ΠΕΡΙ ΒΙΑΣ * Μορφές, έννοια, διακρίσεις και έκταση της σύγχρονης βίας.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΕΡΙ ΒΙΑΣ * Μορφές, έννοια, διακρίσεις και έκταση της σύγχρονης βίας."

Transcript

1 ΠΕΡΙ ΒΙΑΣ * Μορφές, έννοια, διακρίσεις και έκταση της σύγχρονης βίας. του Νέστορα Ε. Κουράκη Καθηγητή Νομικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών 1. Στις σύγχρονες κοινωνίες η βία θεωρείται ότι μπορεί, εάν η άσκησή της αφεθεί στη διακριτική ευχέρεια των πολιτών, να οδηγήσει σε κοινωνικές αναστατώσεις και σε προσβολή θεμελιωδών δημοκρατικών αρχών (ελευθερία, ισότητα) εις βάρος ασθενέστερων πολιτών. Γι αυτό και η άσκησή της γίνεται κατ αρχήν μόνον από τους εξουσιοδοτημένους φορείς της οργανωμένης σε κράτος κοινωνίας (π.χ. δικαστικοί επιμελητές, αστυνομικά όργανα) και μόνο μέσα στο αυστηρό πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους. Αντίθετα οι πολίτες μπορούν ν ασκούν βία μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, π.χ. για να αποκρούσουν διατάραξη ή απειλούμενη αποβολή τους από τη νομή που έχουν σ ένα πράγμα (ά. 985 ΑΚ και ά. 20 ΠΚ 1 ) ή για να υπερασπισθούν τον εαυτό τους ή άλλον από άδικη και παρούσα επίθεση εναντίον τους (ά. 22 ΠΚ: άμυνα). Επίσης επιτρέπεται η διεξαγωγή αθλητικών αγώνων με βίαια αθλήματα, όπως η πυγμαχία 2. Σε όλες όμως αυτές τις περιπτώσεις, η ασκούμενη βία πρέπει να τηρηθεί μέσα στα όρια του νόμου, των εθιμικών κανόνων και των αρχών της αναγκαιότητας και αναλογίας 3, διότι διαφορετικά καθίσταται αξιόποινη (πρβλ. ά. 23 ΠΚ: υπέρβαση * Πρώτη δημοσίευση: Ν. Ε. Κουράκη, Εγκληματολογικοί Ορίζοντες, τ. Β, 1991 ( ), Πρβλ. ΑΠ 225/1971, ΠοινΧρ ΚΑ 1971, σελ Για την άρση του αδίκου των σωματικών βλαβών κατά την τέλεση αθλητικών αγώνων βλ.ενδεικτικά Γ. Μπέκα, Η προστασία της ζωής και της υγείας στον Ποινικό Κώδικα, Αθήνα: Π. Ν. Σάκκουλας, 2004, σελ. 322 επ. όπου και παραπομπή σε περαιτέρω ελληνική βιβλιογραφία. 3 Όπως είναι γνωστό, κατά την αρχή της αναγκαιότητας (Erforderlichkeitsprinzip), από περισσότερα εφικτά και πρόσφορα μέτρα επιβάλλεται να λαμβάνονται εκείνα που βλάπτουν λιγότερο το άτομο και το σύνολο κατά δε την αρχή της αναλογίας (Verhältnismäßigkeitsprinzip), δεν πρέπει να γίνεται προσφυγή σε μέτρα, όταν η

2 της άμυνας). Σημαντικό είναι μάλιστα να τονισθεί ότι η τέλεση ενός αδικήματος παράνομης βίας στοιχειοθετείται ακόμη και όταν ο δράστης έχει μεν in abstracto το δικαίωμα να τελέσει την απειλούμενη πράξη ή παράλειψη, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση η πράξη του συνιστά κατάχρηση δικαιώματος 4. Επομένως η βία αντιμετωπίζεται κατά βάση αρνητικά στις σύγχρονες κοινωνίες και η χρήση της κατά κανόνα απαγορεύεται. Πολλές φορές μάλιστα ο νομοθέτης ανάγει σε εγκλήματα ενέργειες που είναι μεν καθ εαυτές εντελώς θεμιτές (π.χ. εξώγαμη συνουσία), αλλά στις οποίες συντρέχουν τα στοιχεία της βίας και του εξαναγκασμού (στο παράδειγμα: βιασμός κατ ά. 336 ΠΚ). Είναι φανερό ότι με τις ποινικοποιήσεις αυτές ο νομοθέτης αποβλέπει, όπως επισημάνθηκε πιο πάνω, όχι μόνο να περιορίσει τις αποσταθεροποιητικές για την κοινωνική τάξη εκδηλώσεις βίας μεταξύ πολιτών, αλλ επιπλέον (και κυρίως) να προστατεύσει από τέτοιες εκδηλώσεις το έννομο αγαθό της προσωπικής ελευθερίας του πολίτη (σε συνδυασμό βέβαια και με άλλα κατά περίπτωση έννομα αγαθά, όπως π.χ. η ιδιοκτησία στην περίπτωση της ληστείας). 2. Υπάρχει έτσι στον Ελληνικό Ποινικό Κώδικα ένα ολόκληρο πλέγμα διατάξεων, που ως κοινό χαρακτηριστικό τους έχουν την ποινική τιμώρηση πράξεων που εμπεριέχουν στην ειδική τους υπόσταση τα στοιχεία της βίας και του εξαναγκασμού. Τέτοια «εγκλήματα με χρήση βίας» είναι π.χ. η εσχάτη προδοσία (ά. 134 ΠΚ), τα βασανιστήρια (ά. 137Α ΠΚ), η βία κατά πολιτικού αναμενόμενη από τη λήψη τους βλάβη βρίσκεται σε προφανή δυσαναλογία με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Οι δύο αρχές συνιστούν από κοινού τη λεγόμενη αρχή για «απαγόρευση της υπερβολής» (Übermaßverbot) - βλ. σχετ. C. Creifelds (Hrsg.), Rechtswörterbuch, München: C. H. Beck, , σελ (λήμμα: Übermaßverbot), N. Κ. Ανδρουλάκη, Τα όρια της ανακριτικής δράσεως και η «αρχή της αναγκαιότητος», ΠοινΧρ KE, 1975, 3-12 επ. και Γ. -Α. Μαγκάκη / Δ. Α. Σπινέλλη, Ιδιωτική γνωμοδότηση, Ποιν.Χρ. ΛΑ 1981, σελ : 824 επ. επίσης Ν. C. Courakis, Zur sozialethischen Begründung der Notwehr, Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft 1978 (σειρά Rechtsvergleichende Untersuchungen zur gesamten Strafrechtswissenschaft, 3. Folge, Band 4), σελ , σημ Βλ. ΑΠ. 105/1958, ΠοινΧρ Η 1958, 348 Γ. -Α. Μαγκάκη, Το έγκλημα της παρανόμου βίας κατ άρθρον 330 ΠΚ, ΠοινΧρ IB 1962, :532 και σημ. 40, 41 ΑΠ 1347/1986. ΠοινΧρ ΛΕ 1985, 358 ΑΠ 1745/1986, ΠοινΧρ ΛΖ 1987, 370 ΠλημΘεσ 925/1989. ΠοινΧρ ΛΘ 524. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

3 σώματος ή της Κυβέρνησης (ά. 157 ΠΚ), η βία κατά εκλογέων (ά. 161 ΠΚ), η αντίσταση (ά ΠΚ), η στάση κρατουμένων (ά ΠΚ), η αρπαγή (ά. 322 ΠΚ), η παράνομη βία (ά. 330 ΠΚ), ο εξαναγκασμός σε παύση εργασίας (ά. 332 ΠΚ), ο βιασμός (ά. 336 ΠΚ), η ληστεία (ά. 380 ΠΚ), η εκβίαση (ά. 385 ΠΚ), η παρακώλυση συναγωνισμού (ά. 396 ΠΚ), κ.ά. Στις ρυθμίσεις αυτές η βία τιμωρείται ως μέσον που τείνει σε κάποιο σκοπό, σε κάποιο αποτέλεσμα και δη στην υπερνίκηση μιας προβαλλόμενης ή αναμενόμενης αντίστασης του άλλου και στον συνακόλουθο εξαναγκασμό του άλλου σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή 5. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας ρύθμισης παρέχει η γενική διάταξη του ά. 330 ΠΚ για την παράνομη βία: «Όποιος χρησιμοποιώντας σωματική βία ή απειλή σωματικής βίας ή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης εξαναγκάζει άλλον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή για τις οποίες ο παθών δεν έχει υποχρέωση, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών, ανεξάρτητα αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον εκείνου που απειλείται ή κάποιου από τους οικείους του». Με παρεμφερή χαρακτήρα μέσου προς σκοπό χρησιμοποιείται η έννοια της βίας, έμμεσα ή ρητά, και σε σειρά άλλων ρυθμίσεων -π.χ. αυτοδικία (ά. 331 ΠΚ: «όποιος ασκεί αυθαίρετα [δηλ. χωρίς δικαίωμα] αξίωση...» πρβλ. ά. 180, 201 ΠΚ), απειλή (ά. 333 ΠΚ: «όποιος προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία απειλώντας τον με βία...») 6, κατάχρηση εξουσίας (ά. 239 ΠΚ: «...αν μεταχειρίστηκε παρανόμως εκβιαστικά μέσα...»). Περαιτέρω, σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις η βία αποτελεί μεν το συνηθισμένο μέσο για την τέλεση εγκλημάτων, που στην κοινή γλώσσα χαρακτηρίζονται ως «βίαια εγκλήματα», δεν είναι όμως και το μοναδικό μέσο 5 Πρβλ. ΑΠ 967/1984, ΠοινΧρ ΛΕ 1985, 151 (για ληστεία) και ΑΠ 441/1980, ΠοινΧρ Α 1980, 647 (για βιασμό), καθώς και την απόφαση του [πρώην] δυτικογερμανικού Ανώτατου Δικαστηρίου BGHSt 23, Πρβλ. Γ. -Α., Μαγκάκη, ανωτ. (σημ. 3), σελ. 38, κατά τον οποίο τα εγκλήματα της αυτοδικίας, της αντίστασης και της απειλής συνιστούν διευρύνσεις του αξιόποινου της «παράνομης βίας» (ά. 330 ΠΚ) και άρα η διαμόρφωσή τους αποβλέπει στο να προβλεφθούν ποινικώς περιπτώσεις που δεν υπάγονται στη σχετική διάταξη του ά. 330 ΠΚ. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

4 τέλεσης τους, γι αυτό και δεν περιλαμβάνεται ως στοιχείο στην ειδική τους υπόσταση 7 -π.χ. ανθρωποκτονία από πρόθεση (ά. 299 επ. ΠΚ), σωματική βλάβη από πρόθεση (ά. 310 ΠΚ), φθορά ξένης ιδιοκτησίας (ά. 381 ΠΚ) 8. Πρόκειται δηλ. για εγκλήματα στα οποία η ποινική πρόβλέψη και τιμώρηση αφορά την πρόκληση αποτελέσματος σε κάθε περίπτωση και με κάθε μέσο, και όχι μόνο όταν το χρησιμοποιούμενο μέσο είναι η βία (π.χ. ανθρωποκτονία με δηλητηρίαση). Τέλος υπάρχουν και περιπτώσεις εγκλημάτων στα οποία η βία δεν τιμωρείται ως μέσο προς σκοπό, αλλά καθ εαυτήν ως βιαιοπραγία (χωρίς δηλ. να λαμβάνεται υπόψη για την τιμώρηση το τυχόν υπάρχον στοιχείο του σκοπού, του εξαναγκασμού). Τέτοια «εγκλήματα βιαιοπραγίας» είναι π.χ. η προσβολή κατά ξένου κράτους και του αρχηγού του (ά. 153 ΠΚ), η προσβολή της τιμής διπλωματικών αντιπροσώπων (ά. 154 ΠΚ), η αντίσταση (ά. 167 περίπτ. β ΠΚ), προσβολές κατά του Προέδρου της Δημοκρατίας (ά. 168 ΠΚ), η στάση κρατουμένων (ά. 174 παρ. 2 ΠΚ), η διατάραξη κοινής ειρήνης (ά. 189 ΠΚ), η διέγερση πολιτών σε βιαιοπραγίες (ά. 192 ΠΚ) Οι πιο πάνω τρεις κατηγορίες εγκλημάτων που έχουν σχέση με τη βία («εγκλήματα με χρήση βίας», «βίαια εγκλήματα» και «εγκλήματα βιαιοπραγίας») συνολικά θα ονομάζονται εφεξής χάριν συντομίας «εγκλήματα βίας», αν και η κατηγορία αυτή δεν υπάρχει αυτοτελώς στον Ποινικό Κώδικα, 7 Έτσι Ν. Κ. Ανδρουλάκης, Η Έννοια της Βίας εν τω Ποινικώ Δικαίω, ΠοινΧρ ΙΓ 1963, σελ :593 επ. Αντίστοιχη διάκριση γίνεται και στην αλλοδαπή επιστήμη, όπου π.χ. διαστέλλονται οι έννοιες instrumental aggression (δηλ. επιθετικότητα προς επίτευξη ενός σκοπού) και angry aggression (χωρίς δηλ. την ύπαρξη τέτοιου σκοπού): S. Feshbach, The Function of Aggression and the Regulation of Aggressive Drive, εις: Psychological Review, 71: 1964, και L. Berkowitz, Is Criminal Violence Normative Behavior? Hostile and Instrumental Aggression in Violent Incidents, εις: Journal of Research in Crime and Delinquency, 15: 1978, Για το ζήτημα περί του κατά πόσον στην έννοια της βίας υπάγονται και ενέργειες που χαρακτηρίζονται ως «φθορά ξένης ιδιοκτησίας» βλ. κατωτ. σημ Γ. -Α. Μαγκάκη, Το έγκλημα της διεγέρσεως των πολιτών εις μισαλλοδοξίαν, κατά το άρθρ. 192 ΠΚ, ΠοινΧρ ΙΓ 1963, :391 σημ. 24 ως προς την έννοια της βιαιοπραγίας πρβλ. και ΑΠ 756/1979, ΠοινΧρ ΚΘ 1979, 875 επ.: 876 (για βιαιοπραγίες κατά διαιτητή σε ποδοσφαιρικό αγώνα). Νέστωρ Ε. Κουράκης,

