Εργαστήριο Χημείας ΕΤΥ124. Κ. Βελώνια / Μ. Τυλλιανάκης

Transcript

1 Εργαστήριο Χημείας ΕΤΥ124 Κ. Βελώνια / Μ. Τυλλιανάκης

2 Κανόνες Ασφαλείας Μέσα στο εργαστήριο φοράμε πάντα προστατευτική ποδιά. Κατά τη διάρκεια του πειράματος φοράμε πάντα τα ειδικά προστατευτικά γυαλιά. Απαγορεύεται αυστηρά όχι μόνο η κατανάλωση αλλά και η παρουσία φαγητών ή ποτών στο χώρο ρου εργαστηρίου. Απαγορεύεται η χρήση κινητών τηλεφώνων μέσα στο χώρο του εργαστηρίου. Απαγορεύεται αυστηρά το κάπνισμα μέσα στο χώρο του εργαστηρίου. Το εργαστήριο έχει μία έξοδο κινδύνου. Ρωτήστε τον υπέυθυνο του εργαστηρίου να σας τη δείξει και φροντίστε μαζί με αυτόν να είναι εύκολα προσβάσιμη και ξεκλείδωτη. Τέλος απαγορεύονται οποιοιδήποτε αστεϊσμοί και πλάκες μέσα στο εργαστήριο. Η παραβίαση οποιουδήποτε από τους παραπάνω κανόνες ασφαλείας δίνει το δικαίωμα στον υπεύθυνο του εργαστηρίου να μη σας επιτρέψει τη συνέχιση της εργαστηριακής άσκησης με αποτέλεσμα τη λήψη απουσίας.

3

4 ΠΟΤΕ δεν κάνουμε οτιδήποτε στο εργαστήριο εκτός από τις εγκεκριμένες πειραματικές διαδικασίες που περιγράφονται στις σημειώσεις και προτείνονται από τον υπεύθυνο εργαστηρίου. Οποιαδήποτε άλλη δοκιμή απαγορεύεται αυστηρά

5 Εκρηξη ψυγείου University: University of Virginia Year: ~1997 or 1998 Description of Incident: Normal household refrigerators have several spark points that caused an explosion from built up fumes. SDSM&T Environmental Health & Safety

6 Chemistry Professor Karen E. Wetterhahn, Dartmouth College Died by poisoning resulting from by a few drops of dimethylmercury. Dimethylmercury, a colourless liquid, was used as a reference standard for NMR experiments. During sample preparation dimethylmercury accidentally penetrated a protective glove. The accident occurred in August of Six months later symptoms of the mercury poisoning were detected by which time the effects were irreversible. Professor Wetterhahn rapidly went into a coma and died in June 1997.

7 Έκρηξη Ασύμβατων Χημικών Απορριμάτων University: University of Kentucky Year: 1997 Description of Incident: It is believed that nitric acid and halogenated organic solvent waste were involved, but the exact cause may never be known.

8 SUNY-Canton, 02/10/12

9 Yale University student Michele Dufault dies in machine shop accident on April 12, Michele s hair got caught in a lathe as she worked on a senior project in a machine shop in Chemistry Laboratory. Her body was found by other students who had been working in the building.

10 Μέτρα προστασίας

11 Μέτρα προστασίας Αναφέρετε ΟΛΑ τα ατυχήματα μην προσπαθήσετε να διαχειριστείτε οποιοδήποτε ατύχημα ΧΩΡΙΣ τον υπεύθυνο εργαστηρίου.

12 Κανόνες λειτουργίας Κάθε φοιτητής έχει δικαίωμα για το πολύ μία απουσία από τις εργαστηριακές ασκήσεις. Περισσότερες απουσίες της μίας έχουν ως αποτέλεσμα την διακοπή της συμμετοχή του φοιτητή για το υπόλοιπο του εξαμήνου και επομένως παρακολούθηση από την αρχή το επόμενο εξάμηνο. Απουσίες δεν είναι δυνατόν να δικαιολογηθούν καθ οιοδήποτε τρόπο ακόμα και με ιατρική ή νοσοκομειακή γνωμάτευση. Μετά το τέλος της εργαστηριακής άσκησης πρέπει να γράφετε αναφορές. Η αναφορά είναι κοινή για όλα τα μέλη την ομάδας και άρα όλα τα μέλη παίρνουν τον ίδιο βαθμό στην αναφορά. Αναφορές στις οποίες αποδεικνύεται αντιγραφή μηδενίζονται αυτόματα. Η αναφορά παραδίδεται την επόμενη εργαστηριακή ημέρα. Οποιαδήποτε καθυστερηση πέραν της προθεσμία αυτής επιφέρει ποινή ίση με το 20% του βαθμού της αναφοράς. Για καθυστέρηση μεγαλύτερη της μίας εβδομάδας από την προθεσμία η αναφορά μηδενίζεται.

13 Κανόνες λειτουργίας Ο τελικός βαθμός στο μάθημα των Εργαστηρίων Χημείας προκύπτει από το μέσο όρο του βαθμού των αναφορών και του βαθμού στη γραπτή εξέταση του Εργαστηρίου στο τέλος του εξαμήνου, υπό την προϋπόθεση ότι ο βαθμός στην γραπτή εξέταση είναι τουλάχιστον πέντε (5,0). Το εργαστήριο όπως και τα αμφιθέατρα είναι χώρος διδασκαλίας. Κατά συνέπεια -όπως το μάθημα στο αμφιθέατρο- έτσι και η άσκηση στο εργαστήριο πρέπει να διεξάγεται χωρίς κουβέντες και οχλαγωγίες. Στο τέλος κάθε πειράματος κάθε ομάδα θα πρέπει να ξεπλένει τα γυαλικά που χρησιμοποίησε και να παραδίδει τον πάγκο εργασίας της στην κατάσταση που τον παρέλαβε. Κάθε εργαστηριακή ημέρα θα ορίζεται μία ομάδα καθαριότητας η οποία θα ξεπλένει τα κοινόχρηστα γυαλικά και θα πρέπει να παραδίδει το χώρο στην κατάσταση που ήταν κατά την έναρξη του πειράματος.

