ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Transcript

1 ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Εθνικό ίκτυο ήµων Προαγωγής Υγείας Γυναικεία Υγεία :Προλαµβάνοντας τις επτά σοβαρότερες απειλές Οι σοβαρότερες απειλές της γυναικείας υγείας συχνά µπορούν να προληφθούν. Ακολουθούν µερικές συµβουλές που πρέπει να γνωρίζετε για να ζήσετε µια µακρόχρονη και υγιής ζωή. Πολλές από τις ασθένειες που απειλούν τη γυναικεία υγεία είναι δυνατό να προληφθούν, εάν γνωρίζετε πώς να το επιτύχετε. Ρίξτε µια µατιά στη λίστα που ακολουθεί µε τις επτά σοβαρότερες απειλές της γυναικείας υγείας (σύµφωνα µε τα στατιστικά στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσηµάτων και άλλων οργανισµών) και δείτε µε ποιους τρόπους µπορείτε να µειώσετε τον κίνδυνο Νο 1: Καρδιακά νοσήµατα Η καρδιακή νόσος δεν είναι µια «ανδρική» νόσος µόνο- αποτελεί σοβαρή απειλή και για τη γυναικεία υγεία. Προσέξτε την υγεία της καρδιάς σας ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Για παράδειγµα: Μην καπνίζετε. Εάν καπνίζετε ή χρησιµοποιείτε άλλα προϊόντα καπνού, συµβουλευτείτε το γιατρό σας για το πώς θα το διακόψετε. Επίσης, είναι σηµαντικό να αποφύγετε να εκτίθεστε σε παθητικό κάπνισµα. Ακολουθήστε έναν υγιεινό τρόπο διατροφής. Προτιµήστε να καταναλώνετε λαχανικά, φρούτα, τρόφιµα ολικής άλεσης, φυτικές ίνες και καθαρές πηγές πρωτεϊνών, όπως ψάρι. Περιορίστε την κατανάλωση τροφών που περιέχουν κορεσµένα λιπαρά και αλάτι. Ελέγξτε χρόνιες καταστάσεις. Εάν έχετε υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή υπέρταση, ακολουθήστε τις συµβουλές του γιατρού σας. Εάν πάσχετε από διαβήτη, διατηρήστε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα σας υπό έλεγχο. Μάιος 2011 Περιεχόµενα: Γυναικεία Υγεία: Προλαµβάνοντας τις επτά σοβαρότερες απειλές Τι είναι η Ανορεξία; Νέα ζωή; Νέα Μέτρα! Εγκυµοσύνη και εµβόλιο της Γρίπης(Εποχικής & Α/Η1Ν1) Υπογονιµότητα και Ψυχική Υγεία στις Γυναίκες Γυναίκα και καρδιαγγειακά νοσήµατα Πρόσληψη βάρους στην Εµµηνόπαυση Κατάθλιψη: πώς να µη γίνει η θλίψη κατά µας Νέα από την Ελλάδα και την Ευρώπη Συντακτική οµάδα: Σχορετσανίτη Ηρώ, Ψυχολόγος, Msc Προαγωγής και Αγωγής Υγείας Βλαστού Σιµολένα, Ψυχολόγος, µεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ Προαγωγής και Αγωγής Υγείας ούραλη Μαρία, Ψυχολόγος Υγείας, µεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ Προαγωγής και Αγωγής Υγείας Καραµπίνου Κυριακή, Ψυχολόγος,µεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ Προαγωγής και Αγωγής Υγείας Λυµπέρη Ισµήνη, Κοινωνιολόγος,µεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ Προαγωγής και Αγωγής Υγείας Στεφανάκου Άννα, Ψυχολόγος, µεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ Προαγωγής και Αγωγής Υγείας Τουφίδου Αντωνία, Μαία, µεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ Προαγωγής και Αγωγής Υγείας 1

2 Εντάξτε τη φυσική άσκηση στην καθηµερινότητά σας. Επιλέξτε σπορ ή άλλες δραστηριότητες που σας αρέσουν, από βάδισµα µέχρι χορό. ιατηρήστε ένα φυσιολογικό βάρος. Τα παραπανίσια κιλά αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιακή νόσο. Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ. Εάν επιθυµείτε να καταναλώνετε αλκοόλ, κάντε το µε µέτρο. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ µπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. Ελέγξτε το στρες. Εάν νιώθετε συνεχώς υπό πίεση, είναι πιθανό να επηρεαστεί ο τρόπος ζωής σας. Κάντε βήµατα ώστε να µειώσετε το στρες ή µάθετε να το αντιµετωπίζετε µε υγιείς τρόπους. Νο 2 : Καρκίνος Κάποιοι τύποι καρκίνου αφορούν ιδιαίτερα τις γυναίκες, όπως είναι ο καρκίνος του µαστού, του πνεύµονα, του δέρµατος και του παχέος εντέρου. Για να µειώσετε τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες. Μην καπνίζετε. Η χρήση οποιασδήποτε µορφής καπνού αυξάνει τον κίνδυνο για εµφάνιση καρκίνου. Το ίδιο ισχύει και για την έκθεση στο παθητικό κάπνισµα. ιατηρήστε ένα φυσιολογικό βάρος. Χάνοντας τα παραπανίσια κιλά-και αποφεύγοντας την επαναπρόσληψή τους- µπορεί να µειωθεί ο κίνδυνος για την εµφάνιση κάποιων τύπων καρκίνου. Ασκηθείτε. Η φυσική δραστηριότητα, εκτός του ότι θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε το βάρος σας, µπορεί να µειώσει τον κίνδυνο εµφάνισης κάποιων µορφών καρκίνου. Καταναλώστε πολλά φρούτα και λαχανικά. Οι υγιεινές επιλογές στο µανάβικο ή κατά τη διάρκεια του γεύµατος µπορεί να µην εγγυώνται την πρόληψη του καρκίνου, ωστόσο µπορούν να µειώσουν τον κίνδυνο. Προστατευθείτε από τον ήλιο. Όταν εκτίθεστε στην ηλιακή ακτινοβολία, καλυφθείτε και χρησιµοποιείστε επαρκή ποσότητα αντηλιακού. Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ. Εάν επιθυµείτε να καταναλώνετε αλκοόλ, κάντε το µε µέτρο. Ο κίνδυνος εµφάνισης κάποιων µορφών καρκίνου-συµπεριλαµβανοµένου του καρκίνου του µαστού, του ορθού, του πνεύµονα, των νεφρών και του ήπατοςαυξάνεται αναλόγως µε την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνετε και του χρόνου της συστηµατικής κατανάλωσης αλκοόλ. Θηλάστε, εάν µπορείτε. Ο θηλασµός µπορεί να µειώσει τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Να εξετάζεστε τακτικά. Συµβουλευθείτε το γιατρό σας για τη συχνότητα της µαστογραφίας και για άλλες µεθόδους προσυµπτωµατικού ελέγχου Νο 3 : Εγκεφαλικά επεισόδια εν είναι δυνατό να ελέγξετε ορισµένους παράγοντες κινδύνου, όπως το οικογενειακό ιστορικό, η ηλικία και η φυλή. Αλλά µπορείτε να ελέγξετε άλλους παράγοντες που εµπλέκονται. Για παράδειγµα: Ελέγξτε χρόνιες καταστάσεις. Εάν έχετε υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή υπέρταση, ακολουθήστε τις συµβουλές του γιατρού σας. Εάν πάσχετε από διαβήτη, διατηρήστε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα σας υπό έλεγχο. Μην καπνίζετε. Εάν καπνίζετε ή χρησιµοποιείτε άλλα προϊόντα καπνού, συµβουλευτείτε το γιατρό σας για το πώς θα το διακόψετε. Ακολουθείστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Ακολουθείστε µια υγιεινή διατροφή, περιορίζοντας την κατανάλωση τροφών µε κορεσµένα λίπη και χοληστερόλη. Εντάξτε τη φυσική δραστηριότητα στην καθηµερινότητά σας. Εάν είστε υπέρβαρη, χάστε τα παραπανίσια κιλά. Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ. Εάν επιθυµείτε να καταναλώνετε αλκοόλ, κάντε το µε µέτρο-για τις γυναίκες, όχι παραπάνω από ένα ποτό την ηµέρα. Νο 4: Χρόνιες ασθένειες του κατώτερου αναπνευστικού Οι χρόνιες ασθένειες των πνευµόνωνσυµπεριλαµβανοµένων της βρογχίτιδας και του εµφυσήµατος- πλήττουν εξίσου τις γυναίκες. Για να προστατεύσετε την υγεία του αναπνευστικού σας: Μην καπνίζετε. Εάν καπνίζετε, συµβουλευτείτε το γιατρό σας για το πώς θα το διακόψετε. Επίσης, αποφύγετε να εκτίθεστε σε παθητικό κάπνισµα. Μείνετε µακριά από ρυπαντικές ουσίες. Περιορίστε την έκθεση σε χηµικά και στην ατµοσφαιρική ρύπανση. 2

