«Οικογένεια και Οικογενειακή Πολιτική»

Transcript

1 «Οικογένεια και Οικογενειακή Πολιτική» ΚΥΚΛΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: «Σύγχρονα προβλήματα του οικογενειακού θεσμού» Γιώργος Νικολαΐδης Ψυχίατρος, MD, MA, MSc, PhD Κέντρο για την Μελέτη και την Πρόληψη της Κακοποίησης Παραμέλησης των Παιδιών Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού

2 Βία, Νόμος και Επιστήμες της Ζωής και της Υγείας: εννοιολογικά προβλήματα

3 Βία, Επιθετικότητα και Σύγκρουση: κυριολεξία και μεταφορά Βία Επιθετικότητα Σύγκρουση Κοινωνική (Ανθρώπινη) Δυνάμει εμπρόθετη Προϋποθέτει ηθικό κριτήριο Βιολογική (Ζωική -έμψυχη) Ενστικτώδης Προϋποθέτει βιολογικό υποκείμενο Φυσική (και της άψυχης ύλης) Συμβαίνουσα (καμία πρόθεση) Καμία προϋπόθεση

4 Th. Kuhn και P. Feyerabendvs. H. Putman Kuhn/Feyerabend Υπάρχει εγγενής ασυμβατότητα μεταξύ των Θεωρητικών Γλωσσών/Επιστημονικών Θεωριών Δεν υπάρχει δυνατότητα «ένα-προς-ένα» αντιστοίχησης καμιάς θεωρίας με την Πραγματικότητα Οι Επιστημονικές Θεωρίες είναι χρηστικές και αφηγηματικές H. Putnam Οι Θεωρητικές Γλώσσες/Επιστημονικές Θεωρίες μπορούν να τέμνονται και να αντιστοιχούνται Υπάρχει δυνατότητα αντιστοίχησης των παραπάνω θεωρητικών συστημάτων και με την Πραγματικότητα Οι Επιστημονικές Θεωρίες είναι (εν προκειμένω Λειτουργιστικές) αναπαραστάσεις της Πραγματικότητας

5 Όμως Στον «Αποχαιρετισμό στον (ορθό) Λόγο», ο P. Feyerabend παραθέτει ένα θεωρητικό σχήμα μέσα από το οποίο δυο θεωρητικές γλώσσες μπορούν να «επικοινωνούν»παράγοντας έτσι αμοιβαία μια νέα τρίτη θεωρητική γλώσσα. Αν, όμως, οι σχέσεις μεταξύ των θεωρητικών γλωσσών δεν είναι ισότιμες ούτε άναρχες, αλλά δομημένες και ιεραρχικές, ενίοτε και συγκρουσιακές, τότε, η εύηχη ουτοπία του Feyerabend(της «αμοιβαίας επικοινωνίας») μάλλον δεν θα πρέπει να αναμένεται. Σε αυτήν την περίπτωση η όποια εν τω γενάσθαι επιστημονική θεωρία για την βία δεν μπορεί να είναι «ψυχο-κοινωνικοβιολογική» (Π.Ο.Υ.), αλλά μόνον είτε«ψυχο-κοινωνική βιολογία» είτε«ψυχο-βιολογική κοινωνιολογία» είτε«βιοκοινωνική ψυχολογία» είτε..

6 Υγεία και Νόμος: εγγενείς ασυμβατότητες των θεωρητικών τους αναπαραστάσεων Επιστήμες Ζωής: φαινόμενα Νομικές Επιστήμες: Φυσικά/Βιολογικάαυθύπαρκτα Σχετικά Σταθερά στο χρόνο Με συνεχή κατανομή Εξατομικευμένα Στοχαστικά -Με εγγενή βαθμό απροσδιοριστίας Κοινωνική/Ανθρώπινη κατασκευή Διαρκώς αναθεωρούμενος Με σαφή όρια Ομοιόμορφης ή κατά το δυνατόν ομότιμης εφαρμογής Ακριβής