5 και μπορούν ν αντιδιαστέλλονται προς όλες εκείνες τις περιπτώσεις εγκλημάτων, που κύριο χαρακτηριστικό τους έχουν τη δολιότητα 10. Ο ίδιος ο νόμος ορισμένες φορές είτε κάνει ρητά αυτή τη διάκριση, χρησιμοποιώντας ζεύγη όρων όπως βία - απάτη (ά. 322 ΠΚ: αρπαγή), είτε και απλώς την εξυπονοεί, απαιτώντας ως μέσο τέλεσης ενός εγκλήματος τον «δόλιο τρόπο» (ά. 335 ΠΚ: απατηλή διέγερση σε μετανάστευση), τα «απατηλά μέσα» (ά. 204 ΠΚ: απάτη για την αποφυγή στράτευσης ά. 355: απάτη σχετική με τον γάμο), την «πλάνη» (ά. 341 ΠΚ: απατηλή επίτευξη συνουσίας), την «εξαπάτηση» (ά. 220 ΠΚ: υφαρπαγή ψευδούς βεβαίωσης) κ.λπ. Επομένως η βία εμπεριέχει κατά βάση στο εννοιολογικό της υπόστρωμα το στοιχείο μιας δύναμης που ασκείται με πρόθεση, απροκάλυπτα και χωρίς περιστροφές ή τεχνάσματα, εις βάρος των άλλων - π.χ. η απώθηση και ο εγκλεισμός του άλλου σε γραφείο ή κατάστημα (ά. 167 ΠΚ: ΑΠ 368/1964, ΠοινΧρ ΙΕ 1965, 31), η ρίψη τεμαχίων επίπλων κατά αστυνομικών (ά. 380 ΠΚ: ΑΠ 228/1965, ΠοινΧρ ΙΕ 1965, 531) κ.λπ. 11 Έως πού φθάνουν όμως τα εννοιολογικά όρια της βίας; Ασκεί, άραγε, βία και εκείνος που με έντονες και συνεχείς ομιλίες εξαναγκάζει ένα καθηγητή να διακόψει το μάθημα του, ή που κάνοντας καθιστική απεργία μπροστά στις γραμμές του τραμ εξαναγκάζει τον οδηγό του τραμ να το σταματήσει; Στις περιπτώσεις αυτές τα γερμανικά δικαστήρια, εφαρμόζοντας με ευρύ τρόπο την 10 Πρβλ. Ι. Μανωλεδάκη, Ποινικό Δίκαιο. Γενική Θεωρία, Αθήνα / Θεσαλονίκη: Εκδ. Σάκκουλα, 2004, άρ. 376 επ., σελ. 292 επ. Μια ανάλογη διάκριση μεταξύ «εγκλημάτων βίας» και «εγκλημάτων απάτης ή δολιότητας» γίνεται κατά ενδιαφέροντα τρόπο και στους «Νόμους» του Πλάτωνος, 864C: «Θα πρέπει να διατυπώσουμε νόμους που να διαφέρουν μεταξύ τους για δυο κατηγορίες. Η μία, που θα ασχολείται με τις πράξεις που γίνονται με τη βία και φανερά κάθε φορά κι η άλλη με εκείνες που γίνονται κρυφά στο σκοτάδι και με απάτη, σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις χρησιμοποιούνται και τα δύο είδη συγχρόνως» - βλ. Πλάτωνος Νόμοι κατά απόδ. Βασ. Μοσκόβη και με προλεγόμενα από τον γράφοντα, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 1988, τ. II, σελ Για τον ορισμό της «βίας» βλ.και Yves Michaud, La violence, Paris: P.U.F. (Que sais-je?), 1988, σελ. 7 επ. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

6 αντίστοιχη προς το ά. 330 ΠΚ διάταξη (παρ. 240 StGB) για την «παράνομη βία», αποφάνθηκαν ότι πράγματι υπάρχει βία κατά την έννοια του νόμου (KG , JR 1979, 162 και BGHSt 23,49 επ. 54 = NJW 69, 1543). Θα πρέπει όμως εδώ να υπογραμμισθεί ότι οι λύσεις αυτές δεν μπορούν άκριτα να εφαρμοσθούν και στη χώρα μας, διότι σε αντίθεση με την παρ. 240 γερμπκ, όπου γίνεται λόγος απλώς για βία (mit Gewalt), στο ά. 330 ΠΚ ο νόμος απαιτεί ρητά την ύπαρξη «σωματικής βίας» 12. Και είναι μεν γεγονός ότι η έννοια αυτή της σωματικής βίας, μολονότι σε παλαιότερες εποχές ερμηνευόταν με στενό γραμματικό τρόπο ως η ανάπτυξη υλικής (φυσικής) δύναμης, ή (αργότερα), ως η άσκηση σωματικής επενέργειας στον άλλο (π.χ. ακόμη και με υπνωτικά ή ναρκωτικά μέσα που δεν συνιστούν «υλική δύναμη» - πρβλ. ά. 13 περ. δ ΠΚ), ήδη έχει προσλάβει ένα ευρύτερο περιεχόμενο και σημαίνει, για πολλούς, τη δύναμη που έχει μια πράξη να εξαναγκάζει (BGHSt 1, 145 και BGHSt 23, 126) 13. Έχω ωστόσο τη γνώμη ότι μια τέτοια ευρεία ερμηνεία έρχεται σε αντίθεση με τη βούληση του ιστορικού νομοθέτη του Ποινικού μας Κώδικα, ο 12 Ότι η έμμεση σωματική βία, δηλ. η παρεμπόδιση των σωματικών λειτουργιών χωρίς άμεση επενέργεια επί του σώματος του εξαναγκαζομένου, είναι αποδεκτή από το γερμανικό αλλά όχι από το ελληνικό δίκαιο, βλ. και Χρ. Μυλωνόπουλου, Ποινικό Δίκαιο, Ειδικό Μέρος, Αθήνα: Π. Ν. Σάκκουλας, 2001, σελ. 265, 271 όπου και παραπομπή σε αντίθετες απόψεις. Π.χ. ο εγκλεισμός του παθόντος σε δωμάτιο προκειμένου ο δράστης να τελέσει κλοπή δεν συνιστά σωματική βία. Συνεπώς, σε περίπτωση αφαίρεσης κινητών πραγμάτων υπό τις συνθήκες αυτές, στοιχειοθετείται κλοπή (372 ΠΚ) και όχι ληστεία (380 ΠΚ). 13 Βλ. ιδίως Ν. Κ. Ανδρουλάκη, ανωτ. (σημ. 33), 594 επ Ελ. Συμεωνίδη Καστανίδη, Το έγκλημα της παράνομης βίας κατά το άρθρο 330 ΠΚ, περ. «Αρμενόπουλος», 36: 1982, :972 επ. και της ιδίας, Προσβολές του Πολιτεύματος, Θεσσαλονίκη: Αφοί Π. Σάκκουλα, 1988, σελ. 100 επ. Ανδρ. Λοβέρδου, Για την τρομοκρατία και το πολιτικό έγκλημα, Αθήνα: Interbooks, 1987, σελ. 94 επ. και σημ Από την ξένη βιβλιογραφία βλ. ιδίως τις αναπτύξεις του Α. Eser εις: StGB - Kommentar των Ad. Schönke / H. Schröder, 23η έκδ., München: C. H. Beck 1988, Vorbemerkungen zu den Par. 234 bis 241a, σελ επ., όπου και αναλυτική βιβλιογραφία, καθώς και νεότερη έκδ., , σελ επ. επίσης: R. Keller, Strafrechtlicher Gewaltbegriff und Staatsgewalt, Berlin: Duncker & Humblot, 1982, σελ. 87 επ. και V. Krey / Fr. Neidhardt, Was ist Gewalt? Auseinandersetzungen mit einem Begriff, Bd. 1: Strafrechtliche und sozialwissenschaftliche Darlegungen, Bd. 2: Strafrechtliche Darlegungen mit Anmerkungen zum Gewaltbegriff, Wiesbaden: Bundeskriminalamt, 1986, κυρίως V. Krey, Zum Gewaltbegriff im Strafrecht, Ι, σελ. 11 επ. πρβλ. τέλος H. H. Jescheck, Το γερμανικό ποινικό δίκαιο, κατ απόδ. Ν. Ε. Κουράκη / Στ. Καρεκλά / Νικ. Λιβου, Αθήνα / Κομοτηνή, 1987, σελ. 134 και 137 επ. (όπου συγκριτικές παρατηρήσεις για το ελληνικό δίκαιο του Ηλ. Αναγνωστόπουλου). Νέστωρ Ε. Κουράκης,

7 οποίος, εάν ήθελε να εξαρτήσει τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της παράνομης βίας (ά. 330 ΠΚ) από την απλή ύπαρξη «βίας» και όχι από την ύπαρξη «σωματικής βίας», θα μπορούσε να το κάνει ρητά, όπως το έκανε και σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις εγκλημάτων βίας (αντίθετα, στις περιπτώσεις της ληστείας -ά. 380 ΠΚ- και του βιασμού -ά. 336 ΠΚ-, η βία απαιτείται, όπως και στο υπό συζήτηση έγκλημα της παράνομης βίας, να είναι σωματική). 4. Η βία υπό τη γενική της έννοια διακρίνεται σε βία κατά προσώπων (σωματική και ψυχολογική) 14 και σε βία κατά πραγμάτων. Η σωματική βία αφορά, κατά την κρατούσα ερμηνεία, την άσκηση δύναμης που επενεργεί άμεσα ή έμμεσα στο ανθρώπινο σώμα του άλλου. Η άσκηση αυτή της δύναμης μπορεί να επιτευχθεί είτε με «απόλυτη» ακαταμάχητη, μηχανιστική βία, δηλ. με πλήρη εξουδετέρωση της θέλησης του άλλου (vis absoluta - π.χ. σπρώχνω κάποιον να πέσει επάνω σ έναν περαστικό και να τον τραυματίσει), είτε και με «εξαναγκάζουσα βία» που τείνει δηλ. να εξωθήσει τη θέληση του άλλου σε ορισμένη διαγωγή (vis compulsiva - π.χ. εξαναγκάζω κάποιον, υπό την απειλή περιστρόφου, να τραυματίσει τον περαστικό) 15. Είναι πάντως προφανές ότι στην περίπτωση της απόλυτης βίας (vis absoluta) δεν υπάρχει καν πράξη, διότι ελλείπει το στοιχείο του λεγόμενου «εκούσιου». Εξάλλου, η περίπτωση της εξαναγκάζουσας βίας (vis compulsiva) πλησιάζει πολύ εκείνην της ψυχολογικής βίας, αν και στην τελευταία περίπτωση η σωματική επενέργεια εμφανίζεται μειωμένη, διότι ο επαπειλούμενος κίνδυνος ανάγεται στο μέλλον («θα σου σκοτώσω το παιδί») και όχι στο άμεσο παρόν, όπως αντίθετα συμβαίνει με την εξαναγκάζουσα βία (από την άποψη αυτή η ψυχολογική βία είναι μια 14 Πρβλ. Αιτιολ Εκθ ΣχΠΚ 1924, εκδ. Ι. Ζαχαροπούλου, Αθήναι 1950, σελ. 316 και Πρβλ. Ν. Κ. Ανδρουλάκη, Ποινικόν Δίκαιον, Γεν. Μέρος, τ. Β Αθήνα / Κομοτηνή: Α. Ν. Σάκκουλας, 1985, σελ. 165 επ. και Α. Eser εις: Schönke/Schröder, ανωτ. (σημ. 37) παρ. 13 επ., σελ επ. (νεότερη έκδ., , σελ επ.) Νέστωρ Ε. Κουράκης,

