ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Θέμα : Επιβλέπων Καθηγητής : κ. Κων/νος Κούτρης. Υπό της Φοιτήτριας : Σκαρμούντζου Ειρήνη (7319) 2010, Σέρρες

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ Τμήμα Λογιστικής Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα : «Ασφαλιστικό Σύστημα στην Ελλάδα-Δικαιώματα Εργαζομένων» Επιβλέπων Καθηγητής : κ. Κων/νος Κούτρης Υπό της Φοιτήτριας : Σκαρμούντζου Ειρήνη (7319) 2010, Σέρρες

2 Την πτυχιακή μου εργασία θα ήθελα να την αφιερώσω στους γονείς μου και στους καθηγητές μου που μου έδωσαν όλα τα εφόδια και τις γνώσεις τα οποία χρειάζονται για να αντιμετωπίζω τη ζωή με αγάπη, σεβασμό και δημιουργία και να επιτυγχάνω μέρα με την ημέρα την καλυτέρευση της καθημερινότητας μου. Με βαθιά εκτίμηση και σεβασμό - 2 -

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος Κεφάλαιο 1 ο : Έννοια της Ασφαλίσεως 1. Εισαγωγή Έννοια Ασφαλίσεως Κλάδοι Ασφαλίσεως Προϋποθέσεις ένταξης στην Ασφάλιση Υποχρεωτικά Ασφαλισμένοι-Προϋποθέσεις Ασφαλίσεως Προαιρετική Ασφάλιση Πρόσωπα εξαιρούμενα της Ασφαλίσεως..19 Κεφάλαιο 2 ο : Διαδικασία Ασφαλίσεως στο Ι.Κ.Α. 2.1 Υποχρεώσεις Εργοδότη-Ασφαλισμένου Χρόνος Ασφαλίσεως.26 Κεφάλαιο 3 ο : Παροχές Κοινωνικής Ασφαλίσεως 3.1 Ιατρική-Φαρμακευτική-Νοσοκομειακή Περίθαλψη Επίδομα Ασθένειας Προστασία Ατυχήματος Παροχές Μητρότητας-Προστασία τοκετού-λοχείας Έξοδα Κηδείας-Μεταφορά νεκρού Δαπάνη Μετακινήσεως Ασφαλισμένου-Λουτροθεραπείας..41 Κεφάλαιο 4 ο : Παροχές Συντάξεων 4.1 Σύνταξη Γήρατος Σύνταξη Αναπηρίας Σύνταξη Λόγω θανάτου..51 Κεφάλαιο 5 ο : Συνδικαλιστικές Οργανώσεις & Συνδικαλιστικά Δικαιώματα 5.1 Συνδικαλιστικές Οργανώσεις Μέλη Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Τα Δικαιώματα των Εργαζομένων στον τόπο εργασίας Προστασία των Συνδικαλιστικών

4 5.2 Το Δικαίωμα της Απεργίας Κήρυξη Απεργίας Προθεσμίες για την κήρυξη της Απεργίας Προσωπικό Ασφαλείας Καθορισμός του προσωπικού Ασφαλείας Συμβούλια εργαζομένων Αρμοδιότητες Συμβουλίων Αποφασιστική Αρμοδιότητα των Συμβουλίων Συμβούλια Εργαζομένων στις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις- Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Τρόποι Λύσης της Σύμβασης Εργασίας Απόλυση εργαζομένου σε περίπτωση αποχής Άκυρη απόλυση Βλαπτική Μεταβολή-Δικαιώματα Χρόνος και τρόπος καταβολής της αποζημίωσης Μεταβολή-Πτώχευση Εργοδότη...75 Επίλογος...83 Παράρτημα..84 Βιβλιογραφία

5 Πρόλογος Στα πλαίσια της πτυχιακής μου εργασίας αποφάσισα να ασχοληθώ με ένα θέμα που αφορά άμεσα όλους τους εργαζομένους. Το Ασφαλιστικό Σύστημα στην Ελλάδα και τα Δικαιώματα των εργαζομένων είναι καρπός μακροχρόνιων αγώνων των εργαζομένων τάξεων και αποβλέπει στην αναδιοργάνωση της κοινωνικής ασφαλίσεως με τέτοιο τρόπο, ώστε από τη μια να γίνει οικονομικότερη και από την άλλη να μπορέσει να παράσχει πιο ικανοποιητική περίθαλψη. Τα Συνδικαλιστικά Δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται από το Σύνταγμα και τους ειδικούς νόμους για την προστασία των Συνδικαλιστικών ελευθεριών και για αυτό το λόγο οι εργαζόμενοι δημιουργούν σωματεία που αποβλέπουν στην υποστήριξη των επαγγελματικών συμφερόντων των μελών τους. Η προσφορά της εργασίας από τον άνθρωπο είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιδρούν στην πορεία μιας κοινωνίας και για αυτό το λόγο θα ήταν σκόπιμο να διευκρινίσουμε σε ποιες εργασιακές σχέσεις εφαρμόζεται η εργατική νομοθεσία

6 - 6 -

7 1. Εισαγωγή Η κοινωνική ασφάλιση καρπός μακροχρόνιων αγώνων των εργαζομένων τάξεων και πολλών φωτισμένων προσωπικοτήτων έλαβε σάρκα και οστά μόλις πριν από έναν αιώνα. Είναι δηλαδή ένας θεσμός των νεώτερων χρόνων. Κατά την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα ήταν τελείως άγνωστη παρά την ύπαρξη των επαγγελματικών συντεχνιών που απέβλεπαν στην προστασία ορισμένων τάξεων εργαζομένων με την δημιουργία κλειστών επαγγελμάτων. Η καθιέρωση του θεσμού της κοινωνικής ασφαλίσεως επιτεύχθηκε με την συνεργασία και την συμμετοχή στα σχετικά βάρη τριών παραγόντων : Των εργαζομένων που συμμετέχουν ενεργά με τις εισφορές τους. Του κοινωνικού συνόλου που μετέχει με τις εισφορές του είτε άμεσα είτε έμμεσα με τις καλούμενες υπέρ τρίτων εισφορές. Του κράτους, το οποίο εκτός της προσφοράς του νομικού πλαισίου ενισχύει την προσπάθεια και οικονομικά είτε με άμεσες επιχορηγήσεις από τον προϋπολογισμό του είτε με την παραχώρηση ορισμένων πόρων του. Η κοινωνική ασφάλιση συνδέεται με την βιομηχανική ευρωπαϊκή επανάσταση του 19 ου αιώνα και την αντίληψη ότι το κράτος δεν πρέπει να ενδιαφέρεται μόνο για την εσωτερική ασφάλιση και την εσωτερική άμυνα, αλλά και για την προστασία των πολιτών. Η κοινωνική ασφάλιση των ατυχημάτων, της αναπηρίας, των γηρατειών και των διάφορων ασθενειών. Στην Ελλάδα καθυστέρησε να εφαρμοστεί επειδή δεν υπήρχε βιομηχανική ανάπτυξη

8 Σήμερα καμία ομάδα εργαζομένων ή αναξιοπαθούντων στην Ελλάδα δεν μένει έξω από το ασφαλιστικό κύκλωμα. Το μόνο πρόβλημα που εγείρεται είναι η αναδιοργάνωση της κοινωνικής ασφαλίσεως κατά τέτοιο τρόπο, ώστε από την μια να γίνει οικονομικότερη και από την άλλη να μπορέσει να παράσχει πιο ικανοποιητική περίθαλψη. Εκτός από τα βασικά ταμεία κύριας ασφάλισης υπάρχουν και ταμεία επικουρικής ασφάλισης. Ταμεία κύριας ασφάλισης είναι το Ι.Κ.Α., Τ.Σ.Α., Ταμείο Εμπόρων, Ν.Α.Τ., κ.α. 1.1 Έννοια ασφαλίσεως Κλάδοι ασφαλίσεως Το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων με την συνεχή και αλματώδη εξέλιξη του έχει καταστεί ο κυριότερος Ασφαλιστικός Οργανισμός της Χώρας γιατί υπάγεται το μεγαλύτερο μέρος από πρόσωπα που παρέχουν εξαρτημένη εργασία. Έτσι με την προστασία του σήμερα καλύπτει το μισό σχεδόν του πληθυσμού, εξαιρούμενοι μόνο ο μισθωτοί που ασφαλίζονται σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία. Η προστασία την οποία παρέχει το Ίδρυμα στους ασφαλισμένους καλύπτει τους εξής τομείς : Ιατρικής περίθαλψης, δηλαδή παροχή υγειονομικών φροντίδων, φαρμάκων, περίθαλψη σε νοσοκομεία, Ιδρύματα, χορήγηση πρόσθετων ειδών περιθάλψεως. Χρηματικών παροχών, δηλαδή χορήγηση συντάξεων, επιδομάτων ασθενείας, ατυχήματος, μητρότητας, έξοδα κηδείας κ.λ.π. Προληπτικής δράσεως και Ιατρικής για την καταπολέμηση των σωματικών κινδύνων, που προσβάλλουν την εργατική ικανότητα των ασφαλισμένων και των μελών της οικογένειάς τους