3 Προλάβετε τις αναπνευστικές λοιµώξεις. Να πλένετε συχνά τα χέρια σας και να εµβολιάζεστε κάθε χρόνο κατά της γρίπης. Συµβουλευθείτε το γιατρό σας για το εάν χρειάζεστε να εµβολιαστείτε και για την πνευµονία. Νο 5: Νόσος του Αλτσχάιµερ εν υπάρχουν αποδεδειγµένοι τρόποι πρόληψης του Αλτσχάιµερ, αλλά µπορείτε να κάνετε τα παρακάτω: Ελέγξτε χρόνιες καταστάσεις. Καταστάσεις όπως η υπέρταση, η υψηλή χοληστερόλη, τα καρδιακά νοσήµατα, τα εγκεφαλικά επεισόδια και ο διαβήτης µπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για εµφάνιση του Αλτσχάιµερ. Μην καπνίζετε. Ορισµένες µελέτες υποστηρίζουν ότι υπάρχει σύνδεση µεταξύ καπνίσµατος και Αλτσχάιµερ. Εντάξτε τη φυσική δραστηριότητα στην καθηµερινότητά σας. Οποιαδήποτε δραστηριότητα µετράει. ιατηρήστε την κοινωνική και πνευµατική σας φόρµα. Παραµείνετε κοινωνικά δραστήριες. Ασκηθείτε πνευµατικά. Μάθετε καινούρια πράγµατα. Νο 6: Ατυχήµατα Τα τροχαία ατυχήµατα είναι η κύρια αιτία των θανατηφόρων ατυχηµάτων µε θύµατα γυναίκες. Για να παραµείνετε ασφαλείς στο δρόµο, χρησιµοποιήστε την κοινή λογική. Φοράτε πάντα τη ζώνη ασφαλείας. Τηρείτε το όριο ταχύτητας. Μην οδηγείτε υπό την επίδραση αλκοόλ ή άλλων ουσιών και µην οδηγείτε όταν αισθάνεστε νύστα. Νο 7: ιαβήτης τύπου 2 Ο διαβήτης τύπου 2, ο πιο συχνός τύπος διαβήτη, επηρεάζει τον τρόπο που ο οργανισµός σας µεταβολίζει τη γλυκόζη. Ο διαβήτης που δεν ελέγχεται σωστά µπορεί να προκαλέσει καρδιακά προβλήµατα, προβλήµατα όρασης, νευρικές βλάβες και άλλες περιπλοκές. Για να προλάβετε τον διαβήτη τύπου 2, σκεφθείτε σοβαρά τον τρόπο ζωής σας. Ακολουθήστε ένα πρόγραµµα υγιεινής διατροφής και φυσικής άσκησης. Εάν είστε υπέρβαρη, χάστε τα περιττά κιλά. Είναι σηµαντικό να κατανοήσετε τους συνηθέστερους κινδύνους για τη γυναικεία υγεία, αλλά µην νιώσετε φόβο. Αντιθέτως, κάντε ό,τι µπορείτε για να ακολουθήσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής-να τρέφεστε υγιεινά, να παραµείνετε σωµατικά δραστήριες, να κόψετε το κάπνισµα και να εξετάζεστε τακτικά. Απλά προληπτικά µέτρα µπορούν να µειώσουν σηµαντικά τους κινδύνους. Για περισσότερη πληροφόρηση: Άννα Στεφανάκου, Ψυχολόγος Τι είναι η Ανορεξία; Πολύς λόγος γίνεται στις µέρες µας για την ανορεξία ή νευρική ανορεξία. Ακούµε πολύ συχνά ότι η ανορεξία είναι µια ασθένεια του σύγχρονου πολιτισµού, ότι συνήθως νοσούν γυναίκες και ότι πολλά µοντέλα πάσχουν από αυτή. Είναι γεγονός, ότι τα Μ.Μ.Ε. προβάλουν ως πρότυπο το αδύνατο σώµα. Οι έφηβοι που είναι η πιο ευάλωτη οµάδα, όσον αφορά την µίµηση προτύπων, είναι ο πιο επιρρεπής πληθυσµός καθώς η ανορεξία, εµφανίζεται κυρίως σε νεαρά άτοµα. Τελικά τι είναι η ανορεξία; Ποιος έχει ανορεξία; Έχουν µόνο οι γυναίκες ανορεξία; Όταν δεν έχω όρεξη για φαγητό, έχω ανορεξία; Πώς µπορώ να καταλάβω ότι έχω εγώ ανορεξία η κάποιο κοντινό µου πρόσωπο; Η ψυχογενής ανορεξία, όπως είναι ο επιστηµονικός της όρος, είναι µία διατροφική διαταραχή κατά την οποία, το άτοµο αρνείται την πρόσληψη τροφής µέχρι σε σηµείο λιµοκτονίας. Η νόσος αυτή εµφανίζεται κυρίως σε γυναίκες αλλά είναι δυνατό να εµφανιστεί και σε άνδρες. Οι παράγοντες που ευθύνονται για την ανορεξία είναι κυρίως, κοινωνικοί και ψυχολογικοί. Κοινωνικά γνωρίζουµε ότι το πρότυπο του όµορφου, είναι το αδύνατο σώµα. Οι έφηβοι, που είναι µια οµάδα πολύ ευαίσθητη όσον αφορά την εικόνα που δείχνουν στον κοινωνικό τους περίγυρο, τους ενδιαφέρει να είναι κοινωνικά αποδεκτοί, να µη ξεφεύγουν από τον µέσο όρο, και να είναι αρεστοί στους συνοµηλίκους τους. Όσον αφορά, το ψυχολογικό υπόβαθρο, είναι ιδιαίτερα σηµαντικό στην διαταραχή αυτή. Συνήθως το άτοµο που υποφέρει από νευρική ανορεξία δεν έχει αντικειµενική εικόνα του εαυτού του. Μπορεί να πιστεύει ότι έχει πάρα 3

4 πολύ λίπος και να ξεκινήσει τον περιορισµό σε αυτά που τρώει. Πιστεύει ότι η ζωή θα είναι καλύτερη αν χάσει βάρος. Οι περισσότεροι από εµάς το αισθάνονται αυτό κάποια στιγµή. Μπορεί όµως η συµπεριφορά αυτή να βγει εκτός ελέγχου. Εάν σας βασανίζει κάθε θερµίδα που λαµβάνετε, ένα κιλό που µπορεί να πάρετε είναι πιθανό να καταστρέψει την ηµέρα σας και τον περισσότερο καιρό δεν νιώθετε χαρούµενοι µε την ζωή σας, πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας. Ζητήστε άµεσα βοήθεια. Ο όρος ανορεξία είναι παραπλανητικός γιατί η λέξη σαν έννοια σηµαίνει έλλειψη όρεξης. Στην πραγµατικότητα όµως, τα άτοµα που πάσχουν από νευρική ανορεξία, έχουν όρεξη, πεινάνε, αλλά δεν θέλουν να φάνε. Έχουν τύψεις κάθε φορά που τρώνε και υπεραπασχολούν την σκέψη τους µε το θέµα του φαγητού. Συνηθίζουν να καταναλώνουν µεγάλες ποσότητες φαγητού, κυρίως την νύχτα, και συνήθως αυτή τους η συµπεριφορά συνοδεύεται από την χρήση καθαρτικών υπακτικών ή διουρητικών φαρµάκων. Η νευρική ανορεξία είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβληµα, το οποίο απειλεί άµεσα τη ζωή του ατόµου και χρειάζεται άµεση αντιµετώπιση. Είναι σηµαντικό να γνωρίζουµε κάποιες συµπεριφορές αλλά και αλλαγές στην εµφάνιση που θα έπρεπε να µας ανησυχήσουν ώστε αρχικά να αναγνωρίσουµε ένα άτοµο που πάσχει από νευρική ανορεξία και να το παρακινήσουµε, να ζητήσει βοήθεια. Το άτοµο που πάσχει από ανορεξία, µπορεί να γίνει ευερέθιστο, να αναστατώνεται εύκολα και να παρουσιάζει δυσκολία στο να αλληλεπιδρά µε τους άλλους γεγονός που µπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε κοινωνική απόσυρση. Συνήθως παρουσιάζει προβλήµατα στον ύπνο γεγονός που µπορεί να οδηγήσει σε κόπωση κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Η προσοχή και η συγκέντρωση µπορεί να µειωθεί. Τα περισσότερα άτοµα µε ανορεξία έχουν εµµονή µε τα τρόφιµα και σκέφτονται το φαγητό συνεχώς. Παρουσιάζουν διατροφικές τελετουργίες όπως το να κόβουν τα τρόφιµά τους σε µικροσκοπικά κοµµάτια. Γενικά, τα άτοµα µε ανορεξία είναι πρόθυµα να αγωνιστούν για την τελειότητα. Συνήθως τα πάνε καλά στο σχολείο και µπορεί να έχουν υπερβολικό φόρτο εργασίας µε ποικιλία δραστηριοτήτων και συχνά έχουν υψηλές επιδόσεις σε πολλούς τοµείς. Τα συµπτώµατα της ανορεξίας στις γυναίκες, τείνουν συχνότερα να περιλαµβάνουν µια γενική δυσαρέσκεια µε το σώµα τους και, ενδεχοµένως, ισχυρή επιθυµία να είναι λεπτές. Συχνά εκδηλώνουν µια εµµονή µε την άσκηση στην προσπάθειά τους να χάσουν βάρος. ιαταραχές στην έµµηνο κύκλο είναι συχνές, και δευτεροπαθή αµηνόρροια (απουσία εµµήνου ρύσης) επηρεάζει περίπου το 90% των εφήβων κοριτσιών µε ανορεξία. Η έµµηνος ρύση, κατά κανόνα, επιστρέφει µε την αύξηση του σωµατικού βάρους και την επιτυχή θεραπεία. Τα σηµάδια της ανορεξίας σε παιδιά και εφήβους, µπορεί να περιλαµβάνουν την επιβράδυνση της φυσικής αύξησης του ύψους ή την ανάπτυξη άλλων λειτουργιών του σώµατος. Αν και δεν είναι απειλητική για τη ζωή, µια ασυνήθιστα χαµηλή καρδιακή συχνότητα (βραδυκαρδία) και ασυνήθιστα χαµηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση) είναι συχνές και συνήθως συνδέονται µε την ανορεξία. Μεγαλύτερης σηµασίας είναι οι διαταραχές στον καρδιακό ρυθµό (αρρυθµία). Οι γαστρεντερικές επιπλοκές, επίσης, συνδέονται µε την ανορεξία. υσκοιλιότητα και ο κοιλιακός πόνος είναι τα πιο συχνά συµπτώµατα. Ο ρυθµός µε τον οποίο τα τρόφιµα απορροφούνται από το σώµα, επιβραδύνεται. Ο λιµός και η κατάχρηση των καθαρτικών µπορεί να διαταράξει σοβαρά τις κανονικές λειτουργίες του σώµατος που εµπλέκονται στη διαδικασία της πέψης. Σωµατικά συµπτώµατα, εκτός από την προφανή απώλεια βάρους, µπορεί να προκαλέσει ξηρό δέρµα που παίρνει µια κίτρινη χροιά. Εµφανίζονται τρίχες στο πρόσωπο, την πλάτη, τα χέρια και τα πόδια. Παρά αυτή τη νέα αύξηση τρίχας, η απώλεια των µαλλιών στο κεφάλι, δεν είναι ασυνήθιστη. Οι συχνοί έµετοι µπορεί να διαβρώσουν το σµάλτο των δοντιών και τελικά να οδηγήσει σε απώλεια των δοντιών. 4