8 μορφή απειλής που ασκείται για την επίτευξη κάποιου σκοπού) 16. Τέλος η βία κατά πραγμάτων μπορεί να εκδηλωθεί είτε στο πλαίσιο εγκλημάτων που διαπράττονται γενικά με χρήση βίας (π.χ. ανατίναξη κτιρίων στην περίπτωση της εσχάτης προδοσίας κατ ά. 134 παρ. 2 ΠΚ) 17, είτε και στο πλαίσιο της σωματικής βίας, εφ όσον όμως στην τελευταία αυτή περίπτωση το προσβαλλόμενο πράγμα επιτελεί λειτουργίες του σώματος (π.χ. δεκανίκια του αναπήρου, εφ όσον αποσπασθούν βίαια από αυτόν) Σε ένα άλλο επίπεδο, τα εγκλήματα που σχετίζονται με τη βία μπορούν να διακριθούν ανάλογα με το εάν διαπράττονται από ιδιώτες ή από όργανα του κράτους και φορείς της κρατικής εξουσίας. Πολλές φορές δηλ. η λεγόμενη «κρατική βία» (ορισμένοι την ονομάζουν «θεσμική βία» - 16 Έτσι: Ελ. Συμεωνίδη Καστανίδη, ανωτ. (σημ. 37), σελ. 977 και Ι. Μανωλεδάκη, Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, Θεσσαλονίκη: Αφοί Σάκκουλα, 1989, σελ. 139 πρβλ. Nik. Livos, ανωτ. (σημ. 5), σελ. 301 επ. 17 Βλ. σχτ. την εισηγητική έκθεση επί του ν. 1366/1983 εις Αθαν. Κονταξή, ανωτ. (σημ. 31), σελ. 776 επ.: 777. Πολλοί επιστήμονες εκφράζουν αμφιβολίες γύρω από το κατά πόσον στην έννοια της βίας πρέπει να υπαχθεί και η ειδικότερη μορφή της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας - βλ. τις βιβλιογραφικές παραπομπές εις Η. Göppinger, Kriminologie, München: C. Η. Beck, , Z (Gewaltdelinquenz) σελ. 607 και στη νεότερη έκδοση , , σελ Στον αγγλοσαξωνικό χώρο, πάντως, θεωρείται ότι «η βία μπορεί να ασκηθεί και κατά περιουσίας» - πρβλ. Mark L. O. Clarke, What Violence Is, εις: Hall Papers in Politics, Nr. 26, University of Hull: Department of Politics, June 1982, σελ. 4 και D. Mulvihill / M. Tumin (eds.), Crimes of Violence: A Staff Report Submitted to the National Commission on the Causes and Prevention of Violence, Washington D. C., Supt. of Documents, US Print. Off. 1969, κατά παραπομπή από τον John Monahan, Predicting Violent Behaviour. An Assessment of Clinical Techniques, Beverly Hills etc.: Sage, 1981, σελ. 24. Αυτή είναι άλλωστε και η γνώμη που υποστηρίζεται στις εδώ αναπτύξεις τόσο για λόγους τυπικούς (δεν υπάρχουν εννοιολογικά επιχειρήματα τα οποία να συνηγορούν για την εξαίρεση της βίας κατά πραγμάτων από τη γενικότερη έννοια της βίας, το αντίθετο μάλιστα προκύπτει π.χ. από την προηγηθείσα ερμηνεία του ά. 134 παρ. 2 ΠΚ), όσο και για ουσιαστικούς λόγους (θα ήταν λ.χ. αφέλεια να αποκλείσει κανείς από τη μελέτη των φαινομένων βίας τους λεγόμενους «βανδαλισμούς» κατά τηλεφωνικών θαλάμων κ.λπ. - πρβλ. για το θέμα αυτό Heinz Jäger, Zur Phänomenologie des Vandalismus, εις: Gewaltkriminalität Minderjähriger, Teilband 1: Delinquenz und Gruppe, Heidelberg: Kriminalistik Verlag, 1979, σελ και Norbert Détaille, Delikte gegen Fernsprechhäuschen der Deutschen Bundespost unter besonderer Berücksichtigung der Phänomene des Vandalismus, Jur. Diss. Köln, Ν. Κ. Ανδρουλάκης, ανωτ. (σημ. 33), σελ. 602 και Ελ. Συμεωνίδη - Καστανίδη, ανωτ. (σημ. 37), σελ Νέστωρ Ε. Κουράκης,

9 institutional violence 19 ή και απλώς «δύναμη» σε αντιδιαστολή με τη «βία» που προβάλλεται από λαϊκά στρώματα κατά της καθεστηκυίας τάξης 20 ), ασκείται όχι σύμφωνα με τους όρους και τα όρια που θέτει ο νόμος, αλλά κατά παραγνώρισή τους. Για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων κρατικής αυθαιρεσίας ο νομοθέτης έχει θεσπίσει σειρά ειδικότερων ρυθμίσεων. Ιδίως υπενθυμίζονται εδώ οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για τα βασανιστήρια και τις άλλες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (ά. 137Α επ. ΠΚ), την κατάχρηση εξουσίας (ά. 239 ΠΚ), την ασέλγεια με κατάχρηση εξουσίας (ά. 343 ΠΚ), την κατακράτηση παρά τις διατάξεις τον Συντάγματος (ά. 326 ΠΚ), την παράβαση καθήκοντος (ά. 259 ΠΚ) κ.λπ., αν και ορισμένες από τις διατάξεις αυτές απλώς υπονοούν τη χρήση βίας, χωρίς ν αναφέρονται ρητά σ αυτήν. Επιπλέον οι ίδιοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα σε ορισμένες περιπτώσεις όπου παραβιάζονται ή φαλκιδεύονται θεμελιώδη συνταγματικά τους δικαιώματα να προβάλλουν αντίσταση: Πρωτίστως στην περίπτωση που επιχειρεί κάποιος να καταλύσει το Σύντάγμα με τη βία (ακροτελεύτιο άρθρο 120 παρ. 4 Συντ.) 21, αλλ επίσης και σε άλλες ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως είναι π.χ. η επιχειρούμενη διάλυση μιας συνάθροισης που δεν απαγορεύθηκε νόμιμα κατ ά. 11 παρ. 2 Συντ. (δικαίωμα του συνέρχεσθαι) - πρβλ. ΑΠ 19 J. Julian / W. Kornblum, Social Problems (ch. 7: Violence), Englewood Cliffs: Prentice Hall, 1986 σελ. 182 επ. ιδιαίτερα υπογραμμίζει το στοιχείο της κρατικής βίας και ο Fr. Hacker, στο έργο του: Aggression. Die Brutalisierung der modernen Welt, Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1973, ιδίως σελ. 74 επ. Για το θέμα της κρατικής βίας βλ. και το ειδικό αφιέρωμα του περ. «Εποπτεία» τ. 93, Σεπτέμβριος Ενδιαφέρουσες είναι ακόμη οι αναπτύξεις του Ι. Μανωλεδάκη ως προς το κατά πόσον η βία αποτελεί στοιχείο της ουσίας του δικαίου βλ. τη μελέτη του «Σχετικά με την ουσία του δικαίου», εις: «Προσφορά στον Γεώργιο Μιχαηλίδη - Νουάρο», τ. Β, Αθήνα: Α. Ν. Σάκκουλας, 1987, : 253 επ. Συναφώς, ως προς το κατά πόσον ο κρατικός καταναγκασμός και το μονοπώλιο της νομιμοποιημένης βίας του κράτους (Zwangsmonopol) αποτελεί στοιχείο της έννοιας του δικαίου βλ. Αρ. Ι. Μάνεση, Κριτικές σκέψεις για την έννοια και η σημασία του δικαίου εις: Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Τσάτσο, Αθήναι: Α. Ν. Σάκκουλας, 1980, σελ. 372 επ., του ιδίου, Συνταγματικό Δίκαιο Ι, Θεσσαλονίκη: εκδ. Σάκκουλα, 1980, σελ. 23 επ. και Θ. Κ. Παπαχρίστου, Κοινωνιολογία του Δικαίου, Αθήνα-Κομοτηνή, 1999, σελ G. Soré, Réflexions sur la violence, 1906 και ελλ. μτφρ. από τον Αχ. Βαγενά («Σκέψεις πάνω στη βία», Αθήνα: Αναγνωστίδης, χ.χ.), κεφ. 5.IV, σελ. 142 επ. 21 Βλ. ιδίως Φιλ. Σπυρόπουλου, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Αθήνα - Κομοτηνή: Α. Ν. Σάκκουλας, 1987, όπου και περαιτέρω βιβλιογραφία. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

10 782/1979, ΝοΒ 27, , όπου γίνεται σχτ. ερμηνεία του ά. 171 ΠΚ («θρασύτητα κατά της αρχής») Εκτός από τα κυρίως εγκλήματα βίας, που προβλέπονται, κατά βάση, από τον Ποινικό Κώδικα, υπάρχουν και ορισμένες άλλες μορφές αποκλίνουσας ή προβληματικής συμπεριφοράς οι οποίες, μολονότι εμφανίζουν ένα ιδιαίτερα παρενοχλητικό χαρακτήρα για τους πολίτες, δεν μπορούν ωστόσο να θεωρηθούν ότι έχουν ένα ανάλογο προς τα κυρίως εγκλήματα βαθμό απαξίας, ούτε να χαρακτηρισθούν ως κάτι περισσότερο από βλαπτικές απαγορευμένες πράξεις («mala prohibita» 23 ): Εκκωφαντικοί θόρυβοι από μοτοσυκλέτες ή αυτοκίνητα κατά τις ώρες κοινής ησυχίας, αναγραφή συνθημάτων και αφισορρύπανση σε τοίχους κτιρίων, παρεμπόδιση της κυκλοφορίας από ασήμαντη μερίδα διαδηλωτών, καταχρηστικές απεργίες μικρών μειοψηφιών που παραλύουν ωστόσο την κοινωνική ζωή, μετάδοση μουσικής και συνθημάτων στη διαπασών από υποψηφίους πολιτικών παρατάξεων, λεκτική κακομεταχείριση εις βάρος γερόντων και παιδιών 24 κ.λπ. Τα φαινόμενα αυτά συνιστούν αθροιστικά μια κατάσταση που θα μπορούσε να ονομασθεί με σχηματικό τρόπο «καθημερινή βία» 25. Κύριο γνώρισμά της είναι, πιστεύω, η περιφρόνηση ή αδιαφορία για τα δικαιώματα και την προσωπικότητα του 22 Για τα σχετικά προβλήματα βλ. το λήμμα «θρασύτητα κατά της αρχής» που επεξεργάσθηκα το 1987 για την εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάννικα», τ. 28, σελ Τα mala prohibita («απαγορευμένα κακά») είναι, ως γνωστόν, πράξεις απλώς απαγορευμένες από κάποιον -περιστασιακό συνήθως- νόμο σε αντιδιαστολή με τα mala in se («κακά καθ εαυτά»), που απαγορεύονται λόγω αντίθεσής τους σε στοιχειώδεις αξίες της κοινωνικής ζωής. Πρόκειται για μια κλασική διάκριση του αγγλοσαξωνικού δικαίου, που έχει πολλές ομοιότητες με αντίστοιχες θεωρίες περί «πραγματικού εγκλήματος» (delitto naturale) στο ευρωπαϊκό ηπειρωτικό δίκαιο. Βλ. αναλυτικότερα Ι. Μ. Δασκαλόπουλου, Περί της βαθύτερος φύσεως του εγκλήματος, Αθήναι 1968, passim και Στ. Αλεξιάδη, ανωτ. (σημ. 21), σελ. 71 επ. βλ. επίσης και την εργασία μου Struktur - und Auslegungsaspekte im angelsächsischen Straftecht, εις: Goltdammer s Archiv für Strafrecht 1981, : σελ. 541 και σημ. 36 επ. 24 Πρβλ. Κ. Δ. Σπινέλλη, Προσβολές και προστασία της τρίτης ηλικίας, Αθήνα / Κομοτηνή: Α. Ν. Σάκκουλας, 1991, όπου και περαιτέρω βιβλιογρ. παραπομπές, καθώς και το ψήφισμα από του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «για την άσκηση βίας κατά γυναικών». 25 Πρβλ. J. Schuh (Hrsg.), Gewalt im Alltag. Violence au quotidien, Grüsch Ελβετίας: Rüegger, 1990, ιδίως σελ. 5 επ. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