9 Η κοινωνική ασφάλιση αποβλέπει στην προστασία των εργαζομένων και των μελών της οικογένειας τους, όταν δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις απαραίτητες οικονομικές ανάγκες της ζωής, ιδιαίτερα όταν καταστούν ανίκανοι προς εργασία λόγω ασθένειας ή ατυχήματος ή αναπηρίας. Είναι ζωτική ανάγκη για κάθε άνθρωπο να έχει ένα συμπαραστάτη σε όλα τα στάδια της ζωής του. Χρειάζεται ακόμη βοήθεια για να αντιμετωπίσει έκτακτες δαπάνες που προκαλούνται συνήθως από απρόβλεπτα γεγονότα, όπως ο θάνατος ή ασθένεια ή κάποιο ατύχημα. Είναι γνωστό ότι ιδιωτική αποταμίευση για την αντιμετώπιση των κινδύνων από την εργασία και την ζωή γενικά ελάχιστοι από τους εργαζομένους μπορούν να πραγματοποιήσουν. Το Ι.Κ.Α. όμως δίνει την βεβαιότητα στους ασφαλισμένους ότι δεν θα εγκαταλειφθούν όταν δεν θα μπορούν να εργαστούν και τα απρόβλεπτα γεγονότα που τυχόν θα τους πλήξουν δεν θα τους βρουν απροστάτευτους και απροετοίμαστους. Εξάλλου με την κοινωνική ασφάλιση προστατεύονται παράλληλα και οι εργοδότες οι οποίοι απαλλάσσονται από την υποχρέωση που απορρέει από το κοινό δίκαιο για περίθαλψη και αποζημίωση των μισθωτών που εργάζονται στην επιχείρησή τους, όταν ασθενήσουν, υποστούν κάποιο ατύχημα με αποτέλεσμα να αποφεύγουν σημαντική χρηματική δαπάνη. Οι κίνδυνοι που καλύπτονται από την ασφάλιση του ΙΚΑ και που συνιστούν αντίστοιχα στους κλάδους ασφαλίσεως ορίζονται ρητά και περιοριστικά στο άρθρο 1 του Α.Ν.1846/51 είναι οι ακόλουθοι : Ο κλάδος ασθενείας. Ο κλάδος ασθενείας και μητρότητας περιλαμβάνει : α) Τον μερικότερο κλάδο παροχών ασθένειας και μητρότητας σε είδος (ιατρική, φαρμακευτική, νοσοκομειακή περίθαλψη) β) Τον μερικότερο κλάδο παροχών ασθενείας και μητρότητας σε χρήμα (επίδομα τοκετού, λοχείας, ατυχήματος) - 9 -

10 Ο κλάδος συντάξεως. Εδώ περιλαμβάνεται η κάλυψη των κινδύνων του γήρατος, αναπηρίας και θανάτου (χορήγηση συντάξεων με την επέλευση των ασφαλιστικών αυτών γεγονότων). Στο ΙΚΑ ασφαλίζεται και ο επαγγελματικός κίνδυνος. Ιδιαίτερος ασφαλιστικός οργανισμός ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) καλύπτει τους κινδύνους της Ανεργίας, Στρατεύσεως και Οικογενειακών Επιδομάτων. Πολύ πρόσφατα η ασφάλιση των εργαζομένων στη χώρα μας συμπληρώθηκε με την ίδρυση του Ταμείου Επικουρικής Ασφαλίσεως Μισθωτών (ΤΕΑΜ). Ο οργανισμός αυτός κάλυψε όλους τους μισθωτούς που δεν είχαν επικουρική ασφάλιση και έτσι σήμερα όλοι οι μισθωτοί της χώρας έχουν κύρια ασφάλιση από το ΙΚΑ ή κάποιο άλλο οργανισμό κύριας ασφαλίσεως και επικουρική ασφάλιση από το ΤΕΑΜ ή κάποιο άλλον οργανισμό επικουρικής ασφαλίσεως. Έτσι λοιπόν όλοι οι μισθωτοί θα έχουν δύο συντάξεις. Η είσπραξη των εισφορών του ΙΚΑ αλλά και των άλλων ασφαλιστικών οργανισμών γίνεται κατά κάποιο τρόπο ενιαίο, με ένσημα που περιλαμβάνουν όλες τις παραπάνω εισφορές. 1.2 Προϋποθέσεις ένταξης στην ασφάλιση Ως ασφαλισμένοι χαρακτηρίζονται γενικώς τα πρόσωπα στα οποία επεκτείνεται η Κοινωνική Ασφάλιση και στα οποία έχει σκοπό να χορηγήσει με ορισμένες προϋποθέσεις τα ωφελήματά της. Οι ασφαλισμένοι του Ιδρύματος διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε άμεσους και έμμεσους ασφαλισμένους. Αμέσως ασφαλισμένους, δηλαδή στα πρόσωπα εκείνα που έλκουν το ασφαλιστικό τους δικαίωμα από το πρόσωπό τους, εξαιτίας της παρεχόμενης απ αυτά εξαρτημένης εργασίας. Πρόκειται για τους

11 μισθωτούς (υπαλλήλους, εργατοτεχνίτες, υπηρέτες ) οι οποίοι υπάγονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια από τις κείμενες διατάξεις στην ασφάλιση του ΙΚΑ. Εμμέσους ασφαλισμένους, δηλαδή στα πρόσωπα εκείνα που το ασφαλιστικό τους δικαίωμα (πάνω στις διάφορες παροχές του Ιδρύματος) δημιουργείται εφόσον βρίσκονται σε ορισμένη σχέση (συγγένειας) με τους αμέσους ασφαλισμένους. Τέτοια πρόσωπα είναι οι σύζυγοι, τα παιδιά, οι γονείς των αμέσως ασφαλισμένων. Οι αμέσως ασφαλισμένοι διακρίνονται σε: Υποχρεωτικώς ασφαλιζόμενους. Προαιρετικώς ασφαλιζόμενους. Αυτοτελώς εργαζόμενους (και ασφαλιζόμενους). Υποχρεωτικώς και αυτοδικαίως υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ τα πρόσωπα τα οποία εντός των ορίων της χώρας παρέχουν κατά κύριο επάγγελμα εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής. Δεν εξετάζεται η ιδιότητα του εργοδότη, αν δηλαδή είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου. Η έννοια του κυρίου επαγγέλματος δεν αποκλείει την ασφάλιση των προσώπων με μειωμένη απασχόληση, εφόσον δεν έχουν άλλη πηγή βιοπορισμού. Όταν είναι δυσχερής η διάκριση αν πρόκειται για εξαρτημένη ή όχι εργασία, καθώς και για κύριο ή μη επάγγελμα κάποιου προσώπου, τότε το πρόσωπο αυτό θεωρείται ότι υπάγεται στην ασφάλιση. Προαιρετικώς μπορούν να συνεχίσουν την ασφάλισή τους στο ΙΚΑ (σε ένα ή περισσότερους κλάδους αυτού) πρόσωπα, που διετέλεσαν ασφαλισμένα στο Ίδρυμα ή σε συγχωνευθέντα με αυτό ασφαλιστικά ταμεία και για διάφορους δεν παρέχουν εξαρτημένη εργασία πλέον ή

12 ακόμα παρέχουν μεν τέτοια, αλλά δεν υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ ή άλλου ασφαλιστικού οργανισμού κυρίας ασφαλίσεως. Αυτοτελώς εργαζόμενοι μπορούν να υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ είτε για όλους τους κλάδους είτε για ορισμένους μόνο από αυτούς. Η υπαγωγή γίνεται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΚΑ που εγκρίνεται από τον Υπουργό Κοινωνικών ασφαλίσεων και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Από 1 Μαΐου 1983 η ασφάλιση του ΙΚΑ επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Χώρα χωρίς καμία εδαφική εξαίρεση. Επομένως δεν υπάρχουν πια πόλεις ή χωριά εντός και εκτός ασφαλιστικής περιοχής του ΙΚΑ. 1.3 Υποχρεωτικά ασφαλισμένοι. Προϋποθέσεις ασφαλίσεως. Υποχρεωτικά και αυτοδίκαια υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ τα πρόσωπα τα οποία μέσα στα όρια της χώρας παρέχουν κατά κύριο επάγγελμα εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής. Έτσι οι προϋποθέσεις για την υποχρεωτική και αυτοδίκαιη υπαγωγή ενός προσώπου στην ασφάλιση του ΙΚΑ είναι οι εξής: I. Η παροχή εξαρτημένης εργασίας. Σχέση εξαρτημένης εργασίας υπάρχει όταν ο εργαζόμενος θέτει την προσωπική του εργασία στη διάθεση του εργοδότη κάτω από τις οδηγίες και τον έλεγχο αυτού με αντάλλαγμα τη λήψη μισθού. Πρώτη και βασική προϋπόθεση για την ασφάλιση ενός προσώπου στο ΙΚΑ είναι η ύπαρξη συμβάσεως εξαρτημένης εργασίας. Εάν η σύμβαση εργασίας μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου έχει καταρτισθεί γραπτά η προφορικά δεν εξετάζεται. Όταν δεν υπάρχει έγγραφο συμβάσεως η ασφαλιστική σχέση δημιουργείται από την πρώτη μέρα απασχολήσεως του μισθωτού και