14 Πείραμα 1: Πρωτολυτικές Τιτλοδοτήσεις Αλκαλιμετρία και Οξυμετρία Σκοπός της άσκησης είναι να προσδιοριστεί η % κ.β. σύσταση του οξικού οξέος (ασθενές οξύ) στο ξύδι και οι ποσότητες NaHCO 3 και NaCO 3 (ασθενείς βάσεις) σε διάλυμα άγνωστης συγκέντρωσης. Για αυτό το λόγο θα γίνει τιτλοδότηση δείγματος ξυδιού και υδατικού διαλύματος NaHCO 3 και NaCO 3 με δευτερογενές πρότυπο διάλυμα NaOH και πρωτογενές πρότυπο διάλυμα HCl αντίστοιχα. Το τελικό σημείο της τιτλοδότησης θα εντοπιστεί με τη βοήθεια δείκτη και η σύσταση των διαλυμάτων θα βρεθεί με επεξεργασία των όγκων των πρότυπων διαλυμάτων που χρησιμοποιήθηκαν για τις τιτλοδοτήσεις.

15 Ορολογία! Προχοΐδα Στήριγμα Τιτλοδότηση είναι η διαδικασία μέτρησης του όγκου ενός πρότυπου διαλύματος που απαιτείται για να αντιδράσει με ένα δεδομένο όγκο (ή μάζα) της αναλυόμενης ουσίας. Πρότυπο διάλυμα διάλυμα γνωστής συγκέντρωσης. Φιάλη Erlenmeyer (κωνική) Πρωτογενές πρότυπο είναι μία ένωση υψηλής καθαρότητας που χρησιμεύει σαν ουσία αναφοράς σε ογκομετρικούς προσδιορισμούς και τιτλοδοτίσεις. (Πρότυπο υψηλής καθαρότητας, σταθερό στις πειραματικές συνθήκες).

16 Ορολογία! Προχοΐδα Στήριγμα Δευτεροταγές πρότυπο διάλυμα τιτλοδοτημένο από το πρότυπο (πρωτογενές) διάλυμα Δείκτες- ουσίες που προστίθενται στο υπό ανάλυση διάλυμα για να προκαλέσουν μία φυσική μεταβολή (τελικό σημείο) στο/ ή κοντά στο ισοδύναμο σημείο. Συνήθως πρόκειται για την εμφάνιση, εξαφάνιση ή αλλαγή του χρώματος. Φιάλη Erlenmeyer

17

18

19 Προχοΐδα Στήριγμα Ισοδύναμο σημείο το σημείο στο οποίο το ποσό του τιτλοδότη είναι χημικά ισοδύναμο με το ποσό της υπό ανάλυση ουσίας. Τελικό σημείο το σημείο στο οποίο παρατηρείται η φυσική μεταβολή. Φιάλη Erlenmeyer Λάθος τιτλοδότησης η διαφορά στον όγκο ή τη μάζα ανάμεσα στο ισοδύναμο σημείο και τα τελικό σημείο.

20 41.18 ml

21

22

23 NaOH Πείραμα 1 1 ο μέρος: Υπολογισμός. συγκέντρωσης διαλύματος NaOH. Θα πραγματοποιηθεί τιτλοδότηση διαλύματος NaOH από πρωτογενές πρότυπο διάλυμα HCl. HCl + φαινολοφθαλεΐνη Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο διάλυμα NaOH άγνωστης συγκέντρωσης. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 20 ml πρότυπου διαλύματος HCl 0,1 M με σιφώνιο.* Προσθέτουμε επιπλέον περίπου 10 ml νερού. Προσθέτουμε 3 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνης. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση κατά την οποία λαμβάνει χώρα η αντίδραση (περίπου 10 ml): NaOH HCl NaCl H 2O Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές.

24

25 NaOH CH 3 COOH + φαινολοφθαλεΐνη Πείραμα 1 2 ο μέρος: Υπολογισμός συγκέντρωσης διαλύματος CH 3 COOH. Θα πραγματοποιηθεί τιτλοδότηση διαλύματος CH 3 COOH από δευτερογενές πρότυπο διάλυμα NaΟΗ. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο διάλυμα NaOH του οποίου τη συγκέντρωση μετρήσαμε στο πρώτο μέρος. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 20 ml διαλύματος CH 3 COOH άγνωστης συγκέντρωσης. Προσθέτουμε επιπλέον περίπου 10 ml νερού. Προσθέτουμε 3 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνης. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση κατά την οποία λαμβάνει χώρα η αντίδραση (περίπου 10 ml): NaOH CH 3COOH CH 3COONa H2O Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές.

