Περιεχόμενα ΚΥΡΙΕΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23

Transcript

1 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ Περιεχόμενα ΚΥΡΙΕΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Μ Ε Ρ Ο Σ Α Όψεις σχέσεων κράτους και εκκλησίας προ και κατά την περίοδο της «επταετίας» Ιστορική επισκόπηση Η μεγάλη κρίση στην Εκκλησία στις αρχές της 10ετίας του Το «Πιστεύω» της 21ης Απριλίου Η στάση της Εκκλησίας Οι θρησκευτικές οργανώσεις Η στάση των Αρχιεπισκόπων Ιερωνύμου Kοτσώνη και Σεραφείμ Τίκα έναντι των χριστιανικών οργανώσεων Οι αντιλήψεις του καθεστώτος της 21ης Απριλίου και της Εκκλησίας περί «μεσσιανιστικής» αποστολής 64 Μ Ε Ρ Ο Σ Β Η α φάση της δικτατορίας ( ) 67 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΟΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τον διοικητικό έλεγχο της Εκκλησίας Η «Αριστίνδην» Ιερά Σύνοδος: 75 α) Ίδρυση 75 β) Δράση 79 γ) Κατάληξη Η απομάκρυνση του νομίμου και κανονικού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β (Χατζησταύρου) Η εκλογή του αρχιμανδρίτου Ιερωνύμου Κοτσώνη ως Αρχιεπισκόπου Οι εκλογές και χειροτονίες νέων αρχιερέων 114 α) Οι 29 νέοι επαρχιούχοι Μητροπολίτες ( ) 114 β) Οι 6 νέοι τιτουλάριοι Επίσκοποι ( ) Τα προβλήματα ως προς την κανονικότητα εκλογής των νέων αρχιερέων 143 α) Εκλογή Μητροπολιτών σε μη κανονικώς χηρεύουσες Μητροπόλεις 145 β) Εκλογή Μητροπολιτών σε κανονικώς χηρεύουσες Μητροπόλεις Θεσμοθέτηση θέσεως «Αρχιερέως των Ενόπλων Δυνάμεων» Η Συντακτική Πράξη Δ /

2 8 ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Μ. ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΚΑΘΑΡΣΗ» ΚΑΙ Η ΡΗΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ Ο Α.Ν. 214/1967. Διώξεις παλαιών αρχιερέων Οι κατά τη διάρκεια της Επταετίας 16 αντικανονικώς απομακρυνθέντες αρχιερείς 164 α) Οι κηρυχθέντες έκπτωτοι 165 β) Οι εξαναγκασθέντες σε παραίτηση 169 γ) Οι «αυτοδικαίως» απομακρυνθέντες λόγω ηλικίας και χρόνου υπηρεσίας Οι «ανεπιθύμητοι»: Ο Ελασσώνος Ιάκωβος (Μακρυγιάννης), το πρώτο θύμα Η αποπομπή του Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος (Παπαγεωργίου) Η ρήξη ανάμεσα στον Αρχιεπίσκοπο και τον Βασιλιά 185 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ Το ζήτημα της διακρίσεως των Ιερών Κανόνων σε δογματικούς και διοικητικούς Ο αντιπερισπασμός της Κυβερνήσεως: Η πρόφαση περί αφαιρέσεως της επικλήσεως της Αγ. Τριάδος στο νέο «Σύνταγμα» (1968) Η διατήρηση της διακρίσεως των Ιερών Κανόνων στη Νομοθεσία 196 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΝΕΟΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ (1969) Οι ρυθμίσεις για τη διοικητική αυτοτέλεια της Εκκλησίας της Ελλάδος Οι αρχιεπισκοπικές αντιφάσεις Ο πολιτικός έλεγχος της εκκλησιαστικής διοικήσεως Παρεμβάσεις της δικτατορίας σε θέματα προσλήψεων εκκλησιαστικών υπαλλήλων και επιλογής εκκλησιαστικών συμβουλίων Καταστατικός Χάρτης (1969) και Οικουμενικό Πατριαρχείο 211 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ Το νομοκανονικό πλαίσιο της σχέσεως Πατριαρχείου ελλαδικής Εκκλησίας Η απορρύθμιση των σχέσεων Η καταστρατήγηση των Πατριαρχικών Πράξεων Οι αντιδράσεις του Πατριαρχείου και Μητροπολιτών για τον νέο Καταστατικό Χάρτη 223 α) Οι παρεμβάσεις του πατριάρχη Αθηναγόρα προς Αρχιεπίσκοπο και Κυβέρνηση 223