13 αποδεικνύεται από την μισθολογική κατάσταση ή από οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, δεν ασκεί καμία επιρροή στη δημιουργία του ασφαλιστικού δικαιώματος του μισθωτού, το αν η πρόσληψή του είναι νόμιμη ή όχι, αν η σύμβαση εργασίας είναι έγκυρη ή όχι, αν η απασχόληση είναι πρόσκαιρη ή αορίστου χρόνου. Αρκεί το γεγονός ότι υπάρχει πραγματική απασχόληση σε εξαρτημένη εργασία και συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις. Το ΙΚΑ ασφαλίζει τους μισθωτούς που έχουν τις νόμιμες προϋποθέσεις χωρίς κανένα περιορισμό φύλου ή ηλικίας. II. Παροχή εργασίας ή υπηρεσίας. Βασική προϋπόθεση για την δημιουργία της ασφαλιστικής σχέσεως είναι η παροχή εργασίας ή υπηρεσίας, δηλαδή η θέση από τον εργαζόμενο της παραγωγικής του δραστηριότητας στη διάθεση του εργοδότη έναντι αμοιβής. Η ασφάλιση προϋποθέτει να υπάρχει πάντοτε σχέση εργασίας. Η εργασία διακρίνεται σε σωματική και πνευματική εργασία. Σωματική εργασία εννοούμε την καταβολή σωματικών δυνάμεων του ανθρώπου για την επιτυχία ορισμένου αποτελέσματος, ενώ σαν πνευματική εργασία εννοούμε την καταβολή πνευματικών δυνάμεων. Για την δημιουργία της ασφαλιστικής σχέσεως δεν ασκεί καμία επιρροή το γεγονός ότι η σύμβαση εργασίας είναι προφορική ή γραπτή, ορισμένου ή αορίστου χρόνου. Εξάλλου δεν απαιτείται από το νόμο σαν προϋπόθεση για την ασφάλιση να υπάρχουν στους μισθωτούς ορισμένες προσωπικές ιδιότητες (όπως φύλο, ηλικία, υγεία). Έτσι ασφαλίζονται τόσο οι ανήλικοι όσο και οι υπερήλικες χωρίς να υπάρχει κανένας περιορισμός στο όριο της ηλικίας. Ακόμη η νόμιμη ή παράνομη πρόσληψη του εργαζομένου, καθώς και η εγκυρότητα ή ακυρότητα της συμβάσεως εργασίας δεν αποτελούν προϋποθέσεις αλλά ούτε πρόβλημα

14 για την υπαγωγή στην ασφάλιση του Ιδρύματος, αρκεί να υπάρχει πραγματική απασχόληση σε εξαρτημένη εργασία και να συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου. Ακόμη είναι αδιάφορη και η νομική φύση της συμβάσεως εργασίας και συνεπώς η ασφάλιση άσχετα αν πρόκειται για σχέση εργασίας δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου. Η ιδιότητα του εργοδότη στον οποίο απασχολείται ο μισθωτός δεν έχει σημασία για την ασφάλιση καθώς επίσης και αν πρόκειται για ημεδαπό ή αλλοδαπό εργοδότη. Πάντως για να αναγνωριστεί η εργασία από την κοινωνική ασφάλιση πρέπει να είναι επιτρεπτή. Τέτοια είναι η εργασία που το περιεχόμενο της σύμφωνα με τις γενικές αρχές του δικαίου δεν αντιβαίνει τους νόμους και τα χρηστά ήθη. III. Παροχή εργασίας έναντι αμοιβής. Από το νόμο ορίζεται ότι η εργασία αποτελεί βάση για την υπαγωγή στην ασφάλιση του Ιδρύματος όταν παρέχεται έναντι αμοιβής. Ο τρόπος με τον οποίον καταβάλλεται η αμοιβή δεν ασκεί επίδραση στην ασφάλιση. Έτσι μπορεί να είναι μηνιαίος μισθός, ημερομίσθιο, ή ωρομίσθιο. Εξάλλου δεν είναι απαραίτητο στην σύμβαση εργασίας να αναφέρεται το ποσό της αμοιβής, γιατί εάν δεν υπάρχει ειδική συμφωνία καταβάλλεται ο συνηθισμένος μισθός. Η αμοιβή της εργασίας δεν είναι αναγκαίο να συνίσταται μόνο σε χρήμα αλλά είναι δυνατόν να αποτελείται και από είδος το οποίο έχει οικονομική αξία που μπορεί να συντελέσει στην εξασφάλιση των μέσων συντηρήσεως του εργαζομένου. Επομένως η εργασία που παρέχεται για λόγους φιλανθρωπικούς ή

15 επιστημονικούς, καθώς επίσης και από ηθική υποχρέωση και χωρίς αμοιβή προς συγγενικά πρόσωπα, θεωρείται ότι δεν συνίσταται εξαρτημένη εργασία ασφαλιζόμενη στο Ίδρυμα. Παροχή εργασίας κατά κύριο επάγγελμα. Ο νόμος θέτει σαν προϋπόθεση για την υπαγωγή στην ασφάλιση του Ιδρύματος, όχι μόνο να υπάρχει εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής, αλλά ν α προέρχεται αυτή κατά κύριο επάγγελμα. Δεν καθορίζονται από το νόμο τα διακριτικά γνωρίσματα του κυρίου και παρεπόμενου επαγγέλματος. Έτσι θα λάβουμε υπόψη την σχετική δικαστηριακή νομολογία σύμφωνα με την οποία η εργασία ορισμένου προσώπου θεωρείται ότι αποτελεί το κύριο επάγγελμα του, όταν: Κερδίζει αξιόλογο για την διαβίωση του ποσό, Καθορίζεται η επαγγελματική και κοινωνική του θέση, Αφιερώνει τον περισσότερο χρόνο της ημερήσιας απασχολήσεως του. Αντίθετα παρεπόμενο επάγγελμα χαρακτηρίζεται εκείνο από το οποίο ο εργαζόμενος προσπορίζεται τους μικρότερους οικονομικούς πόρους, τον απασχολεί για λίγο χρόνο ημερησίως και δεν ασκεί καμία επίδραση στην κοινωνική και επαγγελματική του θέση. Βέβαια ο χαρακτηρισμός ορισμένης εργασίας σαν παρεχόμενης, όχι κατά κύριο επάγγελμα και επομένως μη ασφαλιστέας στο ΙΚΑ, δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στο μικρό αριθμό των ωρών εργασίας και στην περιορισμένη αμοιβή, αλλά προϋποθέτει να υπάρχει και άλλη επαγγελματική απασχόληση του εργαζομένου, σε σύγκριση με την οποία η άλλη κρίνεται ότι δεν είναι κύρια, λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο που διατίθεται σε κάθε μια από αυτές και την καταβαλλόμενη αντίστοιχα αμοιβή

16 Παροχή εργασίας μέσα στα όρια της χώρας. Τελευταία προϋπόθεση που θέτει ο νόμος για την υπαγωγή στην ασφάλιση του ΙΚΑ είναι ο περιορισμός όπως η εργασία παρέχεται μέσα στα όρια της χώρας. Πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα κάθε σημείο του Ελληνικού χώρου καλύπτεται ασφαλιστικά από το ΙΚΑ (για τους κλάδους Ασθενείας-Συντάξεως), και οι εργαζόμενοι σε οποιαδήποτε περιοχή ασφαλίζονται υποχρεωτικά στο Ίδρυμα εφόσον συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου και δεν ασφαλίζονται για την εργασία τους σε άλλο ασφαλιστικό Ταμείο. Ασφάλιση εργασίας των αλλοδαπών Στην ασφάλιση του ΙΚΑ υπάγονται μόνο όσοι απασχολούνται μέσα στα όρια της Χώρας. Κατά εξαίρεση ασφαλίζονται υποχρεωτικά και οι απασχολούμενοι στο εξωτερικό, με τις εξής διακρίσεις: Οι Έλληνες υπήκοοι που εργάζονται έξω από τα όρια της Χώρας, για λογαριασμό εργοδότη που εδρεύει μέσα στην Ελλάδα, ασφαλίζονται υποχρεωτικά στο ΙΚΑ για τους κλάδους Ασθενείας και Συντάξεως. Με την προϋπόθεση όμως ότι εάν εργάζονται στην Ελλάδα στην ίδια εργασία που απασχολούνται στον εξωτερικό, θα ασφαλίζονται στο ΙΚΑ. Όσα πρόσωπα δεν πληρούν την προϋπόθεση αυτή καθώς και αυτή που δεν υπάγονται στην ασφάλιση άλλου Ελληνικού Φορέα Ασφαλίσεως Ασθενείας, ασφαλίζονται υποχρεωτικά στο ΙΚΑ για τον κλάδο Ασθενείας (σε είδος και σε χρήμα) μόνο

17 Ασφαλίζονται και οι Έλληνες υπήκοοι που εργάζονται στο εξωτερικό, για λογαριασμό εγκατεστημένου στην Ελλάδα γραφείου. Διευκρινίζεται ότι όλα τα παραπάνω δεν έχουν εφαρμογή στους Έλληνες υπηκόους που απασχολούνται σε χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει συνάψει συμβάσεις Κοινωνικής Ασφαλίσεως ή σε χώρες της ΕΟΚ. 1.4 Προαιρετική Ασφάλιση Ο θεσμός της προαιρετικής ασφαλίσεως αποβλέπει να δώσει την δυνατότητα σε πρόσωπα που έχουν διατελέσει ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ, ή σε συγχωνευθέντα με αυτό Ταμεία και τα οποία για διάφορους λόγους δεν παρέχουν εξαρτημένη εργασία ή παρέχουν όμως για οποιοδήποτε άλλο λόγο δεν υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ ή άλλου Οργανισμού κύριας ασφαλίσεως μισθωτών, να συνεχίσουν την ασφάλιση τους καταβάλλοντας την αντίστοιχη εισφορά εφόσον συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα προβλέπονται οι εξής προϋποθέσεις: Διακοπή Ασφαλίσεως. Πραγματοποίηση ορισμέν.ου αριθμού ημερών εργασίας. Μη ύπαρξη συντάξιμης αναπηρίας. Υποβολή αιτήσεως. Α) Διακοπή ασφαλίσεως: Η διακοπή της ασφαλίσεως πρέπει να οφείλεται σε διακοπή της ασφαλιστέας στο ΙΚΑ εργασίας από οποιαδήποτε αιτία. Ο λόγος της διακοπής δεν έχει καμία σημασία μπορεί να οφείλεται στην επιθυμία του ασφαλισμένου να μην συνεχίσει την εργασία του ή στην έλλειψη εργασίας ή σε άλλους λόγους ανεξάρτητους από την θέλησή του. Έτσι αποκλείεται η προαιρετική ασφάλιση στα