26 ΗCl Na 2 CO 3 & NaΗCO 3 + φαινολοφθαλεΐνη Πείραμα 1 3 ο μέρος: Υπολογισμός συγκέντρωσης Na 2 CO 3 και NaΗCO 3 σε διάλυμας που περιέχει μίγμα τους. Θα πραγματοποιηθεί τιτλοδότηση αυτού του διαλύματος από πρωτογενές πρότυπο διάλυμα HCl 0,1 Μ. Αδειάζουμε την προχοΐδα από το NaOH και τη γεμίζουμε με HCl αφού πρώτα τη ξεπλύνουμε. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 10 ml διαλύματος μίγματος Na 2 CO 3 και NaΗCO 3 άγνωστης συγκέντρωσης. Προσθέτουμε επιπλέον περίπου 90 ml νερού. Προσθέτουμε 3 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνη. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση κατά την οποία λαμβάνει χώρα η αντίδραση (περίπου 10 ml): Na2CO3 HCl NaHCO 3 H2O Σημειώνουμε την ένδειξη της προχοϊδας

27 Πείραμα 1 Προσθέτουμε 3 σταγόνες δείκτη ερυθρό μεθυλίου. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση κατά την οποία λαμβάνει χώρα η αντίδραση (περίπου 10 ml επιπλέον): NaHCO 3 HCl H2CO3 H2O Η ποσότητα του που θα ανιχνευθεί οφείλεται τόσο στην ποσότητα που είχαμε στο αρχικό διάλυμα όσο και σε αυτή που δημιουργήθηκε από το πρώτο σκέλος αυτού του 3 ου μέρους. Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές. Na 2 CO 3 & NaΗCO 3 + φαινολοφθαλεΐνη+ Ερυθρό μεθυλίου

28 Πείραμα 1: Υπολογισμοί Υπολογισμός της συγκέντρωσης του διαλύματος NaOH. Υπολογισμός της υγρασίας που περιέχει το NaOH αν γνωρίζουμε ότι παρασκευάστηκε με τη διάλυση 2,5 gr NaOH σε 250 ml νερού. Υπολογισμός μοριακής συγκέντρωσης διαλύματος CH 3 COOH και της % κ.ο. (w/v) περιεκτικότητάς του. Υπολογισμός συγκέντρωσης διαλύματος Na 2 CO 3 και NaΗCO 3.

29

30 Καμπύλες Τιτλοδότησης Η γραφική παράσταση της τιμής του ph ενός διαλύματος ως προς τον όγκο του οξέος ή της βάσης που προστίθεται σε αυτό

31 Καμπύλες Τιτλοδότησης Τα επίπεδα/οριζόντια τμήματα υποδυκνύουν περίσσεια διαλύματος οξέος και βάσης. 2 Η απότομη κλήση δείχνει το σημείο στο οποίο συμβαίνει η εξουδετέρωση. 1: Αρχικό ph 2: Ισοδύναμο σημείο n οξ =n β 1

32 Καμπύλες Τιτλοδότησης: Ασθενές οξυ-ισχυρή βάση 1: Αρχικό ph 2 2: Ισοδύναμο σημείο n οξ =n β 3: Μισό ισοδύναμου σημείου: ph=pka 1 3

33 Πείραμα 2: Πεχαμετρική Τιτλοδότηση - Προσδιορισμός Σταθεράς Διάστασης Ασθενούς Οξέος-Ρυθμιστικά Διαλύματα Στην άσκηση αυτή θα προσδιοριστεί η σταθερά διάστασης (K a ) και το ισοδύναμο βάρος ασθενούς οξέος καθώς και ο συντελεστής ρυθμιστικής ικανότητας ενός ρυθμιστικού διαλύματος. Η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί είναι η τιτλοδότηση οξέος-βάσης. Το τελικό σημείο της ογκομέτρησης θα εντοπιστεί με μέτρηση του ph του διαλύματος. Οι τιμές της σταθεράς διάστασης K a, το ισοδύναμο βάρος του οξέος και ο συντελεστής ρυθμιστικής ικανότητας του ρυθμιστικού διαλύματος θα βρεθούν με επεξεργασία των τιμών ph που μετρήθηκαν κατά την διάρκεια της τιτλοδότησης.

34 Ρυθμιστικά Διαλύματα Ρυθμιστικό ονομάζεται ένα διάλυμα του οποίου η τιμή του ph δεν μεταβάλλεται ή μεταβάλλεται ελάχιστα όταν προστεθουν σε αυτό μικρές ποσότητες ισχυρού οξέος ή ισχυρής βάσης. Τα ρυθμιστικά διαλύματα παρασκευάζονται αναμιγνύοντας σε υδατικό διάλυμα ένα ασθενές οξύ με ένα άλας του (συζυγής βάση) ή μία ασθενή βάση με ένα άλας της (συζυγές οξύ). πχ: HF και NaF.

35 Ρυθμιστικά Διαλύματα Ο ρόλος ενός ρυθμιστικού διαλύματος είναι να αντιστέκεται στις αλλαγές του ph ενός διαλύματος. Τα ρυθμιστικά διαλύματα είναι απλά μία εφαρμογή του φαινομένου της επίδρασης κοινού ιόντος. Σύσταση ρυθμιστικών διαλυμάτων: Ασθενές Οξύ Συζυγής Βάση CH3COOH CH3COO - H2PO4 - HPO4 2- Ασθενής Βάση Συζυγές Οξύ NH3 NH4 +

36 Ρυθμιστική ικανότητα Μαθηματικά η ρυθμιστική ικανότητα ορίζεται από την σχέση : dcb dca dph dph Όπου C A και C Β είναι τα moles προστιθέμενου οξέος ή βάσης ανά λίτρο διαλύματος. Τα πρόσημα «+» και «-» εξηγούνται από το γεγονός ότι η προσθήκη βάσης επιφέρει αύξηση της τιμής του ph, ενώ η προσθήκη οξέος μείωση της τιμής του ph. Όπως φαίνεται και από την σχέση, η ρυθμιστική ικανότητα β είναι η κλίση της καμπύλης εξουδετέρωσης όταν στον άξονα των ψ έχουμε C A ήc Β.