5 Αν αναρωτιέστε µήπως έχετε ανορεξία, απαντήστε στο παρακάτω τεστ. Μήπως Έχω Ανορεξία ; Είµαι πολύ αυστηρός στην κριτική που κάνω στον εαυτό µου για το σώµα µου. Ναι Όχι Όσο βάρος και να χάσω αισθάνοµαι παχύς/ παχιά. Ναι Όχι Τρώω πάρα πολύ και κρυφά, µεγάλες ποσότητες φαγητού. Ναι Όχι Αυτό το κάνω τουλάχιστον 2 φορές την εβδοµάδα. Ναι Όχι Χρησιµοποιώ συχνά υπακτικά, διουρητικά, υποκλυσµούς ή εντατική άσκηση από τύψεις µετά από υπερβολικό φαγητό. Ναι Όχι Τον περισσότερο καιρό δεν έχω καλή διάθεση. Ναι Όχι Αισθάνοµαι ένοχα όταν τρώω ορισµένα τρόφιµα. Ναι Όχι Ζητήστε Βοήθεια Στην: Μονάδα Εφηβικής Υγείας, Β Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Νοσοκοµείο Παίδων «Π & Α Κυριακού» Για περισσότερες πληροφορίες BBC Health, Emotional Health. (ανακτήθηκε στις 26/3/2011) ental_health/ MedicineNet.com (ανακτήθηκε στις 3/4/2011) ge4.htm#tocg Μαρία ούραλη, Ψυχολόγος Υγείας Νέα ζωή; Νέα µέτρα! Είναι γεγονός πως η γυναίκα στην περίοδο της εγκυµοσύνης χρειάζεται να σκέφτεται δύο φορές! Εύθραυστη θα την χαρακτήριζε κάποιος ίσως ευαίσθητη το µόνο σίγουρο είναι ότι υπάρχουν βήµατα υγείας που µπορούν να την οδηγήσουν σε µια ασφαλή, δυνατή και πάνω από όλα ασφαλή εγκυµοσύνη αλλά και στη γέννηση ενός υγιούς παιδιού. Τελικά τι σηµαίνει πρόληψη στην εγκυµοσύνη; εν πηγαίνω σε εκδηλώσεις, όταν ξέρω ότι θα µπορούσα να µπω στον πειρασµό να καταναλώσω παχυντικές τροφές που θα προσφέρονται εκεί. Ναι Όχι Συχνά, µετράω θερµίδες και / ή λίπος και γραµµάρια και ανησυχώ για το τι θα φάω. Ναι Όχι Προσπαθώ να µην τρώω πολύ για κάποιο διάστηµα, και στη συνέχεια να τρώω ανεξέλεγκτα και αισθάνοµαι άσχηµα γι αυτό. Ναι Όχι Αν έχετε περισσότερες από 3 απαντήσεις θετικές, µιλήστε µε κάποιον που εµπιστεύεσαι και δείτε τον γιατρό σας. Μην χάνετε χρόνο. Όσο πιο σύντοµα ξεκινήσετε και λάβετε την κατάλληλη βοήθεια, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητές σας να κερδίσετε την µάχη µε την ανορεξία. Αρχίζοντας από τη διατροφή µιας εγκύου χρειάζεται να τονιστεί πόσο σηµαντική είναι η µεσογειακή δίαιτα. Είναι καλό να αποφεύγονται οι υπερβολές και να προτιµώνται συγκεκριµένα προϊόντα όπως τρόφιµα φυτικής προέλευσης, φρούτα, λαχανικά, προϊόντα αδρά σε επεξεργασµένους υδατάνθρακες, ξηρούς καρπούς, σπορέλαιο. Επίσης, συστήνεται να 5

6 αποφεύγονται κρέατα όπως το συκώτι που είναι υψηλά σε βιταµίνη Α, ωµά θαλασσινά, µισοψηµµένα κρέατα, πουλερικά, αυγά, φρέσκα τυριά και γαλακτοκοµικά χωρίς καλή παστερίωση. Από την άλλη πλευρά είναι καλό να προτιµώνται βιταµίνες και µέταλλα που µπορούν αν βρεθούν σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, βιταµίνη D για την πρόληψη της ραχίτιδας στο νεογέννητο και ασβέστιο και σίδηρο για τη διατήρηση καλής υγείας οστών και δοντιών. Ιδιαίτερη προσοχή θέλει στην αύξηση του βάρους ώστε να διατηρείται ισορροπία αλλά και να αποφευχθεί η παχυσαρκία που µπορεί να οδηγήσει σε σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση. Ευεργετική για τη υγεία της εγκύου είναι η φυσική άσκηση. Η συµµετοχή σε έντονη δραστηριότητα όπως τρέξιµο βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική λειτουργία ενώ ταυτόχρονα µειώνει τις πιθανότητες για διαβήτη κυήσεως. Επιπλέον, µε τη φυσική άσκηση εµποδίζεται η αύξηση σωµατικού βάρους και επιταχύνεται η µεταγεννητική ανάρρωση. Φυσικά χρειάζεται η άσκηση να γίνεται µε ασφάλεια Τέλος, ο παράγοντας «ψυχολογία» είναι πολύ σηµαντικός στις εγκυµονούσες γυναίκες. Η κατάθλιψη και άγχος είναι από τις συχνές εκδηλώσεις µιας και αποτελούν βιοχηµικές συνθήκες, και έτσι δε γίνεται να αποφευχθούν εντελώς αν υπάρχει κάποια προδιάθεση σε αυτά. Η φροντίδα και η προσοχή στη συναισθηµατική κατάσταση του εαυτού µπορεί να απαλύνει τα συµπτώµατα και να διατηρήσει το ηθικό της εγκύου σε αρκετά καλά επίπεδα. Μια πρώτη συνταγή όσον αφορά την πρόληψη είναι η ιεραρχία όσων αφορούν τις εγκύους και αυτά που ασχολούνται. Η παρόρµηση να διεκπεραιωθούν όσες περισσότερες υποχρεώσεις πριν έρθει το µωρό βάζουν τη γυναίκα σε µια θέση αγχωτική και χωρίς χρόνο για τον ίδιο της τον εαυτό. Η καλή σχέση µε το σύντροφό και ο χρόνος µαζί του ενισχύει το αυτοσυναίσθηµα της εγκύου και ησυχάζει τυχόν αµφιβολίες για το παιδί που θα έρθει στον κόσµο. Η καλή επικοινωνία µε τους σηµαντικούς άλλους των φόβων και των ανησυχιών σας είναι αρκετά σηµαντική. Η συνεργασία µε ειδικούς και υπηρεσίες για τη διαχείριση του άγχους ή των έντονων αντιδράσεων που µπορεί να συµβούν λόγω ορµονών βοηθάει πολύ την αίσθηση της αποτελεσµατικότητας της έγκυου. Τελικά ο ύπνος παίζει και αυτός µεγάλο ρόλο στην εγκυµοσύνη. Για περισσότερες πληροφορίες: Βλαστού Σιµολένα, Ψυχολόγος Εγκυµοσύνη και εµβόλιο της Γρίπης (Εποχικής & Α/ Η1Ν1) Η γρίπη είναι πιο πιθανό να προκαλέσει σοβαρή νοσηρότητα στις έγκυες γυναίκες (ανεξάρτητα του επιπέδου υγείας τους) από ότι στις γυναίκες που δεν είναι σε κατάσταση εγκυµοσύνης. Οι αλλαγές στο ανοσοποιητικό,αναπνευστικό και καρδιαγγειακό σύστηµα που συµβαίνουν στην διάρκεια της εγκυµοσύνης, καθιστούν την έγκυο πιο ευάλωτη σε προσβολή από παθογόνους µικροοργανισµούς όπως οι ιοί της γρίπης, και σε περίπτωση λοίµωξης έχουν 10 φορές µεγαλύτερη πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκοµείο, σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, από ότι στον γενικό πληθυσµό, και ακόµη και θανάτων. Οι έγκυες γυναίκες έχουν επίσης, µεγαλύτερη πιθανότητα σοβαρών προβληµάτων σε περίπτωση προσβολής και επιπλοκών από την γρίπη, για το αγέννητο µωρό τους, περιλαµβάνοντας πρόωρο τοκετό. Τα εµβόλια για την γρίπη θα προστατεύσουν τόσο την έγκυο, το έµβρυο, αλλά και το νεογνό µετά τον τοκετό (µέχρι τον 6 ο µήνα). Το εµβόλιο για την γρίπη (εποχική & για γρίπη 6

7 Α/Η1Ν1 ) που απευθύνεται µόνο στις εγκύους, είναι το αδρανοποιηµένο ενέσιµο εµβόλιο, και αφορά όλη την περίοδο της κύησης, ανεξάρτητα σε ποιο τρίµηνο βρίσκεται η έγκυος. Απαραίτητες πληροφορίες που αφορούν την έγκυο γυναίκα και την προστασία της από την γρίπη είναι οι εξής : Η περίοδος της εγκυµοσύνης, όπως και η περίοδος της λοχείας, έως και 2 εβδοµάδες µετά τον τοκετό(ακόµη και µετά από αποβολή)ενέχουν υψηλό κίνδυνο για την προσβολή από την γρίπη και των επιπλοκών της. Ο εµβολισµός είναι απαραίτητος, γιατί είναι ο καλύτερος τρόπος προστασίας από την γρίπη (εποχική & για γρίπη Α/Η1Ν1 ). Όταν κάποιος εµβολιαστεί, ο οργανισµός του ξεκινά να παράγει αντισώµατα, τα οποία τον βοηθούν να προστατευτεί όταν έρθει σε επαφή µε τους ιούς της γρίπης. Η παραγωγή αντισωµάτων ολοκληρώνεται δυο εβδοµάδες µετά τον εµβολισµό. Στην έγκυο, τα αντισώµατα αυτά περνούν και στο αγέννητο µωρό της, και µπορούν να το προστατέψουν µέχρι την ηλικία των 6 µηνών µετά την γέννηση, καθώς, δεν ενδείκνυται ο εµβολιασµός για την γρίπη για τις ηλικίες κάτω των 6 µηνών στα βρέφη, λόγω ανωριµότητας του ανοσοποιητικού τους συστήµατος. Επίσης, αν η µητέρα θηλάζει, τα αντισώµατα θα περάσουν στο νεογνό µέσα από το µητρικό γάλα. Τα εµβόλια που αφορούν τις έγκυες για την προστασία από την γρίπη είναι το εποχικό εµβόλιο της γρίπης και της γρίπης Α/ΗΙΝΙ. Κάθε ένα αφορά διαφορετικούς τύπους ιών, ο εµβολιασµός µε το ένα από αυτά, δεν παρέχει προστασία και για την άλλη γρίπη. Ο εµβολισµός στην έγκυο µπορεί να γίνει ταυτόχρονα (εποχική & για γρίπη Α/Η1Ν1 ) την ίδια ηµέρα, αλλά σε διαφορετικές τοποθεσίες( π.χ. στο δεξί χέρι το ένα και στο αριστερό χέρι το άλλο). Εξαίρεση αποτελεί η λεχωίδα, στην οποία, ο εµβολιασµός πρέπει να απέχει 4 εβδοµάδες ο ένας από τον άλλο. Επίσης, η λεχωίδα µπορεί να λάβει και την άλλη µορφή εµβολίου, το ενεργοποιηµένο, ακόµη και αν θηλάζει. Απαραίτητα, πριν τον εµβολιασµό, θα πρέπει να αναφέρεται από τις εγκύους - λεχωίδες, αν έχουν σοβαρή αλλεργία στο αυγό, ή προηγούµενη αλλεργική αντίδραση από εµβόλιο γρίπης στο παρελθόν. Σε αυτήν την περίπτωση σοβαρά απειλούµενης για την υγεία περίπτωση αλλεργίας στο αυγό, ο εµβολιασµός αντενδείκνυται,ακόµη και στις εγκύους. Οι πιθανές ανεπιθύµητες ενέργειες που µπορεί να παρουσιαστούν µετά τον εµβολιασµό, αφορούν και τους δύο τύπους εµβολίων, είναι ήπιες και συνήθως είναι τοπικές αντιδράσεις όπως: ερυθρότητα, διόγκωση, πόνος, µελανιά (εκχύµωση), σκληρότητα (σκλήρυνση) γύρω από το σηµείο χορήγησης, που συνήθως υποχωρούν σε 1-2 ηµέρες και πιο σπάνια, κεφαλαλγία, εφίδρωση, µυαλγίες, αρθραλγίες, πυρετός, γενικό αίσθηµα αδιαθεσίας(αίσθηµα κακουχίας ), ρίγος, κόπωση. Η ασφάλεια του εµβολίου: το εποχικό εµβόλιο για την γρίπη έχει γίνει σε εκατοµµύρια έγκυες γυναίκες εδώ και πολλά χρόνια. εν έχει δείξει να προκαλεί βλάβη στις εγκύους, ούτε και στα µωρά τους. Το εµβόλιο για την γρίπη Α είναι κατασκευασµένο µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Έρευνες που διεξήχθησαν σε υγιής εγκύους που εµβολιάστηκαν µε το εµβόλιο για γρίπη Α δεν αναφέρουν µη αναµενόµενα αποτελέσµατα ή ασυνήθιστες ενέργειες. Τα οφέλη του εµβολίου υπερτερούν κατά πολύ των κινδύνων από την νόσηση, καθώς το 7% µε 10% των περιστατικών που νοσηλεύθηκαν ήταν έγκυες δευτέρου και τρίτου τριµήνου. Έρευνες εξακολουθούν να διεξάγονται για την ανοσοποίηση σε έγκυες γυναίκες. Πρόληψη Η προφύλαξη των εγκύων και λεχωίδων, πρέπει να λαµβάνουν τα προστατευτικά µέτρα του γενικού πληθυσµού µε µεγαλύτερη επιµέλεια, όπως: 1. Συχνό πλύσιµο των χεριών µε σαπούνι και νερό ή όταν αυτό δεν είναι δυνατό αλκοολούχο αντισηπτικό 7