18 πρόσωπα που απασχολούνται πολλαπλώς, σε περίπτωση που θα διακοπεί μια από τις εργασίες για τις οποίες ασφαλίζονται υποχρεωτικά στο ΙΚΑ. Αντίθετα σε περίπτωση που ασκούν αυτοτελές επάγγελμα, για το οποίο υποχρεωτικά ασφαλίζονται σε Ταμείο που ασφαλίζει ελεύθερους επαγγελματίες (ΤΕΒΕ) είναι δυνατόν να γίνει προαιρετική ασφάλιση από το ΙΚΑ, είτε για όλους ή μόνο για ένα κλάδο ασφαλίσεως. Β. Πραγματοποίηση ορισμένου αριθμού ημερών εργασίας: Βασική προϋπόθεση για την προαιρετική συνέχιση της ασφαλίσεως στο ΙΚΑ είναι η πραγματοποίηση ορισμένου αριθμού ημερών εργασίας στην ασφάλιση του Ιδρύματος. Συγκεκριμένα ο ενδιαφερόμενος ασφαλισμένος πρέπει να έχει πραγματοποιήσει: Πεντακόσιες (500) τουλάχιστον ημέρες εργασίας μέσα στα πέντε (5) έτη που προηγούνται από την τελευταία ημέρα εργασίας. Τρείς χιλιάδες (3000) ημέρες εργασίας οποτεδήποτε. Για τον υπολογισμό των ημερών εργασίας δεν εξετάζεται αν πραγματοποιήθηκαν συνεχώς ή με διακοπές, αλλά ούτε και απαιτείται ένας αριθμός από αυτές να έχει πραγματοποιηθεί σε κάθε ένα από τα προαναφερθέντα πέντε έτη. Τέλος οι ημέρες εργασίας που πραγματοποιήθηκαν σε προαιρετική ασφάλιση, δεν συνυπολογίζονται για την συμπλήρωση των 500 ή 3000 ημερών εργασίας για την συνέχιση της προαιρετικής ασφάλισης, εφόσον αυτή έχει διακοπεί για λόγους που δεν οφείλονται σε ανάληψη εργασίας ή συνταξιοδοτήσεως λόγο αναπηρίας του ασφαλισμένου

19 Γ. Μη ύπαρξη αναπηρίας: Αποκλείεται η προαιρετική ασφάλιση όταν ο ασφαλισμένος είναι ανάπηρος. Όσοι έχουν ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας 67% και πάνω δεν μπορούν να κάνουν προαιρετική ασφάλιση. Δ. Υποβολή Αιτήσεως. Προθεσμία : Η άσκηση δικαιώματος για προαιρετική ασφάλιση γίνεται με υποβολή γραπτής αιτήσεως. Όσοι υπάγονται στην κατηγορία των 500 ημερών εργασίας πρέπει να υποβάλλουν την σχετική αίτησή τους μέσα σε προθεσμία 12 μηνών αφού πραγματοποίησαν στην ασφάλιση του ΙΚΑ την τελευταία ημέρα εργασίας, όσοι δεν υπάγονται στην κατηγορία των 3000 ημερών εργασίας μπορούν να υποβάλλουν την αίτησή τους οποτεδήποτε, γιατί στην περίπτωσή τους δεν προβλέπεται κάποια προθεσμία. 1.5 Πρόσωπα εξαιρούμενα της ασφαλίσεως Εξαιρούνται από την ασφάλιση του Ιδρύματος ορισμένες κατηγορίες μισθωτών, είτε γιατί έχουν ισοδύναμη προστασία από άλλο Ασφαλιστικό Οργανισμό, ή γιατί η ασφάλιση τους προσκρούει σε τεχνικές ή νομικές δυσχέρειες, ή τέλος για άλλους ειδικούς λόγους. Στις εξαιρέσεις αυτές περιλαμβάνονται κυρίως: I. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, δηλαδή τα πρόσωπα που ο χρόνος εργασίας στην υπηρεσία τους δεν υπολογίζεται για την λήψη συντάξεως από το Δημόσιο. Πρόκειται για τους τακτικούς δημόσιους υπαλλήλους και για εκείνους που μισθοδοτούνται από το δημόσιο ταμείο και των οποίων ο χρόνος υπηρεσίας θεωρείται συντάξιμος για την συνταξιοδότησή τους από το Δημόσιο. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που απασχολούνται στις ελεύθερες ώρες τους σε εργασία που κατά το νόμο είναι ασφαλιστέα στο ΙΚΑ,

20 εξαιρούνται της ασφαλίσεως στο Ίδρυμα για την πρόσθετη εργασία τους. Π.χ. Δημόσιος υπάλληλος που προσφέρει το απόγευμα τις υπηρεσίες του σε μία ιδιωτική επιχείρηση ως λογιστής, δεν ασφαλίζεται στο ΙΚΑ για αυτή την απασχόλησης του. Όμως έκτακτοι ημερομίσθιοι, υπάλληλοι του δημοσίου των οποίων ο χρόνος υπηρεσίας δεν υπολογίζεται για την απονομή συντάξεως από το δημόσιο, ασφαλίζονται στο ΙΚΑ. Τέλος οι συνταξιούχοι του δημοσίου που απασχολούνται σε εργασία ασφαλιστέα στο ΙΚΑ, ασφαλίζονται στο Ίδρυμα αλλά όχι και για όλους τους κλάδους. II. Οι αλλοδαποί, που απασχολούνται στην Ελλάδα σε ημεδαπές ή αλλοδαπές επιχειρήσεις, εξαιρούνται της υποχρεώσεως ασφαλίσεως στο ΙΚΑ. Αλλοδαποί προερχόμενοι από χώρες της Κοινής Αγοράς (ΕΟΚ). Αυτοί εξομοιώνονται απόλυτα με τους Έλληνες και επομένως τυχόν απασχολούμενοι στην Χώρα μας, αντιμετωπίζονται όπως οι ημεδαποί ασφαλισμένοι. Ακόμη από την ασφάλιση του ΙΚΑ εξαιρούνται οι αλλοδαποί που απασχολούνται σε αλλοδαπές επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στην Χώρα μας, οι αλλοδαποί που απασχολούνται στις ξένες διπλωματικές αντιπροσωπείες ή δισθενείς επιτροπές που βρίσκονται στην Ελλάδα, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που έχουν το δικαίωμα της ετεροδικίας. Όλα αυτά τα πρόσωπα μπορούν να ασφαλισθούν προαιρετικά. Τέλος οι αλλοδαποί που απασχολούνται σε οργανώσεις μέλη του Αμερικανικού Συμβουλίου Εθελοντικών Οργανώσεων, εφόσον καλύπτονται από οποιαδήποτε ασφάλεια της Χώρας τους. III. Οι κληρικοί. Οι ιερωμένοι, που απασχολούνται σε Ιδρύματα, στα οποία τελούνται λατρείες διαφόρων θρησκειών. Μόνο οι ιερωμένοι

21 που υπηρετούν στους ναούς απαλλάσσονται της ασφαλίσεως του ΙΚΑ. IV. Πρόσωπα που δεν παρέχουν διαρκή εργασία. Εξαιρούνται από την ασφάλιση του ΙΚΑ τα πρόσωπα που ασκούν επαγγέλματα α οποία από τη φύση τους δεν είναι διαρκή. Π.χ. μια καθαρίστρια που μεταβαίνει στα σπίτια και εργάζεται σε ακανόνιστα διαστήματα. V. Τα μέλη της οικογένειας του εργοδότη, εφόσον μένουν μαζί και διατρέφονται από αυτόν, δεν ασφαλίζονται στο ΙΚΑ για η εργασία που προσφέρουν δε μπορεί να θεωρηθεί σχέση εξαρτημένης εργασίας. Όταν τα παραπάνω πρόσωπα προσφέρουν την εργασία τους σε εταιρία που ο πατέρας ή σύζυγος είναι μέλος, δεν υπάρχει πρόβλημα γιατί δεν ισχύει ο ηθικός δεσμός εργοδότη-εργαζομένου. VI. Αλλοδαπές επιχειρήσεις. Εξαιρούνται της ασφαλίσεως στο ΙΚΑ οι απασχολούμενοι σε επιχειρήσεις που εδρεύουν στην αλλοδαπή, που εργάζονται πρόσκαιρα και την Ελλάδα, χωρίς να έχουν μόνιμη εγκατάσταση σ αυτήν. VII. Διάφορες άλλες ολιγάριθμες κατηγορίες προσώπων εξαιρούνται της ασφαλίσεως στο ΙΚΑ, όπως οι αναγκαστικοί διαχειριστές και οι σύνδικοι πτωχεύσεως, οι ανήλικοι απολυθέντες από αναμορφωτικά καταστήματα και οι ανήλικοι υπό επιμέλεια ένα χρόνο

