser κλπ.) ιπτάμενα σταγονίδια χημικών ουσιών ή υπέρθερμων υγρών εξέχοντα αντικείμενα ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΜΑΠ ΟΦΘΑΛΜΩΝ Τα ΜΑΠ οφθαλμών θα χρησιμοποιούνται κυρίως στις ακόλουθες εργασίες: Χρήση πεπιεσμένου αέρα Χρήση κοπτικών / λειαντικών εργαλείων Χρήση εργαλειομηχανών Χρήση συγκολλήσεων Διαχείριση επικίνδυνων Χ.Ο. Έλεγχο δικτύων επικίνδυνων Χ.Ο. Έλεγχο συσσωρευτών περονοφόρων Χρήση οργάνων Laser Χρήση παθογόνων Καθαρισμός εσωτερικών, εξωτερικών χώρων Οικοδομικές εργασίες ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Η μερική υποβάθμιση της όρασης μπορεί να προκαλέσει συνέπειες όπως: Κόπωση Εκνευρισμό Κεφαλαλγίες Ζαλάδες κλπ. 56

57 4.3.5 ΜΑΠ ΟΦΘΑΛΜΩΝ Γυαλιά ασφαλείας (glasses, spectacles) όμοια με τα κοινά αλλά από πλαστικό με πλαγιοκάλυψη και σκελετό αυξημένης αντοχής. Αυτά τα γυαλιά ενδείκνυνται για τις εργασίες πεπιεσμένου αέρα, για τη χρήση κοπτικών εργαλείων και επικίνδυνων Χ.Ο. σε κλειστές συσκευασίες ή σε ανοιχτά δοχεία όταν δεν υπάρχουν αναθυμιάσεις για την προστασία από εκτινασσόμενα σωματίδια και σταγονίδια Χ.Ο. Πανοραμικά γυαλιά ασφαλείας με λάστιχο, πλήρης κάλυψης (goggles) που χρησιμοποιούνται στις ίδιες εργασίες αλλά επιπρόσθετα στις εργασίες που απαιτούν μεγαλύτερο οπτικό πεδίο, που αναπτύσσεται σκόνη, που είναι δύσκολο να στερεωθούν τα άλλα γυαλιά, από εργαζομένους που φορούν διορθωτικά γυαλιά όρασης. Γυαλιά UV για την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Γυαλιά συγκολλήσεων με ειδικά σκουρόχρωμα τζάμια απορρόφησης ακτινοβολιών. Πανοραμικές προσωπίδες για την προστασία των ματιών και του προσώπου από εκτινασσόμενα σωματίδια και σταγονίδια Χ.Ο. οι οποίες όμως πρέπει να φοριούνται σε συνδυασμό με κάποιο τύπο γυαλιών ασφαλείας για πλήρη προστασία. Προσωπίδες συγκόλλησης για την προστασία ματιών και προσώπου από εκτινασσόμενα θερμά ρινίσματα μετάλλων και την ακτινοβολία ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ Τα κοινά διορθωτικά γυαλιά δεν πληρούν τις προδιαγραφές των γυαλιών ασφαλείας και συνεπώς δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντί γυαλιών ασφαλείας. Αντιθέτως, μπορεί να τραυματίσουν σοβαρά έναν εργαζόμενο σε περίπτωση θραύσης τους. Μη φοράτε γυαλιά ασφαλείας με μεταλλικό σκελετό εάν υπάρχει περίπτωση επαφής με ηλεκτροφόρες επιφάνειες, αγωγούς κλπ. η σε εκρηκτικές ατμόσφαιρες. Μη φοράτε φακούς επαφής όταν εκτελείτε εργασίες σε εργασιακό περιβάλλον με αυξημένη σκόνη, αναθυμιάσεις, υψηλές θερμοκρασίες ΦΡΟΝΤΙΔΑ Καθαρίστε καθημερινά ή μετά από κάθε χρήση τα γυαλιά σας με χλιαρό νερό και σαπούνι και ξεπλύνετε τα καλά. Στεγνώστε τα σε ρεύμα αέρα. Αποθηκεύεστε τα σε καθαρό χώρο χωρίς σκόνη. 57

58 4.3.7 ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Αντικαταστήστε τα Μ.Α.Π. ματιών όταν παρατηρήσετε: Φθορά στο σκελετό (κύρτωμα, θραύση κλπ.). Γραμμές, στίγματα ή μόνιμη θαμπάδα στα γυαλιά. Φθορά στο λάστιχο Α ΒΟΗΘΕΙΕΣ Σε περίπτωση που κάτι μπει στο μάτι σας: Σταματήστε ΑΜΕΣΩΣ την εργασία σας. ΜΗΝ ΤΡΙΒΕΤΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΝΑ ΣΑΣ ΕΝΟΧΛΟΥΝ Βγάλτε αμέσως τους φακούς επαφής αν τους φοράτε. Πηγαίνετε στον πλησιέστερο πλύντη ματιών και ξεπλύνετε τα μάτια σας μέχρι να βγει το σωματίδιο. Βγει δε βγει το σωματίδιο επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο. Σε περίπτωση επαφής με σταγονίδια Χ. Ο. ή ερεθισμού που μπορεί να εμφανιστεί ώρες μετά το συμβάν: ΜΗΝ ΤΡΙΒΕΤΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΝΑ ΣΑΣ ΕΝΟΧΛΟΥΝ Συμβουλευτείτε τους πίνακες Φράσεων Κινδύνων & Προφυλάξεων που είναι αναρτημένοι στους χώρους του εργοστασίου Αναζητήστε σχετικές πληροφορίες στο Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας Υλικού (MSDS) της ουσίας Βγάλτε αμέσως τους φακούς επαφής αν τους φοράτε Κλείστε τα μάτια σας. Επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο. Σε περίπτωση χτυπήματος στο μάτι: ΜΗΝ ΤΡΙΒΕΤΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΝΑ ΣΑΣ ΕΝΟΧΛΟΥΝ. Βάλτε κομπρέσα στο μάτι για 15 λεπτά. Επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο. Σε περίπτωση κοψίματος: ΜΗΝ ΤΡΙΒΕΤΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΝΑ ΣΑΣ ΕΝΟΧΛΟΥΝ. 58

59 Επιδέστε το μάτι. Επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο ΜΕΣΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΟΦΘΑΛΜΩΝ Αυτά περιλαμβάνουν : Πλύντες ματιών (οφθαλμοπλυντηρίδες) ειδικών προδιαγραφών οι οποίοι είναι κατάλληλα σχεδιασμένοι ώστε να διασφαλίζουν ροή νερού στον κερατοειδή του ματιού όταν αυτός εκτεθεί στους παράγοντες της παραγράφου 2. Προστατευτικά αδιαφανή ή ημιδιαφανή για την προστασία των οφθαλμών κυρίως από εκτινασσόμενα αντικείμενα, επικίνδυνα χημικά και ακτινοβολίες. Η ύπαρξη μέσων συλλογικής προστασίας οφθαλμών δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται η επιπρόσθετη προστασία των οφθαλμών με ΜΑΠ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΠΛΥΝΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ Οι πλύντες ματιών θα είναι ειδικών προδιαγραφών. Απαγορεύονται οι αυτοσχέδιες κατασκευές των οποίων η λειτουργία δεν έχει εγκριθεί από ειδικούς εμπειρογνώμονες της εταιρείας. Οι πλύντες θα εκτοξεύουν το νερό προς τα πάνω με ροή χαμηλής πίεσης ώστε να διευκολύνεται η έκπλυση των βολβών των ματιών. Το χειριστήριο του πλύντη θα πρέπει να είναι κατασκευασμένο ώστε να εντοπίζεται εύκολα. Η βαλβίδα θα είναι είτε χειροκίνητη είτε ποδοκίνητη είτε συνδυασμός. Η ροή θα αρχίζει είτε με ώθηση είτε με πάτημα. Οι πλύντες θα παραμένουν ελεύθεροι από εμπόδια και θα προστατεύονται με κάγκελα αν δεν διασφαλίζεται η ακεραιότητα και προσβασιμότητά τους. Οι πλύντες ματιών θα φέρουν σήμανση χώρου της θέσης τους αλλά και της διαδρομής προς αυτούς. Φορητοί πλύντες ματιών επιτρέπονται μόνο εάν η εγκατάσταση πλύντη ματιών μόνιμης ροής είναι αδύνατη. 59