11 άλλου, η έλλειψη ευπρέπειας, η αυθαιρεσία και ασυδοσία, μ ένα λόγο αυτό που οι παλαιότεροι ονόμαζαν «αυτογνώμων ενέργεια» (πρβλ. ά. 331 ΠΚ για την αυτοδικία στην προγενέστερη διατύπωσή του). Συνήθως μάλιστα οι αυθαιρεσίες αυτές συγκαλύπτονται από κάποιο υποτιθέμενο δικαίωμα (ίσως και συνταγματικό, το οποίο όμως εξωθείται έτσι έως την κατάχρησή του - πρβλ. ά. 25 παρ. 3 Συντ και τη νομολογία ανωτ. παρ. 8 και σημ. 30), ή εξωραΐζονται με την επίκληση κάποιων ιδεολογικοπολιτικών αρχών (π.χ. κατάληψη ακατοίκητων κτιρίων εν ονόματι κάποιας ιδεολογίας) σύμφωνα και με τη γνωστή θεωρία των τεχνικών εκλογίκευσης και δικαιολόγησης (neutralization theory) των Sykes και Matza 26. Στην ουσία όμως πρόκειται για ενέργειες που πλήττουν και εδώ το έννομο αγαθό της προσωπικής ελευθερίας του πολίτη και που συντελούν, αλυσιδωτά, στην επικράτηση του «δικαίου του ισχυρότερου» και στη συνακόλουθη δημιουργία εκβιαστικών καταστάσεων ή απαράδεκτων τετελεσμένων γεγονότων. 7. Σημειώνει άραγε η βία έξαρση στην εποχή μας; Μολονότι τα πολλαπλά φαινόμενα της καθημερινής βίας, όπως την ορίσαμε στην προηγούμενη παράγραφο, δημιουργούν εύλογα την εντύπωση ότι η βία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο τμήμα της σύγχρονης κοινωνίας, όμως στην πραγματικότητα τα εγκλήματα βίας (εγκλήματα με χρήση βίας, βίαια εγκλήματα, εγκλήματα βιαιοπραγίας) έχουν σαφώς περιορισμένη έκταση στο σύνολο της εγκληματικότητας. Ενώ π.χ. κατά τη Στατιστική Επετηρίδα της Ελληνικής Αστυνομίας για «βεβαιωθέντα αδικήματα» κατά το 1989 οι μη διακεκριμένες κλοπές (ά. 372, 373 ΠΚ) έφθασαν τις , όμως οι ληστείες δεν υπερέβησαν τις 840 (αντίστοιχα στοιχεία για το 2003: κλοπές και Βλ. G. M. Sykes / D. Matza, Techniques of Neutralization: A Theory of Delinquency, εις: American Sociological Review, 22: 1957, επίσης βλ. τις αναπτύξεις στο έργο μου «Οικονομικά Εγκλήματα», ανωτ. (σημ. 7), σελ. 99 (νεότερη έκδ., 1998, σελ. 133 επ.) και στο έργο του Στ. Αλεξιάδη, Εγκληματολογία, Θεσσαλονίκη: Αφοί Π. Σάκκουλα, σελ. 124 επ. Ειδικά για ανάλογες τάσεις στο θέμα της ομαδικής βίας βλ. και G. Priestland, The Future of Violence, London: Hamish Hamilton, 1974, σελ. 46. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

12 ληστείες). Ανάλογους μικρούς αριθμούς εμφανίζουν η αντίσταση (248 το 1989 και 282 το 2003), η αυτοδικία (899 το 1989 και το 2003) και ο βιασμός (191 το 1989 και 231 το 2003), ενώ ευλόγως οι αριθμοί αυτοί γίνονται ακόμα μικρότεροι στις στατιστικές τελεσιδίκως καταδικαζομένων, αφού σ αυτές δεν περιλαμβάνονται ούτε οι περιπτώσεις στις οποίες οι δράστες του εγκλήματος παρέμειναν άγνωστοι, ούτε και εκείνες όπου οι δράστες απαλλάχθηκαν ή αθωώθηκαν από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές. 8. Μήπως όμως τα εγκλήματα που σχετίζονται με τη βία σημειώνουν στις ημέρες μας αυξητική τάση σε σχέση με παλαιότερες εποχές; Εδώ θα πρέπει να υπογραμμισθεί ιδιαίτερα η προαναφερθήσα διάκριση ανάμεσα σε αδικήματα των οποίων η τέλεση απλώς βεβαιώνεται από τις αρμόδιες αστυνομικές αρχές, χωρίς να έχουν βρεθεί απαραίτητα οι δράστες τους, και σε αδικήματα των οποίων οι δράστες τελικά συλλαμβάνονται και καταδικάζονται τελεσίδικα από τις δικαστικές αρχές. Έως και το έτος 1970, τα στατιστικά στοιχεία που επεξεργαζόταν η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος αναφέρονταν μόνο στη δεύτερη αυτή κατηγορία, των τελεσιδίκως καταδικασθέντων. Επομένως και οι σχετικές συγκρίσεις στατιστικών στοιχείων για βεβαιωθέντα αδικήματα προ του 1971 παρουσιάζουν ελλείψεις, αφού μπορούν να στηριχθούν μόνο σε ορισμένους αποσπασματικούς αριθμούς από επετηρίδες της τότε αστυνομίας και χωροφυλακής. Ενόψει των προβλημάτων αυτών στη συγκέντρωση και επεξεργασία του στατιστικού υλικού διαπραχθέντων (βεβαιωθέντων) αδικημάτων, τα συμπεράσματα στο ερώτημα που μας απασχολεί έχουν περιορισμένη μόνο αξία. Εν πάση όμως περιπτώσει, η διαχρονική εικόνα που αναδύεται από την εξέταση των σχετικών στοιχείων είναι η ακόλουθη: Σε επίπεδο στατιστικής τελεσιδίκως καταδικασθέντων, οι αριθμοί εμφανίζουν λίγο ή πολύ στασιμότητα ή και μειωτική τάση, ιδίως σε σύγκριση με την προπολεμική περίοδο. Είναι π.χ. ενδεικτικό ότι στις ανθρωποκτονίες από πρόθεση, ενώ το 1936 οι καταδικασθέντες ήσαν 563, το 1958 έφθασαν Νέστωρ Ε. Κουράκης,

13 τους 111 και μετά το 1968 δεν ξεπέρασαν τους 40. Επίσης, στις σωματικές βλάβες από πρόθεση ο αριθμός των καταδικασθέντων ήταν περί τους κατά την περίοδο , για να πέσει θεαματικά από το 1968 περίπου στους καταδικασθέντες. Τέλος και στην αυτοδικία, από καταδικασθέντες το 1936, ο αριθμός τους σταθεροποιήθηκε μεταπολεμικά (ιδίως μετά το 1964) περίπου στους 750 (1985: 420). Διαφορετική, όμως, εμφανίζεται η εικόνα σε επίπεδο (αστυνομικής) στατιστικής βεβαιωθέντων αδικημάτων. Εδώ η ανοδική τάση είναι εμφανής, ίσως και διότι οι αριθμοί είναι μεγαλύτεροι, οι δε μεταξύ τους διαφορές εντονότερες. Χαρακτηριστικό είναι π.χ. ότι οι βεβαιωθείσες ανθρωποκτονίες από πρόθεση, ενώ το 1971 αριθμούσαν μόλις 65, το 1980 έφθασαν τις 117, και το 1989 τις 184 (2003: 248), με σύνολο δραστών περί τους 211 (από τους οποίους συνελήφθησαν οι 150). Επίσης, οι σωματικές βλάβες από πρόθεση, από το 1971 έφθασαν τις το 1980 και τις το 1989 (2003: 7.663) με σύνολο δραστών περί τους (από τους οποίους συνελήφθησαν οι 1.796). Εντυπωσιακότερη όμως είναι η ανοδική τάση σε ορισμένα άλλα εγκλήματα, με έντονο το στοιχείο της βίας, όπως η ληστεία και η αυτοδικία, για τις οποίες έγινε λόγος και προηγουμένως: Από 25 βεβαιωμένες ληστείες το 1971 φθάνουμε στις 81 το 1980 και στις 840 το 1989 και στις το 2003, ενώ από την άλλη πλευρά και οι αυτοδικίες αυξάνονται από 164 το 1971 σε 171 το 1981, σε 899 το 1989 και σε το Οι τάσεις αυτές συμβαδίζουν ίσως και με τη γενικότερη πορεία της βαριάς εγκληματικότητας, αφού σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία βεβαιωθέντων αδικημάτων, τα κακουργήματα γενικώς από 780 το 1977 έφθασαν τα 986 το 1981, τα (!) το 1989 και τα το Βλ. τα στοιχεία της ανωτέρω αναφερθείσας Στατιστικής Επετηρίδας της Ελληνικής Αστυνομίας για το 1986 σελ. 6, 7, 31 και 42 και για το 1989, σελ. 15, 16, 49, 50 πρβλ. και Κ. Δ. Σπινέλλη, ανωτ. (σημ. 9) για στοιχεία έως το Νέστωρ Ε. Κουράκης,

14 9. Δεν θα πρέπει πάντως εδώ να αγνοηθεί ο γενικότερος προβληματισμός για το κατά πόσον τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία αποδίδουν πράγματι την υπάρχουσα κατάσταση της εγκληματικότητας στη χώρα μας: Η τυχόν αυξητική τάση των εγκλημάτων ενδέχεται δηλ. να οφείλεται όχι σε πραγματική αύξηση της εγκληματικότητας, αλλά σε άλλους παράγοντες, όπως είναι η τυχόν αύξηση των ποινικοποιήσεων ή η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της δίωξης του εγκλήματος (λόγω βελτιώσεων στη λειτουργία των διωκτικών υπηρεσιών), η τυχόν μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των θυμάτων προς καταγγελία εγκλημάτων, ή ακόμη, η φυσιολογική απόλυτη αύξηση του φαινομένου λόγω παράλληλης αύξησης του πληθυσμού. Όπως προέκυψε όμως από σχετική συζήτηση που έγινε παλαιότερα στην Ελληνική Βουλή (βλ. Πρακτικά της , σελ επ.), η πραγματική αυξητική τάση της εγκληματικότητας γενικά και της εγκληματικότητας που σχετίζεται ειδικότερα με τη βία κατά τα τελευταία χρόνια δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, τουλάχιστον ως προς τη γενική της κατεύθυνση: Ούτε οι μεταβολές της νομοθεσίας μπορούν να θεωρηθούν ως τόσο σημαντικές, ώστε να ανατρέπουν τη γενικότερη εικόνα των αριθμών (σημειώθηκαν ωστόσο ενδιαφέρουσες μεταβολές επί το αυστηρότερο σε εγκλήματα που μας ενδιαφέρουν, με τους ν. 410/1976 [ά. 167, 157Α ΠΚ], 495/1976 [ά. 385 ΠΚ], 1366/1983 [ά. 134 επ. ΠΚ], 1419/1984 [ά. 336 παρ. 2 και 374 ζ ΠΚ σχετικά με την αφαίρεση τσάντας από δράστη με μηχανοκίνητο μεταφορικό μέσο, που χαρακτηρίσθηκε ώς το 1996 (ά. 8 1 ν. 2408/1996) κακουργηματική κλοπή 28 ], 1500/1984 [ά. 137Α ΠΚ επ.] κ.λπ.), ούτε οι διωκτικές αρχές φαίνεται να δραστηριοποιήθηκαν περισσότερο κατά το εξεταζόμενο διάστημα (αντίθετα, το ποσοστό εξιχνίασης κακουργημάτων έπεσε από 89% το 1981 σε 47,8% το 1989 και σε 39,6% το 2003), ούτε οι πολίτες, ενόψει της δυσλειτουργίας των διωκτικών οργάνων, έχουν λόγους να καταγγέλλουν τώρα συχνότερα τα εις βάρος τους εγκλήματα, ούτε τέλος η αύξηση του πληθυσμού μετά το 1971 μπόρεσε να υπερβεί, καθ 28 Για τη δογματική προσέγγιση του φαινομένου μετά τον ν. 2408/1996 βλ. Χ. Χ. Μυλωνόπουλου, Ποινικό Δίκαιο. Ειδικό Μέρος. Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας και της περιουσίας (άρθρα ΠΚ), Αθήνα: Π. Ν. Σάκκουλας, 2001, σελ Νέστωρ Ε. Κουράκης,