22 - 22 -

23 2.1 Υποχρεώσεις εργοδοτών και ασφαλισμένων Για την ασφάλιση των εργαζομένων στο ΙΚΑ πρέπει να γίνουν δύο χωριστές διαδικασίες. Μια από μέρους του εργοδότη και μια από μέρους του εργαζομένου όπως περιγράφονται παρακάτω: Α) Υποχρεώσεις εργοδότη Κάθε εργοδότης που απασχολεί το προσωπικό υπαγόμενο στην ασφάλιση του ΙΚΑ υποχρεούται να προσέλθει στην αρμόδια υπηρεσία στο υποκατάστημα στο οποίο υπάγεται η έδρα της επιχείρησης του και να εγγραφεί στο μητρώο εργοδοτών. Συμπληρώνει ένα ειδικό δελτίο απογραφής εργοδότη και συγχρόνως εφοδιάζεται από το ΙΚΑ με ένα βιβλιάριο αγοράς ενσήμων και με ένα στέλεχος μισθολογίου (μισθοδοτικών καταστάσεων). Στην πραγματικότητα ο εργοδότης εφοδιάζεται με περισσότερα βιβλιάρια ανάλογα με τις ανάγκες του: Βιβλιάρια αγοράς ενσήμων για τους μισθωτούς που υπάγονται στη μικτή ασφάλιση του ΙΚΑ και του ΤΕΑΜ. Βιβλιάρια αγοράς ενσήμων για την ίδια κατηγορία μισθωτών, που ασφαλίζονται όμως αυτοί που εκτελούν εργασίες και επαγγέλματα βαρέα και ανθυγιεινά. Βιβλιάρια αγοράς ενσήμων για τους μισθωτούς που υπάγονται στο ΙΚΑ μόνο για τον κλάδο ασθενείας του ΙΚΑ και στην ασφάλιση του ΤΕΑΜ. Σήμερα τα βιβλιάρια αγοράς ενσήμων έχουν καταργηθεί και τα ένσημα αγοράζονται μέσω τραπέζης

24 Αν υπάρχουν και μισθωτοί που υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ και κάποιου άλλου επικουρικού ασφαλιστικού ταμείου τότε ο εργοδότης εφοδιάζεται με ξεχωριστό βιβλιάριο για κάθε μία περίπτωση. Ακόμη και αν υπάρχει απασχόληση προσωπικού σε οικοδομικές εργασίες χρησιμοποιείται ειδικό βιβλιάριο όπου καταχωρούνται τα οικοδομόσημα και τα δωρόσημα. Σχετικά με το στέλεχος μισθολογίου που χορηγεί το ΙΚΑ αυτό μόνο πια από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις χρησιμοποιείται, γιατί οι ανάγκες του σύγχρονου μισθολογίου απαιτούν μισθολογικές καταστάσεις πολύπλοκες. Άλλες υποχρεώσεις του εργοδότη είναι να ενημερώνει το Ίδρυμα για την απασχόληση του προσωπικού του. Η γνωστοποίηση γίνεται για εκείνους που δεν διαθέτουν ασφαλιστικό βιβλιάριο για την συμπλήρωση και υποβολή ειδικού απογραφικού δελτίου, για τους υπόλοιπους αρκεί η ενημέρωση των αρμοδίων οργάνων του Ιδρύματος. Τα ασφαλιστικά βιβλιάρια αγοράς ενσήμων φυλάσσονται από τον εργοδότη και κάθε μήνα συμπληρώνονται οι απαραίτητες σελίδες για να αγορασθούν τα ένσημα του προηγούμενου μήνα. Σε περίπτωση αποχωρήσεως του μισθωτού από την εργασία του, ο εργοδότης οφείλει να του παραδώσει το ασφαλιστικό του βιβλιάριο ενσήμων μέσα σε εύλογο χρόνο πλήρως ενημερωμένο. Άρνησή του εργοδότη να παραδώσει το βιβλιάριο συνεπάγεται ποινικές ευθύνες. Τέλος ο εργοδότης που έχει πολλές εγκαταστάσεις χωριστές, σε διάφορες πόλεις είτε στην ίδια περιφέρεια υποχρεούται να απογράφει χωριστά την κάθε εγκατάσταση, να εφοδιαστεί με βιβλίο αγοράς ενσήμων για κάθε εγκατάσταση και να τηρεί χωριστά μισθολογία για κάθε εγκατάσταση. Β) Υποχρεώσεις ασφαλισμένου

25 Κάθε πρόσωπο που επιθυμεί να απασχοληθεί σε εργασία υπαγόμενη στην ασφάλιση του ΙΚΑ οφείλει να παρουσιασθεί στο αρμόδιο υποκατάστημα του ΙΚΑ και να ζητήσει την εγγραφή του στα μητρώα ασφαλισμένων και την έκδοση του ασφαλιστικού του βιβλιαρίου στο όνομά του. Η υποχρέωση αυτή είναι κατά κάποιο τρόπο κοινή του εργαζομένου και του εργοδότη. Με βάση το ασφαλιστικό βιβλιάριο, ο ασφαλισμένος θα εφοδιασθεί με βιβλιάρια ασθενείας, ατομικό και οικογενειακό. Συγκεκριμένα εργαζόμενοι που έχουν ασφαλιστικό βιβλιάριο του ΙΚΑ από προηγούμενη απασχόλησή τους υπαγόμενη στην ασφάλιση του Ιδρύματος, αν προσληφθούν από νέο εργοδότη, υποχρεούνται να καταθέσουν το βιβλιάριό τους στα γραφεία του για την κατά μήνα ενημέρωσή του. Πρόσωπα που δεν είναι γραμμένα στα μητρώα του ΙΚΑ και δεν έχουν ασφαλιστικό βιβλιάριο, πρέπει να αναγγελθούν από τον εργοδότη στο αρμόδιο υποκατάστημα του Ιδρύματος εντός της προθεσμίας τριών ημερών από την ημέρα αναλήψεως εργασίας αλλιώς απειλούνται από κυρώσεις. Η αναγγελία γίνεται με συμπλήρωση από τον εργοδότη και υποβολή στο ΙΚΑ ειδικού εντύπου, απογραφικού δελτίου. Το έντυπο αυτό χορηγείται από το ΙΚΑ και υπογράφεται από τον ασφαλισμένο. Με βάση αυτό το δελτίο το Ίδρυμα εκδίδει το ασφαλιστικό βιβλιάριο του απογραφέντος μισθωτού, ο τελευταίος έχει το δικαίωμα να προσέλθει στο ΙΚΑ και να ζητήσει την εγγραφή του στα μητρώα ασφαλισμένων και τον εφοδιασμό του με ασφαλιστικό βιβλιάριο. Η ασφάλιση των εργαζομένων στο ΙΚΑ είναι υποχρεωτική και αυτοδίκαιη. Παραίτηση από το δικαίωμα ασφαλίσεως του μισθωτού ή συμφωνία αυτού με τον εργοδότη περί ασφαλίσεως είναι άκυροι. Ο χρόνος εργασίας του μισθωτού θεωρείται ως χρόνος ασφαλίσεως, ανεξάρτητα αν εκδόθηκε ασφαλιστικό βιβλιάριο ή αν επικολλήθηκαν σε αυτό ένσημα. Η παράλειψη αγοράς των ενσήμων από τον εργοδότη δεν

26 συνεπάγεται για τον ασφαλισμένο στέρηση ή μείωση των δικαιωμάτων του στις παροχές του ΙΚΑ. 2.2 Χρόνος ασφαλίσεως Μέγιστης σημασίας θέμα για τους ασφαλισμένους είναι το ποιος χρόνος θεωρείται ως χρόνος ασφαλίσεως, δηλαδή ποιος χρόνος αναγνωρίζεται από το ΙΚΑ ότι προσμετρείται για την κτήση από τους ασφαλισμένους δικαιωμάτων προς λήψη παροχών από το Ίδρυμα. Οι διατάξεις που ορίζουν ποιες ημέρες οι ασφαλισμένοι προσμετρούν στην ασφάλιση του ΙΚΑ είναι: Α) Εάν προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον εργοδότη τους με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Ο μισθωτός που συνδέεται με τον εργοδότη του, με σχέση εξαρτημένης εργασίας ασφαλίζεται υποχρεωτικά στο ΙΚΑ και προσμετρά ως χρόνος ασφαλίσεως στο Ίδρυμα όλες τις ημέρες εργασίας για τις οποίες δικαιούται αμοιβή σε χρήμα ή σε είδος για την παρεχόμενη εργασία του, καθώς και τις ημέρες εκείνες που δικαιούται να λάβει το μισθό του, κατά την κείμενη νομοθεσία χωρίς πραγματική παροχή των υπηρεσιών του (άδεια, ασθένεια, στράτευση). Β) Αν οι ασφαλισμένοι στο Ίδρυμα ανήκουν στη κατηγορία των αυτοτελώς εργαζομένων. Σε αυτή την κατηγορία ως χρόνος ασφαλίσεως στο ΙΚΑ υπολογίζονται οι ημέρες εκείνες για τις οποίες καταβάλλονται οι κανονισμένες εισφορές στο Ίδρυμα