37 Πειραματικό σχήμα Στήριγμα Προχοΐδα στήριγμα Φιάλη Erlenmeyer Αναλυόμενη ουσία (άγνωστη μοριακότητα) Τιτλοδότης (πρότυπο διάλυμα γνωστής μοριακότητας) Δείκτης ph μετρο Συσκευή μαγνητικής ανάδευσης

38 phμετρο Μετράει το δυναμικό ενός ηλεκτρολύτη Μετατρέπει το δυναμικό σε ph E E 0 (2.3RT ) ά [ H ] log nf ό ( ή)[ H ] Φτηνή και εύκολη μέθοδος Πρέπει να γίνει βαθμονόμηση με πρότυπο ρυθμιστικό διάλυμα

39 οξύ πρότυπο διάλυμα NaOH phμετρο Πείραμα 2 1 ο μέρος: Μέτρηση τιμών ph ως προς τον όγκο NaOH κατά τη τιτλοδότηση διαλύματος αγνώστου οξέος και συγκέντρωσης από N από πρωτογενές πρότυπο διάλυμα NaOH συγκέντρωσης 0,1 Μ. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο πρότυπο διάλυμα NaOH συγκέντρωσης 0,1 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 5 ml άγνωστου οξέος το οποίο έχει παρασκευαστεί με τη διάλυση 15 g οξέος σε 250 ml νερού. Προσθέτουμε επιπλέον περίπου 45 ml νερού. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Τοποθετούμε το ηλεκτρόδιο του πεχαμέτρου στο διάλυμα, καταγράφουμε την αρχική τιμή του ph και ξεκινάμε την τιτλοδότηση καταγράφοντας τις τιμές του ph και της ένεδειξης της προχοΐδας με τον εξής ρυθμό: Από 0-8 ml NaOH που έχουμε προσθέσει ανά 0,2 ml Από 8-48ml NaOH που έχουμε προσθέσει ανά 0,5 ml Από48-51mlNaOHπου έχουμε προσθέσει ανά0,05 ml Από 51-60mlNaOHπου έχουμε προσθέσει ανά 0,5 ml

40 ΚH 2 PO 4, Κ 2 ΗPO 4 πρότυπο διάλυμα NaOH phμετρο Πείραμα 2 2 ο μέρος: Προσδιορισμός συντελεστή ρυθμιστικής ικανότητας ρυθμιστικού διαλύματος. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο πρότυπο διάλυμα NaOH συγκέντρωσης 0,1 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 40 ml διαλύματος ΚH 2 PO 4 0,1 M και 10 ml διαλύματος Κ 2 ΗPO 4 0,1 M. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Τοποθετούμε το ηλεκτρόδιο του πεχαμέτρου στο διάλυμα, καταγράφουμε την αρχική τιμή του ph και ξεκινάμε την τιτλοδότηση καταγράφοντας τις τιμές του ph και της ένεδειξης της προχοΐδας με ρυθμό 0,5 ml NaOH μέχρι συνολικού όγκου 10 ml.

41 Πείραμα 2: ΚH 2 PO 4, Κ 2 ΗPO 4 πρότυπο διάλυμα NaOH phμετρο 3 ο μέρος: Προσδιορισμός συντελεστή ρυθμιστικής ικανότητας δεύτερου ρυθμιστικού διαλύματος. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο πρότυπο διάλυμα NaOH συγκέντρωσης 0,1 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 25 ml διαλύματος ΚH 2 PO 4 0,1 M και 25 ml διαλύματος Κ 2 ΗPO 4 0,1 M. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Τοποθετούμε το ηλεκτρόδιο του πεχαμέτρου στο διάλυμα, καταγράφουμε την αρχική τιμή του ph και ξεκινάμε

42 ΚH 2 PO 4, Κ 2 ΗPO 4 πρότυπο διάλυμα HCl phμετρο Πείραμα 2: 4 ο μέρος: Προσδιορισμός συντελεστή ρυθμιστικής ικανότητας ρυθμιστικού διαλύματος. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο πρότυπο διάλυμα HCl συγκέντρωσης 0,1 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 40 ml διαλύματος ΚH 2 PO 4 0,1 M και 10 ml διαλύματος Κ 2 ΗPO 4 0,1 M. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Τοποθετούμε το ηλεκτρόδιο του πεχαμέτρου στο διάλυμα, καταγράφουμε την αρχική τιμή του ph και ξεκινάμε την τιτλοδότηση καταγράφοντας τις τιμές του ph και της ένεδειξης της προχοΐδας με ρυθμό 0,5 ml HCl μέχρι συνολικού όγκου 10 ml.

43 Πείραμα 2: 5 ο μέρος: Προσδιορισμός συντελεστή ρυθμιστικής ικανότητας δεύτερου ρυθμιστικού διαλύματος. ΚH 2 PO 4, Κ 2 ΗPO 4 πρότυπο διάλυμα HCl phμετρο Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο πρότυπο διάλυμα HCl συγκέντρωσης 0,1 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 25 ml διαλύματος ΚH 2 PO 4 0,1 M και 25 ml διαλύματος Κ 2 ΗPO 4 0,1 M. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Τοποθετούμε το ηλεκτρόδιο του πεχαμέτρου στο διάλυμα, καταγράφουμε την αρχική τιμή του ph και ξεκινάμε την τιτλοδότηση καταγράφοντας τις τιμές του ph και της ένεδειξης της προχοΐδας με ρυθμό 0,5 ml HCl μέχρι συνολικού όγκου 10 ml.