8 διάλυµα. Το ίδιο ισχύει και για την οικογένεια τους. 2. Κάλυψη του στόµατος µε µαντήλι ή το µανίκι σε βήχα ή πτέρνισµα. Ενθαρρύνουµε και τους γύρω µας να κάνουν το ίδιο. 3. Αποφύγετε να αγγίζετε τα µάτια, την µύτη και το στόµα.τα µικρόβια µεταδίδονται µε αυτό τον τρόπο. 4. Αποφυγή συγχρωτισµού σε κλειστούς χώρους. Σε αυτήν την περίπτωση, αν είναι απαραίτητο, χρήση απλής χειρουργικής µάσκας. 5. Αυστηρή τήρηση ωραρίου επισκεπτηρίου και περιορισµός επισκέψεων µόνο σε άτοµα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος. Αναγραφή των ωραρίων επισκεπτηρίων στις θύρες των θαλάµων. 6. Αποµάκρυνση των νεογνών τις ώρες επισκεπτηρίου των λεχωίδων. 7. Επαρκής αερισµός των θαλάµων. 8. Αποφυγή επαφής µε νοσούντες από την γρίπη. Σε περίπτωση αναπόφευκτης επαφής, χρήση απλής χειρουργικής µάσκας τόσο από τον ασθενή, όσο και από την έγκυο ή λεχωίδα. Επισηµαίνεται ότι η χειρουργική µάσκα πρέπει να αλλάζει µόλις υγρανθεί (περίπου λεπτά). Προετοιµασία Γνώση των σηµείων και συµπτωµάτων γρίπης:τόσο η εποχική όσο και η γρίπη Α/Η1Ν1 έχουν κοινά συµπτώµατα όπως: πυρετός βήχας - επώδυνος λαιµός - πονοκέφαλος-σωµατική κόπωση-συνάχι ή βουλωµένη µύτη. Μερικά άτοµα µπορεί να παρουσιάσουν εµετό ή διάρροια. Κάποιοι µπορεί να παρουσιάσουν µερικά, όχι όλα αυτά τα συµπτώµατα και να έχουν την γρίπη. Επίσης, κάποιοι µπορεί να παρουσιάσουν συµπτώµατα από το αναπνευστικό σύστηµα, χωρίς να έχουν πυρετό. Είναι σκόπιµο σε κάθε περίπτωση έστω και ήπιων συµπτωµάτων από το αναπνευστικό (όπως ανωτέρω ) η έγκυος να απευθύνεται στον ιατρό της, ενώ σε περίπτωση βαρέων συµπτωµάτων, όπως: ύσπνοια κατά τις φυσικές δραστηριότητες ή σε ηρεµία υσκολία στην αναπνοή Κυάνωση Αιµατηρά ή πυώδη ή άλλου χρώµατος πτύελα Θωρακικό άλγος ιαταραχή του επιπέδου συνείδησης Υψηλό πυρετό πέρα των 3 ηµερών ( 38,5 ο C) Πτώση της αρτηριακής πίεσης να απευθύνεται στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών του πλησιέστερου γενικού νοσοκοµείου για αξιολόγηση και εισαγωγή. Αντιική Προστασία Χηµειοπροφύλαξη Τα αντί-ιικά φάρµακα για την γρίπη Α/Η1Ν1 (οσελταµιβίρη ή ζαναµιβίρη) είναι ασφαλή για την εγκυµοσύνη-λοχεία και γαλουχία. Σε περίπτωση στενής επαφής µε άτοµα µε ισχυρή υποψία ή επιβεβαιωµένη λοίµωξη από τον ιό Α/Η1Ν1,συνίσταται χηµειοπροφύλαξη µε τα παραπάνω σκευάσµατα. Επίσης, σε κάθε λοίµωξη του αναπνευστικού µέχρι να προσδιοριστεί αν πρόκειται για γρίπη η χηµειοπροφύλαξη πρέπει να χορηγείται ασχέτως της βαρύτητας του κλινικού συνδρόµου. Σε κάθε περίπτωση η έγκυος πρέπει να έρθει σε επικοινωνία µε τον ιατρό της ή τις υπηρεσίες υγείας. Θηλασµός Το µητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή του νεογνού. Τα νεογνά που θηλάζουν αρρωσταίνουν λιγότερα συχνά από λοιµώξεις όπως η γρίπη και λιγότερο σοβαρά από τα νεογνά που δεν θηλάζουν. Ο θηλασµός συνεχίζεται ακόµη και όταν η µητέρα είναι µε γρίπη και λαµβάνει αντι-ιική αγωγή, αλλά χρειάζονται επιπλέον µέτρα προστασίας του νεογνού. Σε περίπτωση υποψίας έκθεσης ή λοίµωξης της µητέρας µε γρίπη, αν πρόκειται για υγιή τελειόµηνα νεογνά, ακολουθούνται ορισµένα µέτρα προφύλαξης τόσο µέσα στο µαιευτήριο, όσο και στο σπίτι, ενθαρρύνοντας πάντα την µητέρα που επιθυµεί να θηλάσει. Αυτά περιλαµβάνουν, αν κριθεί απαραίτητο,αρχικά αποµάκρυνση του νεογνού από στενή επαφή µε την µητέρα που νοσεί, και σίτισης του µε το µητρικό γάλα που εξάγεται µε θήλαστρο από έναν υγιή ενήλικα ή επαγγελµατία υγείας. Αντίθετα µε τα άλλα σωµατικά υγρά, το µητρικό γάλα δεν θεωρείται µολυσµατικό σωµατικό υγρό όταν η µητέρα νοσεί, που να 8

9 απαιτεί µέτρα προστασίας σε οποιοσδήποτε επαφή µε αυτό. Όταν επιτραπεί η στενή επαφή της µητέρας µε το νεογνό (όπως απευθείας θηλασµός), µέτρα προστασίας πριν την επαφή µε το νεογνό είναι : Καλό πλύσιµο των χεριών µε νερό και σαπούνι Χρήση µάσκας Τήρηση συµπεριφοράς που αφορά προστασία από βήχα, πτέρνισµα. Τα µέτρα προστασίας ακολουθούνται για 7 ηµέρες από την έναρξη των συµπτωµάτων ή 24 ώρες µετά το πέρας τους. Οι µητέρες σε αυτό το διάστηµα αποφεύγουν την επίσκεψη των θαλάµων νεογέννητων. Επίσης, η µητέρα παρακολουθεί το νεογνό για σηµεία και συµπτώµατα γρίπης όπως : βήχας, αναπνευστική δυσχέρεια, κυάνωση, άπνοια, υποτονικότητα-λήθαργος, άρνηση θηλασµού ή λήψης υγρών. Στην περίπτωση αυτή το νεογνό πρέπει να µεταφέρεται αµέσως στο νεογνικό τµήµα παιδιατρικής κλινικής. προβλήµατα και από τις δύο πλευρές ή σε άγνωστα αίτια. Ένα ζευγάρι θεωρείται υπογόνιµο όταν η γυναίκα δεν έχει καταφέρει να µείνει έγκυος µετά από ένα χρόνο προσπαθειών ή µετά από έξι µήνες προσπάθειας-όταν η γυναίκα είναι 35 ετών ή µεγαλύτερη. Επίσης, γυναίκες που µένουν έγκυες αλλά δεν καταφέρνουν να διατηρήσουν την εγκυµοσύνη θεωρούνται υπογόνιµες. Εστιάζοντας στη γυναικεία υγεία, οι σηµαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την ικανότητα µιας γυναίκας να µείνει έγκυος είναι οι εξής: η ηλικία, το κάπνισµα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το στρες, η κακή διατροφή, η σκληρή αθλητική προπόνηση, το βάρος πάνω ή κάτω από τα φυσιολογικά όρια, τα σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα, τα προβλήµατα υγείας που προκαλούν ορµονικές διαταραχές. Για περισσότερες πληροφορίες: CDC, 2009, Interim Guidance: Considerations Regarding 2009 H1N1 Influenza in Intrapartum and Postpartum Hospital Settings CDC, 2009,Questions and Answers : Use of the Antiviral Medicines for the Treatment and Prevention of Flu among Women who are Pregnant or Postpartum for the Season ΚΕΕΛΠΝΟ,2009: Κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη και αντιµετώπιση της γρίπης από τον ιό Η1Ν1 κατά την εγκυµοσύνη και λοχεία WHO,2009 Safety of pandemic (H1N1) 2009 vaccine Τουφίδου Αντωνία, Μαία Υπογονιµότητα και ψυχική υγεία στις γυναίκες Υπογονιµότητα Όλο και περισσότερα ζευγάρια αναπαραγωγικής ηλικίας ζητούν ιατρική βοήθεια προκειµένου να τεκνοποιήσουν, καθώς η υπογονιµότητα αποτελεί πρόβληµα για το 10-15% των ζευγαριών αυτών. Περίπου το 1/3 των περιπτώσεων οφείλεται σε προβλήµατα της γυναίκας, το 1/3 σε προβλήµατα του άνδρα και οι υπόλοιπες περιπτώσεις οφείλονται σε Υπογονιµότητα και ψυχική υγεία Η µητρότητα αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα ορόσηµα στη ζωή µιας γυναίκας, γι αυτό και η αδυναµία απόκτησης ενός παιδιού συνοδεύεται από έντονες συναισθηµατικές αντιδράσεις. Τα ζευγάρια µε προβλήµατα γονιµότητας στιγµατίζονται, βιώνουν αισθήµατα απώλειας και νιώθουν χαµηλή αυτοπεποίθηση. Ωστόσο, οι γυναίκες εµφανίζουν υψηλότερα επίπεδα στρες σε σχέση µε τους άνδρες. Επίσης, οι γυναίκες βιώνουν θυµό, κατάθλιψη, άγχος, συζυγικά προβλήµατα, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, κοινωνική αποµόνωση και χαµηλή αυτοπεποίθηση. Ακόµη και η διαδικασία 9