60 4.4 ΜΈΣΑ ΑΤΟΜΙΚΉΣ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΑΚΟΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ Η αντίληψη και αποκρυπτογράφηση των ήχων μας επιτρέπει: να συνεννοούμαστε να ακούμε μουσική να διασκεδάζουμε να επικοινωνούμε εν γένει Το ανθρώπινο αυτί αποτελείται από: Το έξω ους, το οποίο αποτελείται από το πτερύγιο και τον έξω ακουστικό πόρο, συλλαμβάνει και διοχετεύει τους ήχους προς το εσώτερο ους. Ο ακουστικός πόρος είναι επικαλυμμένος με κερί και τριχίδια που κατακρατούν και απωθούν προς τα έξω τους ρύπους (έντομα, σκόνη κλπ.). Το μέσο ους, που αποτελείται από το τύμπανο και τρία οστάρια (τη σφύρα, τον άκμονα και τον αναβολέα), τα οποία παλλόμενα λόγω του τυμπάνου, μεταφέρουν τις ηχητικές δονήσεις στην ωοειδή θυρίδα. Στο μέσο ους καταλήγει και η ευσταχιακή σάλπιγγα που συνδέει το ους με τη στοματική κοιλότητα για την εξισορρόπηση της πίεσης στις δύο πλευρές του τυμπάνου. Το έσω ους που αποτελείται από κοιλότητες που καταλαμβάνονται από τα ημικυκλικά κανάλια (ημικύκλιοι σωλήνες) και τον κοχλία που καλύπτεται εσωτερικά από νευρικές ίνες που διαβρέχονται από ένα υγρό που πληροί τον κοχλία (περίλεμφος). Οι ημικύκλιοι σωλήνες εξασφαλίζουν τη συνεργασία του αυτιού με τον εγκέφαλο διατηρώντας την ισορροπία, ενώ η διαταραχή της περιλέμφου και των νευρικών ινών μετατρέπει το ηχητικό ερέθισμα σε νευρικό που μέσω του ακουστικού νεύρου μεταδίδεται και μεταφράζεται κατάλληλα από τον εγκέφαλο. 60

61 4.4.2 ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Ο βαθμός προσβολής της ακοής εξαρτάται από τη συχνότητα και την ένταση του ηχητικού κύματος αλλά και από άλλους παράγοντες όπως: η διάρκεια έκθεσης η απόσταση από την πηγή η φυσική αντοχή του κάθε ατόμου ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΜΑΠ ΑΚΟΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΗΧΟΣΤΑΘΜΗ ΣΕ db 61

62 Η 8 80 προστασία της ακοής 4 88 θα ΩΡΕΣ ΛΕΠΤΑ , , ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ ,5 124 εφαρμόζεται κυρίως στις εργασίες που αναπτύσσουν θορύβους πάνω από 80dB σε 8ωρη βάση ή πάνω από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ανάλογα με την ηχοστάθμη σύμφωνα με τον κάτωθι πίνακα: 62

63 Τέτοιες εργασίες είναι: Χρήση κρουστικών εργαλείων (110 db) Λειτουργία ακάλυπτης πετρελαιομηχανής (110 db) Χρήση φορητών εργαλείων (90 db) Χρήση εργαλείων πεπιεσμένου αέρα ( db) Εργασία σε δωμάτιο αεροσυμπιεστών ( db) Εργασία σε πρέσα (95 db) Εργασία σε τόρνο (80 db) ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Θόρυβος, οι παράμετροι του οποίου υπερβαίνουν κάποια όρια ασφαλείας, μπορεί να προκαλέσει συνέπειες όπως: Εύκολη κόπωση Υψηλή πίεση Εκνευρισμό Άγχος Πεπτικές διαταραχές Κεφαλαλγίες κ.α. Η βλαπτική επίδραση του θορύβου στην ακοή εντοπίζεται στη βλάβη των ακουστικών κυττάρων δηλαδή των τριχιδίων του κοχλία. Το κακό με τη βλάβη της ακοής είναι ότι αφ' ενός είναι μόνιμη και αφ' ετέρου γίνεται σταδιακά και μάλιστα τόσο αργά ώστε τις περισσότερες φορές γίνεται αντιληπτή όταν η βλάβη είναι σημαντική ΜΑΠ ΑΚΟΗΣ Διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Μόνιμα επαναχρησιμοποιούμενα βύσματα. Είναι συνήθως από πλαστικό, πολυουρεθάνη ή σιλικόνη και εφαρμόζονται στον ακουστικό πόρο των αυτιών. Εκτός από το θόρυβο προστατεύουν και από τον αέρα και την υγρασία. Βύσματα μιας χρήσης. Είναι κατασκευασμένα από υαλοβάμβακα ή από κερωμένο βαμβάκι. Είναι περισσότερο υγιεινά από τα προηγούμενα γιατί δε λερώνονται αφού δεν επαναχρησιμοποιούνται. Το συνηθισμένο βαμβάκι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται γιατί η προστασία που δίνει είναι πολύ μικρή. Ωτασπίδες. Είναι κάλυπτρα των αυτιών που προσαρμόζονται με την ανάλογη πίεση του στεφανιού τους και φέρουν μαλακό υλικό (μαξιλαράκια) που βοηθούν στην εφαρμογή των 63

64 καλύπτρων γύρω από το αυτί. Οι ωτασπίδες εξασφαλίζουν μεγαλύτερη προστασία από το θόρυβο, επειδή όμως ζεσταίνουν το αυτί όταν χρησιμοποιούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα μαξιλαράκια μπορούν να καλυφθούν με ένα υλικό που απορροφά την υγρασία και τον ιδρώτα. Οι ωτασπίδες πρέπει να συντηρούνται. Μετά από ένα χρονικό διάστημα τα μαξιλαράκια μπορεί να σκληρύνουν και να μην εφαρμόζουν τέλεια γύρω από το αυτί και γι' αυτό πρέπει να αλλάζουν. Για να γίνει η επιλογή των κατάλληλων Μ.Α.Π. ακοής θα πρέπει να υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που αφορούν τα συγκεκριμένα μέσα. Πρέπει να παρέχεται η μέση ηχοεξασθένηση σε ντεσιμπέλ σε διάφορες περιοχές συχνοτήτων και η τυπική απόκλιση στις συχνότητες αυτές. Ένα συνηθισμένο επιχείρημα πολλών για τη μη χρήση των Μ.Α.Π. ακοής είναι ο φόβος μήπως αυτά μειώσουν την ικανότητά τους να ακούσουν ήχους που πρέπει να ακούσουν, όπως ενδεικτικούς ήχους στο κοντρόλ παραγωγής ή προειδοποιητικούς για την ασφάλειά τους. Εκτός από το ότι υπάρχουν ωτασπίδες που προστατεύουν επιλεκτικά μόνο από ορισμένη περιοχή εντάσεων και συχνοτήτων, έχει αποδειχθεί ότι φορώντας τις κατάλληλες ωτοασπίδες χειριστές διαφόρων μηχανημάτων προσαρμόζονται στο να ακούσουν έναν νέο ήχο. Επίσης έρευνες δείχνουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα ακοής των προειδοποιητικών σημάτων όταν οι ήχοι τους είναι κατάλληλα επιλεγμένοι ήτοι ευκρινείς και άσχετοι από άλλους ήχους ΦΡΟΝΤΙΔΑ - ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μη χρησιμοποιείτε ωτοβύσματα μιας χρήσης για περισσότερες από μια φορές. Αλλάξτε τα ακόμα και αν τα βγάλετε προσωρινά. Τηρείτε τα ωτοβύσματα πολλαπλών χρήσεων σχολαστικά καθαρά. Όταν λερωθούν μην τα πλύνετε αλλά αντικαταστήστε τα χωρίς αναβολή ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΩΤΟΒΥΣΜΑΤΩΝ Πλύνετε τα χέρια σας. Ρολάρετε τα ωτοβύσματα μεταξύ αντίχειρα και δείκτη ώστε να μειωθεί η αρχική τους διάμετρος. Τραβήξτε με το αντίθετο χέρι το πτερύγιο του αυτιού προς τα πάνω και πίσω και τοποθετήστε το βύσμα στον ακουστικό πόρο μέχρι να αισθανθείτε ότι εφαρμόζει περιφερειακά. Μην σπρώχνετε το βύσμα υπερβολικά μέσα στον ακουστικό πόρο. 64