44 ph Υπολογισμοί Γραφική παράσταση της καμπύλης τιτλοδότησης ph=f(v NaOH ) από 0-60 ml V NaOH

45 ΔpH/ΔV Γραφική της παραγώγου της παραπάνω καμπύλης από ως εξής: Στον άξονα του y έχουμε τη μεταβολή ΔpH=pH n+1 -ph n ενώ στον x τον αντίστοιχο όγκο που έχουμε προσθέσει V NaOH

46 Δ(ΔpH)/ΔV Γραφική της δεύτερης παραγώγου της πρώτης καμπύλης από ως εξής: Στον άξονα του y έχουμε τη μεταβολή της μεταβολής του ph δηλαδή Δ(ΔpH)=ΔpH n+1 -ΔpH n ενώ στον x τον αντίστοιχο όγκο που έχουμε προσθέσει V NaOH

47 Υπολογισμοί Γραφικές παραστάσεις του ph καθώς και της πρώτης και δεύτερης παραγώγου ως προς τον όγκο βάσης. Υπολογισμός του όγκου του ισοδύναμου σημείου. Είναι το σημείο όπου μεγιστοποιείται η πρώτη παράγωγος και το σημείο όπου μηδενίζεται η δεύτερη παράγωγος και τέμνει τον άξονα x. Υπολογισμός της συγκέντρωσης του αγνώστου οξέος. Την ισοδύναμη μάζα του οξέος Mr. (Το διάλυμα φτιάχτηκε με 15 g οξέος σε 250 ml διαλύματος) Υπολογισμός της σταθεράς αγνώστου οξέος από την αρχική τιμή του ph πριν αρχίσει η τιτλοδότηση. Με ποιον άλλο τρόπο θα μπορούσαμε να την υπολογίσουμε? Πόσο θα τη βρίσκατε με αυτόν τον άλλο τρόπο; Σχεδιασμός γραφική παράστασης του ph του πρώτου και δεύτερου ρυθμιστικού διαλύματος σε συνάρτηση με τα mmole NaOH που προσθέσαμε. Υπολογισμός συντελεστή ρυθμιστικής ικαντότητας του πρώτου και δεύτερου ρυθμιστικού διαλύματος για την ποσότητα NaOH που προσθέσαμε. Σχεδιασμός γραφική παράστασης του ph του πρώτου και δεύτερου ρυθμιστικού διαλύματος σε συνάρτηση με τα mmole HCl που προσθέσαμε. Υπολογισμός συντελεστή ρυμιστικής ικαντότητας του πρώτου και δεύτερου ρυθμιστικού διαλύματος για την ποσότητα HCl που προσθέσαμε.

48 Πείραμα 3: Σύγκριση Μεθόδων Χημικής Ανάλυσης Προσδιορισμός Μαγγανίου Σκοπός της παρούσας άσκησης είναι να γίνει ποσοτικός προσδιορισμός του μαγγανίου σε ένα δείγμα χάλυβα. Η ανάλυση θα γίνει με χρήση δύο διαφορετικών μεθόδων χημικής ανάλυσης: φωτομετρικά με μέτρηση της απορρόφησης διαλύματος μαγγανίου και ογκομετρικά με τιτλοδότηση του ίδιου διαλύματος με οξαλικό άλας. Και στις δύο περιπτώσεις το προσδιοριζόμενο είδος είναι το υπερμαγγανικό ιόν και θα γίνει αναγωγή των αποτελεσμάτων στην % περιεκτικότητα στοιχειακού μαγγανίου σε στο χάλυβα. Τα φωτομετρικά και ογκομετρικά δεδομένα θα συγκριθούν ως προς την ακρίβεια των αποτελεσμάτων που δίνουν.

49 Νόμος των Beer-Lambert Διάγραμμα της Beer Lambert απορρόφησης μίας δέσμης φωτός καθώς ταξιδεύει μέσα από μία κυψελίδα μήκους l. Ι= εκπεμπόμενο φως, I o = προσπίπτων φως. A log 10 I I 0 l c

50 Πείραμα 3 1 ο μέρος: Παρασκευή αραιωμένων διαλυμάτων KMnO 4 από αρχικό διάλυμα συγκέντρωσης 10-3 Μ. Γεμίζουμε ένα ποτήρι ζέσεως 50 ml με το πρότυπο διάλυμα KMnO 4, 10-3 Μ. Πρόκειται να παρασκευάσουμε πέντε διαφορετικά διαλύματα με συγκετρώσεις Μ, Μ, Μ, 10-4 Μ, Μ. Αυτά τα διαλύματα θα φτιαχνούν από το αρχικό πρότυπο διάλυμα και σε ογκομετρική φιάλη των 50 ml. Για κάθε ένα από αυτά τα διαλύματα θα ακολουθούμε τα εξής βήματα: C 1 V1 C2 V2 (α) Υπολογισμός της απαιτούμενης ποσότητας διαλύματος KMnO Μ που πρέπει να λάβουμε προκειμένου να αραιώσουμε. (β) Μεταφέρουμε με σιφώνιο στη σφαιρική των 50 ml την ποσότητα που υπολογίσαμε από το βήμα. (γ) Πραγματοποιούμε την αραίωση του διαλύματος. (δ) Γεμίζουμε την κυψελίδα με το αραιωμένο διάλυμα. Η υπόλοιπη ποσότητα δε μας χρειάζεται. Τις κυψελίδες τις τοποθετούμε κατά σειρά συγκέντρωσης έτσι ώστε να μην τις μπερδέψουμε στο τέλος.

51 Πείραμα 3 2 ο μέρος: Μέτρηση της απορρόφησης των διαλυμάτων KMnO 4 με τη βοήθεια του φωτομέτρου. (1) πηγή συνεχούς ακτινοβολίας (2) μονοχρωμάτορας για επιλογή μήκους κύματος (3) κυψελίδα δείγματος (4) ανιχνευτής (μετατρέπει την ενέργεια σε ηλεκτρικό σήμα) (5) καταγραφέας Βαθμονομούμε το φωτόμετρο ως εξής: Τοποθετούμε στη θέση του δείματος μία κυψελίδα με καθαρό νερό. Στη συνέχεια θέτουμε το μήκος κύματος στα 520 nm όπου εκεί απορροφάει καλύτερα το διάλυμα KMnO 4. Μηδενίζουμε την ένδειξη της απορρόφησης. Τοποθετούμε διαδοχικά τις πέντε κυψελίδες με τα δείγματα KMnO 4 και μετράμε τις απορροφήσεις τους. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται συνολικά πέντε φορές.