7 Βία Ιστορική αναγνώρισή της ως ιδιαίτερου φαινομένου στη βάση των μεταβαλλόμενων συστημάτων ηθικών αξιών, αλλά και λειτουργικών κοινωνικών στοχεύσεων Σύμφυτη ανάδυση της απροσδιοριστίας του βίαιου ή μη χαρακτήρα πράξεων και συμπεριφορώνσε σχέση με τα δεδομένα κρατούντα κοινωνικά πρότυπα Εμπλοκή τουλάχιστον μετά τον Διαφωτισμό Επιστημών από διαφορετικές παραδόσεις: Κοινωνικές και Νομικές Επιστήμες, Ψυχολογία και Ψυχιατρική, Νευροβιολογία. Στην προϊστορία της ενασχόλησης των δυτικών κοινωνιών με την Βία κυριάρχησαν η Φυσιογνωμική και η Φρενολογία Ουσιαστική εξάλειψή τους από την επικράτηση των «καταστασιακών»αντιλήψεων για την συμπεριφορά των ατόμων έναντι των «χαρακτηριολογικών»

8 Βία, Νόμος και Επιστήμες της Ζωής και της Υγείας Ανάδυση εξαρχήςδιαχρονικών και εν πολλοίς αναπάντητων οριστικά ερωτημάτων, όπως: «σκότωσε επειδή ήταν (ψυχικά) ασθενής ή επειδή ήταν εγκληματίας;»σε μια σειρά περιστάσεις εκδήλωσης Βίας (βιασμός, σεξουαλικά εγκλήματα, βία κατά των παιδιών) Prima facieασυμβατότητα όχι της πράξης αλλά του Λόγου των διαφόρων Επιστημονικών παραδόσεων όσον αφορά στη Βία Πανσπερμία θεωριών και προσεγγίσεων ακόμα και εντός της καθεμιάς των Επιστημονικών παραδόσεων που ασχολούνται με τα φαινόμενα της Βίας -Περίοδος αστάθειας/κρίσηςπρο της εμπέδωσης ενός ενιαίου Επιστημονικού Παραδείγματος κατά Kuhn

9 Φυσιογνωμική και Φρενολογία Στις εσχατιές των Επιστημών της Υγείας και του Νόμου Υποκείμενη παραδοχή μιας ενιαίας και λίγο πολύ ανελαστικής «φύσης» του κάθε ατόμου Εμπλοκή με δημοφιλείς τον 18 ο -19 ο αιώνα ρατσιστικές αντιλήψεις Ουσιαστική εξάλειψή τους από την επικράτηση των «καταστασιακών»αντιλήψεων για την συμπεριφορά των ατόμων έναντι των «χαρακτηριολογικών» Υποτελής αναπαραγωγή τους, ωστόσο, σε πεδία όπως: Η εντοπιστική θεωρία των εγκεφαλικών λειτουργιών στις Νευροεπιστήμες (Franz Gall) Η καθ ημέρα πράξη των δικαστηρίων (το «ποιόν» του ανθρώπου) Οι λαϊκές αντιλήψεις σε κάποιες κοινωνίες (π.χ. Β. Αμερική)

10 Συνέπειες της ασυμβατότητας των φαινομένων της Υγείας και του Νόμου Ευχέρεια στη σύγκλιση απόψεων στις «ακραίες» περιπτώσεις π.χ. δεν θεωρείται από κανένα ως έγκυρη μια συναίνεση ενός μικρού παιδιού ή ενός ενηλίκου με βαριά νοητική στέρηση Προβλήματα αντίστοιχα στις «μεθοριακές» περιπτώσεις π.χ. εφηβεία Προβληματισμός αναφορικά με επίπλαστες ψευδοδιχοτομίες π.χ. «είναι η Βία κοινωνικό φαινόμενο ή ψυχοβιολογική εκδήλωση;» Εμπλοκή ηθικών, ιδεολογικών και θρησκευτικών αντιλήψεων με την εμπειρική έρευνα και την επιστημονική θεωρία