65 Κρατήστε το βύσμα σε αυτή τη θέση μέχρι να εκταθεί στην αρχική διάμετρο ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΑΥΤΙΩΝ Μη βάζετε τίποτα στο αυτί σας και μάλιστα βαθιά στον ακουστικό πόρο. Το αυτί δεν πρέπει να καθαρίζεται εσωτερικά. Κρατήστε τα αυτιά σας στεγνά. Πολλή υγρασία μπορεί να οδηγήσει σε μολύνσεις. Μην αφήνετε νερό να μπαίνει στα αυτιά σας. Εάν έχετε πόνους ή ενοχλήσεις στα αυτιά σας, εάν αισθάνεστε συχνούς πονοκεφάλους, ιλίγγους ή ζαλάδες, να επισκεφθείτε αμέσως τον κατάλληλο γιατρό. Μπορεί να υπάρχει πρόβλημα στα αυτιά σας. 4.5 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Θα εφαρμόζονται κυρίως στις ακόλουθες εργασίες: Εργασία σε ύψη Εργασία σε χώρους όπου υπάρχει κίνδυνος πτώσης αντικειμένων Εργασία σε χώρους όπου υπάρχει διακίνηση ανυψωμένων φορτίων Εργασία σε χώρους όπου το κεφάλι διατρέχει κίνδυνο πρόσκρουσης σε επικίνδυνα σημεία και επιφάνειες ΜΑΠ ΚΕΦΑΛΗΣ Κράνη ασφαλείας κοινά τα οποία καλύπτουν τη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων και τα οποία μπορεί να είναι ελαφρού ή ενισχυμένου τύπου ανάλογα με την επικινδυνότητα των εκτελούμενων εργασιών, κατασκευασμένα από υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο ή από πολυκαρβονικό υλικό. Κράνη ασφαλείας για θερμές εργασίες / εξωτερικού χώρου από υψηλής θερμικής αντοχής πολυκαρβονικό υλικό με φαρδύτερο προφίλ για καλύτερο αερισμό και μεγαλύτερο γείσο. Σκληρά καπέλα για εργασίες σε χώρους ή θέσεις με περιορισμένο περιθώριο ενεργειών και χώρο. 65

66 Όλα τα κράνη φέρουν εσωτερικά κεφαλοδέματα για την ορθή προσαρμογή του κράνους στο κεφάλι και για καλό αερισμό. Όλα τα κράνη είναι δυνατόν να φέρουν εσωτερικά καλύμματα ψύχους για την αντιμετώπιση συνθηκών χαμηλής θερμοκρασίας ή ανέμων. Όλα τα κράνη μπορούν να φέρουν υποσιάγωνο για τη συγκράτηση του κράνους στο κεφάλι όταν η εργασία απαιτεί κινήσεις ή θέσεις στις οποίες το κράνος μπορεί να πέσει από το κεφάλι ΦΡΟΝΤΙΔΑ - ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Τα κράνη πρέπει να διατηρούνται καθαρά τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Κράνη ελαττωματικά, με εμφανή σημάδια θραύσης (ρωγμές, χαράγματα βαθιά κλπ.), επιφανειακής αλλοίωσης (λιώσιμο, κάψιμο κλπ.) θα πρέπει να αντικαθίστανται αμέσως ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΡΘΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Μη συνεχίζετε να χρησιμοποιείτε κράνη με ελαττώματα! Κράνη που έχουν υποστεί κρούση με αντικείμενο και έχουν παραμορφωθεί θα αντικαθίστανται αμέσως ακόμη και αν αυτό σημαίνει διακοπή της εργασίας. Απαγορεύονται ρητά κάθε είδους παρεμβάσεις στο κράνος, όπως η διάνοιξη οπών, δημιουργία τομών, προσθήκη ακατάλληλων αποσβεστικών υλικών μεταξύ κράνους και κεφαλής όπως πανιά, σπόγγοι κλπ. 4.6 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εφαρμόζεται σχεδόν σε όλες τις εργασίες και ιδιαίτερα στις παρακάτω: Χρήση εργαλείων (κυρίως διατρητικών και κοπτικών) Άρση και διαχείριση φορτίων Διαχείριση Χ.Ο. / Λιπαντικών / Απορρυπαντικών Χαμηλές / υψηλές θερμοκρασίες Ειδικές εργασίες (Υ.Τ., συγκόλληση κλπ.) Εργασίες σε αιχμηρές επιφάνειες Διαχείριση υλικών κατασκευής 66

67 4.6.2 ΧΕΡΙ: ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Το χέρι είναι ένα εργαλείο μεγέθους τσέπης που να μπορεί να ντύνει, να γδύνει, να πλένει, να ξυρίζει, να ταΐζει, να γράφει, να οδηγεί να χειρίζεται εργαλεία και μηχανήματα, να βγάζει εισόδημα, να αισθάνεται τη ζέστη, το κρύο, το σκληρό, το μαλακό, το αιχμηρό, το αμβλύ, να επισκευάζει, να πιάνει, να κρατά, να αγκαλιάζει, να χαϊδεύει, να ξύνει την πλάτη και να λειτουργεί αποκλειστικά με ανθρώπινη ενέργεια. Το χέρι είναι ένα απαράμιλλο εργαλείο που, παρά τις τεχνολογικές προόδους, παραμένει αναντικατάστατο ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Οι κυριότεροι κίνδυνοι για τα χέρια που παραμονεύουν στους εργασιακούς χώρους είναι: Αιχμηρές επιφάνειες Υπέρθερμες ή πολύ ψυχρές επιφάνειες Κινούμενες επιφάνειες σε συνεργασία με άλλες κινούμενες ή μη (ράουλα, γρανάζια, τροχαλίες / ιμάντες, πιστόνια, έμβολα κλπ.). Χημικές ουσίες ΜΑΠ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ Η ποικιλία των τύπων και μεγεθών μήκους των γαντιών είναι ανεξάντλητη. Ο χημικοί τύποι παρατίθενται παρακάτω: Πλαστικά γάντια (PVC, latex, βινυλίου, νιτριλίου, νεοπρενίου) γενικής χρήσης για χρήση ήπιων Χ.Ο. (λιπαντικά, απορρυπαντικά) ή για τη διατήρηση στεγνών χεριών. Πλεκτά γάντια (πολυεστερικά, βαμβακερά, ακρυλικά, μάλλινα κλπ.) γενικής χρήσης. Πλεκτά γάντια με εσωτερική αντιολισθητική προσθήκη (PVC) ή διαμόρφωση. Πλεκτά γάντια από ειδικά υλικά (Kevlar, PVC, νεοπρένιο κλπ.) για ειδικές εφαρμογές (π.χ. πυρίμαχα). Δερματοπάνινα γάντια γενικής χρήσης για τη διαχείριση υλικών, φορτίων, επιφανειών, αιχμηρών επιφανειών κλπ. Γάντια νιτριλίου που παρέχουν αυξημένη μηχανική αντοχή. Δερμάτινα γάντια συγκολλητών. Μονωτικά γάντια συγκολλητών. Γάντια δερμάτινα, αλουμινίου, νεοπρενίου ή Kevlar για υψηλές θερμοκρασίες. Γάντια δερμάτινα, PVC ή νεοπρενίου για χαμηλές θερμοκρασίες. Αντιστατικά γάντια από latex ή βινυλίου με αντιστατική επικάλυψη. Γάντια με χημική αντοχή για τη διαχείριση δραστικών Χ.Ο. από νιτρίλιο, νεοπρένιο, βουτύλιο, PVC κλπ. 67

68 Όλα τα γάντια μπορεί να είναι μέχρι τον καρπό, τη μέση του πήχη, τον αγκώνα ή τον ώμο. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχουν προσθήκες για την κάλυψη μόνο του πήχη ή όλου του βραχίονα. Μερικοί τύποι γαντιών (νιτριλίου, νεοπρενίου κλπ.) καλύπτουν μέρος του χεριού και το υπόλοιπο συμπληρώνεται από πλεκτό, πορώδες υλικό για καλύτερο αερισμό του χεριού. Υπάρχουν διαθέσιμα γάντια που αφήνουν ελεύθερα τα δάκτυλα. Μερικοί τύποι γαντιών έχουν ελαστικά περικάρπια για καλύτερη εφαρμογή. Τα γάντια μπορεί να έχουν εσωτερική επικάλυψη (φόδρα) ή όχι για καλύτερη αίσθηση ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΡΘΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Λόγω της μεγάλης ποικιλίας πρέπει να γίνεται μελέτη για την επιλογή του κατάλληλου γαντιού για την κάθε εργασία. Απαγορεύεται η χρήση γαντιών κοντά σε μηχανήματα που υφίσταται κίνδυνος παγίδευσης των χεριών όπως π.χ. όταν αυτά έχουν αντίρροπα περιστρεφόμενα μέρη. Δεν υπάρχει προστατευτικό γάντι για όλες τις δουλειές. Θα πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο μέγεθος. Το πολύ μικρό γάντι θα είναι σφικτό και θα δημιουργήσει κόπωση στα άνω άκρα. Το πολύ μεγάλο γάντι θα είναι χαλαρό και θα δημιουργήσει κίνδυνο ατυχήματος λόγω μειωμένης αίσθησης αφής. Τα περισσότερα γάντια δεν είναι μιας χρήσεως και μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν πολλές φορές αν τα φροντίζετε σωστά ΦΡΟΝΤΙΔΑ - ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Εάν τα γάντια δεν έχουν υποστεί σοβαρή φθορά (τρύπημα, κόψιμο, σχίσιμο κλπ.) μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Καθαρίστε τα γάντια σας μετά τη χρήση σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Στεγνώστε τα σε ρεύμα αέρα. Αποθηκεύστε τα σε καθαρό χώρο. Εάν τα γάντια έχουν απορροφήσει υπερβολική ποσότητα Χ.Ο., λιπαντικών κλπ. αντικαταστήστε τα. Αυτό όμως σχεδόν ποτέ δε συμβαίνει με την πρώτη χρήση εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων. Αντικαταστήστε τα Μ.Α.Π. άνω άκρων όταν παρατηρήσετε: Τρυπήματα Σχισίματα, κοψίματα Φθορά στην υφή ή το πάχος του υλικού 68