52 Πείραμα 3 3 ο μέρος: Μέτρηση της απορρόφησης διαλύμάτος KMnO 4 άγνωστης συγκέντρωσης. Πρόκειται να μετρήσουμε την απορρόφηση διαλύματος KMnO 4 του οποίου η συγκέντρωση είναι αρκετά μεγάλη ώστε να ισχύει ο νόμος Beer Lambert. Για το λόγο αυτό θα το αραιώσουμε 100 φορές. Αυτό τα διάλυμα θα φτιαχτεί από το αρχικό άγνωστο διάλυμα και σε ογκομετρική φιάλη των 250 ml. Υπολογίζουμε την απαιτούμενη ποσότητα άγνωστου διαλύματος KMnO 4 που πρέπει να λάβουμε προκειμένου να αραιωθεί 100 φορές. Μεταφέρουμε με σιφώνιο στη σφαιρική των 250 ml την ποσότητα που υπολογίσαμε. Πραγματοποιούμε την αραίωση του διαλύματος. Γεμίζουμε την κυψελίδα με το αραιωμένο διάλυμα. Η υπόλοιπη ποσότητα δε μας χρειάζεται. Μετράμε την απορρόφηση του άγνωστου διαλύματος.

53 (COONa) 2 H 2 SO 4 KMnO 4. Πείραμα 3 4 ο μέρος: Μέτρηση της άγνωστης συγκέντρωσης διαλύμάτος KMnO 4 με τιτλοδότησή του με όξινο διάλυμα (COONa) 2. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το άγνωστο διάλυμα KMnO 4. Ζυγίζουμε με ακρίβεια 0,1 g (COONa) 2. Η ποσότητα που θα ζυγίσουμε μπορεί να διαφέρει λίγο από 0,1 g αλλά θα σημειώσουμε με ακρίβει την τελική ένδειξη της ζυγαριάς. Μεταφέρουμε το (COONa) 2 που ζυγίσαμε στην κωνική φιάλη των 250 ml. Μετράμε με τον κύλινδρο 50 ml διαλύματος H 2 SO 4 2 M και το μεταφέρουμε στην κωνική. Μεταφέρουμε στην κωνική φιάλη 25 ml θερμού νερού. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση κατά την οποία λαμβάνει χώρα η αντίδραση. Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές.

54

55 Λήψη μικρών ποστήτων για ζύγιση Ποτέ σπάτουλα για δύο διαφορετικές ουσίες

56 Πείραμα 3 Υπολογισμοί. Γραφική παράσταση της καμπύλης απορρόφησης ως προς τη συγκέντρωση για τα πέντε διαλύματα. Υπολογισμός της εξίσωσης ευθείας που πορκύπτει και υπολογισμός του μοριακού συντελεστή απορρόφησης, ε λ, για το KMnO 4. Υπολογισμός της συγκέντρωσης του αραιωμένου άγνωστου διαλύματος με τη βοήθεια της απορρόφησής του που βρήκαμε στο 3 ο μέρος και τους υπολογισμούς που κάναμε για τις μετρήσεις του 2 ου μέρους. Υπολογισμός της συγκέντρωσης του αρχικού άγνωστου διαλύματος με τη βοήθεια της συγκέντρωσης του αραιωμένου άγνωστου διαλύματος που υπολογίσαμε. Υπολογισμός της συγκέντρωσης του άγνωστου διαλύματος με τη βοήθεια της τιτλοδότησης του 4 ου μέρους.

57 Πείραμα 4: Συμπλοκομετρικές Ογκομετρήσεις Προσδιορισμός Ολικής Σκληρότητας Νερού Σκοπός αυτής της άσκησης είναι ο προσδιορισμός της ολικής σκληρότητας (ιόντα Ca 2+ και Mg 2+ ) δειγμάτων νερού με ογκομέτρησή τους με πρότυπο διάλυμα χηλικής ένωσης που συμπλοκοποιεί και τα δύο μεταλλοκατιόντα. Το τελικό σημείο της τιτλοδότησης θα προσδιοριστεί με χρήση κατάλληλου μεταλλικού δείκτη ενώ οι τιμές σκληρότητας θα προσδιοριστούν με επεξεργασία των τελικών όγκων των τιτλοδοτήσεων.

58 EDTA

59 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΝΕΡΟΥ Σκληρότητα νερού Η σκληρότητα του νερού μετριέται σε mg CaCO 3 /l, σε Γερμανικούς βαθμούς, και σε Γαλλικούς βαθμούς Για την μετατροπή από τη μία μονάδα μέτρησης σε άλλη ισχύουν οι παρακάτω σχέσεις : 1 Γαλλικός βαθμός = 0,56 Γερμανικοί 1 Γερμανικός βαθμός = 1,79 Γαλλικοί 1 Γαλλικός βαθμός = 10 mg CaO/l 1 Γερμανικός βαθμός = 17,9 mg CaCO 3 /l ΓΑΛΛΙΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ mg CaCO3/l ΠΟΛΥ ΜΑΛΑΚΑ ΝΕΡΑ 0-7, ,6 ΜΑΛΑΚΑ 7,16-14, ,6-143,2 ΗΜΙΣΚΛΗΡΑ 14,32-21, ,2-214,8 ΣΧΕΤΙΚΑ ΣΚΛΗΡΑ 21,48-32, ,8-322,2 ΣΚΛΗΡΑ 32,22-53, ,2-537,0 ΠΟΛΥ ΣΚΛΗΡΑ >53,70 >30 >537,0

60 EDTA H 2 O NH 3 -NH 4 Cl Eriochrome Black T Πείραμα 4: 1 ο μέρος: Τιτλοδότηση υδατικού διαλύματος βρύσης από πρότυπο διάλυμα EDTA 0,05 Μ. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο διάλυμα EDTA συγκέντρωσης 0,05 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 100 ml υδατικού διαλύματος βρύσης. Μεταφέρουμε στην κωνική με κύλινδρο 10ml ρυθμιστικού διαλύματος NH 3 -NH 4 Cl. Προσθέτουμε 3 σταγόνες δείκτη Eriochrome Black T. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση. Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές.