15 όλες τις ενδείξεις, το ποσοστό του 1,1 % περίπου ετησίως (π.χ. από άτομα το 1971 ο πληθυσμός αυξήθηκε μετά 10ετία σε μόλις άτομα, δηλ. κατά ποσοστό 11,1%, το 1991 σε άτομα, δηλ. κατά ποσοστό 5,3% και το 2001 (μαζί με τους δηλωθέντες αλλοδαπούς) σε άτομα, δηλ. αύξηση 6,5%). Συμπερασματικά μπορεί λοιπόν να υποστηριχθεί βασικά η γνώμη ότι ενώ το ποσοστό των εγκλημάτων που σχετίζονται με τη βία είναι ιδιαίτερα μικρό σε σύγκριση με το σύνολο της εγκληματικότητας, ωστόσο το ποσοστό αυτό εμφανίζει μιαν ανησυχητική αυξητική τάση κατά τα τελευταία έτη, αντίστοιχη με τη γενικότερη τάση της βαριάς εγκληματικότητας, χωρίς όμως παράλληλα να μπορούν τα εγκλήματα αυτά να εξιχνιασθούν και ν αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά από την αστυνομία και τις άλλες αρμόδιες αρχές. 10. Ένα παρόμοιο συμπέρασμα μπορεί να διατυπωθεί, παρά τους προφανείς κινδύνους τέτοιων ισοπεδωτικών γενικεύσεων, και για άλλες σύγχρονες (μετα)βιομηχανικές χώρες του εξωτερικού, αν και σε ορισμένες από αυτές παρατηρούνται κατά τη δεκαετία 80 κάποια σημεία ύφεσης της (βίαιης) εγκληματικότητας. Έτσι π.χ. στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατά την περίοδο τα βεβαιωθέντα από την αστυνομία εγκλήματα αυξήθηκαν κατά 521%, ενώ και τα εγκλήματα της βίας, ειδικότερα, υπερτριπλασιάσθηκαν (364%). Σύμφωνα όμως με έρευνες σε θύματα βίαιων εγκλημάτων (victimization surveys) 29, η αντίστοιχη εγκληματικότητα κατά την περίοδο (κυρίως όμως από το 1981 και μετά) παρουσίασε μειωτική τάση, που έφθασε τελικά το 8%. Εάν τώρα λάβει κανείς υπόψη του ότι στην αντίστοιχη περίοδο οι στατιστικές της αστυνομίας εμφανίζουν για τα βεβαιωθέντα (συνήθως καταγγελλόμενα) βίαια εγκλήματα μιαν αύξηση περί το 34%, μπορεί ίσως να διερωτηθεί, μήπως η αύξηση αυτή 29 Για την έννοια και τη λειτουργία των ερευνών αυτών βλ. π.χ. Κ. Δ. Σπινέλλη, Εγκληματολογία, Αθήνα / Κομοτηνή: Α. Ν. Σάκκουλας, 1985, σελ , και Χρ. Τσουραμάνη, Το έγκλημα στην εποχή μας. Θέματα Εγκληματολογίας, Αθήνα 1983, σελ. 43 επ. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

16 δεν φανερώνει μια πραγματική αύξηση της βίαιης εγκληματικότητας κατά την υπό κρίση περίοδο, αλλ απλώς μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των θυμάτων στην καταγγελία και ποινική δίωξη των εις βάρος τους αδικημάτων, αν και βεβαίως οι αριθμοί θυμάτων και εγκλημάτων κατ αρχήν δεν ταυτίζονται. Πάντως, κατά νεότερα στοιχεία που φθάνουν έως το 1992, η προθυμία των θυμάτων από βίαιες πράξεις να τις καταγγέλλουν αρμοδίως παραμένει σε σταθερά επίπεδα μεταξύ 46% (1972) και 50% (1992), ενώ, από την άλλη πλευρά, οι βεβαιούμενες από την Αστυνομία βίαιες πράξεις κατά την περίοδο εμφανίζουν αύξηση 660%, με ακόμη μεγαλύτερη έξαρση (760%) για τις βαρειές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες 30. Επίσης στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, μολονότι το ποσοστό των εγκλημάτων βίας επί της συνολικής εγκληματικότητας είναι σχετικά μικρό (περί το 14,4% το 1994, εάν συμπεριληφθούν σ αυτό και διάφορα συναφή εγκλήματα, όπως ο εμπρησμός και η εξύβριση), όμως παρατηρείται και εκεί αυξητική τάση (π.χ. στις βεβαιωθείσες ληστείες κατά την περίοδο η αύξηση φθάνει το 541,0%) και μάλιστα με δράστες κυρίως νεαρά άτομα (άρρενες) μέχρις 21 ετών, συνήθως υπότροπους, χωρίς πάντως η αυξητική αυτή τάση να φθάσει εκείνην της γενικής εγκληματικότητας Βλ. ιδίως G. Kaiser, Kriminologie. Ein Lehrbuch, Heidelberg: C. F. Müller, 1982, 69 υπ αριθμ. 54, σελ , με στοιχεία που στηρίζονται κατά βάση στην έκθεση του US Department of Justice Criminal Victimization 1985, Washington D. C., 1986, σελ. 3 επ. και νεότερη έκδοση: Kriminologie. Eine Einführung in die Grundlagen, Heidelberg: C. F. Müller, , 40, αρ. 5, σελ. 384 και 387. Μια εικόνα της έκτασης που έχει προσλάβει πρόσφατα στις Ην. Πολιτείες η βίαιη εγκληματικότητα, προπάντων από ανήλικους ετών, παρέχει το δημοσίευμα της Αναστασίας Τουφεξή με τίτλο «Violent kids. A rise in brutal crimes by the young shakes the soul of American society», στο περ. Time της , σελ Βλ. G. Kaiser, ανωτ. (σημ. 27), παρ. 69, υπ αριθμ. 50 επ., σελ. 623 επ. (νεότερη έκδοση: Kriminologie. Eine Einführung in die Grundlagen, Heidelberg: C. F. Müller, , 39, αρ. 5, σελ. 382 επ., όπου και στατιστικοί πίνακες για τα έτη 1966 και 1994) και Η. Göppinger, ανωτ. (σημ. 7), σελ. 608 επ. και νεότερη έκδ , σελ Εξάλλου, από σχετική έρευνα που διενήργησε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και στην οποία συμμετέσχαν με απαντήσεις τους 32 χώρες από όλον τον κόσμο (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα), κατά την περίοδο προκύπτει άνοδος του μέσου αριθμού συλληφθέντων για ληστεία και πρόκληση βαρείας σωματικής βλάβης, Νέστωρ Ε. Κουράκης,

17 Ως προς τη γενικότερη εικόνα της εγκληματικότητας στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι εκ πρώτης όψεως κάπως παρήγορη η παρατήρηση ότι η συνολική εγκληματικότητα στην Ελλάδα κατά την περίοδο κυμάνθηκε σε μάλλον χαμηλά επίπεδα (περίπου αδικήματα ανά κατοίκους), έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών (π.χ βεβαιωθέντα αδικήματα ανά περί το 1985 στη Γαλλία, τη Μεγ. Βρετανία, την [πρώην] Δυτ. Γερμανία και την Ολλανδία) 32. Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία για τη βεβαιωθείσα εγκληματικότητα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την περίοδο , η Ελλάδα εμφανιζόταν για το 1998 να είναι στην 4 η καλύτερη θέση της Ε. Ε. με εγκλήματα ανά κατοίκους (έναντι, π.χ της Σουηδίας και, από την άλλη πλευρά, 653 της Πορτογαλίας), αλλά και στη δεύτερη θέση από άποψη μεγαλύτερης ανόδου της καταγεγραμμένης εγκληματικότητας, με ποσοστό 13,7% για την προαναφερθείσα περίοδο Ωστόσο οι παρατηρήσεις αυτές πρέπει να γίνουν με κάθε δυνατή επιφύλαξη όχι μόνο διότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις ποινικές νομοθεσίες των επιμέρους χωρών (άρα τα ποσά δεν είναι συγκρίσιμα), αλλά και διότι ενδέχεται η «αυξημένη» εγκληματικότητα των άλλων χωρών να οφείλεται απλώς σε εντατικότερη αντιμετώπιση του εγκλήματος από τις διωκτικές αρχές και σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και καταγγελία του από τα θύματα που το υπέστησαν, παρ όσο στην Ελλάδα. Μόνον ένας έλεγχος των στατιστικών αυτών στοιχείων με παράλληλες έρευνες θυματοποίησης και όχι όμως για τον φόνο (περίπου σταθερή πορεία) και τις σεξουαλικές επιθέσεις (καθοδική τάση μετά το 1972) - βλ. Graeme R. Newman, Causes and prevention of violence: a cross - country survey, εις: United Nations, Department of International Economic and Social Affairs, στην: «International Review of Criminal Policy», Nr. 37: 1981 (Prevention and control of violence), New York 1985, σελ Bλ. J. J. M. Van Dijk, Perspectives futures en ce qui concerne la criminalité et la justice pénale, Conseil de l Europe, Quatrième Conférence de Politique Criminelle, Strasbourg, avril Βλ. εφημ. «Τα Νέα» της , σελ Νέστωρ Ε. Κουράκης,

18 αυτοομολογούμενης εγκληματικότητας 34, που στη χώρα μας είναι ακόμα ελάχιστες 35, θα μπορούσε να επιτρέψει κάποια βαθύτερη γνώση για την ακριβή εικόνα της λεγόμενης «αφανούς» εγκληματικότητας. Γεγονός είναι πάντως ότι σε ορισμένα εγκλήματα, όπως στις ανθρωποκτονίες από πρόθεση και στα εγκλήματα περί τα υπομνήματα (πλαστογραφία κ.λπ.) ή περί προστασίας του εθνικού νομίσματος, τα ποσοστά εξιχνίασης εμφανίζονται ιδιαίτερα υψηλά (σε αντίθεση π.χ. με τις ληστείες και τις κλοπές), χωρίς όμως τούτο να σημαίνει απαραίτητα ότι στις περιπτώσεις αυτές ο «σκοτεινός αριθμός» 36 είναι χαμηλός - απλώς η «θεατότητα» ίσως να είναι μεγαλύτερη (π.χ. στις ανθρωποκτονίες) ή και ο κύκλος των υπόπτων δραστών πιο συγκεκριμένος (π.χ. στις πλαστογραφίες και στα εγκλήματα περί προστασίας του εθνικού νομίσματος). Ειδικότερα ως προς τα εγκλήματα βίας, οι επί μέρους διακυμάνσεις του σκοτεινού αριθμού ενδέχεται από την πλευρά τους να οφείλονται στο είδος του εγκλήματος (π.χ. ενδοιασμοί στην καταγγελία βιασμών) ή στη γεωγραφική περιοχή όπου έγινε η κάθε έρευνα ή τέλος και στην ίδια τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε από κάθε ερευνητική ομάδα, χωρίς να υποτιμάται πάντως και το γεγονός ότι πολλά άτομα νοιώθουν θύματα εγκληματικών πράξεων από 34 Πρβλ. Κ. Δ. Σπινέλλη, Εγκληματολογία, 1985, σελ Κυρίως θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ή εμπειρική έρευνα που έγινε μεταξύ φοιτητών από τον Στ. Αλεξιάδη, Εγκληματολογία, 1989, σελ. 179 επ., καθώς και ορισμένες μεταγενέστερες έρευνες για τη νεανική παραβατικότητα, εις: Ν. Ε. Κουράκη, Δίκαιο Παραβατικών Ανηλίκων, Αθήνα / Κομοτηνή: Α. Ν. Σάκκουλας, 2004, σελ. 199 επ. 36 Με τον λεγόμενο «σκοτεινό αριθμό» (dark figure, chiffre noir, Dunkelziffer), υποδηλώνεται, ως γνωστόν το ύψος της λεγόμενης «αφανούς εγκληματικότητας», εκείνης δηλ. που μένει αγνωστοποίητη στις αρχές και δεν συνυπολογίζεται, κατ αρχήν, στις επίσημες στατιστικές καταχωρίσεις και μετρήσεις. Για τα προβλήματα που γεννώνται στην εγκληματολογική έρευνα από τον σκοτεινό αριθμό βλ. Στ. Αλεξιάδη, Η έρευνα της αφανούς εγκληματικότητας, εις: «Ποινική Επιθεώρησις» Α' 1970, Ηλ. Δασκαλάκη, Η εγκληματολογική σημασία του σκοτεινού αριθμού της εγκληματικότητας, στην «Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών», τ. 25, 1975, σελ , καθώς και: Η. Göppinger / G. Kaiser (Hrsg.), Kriminologie und Strafverfahren, Kriminologische Gegenwartsfragen, αριθμ. 12, Stuttgart: Enke, 1976, σελ. 194 επ. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