27 - 27 -

28 3.1 Ιατρική περίθαλψη Η παρεχόμενη από το ΙΚΑ ιατρική περίθαλψη περιλαμβάνει τις απαραίτητες ιατρικές φροντίδες, παρακλινικές εξετάσεις κάθε φύσεως, φάρμακα, συνήθη και ειδικά θεραπευτικά μέσα και προθέσεις, λουτροθεραπεία, καθώς και περίθαλψη σε κάθε είδους θεραπευτήρια εφόσον παρίσταται ανάγκη και σε όση έκταση επιβάλλει η κατάσταση του ασθενή ασφαλισμένου, σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης. Η ιατρική περίθαλψη παρέχεται στα ιατρεία του Ιδρύματος και στα Ιατρεία των συμβεβλημένων ιατρών στις πόλεις όπου δεν υπάρχουν ιατρεία του Ιδρύματος, κατόπιν σχετικού σημειώματος (παραπεμπτικό) το οποίο χορηγείται από την Υπηρεσία. Οι ασφαλισμένοι οφείλουν να επισκέπτονται του ιατρούς του ΙΚΑ στα ιατρεία που βρίσκονται κοντά στον τόπο κατοικίας ή της εργασίας τους τις καθορισμένες ώρες και ημέρες. Παράλληλα δικαιούνται ο ιατρός του ΙΚΑ να τους επισκεφθεί στην κατοικία τους, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δηλαδή όταν από την εξέταση διαπιστωθεί κίνδυνος της υγείας ή χειροτέρευση της κατάστασης τους. Το ίδιο ισχύει και για τις νυχτερινές ιατρικές επισκέψεις. Χρονικές προϋποθέσεις για ιατρική περίθαλψη: Η ιατρική περίθαλψη παρέχεται στους ασφαλισμένους όχι αμέσως μόλις αναλάβουν εργασία, αλλά αφού πραγματοποιήσουν έναν ελάχιστο αριθμό ημερών εργασίας στην ασφάλιση του Ιδρύματος και περάσει ορισμένος χρόνος από την συμπλήρωσή τους. Η ιατρική περίθαλψη παρέχεται σους άμεσα ασφαλισμένους εφόσον έχουν πραγματοποιήσει πενήντα (50) τουλάχιστον ημέρες εργασίας, είτε στο προηγούμενο από την ημέρα που

29 αναγγέλλεται η ασθένεια ημερολογιακό έτος, είτε στο τελευταίο 15μηνο πριν από την αναγγελία αυτή, χωρίς όμως να συνυπολογίζονται στις 50 ημέρες εργασίας όσες πραγματοποιήθηκαν στο τελευταίο ημερολογιακό τρίμηνο. Δικαιούχα πρόσωπα: Ως δικαιούχα πρόσωπα των παροχών της ιατρικής περίθαλψης θεωρούνται: Οι αμέσως ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ για μικτή ασφάλιση. Οι αμέσως ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ για τον κλάδο ασθενείας. Οι συνταξιούχοι του ΙΚΑ κάθε κατηγορίας, δηλαδή γήρατος, αναπηρίας, (μεικτής αναπηρίας), θανάτου. Οι συνταξιούχοι Ειδικών Ταμείων, οι οποίοι κατά τον χρόνο της εργασίας τους ήταν ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ για τον κλάδο ασθενείας. Τα μέλη οικογένειας των ασφαλισμένων και συνταξιούχων, δηλαδή τα πρόσωπα που συνδέονται μ αυτά με στενό οικογενειακό δεσμό και κατά κανόνα συντηρούνται από αυτά. Σαν τέτοια θεωρούνται: Η σύζυγος και όταν πρόκειται για ασφαλισμένη ή συνταξιούχο (λόγο γήρατος ή αναπηρίας), ο σύζυγος. Τα άγαμα παιδιά (νόμιμα, νομιμοποιηθέντα, αναγνωρισθέντα, υιοθετηθέντα), οι πρόγονοι, καθώς και τα φυσικά παιδιά ασφαλισμένου ή συνταξιούχου, μέχρι να συμπληρώσουν τον 18 ο έτος της ηλικίας τους. Εάν είναι άνεργα δικαιούνται ιατρική περίθαλψη μέχρι να συμπληρώσουν το 24 ο έτος της ηλικίας τους, εάν συνεχίζουν τις σπουδές τους για ακόμη 2 έτη μετά τη λήξη των σπουδών τους, εφόσον βέβαια είναι άνεργα, όχι όμως πέρα του 26 ου της ηλικίας τους. Η μητέρα και ο πατέρας του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου. Σαν γονείς υπολογίζονται και οι προερχόμενοι από νομιμοποίηση ή

30 αναγνώριση ή υιοθεσία, καθώς και η μητριά ή ο πατριός. Οι θετοί γονείς είναι δυνατόν να χαρακτηρισθούν σαν μέλη της οικογένειας του αμέσως ασφαλισμένου θετού παιδιού τους, με τις ίδιες προϋποθέσεις που προβλέπονται από τους φυσικούς γονείς. Οι ορφανοί από πατέρα και μητέρα εγγονοί και αδελφοί, καθώς και οι ορφανοί μόνο από πατέρα η μητέρα αδελφοί ή εγγονοί, εφόσον ο γονέας που ζει υπολογίζεται σύμφωνα με τα παραπάνω σαν μέλος της οικογένειας του ασφαλισμένου, μέχρι να συμπληρώσουν το 18 ο έτος της ηλικίας τους και εφόσον είναι άγαμοι. Φαρμακευτική περίθαλψη Στους ασφαλισμένους παρέχονται από το Ίδρυμα τα αναγκαία φάρμακα και λοιπά θεραπευτικά μέσα, για την αποκατάσταση της υγείας και της ικανότητας του προς εργασία ή για ανακούφιση από νοσηρή τους κατάσταση, μέχρι του ποσού που ενδείκνυται για κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής και θεραπευτικής επιστήμης. Επίσης χορηγούνται όταν υπάρχει ανάγκη και οι απαραίτητες ουσίες για την διάγνωση της ασθένειας τους. Τα φάρμακα χορηγούνται πάντοτε με συνταγή ιατρού του Ιδρύματος, ο οποίος είναι αρμόδιος για την παροχή περιθάλψεως στους ασφαλισμένους. Η συνταγή πρέπει να προσκομίζεται για εκτέλεση στα φαρμακεία που είναι συμβεβλημένα με το Ίδρυμα, μέχρι την μεθεπόμενη ημέρα, από την ημερομηνία που έχει σημειωθεί σ αυτή από τον θεράποντα ιατρό ή από την θεώρηση εάν υπάρχει. Για να είναι έγκυρη η συνταγή θα πρέπει να είναι γραμμένη σε ειδικό έντυπο του ΙΚΑ. Η παραλαβή των φαρμάκων επιβάλλεται να βεβαιώνεται με υπογραφή στη συνταγή του ασφαλισμένου, καθώς και του φαρμακοποιού που έχει εκτελέσει αυτή

31 Συνταγές που εκδίδονται για ασφαλισμένους του ΙΚΑ από ιατρούς των Κέντρων Υγείας και των Περιφερειακών Ιατρείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) μπορεί να εκτελούνται από τα φαρμακεία για λογαριασμό του ΙΚΑ. Οδοιπορικά έξοδα μεταβάσεως σε φαρμακείο για την εκτέλεση της συνταγής, δεν καταβάλλονται. Νοσοκομειακή περίθαλψη Η νοσοκομειακή περίθαλψη είναι μια σύνθετη παροχή που περιλαμβάνει εκτός από την αναγκαία για την θεραπεία του ασθενή ιατρική αντίληψη και φαρμακευτική περίθαλψη, και τροφή, κατοικία στα κάθε φύσεως Θεραπευτήρια και Νοσοκομεία. Η νοσοκομειακή περίθαλψη περιλαμβάνει και την δαπάνη μεταφοράς του ασθενή από τη κατοικία του στο θεραπευτήριο και αντίστροφα, εάν η πάθηση του επιβάλλει αυτό και το Ίδρυμα δεν διαθέτει δικά του μεταφορικά μέσα. Η νοσοκομειακή περίθαλψη παρέχεται απολύτως δωρεάν, δηλαδή χωρίς καμία συμμετοχή των ασφαλισμένων στα έξοδα της νοσηλείας τους, καταρχήν στα ιδιόκτητα θεραπευτήρια του Ιδρύματος και σε περίπτωση που δεν υπάρχουν ή δεν επαρκούν αυτά, σε Δημόσια ή Δημοτικά Θεραπευτήρια Κοινωφελών Ιδρυμάτων, καθώς επίσης και σε ιδιωτικές Κλινικές με τις οποίες έχει συμβληθεί το Ίδρυμα. Διευκρινίζεται ότι η νοσοκομειακή περίθαλψη παρέχεται πλήρως στα κάθε φύσεως Θεραπευτήρια χωρίς διάκριση, τόσο στους ίδιους τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους όσο και στα μέλη της οικογένειας τους. Πραγματοποιείται μέσα στα όρια της Χώρας και στους τόπους που έχουν χαρακτηρισθεί σαν κέντρα παροχών ασθενείας του Ιδρύματος