3 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ β) Η εξουδετέρωση των Πατριαρχικών Πράξεων στον νέο Καταστατικό Χάρτη (1969) 225 γ) Αντιδράσεις εντός της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος 227 δ) Η ανακληθείσα παραίτηση του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου Διεργασίες περί αρχιεπισκοπικής διαδοχής Η ακύρωση της συνθέσεως της Δ.Ι.Σ. στο Σ.τ.Ε Αίτημα Μητροπολιτών περί επαναφοράς της ισχύος των Πατριαρχικών Πράξεων Η τελευταία στήριξη της στρατιωτικής Κυβερνήσεως προς τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο 245 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΑΛΕΥΘΕΙΣΗΣ ΚΑΝΟΝΙΚΗΣ ΤΑΞΕΩΣ H Ιεραρχία υπερψηφίζει τη συγκρότηση της νέας Δ.Ι.Σ. με τη σειρά των πρεσβείων Αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος στην Ιεραρχία της 10ης Μαΐου Αντιδράσεις κατά της αποφάσεως της Ιεραρχίας. Προσφυγή στο Σ.τ.Ε. κατά της συνθέσεως του σώματος των εκλεκτόρων και του τρόπου εκλογής της νέας Δ.Ι.Σ Απόρριψη της προσφυγής. Νομική κατοχύρωση της νέας Δ.Ι.Σ Ανοικτή «έκκληση» Μητροπολίτου προς Γ. Παπαδόπουλο για στήριξη Ιερωνύμου. Η σφοδρή αντίδραση της Δ.Ι.Σ Πολιτικές εξελίξεις και νέα δεδομένα. Η Κυβέρνηση Μαρκεζίνη Η παραίτηση του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου (Κοτσώνη) 268 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ. ΜΙΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΤΟΥ Η άνοδος, η θητεία και η πτώση του ( ) Η πολιτική του Ιερωνύμου σε σχέση με το Πατριαρχείο Ο Ιερώνυμος ως Πρόεδρος της Ιεραρχίας. Οι επιτυχίες του σε έργα, οι αποτυχίες του στον τρόπο ασκήσεως της εξουσίας 277 Μ Ε Ρ Ο Σ Γ Η β φάση της δικτατορίας ( ) 283 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΩΝΥΜΟ (ΚΟΤΣΩΝΗ) ΣΤΟΝ ΣΕΡΑΦΕΙΜ (ΤΙΚΑ) Η νέα πολιτική κατάσταση. Διεργασίες για την ανάδειξη νέας εκκλησιαστικής ηγεσίας Η συγκρότηση της «Πρεσβυτέρας Ιεραρχίας» 292

4 10 ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Μ. ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ 3. H αντίδραση των αποκλειομένων από την «Πρεσβυτέρα Ιεραρχία» Μητροπολιτών Η εκλογή του μητροπολίτου Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκα) ως νέου Αρχιεπισκόπου Η κατ οικονομίαν αντιμετώπιση των παραπτωμάτων του αρχιεπισκόπου πρώην Αθηνών Ιερωνύμου 304 α) Η αναγνώριση του Ιερωνύμου ως Αρχιεπισκόπου πρώην Αθηνών 305 β) Η κοίμηση του Ιερωνύμου (1988) και η διαθήκη του Η κρίση της κανονικότητος εκλογής των αναδειχθέντων επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου αρχιερέων Η περίπτωση του Φλωρίνης: Η πρώτη και συμβολική αναγνώριση εκλογής του Μητροπολίτου που εναντιώθηκε ανοικτά στον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Η αναγνώριση των 23 εκ των 29 επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου εκλεγέντων αρχιερέων 313 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΙΔΡΥΣΗ ΝΕΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ, Η ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ Η ίδρυση των οκτώ (8) νέων Μητροπόλεων 315 α) Τα νομοκανονικά προβλήματα στον Ν.Δ. 411/ Οι ένδεκα νέοι Μητροπολίτες Η κλιμάκωση των αντιπαραθέσεων 322 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ «12» Ιούνιος 1974: Η αντιπαράθεση στα άκρα Ανάκληση αρχικών αναγνωρίσεων για 20, επικύρωση κανονικότητος για 9 και εκθρόνιση για 10 νέους και 2 παλαιούς Μητροπολίτες Οι καταδικαστικές αποφάσεις για τους «12» Οι διάδοχοι των εκθρονισθέντων Η «αλήθεια δια το Εκκλησιαστικόν Ζήτημα»: Η εκδοχή της Ιεραρχίας Απονομή «ψιλών» τίτλων στους εκθρονισθέντες Μητροπολίτες Προσπάθειες καταλλαγής Η σιωπηρή αναγνώριση των άνευ οριστικής κρίσεως 10 Μητροπολιτών Αποτίμηση και κριτική ερμηνεία της καταδίκης των «12» 346 Μ Ε Ρ Ο Σ Δ Η εκκλησια στη Μεταπολίτευση Ο Κων. Καραμανλής και ο Σεραφείμ (Τίκας) ως θεμελιωτές του εκδημοκρατισμού της θεσμικής Εκκλησίας Ο νέος Καταστατικός Χάρτης 355

5 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ Συνταγματική και νομοθετική προστασία των Πατριαρχικών Πράξεων (1850/1928) Οι πρώτες μεταπολιτευτικές απόπειρες για την επίλυση του εκκλησιαστικού προβλήματος: 363 α) Ενέργειες από πλευράς της Πολιτείας 363 β) Ενέργειες εκ μέρους της Εκκλησίας Το θέμα των «12» στο Οικουμενικό Πατριαρχείο 372 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ 379 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΥΝΟΨΗ 385 SUMMARY 387 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 389 ΑΡΧΕΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ 389 ΠΗΓΕΣ 389 ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ 390 ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 390 ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 391 ΜΕΛΕΤΕΣ 391 ΑΡΘΡΑ 406 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 409 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 411 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ 415 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ 419