10 θεραπείας της υπογονιµότητας µπορεί να προκαλέσει άγχος και κατάθλιψη, καθώς το κόστος των θεραπειών αυτών είναι συχνά µεγάλο και µπορεί να µην καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταµεία. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η υπογονιµότητα επηρεάζει την ψυχική υγεία της γυναίκας. Ωστόσο, είναι πιθανό και το αντίστροφο, δηλαδή η ψυχική υγεία να επηρεάζει τη γονιµότητα, καθώς τα υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης µπορεί να επηρεάζουν τη λειτουργία των ορµονών που ρυθµίζουν την ωορρηξία. Αυτή η άποψη υποστηρίζεται από δεδοµένα σύµφωνα µε τα οποία τα ψυχολογικά συµπτώµατα µπορεί να επηρεάζουν τη γονιµότητα και την έκβαση της θεραπείας. Επίσης, ορισµένες µελέτες έχουν διαπιστώσει ότι στο πλαίσιο της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής, τα ποσοστά εγκυµοσύνης είναι µικρότερα στις γυναίκες µε υψηλά επίπεδα άγχους σε σχέση µε τις γυναίκες που βιώνουν λιγότερο έντονο στρες. Εάν αντιµετωπίζετε προβλήµατα γονιµότητας και νιώθετε άγχος ή κατάθλιψη, προσπαθήστε να διατηρήσετε µια θετική στάση και ζητήστε βοήθεια από το γιατρό σας, εάν νιώθετε ότι τη χρειάζεστε. Κάποιες µέθοδοι ψυχοθεραπείας, όπως είναι η γνωσιακή και η οµαδική ψυχοθεραπεία, µπορεί να µειώσουν το στρες και τα αρνητικά συναισθήµατα. Επίσης, µπορεί να βοηθήσει και η φαρµακοθεραπεία στην αντιµετώπιση των ψυχολογικών συµπτωµάτων. Αν και πολλές γυναίκες αποφεύγουν τη λήψη φαρµάκων (από φόβο µήπως επηρεαστεί η γονιµότητά τους), ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρµακα επηρεάζουν αρνητικά τη γονιµότητα της γυναίκας. υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής και φυσικής άσκησης µπορούν να προστατέψουν την υγεία. Η καρδιαγγειακή νόσος είναι µια οµάδα διαταραχών των αιµοφόρων αγγείων της καρδιάς που περιλαµβάνει µεταξύ άλλων το έµφραγµα και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτές οι δυο καταστάσεις αποτελούν οξείες εκδηλώσεις που προκαλούνται από την απόφραξη των αγγείων και την δυσκολία ροής του αίµατος στην καρδιά και στον εγκέφαλο. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου σε παγκόσµιο επίπεδο. Έως το 2030, σχεδόν 23,6 εκατοµµύρια άνθρωποι θα πεθάνουν από καρδιαγγειακές νόσους, κυρίως από καρδιακή νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο. Η µεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση θα πραγµατοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Παρόλο που τα καρδιαγγειακά προβλήµατα θεωρούνται ότι είναι ένα πρόβληµα που αφορά τους άνδρες, οι γυναίκες που πεθαίνουν κάθε χρόνο από παθήσεις της καρδιάς είναι περισσότερες. Βέβαια, τα συµπτώµατα µεταξύ των δύο φύλων διαφέρουν. Ευτυχώς, οι γυναίκες µπορούν να λάβουν ορισµένα µέτρα, ώστε να κατανοήσουν τα ιδιαίτερα συµπτώµατα των καρδιακών παθήσεων και να αρχίζουν να µειώνουν τον κίνδυνο προσβολής τους από αυτά. Για περισσότερες πληροφορίες Άννα Στεφανάκου, Ψυχολόγος Γυναίκα και καρδιαγγειακά νοσήµατα: συµπτώµατα και παράγοντες κινδύνου Όλες οι γυναίκες απειλούνται από τα καρδιακά νοσήµατα. Όµως η αναγνώριση των συµπτωµάτων και των κινδύνων αλλά και η Συµπτώµατα καρδιακής προσβολής Το πιο συχνό σύµπτωµα καρδιακής προσβολής στις γυναίκες είναι ένα είδος πόνου, πίεσης ή δυσφορίας στο στήθος. Όµως, ο πόνος αυτός δεν είναι πάντα σοβαρός, µε αποτέλεσµα να µη δίνεται η απαιτούµενη σηµασία. Οι γυναίκες είναι περισσότερο πιθανό να έχουν συµπτώµατα καρδιακής προσβολής που δεν σχετίζονται µε πόνο στο στήθος, όπως: 10

11 υσφορία στο λαιµό, στους ώµους, πόνο στην πλάτη, στο θώρακα ή στο στοµάχι ύσπνοια Ναυτία ή τάση για εµετό Εφίδρωση Ζαλάδα Ασυνήθιστη κούραση Αυτά τα συµπτώµατα δεν είναι τόσο προφανή, σε αντίθεση µε τους δυνατούς πόνους στο στήθος που συχνά συνδέονται µε τις καρδιακές προσβολές. Αυτό ίσως συµβαίνει γιατί οι γυναίκες τείνουν να έχουν εµφράξεις όχι µόνο στις κύριες αρτηρίες αλλά και σε µικρότερες, οι οποίες παρέχουν αίµα στην καρδιά µια συνθήκη που ονοµάζεται µικροαγγειακή νόσος. Πολλές γυναίκες εµφανίζονται στα επείγοντα περιστατικά όταν η καρδιά έχει ήδη προσβληθεί επειδή τα συµπτώµατα δεν είναι αυτά που συνδέονται µε µια καρδιακή προσβολή. Εάν µια γυναίκα βιώσει αυτά τα συµπτώµατα ή µια καρδιακή προσβολή θα πρέπει να καλέσει ιατρική βοήθεια άµεσα. Επίσης, θα ήταν ασφαλές οι ασθενείς να εµφανίζονται µε συνοδεία στα επείγοντα περιστατικά. Παράγοντες κινδύνου Παρόλο που οι παραδοσιακοί παράγοντες κινδύνου για τη στεφανιαία νόσος, όπως η υψηλή χοληστερόλη, η υψηλή πίεση του αίµατος και η παχυσαρκία, επηρεάζουν εξίσου τις γυναίκες και τους άνδρες, άλλοι παράγοντες µπορεί να διαδραµατίζουν ένα µεγαλύτερο ρόλο στην εξέλιξη των καρδιακών παθήσεων στις γυναίκες. Ενδεικτικά: Το µεταβολικό σύνδροµο (αύξηση κοιλιακού λίπους, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλό σάκχαρο στο αίµα και υψηλά τριγλυκερίδια), έχει µεγαλύτερη επίδραση στις γυναίκες σε σχέση µε τους άνδρες. Το στρες και η κατάθλιψη επηρεάζουν τις καρδιές των γυναικών περισσότερο από των ανδρών. Η κατάθλιψη δεν βοηθά στη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και στη συµµόρφωση σε µια θεραπεία. Εποµένως, ο γιατρός θα πρέπει να ενηµερωθεί σε περίπτωση που παρουσιαστούν συµπτώµατα κατάθλιψης. Το κάπνισµα είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου για τις καρδιακές παθήσεις περισσότερο στις γυναίκες από τους άνδρες. Οι γυναίκες καπνίζουν πιο συχνά για την ανακούφιση του στρες, του θυµού, της πλήξης ή της κατάθλιψης. Τα χαµηλά επίπεδα οιστρογόνων µετά την εµµηνόπαυση θεωρούνται ένας σηµαντικός παράγοντας κινδύνου για την εξέλιξη των καρδιαγγειακών ασθενειών στα µικρότερα αιµοφόρα αγγεία. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αφορούν µόνο τις γυναίκες που είναι µεγάλες σε ηλικία; Οι γυναίκες κάτω των 65 ετών που έχουν ιστορικό καρδιακών παθήσεων στην οικογένεια θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα τους παράγοντες κινδύνου. Βέβαια, οι γυναίκες όλων των ηλικιών θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τα καρδιαγγειακά νοσήµατα. Τρόποι µείωσης των κινδύνων Αρκετοί τρόποι ζωής µπορούν να συνεισφέρουν στη µείωση των κινδύνων των καρδιακών παθήσεων : Ασκηθείτε 30 µε 60 λεπτά τη ηµέρα τις περισσότερες µέρες την εβδοµάδα. ιατηρείστε ένα υγιές βάρος. Σταµατήστε ή µην αρχίσετε το κάπνισµα Ξεκινήστε µια δίαιτα χαµηλή σε κορεσµένα λιπαρά, χοληστερόλη και αλάτι. Επίσης, µπορεί να χρειαστεί να ακολουθήσετε συνταγογραφούµενες ιατρικές οδηγίες για τη µείωση της αρτηριακής πίεσης, της αραίωσης του αίµατος και θεραπεία µε ασπιρίνη. Εποµένως, θα χρειαστεί να ρυθµίσετε παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται µε τα καρδιαγγειακά προβλήµατα, όπως είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη και ο διαβήτης. Ορισµένες, γυναίκες µε υψηλό κίνδυνο καρδιακών νοσηµάτων µπορούν να ωφεληθούν από τη χρήση συµπληρωµάτων, όπως είναι τα ωµέγα 3 λιπαρά οξέα. Η άσκηση, η θεραπεία της υπέρτασης, η διακοπή του καπνίσµατος είναι αποτελεσµατικά µέτρα για την πρωτογενή πρόληψη της στεφανιαίας νόσου στις γυναίκες. Η έλλειψη σωµατικής δραστηριότητας συµβάλλει στην παχυσαρκία και αποτελεί έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για το έµφραγµα και έναν σηµαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη του ιαβήτη τύπου 2. 11