19 ανεπαίσθητο φόβο και χωρίς πράγματι να υπάρχουν τέτοιες πράξεις εναντίον τους 37. Συνήθως τα θύματα των εγκλημάτων βίας (π.χ. βιασμού) που έχουν ενδοιασμούς να γνωστοποιήσουν στα αρμόδια όργανα την εις βάρος τους επίθεση εκδηλώνουν αυτή τη στάση για δύο βασικούς λόγους: Είτε διότι θεωρούν ότι μια τέτοια ενέργεια τους θα αποβεί τελικά άκαρπη (λόγω τυχόν μειωμένης αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών δίωξης, αν και συνήθως τα εγκλήματα βίας, συνεπεία της θεατότητάς τους, έχουν υψηλό ποσοστό επιτυχούς εξιχνίασης, δηλ. περί το 80%) 38 είτε και διότι φοβούνται τα προσωπικά προβλήματα που θα τους προκαλέσει αυτή η καταγγελία (λόγω του κοινωνικού θορύβου που θα δημιουργηθεί και των όχι πάντοτε θετικών 37 J. Bernat de Celis, L expérience du Service d' accueil des témoins et victimes du Tribunal de Paris,εις: Revue de Science criminelle, 1981, σελ και σε γενικότερο επίπεδο: Κ. Δ. Σπινέλλη, Έγκλημα και θύμα, Ζητήματα και προτεραιότητες για μια θυματολογική πολιτική με αφορμή τη Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα θύματα, στον τιμητικό τόμο Ν. Χωραφά, Η. Γάφου, Κ. Γαρδίκα, τ. II, Αθήνα, Α. Ν. Σάκκουλας, 1986, σελ και Πρακτικά του Β Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Ποινικού Δικαίου με θέμα: «Η θέση του θύματος στο ποινικό σύστημα και ο θεσμός της πολιτικής αγωγής» (1987), Αθήνα: Αφοί Σάκκουλα, 1989, όπου και ενδιαφέρουσες εισηγήσεις ή παρεμβάσεις των Α. Ψαρούδα - Μπενάκη, Ι. Γιαννίδη, Δ. Σπινελλη, Κ. Σταμάτη, Β. Ζησιάδη, Α. Καρρά, Α. Κωνσταντινίδη, Αλ. Γιωτοπούλου - Μαραγκοπούλου, Εμμ. Ανδριανάκη, Θ. Γιαννόπουλου, Ν. Κουλούρη, Γ. Κρίππα- βλ. επίσης τον συλλογικό τόμο «Θυματολογικά», αρ. 1, Αθήνα: εκδ. της Ελληνικής Εταιρείας Θυματολογίας, 1990 (θέμα: Η Βία στην οικογένεια) και την έκδοση της Εταιρείας Νομικών Βορείου Ελλάδος «Η προστασία του κατηγορούμενου και του θύματος στην ποινική δίκη», Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, Από τη νεώτερη βιβλιογραφία στη θεματική της Θυματολογίας βλ. ιδίως Β. Αρτινοπούλου / Απ. Μαγγανά, Θυματολογία και Όψεις Θυματοποίησης, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 1996 U.S. Department of Justice, New Directions from the Field: Victim s Rights and Services for the 21 st Century, Washington, 1998 Winfried Hassemer, Ποινική Δικαιοσύνη Προσανατολισμένη στο Θύμα, περ. Αρμενόπουλος, ΝΓ 1999, Marion Brienew / Ernestine Hoegen, Victims of crime in 22 European Criminal Justice Systems, Nijmegen (Ολλανδία): Wolf Legal Productions, 2000 Εμμ. Π. Ανδριανάκης, Θυματολογικά, Αθήνα / Κομοτηνή: Α. Ν. Σάκκουλας, 2001 και Ε. Fattah, Victim s rights: past, present and future. A global view, εις: Τιμητικό Τόμο για την Αλίκη Γιωτοπούλου - Μαραγκοπούλου, τ. Β, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2003, , όπου και εκτενής βιβλιογραφικός πίνακας. 38 Βλ. R. Glynn Owens / J. Barrrie Ashcroft, Violence. A Guide for the Caring Professions, London / Sydney / Dover, New Hampshire: Croom Helm, 1985, σελ. 10. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

20 σχολίων του περιβάλλοντος τους γι αυτά, αλλ επίσης και λόγω φόβου αντεκδικήσεων εναντίον τους από τον δράστη). Ποια είναι όμως η γενικότερη στάση του πληθυσμού μιας κοινωνίας απέναντι στο πρόβλημα της βίαιης εγκληματικότητας; Όπως προκύπτει από παλαιότερη σχετική έκθεση που υποβλήθηκε και συζητήθηκε στη 13 η Σύσκεψη Εγκληματολογικών Ερευνών του Συμβουλίου της Ευρώπης (Νοέμβριος 1978) 39, στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης οι κάτοικοι διατυπώνουν στην πλειονότητα τους φόβο και ανησυχία για μιαν εικαζόμενη απότομη αύξηση της βίας, ενώ παράλληλα θεωρούν το πρόβλημα της βίας ως ένα από τα σοβαρότερα της εποχής μας. Όσοι πάντως λαμβάνουν μέρος στις σχετικές έρευνες - δημοσκοπήσεις ως ερωτώμενοι, παραδέχονται ότι οι ίδιοι σε μικρό μόνο βαθμό έχουν γίνει θύματα βίαιων εγκλημάτων. Περισσότερο ευάλωτοι στον φόβο ότι μπορεί να γίνουν στόχος βίαιων επιθέσεων είναι γενικά οι ηλικιωμένοι (ιδίως οι γυναίκες) και τα άτομα με περιορισμένη μόρφωση, που δείχνουν άλλωστε ξεχωριστό ενδιαφέρον (αλλ ίσως και θέλξη) για τη σχετική ειδησεογραφία περί εγκλημάτων. Επίσης και στην Ελλάδα, σύμφωνα με δημοσκόπηση του 1986, 9 στους 10 ερωτηθέντες θεωρούν ότι η εγκληματικότητα έχει αυξηθεί κατά τα τελευταία χρόνια και ότι οι διαρρήξεις και κλοπές αποτελούν την υπ αριθμ. 1 προσωπική απειλή για όλους, με δεύτερο τον βιασμό για τις γυναίκες και την τρομοκρατία για τους άνδρες Conseil de l Europe, L opinion publique relative à la criminalité et la justice pénale (13 e Conférence de recherches criminologiques), Strasbourg 1980 και κυρίως σελ. 6-34, όπου εισήγηση του ολλανδού Jan J. Μ. Van Dljk με θέμα «L étendue de l'information du public et la nature de l'opinion publique en ce qui concerne la criminalité». 40 Βλ. εφημερίδα «Το Βήμα» της , σελ : Γ. Λακόπουλου, «Η βία στην Ελλάδα». Για αντίστοιχα στοιχεία στη Γαλλία, όπου όμως προτείνονται απαράδεκτα αυστηρές λύσεις, βλ. εφημ. «Το Βήμα» της , σελ. 25. Νέστωρ Ε. Κουράκης,

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Μέθοδοι μέτρησης της εγκληματικότητας Αγγελική Πιτσελά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογίας- Σωφρονιστικής Σχολή Νομικής

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: O ρόλος του θύματος στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης: ιστορική και σύγχρονη προσέγγιση

Μάθημα: O ρόλος του θύματος στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης: ιστορική και σύγχρονη προσέγγιση ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΤΟΜΕΑΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΜΣ «ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ» Μάθημα: O ρόλος του θύματος στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης: ιστορική και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΑΣΜΟΥ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΑΣΜΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΑΣΜΟΥ EIGE Νοέμβριος 2017 Δείκτης 1 Ετήσιος αριθμός γυναικών (ηλικίας 18 ετών και άνω) θυμάτων συντροφικής βίας από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. MEΡOΣ A Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. MEΡOΣ A Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ MEΡOΣ A Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας Περ. αριθ. Σελ. Κεφ. Ι. Γενική εισαγωγή 1. Η ιδιοκτησία ως αντικείμενο προσβολής... 1-4 1 2. Xαρακτηριστικά των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας... 5-7

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Παπαγεωργίου -Γονατάς,

Στυλιανός Παπαγεωργίου -Γονατάς, Στυλιανός Παπαγεωργίου -Γονατάς, Aναπληρωτής Καθηγητής Ποινικού Δικαίου Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ. Έτος γέννησης: 1958 Τόπος γέννησης: Αθήνα Απόφοιτος : Νομικής Σχολής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Πτυχίο

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Η οικονομική εγκληματικότητα Αγγελική Πιτσελά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογίας- Σωφρονιστικής Σχολή Νομικής ΑΠΘ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Α) Η θεωρητική και νοµολογιακή προσέγγιση πριν από το Ν 2408/1996 (Υπεράσπιση 1992, 357)... 9

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Α) Η θεωρητική και νοµολογιακή προσέγγιση πριν από το Ν 2408/1996 (Υπεράσπιση 1992, 357)... 9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ I. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ 1. Ο ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ (άρθρα 1-13 ΠΚ) Η έκταση ισχύος του άρθρου 2 2 ΠΚ (Υπεράσπιση 1999, 314)... 3 Η έννοια της «εµπορίας ναρκωτικών» στο άρθρο 8 ΠΚ (Υπεράσπιση

Διαβάστε περισσότερα

Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της

Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της εισόδου και διαμονής αυτών στη χώρα καθώς και της ασκήσεως

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σελ. Νέστορα Κουράκη, Καθηγητή Εγκληματολογίας, Τμήμα Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών: Προλεγόμενα 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σελ. Νέστορα Κουράκη, Καθηγητή Εγκληματολογίας, Τμήμα Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών: Προλεγόμενα 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. Νέστορα Κουράκη, Καθηγητή Εγκληματολογίας, Τμήμα Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών: Προλεγόμενα 15 Ελένης Αποσπόρη, Επικ. Καθηγήτριας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: Εγκληματολογική Προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 11: Η επίσημα βεβαιωμένη εγκληματικότητα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 11: Η επίσημα βεβαιωμένη εγκληματικότητα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 11: Η επίσημα βεβαιωμένη εγκληματικότητα Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας - Σωφρονιστικής Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Φάκελος Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Προβλήματα Συρροής Σχετικός με το ζήτημα του προστατευόμενου έννομου αγαθού είναι και ο προβληματισμός για τη συρροή 1 ανάμεσα στην πορνογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Το θύμα του οικονομικού εγκλήματος Αγγελική Πιτσελά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογίας- Σωφρονιστικής Σχολή Νομικής ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2017-2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΘΕΜΑ 1 Ο Τι γνωρίζετε για την συντιμωρητή πρότερη και συντιμωρητή ύστερη πράξη; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

09. Ποινικό Δίκαιο & Ποινική Δικονομία

09. Ποινικό Δίκαιο & Ποινική Δικονομία 09. Ποινικό Δίκαιο & Ποινική Δικονομία Α.Μ. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ/ΟΥΣΑ 7340010917027 Ο Ν.3500/06 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας Επικ. Καθηγητής Ν. Δημητράτος 7340010918001 Η επίδραση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...17 Α. Ελληνικές...17 Β. Ξενόγλωσσες...19

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...17 Α. Ελληνικές...17 Β. Ξενόγλωσσες...19 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...17 Α. Ελληνικές...17 Β. Ξενόγλωσσες...19 Α. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Ι. Εισαγωγή...25 ΙΙ. Ιστορική επισκόπηση του θεσμού της ασφάλισης και των νομοθετικών μέτρων που τιμωρούν την απάτη

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 12: Ανάλυση των στοιχείων των ελληνικών εγκληματολογικών στατιστικών της ποινικής δικαιοσύνης

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 12: Ανάλυση των στοιχείων των ελληνικών εγκληματολογικών στατιστικών της ποινικής δικαιοσύνης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12: Ανάλυση των στοιχείων των ελληνικών εγκληματολογικών στατιστικών της ποινικής δικαιοσύνης Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΔΔ_ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗΣ_001_ΑδικηματαΠ

ΓΕΔΔ_ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗΣ_001_ΑδικηματαΠ ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΩΞΗΣ ΠΛΗΘΟΣ ΔΙΑΤΑΞΗ ΦΥΣΗ ΑΔΙΚΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ 231 259 ΠΚ ΠΛΗΜΜΕΛΗΜΑ ΨΕΥΔΗΣ ΒΕΒΑΙΩΣΗ 113 220 ΠΚ ΠΛΗΜΜΕΛΗΜΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ ΚΑΤ' ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ 69 259 ΠΚ ΠΛΗΜΜΕΛΗΜΑ ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Ο συγκρητικός χαρακτήρας του 14 ου κεφαλαίου του Δεύτερου βιβλίου του ΠΚ...1 2. Η ατελής αναγνώριση και προστασία κοινωνικών εννόμων αγαθών στην νεοελληνική πραγματικότητα...3