11 Επιπρόσθετα προβλήματα με τον (θεωρητικό) Ανθρωπισμό στον ορισμό της βίας Η μη-ανοχή στην σκληρότητα στους άλλουςείναιθεμελιακό και συστατικό στοιχείο της σύγχρονης ηθικότητας(rortyr., Philosophy and Social Hope, 1999). Η σύγχρονη επικρατούσα ηθική εξισώνεται με το ευαίσθητο βλέμμα πάνω στην σκληρότητα, την κακή μεταχείριση και τον άλλο που υποφέρει(bandiou A., L ethique, 1993). Ωστόσο, ο απόλυτος Ορθολογισμός στην πραγματικότητα ισοδυναμεί με την Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας του DSM-IV: εκείνος που αγνοεί ολικά τον Άλλο και δρα μόνο στο έδαφος των συμφερόντων του(zizek S., Lacan, 2008). Ακόμα, μια τέτοια προσέγγιση αποκλείει οποιαδήποτε θετική οπτική για το Καλόβασιζόμενη αποκλειστικά σε μια σύλληψη του Ριζικού Κακού. Επιπρόσθετα, επιβάλλει μια ορισμένη άρρητη ιεραρχία αξιών και οπτικών(bandiou A., L ethique, 1993).

12 Βία: έκταση και τύποι/μορφές

13 Βία (W.H.O., 1995) «Βία είναι η εμπρόθετηχρήση φυσικής δύναμης ή εξουσίας, επαπειλούμενη ή πραγματική, εναντίον ενός άλλου προσώπου, του ίδιου του εαυτού ή μιας ομάδας ανθρώπων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την επέλευση ή την αυξημένη πιθανότητα επέλευσης, τραυματισμού, θανάτου, ψυχολογικής βλάβης, στρεβλής ανάπτυξης ή αποστέρησης» Ορισμός αναγκαστικά και εμπρόθετα «φιλελεύθερος»για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ενός «σοβινιστικού»ορισμού που να νομιμοποιεί μορφές βίας

14 Τυπολογία της Βίας (W.H.O., 1995) Ο κάθε τύπος υποδιαιρείται περαιτέρω σε: Σωματική, Σεξουαλική, Ψυχολογική και Παραμέληση Βία Προς Εαυτόν ια ροσω ική Συλλογική Αυτοκτονικότητα Αυτο-κατα στροφικότητα Κοινωνική Πολιτική Οικονοµική

15 Τυπολογία της Διαπροσωπικής Βίας (W.H.O., 1995)

16 Διαπροσωπική βία Το ,3 εκατομμύριαάνθρωποι πέθαναν ως αποτέλεσμα βίας (Krug et al., 2000, Reza et al., 2001). Ο Π.Ο.Υ. υιοθετεί (W.H.O., 2001) την εκτίμηση ερευνητών (Murray and Lopez, 1996) ότι η διαπροσωπική βία το 2020 θα ανέλθει από την 19η στην 12η θέσηστην λίστα των 30 πιο σημαντικών αιτιών θανάτου παγκόσμια.

17 Σεξουαλικότητα και έμφυλοι ρόλοι στο οικογενειακό περιβάλλον: σχέσεις εξουσίας Με τις συνεχείς μεταλλάξεις του οικογενειακού θεσμού ανάδυση νέων δυνατοτήτων για σχέσεις / σχέσεις εξουσίας στα σεξουαλικά σχετιζόμενα μέλη των οικογενειών Η σεξουαλικότητα και επιτρέπεται και απαγορεύεται εντός της οικογένειας: διεγείρεται, οριοθετείται, επιτρέπεται υπό όρους, απαγορεύονται πιθανότητές της Η σεξουαλικότητα των ανθρώπινων κοινωνιών δεν ταυτίζεται αλλά εφάπτεται με τα θέματα γαμηλιότητας και αναπαραγωγής σε αυτές Η σύγχρονες κοινωνίες αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο την ατομικότητα (άρα τα ατομικά δικαιώματα) και αναφορικά με την ταυτότητα φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και τις εκδηλώσεις της σεξουαλικότητας των μελών εντός του οικογενειακού θεσμού (όχι πάντα!) Η πολιτική ορθότητα σε επίπεδο κοινωνικής πολιτικής και οι θεωρίες της ταυτότητας επιχείρησαν να στηρίξουν την παραπάνω αντικειμενική εξέλιξη χωρίς ωστόσο να αποφεύγονται αντιφάσεις και προβλήματα