69 4.6.7 Α ΒΟΗΘΕΙΕΣ Σε περίπτωση κατάγματος: Ακινητοποιήστε το τραυματισμένο μέλος. Μην προσπαθήσετε να το ισιώσετε. Εφαρμόστε περίδεση με νάρθηκα. Σε περίπτωση εγκαύματος: Δροσίστε τοπικά την περιοχή. Μην αφαιρέσετε ρούχα που έχουν κολλήσει στην περιοχή. Το έγκαυμα πρέπει να παραμένει ξεσκέπαστο, αν είναι δυνατόν. Αν πρέπει να καλυφθεί, χρησιμοποιείστε καθαρό βρεγμένο πανί χωρίς χνούδι. Σε περίπτωση κοψίματος και αιμορραγίας: Ξεπλύνετε καλά την πληγή με φυσιολογικό ορρό ή καθαρό νερό. Καλύψτε αμέσως την πληγή με γάζα ή ότι καθαρό πανί έχετε. Πιέστε την πληγή. Όταν σταματήσει η αιμορραγία, καλύψτε την πληγή με χοντρό καθαρό επίδεσμο. Σε περίπτωση κρυοπαγήματος: Τοποθετήστε τον ασθενή σε χώρο θερμό. Εφαρμόστε θερμά επιθέματα. Χορηγήστε υγρά. Καλέστε ιατρική βοήθεια. 4.7 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ Τα πόδια είναι ένα ακόμη σημαντικό μέρος του σώματος μας που μας βοηθά να στεκόμαστε να περπατάμε, να τρέχουμε και γενικά να μετακινούμαστε. Η προστασία των ποδιών μας πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις εργασίες και καθ' όλη τη διάρκεια της βάρδιας ΜΑΠ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ Όλα τα Μ.Α.Π. των κάτω άκρων φέρουν μεταλλική επένδυση για την προστασία των δακτύλων και ελαστική ενίσχυση πίσω για την προστασία της φτέρνας. 69

70 Τα δερμάτινα υποδήματα ασφαλείας είναι η συχνότερη μορφή προστασίας που χρησιμοποιείται. Τα υποδήματα ασφαλείας μπορεί να είναι χαμηλά σαν παπούτσι ή σαν μποτάκι για πρόσθετη προστασία του αστραγάλου και του πίσω τένοντα ή σε ψηλή μπότα για ακόμη μεγαλύτερη προστασία της κνήμης. Οι μπότες ασφαλείας μπορεί να είναι ελαστικές, ενιαίες για εργασίες σε χώρους με νερά ή υγρασία. Ειδικά υποδήματα ασφαλείας μπορεί να απαιτηθούν για ειδικές εργασίες (π.χ. μονωτικά για εργασία σε Υ.Τ., αντιολισθητικά για εργασία σε ειδικούς χώρους, μπότες με μετατάρσια μεταλλική επένδυση κλπ.) ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εδώ πρέπει να ακολουθούνται τέσσερις βασικοί κανόνες: 1) Θα πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο μέγεθος: Το πολύ μικρό υπόδημα θα δημιουργήσει πρόβλημα στα κάτω άκρα (κόπωση και πληγές). Το πολύ μεγάλο υπόδημα θα είναι χαλαρό και θα δημιουργήσει κίνδυνο ατυχήματος λόγω μειωμένης σταθερότητας στο βάδισμα. Συνήθως για τα υποδήματα ασφαλείας είναι σκόπιμο να επιλέγεται ένα νούμερο μεγαλύτερο από αυτό που συνήθως φορά ο εργαζόμενος. 2) Θα πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο υπόδημα για την εφαρμογή. 3) Θα πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο πέλμα (σόλα) σύμφωνα με τις συνθήκες του εδάφους στους εργασιακούς χώρους. 4) Θα πρέπει να επιλέγεται υπόδημα ενός μέσου κόστους. Συνήθως τα φθηνά υποδήματα δεν έχουν καλή εφαρμογή ή έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής λόγω μειωμένων αντοχών ΦΡΟΝΤΙΔΑ - ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Να γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις για υγρασία ή σφηνωμένα μέταλλα που μπορούν να μειώσουν την προστασία από ηλεκτροπληξία. Να γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις για κοψίματα, σχισίματα κλπ. τα οποία μπορούν να εκθέσουν το πόδι σε κίνδυνο. Να καθαρίζετε και περιποιείστε τα υποδήματα ασφαλείας έτσι ώστε να αυξήσετε τη διάρκεια ζωής τους και την προστασία που παρέχουν. Να αερίζετε τα υποδήματα ασφαλείας μεταξύ δύο διαδοχικών χρήσεων. Να αποφεύγετε να φοράτε τα υποδήματα ασφαλείας όταν έχουν υγρασία εσωτερικά. 70

71 Να επιδιορθώνετε και να αντικαθιστάτε τα φθαρμένα και ελαττωματικά υποδήματα ασφαλείας. Να βεβαιώνεστε ότι οποιαδήποτε επιδιόρθωση στα υποδήματα ασφαλείας δε μειώνει την προστασία που προσφέρουν. Μη φοράτε ελαττωματικά υποδήματα ασφαλείας κατά τη διάρκεια της εργασίας σας. Να ενημερώνετε τον Προϊστάμενο σας για οποιοδήποτε πρόβλημα εντοπίζετε στα υποδήματα ασφαλείας. Απαγορεύεται αυστηρά η ανταλλαγή ή ο δανεισμός υποδημάτων από ή σε άλλον εργαζόμενο γιατί μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα υγιεινής ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Τα κάτω άκρα αντιμετωπίζουν πέντε είδη άμεσων και τέσσερα είδη έμμεσων κινδύνων: ΑΜΕΣΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ: Μηχανικοί Πτώση αντικειμένου Κύλιση αντικειμένου Κόψιμο / διάτρηση Χημικοί Επικίνδυνες (καυστικές, διαβρωτικές) Χ.Ο. Λιπαντικά κοπής Χαμηλές θερμοκρασίες Υψηλές θερμοκρασίες Υγρασία ΕΜΜΕΣΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ (για όλο το σώμα μέσω των κάτω άκρων) Πυρκαγιά / έκρηξη Ολίσθηση Ηλεκτροπληξία Μόλυνση ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών τα υποδήματα θα πρέπει: Όπου υφίστανται μηχανικοί κίνδυνοι τα υποδήματα ασφαλείας να έχουν: 71

72 - μεταλλική προστασία-επένδυση για τα δάχτυλα - δερμάτινη επένδυση από δέρμα Α' ποιότητας - ειδική διαμόρφωση και αντοχή πέλματος για την προστασία της φτέρνας - πέλμα εξαιρετικής αντοχής σε διάτρηση Όπου υφίστανται χημικοί κίνδυνοι τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να έχουν χημική ασυμβατότητα με τις χρησιμοποιούμενες Χ.Ο. και μάλιστα είναι προτιμότερο τόσο η επένδυση όσο και οι ραφές να είναι κατασκευασμένα από φυσικό ελαστομερές ή κατάλληλης μορφής πλαστικό. Όπου υφίστανται χαμηλές θερμοκρασίες τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να έχουν θερμοϋγρομονωτικές ιδιότητες. Επιπρόσθετη προστασία των κάτω άκρων επιτυγχάνεται με κατάλληλες κάλτσες. Όπου υφίστανται υψηλές θερμοκρασίες τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να έχουν θερμομονωτικά πέλματα και να είναι πυράντοχα. Όπου υφίσταται υγρασία τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να έχουν αδιάβροχη επένδυση ή να είναι αδιάβροχα. Όπου υφίσταται κίνδυνος έκρηξης / πυρκαγιάς τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να φέρουν αντισπινθηρικά μεταλλικά μέρη και η μεταλλική προστασία των δακτύλων θα πρέπει να φέρει αντισπινθηρική επικάλυψη. Στις περιπτώσεις που υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας στατικού ηλεκτρισμού στο σώμα, τα υποδήματα ασφαλείας θα πρέπει να έχουν αγώγιμα πέλματα από δέρμα, φελλό κλπ. Όπου υφίσταται κίνδυνος ολισθήματος τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να φέρουν αντιολισθητικά πέλματα τα οποία είναι συνήθως ειδικής διαμόρφωσης. Όπου υφίσταται κίνδυνος ηλεκτροπληξίας από χαμηλή τάση τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να φέρουν μη αγώγιμα πέλματα και μη μεταλλικά μέρη. Η μεταλλική προστασία των δακτύλων θα πρέπει να μονώνεται επαρκώς. Αντίθετα, όπου υφίσταται κίνδυνος ηλεκτροπληξίας από υψηλή τάση τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει να φέρουν αγώγιμα πέλματα και κατά τα λοιπά ισχύουν τα ίδια. Όπου υφίσταται κίνδυνος μολύνσεων τα υποδήματα ασφαλείας πρέπει είτε να είναι ειδικά είτε να επικαλύπτονται με ειδικά μιας χρήσεως καλύμματα και να εφαρμόζεται σχολαστική καθαριότητα μετά από κάθε χρήση (όχι απλά μετά από κάθε βάρδια). 72