32 3.2 Επίδομα ασθενείας Οι χορηγούμενες από το ΙΚΑ παροχές σε χρήμα αποβλέπουν να ενισχύσουν οικονομικά τους ασφαλισμένους, τους συνταξιούχους και τα μέλη της οικογενείας τους, ώστε να εξασφαλίσουν ένα ελάχιστο όριο συντηρήσεως, όταν ορισμένων γεγονότων επέρχεται οικονομική εξασθένησή τους. Οι ασφαλισμένοι δικαιούνται να λάβουν από το ΙΚΑ επίδομα ασθενείας εφόσον συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις: Καταστούν ανίκανοι προς εργασία λόγω ασθενείας ή οποία δεν οφείλεται σε πταίσμα του και συνέπεια αυτής είναι να απέχουν από την εργασία τους. Ανικανότητα προς εργασία υπάρχει όταν δε μπορεί κάποιο πρόσωπο να ασκήσει πλέον το επάγγελμα του λόγω ασθενείας και απέχει από την εργασία του, αλλά και όταν είναι σε θέση να συνεχίσει την εργασία του αλλά με κίνδυνο της υγείας του, είτε άμεσο είτε έμμεσο, έστω και μελλοντικό. Έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον εκατό (100) ημέρες εργασίας κατά το ημερολογιακό έτος, το αμέσως προηγούμενο από την αναγγελία της ασθενείας ή κατά το προηγούμενο της αναγγελίας αυτής 15μηνο, χωρίς όμως να υπολογίζονται στη δεύτερη περίπτωση οι ημέρες εργασίας που πραγματοποιήθηκαν στο τελευταίο ημερολογιακό τρίμηνο του 15μηνου. Το επίδομα ασθενείας καταβάλλεται λόγω της ανικανότητας προς εργασία, άσχετα με την ανάγκη ιατρικής περιθάλψεως. Απαραίτητη όμως προϋπόθεση είναι η αποχή από κάθε εργασία του ασφαλισμένου. Χορήγηση ανικανότητας

33 Το επίδομα ασθενείας καταβάλλεται πάντοτε με ιατρική βεβαίωση σχετικά με την ανικανότητα προς εργασία. Αρμόδιο όργανο για την χορήγηση της βεβαίωσης είναι ο θεράπων ιατρός ή η Α/βάθμια Υγειονομική Επιτροπή του οικείου Υποκαταστήματος. Σαν χρόνος έναρξης της ανικανότητας για εργασία θεωρείται η ημέρα που βεβαιώνεται από το αρμόδιο υγειονομικό όργανο. Μη δικαιούμενα πρόσωπα Αποκλείεται η καταβολή επιδόματος ασθενείας όταν: Η ασθένεια προκλήθηκε από πταίσμα του ασφαλισμένου. Όταν πρόκειται για συνταξιούχους του Ιδρύματος. Επίσης δεν καταβάλλεται επίδομα ασθενείας για το χρόνο που ο ασφαλισμένος είναι στρατευμένος, εκτός αν βρίσκεται σε κανονική ή αναρρωτική άδεια και απασχολείται κατά το χρόνο αυτό σε ασφαλιστέα εργασία. Οι συνταξιούχοι Ειδικών Ταμείων που ασφαλίζονται στο ίδρυμα για τον κλάδο ασθενείας, δικαιούνται να λάβουν επίδομα ασθενείας εφόσον το δικαίωμα τους θεμελιώνεται αυτοτελώς, από εργασία που παρέχουν μετά τη συνταξιοδότηση τους. Ποσό επιδόματος Το ποσό του ημερησίου επιδόματος ασθενείας ανέρχεται στο μισό (50%) του τεκμαρτού ημερομισθίου της ασφαλιστικής κλάσεως στην οποία κατατάσσεται ο ασφαλισμένος, βάσει του μέσου όρου των αποδοχών του κατά τις τελευταίες τριάντα (30) ημέρες εργασίας, που πραγματοποίησε στο προηγούμενο από την αναγγελία της ασθένειας ημερολογιακό έτος. Ο ασφαλισμένος κατατάσσεται σε ορισμένη

34 ασφαλιστική κλάση, αλλά η πληρωμή του επιδόματος γίνεται με το αντίστοιχο τεκμαρτό ημερομίσθιο της ίδιας ασφαλιστικής κλάσεως που ισχύει κατά την ημέρα που αρχίζει η επιδότηση. Εάν η ανικανότητα για εργασία οφείλεται σε εργατικό ατύχημα ή επαγγελματική ασθένεια και δεν υπάρχουν ημέρες εργασίας κατά το ανώτερο χρονικό διάστημα, λαμβάνεται υπόψη το τεκμαρτό ημερομίσθιο της ασφαλιστικής κλάσεως στην οποία εντάσσεται ο ασφαλισμένος, στη μεν πρώτη περίπτωση βάσει του ημερομισθίου του της ημέρας του ατυχήματος, στην δεύτερη περίπτωση βάσει του ημερομισθίου του της τελευταίας ημέρας εργασίας. 3.3 Προστασία Ατυχήματος Σαν ατύχημα εννοείται η σωματική και διανοητική βλάβη που επέρχεται από βίαιο και αιφνίδιο συμβάν, συνέπεια εξωτερικής επιδράσεως, η οποία δεν προκλήθηκε από τον παθόντα. Το ατύχημα και η επαγγελματική ασθένεια που εξομοιώνεται προς αυτό, αν και έχουν μεγάλη σημασία για την κοινωνική ασφάλιση, παρόλα αυτά δεν αποτελούν ιδιαίτερο ασφαλιστικό κλάδο στο Ίδρυμα. Εφόσον προκαλείται η ασθένεια ή ολιγόχρονη (παροδική) ανικανότητα προς εργασία, υπάγονται στο κλάδο Ασθενείας, εάν δεν προκαλείται αναπηρία ή θάνατος υπάγονται στον κλάδο συντάξεως. Προϋποθέσεις για χορήγηση παροχών: Από το νόμο προβλέπεται ειδική μεταχείριση του ατυχήματος και οι παροχές της ασφαλίσεως χορηγούνται με ευνοϊκότερες προϋποθέσεις, με διάκριση του εργατικού από το εξωεργατικό ατύχημα. Συγκεκριμένα: Στο εργατικό ατύχημα, οι ασφαλισμένοι δικαιούνται γενικά τις παροχές του Ιδρύματος, σε χρήμα και σε είδος, άσχετα με το χρόνο ασφαλίσεως τους, δηλαδή δεν απαιτείται να έχουν

35 πραγματοποιήσει ορισμένο αριθμό ημερών εργασίας. Έτσι και μία ημέρα εργασίας στην ασφάλιση του ιδρύματος εάν έχει ο ασφαλισμένος που υπέστη εργατικό ατύχημα, δικαιούται να έχει ιατρική περίθαλψη ή να λάβει επίδομα ασθενείας. Στα εξωεργατικά ατυχήματα, οι ασφαλισμένοι δικαιούνται όλες τις ασφαλιστικές παροχές του Ιδρύματος, σε χρήμα και σε είδος, εάν έχουν πραγματοποιήσει το μισό (1/2) αριθμό μόνο από τις ημέρες εργασίας που απαιτούνται για την χορήγηση των αντίστοιχων παροχών της ασφαλίσεως. Επίδομα ανικανότητας (ασθένειας)- Πλεονεκτήματα: Όταν από το ατύχημα προκληθεί παροδική (μερική) ανικανότητα προς εργασία του ασφαλισμένου, αντιμετωπίζεται σαν περίπτωση ασθένειας. Για τον υπολογισμό του επιδόματος ασθενείας, εάν ο ασφαλισμένος δεν έχει πραγματοποιήσει 30 ημέρες εργασίας στο προηγούμενο από την αναγγελία του ατυχήματος ημερολογιακό έτος, λαμβάνεται υπόψη το τεκμαρτό ημερομίσθιο της ασφαλιστικής κλάσεως στην οποία κατατάσσεται με βάση το ημερομίσθιο της ημέρας του ατυχήματος. Το επίδομα της ασθενείας καταβάλλεται από την ημέρα που αναγγέλλεται το ατύχημα στο Ίδρυμα, δηλαδή δεν υπολογίζεται 3ήμερος χρόνος αναμονής, όπως αντίθετα συμβαίνει στην κοινή ασθένεια. Με την προϋπόθεση όμως ότι η ανικανότητα προς εργασία θα έχει διάρκεια πάνω από τρείς ημέρες

36 Εργατικό ατύχημα θεωρείται το βίαιο συμβάν που επέρχεται κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή αυτή, συνέπεια του οποίου επέρχεται βλάβη στην υγεία ή απώλεια της ζωής του εργαζομένου, δηλαδή όταν προκλήθηκε από βίαιη ενέργεια, που έχει αιτία εξωτερική, ξένη προς τον οργανισμό τους θύματος και έλαβε χώρα κατά την εκτέλεση ή με αφορμή την εργασία του. Ο παραπάνω ορισμός καλύπτει δύο κύκλους ατυχημάτων: Εκείνα που συμβαίνουν κατά την εκτέλεση της εργασίας, σαν συνέπεια της εργασίας. Εκείνα που συμβαίνουν με αφορμή την εργασία, τα οποία δεν εμφανίζονται σαν άμεση και ευθεία συνέπεια της εργασίας. Δηλαδή εκείνα τα ατυχήματα που με την κοινή πρόβλεψη και πείρα δεν θα επέρχονταν, εάν ο μισθωτός δεν βρισκόταν στην ανάγκη να προβεί σε κινήσεις και ενέργειες που ήταν απαραίτητες προκειμένου να εκτελέσει τις υποχρεώσεις του, οι οποίες απορρέουν από την σύμβαση εργασίας. Αναγγελία ατυχήματος: Για να αναγνωριστεί το ατύχημα από το ΙΚΑ, είτε πρόκειται για εργατικό είτε εκτός εργασίας, είναι απαραίτητο να αναγγελθεί αυτό εμπρόθεσμα. Συγκεκριμένα: Κάθε ατύχημα που γίνεται κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή αυτή έχει σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό ή την αδυναμία για συνέχιση της εργασίας ή το θάνατο του ασφαλισμένου, αναγγέλλεται υποχρεωτικά στο Ίδρυμα από τον εργοδότη ή τον αντιπρόσωπο του. Η αναγγελία μπορεί να γίνει και από οποιονδήποτε τρίτο που έλαβε γνώση του ατυχήματος