61 Ca +2 (aq) + EDTA -2 (aq) CaEDTA (aq) In-Mg (aq) In 2- (aq) + Mg 2+ (aq) (Pink) (Blue Endpoint)

62 EDTA H 2 O NH 3 -NH 4 Cl Eriochrome Black T Πείραμα 4: 2 ο μέρος: Τιτλοδότηση υδατικού διαλύματος εμφιαλωμένου νερού από πρότυπο διάλυμα EDTA 0,05 Μ. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο διάλυμα EDTA συγκέντρωσης 0,1 Μ. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 100 ml υδατικού διαλύματος εμφιαλωμένου νερού. Μεταφέρουμε στην κωνική με κύλινδρο 10 ρυθμιστικού διαλύματος NH 3 -NH 4 Cl. Προσθέτουμε 3 σταγόνες δείκτη Eriochrome Black T. Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε μέχρι την αλλαγή χρώματος την τιτλοδότηση. Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές.

63 Υπολογισμοί Υπολογισμός σκληρότητας υδατικού διαλύματος βρύσης. Υπολογισμός σκληρότητας υδατικού εμφιαλωμένου νερού.

64 Πείραμα 5: Οξειδοαναγωγικές Τιτλοδοτήσεις Ιωδομετρία Σκοπός αυτής της άσκησης είναι ο προσδιορισμός των μορίων νερού και επομένως η περιεκτικότητα σε χαλκό ενός ένυδρου άλατος θειικού χαλκού. Η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί είναι αυτή της οξειδοαναγωγικής ογκομέτρησης. Το άγνωστο διάλυμα ανάγεται από Cu(II) σε Cu(I) με διάλυμα ιωδιούχου καλίου ενώ ταυτόχρονα το I - οξειδώνεται προς I 2. Το I 2 που παράγεται τιτλοδοτείται με πρότυπο διάλυμα θειοθειικού νατρίου και με επεξεργασία των δεδομένων της τιτλοδότησης προδιορίζεται η μοριακότητα του άγνωστου δείγματος χαλκού και από αυτή τα μόρια νερού στο αρχικό άλας.

65 Πείραμα 5 KIO 3, ΚΙ, HCl Καφέ χρώμα IO ( aq) 6S2O3( aq) 6H ( aq) I( aq) 3H 2O( l) 3 Na 2 S 2 O 3 1 ο μέρος: Τιτλοδότηση διαλύματος Na 2 S 2 O 3 από πρότυπο διάλυμα KIO 3. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο διάλυμα Na 2 S 2 O 3 άγνωστης συγκέντρωσης. Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 2,5 ml διαλύματος KIO 3, το οποίο παρασκευάστηκε με τη διάλυση 5,35 g KIO 3 σε 250 ml νερού. Ζυγίζουμε περίπου 1 g ΚΙ και το μεταφέρουμε σε ποτήρι ζέσεως των 50 ml. Στο ποτήρι ζέσεως προσθέτουμε με κύλινδρο 25 ml νερού. Στο ίδιο ποτήρι ζέσεως προσθέτουμε με κύλινδρο 2 ml HCl 6M. Προσθέτουμε το περιεχόμενο του ποτηριού ζέσεως στην κωνική φιάλη οπότε εμφανίζεται αμέσως ένα καφέ χρώμα. Το καφέ χρώμα οφείλεται στην δημιουργία Ι 2 εξ αιτίας της αντίδρασης. 5KI KIO 3 6HCl 6KCl 3I2 3H2O Τοποθετούμε ένα μαγνητάκι στην κωνική προκειμένου να έχουμε συνεχή ανάδευση και τοποθετούμε την κωνική πάνω στον αναδευτήρα. Πραγματοποιούμε την τιτλοδότηση κατά την οποία πραγματοποιείται η αντίδραση I 2( aq) 2Na2S2O3( aq) 2NaI ( aq) Na2S2O6( aq) κίτρινο χρώμα. S 4 O 2 6( aq

66 Πείραμα 5 IO ( aq) 6S2O3( aq) 6H ( aq) I( aq) 3H 2O( l) 3 S 4 O 2 6( aq Na 2 S 2 O 3 Στην κωνική φιάλη προσθέτουμε με κύλινδρο 5 ml διαλύματος αμύλου το οποίο ανιχνεύει έστω και σε μικρές ποσότητες το Ι 2 και δημιουργεί με αυτό μία σύμπλοκη ένωση με χαρακτηριστικό χρώμα. Συνεχίζουμε την τιτλοδότηση μέχρι την οριστική εξαφάνιση του. Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται συνολικά 3 φορές KIO 3, ΚΙ, HCl Καφέ χρώμα