73 4.7.6 Α' ΒΟΗΘΕΙΕΣ Σε περίπτωση κατάγματος: Ακινητοποιήστε το τραυματισμένο μέλος. Μην προσπαθήσετε να το ισιώσετε. Εφαρμόστε περίδεση με νάρθηκα. Σε περίπτωση εγκαύματος: Δροσίστε τοπικά την περιοχή. Μην αφαιρέσετε ρούχα που έχουν κολλήσει στην περιοχή. Το έγκαυμα πρέπει να παραμένει ξεσκέπαστο, αν είναι δυνατόν. Αν πρέπει να καλυφθεί, χρησιμοποιείστε καθαρό βρεγμένο πανί. Σε περίπτωση κοψίματος και αιμορραγίας: Ξεπλύνετε καλά την πληγή με φυσιολογικό ορρό ή καθαρό νερό. Καλύψτε αμέσως την πληγή με γάζα ή ότι καθαρό πανί έχετε. Πιέστε την πληγή. Όταν σταματήσει η αιμορραγία, καλύψτε την πληγή με χοντρό καθαρό Σε περίπτωση κρυοπαγήματος: Τοποθετήστε τον ασθενή σε χώρο θερμό. Εφαρμόστε θερμά επιθέματα. Χορηγήστε υγρά. 4.8 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ Μια καλή ποιότητα αέρα περιλαμβάνει 21% οξυγόνο, 78% άζωτο και 1% άλλα αέρια. Όταν ξεκουράζεστε, αναπνέετε 10 λίτρα αέρα κάθε λεπτό. Όταν εργάζεστε ή γυμνάζεστε η ποσότητα αέρα αυξάνεται στα λίτρα το λεπτό ή ακόμη περισσότερο. Το γεγονός και μόνο ότι ο αέρας μπορεί να φαίνεται καθαρός, δε σημαίνει ότι είναι απαλλαγμένος από κινδύνους, καθώς πολλοί από τους ρύπους είναι αόρατοι με γυμνό μάτι. Εάν κατανοήσετε αυτούς τους κινδύνους, τότε θα μπορέσετε να προστατευθείτε καλύτερα από αυτούς. 73

74 4.8.1 ΟΡΙΣΜΟΙ Οι σκόνες σχηματίζονται από τη διάσπαση των στερεών υλικών σε πολύ μικρά σωματίδια. Όσο πιο ψιλή είναι η σκόνη, τόσο πιο πολύ μπορεί να παραμείνει στον αέρα και τόσο ευκολότερα μπορεί να εισπνευσθεί. Τα σταγονίδια είναι πολύ μικρές σταγόνες υγρών. Συνήθως αποτελούν μίγμα πολλών υλικών και ανευρίσκονται σε διάφορες εργασίες ραντισμού (σπρέι). Οι καπνοί συγκολλήσεων παρουσιάζονται όταν τα μέταλλα υπό την επίδραση της θερμοκρασίας εξαερώνονται. Όταν ο ατμός που δημιουργείται κρυώσει, δημιουργούνται πολύ ψιλά σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα. Τα αέρια είναι ουσίες που συμπεριφέροντε όπως ο αέρας. Ανακατεύονται εύκολα με καθαρό αέρα, είναι συνήθως απαρατήρητα και μπορεί να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις. Οι ατμοί είναι αεριώδης μορφή ουσιών, τα οποία συνήθως είναι υγρά (και μερικές φορές στερεά) σε θερμοκρασία δωματίου. Σχηματίζονται κατά την εξάτμιση αυτών των ουσιών, όπως όταν χρησιμοποιούμε ένα διαλύτη για να καθαρίσουμε μια επιφάνεια. Έλλειψη οξυγόνου παρατηρείται όταν το ποσοστό του οξυγόνου στον αέρα πέφτει κάτω από 17-19% ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες. Μπορεί να συμβεί σε κλειστούς χώρους, όπου υπάρχει ανεπαρκής αερισμός για τη διατήρηση του απαραίτητου επιπέδου οξυγόνου ή μπορεί να προκληθεί από φωτιά, χημική αντίδραση ή όταν άλλα αέρια αντικαθιστούν το οξυγόνο στον αέρα. Η υψηλή θερμοκρασία - αέρας που είναι πολύ ζεστός, μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο αναπνευστικό σύστημα. Η διάρκεια της έκθεσης και το ύψος της θερμοκρασίας προσδιορίζουν την έκταση αυτής της ζημιάς. Η χαμηλή θερμοκρασία - αέρας που είναι ιδιαίτερα κρύος, μπορεί επίσης να σας δημιουργήσει σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Τα αιωρούμενα σωματίδια μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στο αναπνευστικό σύστημα και στα εσωτερικά όργανα, εάν δεν υπάρχει επαρκής προστασία. Οι μάσκες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται, όταν τα όρια μέγιστης επιτρεπόμενης έκθεσης υπερβαίνονται ή όταν η φυσική αντίδραση του οργανισμού δεν αρκεί για το επίπεδο και το είδος του ρύπου στο χώρο εργασίας. Οι σκόνες, τα σταγονίδια και οι καπνοί συγκόλλησης μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό στη μύτη, στο λαιμό και στην τραχεία. Εάν τα σωματίδια είναι πολύ μικρά (κάτω από 5 74

75 μικρά) διεισδύουν βαθιά στους πνεύμονες καταστρέφοντας τον πνευμονικό ιστό και προκαλώντας σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Εάν ο αέρας που αναπνέετε περιλαμβάνει επιβλαβείς ατμούς και αέρια, αυτές οι ουσίες διεισδύουν κατευθείαν στους πνεύμονες. Από εκεί είναι πιθανόν να απορροφηθούν στο αίμα και να κατευθυνθούν σε όλο το σώμα, προκαλώντας ζημιές σε κύρια όργανα όπως ο εγκέφαλος, το συκώτι και τα νεφρά ή ακόμη και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα αποτελέσματα της έλλειψης οξυγόνου είναι ζαλάδες, κράμπες, πονοκέφαλοι, ταχυκαρδία. Χαμηλά επίπεδα οξυγόνου μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στον εγκέφαλο και παύση της λειτουργίας της καρδιάς. Τα ευαίσθητα όργανα της μύτης, του στόματος, του λαιμού και των πνευμόνων μπορεί να καταστραφούν με την εισπνοή πολύ ζεστού ή πολύ κρύου αέρα. Οι ακραίες θερμοκρασίες του αέρα μπορεί να δυσκολέψουν τη φυσιολογική αναπνοή ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εφαρμόζεται κυρίως στις ακόλουθες εργασίες: Διαχείριση πτητικών Χ.Ο. Σε χώρους με αέριους ρύπους (σκόνη, ατμούς, αέρια) Διαχείριση επικίνδυνων Χ.Ο. Σε χώρους με χαμηλές / υψηλές θερμοκρασίες Σε μη αναπνεύσιμες ατμόσφαιρες Διαχείριση Χ.Ο. με αναθυμιάσεις ή σε μορφή σκόνης ΜΑΠ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ α) ΜΑΣΚΕΣ Μάσκες σκόνης (φιλτρόμασκες) που αποτελούνται από ένα φίλτρο μηχανικής κατακράτησης της σκόνης και στηρίζονται με διπλό λάστιχο. Για την εξασφάλιση της ορθής εφαρμογής στο πρόσωπο, οι μάσκες σκόνης φέρουν έλασμα προσαρμογής στη μύτη. Οι μάσκες σκόνης διατίθενται σε μεγάλη ποικιλία τύπων, ανάλογα με το βαθμό προστασίας που προσφέρουν. Οι φιλτρόμασκες υψηλής προστασίας φέρουν βαλβίδες εκπνοής. Είναι πολλών ειδών με διάφορα φίλτρα και γι' αυτό η επιλογή τους θα πρέπει να γίνεται αφού έχουν προηγηθεί μετρήσεις έκθεσης των εργαζομένων σε χημικούς παράγοντες και εφόσον ο εν λόγω εξοπλισμός έχει εγκριθεί για χρήση από τον Ιατρό Εργασίας. Οι φιλτρόμασκες σκόνης με ένα λάστιχο δεν προσφέρουν αποτελεσματική προστασία και γι' αυτό η χρήση τους πρέπει να αποφεύγεται. 75