37 Η δήλωση γίνεται στο πλησιέστερο προς τον τόπο που συνέβη το ατύχημα Υποκ/μα του ΙΚΑ. Αν δεν υπάρχει Υποκ/μα στην περιοχή αυτή τότε η δήλωση γίνεται στην Αστυνομική Αρχή, η οποία την διαβιβάζει στο πλησιέστερο Υποκ/μα. Με την αναγγελία εργατικού ατυχήματος εξομοιώνεται κάθε αίτηση, δήλωση που υποβάλλεται σε Υπηρεσία του ΙΚΑ, εφόσον σ αυτή μνημονεύεται συγκεκριμένα το ατύχημα και ταυτόχρονα περιγράφονται τα εξωτερικά στοιχεία και περιστατικά που το συνιστούν. Τέλος υποχρεούνται να δηλώσουν το ατύχημα που συνέβη εκτός εργασίας, ο ασφαλισμένος και σε περίπτωση αδυναμίας ή θανάτου αυτού, όσοι αποκτούν δικαιώματα από το ατύχημα, καθώς και οα ιατρός που έδωσε τις πρώτες βοήθειες. Προθεσμία αναγγελίας ατυχήματος: Η αναγγελία του ατυχήματος πρέπει να γίνει μέσα σε πέντε ημέρες από το ατύχημα. Ο ιατρός και κάθε υπάλληλος του ΙΚΑ πρέπει να αναγγείλουν το ατύχημα μέσα σε 24 ώρες από τότε που έλαβαν γνώση. 3.4 Παροχές Μητρότητας Οι παροχές μητρότητας χορηγούνται από το ΙΚΑ για την περίπτωση τοκετού τόσο της αμέσως ασφαλισμένης ή συνταξιούχου, όσο και της συζύγου των ασφαλισμένων και συνταξιούχων, χωρίς βέβαια οι ασφαλιστικές παροχές που χορηγούνται σε καθεμία από τις περιπτώσεις αυτές είναι της ίδιας έκτασης. Σύμφωνα με το νόμο το Ίδρυμα μπορεί με απόφαση του Δ.Σ. αντί για μαιευτική περίθαλψη να καταβάλει για κάθε περίπτωση του τοκετού (είτε φυσιολογικού είτε όχι) εφάπαξ βοήθημα,

38 τον ποσό του οποίου ανέρχεται στο 30πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Όταν πρόκειται για περίπτωση παθολογικής ανέλιξης τοκετού παρέχεται και η αναγκαία νοσοκομειακή περίθαλψη. Ειδικά στις αμέσως ασφαλισμένες μόνο, χορηγείται επίδομα κυοφορίας και λοχείας. Χρηματικό βοήθημα τοκετού Σε περίπτωση τοκετού αμέσως ασφαλισμένης ή συνταξιούχου και συζύγου ασφαλισμένου ή συνταξιούχου στο ΙΚΑ, αδιάφορα αν ο τοκετός έλαβε χώρα σε μαιευτήριο ή κλινική καταβάλλεται εφάπαξ χρηματικό βοήθημα για την αντιμετώπιση εξόδων τοκετού. Το βοήθημα αυτό καταβάλλεται είτε πρόκειται για φυσιολογικό τοκετό είτε όχι. Το χρηματικό βοήθημα τοκετού θεωρείται ότι αποτελεί παροχή σε είδος, που χορηγείται σε αντιστάθμισμα της μη παρεχόμενης στην επίτοκο μαιευτικής περίθαλψης. Το ποσό του βοηθήματος τοκετού ανέρχεται από το 1989 για κάθε παιδί σε δρχ. δηλαδή στο 30πλάσιο του ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη και αναπροσαρμόζεται αυτόματα ύστερα από κάθε αύξηση του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Επιδόματα Μητρότητας Εάν η μητέρα είναι αμέσως ασφαλισμένη δικαιούται να λάβει από το ΙΚΑ, εκτός από το χρηματικό βοήθημα τοκετού και επιδόματα μητρότητας για 105 ημέρες συνολικά. Δηλαδή επίδομα κυοφορίας και λοχείας. Τα επιδόματα καταβάλλονται επί 52 ημέρες πριν από την πιθανή μέρα τοκετού, και 53 ημέρες μετά, εφόσον βέβαια η ασφαλισμένη απέχει από την εργασία της. Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί πριν από την ημερομηνία που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, οι υπόλοιπες ημέρες

39 του επιδόματος κυοφορίας, δηλαδή αυτές που αντιστοιχούν στο χρονικά διάστημα μεταξύ της πραγματικής και της πιθανής ημέρας του τοκετού, δεν συμψηφίζονται με τις ημέρες της λοχείας, αλλά προστίθενται σ αυτές, ώστε ο συνολικός χρόνος της επιδοτήσεως για τη μητρότητα να μην είναι μικρότερος από 105 ημέρες (15 εβδομάδες). Προϋποθέσεις: Για να καταβληθεί το επίδομα κυοφορίας και λοχείας απαιτείται η ασφαλισμένη να έχει πραγματοποιήσει διακόσιες (200) τουλάχιστον ημέρες εργασίας, μέσα στα δύο τελευταία έτη πριν από την πιθανή ημέρα τοκετού, ανεξάρτητα εάν συντρέχουν ή όχι οι προϋποθέσεις για την παροχή ιατρικής περίθαλψης και την καταβολή επιδόματος ασθενείας. Άδεια απουσίας: Οι γυναίκες που απασχολούνται σε οποιοδήποτε εργοδότη όλης της Χώρας με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, δικαιούνται άσχετα με τον χρόνο εργασίας στον εργοδότη τους και ανεξάρτητα με την ιδιότητα που εργάζονται να λάβουν άδεια τοκετού (μητρότητας) προσκομίζοντας στον εργοδότη τους πιστοποιητικό που να βεβαιώνει την πιθανή ημέρα τοκετού. Διακοπή εργασίας λόγο θηλασμού: Μετά την επιστροφή στην εργασία η γυναίκα δικαιούται για τον θηλασμό και τις αυξημένες φροντίδες που απαιτούνται για την ανατροφή του παιδιού της, για χρονικό διάστημα ενός έτους από τον τοκετό, είτε να διακόπτει την εργασία της για μια ώρα, ή να προσέρχεται αργότερα ή να αποχωρεί νωρίτερα κάθε ημέρα. Σύμφωνα με το νόμο απαγορεύεται και είναι άκυρη η απόλυση εργαζομένης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για χρονικό διάστημα ενός χρόνου μετά τον τοκετό. Οι γυναίκες κατά το διάστημα της απουσίας τους από την εργασία τους λόγο κυοφορίας, τοκετού και λοχείας, θεωρούνται ότι βρίσκονται σε άδεια, χωρίς δική τους υπαιτιότητα και δικαιούνται να λάβουν αποδοχές από τον εργοδότη τους όπως ορίζει ο νόμος

40 3.5 Έξοδα κηδείας Σε περίπτωση θανάτου αμέσως ασφαλισμένου ή ασφαλισμένης ή συνταξιούχου καταβάλλεται από το Ίδρυμα εφάπαξ βοήθημα για έξοδα κηδείας. Τα έξοδα κηδείας δικαιούνται και οι ασφαλισμένοι ή συνταξιούχοι άλλων Ταμείων κύριας ασφαλίσεως, οι οποίοι ασφαλίζονται στο ΙΚΑ για τον κλάδο ασθενείας. Αντίθετα σε περίπτωση θανάτου μελών της οικογένειας αμέσως ασφαλισμένου, δεν καταβάλλονται έξοδα κηδείας. Το βοήθημα για έξοδα κηδείας καταβάλλεται αδιάφορα με την αιτία του θανάτου, έστω και αν ακόμη οφείλεται σε υπαίτια πράξη του θανόντος προσώπου ή ο θάνατο προήλθε από δική του θέληση. Προϋποθέσεις: Για την καταβολή των εξόδων κηδείας απαιτείται, ο θανών να έχει τις χρονικές προϋποθέσεις που προβλέπονται από το νόμο για να λάβει το επίδομα. Θα πρέπει να έχει πραγματοποιήσει 100 τουλάχιστον ημέρες εργασίας στο προηγούμενο έτος η 15μηνο. Έξοδα κηδείας καταβάλλονται και για τον θάνατο ασφαλισμένου που έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της συνεχιζόμενης θεραπείας του, εφόσον βέβαια είχε τις ανωτέρω χρονικές προϋποθέσεις κατά την ημέρα που αναγγέλθηκε η ασθένεια του στο Ίδρυμα, σύμφωνα με την οποία επήλθε ο θάνατος. Το βοήθημα για έξοδα κηδείας ανέρχεται από το 1989 στο ποσό των δρχ. για όλες τις κατηγορίες των δικαιούχων. Δαπάνη Μεταφοράς νεκρού: Εάν ο θάνατος του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου ή μέλους της οικογένειας του, επέλθει κατά την διάρκεια της μετακινήσεως του με δαπάνη του ΙΚΑ σε άλλο ασφαλιστικό κέντρο για περίθαλψη, το ίδρυμα συμμετέχει κατά τα 4/5 στα έξοδα μεταφοράς του νεκρού με ειδικό μέσο, στον τόπο από τον οποίο έγινε η μετακίνηση. Η συμμετοχή του ιδρύματος δε μπορεί να υπερβεί το εξαπλάσιο της τιμής