18 Έμφυλοιρόλοι, σεξουαλικότητα και ενδοοικογενειακή βία Η ενδοοικογενειακή βία εμπλέκεται και σχετίζεται πολυεπίπεδα (ως εκδήλωση, υποστασιοποίηση, επικύρωση ή ως αποτέλεσμα) με τις σχέσεις εξουσίας εντός της οικογένειας Αυτές με την σειρά τους έχουν συχνά έμφυλο χαρακτήρα είτε η ενδοοικογενειακή βία εκδηλώνεται (και) ως σεξουαλική βία είτε όχι Έτσι τυπικά η ενδοοικογενειακή βία εκδηλώνεται σε βάρος των μελών μιας οικογένειας που επιτελούν υποτελείς ρόλους στο εσωτερικό της

19 Η Ενδο-οικογενειακή βία και η γυναίκα ως ενήλικας (Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων)

20 Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων ή βία κατά των γυναικών ορίζεται η βία που διαπράττεται στο πλαίσιο ερωτικής ή συζυγικής σχέσηςμε στόχο τον έλεγχο του ενός συντρόφου από τον άλλοκαι την επιβολή κυριαρχίας στη σχέση

21 Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων Ανάμεσα στο 10-48%των γυναικών (ανάλογα τη χώρα κ.λ.π.) έχουν υπάρξει θύμα βίας εντός μιας σχέσης τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους (W.H.O., 2002) Ανάμεσα στο 40-70%των δολοφονιών γυναικών, ο δράστης ήταν ο ερωτικός τους σύντροφος (Krug et al., 2002)

22 Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων Δενσχετίζεται με το μορφωτικό ή το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (W.H.O., 2001) Σχετίζεται με τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τους φυλετικούς ρόλους (Heise, 1998, Black et al., 1999) Δεν σχετίζεται με μεμονωμένα ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά των θυτών(kantor &Jasinski, 1998, Tjaden& Thoennes, 2000, Heise& Garcia-Moreno, 2002) Σχετίζεται με την βία κατά ανηλίκων (Krug, 2004)

23 Χαρακτηριστικά της βίας μεταξύ ερωτικών συντρόφων Συχνά με επεισοδιακούς χαρακτήρες και «κύκλους» ξεσπασμάτων οριοθέτησης/μεταμέλειας» νέων ξεσπασμάτων βίας Συχνά εγκλωβισμός γυναικών-θυμάτων σε σχέσεις εξάρτησης Οικονομικής Κοινωνικής Συναισθηματικής Τεράστιας σημασίας για: τις άμεσες και απώτερες επιπτώσεις της στις γυναίκεςθύματα (βιολογικές και ψυχολογικές) την δια-γεννεακή αναπαραγωγή του «φαύλου κύκλου της βίας» Τεράστιας σημασίας για τον έλεγχο του φαινομένου, η εμπλοκή στην αντιμετώπιση και η αλλαγή στάσεων, αντιλήψεων και συμπεριφορών από τους άνδρες

24 Η Ενδο-οικογενειακή βία και η γυναίκα ως παιδί

25 Βία κατά ανηλίκων Μελέτη στην Σουηδία αναφέρει ότι μια στις πέντε γυναίκες υπήρξε θύμα κακοποίησης κύρια κατά τη διάρκεια της εφηβικής και παιδικής της ηλικίας (Krantz and Ostergen, 2000). Άλλες πιο πρόσφατες μελέτες ανεβάζουν την αναλογία αυτή στις μία στις τρεις γυναίκες Ο Π.Ο.Υ. εκτιμά (W.H.O., 1999) ότι παιδιά στον κόσμο γίνονται θύματα βίας (Krug et al., 2001). Μελέτες εκτίμησης της έκτασης του φαινομένου της βίας σε ανηλίκους παρουσιάζουν τεράστιες διακυμάνσεις (από 3% έως 29% στα αγόρια και από 7% έως 36% στα κορίτσια) κυρίως λόγω των διαφορετικών κριτηρίων και ορισμών που οι διάφοροι μελετητές υιοθετούν (Finkelhor, 1994).