12 Εµπόδια στη φυσική δραστηριότητα στις γυναίκες είναι η έλλειψη ελεύθερου χρόνου λόγω των οικιακών εργασιών, η ανάληψη αυξηµένων ευθυνών φροντίδας της οικογένειας και η έλλειψη πρόσβασης-λόγω χαµηλών εισοδηµάτων- σε υπηρεσίες υγείας µε αποτέλεσµα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας, παχυσαρκίας, καρδιαγγειακών παθήσεων και θνησιµότητας. Τι είναι είκτης Μάζας Σώµατος; Το υγιές βάρος ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ο είκτη Μάζας Σώµατος( ΜΣ) βοηθά στον προσδιορισµό του υγιούς βάρους. Αυτός ο υπολογισµός βοηθά να διαπιστωθεί αν το λίπος στο σώµα κυµαίνεται σε φυσιολογικά όρια. ΜΣ µεγαλύτερο από 25 συνδέεται µε αυξηµένο κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις. Η ελάττωση του βάρους κατά 5 µε 7 κιλά µπορούν να µειώσουν την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο για διαβήτη, που αποτελούν παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών νοσηµάτων. Υπάρχει διαφορά στη θεραπεία µεταξύ αντρών - γυναικών; Φυσική άσκηση και µείωση του κίνδυνου των καρδιαγγειακών παθήσεων Γενικά, η µέτρια µορφής φυσική άσκηση, όπως είναι το περπάτηµα µε γρήγορο βηµατισµό για 30 µε 60 λεπτά όσες περισσότερες µέρες την εβδοµάδα είναι εφικτό µειώνει τον κίνδυνο. Εάν αυτό δεν µπορεί να συµβεί σε µια φορά µπορεί να γίνει 10 µε 15 λεπτά σε διαφορετικές περιόδους την ίδια µέρα. Τα οφέλη για την υγεία της καρδιάς είναι τα ίδια. Υπάρχουν µικρές αλλαγές που µπορούν να γίνουν κατά τη διάρκεια της ηµέρας και να αυξήσουν τη φυσική δραστηριότητα. Για παράδειγµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί η σκάλα αντί για τον ανελκυστήρα, το περπάτηµα ή ποδηλασία ή επίδοση σε κοιλιακούς ή push ups κατά την παρακολούθηση τηλεόρασης. Σε µερικές γυναίκες, οι αθηρωµατικές πλάκες έχουν δηµιουργηθεί ως οµοιόµορφα στρώµατα κατά µήκος των τοιχωµάτων των µεγάλων αρτηριών, το οποίο δεν είναι θεραπεύσιµο και χρησιµοποιούνται διαδικασίες όπως η αγγειοπλαστική και η τοποθέτηση stent, το οποίο είναι ένας σωλήνας που έχει σχεδιαστεί για να ισοπεδώσει τις ογκώδεις, ακανόνιστες πλάκες σε ορισµένες αρτηρίες. Για ορισµένες γυναίκες, η φαρµακολογική θεραπεία είναι καλύτερη επιλογή σε σχέση µε την αγγειοπλαστική και την τοποθέτηση stent. Ορισµένες θεραπείες της καρδιάς, όπως τα θροµβολυτικά τείνουν να έχουν υψηλότερη αποτελεσµατικότητα στις γυναίκες σε σχέση µε τους άνδρες. Η θεραπεία µε ασπιρίνη έχει ευεργετικά αποτελέσµατα και στα δύο φύλα. Στις γυναίκες, η ασπιρίνη µειώνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό ενώ στους άνδρες για καρδιακή προσβολή. Ο ρόλος της Ασπιρίνης στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων Οι οδηγίες από τον Αµερικανικό Σύλλογο για την καρδιά παρακινούν τις γυναίκες να είναι πιο διεκδικητικές σχετικά µε τη µείωση των κινδύνων για τις καρδιακές παθήσεις και του εγκεφαλικού. Η καθηµερινή πρόσληψη ασπιρίνης έχει αρκετά οφέλη για τις γυναίκες, όπως την πρόληψη καρδιακών προσβολών και 12

13 εγκεφαλικών αλλά και τη µείωση του κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Όµως, οι οδηγίες συνιστούν στις γυναίκες να µη γίνεται η πρόσληψη ασπιρίνης ανεξέλεγκτα. Συγκεκριµένα, θα πρέπει να συζητήσουν µε το γιατρό τους σχετικά µε τους κινδύνους και τα οφέλη από τη λήψη ασπιρίνης. Κάθε περιστατικό καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού είναι διαφορετικό και εξαρτάται από τον ανθρώπινο οργανισµό του καθενός. Για περισσότερες πληροφορίες: Heart disease in women: Understand symptoms and risk factors (by Mayo Clinic Staff). Ανασύρθηκε στις Μαρτίου 15, 2011 από World Health Organization from: Bedinghaus J., Leshan L. & Diehr S.(2001). Coronary artery disease prevention: what's different for women? American Family Physician,1;63 (7): , National Center for Health Statistics. Retrieved December2000,from: stats/3and4/sedentary.htm. Καραµπίνου Κυριακή, Ψυχολόγος Λυµπέρη Ισµήνη, Κοινωνιολόγος Πρόσληψη βάρους στην Εµµηνόπαυση Σε πολλές γυναίκες αυξάνεται το βάρος, καθώς µεγαλώνουν, αλλά τα υπερβολικά κιλά δεν είναι αναπόφευκτα. Για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα πρόσληψης σωµατικού βάρους στην εµµηνόπαυση, θα πρέπει να αυξηθούν τα επίπεδα της σωµατικής δραστηριότητας και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Με το πέρασµα των χρόνων, ίσως διαπιστωθεί ότι η διατήρηση ενός συνηθισµένου βάρους δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο. Στην πραγµατικότητα, τα περισσότερα κιλά στη διάρκεια της ζωής µιας γυναίκας τείνουν να προσλαµβάνονται στα χρόνια που οδηγούν στην εµµηνόπαυση (προεµµηνόπαυση). Όµως, η πρόσληψη βάρους µετά την εµµηνόπαυση µπορεί να αποφευχθεί προσέχοντας τον τρόπο διατροφής και την ενεργή δραστηριότητα. Τι προκαλεί την πρόσληψη βάρους στην Εµµηνόπαυση; Οι ορµονικές αλλαγές που συµβαίνουν στην εµµηνόπαυση ευνοούν την αύξηση του βάρους περισσότερο στην περιοχή της κοιλιάς από τα ισχία και τους µηρούς. Όµως, µόνο οι ορµονικές αλλαγές δεν πυροδοτούν απαραίτητα την πρόσληψη βάρους µετά την εµµηνόπαυση. Αντίθετα, η πρόσληψη βάρους συνήθως σχετίζεται µε τον τρόπο ζωής αλλά και µε γενετικούς παράγοντες. Υπάρχει η τάση οι γυναίκες να ασκούνται λιγότερο στην εµµηνόπαυση. Επίσης, η µυϊκή µάζα εξασθενεί µε την ηλικία. Εάν µια γυναίκα που βρίσκεται στην εµµηνόπαυση δεν κάνει τίποτα για να αντικαταστήσει τον αδύναµο µυ που χάνεται, η σύνθεση του σώµατός της θα αλλάξει σε περισσότερο λίπος και λιγότερο µυ, το οποίο επιβραδύνει το ποσοστό που καίγονται οι θερµίδες. Εποµένως, εάν συνεχίσει να τρώει όπως συνήθιζε, είναι πιθανό να αυξηθεί το βάρος της. Για πολλές γυναίκες, οι γενετικοί παράγοντες διαδραµατίζουν ένα ρόλο στην πρόσληψη βάρους στην εµµηνόπαυση. Εάν οι γονείς ή στενοί συγγενείς έχουν την τάση να παίρνουν βάρος στην κοιλιακή περιοχή είναι πιθανό να συµβεί και στις ίδιες. Μερικές φορές, παράγοντες όπως η αναχώρηση ή η επιστροφή των παιδιών στο σπίτι, ένα διαζύγιο, ο θάνατος του συζύγου ή άλλες αλλαγές που µπορεί να συµβούν στη ζωή συνεισφέρουν στην πρόσληψη βάρους στην εµµηνόπαυση. Για µερικές άλλες γυναίκες η αίσθηση της ικανοποίηση µπορεί να οδηγήσει στην αύξηση του βάρους. 13

14 Οι κίνδυνοι από την πρόσληψη βάρους Η πρόσληψη βάρους µετά την εµµηνόπαυση µπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο για υψηλή χοληστερόλη, υψηλή αρτηριακή πίεση και διαβήτη τύπου 2. Στη συνέχεια, αυτές οι συνθήκες αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό. Επίσης, βάρος πάνω από το φυσιολογικό αυξάνει τον κίνδυνο για προσβολή από ποικίλους τύπους καρκίνων, περιλαµβάνοντας τον καρκίνο παχέος εντέρου και του στήθους. Στην πραγµατικότητα, έρευνα έχει δείξει ότι η αύξηση του βάρους κατά 2 κιλά στην ηλικία των 50 χρόνων αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του στήθους κατά 30%. Πρόληψη βάρους µετά την Εµµηνόπαυση εν υπάρχει µια µαγική φόρµουλα που προλαµβάνει ή ανατρέπει την αύξηση του βάρους µετά την εµµηνόπαυση. Μερικές βασικές συµβουλές για τον έλεγχο του βάρους είναι οι ακόλουθες : Κινηθείτε περισσότερο. Η αεροβική άσκηση µπορεί να βοηθήσει στην ελάττωση ή στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους, όπως και η εξάσκηση δύναµης. Ειδικότερα, η µυϊκή άσκηση βοηθά το σώµα να καίει θερµίδες περισσότερο αποτελεσµατικά, το οποίο διευκολύνει τον έλεγχο του βάρους. Ο στόχος θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 30 λεπτά φυσικής άσκησης καθηµερινά και µυϊκής άσκησης δυο φορές την εβδοµάδα. Αν ο στόχος είναι η µείωση του βάρους ή ένα ιδανικό σώµα τότε ίσως χρειαστεί να αυξηθεί η φυσική δραστηριότητα ακόµα περισσότερο. Τρώτε λιγότερο. Για να διατηρηθεί το τωρινό βάρος, το οποίο δεν είναι πάνω από το φυσιολογικό, θα πρέπει να καταναλώνονται 200 θερµίδες λιγότερες την ηµέρα στην ηλικία των 50 σε σχέση µε των 30 και των 40. Η µείωση των θερµίδων χωρίς να υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στη θρέψη θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά, καθώς οι γυναίκες θα πρέπει να είναι επιλεκτικές σε αυτά που τρώνε και πίνουν. Συγκεκριµένα, θα πρέπει να εντάξουν στη διατροφή τους περισσότερα φρούτα, λαχανικά, σπόρους και άπαχο κρέας. Ακόµη, δεν θα πρέπει να παραλείπονται γεύµατα, ώστε να οδηγούνται στην υπερκατανάλωση τροφών αργότερα. Αναζητήστε υποστήριξη. Οι φίλοι και η οικογένεια θα πρέπει να είναι πηγές στήριξης υγιεινών συνηθειών διατροφής και άσκησης. Το καλύτερο θα ήταν να γίνετε µια οµάδα και να γίνουν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής συλλογικά. Ποιο είναι το όριο; Η επιτυχής απώλεια βάρους σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής απαιτεί µόνιµες αλλαγές στη διατροφή και στην άσκηση. Κάντε ένα γρήγορο περπάτηµα κάθε µέρα. οκιµάστε µαθήµατα γιόκας. Φτιάξτε µπισκότα από φρέσκα φρούτα. Μοιραστείτε τα γεύµατα µε ένα φίλο. εσµευτείτε στις αλλαγές και απολαύστε έναν πιο υγιή εαυτό! Για περισσότερες πληροφορίες: Menopause weight gain: Stop the middle age spread (by Mayo Clinic staff). Ανασύρθηκε στις 15 Μαρτίου, 2010 από Καραµπίνου Κυριακή, Ψυχολόγος Κατά θλιψη: Πώς να µη γίνει η θλίψη κατά µας!!! Η κατάθλιψη βρίσκεται κυριολεκτικά ανάµεσα µας εφόσον υπολογίζεται πως ο κίνδυνος να νοσήσει οποιοσδήποτε από Μείζονα Καταθλιπτική ιαταραχή είναι 10%- 25% για τις γυναίκες και 5%- 12% για τους άντρες, ενώ κάθε στιγµή το 5%- 9% των γυναικών και το 2%- 3% των ανδρών υποφέρουν από αυτή. Σηµειώνοντας και το γεγονός ότι συχνά η κατάθλιψη δεν αναγνωρίζεται ενώ ποσοστό µόνο των περιπτώσεων φτάνει στον ειδικό. Σύµφωνα µε στοιχεία της Παγκόσµιας Οργάνωσης Υγείας οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη και το άγχος από τους άνδρες. Υπολογίζεται ότι 73 εκατοµµύρια ενήλικες γυναίκες σε όλο τον κόσµο πάσχουν από ένα µείζον καταθλιπτικό επεισόδιο κάθε χρόνο. Μαζί µε τις ψυχικές διαταραχές που εµφανίζονται µετά τον τοκετό και η κατάθλιψη φαίνεται να επηρεάζει περίπου το 13% των γυναικών. Η αυτοκτονία είναι η έβδοµη κορυφαία αιτία θανάτου σε παγκόσµιο επίπεδο για τις γυναίκες ηλικίας ετών. Η κατάθλιψη ορίζεται ως µία ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από διαταραχή της συναισθηµατικής διάθεσης, µε συναισθήµατα µοναξιάς, απόγνωσης, απελπισίας, χαµηλής αυτοεκτίµησης. Αποτελεί κλινικό σύνδροµο που µπορεί να εµφανισθεί πρωτογενώς ή δευτερογενώς σαν 14