76 Μάσκες ημίσεως προσώπου (Μ.Η.Π.) από ελαστικό υλικό (νεοπρένιο, σιλικόνη κλπ.) με ένα ή δύο φίλτρα ή κάνιστρα με ή χωρίς βαλβίδες εκπνοής. Μάσκες ολοκλήρου προσώπου (Μ.Ο.Π.) από ελαστικό υλικό (νεοπρένιο, σιλικόνη κλπ.) με ένα ή δύο φίλτρα ή κάνιστρα, πάντα με βαλβίδες εκπνοής. Οι Μ.Ο.Π. προσφέρουν ταυτόχρονη προστασία στα μάτια και το πρόσωπο. Η αρχή λειτουργίας μιας Μ.Ο,Π. φαίνεται στο ακόλουθο σχήμα(σχήμα 1). Μάσκες με παροχή αέρα (Μ.Π.Α.) από αεροσυμπιεστή, από αυτόνομες φιάλες αέρα 300bar ανοιχτού ή κλειστού κυκλώματος. Οι Μ.Π.Α. προσφέρουν ταυτόχρονη προστασία στα μάτια, το πρόσωπο και κάποιοι τύποι προσφέρουν προστασία και στο κεφάλι. 1. Διπλό πλαίσιο εφαρμογής στο πρόσωπο 2. Εσωτερική μάσκα 3. Βαλβίδα εισόδου αέρα 4. Μικροφωνική μεμβράνη (επικοινωνίας) 5. Βαλβίδα εισπνοής 6. Βαλβίδα εκπνοής Σχήμα ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (ΜΑΠ) ΣΩΜΑΤΟΣ Το κατάλληλο και ασφαλές ντύσιμο σε όλες τις εργασίες και καθ' όλη τη διάρκεια της βάρδιας μπορεί να παρέχει τη βασική προστασία που χρειάζονται οι εργαζόμενοι στο χώρο εργασίας. Η φόρμα, το πουκάμισο, το σακάκι, το παντελόνι, η ποδιά εργασίας μπορεί να αποδειχθεί ένα από τα σπουδαιότερα Μ.Α.Π. που διαθέτει ένας εργαζόμενος. 76

77 4.9.1 ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Συνδυάζετε το εργασιακό ντύσιμο με την ασφάλεια. Φοράτε τα κατάλληλα ρούχα για κάθε εργασία. Μη φοράτε τιμαλφή ή άλλα χαλαρά αντικείμενα τα οποία μπορεί να "πιαστούν" σε κινούμενα μέρη μηχανών και να δημιουργήσουν συνθήκες για σοβαρό ατύχημα όπως ακρωτηριασμό ή συντριπτικό κάταγμα. Μη φοράτε μεταλλικά αντικείμενα κοντά σε αγωγούς ηλεκτρικού ρεύματος. Μη φοράτε χαλαρά ρούχα ή ρούχα με χαλαρές άκρες. Οι γραβάτες, τα κρόσσια, τα κασκόλ, τα χαλαρά ρούχα (ξεκούμπωτα πουκάμισα, πουκάμισα με τις άκρες έξω από τα ρούχα, ξεκούμπωτες μανσέτες), οι σκισμένες τσέπες, τα ξηλωμένα ρεβέρ μπορεί να αποδειχθούν παγίδες σοβαρού ατυχήματος ακόμη και θανάτου. Εάν κάτι τέτοιο συμβεί στη βάρδια σας αλλάξτε ρούχα. Αν χάσατε κουμπιά χρησιμοποιήστε παραμάνα. Σηκώστε τα χαλαρά μακριά μανίκια. Τα κοντά μανίκια είναι πάντα ασφαλέστερα. Φροντίζετε τα ρούχα σας να είναι συμμαζευμένα και καθαρά. Ρούχα εμποτισμένα σε εύφλεκτα υγρά (διαλύτες) μπορεί να αναφλεγούν. Σκονισμένα και βρώμικα ρούχα μπορεί να σας δημιουργήσουν αλλεργίες, ερεθισμούς, κοκκινίλες κλπ. Μαζέψτε τα μαλλιά σας αν είναι μακριά. Είναι το ίδιο επικίνδυνα σαν τα χαλαρά ρούχα ΦΡΟΝΤΙΔΑ - ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μη θυσιάζετε την ποιότητα. Ίσως σας κοστίσει λίγο περισσότερα, αλλά τα καλοφτιαγμένα ρούχα εφαρμόζουν καλύτερα, αντέχουν περισσότερο, είναι πιο ασφαλή και πιο άνετα. Διορθώστε ή αντικαταστήστε τα σκισμένα ρούχα αμέσως. Διατηρείτε καθαρά τα ρούχα της δουλειάς σας. Σκονισμένα ή βρώμικα ρούχα μπορεί να προκαλέσουν εξανθήματα ή ερεθισμούς. Ρούχα βρεγμένα με λίπη, λάδια ή διαλυτικά υγρά, μπορεί να σας προκαλέσουν εξανθήματα ή μία αθεράπευτη περίπτωση δερματίτιδας. Μπορεί να γίνετε ένα ζωντανό πυροτέχνημα αν βρίσκεστε κοντά σε φωτιά. Στη δουλειά αλλάζετε ρούχα, παίρνετε τα ρούχα της δουλειάς τακτικά για καθάρισμα στο σπίτι. Μια δεύτερη στολή ή φόρμα θα ήταν βολική σε αυτήν την περίπτωση ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (ΜΑΠ) ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΥΨΗ Εφαρμόζεται σε όλες τις εργασίες σε ύψος άνω των 2m πάνω από το έδαφος όταν η επιφάνεια εργασίας είναι περιορισμένη 77

78 ενέχει κίνδυνο πτώσης είναι ασταθής ή κινείται δε χρησιμοποιείται για εργασία σε μόνιμη βάση Τα ΜΑΠ που χρησιμοποιούνται με σκοπό την προστασία από πτώση, πρέπει να συνδέονται με συνδέσμους κατά ΕΝ 362 και να προσαρμόζονται σε τέτοιο σημείο αγκίστρωσης που να μπορεί να αντέξει το δυναμικό φορτίο που δημιουργείται σε πτώση. Τα σημεία αγκίστρωσης πρέπει να ικανοποιούν τις εξής απαιτήσεις (βλ. σχήμα 1): Να συμμορφώνονται με τα ΕΝ. Να είναι σε σημείο υψηλότερα από τον χρήστη, οπουδήποτε είναι δυνατόν. Να έχει εξασφαλιστεί η σωστή αγκίστρωση. Η επιλογή του σημείου να είναι τέτοια ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος αιώρησης σε περίπτωση πτώσης και η πρόσκρουση με εμπόδια που βρίσκονται από κάτω. Γενικά, να ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή (βλ. σχήμα 2) ΦΡΟΝΤΙΔΑ > Εάν χρειαστεί, πλύνετε τους ιμάντες με μαλακό διάλυμα σαπουνιού και αφαιρέστε την υπερβολική υγρασία με ένα καθαρό ύφασμα. Οι ιμάντες μπορούν να απολυμανθούν σκουπίζοντας τους με ένα ελαφρό διάλυμα αποστειρωτικού απολυμαντικού. Αφήστε τους να στεγνώσουν φυσιολογικά. > Καθαρίστε τα μεταλλικά μέρη αν χρειαστεί, με ένα μη καυστικό διάλυμα. 78

79 > Αποθηκεύεστε σε καθαρό ξηρό περιβάλλον αποφεύγοντας το άμεσο φως του ήλιου, διαβρωτικούς καπνούς, χημικές ουσίες ή μη αναγκαίες δονήσεις ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ > Πριν από κάθε χρήση ελέγξτε την κάθε συσκευή για τυχόν βλάβη ή μεγάλη φθορά. > Επιθεωρήστε το μηχανισμό ασφαλείας των συνδέσμων επιβεβαιώνοντας την ορθή λειτουργία και ότι δεν υπάρχει σημάδι βλάβης ή διάβρωσης. > Ελέγξτε όλους τους ιμάντες για τυχόν κοψίματα, καψίματα, προσβολή από χημικά (φαίνεται από την αλλαγή του χρώματος) και αν βρεθεί κάτι τέτοιο απορρίψτε την συσκευή. 79