26 Φυλετική κατανομή της σωματικής βίας κατά ανηλίκων Υπεροχή των αγοριών-θυμάτων σωματικής βίας (McMillan et al., 1997) π.χ.: Στον Καναδά ενώ το ποσοστό των γυναικών που μπορούσαν να ανακαλέσουν ιστορικό σωματικής κακοποίησης ήταν 21,1%,τα αντίστοιχα των ανδρών ήταν 31,2%(McMillan, 2000) Σε ανάλογη μελέτη στην Πολωνία, ενώ το 12%των ανδρών ανέφεραν ότι δεν υπέστησαν ποτέ βία κατά την διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών ήταν 27%(ISPCAN, 2004) Τα κορίτσια εκτίθενται περισσότερο στον κίνδυνο συναισθηματικής κακοποίησηςή παραμέλησης(fose& Holen, 2007).

27 Φυλετική κατανομή της σωματικής βίας κατά ανηλίκων Τα κορίτσια φαίνεται να εκτίθενται ιδιαίτερα στον κίνδυνο της παιδοκτονίας, ιδιαίτερα σε φτωχές χώρες του τρίτου κόσμου (Wattsκαι Zimmerman, 2002), ακόμα και κατά την γέννηση: στην Ινδία μόνο αναφέρονται περί τα τέτοια κρούσματα ετησίως (UNICEF, 2000). Υποεκτίμηση της συχνότητας σε παλαιότερες έρευνες λόγω μη-συμπερίληψης των διάφορων μορφών βίας ενάντια σε κορίτσια π.χ. Bullying: Στην Φινλανδία 6% των αγοριών και 5%των κοριτσιών σχολικής ηλικίας ανέφεραν πως υπήρξαν θύματα αντίστοιχων πρακτικών τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα (Kaltiala-Heino etal.,1999).

28 Φυλετική διαφοροποίηση της συχνότητας εμφάνισης επιπτώσεων της Κακοποίησης -Παραμέλησης των Παιδιών Στατιστικά μεγαλύτερη συσχέτιση ιστορικού σωματικής κακοποίησης με επέλευση απώτερων επιπλοκών όπως η κατάχρηση αλκοόλ και ουσιώνκαι η αυτοκτονική συμπεριφοράσε κορίτσια από ότι σε αγόρια με παρόμοιας βαρύτητας ιστορικό (Turner et al., 2006) Τα κορίτσια με ιστορικό σεξουαλικής παραβίασης φαίνεται να εμφανίζουν σε στατιστικά σημαντικότερο βαθμό σε σχέση με τα αγόρια επιπτώσεις όπως η κατάθλιψη, η αυτοκτονική ή παραυτοκτονική συμπεριφορά, οι διασχιστικές διαταραχές(συμπεριλαμβανομένης και της πολλαπλής διαταραχής προσωπικότητας), η χρήση αλκοόλ και ουσιώνκαι οι διαταραχές πρόσληψης τροφήςείτε της τάξης της βουλιμίας είτε της τάξης της ψυχογενούς ανορεξίας (Trowellet al., 2002, Turner et al., 2006)

29 Σεξουαλική παραβίαση ανηλίκων 6%των κοριτσιών έναντι 2%των αγοριών σε παγκόσμια κλίμακα (Andrews et al., 2004) Κορίτσια: από 7%στη Φινλανδία, Ιρλανδία, Γαλλία ως 36%στην Αυστρία και 33%στην Ολλανδία Αγόρια: από 3%στη Σουηδία σε 15%στην Ισπανία και 19%στην Αυστρία(Finkelhor, 1994) Παλαιότερα η κυρίαρχη αντίληψη ήταν πως η ενδο-οικογενειακή παραβίαση καλύπτει το ½ ως ¼της παραβίασης (Finkelhor et al.,1990). Σήμερα στο φως νεότερων εμπειρικών δεδομένων πιστεύεται πως η παραβίαση εν γένει εντός του «κύκλου της εμπιστοσύνης» του παιδιού καλύπτει πάνω από 80% της παραβίασης (ΣτΕ, 2014)