15 επιπλοκή διάφορων ψυχικών και σωµατικών διαταραχών, είτε για να δηλώσει το σύµπτωµα της κατάθλιψης ( το αρνητικό συναίσθηµα) είτε την συναισθηµατική διαταραχή Χαρακτηριστικά συµπτώµατα κατάθλιψης είναι η κοινωνική αποµόνωση, η συνεχής θλίψη, η αύξηση ή ελάττωση των ωρών ύπνου, η αδιαφορία για οποιαδήποτε δραστηριότητα, το άγχος, η έντονη ανησυχία, η απογοήτευση, η αυξηµένη ή ελαττωµένη όρεξη για φαγητό, µείωση του ενδιαφέροντος στις περισσότερες δραστηριότητες που πραγµατοποιεί το άτοµο καθηµερινά, αισθήµατα ενοχής και αρκετές φορές υπάρχουν σκέψεις από µέρους του ατόµου σχετικά µε την αυτοκτονία και το θάνατο. Τέτοια συµπτώµατα κατάθλιψης εµφανίζονται και επηρεάζουν δυσανάλογα τις γυναίκες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και σε διαφορετικές περιόδους όπως η περίοδος της εγκυµοσύνης, η περίοδος µετά τον τοκετό, η εµµηνόπαυση και η περίοδος της Τρίτης Ηλικίας. Περίπου 1 στις 8 γυναίκες αναπτύσσουν κατάθλιψη κάποια στιγµή της ζωής τους. Οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν συµπτώµατα κατάθλιψης κάποια στιγµή της ζωής τους σε σχέση µε τους άντρες. Η κατάθλιψη µπορεί να εµφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο κοινή σε γυναίκες µεταξύ των ηλικιών 25 και 44. Όπως φαίνεται και όπως δείχνουν οι έρευνες η Κατάθλιψη είναι πράγµατι «γένους θηλυκού»! Η επικράτηση της κατάθλιψης συνδέεται µε την χαµηλή οικονοµική κατάσταση της γυναίκας, µε την χαµηλή κοινωνική υποστήριξη (κοινωνία και µέλη της οικογένειας),την αυτόµατη αποβολή, την ανεπιθύµητη εγκυµοσύνη, την υπογονιµότητα, την προσωπική κατάσταση (διαζύγιο, χηρεία), µε την απουσία συµµετοχής σε δραστηριότητες της κοινότητας Προλαµβάνεται η κατάθλιψη; Είναι δύσκολο να εφαρµοστεί µία επαρκής πρωτογενής πρόληψη, καθώς η αποφυγή των ψυχοπιεστικών συνθηκών δεν είναι πάντοτε εφικτή. Ωστόσο, η πρόληψη µπορεί να επιτευχθεί όσον αφορά τη διατροφή µε τη συµπληρωµατική χορήγηση ωµέγα-3 λιπαρών οξέων που µπορούµε να βρούµε στα ιχθυέλαια αλλά και την ισορροπηµένη διατροφή που περιέχει βιταµίνες, ακόρεστα λίπη και ιχνοστοιχεία. Η συµµετοχή της σύγχρονης γυναίκας στην Κοινότητα, µε τη µορφή του εθελοντισµού, µε τη θρησκευτική συµµετοχή και η εµπλοκή της σε κοινοτικές οργανώσεις, σχετίζεται µε τον µειωµένο κίνδυνο εµφάνισης συµπτωµάτων κατάθλιψης και ειδικά µεταξύ των ηλικιωµένων γυναικών. Η έντονη φυσική δραστηριότητα επίσης σχετίζεται µε την µειωµένη εµφάνιση συµπτωµάτων κατάθλιψης στις ηλικιωµένες γυναίκες. Επίσης, η φυσική άσκηση, η απόσταση από καταχρήσεις ή εξαρτήσεων όπως το αλκοόλ, η επικοινωνία και εποικοδοµητική επαφή µε υποστηρικτικά συστήµατα όπως η οικογένεια ή το φιλικό περιβάλλον της σύγχρονης γυναίκας βοηθούν στην διατήρηση µιας υγιούς σωµατικής και ψυχικής υγείας. Επιπλέον, η πρόσβαση σε Κέντρα Πρωτοβάθµιας Υγειονοµικής Περίθαλψης και εξειδικευµένα κέντρα ψυχολογικής υποστήριξης των γυναικών οδηγεί αδιαµφισβήτητα στην καλή πρόγνωση ακόµα και στη θεραπεία. Η έγκαιρη παρέµβαση θεωρείται το κλειδί στην πορεία αυτής της συναισθηµατικής διαταραχής. Για περισσότερες πληροφορίες: Mayo clinic from:

16 World Health Organization from: 4/en/ Ahern NM. & Hendryx M.(2008). Community participation and the emergence of late-life depressive symptoms: differences between women and men. Journal of Women Health, 17(9): Senturk V., Abas M., Berksun O. & Stewart R.(2011).Social support and antenatal depression in extended and nuclear family environments in Turkey: a cross- sectional survey. BMC Psychiatry, 11(1):48. Reichert CL., Diogo CL., Vieira JL. & Dalacorte RR.(2011). Physical activity and depressive symptoms in community-dwelling elders from southern Brazil. Revista brasileira de psiquiatria, pii: S World Health Organization from: derwomen/en/ Βλαστού Σιµολένα, Ψυχολόγος Λυµπέρη Ισµήνη, Κοινωνιολόγος ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Αλλαγές στις ιατροφικές Συνήθειες των Ελλήνων: Σοβαρές οι Συνέ ειες για την Υγεία Ο Ελληνικός πληθυσµός συνήθιζε να ακολουθεί το πρότυπο της µεσογειακής διατροφής που χαρακτηρίζεται από την κατανάλωση δηµητριακών, λαχανικών και φρούτων και τη µικρή κατανάλωση ζωικών λιπαρών οξέων. Τα τελευταία 30 χρόνια όµως σηµαντικές αλλαγές έχουν σηµειωθεί στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων µε κυρίαρχη την αύξηση της κατανάλωσης ζωικών προϊόντων και ζάχαρης. Αυτή η αλλαγή συσχετίστηκε σχεδόν ανάλογα µε την αύξηση των καρδιαγγειακών νοσηµάτων, του καρκίνου του στήθους, του καρκίνου του παχέος εντέρου και του διαβήτη. Σύµφωνα µε την ΕΣΥΕ και την Επιτροπή ιατροφής οι Έλληνες κατέχουν, µεταξύ των Ευρωπαϊκών λαών, την πρώτη θέση στην κατανάλωση (καθηµερινά /άτοµο κατά µέσο όρο) των εξής προϊόντων: 39γρ.ψάρι, 268γρ.λαχανικά, 341γρ. φρούτα και 82 ml ελαιόλαδο, ενώ είναι η τελευταία χώρα στην κατανάλωση βουτύρου 13γρ. και άλλων ζωικών λιπαρών 0,1γρ. Παρ όλα αυτά η διατροφή µας απέχει κατά 50% περίπου από τα πρότυπα της µεσογειακής δίαιτας, που κυριαρχούσε κατά το παρελθόν, γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία µας, όπως η παχυσαρκία, η αύξηση της χοληστερόλης και η υπέρταση. Πιο συγκεκριµένα, µεταξύ του 1961 και του 1985 η ηµερήσια θερµιδική πρόσληψη αυξήθηκε κατά 22%, κυρίως από την αύξηση της πρόσληψης λιπιδίων (αύξηση κατά 56%) και πρωτεϊνών (αύξηση κατά 19%). Σχεδόν το 40% της ηµερήσιας πρόσληψης θερµίδων προέρχεται από λιπίδια. Την περίοδο , η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αυξήθηκε κατά 6.8%, ενώ η κατανάλωση επεξεργασµένων φρούτων και λαχανικών αυξήθηκε κατά 36,8%. Όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλης, από το 1975 ως το 1980 σηµειώθηκε απότοµη αύξηση της ετήσιας κατανάλωσης οινοπνεύµατος από τα 5,3lt κατά κεφαλή στα 10,2lt. Από το 1997 η η κατανάλωση µειώθηκε στα 8,7lt. Η κατανάλωση µπύρας που ήταν σε χαµηλά επίπεδα αυξήθηκε πάρα πολύ τα τελευταία 40 χρόνια. Η κατανάλωση ποτών µεγάλης περιεκτικότητας σε αλκοόλη αυξάνεται κυρίως στις νεότερες ηλικίες.οι αλλαγές αυτές είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσουν στο µέλλον σε αύξηση της νοσηρότητας που σχετίζεται µε την κατανάλωση οινοπνεύµατος όπως είναι η κίρρωση του ήπατος, ο αλκοολισµός και τα τροχαία ατυχήµατα. Οι βασικές, κατά σειρά προτεραιότητας, αιτίες θανάτων και νοσηρότητας στην Ελλάδα,σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, αναφέρονται στον πίνακα 1. Ιδιαίτερη σηµασία έχει η καταγραφή των σύγχρονων παραγόντων κινδύνου για το θάνατο και τη νοσηρότητα στην Ελλάδα. Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, οι συµπεριφορές που σχετίζονται µε την υγεία, όπως η διατροφή, το κάπνισµα και η σωµατική δραστηριότητα κατατάσσονται υψηλά και αποτελούν τους σηµαντικότερους παράγοντες κινδύνου για το θάνατο και τη νοσηρότητα στην Ελλάδα. 16