80 4.11 ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΜΑΠ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Για τα απαιτούμενα ΜΑΠ για ειδικές εργασίες και εφαρμογές όπως: Ηλεκτροσυγκολλήσεις Υψηλή Τάση Είσοδο σε περιορισμένο χώρο Διαχείριση Χ.Ο. Συλλογή διαρροής Χ.Ο. Επιχειρήσεις διάσωσης κλπ. γίνεται ειδική μνεία στα ειδικά κεφάλαια ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Συνήθως τα Μ.Α.Π. αυτά χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές τόσο υψηλής επικινδυνότητας ώστε η μη χρήση τους θα σήμαινε αυτόματα και σοβαρή υποβάθμιση της υγείας του εργαζομένου ή και θάνατο ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να γίνεται αυστηρή επιλογή σύμφωνα με τις προδιαγραφές και να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή προστασία, χωρίς να λαμβάνεται υπ' όψη η τιμή ΧΡΗΣΗ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ Η χρήση όσο και η φροντίδα πρέπει να γίνεται αυστηρά σύμφωνη με τις υποδείξεις του κατασκευαστή. Η φροντίδα πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε μετά από κάθε χρήση ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΧΗΜΕΙΟ Υποχρεωτική χρήση γαντιών ασφαλείας Απαγορεύεται το κάπνισμα Απαγορεύεται η είσοδος στους μη έχοντες ειδική άδεια Απαγορεύεται η χρήση γυμνής φλόγας και το κάπνισμα Απαγορεύεται η χρήση κινητών τηλεφώνων. 80

81 Χρησιμοποιείτε ασφαλείς τεχνικές εργασίας Φοράτε τα Ατομικά Μέσα Προστασίας Μην καπνίζετε Μην τρώτε, πίνετε ή φοράτε καλλυντικά Μη βιάζεστε Να χειρίζεστε κάθε ουσία σαν επικίνδυνη Διατηρείτε τα χέρια σας στεγνά Κλείνετε την παροχή αερίου όταν δεν το χρησιμοποιείτε Μην εργάζεστε σε επικίνδυνη εργασία όταν είστε μόνος Κλειδώνετε τις επικίνδυνες Χ.Ο. σε ερμάρια ειδικών προδιαγραφών Κλείνετε τις εγκαταστάσεις και την είσοδο πριν φύγετε ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Υποχρεωτική ατομική προστασία έναντι πτώσεων Απαγορεύεται η χρήση γυμνής φλόγας και το κάπνισμα Απαγορεύεται το κάπνισμα Απαγορεύεται η χρήση κινητών τηλεφώνων. Τήρηση αποστάσεων ασφαλείας Μη φοράτε μεταλλικά αντικείμενα κοντά σε αγωγούς ηλεκτρικού ρεύματος. Φοράτε τα κατάλληλα ρούχα για κάθε εργασία. Μη φοράτε τιμαλφή ή άλλα χαλαρά αντικείμενα τα οποία μπορεί να "πιαστούν" σε κινούμενα μέρη μηχανών και να δημιουργήσουν συνθήκες για σοβαρό ατύχημα όπως ακρωτηριασμό ή συντριπτικό κάταγμα. Οι χειριστές πρέπει να φέρουν σε κάθε περίπτωση τα ακόλουθα ΜΑΠ κατ' ελάχιστο: Κράνος, Γυαλιά ασφαλείας, Μάσκα Ολοκλήρου Προσώπου με κατάλληλο φίλτρο και γάντια Απαγορεύεται η μεταφορά εύφλεκτων υλικών με βενζινοκίνητα ή υγραεριοκίνητα περονοφόρα οχήματα. Σε περίπτωση διαρροής καλείται η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης. 81

82 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο 5.1 ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 42/2003 Περιγράφει τις «ελάχιστες απαιτήσεις για τη βελτίωση της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, οι οποίοι είναι δυνατόν να εκτεθούν σε κίνδυνο από εκρηκτικές ατμόσφαιρες» Ισχύει από για νέο εξοπλισμό και χώρους εργασίας Για υφιστάμενες εγκαταστάσεις υπάρχει προθεσμία εφαρμογής έως τις ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Προσδιορισμός και αξιολόγηση κινδύνων έκρηξης - πρόληψη και προστασία εργαζομένων Ταξινόμηση των χώρων, ανάλογα με τη συχνότητα και τη διάρκεια εμφάνισης εκρηκτικής ατμόσφαιρας Εφαρμογή ειδικών απαιτήσεων για τον εξοπλισμό εργασίας στους παραπάνω χώρους Εκπόνηση εγγράφου προστασίας από εκρήξεις Σήμανση χώρων με ειδική πινακίδα Εκπαίδευση προσωπικού στην προστασία από εκρήξεις ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΚΡΗΞΕΩΝ Πρόληψη δημιουργίας εκρηκτικών ατμοσφαιρών Αποφυγή ανάφλεξης Μετριασμός επιβλαβών συνεπειών «Τρίγωνο φωτιάς ή έκρηξης» 82

83 5.2 ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Ορισμός κατά ΑΤΕΧ: Μείγμα με αέρα, σε ατμοσφαιρικές συνθήκες, εύφλεκτων ουσιών υπό μορφή αερίων, ατμών, συγκεντρώσεων σταγονιδίων ή σκόνης, στο οποίο, μετά από ανάφλεξη, η καύση μεταδίδεται στο σύνολο του μη καιγόμενου μείγματος Όρια εκρηκτικότητας (κατώτερο-lel, ανώτερο-hεl) Χαρακτηριστικό της έκρηξης η πρόκληση υπερπίεσης. Παράγοντες που ευνοούν την έκρηξη έναντι της απλής ανάφλεξης: Περιορισμένος χώρος Μεγάλη ποσότητα διαρροής Συγκέντρωση ομοιογενής, κοντά στη μέση τιμή των LEL, HEL Φύση της εύφλεκτης ουσίας (ακόρεστοι υδρογονάνθρακες πιο εκρηκτικοί από κορεσμένους) κ.α ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΔΙΑΡΡΟΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σχεδιασμός - κατασκευή - λειτουργία - συντήρηση - περιοδικός έλεγχος σύμφωνα με τη νομοθεσία, τους κανονισμούς και γραπτές διαδικασίες. Κλειστά κυκλώματα εξοπλισμού-συστήματα παρακολούθησης και συναγερμού υψηλής στάθμης Αποφυγή υπερχειλίσεων κατά τη φόρτωση και παραλαβή προϊόντων σε δεξαμενές και βυτιοφόρα Κλειστά συστήματα εκτόνωσης αερίων στους πυρσούς. Εκτόνωση ανοιχτών συστημάτων σε ασφαλή θέση Κλειστά συστήματα ελαιωδών αποστραγγίσεων Διαρκής παρακολούθηση λειτουργικών παραμέτρων (όργανα, αυτοματισμοί, DCS) Διαρροή ενός αερίου βαρύτερου του αέρα 83

84 5.2.2 ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ Φλόγες, κάπνισμα, σπίρτα Φούρνοι, λέβητες Θερμές εργασίες Ηλεκτρολογικοί σπινθήρες Ακατάλληλα εργαλεία Οχήματα Στατικός ηλεκτρισμός Κεραυνοί Πολύ θερμές επιφάνειες Πυροφορικά υλικά Κινητά τηλέφωνα ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΗΓΩΝ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ Απαγόρευση καπνίσματος και χρήσης γυμνής φλόγας χωρίς ειδική άδεια. Ηλεκτρολογικός / ηλεκτρονικός εξοπλισμός αντιεκρηκτικού τύπου σύμφωνα με την ηλεκτρολογική ταξινόμηση των περιοχών. Έλεγχος κίνησης οχημάτων στις μονάδες. Φωτισμός ασφαλείας χαμηλής τάσης. Τήρηση αποστάσεων ασφαλείας. Χωροθέτηση φούρνων και λεβήτων σύμφωνα με τους κανονισμούς. Απαγόρευση τοποθέτησης αντλιών, περιστρεφόμενου εξοπλισμού, αποθήκευσης υλικών μέσα σε αναχώματα δεξαμενών. Καθαριότητα, αποψίλωση χόρτων γύρω από αναχώματα δεξαμενών. Αντικεραυνική προστασία (αλεξικέραυνα γειώσεις). Διαδικασία χειρισμού πυροφορικών υλικών Μόνωση θερμών επιφανειών αποφυγή αυτανάφλεξης τυχόν διαρροών Κατάλληλα εργαλεία για αποφυγή σπινθηρισμών κατά την κρούση Απαγόρευση κινητών τηλεφώνων 84