30 Σεξουαλική παραβίαση ανηλίκων στην Ελλάδα: παλαιότερα εμπειρικά δεδομένα Μελέτη 743 φοιτητών ηλικίας ετών (Ι.Υ.Π., Αgathonos and Fereti, 1992) 17%σεξ. παρ. σε ηλικία <18 ετών σε κορίτσια 7%σεξ. παρ. σε ηλικία <18 ετών σε αγόρια 1:3 περιπτώσεις εντός της οικογένειας, 1:3περιπτώσεις από οικείο πρόσωπο, 1:3 περιπτώσεις από άγνωστο Μελέτη επί αδρών αστυνομικών (Μαραγκός και συν., 1996) 8%σεξ. παρ. σε ηλικία <18 ετών σε αγόρια

31 Νεότερα ερευνητικά δεδομένα: η έρευνα BECAN

32 Η ταυτότητα της έρευνας Contract Number: HEALTH-F Type of Project: Collaborative Call: FP7-HEALTH-2007-B Co-funding: Research Directorate General EC & 9 Balkan Participating Organizations Duration: 36 months October September 2012 Participating countries Albania Bosnia & Herzegovina Bulgaria Croatia Former Yugoslav Republic of Macedonia Greece Romania Serbia Turkey

33 Πανελλαδικά αποτελέσματα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, Ν=10.674, RR=73,40%)

34 Πανελλαδικά αποτελέσματα ανά φύλο παιδιού (Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, Ν=10.674, RR=73,40%)

35 Διαφορές συχνότητας αυτο-αναφερόμενης θυματοποίησης αγοριών κοριτσιών σε 9 Βαλκανικές χώρες (BECAN, 2013)

36 Η Ενδο-οικογενειακή βία και η γυναίκα ως μητέρα/ενήλικας με γονεϊκό ρόλο

37 Οι γυναίκες σε ρόλων θυτών σωματικής βίας κατά ανηλίκων Συχνότερη εμπλοκή των γυναικών σε ρόλους θύτη απέναντι σε ανηλίκους (ιδιαίτερα 0-5 ετών), παρότι οι άνδρες φέρονται να εμπλέκονται συχνότερα στις πλέον βαριές ή και θανατηφόρες περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών (WHO, 2002) Ο κίνδυνος άσκησης βίας από γυναίκες στα πλαίσια της οικογένειας αυξάνει σημαντικά στην περίπτωση μονογονεϊκών οικογενειών με ηγετικό ρόλο γυναικών ενηλίκων (UNICEF, 2003)

38 Οι γυναίκες σε ρόλων θυτών σωματικής βίας κατά ανηλίκων Παρόλα αυτά, εκείνο που φαίνεται να έχει την πλέον σημαντική επίδραση δεν είναι τόσο το φύλο του γονέα καθαυτό όσο: το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο του γονέα και άλλοι συρρέοντες γενικότεροι προσδιοριστές κοινωνικού αποκλεισμού και δυσλειτουργικού οικογενειακού πλαισίου (Hillis et al., 2004) και το ατομικό αναμνηστικό κακοποίησης του γονέα (UNICEF, 2003, Berger, 2005)

39 Ενήλικες γυναίκες και Σεξουαλική Παραβίαση Ανηλίκων 10%των σεξουαλικών παραβιάσεων ανήλικων κοριτσιών και ανάμεσα στο 14-37%των παραβιάσεων ανήλικων αγοριών έχουν στο ρόλο των θυτών ενήλικες γυναίκες (WHO, 2002). Επίσης, έχει σημειωθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις σεξουαλικής παραβίασης ανηλίκων με θύτες άνδρες, οι γυναίκες είτε Γνωρίζουν αλλά σιωπούν Δεν «γνωρίζουν» αυτό που θα μπορούσαν (ασυνείδητα αποστρέφουν το βλέμμα τους από εκείνο που είναι ορατό μπροστά τους) Σύνδρομο «Μυνχάουζεν δι αντιπροσώπου»