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 3: Ποινικό Δίκαιο των Ανηλίκων

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 3: Ποινικό Δίκαιο των Ανηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Ποινικό Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας- Σωφρονιστικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Βία κατά των γυναικών: Ένα διαχρονικό πρόβλημα, πολλές όψεις

Βία κατά των γυναικών: Ένα διαχρονικό πρόβλημα, πολλές όψεις «Βία κατά των γυναικών: Ένα πρόβλημα, πολλές όψεις» Συνέδριο ΓΓΙΦ - ΥΠΕΣ Αθήνα 25/11/2014 Βία κατά των γυναικών: Ένα διαχρονικό πρόβλημα, πολλές όψεις Θεοδώρα Κατσιβαρδάκου Προϊστάμενη Διεύθυνσης Υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ»

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» Όπως αναφέρεται στην από 19 Οκτωβρίου 2010, προς την Βουλή των Ελλήνων, Έκθεση της Ειδικής Μόνιμης

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. της Αθανασίας Μαρίας Παπαχρόνη (Α.Μ.: 1746/2010) ΘΕΜΑ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. της Αθανασίας Μαρίας Παπαχρόνη (Α.Μ.: 1746/2010) ΘΕΜΑ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της Αθανασίας Μαρίας Παπαχρόνη (Α.Μ.: 1746/2010) ΘΕΜΑ «Οι

Διαβάστε περισσότερα

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων Η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, όπου τα άτομα περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας τους, είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο. Ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται κάθε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική

Διαβάστε περισσότερα

Θοδωρής Καλίτσης ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ: ΜΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Θοδωρής Καλίτσης ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ: ΜΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 129 Β' 2009, 101-109 Θοδωρής Καλίτσης ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ: ΜΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επιβεβαίωση ή η διάψευση μιας

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΠΡΟΣ

Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΠΡΟΣ ι i ιι Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΕΜΗΝΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΑ Ο ΕΣΑΓΈΛΕΥΣ ΤΟΥ ΑΡΕΟΥ ΠΑΓΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔIΟΚΗΤιΚΟ ΤΗΛ. 2106411526 ΦΑΞ 2106411523 Αριθ. Πρωτ.: 1071 Αριθμός Γνωμοδότησης: 3/13 ΠΡΟΣ το Υπουργείο Οlκονομικών- Γενική

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 1: Αυτονόμηση της αντιμετώπισης των ανηλίκων

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 1: Αυτονόμηση της αντιμετώπισης των ανηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1: Αυτονόμηση της αντιμετώπισης των ανηλίκων Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ Προλογικό σημείωμα...5. Ι. Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόμου «Κύρωση του Ποινικού Κώδικα»...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ Προλογικό σημείωμα...5. Ι. Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόμου «Κύρωση του Ποινικού Κώδικα»... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα...5 ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ 2019 Ι. Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόμου «Κύρωση του Ποινικού Κώδικα»...17 ΙΙ. Ν. 4619/2019 «Κύρωση του Ποινικού Κώδικα»...215 Πρώτο βιβλίο: Γενικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας

ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και

Διαβάστε περισσότερα

Κατάλογος δημοσιεύσεων Σπυρόπουλος, Φώτιος, Χωρίς δικαίωμα πρόσβαση σε ηλεκτρονικά δεδομένα Ποινική και εγκλημαtολογική προσέγγιση Αξιολόγηση της ελληνικής ποινικής νομοθεσίας Έρευνα σε δείγμα νομικών,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... XV ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... XV ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... XV ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΞΕΠΛΥΜΑ ΒΡΟΜΙΚΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΩΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 1. Εισαγωγή...5 2. Η επιρροή του αμερικανικού

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 4: Βασικές Αρχές της απονομής δικαιοσύνης σε ανηλίκους

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 4: Βασικές Αρχές της απονομής δικαιοσύνης σε ανηλίκους ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Βασικές Αρχές της απονομής δικαιοσύνης σε ανηλίκους Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» A ΚΛΙΜΑΚΙΟ (Α-Κ)

ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» A ΚΛΙΜΑΚΙΟ (Α-Κ) ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» A ΚΛΙΜΑΚΙΟ (Α-Κ) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΙΝΗ ΚΑΙ Η ΙΚΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΒΑΣΗ H ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ. NULLUM CRIMEN, NULLA POENA SINE LEGE ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΒΑΘΜΙ ΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

Εγκλήματα διακίνησης ναρκωτικών - Οι λόγοι ποινικοποίησής τους

Εγκλήματα διακίνησης ναρκωτικών - Οι λόγοι ποινικοποίησής τους Εγκλήματα διακίνησης ναρκωτικών - Οι λόγοι ποινικοποίησής τους Μαρία Μ. Μηλαπίδου ΔρΝ, Δικηγόρος Προϊστορία ΒΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Στις προπολεμικές ρυθμίσεις η ποινικοποίηση εμπνεόταν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Γενοκτονία και Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας 23 Μαΐου Μ. Βάγιας

Γενοκτονία και Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας 23 Μαΐου Μ. Βάγιας Γενοκτονία και Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας 23 Μαΐου 2017 Μ. Βάγιας M.Vagias@hhs.nl Δοµή l Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας l Γενοκτονία Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας l Ορισµός: Δεν υπάρχει µια σύµβαση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση νόμου: «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις»

Πρόταση νόμου: «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις» Πρόταση νόμου: «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις» Κεφάλαιο Α Γενικές διατάξεις Άρθρο 1 Σκοπός Σκοπός του παρόντος νόμου είναι η διασφάλιση της άσκησης του δικαιώματος του συνέρχεσθαι δημοσίως και εν υπαίθρω,

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 7: Ιδιαιτερότητες της ποινικής διαδικασίας ανηλίκων

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 7: Ιδιαιτερότητες της ποινικής διαδικασίας ανηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7: Ιδιαιτερότητες της ποινικής διαδικασίας ανηλίκων Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας - Σωφρονιστικής Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ποινική ικονομία II. Υποχρεωτικό. Πτυχίο (1ος Κύκλος) Θα ανακοινωθεί

Ποινική ικονομία II. Υποχρεωτικό. Πτυχίο (1ος Κύκλος) Θα ανακοινωθεί Τίτλος Μαθήματος: Κωδικός Μαθήματος: Ποινική ικονομία II LLB407 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Επίπεδο Μαθήματος: (Πρώτου, δεύτερου ή τρίτου κύκλου) Έτος Σπουδών: Τετράμηνο προσφοράς 6

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα

16/11/2016. Εγκλήματα διακίνησης ναρκωτικών - Οι λόγοι ποινικοποίησής τους

16/11/2016. Εγκλήματα διακίνησης ναρκωτικών - Οι λόγοι ποινικοποίησής τους Εγκλήματα διακίνησης ναρκωτικών - Οι λόγοι ποινικοποίησής τους Μαρία Μ. Μηλαπίδου ΔρΝ, Δικηγόρος Επιστημονικός Συνεργάτις Νομικής Σχολής ΑΠΘ ΒΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Προϊστορία Στις προπολεμικές

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ. Ευαγγελία Ανδρουλάκη Χριστίνα Κατάκη Χρήστος Παπαδόπουλος. Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χριστίνα Ζαραφωνίτου

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ. Ευαγγελία Ανδρουλάκη Χριστίνα Κατάκη Χρήστος Παπαδόπουλος. Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χριστίνα Ζαραφωνίτου ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ευαγγελία Ανδρουλάκη Χριστίνα Κατάκη Χρήστος Παπαδόπουλος ΠΜΣ «Η σύγχρονη εγκληματικότητα και η αντιμετώπισή της» Πάντειο Πανεπιστήμιο Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χριστίνα Ζαραφωνίτου

Διαβάστε περισσότερα

Μάρθα Λεμπέση, Κοινωνιολόγος, ΜΔΕ Εγκληματολογίας, Διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.)

Μάρθα Λεμπέση, Κοινωνιολόγος, ΜΔΕ Εγκληματολογίας, Διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.) Μάρθα Λεμπέση, Κοινωνιολόγος, ΜΔΕ Εγκληματολογίας, Διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.) email: marthalempesi@yahoo.gr 6o Συνέδριο Security Project Αθήνα, 16 Μαρτίου 2018 H εγκληματικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά. Ερευνητικοί στόχοι. Μεθοδολογία. Νοέµβριος 2012

Γενικά. Ερευνητικοί στόχοι. Μεθοδολογία. Νοέµβριος 2012 Νοέµβριος 2012 Γενικά H έρευνα πεδίου για την αξιολόγηση των στάσεων, συµπεριφορών, γνώσεων και πρακτικών που αφορούν την τοξικοεξάρτηση ανηλίκων αποτελεί µέρος συνολικότερης µελέτης του ΚΕΘΕΑ, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ...1 Α.Ι. Μικρή ιστορική αναδρομή...1 Α.Ι.1. Οι νομοθετικές εξελίξεις στον γερμανικό χώρο...1 Α.Ι.2. Οι νομοθετικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Η ρύθμιση του

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ

ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ Β ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΝΟΜΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ «Για την προσαρµογή της ελληνικής νοµοθεσίας προς τις διατάξεις της Ο- δηγίας 2005/35/ΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

στήριξε το «φύλο» σου!

στήριξε το «φύλο» σου! απο την εκπαίδευση στην πρόληψη στήριξε το «φύλο» σου! Ανθρώπινα δικαιώματα και ισότητα των φύλων: από την εκπαίδευση στην πρόληψη Το Σχέδιο Δράσης με τίτλο: «Ανθρώπινα δικαιώματα και ισότητα των φύλων:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4411/2016

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4411/2016 1 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4411/2016 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα 3 Άρθρο 13 4 Έννοια όρων του Κώδικα Άρθρο 292Β 5 Παρακώλυση λειτουργίας πληροφοριακών συστημάτων Άρθρο 292Γ 6 Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 16 Οκτωβρίου 2012 (23.10) (OR. en) 14826/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0036 (COD)

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 16 Οκτωβρίου 2012 (23.10) (OR. en) 14826/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0036 (COD) ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 16 Οκτωβρίου 2012 (23.10) (OR. en) 14826/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0036 (COD) DROIPEN 139 COPEN 223 CODEC 2357 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Προεδρίας προς: το Συμβούλιο αριθ.

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί;

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Παιδιά θεωρούνται όλα τα αγόρια και τα κορίτσια από 0 έως 18 ετών. Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού; Σύμφωνα με την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών Απαγόρευση διακρίσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ Σύσταση Τμημάτων και Γραφείων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας Τροποποίηση διατάξεων π.δ. 14/2001 (Α 12).

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ Σύσταση Τμημάτων και Γραφείων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας Τροποποίηση διατάξεων π.δ. 14/2001 (Α 12). ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ Σύσταση Τμημάτων και Γραφείων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας Τροποποίηση διατάξεων π.δ. 14/2001 (Α 12). Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του άρθρου 11 παρ. 1 περιπτ. α, β και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα... Αντί προλόγου... ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Έννοια του δικαιώματος της απεργίας... 1 Εννοιολογικά γνωρίσματα... 2 α. Αποχή από την εργασία... 2 β. Συλλογική αποχή... 2 γ. Αγωνιστικός

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Εγκληµατολογικών Ερευνών Νοµική Σχολή ΔΠΘ. Αθανασία Συκιώτου Επικ. Καθηγήτρια Εγκληµατολογίας

Εργαστήριο Εγκληµατολογικών Ερευνών Νοµική Σχολή ΔΠΘ. Αθανασία Συκιώτου Επικ. Καθηγήτρια Εγκληµατολογίας Εργαστήριο Εγκληµατολογικών Ερευνών Νοµική Σχολή ΔΠΘ Επικ. Καθηγήτρια Εγκληµατολογίας Σχεδιασµός Συγκέντρωση υλικού Διάγραµµα Εκπόνηση (υλοποίηση µε τεκµηρίωση) Αξιολόγηση (έρευνας) Εννοιολογική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Εξέλιξη βασικών δεικτών εγκληµάτων:

Εξέλιξη βασικών δεικτών εγκληµάτων: Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνοµίας Κλάδος Ασφάλειας και Τάξης ιεύθυνση ηµόσιας Ασφάλειας Εξέλιξη βασικών δεικτών εγκληµάτων: Ιανουάριος 2010 Εξετάζοντας τους βασικούς δείκτες εγκληµάτων στην Ελλάδα (κατά της

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Α. Στεφάνου Έλενα Α. Καπαρδή Δικηγόροι

Ηλίας Α. Στεφάνου Έλενα Α. Καπαρδή Δικηγόροι «Μια πρώτη εκτίµηση της απόφαση του ΔΕΕ στις υποθέσεις Τele2 Sverige AB (C-203/15) και Watson και άλλων (C698/15) για την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Ουσιαστικές,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ 1. Παπαδάκη Πολυξένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, γνωστικό αντικείμενο «Γενική Πολιτειολογία», Φ.Ε.Κ. διορισμού: 1/ 11-1-2016. 2. Διοικητική θέση στο Πανεπιστήμιο: Πρόεδρος του

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015

ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015 ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015 «1. Όποιος δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις

Διαβάστε περισσότερα

Η ποινικοποίηση της διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα: Το διεθνές νομικό πλαίσιο και το παράδειγμα της Ελλάδας

Η ποινικοποίηση της διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα: Το διεθνές νομικό πλαίσιο και το παράδειγμα της Ελλάδας Η ποινικοποίηση της διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα: Το διεθνές νομικό πλαίσιο και το παράδειγμα της Ελλάδας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΣ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΝΟΜΙΚΉΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ. Ι. Εισαγωγή Η ιστορία του εγκλήματος

Διαβάστε περισσότερα

16542/1/09 REV 1 ΛΜ/νικ 1 DG H 2B

16542/1/09 REV 1 ΛΜ/νικ 1 DG H 2B ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 25 Νοεμβρίου 2009 (27.11) (OR. en) 16542/1/09 REV 1 JAI 868 DROIPEN 160 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : Προεδρίας προς : την ΕΜΑ/το Συμβούλιο αριθ. πρότ. Επιτρ. : 16542/09 JAI

Διαβάστε περισσότερα

της δίωξης ή στην αθώωση.