67 Ανίχνευση Άμυλο Σύμπλοκο αμύλου με ιώδιο

68 Πείραμα 5 2 ο μέρος: Τιτλοδότηση διαλύματος CuSO 4. H 2 O από δευτερογενές πρότυπο διάλυμα Na 2 S 2 O 3. Γεμίζουμε την προχοΐδα με το κοινόχρηστο διάλυμα Na 2 S 2 O 3 άγνωστης συγκέντρωσης. CuSO 4. vh 2 O, ΚΙ Na 2 S 2 O 3 Στην κωνική φιάλη των 250 ml μεταφέρουμε με σιφώνιο ακριβώς 50 ml διαλύματος CuSO 4. vh 2 O, το οποίο παρασκευάστηκε με τη διάλυση 12 g άλατος σε 1000 ml νερού. Ζυγίζουμε περίπου 1 g ΚΙ και το μεταφέρουμε στην κωνική φιάλη. Κατά την ανάμειξη δημιουργείται χαρακτηριστικό χρώμα εξ αιτίας της εμφάνισης Ι 2 κατά την αντίδραση 2CuSO 4 H2O( aq) 4KI ( aq) 2CuI ( aq) K2SO4( aq) I2( aq) Η τιτλοδότηση πραγματοποιείται μέχρι το χρώμα να γίνει απαλό κίτρινο. Στην κωνική φιάλη προσθέτουμε με κύλινδρο 3 ml διαλύματος αμύλου. Συνεχίζουμε την τιτλοδότηση μέχρι το διάλυμα να γίνει από βαθύ μπλε σε ανοικτό μπλε. Ζυγίζουμε 2 g KSCN και το μεταφέρουμε στην κωνική. Στο σημείο αυτό εμφανίζεται και πάλι το μπλε χρώμα διότι το KSCN βοηθάει να απελευθερωθεί το Ι 2 που έχει δεσμευθεί από το Cu σύμφωνα με την αντίδραση Συνεχίζουμε την τιτλοδότηση μέχρι την οριστική εξαφάνιση του μπλε χρώματος.

69 Πείραμα 5 Υπολογισμοί. Υπολογισμός συγκέντρωσης διαλύματος Na 2 S 2 O 3. Υπολογισμός συγκέντρωσης διαλύματος CuSO 4. Υπολογισμός μάζας καθαρού CuSO 4 στην ποσότητα των 12 g που ζυγίστηκαν για την παρασκευή διαλύματός του. Υπολογισμός του αριθμού μορίων Η 2 O στο ένυδρο άλας του θειικού χαλκού, δηλαδή του ν στο μοριακό τύπο CuSO 4. vh 2 O.

70 Πείραμα 6: ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΘΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Σκοπός είναι ο προσδιορισμός Ni 2+ σε διάλυμα. Σταθμική ανάλυση: Αντίδραση ουσίας με αντιδραστήριο και καταβύθιση του προϊόντος με τη μορφή ιζήματος. Καλυπτικά αντιδραστήρια: Προστασία από καταβύθιση άλλων ουσιών. Καταβύθιση Ni 2+ : Αντίδραση με διμέθυλο γλυοξίμη, DMG 2 DMG + Ni 2+ Ni(DMG) H +

71 Πείραμα 6: ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΘΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Παίρνουμε 50 ml διαλύματος NiCl 2 σε ποτήρι ζέσεως 400 ml. Προσθέτουμε 2 ml διαλύματος ΗCl Προσθέτουμε 10 ml διαλύματος ΝΗ 4 ΟΗ NiCl 2 Θέρμαίνουμε το διάλυμα μέχρι 70. Προσθέτουμε στάγδην και υπό συνεχή ανάδευση ml DMG Βράζουμε το διάλυμα για 1 min. Το αφήνουμε να κρυώσει για περίπου 1 h. Προζυγίζουμε ένα ποτήρι Gooch. Διηθούμε υπό κενό. Ξηραίνουμε το ποτήρι Gooch. Ζυγίζουμε το ποτήρι με το ίζημα.

72 Πείραμα 6: ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΘΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

73 Πείραμα 6: ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΘΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Υπολογισμοί. Υπολογισμός μάζας ιζήματος NiCl 2. Υπολογισμός % w/v περιεκτικότητας διαλύματος NiCl 2.

74 Πείραμα 7: ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΗΣ 1 ης ΟΜΑΔΑΣ Σκοπός είναι η ποιοτική ανάλυση άγνωστου δείγματος που περιέχει κατιόντα της δεύτερης ομάδας σύμφωνα με την κατάταξη Fresenius.

75 R. Fresenius, 1841 Ομάδα 1 Κατιόντα που καθιζάνουν με αραιό υδροχλωρικό οξύ: μολυβδος (II), υδράργυρος (I) άργυρος (Ι) Ομάδα 2 Κατιόντα που δεν αντιδρούν με αραιό υδροχλωρικό οξύ αλλά σχηματίζουν ιζήματα με όξινο διάλυμα H 2 S υδράργυρος(ιι), χαλκός (II), βισμούθιο (III), κάδμιο (II), ψευδάργυρος (II), ψευδάργυρος(iv), αρσενικό (III), αρσενικό (V), αντιμόνιο (III), και αντιμόνιο (V) (2a και 2b). Τα 2a είναι αδιάλυτα σε (ΝΗ 4 ) 2 S ενώ τα 2b διαλυτά. Ομάδα 3 Τα κατιόντα αυτής της ομάδας δεν αντιδρούν με αραιό υδροχλωρικό οξύ ή όξινο διάλυμα H 2 S. Σχηματίζουν ιζήματα με (ΝΗ 4 ) 2 S σε αμμωνιακό διάλυμα και είναι σίδηρος (II), σίδηρος (III), κοβάλτιο (II), νικέλιο (II), μαγγάνιο (II), χρώμιο (III), αλουμίνιο (III), και ψευδάργυρος (II) Ομάδα 4 Τα κατιόντα αυτής της ομάδας δεν αντιδρούν με τα αντιδραστήρια των προηγούμενων ομάδων αλλά σχηματίζουν ιζήματα παρουσία (ΝΗ 4 ) 2 CO 3 σε ουδέτερο διάλυμα και είναι το ασβέστιο (ΙΙ), στρόντιο (ΙΙ) και βάριο ΙΙ). Ομάδα 5 Κοινά κατιόντα που δεν αντιδρούν με όλα τα προηγούμενα και είναι μαγνήσιο (ΙΙ), λίθιο (Ι), νάτρο (Ι), κάλιο (Ι) και ιόντα αμμωνίου (Ι).