85 5.3 ΣΤΑΤΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ Αποφυγή του κινδύνου με κατάλληλο σχεδιασμό και διαδικασίες φορτοεκφόρτωσης δεξαμενών και βυτιοφόρων οχημάτων: o Καθορισμός μέγιστης ταχύτητας o Μειωμένη ταχύτητα στην αρχή της φόρτωσης o Φόρτωση από τον πυθμένα κ.α. o Interlock γείωσης κ.α. Γειώσεις εξοπλισμού Αντιστατικές στολές εργασίας και παπούτσια ασφαλείας στους εργαζόμενους σε ταξινομημένες περιοχές ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Σύστημα διαχείρισης ασφαλείας. Μελέτες ασφαλείας. Εκτίμηση κινδύνου. Εγχειρίδια ασφαλείας κ πυρασφάλειας. Σχέδια έκτακτης ανάγκης. Κανονισμός ασφαλείας εργολάβων. 85

86 5.4 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ Συντονισμός μέτρων προστασίας εργολαβικών συνεργείων από έκρηξη: o Έκδοση όλων των αδειών στο χώρο της μονάδας από τον εργοδηγό της μονάδας. o Ορισμός παρατηρητών και γενικών μέτρων προστασίας στις άδειες. o Άμεσο σταμάτημα εργασιών σε περίπτωση διαρροής. o Απομάκρυνση διαδικασία εκκένωσης - αντιεκρηκτικά κτίρια. 5.5 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΧΩΡΩΝ Κατάταξη επικινδύνων χώρων σε ζώνες: Ζώνες 0, 1, 2 για εύφλεκτα αέρια. Ζώνες 20, 21, 22 για εύφλεκτες σκόνες. Ορισμοί ζωνών 0, 1, 2 o Ζώνη 0: Μόνιμη ή για μεγάλα χρονικά διαστήματα ή συχνή παρουσία εκρηκτικού αερίου μείγματος. o Ζώνη 1: Πιθανή περιστασιακή δημιουργία εκρηκτικού αερίου μείγματος σε συνήθη λειτουργία. o Ζώνη 2: Μη πιθανή ή μόνο για μικρό διάστημα δημιουργία εκρηκτικού αερίου μείγματος σε συνήθη λειτουργία. Αντίστοιχοι ορισμοί για ζώνες 20, 21, Παράδειγμα ταξινόμησης 86

87 5.6 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΖΩΝΗ 0 για αέρια ή 20 για σκόνες 1 για αέρια ή 21 για σκόνες 2 για αέρια ή 22 για σκόνες ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (ΚΥΑ Β17081/2964/1996) 1 Πολύ υψηλή προστασία, που καλύπτει ακόμη και την περίπτωση σπάνιας βλάβης 2 Υψηλή προστασία, που καλύπτει και την περίπτωση συχνών βλαβών 3 Κανονική προστασία, που καλύπτει τις κανονικές συνθήκες λειτουργίας 5.7 ΣΗΜΑΝΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΚΑΤΑ ΑΤΕΧ Προστασία κατά ΑΤΕΧ Ομάδα συσκευών: Ι ορυχεία ΙΙ- όλα τα υπόλοιπα Αέρια ή σκόνες: G Αέρια D - Σκόνες Κατηγορία συσκευών: 1 πολύ υψηλό επίπεδο προστασίας 2 υψηλό επίπεδο προστασίας 3 κανονικό επίπεδο Σημείωση: Η σήμανση συμπληρώνεται και με επιπλέον στοιχεία για τον τύπο αντιεκρηκτικότητας της συσκευής, την ομάδα αερίων, τη μέγιστη θερμοκρασία 87 πχ c IIC T4

88 5.7.1 ΣΗΜΑΝΣΗ ΧΩΡΩΝ ΚΑΤΑ ΑΤΕΧ Τα σημεία εισόδου σε χώρους στους οποίους είναι δυνατόν να δημιουργηθούν εκρηκτικές ατμόσφαιρες σε βαθμό τέτοιο ώστε να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων επισημαίνονται με το ειδικό σήμα: 88

89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ Οι παρακάτω ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ έχουν θεσπιστεί για την ΑΣΦΑΛΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ και παρακαλούμε να τους ακολουθήσετε : Δεν επιτρέπεται η περιφορά σε χώρους της Εγκατάστασης χωρίς συνοδεία από αρμόδιο άτομο της εταιρείας. Φοράτε σε εμφανές σημείο την κάρτα επισκέπτη. Απαγορεύεται αυστηρά το κάπνισμα και η δημιουργία φλόγας (άναμμα σπίρτων, αναπτήρων). Το κάπνισμα επιτρέπεται μόνο σε καθορισμένους χώρους. Απαγορεύεται η χρήση κινητών τηλεφώνων. Επιτρέπεται μόνο εντός των Γραφείων / Εστιατορίου. Απαγορεύεται η χρήση φωτογραφικών μηχανών. Απαγορεύεται η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και η χρήση ναρκωτικών ή τοξικών ουσιών. Αν σας δοθεί άδεια εισόδου για το Ι.Χ αυτοκίνητο σας οδηγείτε προσεκτικά και με χαμηλή ταχύτητα. 89

90 Επιπλέον για τη ΔΙΚΗ ΣΑΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Φοράτε τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (Καπέλο Προστασίας, Κράνος, Παπούτσια Ασφαλείας, Ωτοβύσματα) που απαιτούνται ανάλογα με την περιοχή της Εγκατάστασης που επισκέπτεστε. Αποφύγετε τη διέλευση σας μέσα από τους διαδρόμους κυκλοφορίας των βυτιοφόρων και των περονοφόρων οχημάτων. Αν χρειασθεί να μετακινηθείτε εντός αυτών, κάντε το με προσοχή. Μην πλησιάζετε τα μηχανήματα, τα βαρέλια και τις δεξαμενές. Προσέχετε για ολισθηρά δάπεδα. 90

91 Έκτακτη Ανάγκη Σε περίπτωση Σήμανσης Συναγερμού για Έκτακτη Ανάγκη (φωτιά, έκρηξη, διαρροή, σεισμός κ.α) ακολουθήστε τις οδηγίες του συνοδού σας ή τις οδηγίες που δίνονται από τα μεγάφωνα. Παρακαλούμε αναφέρετε άμεσα στο συνοδό σας ή στα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης οποιοδήποτε ατύχημα ή επικίνδυνη / ανασφαλή κατάσταση εντοπίσετε (Συμβάν, θέση, έκταση). Τηλέφωνα Έκτακτης Ανάγκης 91

92 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο ΣΗΜΑΤΑ Α. Σήματα Απαγόρευσης Απαγορεύεται το κάπνισμα Απαγορεύεται η χρήση γυμνής φλόγας και το κάπνισμα Μην αγγίζετε Απαγορεύεται η κατάσβεση με νερό Απαγορεύεται η διέλευση στα οχήματα διακίνησης φορτίων Απαγορεύεται η είσοδος στους μη έχοντες ειδική άδεια Μη πόσιμο νερό Απαγορεύεται η διέλευση πεζών 92

93 Β. Σήματα Προειδοποίησης Γενικός Κίνδυνος Ραδιενέργεια Ραδιενεργά Υλικά ή Αιωρούμενα Φορτία Κίνδυνος Ηλεκτροπληξίας (Υψηλή τάση) Βιολογικός Κίνδυνος Ακτινοβολία Laser Κίνδυνος Παραπατήματος Ισχυρό Μαγνητικό Πεδίο Μη ακτινοβολίες ιοντίζουσες Κίνδυνος Πτώσης Χαμηλές θερμοκρασίες Οχήματα διακίνησης φορτίων 93

94 Τοξικές ύλες Διαβρωτικές ύλες Εύφλεκτες ύλες / Υψηλή θερμοκρασία Εκρηκτικές ύλες Αναφλέξιμες ύλες Βλαβερές ερεθιστικές ύλες ή Κίνδυνος Γλιστρήματος 94

95 Γ. Σήματα Υποχρέωσης Υποχρεωτική χρήση προστατευτικών γυαλιών Υποχρεωτική χρήση προστατευτικής μάσκας Υποχρεωτική χρήση προστασίας ακοής Υποχρεωτική χρήση αναπνευστικής μάσκας Υποχρεωτική χρήση προστατευτικού κράνους Υποχρεωτική χρήση γαντιών ασφαλείας Υποχρεωτική χρήση μποτών ασφαλείας Υποχρεωτική ατομική προστασία έναντι πτώσεων Υποχρεωτική προστασία σώματος Υποχρεωτική διάβαση για πεζούς Γενική Υποχρέωση 95

96 Δ. Σήματα διάσωσης ή βοήθειας Οδός/ Έξοδος Οδός/ Έξοδος κινδύνου κινδύνου Πρώτες βοήθειες Φορείο Πλύση ματιών Θάλαμος καταιονισμού ασφαλείας Τηλέφωνο για διάσωση και πρώτες βοήθειες Κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί 96