40 Μελέτη μητέρων θυμάτων σεξουαλικής παραβίασης ανηλίκων (Βασιλιάς και Τσιμπούκα, 1997) μητέρα ψυχικά υποταγμένη και εξαρτημένη από τον σύζυγο ή σύντροφο, συναισθηματικά απούσα, με δυσκολίες στις σχέσεις με τη δική της μητέρα (αδυναμία ταύτισης με τον ομόφυλο γονέα), με έντονο συναίσθημα κοινωνικού ελέγχου και υιοθέτησης στερεοτύπων ως προς ηθικές και ιδεολογικές αντιλήψεις οικογένεια κοινωνικά απομονωμένη εσωστρεφής

41 Υπάρχει ο «φαύλος κύκλος της βίας» (όπου το θύμα στην μετέπειτα ενήλικο ζωή του γίνεται θύτης βίας σε ανηλίκους); Knopp(1984): Αρχική υποστήριξη της θεωρίας του «κύκλου της βίας» Carson et al. (1989), Mullen et al. (1993), Hilton and Mezey (1996): Επικέντρωση στους άρρενες θύτες

42 Υπάρχει ο «φαύλος κύκλος της βίας» (όπου το θύμα στην μετέπειτα ενήλικο ζωή του γίνεται θύτης βίας σε ανηλίκους); Carmen et al. (1988), Watkins and Bentovim (1992): Ανίχνευση: Διαφοροποιημένων χαρακτηριστικών εγγραφής των επεισοδίων στα δυο φύλα (εσωτερίκευση εξωτερίκευση, απουσία ή παρουσία έντονης σύγχυσης κ.λ.π.), αλλά και αυξημένης διαφυγής στην αναφορά και καταγραφή κρουσμάτων (ιδιαίτερα σεξουαλικής παραβίασης) επί ανδρών

43 Υπάρχει ο «φαύλος κύκλος της βίας» (όπου το θύμα στην μετέπειτα ενήλικο ζωή του γίνεται θύτης βίας σε ανηλίκους); Condy et al. (1987), Bolton et al. (1989), Widom (1989), Widom and Ames (1994), Glasser et al. (2001), Muphy and Smith (1996): Ενίσχυση της άποψης για ύπαρξη του «κύκλου» μόνο επί αρρένων, ανίχνευση τουλάχιστον δυο ομάδων θυτών (μια μικρή με ιστορικό και μια μεγαλύτερη χωρίς), Τεκμηρίωση της υπεροχής των περιπτώσεων κακοποίησης από γυναίκες στους άνδρες θύτες με ιστορικό, Επιβεβαίωση της συνύπαρξης στις οικογένειες των θυτών με ιστορικό και άλλων προσδιοριστών (δευτερογενείς συσχετίσεις).

44 Γενετική και Ενδο-οικογενειακή Βία: Φυλετικές Διαφοροποιήσεις Caspi et al. (2002, 2003):Στατιστική συσχέτιση βίαιης συμπεριφοράς και υπολειπόμενης έκφρασης του αλληλίου της τριπλέτας του προαγωγού-μεταφορέα της ΜΑΟ-Α (uvntr) σε δείγμα ενηλίκων της Ν. Ζηλανδίας Huang et al. (2005): Διαφοροποίηση φαινοτυπικής - συμπεριφορικής έκφρασης γονιδίων ΜΑΟ-Α σε άνδρες γυναίκες Kaufman et al. (2000), Nilsson et al. (2005):Η δι-αντίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων οδηγεί σε συμπεριφορική έκφραση Foley et al. (2004):Απαραίτητος ο συνδυασμός μειωμένης έκφρασης γονιδίων ΜΑΟ-Α και τραυματικών εμπειριών για την φαινοτυπική έκφραση βίαιης συμπεριφοράς Cicchetti &Blender (2004), Feigin (2005), Joyce et al. (2006):Πιθανή τροποποιητική παρεμβολή γενετικών παραγόντων και στην εκδήλωση του «κύκλου της βίας» και στην εμφάνιση ή μη απώτερων ψυχο-κοινωνικών επιπτώσεων της Κα-Πα

45 Σας ευχαριστώ πολύ! Στοιχεία επικοινωνίας: Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας Φωκίδος 7, Αθήνα