17 Αρτηριακή Πίεση: Μείζον Πρόβληµα για τη ηµόσια Υγεία Υπολογίζεται ότι ο συνολικός αριθµός ενηλίκων που έπασχαν από αρτηριακή υπέρταση το 2000 ήταν 972 εκατ. Από αυτούς το 1/3 περίπου δηλαδή 333 εκατ. άτοµα προέρχονταν από τις οικονοµικά αναπτυγµένες χώρες ενώ και τα υπόλοιπα 639 εκατ. ανήκαν στις αναπτυσσόµενες χώρες. Το 2025 ο αριθµός των ενηλίκων µε αρτηριακή υπέρταση αναµένεται να έχει αυξηθεί κατά ένα ποσοστό της τάξεως του 60% φτάνοντας τα 1.56 δις. (Kearney et al., 2005). Παράλληλα, η αρτηριακή υπέρταση έχει αναδειχθεί σε µείζονα παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις, που συγκαταλέγονται στις κυρίαρχες αιτίες θανάτου παγκοσµίως, όπως η στεφανιαία νόσος και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Από τα παραπάνω προκύπτει το συµπέρασµα ότι η αρτηριακή υπέρταση θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τη ηµόσια Υγεία σε παγκόσµιο επίπεδο. Για περισσότερες πληροφορίες: Kearney P.M., Whelton M., Reynolds K., Muntner P., Whelton P.K., He J. (2005). Global burden of hypertension: analysis of worldwide data. Lancet 365 (9455): Βιταµίνη D: η Επαρκής Πρόσληψη και τα Σηµαντικά οφέλη για την Υγεία Ένα από τα πιο σηµαντικά οφέλη της πρόσληψης Βιταµίνης D στον οργανισµό είναι τα γερά οστά. Η Βιταµίνη D και το Ασβέστιο δρουν συνεργατικά στον οργανισµό και η ανεπάρκεια σε κάποιο από τα δύο µικροστοιχεία µπορεί να οδηγήσει στην οστεοπόρωση και στα συσχετιζόµενα κατάγµατα των οστών. Εκτός αυτών όµως, σύµφωνα µε µελέτη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήµιου του Harvard, ορισµένες µορφές καρκίνου και η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος συσχετίζονται σηµαντικά µε την ανεπάρκεια Βιταµίνης D στον οργανισµό: ιαπιστώθηκε συσχέτιση του καρκίνου του προστάτη και των χαµηλών επιπέδων Βιταµίνης D στο αίµα (και πιο συγκεκριµένα των πρωτεϊνών, οι οποίες παράγονται κατά τον µεταβολισµό της Βιταµίνης D). Οι άνδρες που παρουσιάζουν ανωµαλία στα γονίδια που εµπλέκονται στην επεξεργασία της Βιταµίνης D στον οργανισµό έχουν 2.5 φορές µεγαλύτερο σχετικό κίνδυνο ν αναπτύξουν επιθετική, µορφή καρκίνου του προστάτη. Στο δείγµα των ανδρών που πήραν µέρος στη µελέτη, περισσότερο από τα 2/3 παρουσίαζαν ανεπάρκεια της Βιταµίνης D στον οργανισµό. Άτοµα µε επαρκή επίπεδα βιταµίνης D στον οργανισµό έχουν 50% λιγότερες πιθανότητες ν αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου, σε σχέση µε εκείνους που είχαν ανεπαρκή επίπεδα. Και άλλες µορφές καρκίνου όπως εκείνοι που σχετίζονται µε την πεπτική οδό συνδέονται µε την έλλειψη βιταµίνης D στον οργανισµό. Η ανεπάρκεια βιταµίνης D στον οργανισµό συσχετίζεται µε την αποδυνάµωση του ανοσοποιητικού συστήµατος και µε τον αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης αυτό-άνοσων νοσηµάτων, συµπεριλαµβανοµένου και του διαβήτη τύπου I. Υψηλότερα επίπεδα βιταµίνης D στον οργανισµό ισοδυναµούν µε χαµηλότερες πιθανότητες εµφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας. Όσον αφορά στις καλύτερες πηγές βιταµίνης D, ο ήλιος αποτελεί την πιο ισχυρή πηγή. Όταν οι υπεριώδεις ακτίνες του ηλίου αγγίζουν το δέρµα, το δέρµα παράγει την βιταµίνη D, η οποία απορροφάται µε µεγάλη ταχύτητα από το αίµα και αποθηκεύεται για διάστηµα αρκετών µηνών. Η µέτρια έκθεση στον ήλιο µπορεί να έχει µακροπρόθεσµα οφέλη. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην αποφυγή υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο εξ αιτίας του κινδύνου για καρκίνο του δέρµατος. Τα λιπαρά ψάρια (σολωµός, τόνος, σαρδέλα) αποτελούν την µοναδική φυσική πλούσια πηγή σε βιταµίνη D. Το γάλα αποτελεί επίσης πηγή βιταµίνης D. Από τα συµπληρώµατα βιταµίνης D µπορούν να ωφεληθούν οι ηλικιωµένοι, τα άτοµα µε µελαψή επιδερµίδα, οι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και τα άτοµα που δεν εκτίθενται καθόλου στον ήλιο. Αυτές οι κατηγορίες του πληθυσµού βρίσκονται σε αυξηµένο κίνδυνο να παρουσιάζουν ανεπάρκεια βιταµίνης D. Τα συµπληρώµατα που περιέχουν βιταµίνη D3 είναι δύο µε τρεις φορές πιο ισχυρά από τα συµπληρώµατα που περιέχουν βιταµίνη D2. Για περισσότερες πληροφορίες: Harvard Public Health Review. Spring/Summer (2007). Ηρώ Σχορετσανίτη, Ψυχολόγος, MSc. Προαγωγής και Αγωγής Υγείας 17

18 Ο ΗΓΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Ακολουθείστε ορισµένες χρήσιµες συµβουλές και αρχίστε να µεταβάλλετε αργά και σταθερά τις συνήθειές σας προς όφελος της υγείας σας. Θυµηθείτε ότι καλύτερα αποτελέσµατα θα έχετε αν δεν προσπαθήστε να αλλάξετε πολλές συνήθειες µαζί. Ιεραρχήστε την σπουδαιότητά τους και ξεκινήστε! Αν επιθυµείτε να κόψετε το κάπνισµα: Προσπαθήστε να κάνετε το κάπνισµα δύσκολη υπόθεση! Αποφύγετε να έχετε τσιγάρα πάνω σας, τοποθετήστε τα τασάκια µακριά σας, ζητήστε από τους καπνιστές φίλους σας να µην σας προσφέρουν τσιγάρο ακόµη κι αν εκείνοι καπνίζουν, απασχολείστε τα χέρια σας µε κάτι άλλο, π.χ. κοµπολόι. Αν επιθυµείτε να βελτιώσετε τις διατροφικές σας συνήθειες: Για µία ισορροπηµένη διατροφή είναι σηµαντικό να καταναλώνετε τρία βασικά γεύµατα και δύο µικρά κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Τα γιαούρτια µε χαµηλά λιπαρά, τα φρούτα και οι φρέσκοι χυµοί µπορούν να αντικαταστήσουν τα πρόχειρα, αλµυρά σνακ του γραφείου. Παράλληλα, αποφύγετε να βλέπετε τηλεόραση ή να µιλάτε στο τηλέφωνο καθώς τρώτε γιατί έτσι καταναλώνετε ασυνείδητα µεγαλύτερες ποσότητες φαγητού. Αν επιθυµείτε να αυξήσετε την σωµατική σας δραστηριότητα: Προσπαθήστε να περπατάτε τις µικρές καθηµερινές αποστάσεις αντί να οδηγείτε, να ανεβαίνετε τις σκάλες αντί να παίρνετε το ασανσέρ, να κατεβαίνετε από το λεωφορείο µία στάση πριν τον προορισµό σας και να περπατάτε, όταν το επιτρέπει ο καιρός. Αν επιθυµείτε να ελέγξετε το στρες σας: Οργανώστε τον χρόνο σας, φτιάχνοντας µία λίστα µε τα επείγοντα και λιγότερο επείγοντα που έχετε να κάνετε. Προσπαθήστε να µην αναλαµβάνετε περισσότερα καθήκοντα από όσα µπορείτε να ανταποκριθείτε. Ηρώ Σχορετσανίτη, Ψυχολόγος, MSc. Προαγωγής και Αγωγής Υγείας ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΥΝ Μέχρι το 2025, το 1/3 του ευρωπαϊκού πληθυσµού θα έχει ηλικία 60 +, ενώ θα αυξηθούν ιδιαίτερα οι κάτοικοι µε ηλικία Η πρόβλεψη για το 2050 είναι ότι σχεδόν το 50% του ευρωπαϊκού πληθυσµού θα έχει ηλικία Στην Ευρώπη το προσδόκιµο ζωής των γυναικών ξεπερνά των ανδρών κατά 6 χρόνια. Από τα άτοµα µε ηλικία 75 + που ζουν µόνα τους, το 70% είναι γυναίκες. Έρευνα για την Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη (SHARE) που πραγµατοποιήθηκε σε 22,000 ανθρώπους ηλικίας 50 + από 11 ευρωπαϊκές χώρες, έδειξε τα εξής: Το 40% είχε περιορίσει σε σηµαντικό βαθµό την φυσική άσκηση. Το 50% ανέφερε ότι έπασχε από χρόνιες ασθένειες, από τις οποίες οι πιο συχνά αναφερόµενες ήταν η αρθρίτιδα, ο διαβήτης και τα νοσήµατα καρδιαγγειακού συστήµατος. Τα άτοµα µε ηλικία 65 + κινδυνεύουν σηµαντικά να βρεθούν σε συνθήκες φτώχειας και να εµφανίσουν καταθλιπτικά συµπτώµατα. Για περισσότερες πληροφορίες: Healthy Ageing: A challenge for Europe. A short version 2007, The Swedish National Institute of Public Health (SNIPH), Ηρώ Σχορετσανίτη Ψυχολόγος, MSc. Προαγωγής και Αγωγής Υγείας 18