της δίωξης ή στην αθώωση. Το τεκμήριο της αθωότητας μετά την αθώωση - Η επεκτατική εφαρμογή του τεκμηρίου αθωότητας στο πλαίσιο της διοικητικής δίκης ------------------------------ Το τεκμήριο της αθωότητας, όπως διατυπώθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουαριος 2015. Κωνσταντίνα Μοσχοτά. Αντιπρόεδρος Καταφυγίου Γυναίκας

Ιανουαριος 2015. Κωνσταντίνα Μοσχοτά. Αντιπρόεδρος Καταφυγίου Γυναίκας Ιανουαριος 2015 Κωνσταντίνα Μοσχοτά Αντιπρόεδρος Καταφυγίου Γυναίκας Ανεξάρτητη, µη κυβερνητική, µη κερδοσκοπική οργάνωση. Όραµά µας η καταπολέµηση κάθε µορφής κακοποίησης εις βάρος των γυναικών. Λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Δημόσια Οικονομική

Εισαγωγή στη Δημόσια Οικονομική Εισαγωγή στη Δημόσια Οικονομική Τι είναι η δημόσια οικονομική Η Δημόσια Οικονομική μελετά το ρόλο του δημόσιου τομέα, του κράτους δηλαδή στην οικονομία. Βασική έμφαση δίνεται στο ρόλο των δημόσιων δαπανών

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. (Εξετάσεις σύμφωνα με το Άρθρο 5 του περί Δικηγόρων Νόμου)

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. (Εξετάσεις σύμφωνα με το Άρθρο 5 του περί Δικηγόρων Νόμου) ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΥΠΡΟΥ (Εξετάσεις σύμφωνα με το Άρθρο 5 του περί Δικηγόρων Νόμου) ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ (Να απαντηθούν τέσσερις από τις έξι ερωτήσεις) (Να δίδονται ΛΟΓΟΙ για τις απαντήσεις) ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Ιούνιος

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονική διακίνηση για τους αποδέκτες που είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο POL.

Ηλεκτρονική διακίνηση για τους αποδέκτες που είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο POL. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΚΛΑΔΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΕΑ/ΔΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ Δ/νση: ΑΘΗΝΑ 10177

Διαβάστε περισσότερα

"Τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα στο Σύνταγμα του Μαυροβουνίου"

Τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα στο Σύνταγμα του Μαυροβουνίου Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκων Καθηγητής: κ. Αν. Δημητρόπουλος "Τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα στο Σύνταγμα του Μαυροβουνίου" Η Βουλή της Δημοκρατίας του

Διαβάστε περισσότερα

Βία στην οικογένεια και βία στο σχολείο ΑΡΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Β. Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

Βία στην οικογένεια και βία στο σχολείο ΑΡΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Β. Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου Βία στην οικογένεια και βία στο σχολείο ΑΡΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Β. Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου *Εισήγηση με τη μορφή διαφανειών (powerpoint) Παιδιά θύματα βίας-ανήλικοι παραβάτες Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Δικαίωμα συνέρχεσθαι

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Δικαίωμα συνέρχεσθαι Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα 03.04.2017 Αικατερίνη Ν. Ηλιάδου Συλλογικές ελευθερίες Δικαιώματα συλλογικής δράσης Δικαίωμα συνέρχεσθαι Ιδιαίτερη σημασία για τη διάδοση των ιδεών και την κοινωνική διεκδίκηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0062(NLE) Σχέδιο γνωμοδότησης Jiří Maštálka (PE601.

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0062(NLE) Σχέδιο γνωμοδότησης Jiří Maštálka (PE601. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 2016/0062(NLE) 5.4.2017 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-35 Jiří Maštálka (PE601.097v01-00) σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη σύναψη, από

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο

Οικονομικό Ποινικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1: Η εγκληματολογία (ορισμοί, σχολές, διακρίσεις) Αγγελική Πιτσελά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογίας- Σωφρονιστικής Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

V PRC. Βασικά Συμπεράσματα της έρευνας. «Εικόνες και αναπαραστάσεις βίας μέσα και έξω από τους σχολικούς χώρους»

V PRC. Βασικά Συμπεράσματα της έρευνας. «Εικόνες και αναπαραστάσεις βίας μέσα και έξω από τους σχολικούς χώρους» Βασικά Συμπεράσματα της έρευνας «Εικόνες και αναπαραστάσεις βίας μέσα και έξω από τους σχολικούς χώρους» Αντικείμενο της έρευνας αποτέλεσε η αποτύπωση των αναπαραστάσεων των Ελλήνων/ίδων μαθητών/τριών

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4213, 17/7/2009 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΟΔΗΓΟΥ ΝΟΜΟ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4213, 17/7/2009 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΟΔΗΓΟΥ ΝΟΜΟ ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΟΔΗΓΟΥ ΝΟΜΟ ----------------------------------------- Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός τίτλος. 225 του 1989 104 του 1991

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

14598/12 ΔΛ/γομ 1 DG D 2B

14598/12 ΔΛ/γομ 1 DG D 2B ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ TΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 17 Οκτωβρίου 2012 (23.10) (OR. en) 14598/12 Διοργανικός φάκελος: 2011/0297 (COD) DROIPEN 135 EF 219 ECOFIN 824 CODEC 2301 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Προεδρίας προς: το Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

24η ιδακτική Ενότητα ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ- ΕΓΚΛΗΜΑ. Παρατηρήσεις - Σχόλια - Επεξηγήσεις

24η ιδακτική Ενότητα ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ- ΕΓΚΛΗΜΑ. Παρατηρήσεις - Σχόλια - Επεξηγήσεις 24η ιδακτική Ενότητα ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ- ΕΓΚΛΗΜΑ Παρατηρήσεις - Σχόλια - Επεξηγήσεις ιακρίσεις των ποινών Οι ποινές διακρίνονται σε κύριες και παρεπόµενες. Κύριες ποινές είναι εκείνες που µπορούν να επιβληθούν

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε.Παρ.Ι(Ι) 1221 Ν. 51(Ι)/97 Αρ. 3156,13.6.97

Ε.Ε.Παρ.Ι(Ι) 1221 Ν. 51(Ι)/97 Αρ. 3156,13.6.97 Ε.Ε.Παρ.Ι(Ι) 1221 Ν. 51(Ι)/97 Αρ. 3156,13.6.97 Ο περί Αποζημίωσης Θυμάτων Βίαιων Εγκλημάτων Νόμος του 1997 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52

Διαβάστε περισσότερα

ακόλουθη νέα παράγραφο (γ) και επιφύλαξη:

ακόλουθη νέα παράγραφο (γ) και επιφύλαξη: Ε.Ε. Παρ. I(I), Αρ. 4539, 13.11.2015 Ν. 158(I)/2015 Ν. 158(I)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΟΔΗΓΟΥ ΝΟΜΟ ΤΟΥ 2011 Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 8: Η θέση του ανηλίκου ως κατηγορουμένου

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 8: Η θέση του ανηλίκου ως κατηγορουμένου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8: Η θέση του ανηλίκου ως κατηγορουμένου Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας- Σωφρονιστικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Αυτά τα δικαιώματα είναι η ισότητα, η ελευθερία, η ασφάλεια και η ιδιοκτησία.

Αυτά τα δικαιώματα είναι η ισότητα, η ελευθερία, η ασφάλεια και η ιδιοκτησία. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ 1 της 24ης Ιουνίου 1793 Ο γαλλικός λαός, πεπεισμένος ότι η λήθη και η περιφρόνηση των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι οι μόνες αιτίες για τα

Διαβάστε περισσότερα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Είναι ανάγκη για μια γενναία συνταγματική αναθεώρηση, που θα σηματοδοτεί τη νέα εποχή στην οποία πρέπει να προχωρήσει η χώρα. Χρειαζόμαστε ένα Σύνταγμα

Διαβάστε περισσότερα

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0204(APP)

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0204(APP) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων 23.3.2017 2016/0204(APP) *** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με

Διαβάστε περισσότερα

Ενώπιον του κ. Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών (δια του ΑΤ Συντάγματος) ΜΗΝΥΤΗΡΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ του

Ενώπιον του κ. Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών (δια του ΑΤ Συντάγματος) ΜΗΝΥΤΗΡΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ του 1 Ενώπιον του κ. Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών (δια του ΑΤ Συντάγματος) ΜΗΝΥΤΗΡΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ του σωματείου με την επωνυμία: «ΕΝΩΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ» ΚΑΤΑ των Γκίκα Χαρδούβελη, Υπουργού Οικονομικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ» Άρθρο 1. Σκοπός

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ» Άρθρο 1. Σκοπός ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ» Άρθρο 1 Σκοπός 1. Σκοπός του νόμου είναι η καταπολέμηση ιδιαίτερα σοβαρών εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, που μπορούν να διασαλεύσουν

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 14: Προσέγγιση και αξιολόγηση του ελληνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης σε ανηλίκους

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 14: Προσέγγιση και αξιολόγηση του ελληνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης σε ανηλίκους ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 14: Προσέγγιση και αξιολόγηση του ελληνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης σε ανηλίκους Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0126(NLE) της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0126(NLE) της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 2016/0126(NLE) 17.10.2016 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων προς την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ Κεφάλαιο 2: Ατομικά & Κοινωνικά Δικαιώματα Περιεχόμενα 1. Δικαιώματα & υποχρεώσεις 2. Άσκηση & κατάχρηση δικαιώματος 3. Τα ατομικά δικαιώματα 4. Τα πολιτικά δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Προϋποθέσεις αντικατάστασης Δικηγόρου διορισθέντα στα πλαίσια της παροχής δωρεάν νομικής βοήθειας.

ΘΕΜΑ: Προϋποθέσεις αντικατάστασης Δικηγόρου διορισθέντα στα πλαίσια της παροχής δωρεάν νομικής βοήθειας. ΘΕΜΑ: Προϋποθέσεις αντικατάστασης Δικηγόρου διορισθέντα στα πλαίσια της παροχής δωρεάν νομικής βοήθειας. Σας γνωστοποιούμε την εισήγηση του Γενικού Γραμματέα του Δικηγορικού Συλλόγου Καβάλας, Αθανασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ

Η ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ CENTRE FOR EUROPEAN CONSTITUTIONAL LAW THEMISTOKLES AND DIMITRIS TSATSOS FOUNDATION Victims Protection eu Protecting Victims Rights in the EU: The theory and practice of diversity of treatment during the

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΚΥΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές έρευνες-έγκαιρη παρέμβαση-γνωμοδοτικός ρόλος της ΥΕΑ 17

Κοινωνικές έρευνες-έγκαιρη παρέμβαση-γνωμοδοτικός ρόλος της ΥΕΑ 17 Κοινωνικές έρευνες-έγκαιρη παρέμβαση-γνωμοδοτικός ρόλος της ΥΕΑ Προληπτική παρέμβαση Η ποινική δικαιοσύνη ασχολείται με τον ανήλικο παραβάτη κυρίως εφόσον έχει προβεί σε παράβαση του ποινικού κώδικα ή

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493,

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493, Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493, 25.2.2015 Ν. 23(Ι)/2015 23(Ι)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΝ ΣΕ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ YΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ 2012

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ 2012 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ 2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 ΠΕ ΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ...4 ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΞΩ ΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ:...5 ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΚΑΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΒΑΤΩΝ...5 ΦΟΡΕΙΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα