Μεγαλώνοντας ανεξάρτητα παιδιά στο οικογενειακό σύστημα

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μεγαλώνοντας ανεξάρτητα παιδιά στο οικογενειακό σύστημα"

Μαία Παπαστεφάνου
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Μεγαλώνοντας ανεξάρτητα παιδιά στο οικογενειακό σύστημα ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ, ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ

2 Λειτουργία της οικογένειας Επιβίωση Η οικογένεια εξασφαλίζει την επιβίωση ικανοποιώντας τις φυσικές ανάγκες, παρέχοντας σωματική ασφάλεια και φροντίδα της σωματικής υγείας Οικονομική λειτουργία Η οικογένεια προσφέρει στο παιδί τα μέσα με τα οποία θα αποκτήσει τα κατάλληλα εφόδια ώστε να γίνει ενεργά οικονομικό και παραγωγικό μέλος της κοινωνίας Πολιτισμική εκπαίδευση Η οικογένεια διδάσκει τις βασικές αρχές και αξίες του αντίστοιχου πολιτισμικού συνόλου

3 Λειτουργία της οικογένειας (2) Το περιβάλλον στο οποίο: μεγαλώνουν και ανατρέφονται τα παιδιά φυσιολογικές ή μη συμπεριφορές ξεκινούν, ριζώνουν και γίνονται σταθερά πρότυπα που υιοθετούνται από τα παιδιά τα παιδιά μαθαίνουν να βιώνουν, να αναγνωρίζουν και να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους μέσω των σχέσεων που αναπτύσσουν με τα πρόσωπα δεσμού όλα τα μέλη ενώνονται και ανήκουν αλλά ταυτόχρονα οδηγούνται στην αυτονομία

4 Πως οι γονείς επηρεάζουν τα παιδιά? Απευθείας οδηγίες Λέμε τι πρέπει να κάνει, πότε και για ποιο λόγο Μάθηση μέσω παρατήρησης (modeling) Μαθαίνει τι πρέπει να κάνει από το παράδειγμα Μαθαίνει τι δεν πρέπει να κάνει (counterimitation) Ανατροφοδότηση Οι γονείς καθορίζουν ποια συμπεριφορά είναι επιτρεπτή και ποια είναι απαραίτητο να σταματήσει

5 Χαρακτηριστικά συναισθηματικής και ψυχολογικής υγείας Η ικανότητα να αισθάνεται ασφάλεια στις σχέσεις του (attachment) Θετική εικόνα εαυτού Αίσθημα επάρκειας ( μπορώ να ρυθμίσω τα δικά μου ζητήματα ) Ικανότητα να αντέχει την απόρριψη, τη ματαίωση και την απογοήτευση Αυτονομία και ανεξαρτησία

6 Τι είναι αυτονομία? Η αυθεντικότητα και ανεξαρτησία των ίδιων των κινήτρων που καθορίζουν τη θέληση ενός ατόμου, ώστε πηγή της θελήσεως να είναι αυθεντικά το ίδιο το άτομο και όχι άλλοι εξωτερικοί παράγοντες. Ηδυνατότηταπουπαρέχεταισεέναπαιδίνα ανακαλύψει τον κόσμο γύρω του με στόχο να είναι σε θέση να σκέφτεται το ίδιο για τον εαυτό του και κάνει τις δικές του επιλογές.

7 Βρεφική ηλικία Περίοδος γρήγορων αναπτυξιακών αλλαγών Σωματικό Γνωστικό (γλωσσικές δεξιότητες) Δεσμός με το πρόσωπο φροντίδας Το παιδί αισθάνεται προστατευμένο από τη μητέρα Το αίσθημα ασφάλειας βοηθά το παιδί να αποχωριστεί τη μητέρα και να εξερευνήσει τον κόσμο Βασική εμπιστοσύνη

8 Τι μπορεί να κάνει ένας γονέας; Ασφαλές και σταθερό περιβάλλον Ξεχωριστό άτομο

Προσχολική ηλικία Η σωματική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη συνεχίζεται με γρήγορο ρυθμό Εγωκεντρισμός- όλα περιστρέφονται γύρω από αυτό Κυριαρχεί η

9 Προσχολική ηλικία Η σωματική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη συνεχίζεται με γρήγορο ρυθμό Εγωκεντρισμός- όλα περιστρέφονται γύρω από αυτό Κυριαρχεί η μαγική σκέψη ήμουν κακό παιδί, για αυτό αρρώστησε ο μπαμπάς. Ανώριμη αίσθηση της ολότητας του σώματος το χέρι μου είναι σπασμένο, για αυτό έχω σπάσει όλος.

10 Τι μπορεί να κάνει ένας γονέας; Αυτονόμηση στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής o Τροφή εκπαίδευση τουαλέτας καθαριότητα Ενεργό ρόλο μέσα στην οικογένεια o Συμμετοχή σε καθημερινές οικιακές δραστηριότητες Ακούμε τη γνώμη του Ενθαρρύνουμε πρωτοβουλίες Από κοινού αποφάσεις, συζήτηση και επιχειρηματολογία Παιγνίδι (αρχηγικός ρόλος των παιδιών)

11 Οικογενειακά συμβούλια Δίνουν «βήμα» γιαναεκφραστούνπαράπονασεέναελεγχόμενο περιβάλλον Προσφέρουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στις αποφάσεις o Αναθέτουμε καθήκοντα και εργασίες o Σχεδιάζουμε κοινές δραστηριότητες διασκέδασης o Συζητάμε προβλήματα που έχουν προκύψει και παίρνουμε αποφάσεις για θέματα που αφορούν όλη την οικογένεια o Επιλύουμε διαφορές που έχουν προκύψει o Τελειώνουμε με κάτι ευχάριστο

Λανθάνουσα Σωματικήανάπτυξηεπιβραδύνεται Περίοδος στην οποία το παιδί βρίσκειτηθέσητουστονκόσμο Σχολική απόδοση, αθλητική ενασχόληση, τέχνες Διαπραγματεύεταιτηθέσητου στην ομάδα

12 Λανθάνουσα Σωματικήανάπτυξηεπιβραδύνεται Περίοδος στην οποία το παιδί βρίσκειτηθέσητουστονκόσμο Σχολική απόδοση, αθλητική ενασχόληση, τέχνες Διαπραγματεύεταιτηθέσητου στην ομάδα συνομηλίκων Αυξημένη οργάνωση, υπευθυνότητα, γνωστική ανάπτυξη και κατανόηση Αναπτύσσουν λογική σκέψη, ενσυναίσθηση και σεβασμό στους κανόνες Εγκαθίσταται η αρχή της πραγματικότητας

13 Τι μπορεί να κάνει ένας γονέας; Αναγνώριση του ρόλου τους στην οικογένεια Μαθησιακή αυτονομία Αναγνώριση, αξιολόγηση και υπεράσπιση δικαιωμάτων Ελεύθερη έκφραση δημιουργικής σκέψης Υπευθυνότητες κατάλληλες για την ηλικία του Δυνατότητα να κάνει τις δικές του επιλογές Σκέψη για την επίλυση προβλημάτων

14 Επίλυση προβλημάτων Πως διδάσκουμε τα παιδιά στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων: Ζητήστε βοήθεια και αναγνωρίστε που μπορείτε να το κάνετε Χρησιμοποιείστε το χιούμορ Διαπραγματευτείτε και να είστε διαλλακτικοί Εκφράστε τα αρνητικά συναισθήματα με αποδεκτό τρόπο Διατηρείστε την αισιοδοξία σας

Εφηβεία Περίοδος προετοιμασίας για την ενηλικίωση Επένδυση στην ομάδα συνομηλίκων-ανάγκη να ανήκει σε μια ομάδα Σωματικές αλλαγές της ήβης

15 Εφηβεία Περίοδος προετοιμασίας για την ενηλικίωση Επένδυση στην ομάδα συνομηλίκων-ανάγκη να ανήκει σε μια ομάδα Σωματικές αλλαγές της ήβης Ανεξαρτησία, ιδεαλισμός, αίσθημα παντοδυναμίας Απαρχή της αφηρημένης σκέψης Ένταση & συγκρούσεις στη σχέση γονέα παιδιού ζητήματα αυτονομίας, ωράρια, αμφισβήτηση.

16 Πως μπορεί να βοηθήσει ένας ενήλικος? Θέτουμε σαφή και σταθερά όρια Ενισχύουμε τη σταθερή επικοινωνία Διατηρούμε την ψυχραιμία μας Εμπλέκουμε τον έφηβο στις αποφάσεις Συζητάμε θέματα που ενδιαφέρουν τον έφηβο και ακούμε τη σκέψη του Τι κρύβεται πίσω από μια άποψη Ενισχύουμε την προσπάθεια του να εμπλακεί σε κοινωνικούς, εθελοντικούς οργανισμούς

17 Πως μπορεί να βοηθήσει ένας ενήλικος? Αφήνουμε τον έφηβο να πάρει ο ίδιος αποφάσεις o Μαλλιά o Καθαριότητα και οργάνωση του δωματίου o Εξωσχολικές δραστηριότητες o Ωράρια ύπνου Συζητάμε και παίρνουμε από κοινού τις αποφάσεις o Εργασία o Οδήγηση o Χρήματα Προσπαθούμε να τον εμπλέξουμε σε οικογενειακές αποφάσεις o Οικογενειακές διακοπές o Οργάνωση μιας γιορτής o Αλλαγές που αφορούν στο σπίτι

18 Εμπόδια στην αυτονόμηση Προβλήματα στις σχέσεις γονέα παιδιού Υπερπροστασία Αυστηρή οριοθέτηση

19 Σχέση γονέα παιδιού Γονέας παιδί ΌΧΙ Ταίριασμα γονέα-παιδιού Τρόπος ανατροφής γονέας = παιδί o Αυταρχικός (ο γονέας παίρνει τη μορφή του αφέντη, του απόλυτα κυρίαρχου και του ελεγκτή) o Ανεκτικός ( ο γονέας εμφανίζεται φιλελεύθερος αλλά δειλός, χωρίς δυναμισμό και ασυνεπής) o Αμέτοχος ( η στάση του γονέα χαρακτηρίζεται από ελάχιστες απαιτήσεις, ελάχιστα όρια, ελάχιστη επικοινωνία και συναισθηματική απαντητικότητα)

20 Υπερπροστασία Οι γονείς έχουν την τάση να «κάνουν πράγματα» για τα παιδιά τους με σκοπό να τα βοηθήσουν, να επιταχύνουν τις διαδικασίες ή απλά γιατί θεωρούν ότι το παιδί δεν θα τα καταφέρει μόνο του. Υπερπροστασία οδηγεί σε συμπεριφορές που αναχαιτίζουν τη διαδικασία αυτονόμησης Συνεχώς επαναλαμβάνουν οδηγίες και κανόνες Συνεχώς εποπτεύουν τις δραστηριότητες του παιδιού (σχολικές & εξωσχολικές) Συνεχώς εποπτεύουν τις σχέσεις του παιδιού Δεν παρέχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει μόνο του τα προβλήματά του Δεν παρέχουν τη δυνατότητα να «δουλέψουν» με το δικό τους τρόπο Ανησυχούν και πανικοβάλλονται όταν τα παιδιά είναι μακριά τους

21 Οριοθέτηση Τα όρια αναφέρονται στο πλαίσιο που πρέπει να δημιουργηθεί στον ψυχισμό ενός ανθρώπου ώστε να μπορεί να συνυπάρξει με τους συνανθρώπους του, να αντλεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ικανοποίηση και ασφάλεια. Τα όρια δεν είναι ίδια για όλους, είναι διαφορετικά για κάθε παιδί και για κάθε γονέα (ιδιοσυγκρασία ευαισθησίες του παιδιού). Τα όρια πρέπει να συμβαδίζουν με το εκάστοτε αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού και να προσαρμόζονται στα χαρακτηριστικά της ηλικίας του. Τα όρια γίνονται αποδεκτά από το παιδί μόνο όταν είναι σαφή και αναγνωρίσιμα. Μιλάμε ανοιχτά με το παιδί και εξηγούμε τι ακριβώς αναμένουμε από αυτό για ένα συγκεκριμένο θέμα. Αποφασίζουμε τι θα γίνει αν δεν επιλέξει το παιδί να συμπεριφερθεί με τον τρόπο που έχουμε συμφωνήσει.

22 Οριοθέτηση (2) Η σταθερότητα και η συνέπεια με την οποία θέτουμε όρια διευκολύνουν τα παιδιά να αποδεχτούν τα πρότυπα συμπεριφοράς. Μειώνουμε στο ελάχιστο τον αριθμό των κανόνων που επιβάλλονται μέσα στο σπίτι και κρατάμε μόνο αυτούς που έχουν νόημα για όλους. Επανεξετάζουμε τα όρια που θέτουμε όταν διαπιστώνουμε ότι δεν αποδίδουν καρπούς. Μήπως είναι ασφυκτικά;

23 Ασφυκτικά όρια Άφθονοι κανόνες και διαδικασίες ρουτίνας, ελάχιστες διαβουλεύσεις μεταξύ γονέων και παιδιών, ελάχιστες επιλογές Υψηλές απατήσεις και περιορισμένες εκδηλώσεις στοργής Ακλόνητες πεποιθήσεις, έλλειψη διαλλακτικότητας Υψηλό ποσοστό κριτικής, αρνητικά συναισθήματα Χαμηλή δυνατότητα εκπαίδευσης o «κάντο τώρα» o «δενανέχομαιαυτήτησυμπεριφορά» o «τα παιδιά δεν πρέπει να κάνουν τέτοια πράγματα»

24 Ανατροφοδότηση Ένα παιδί δεν μπορεί να κάνει κάτι είτε λόγω έλλειψης ικανότητας είτε λόγω έλλειψης αυτοπεποίθησης. Υπογραμμίζουμε τα προτερήματα και τα καλά στοιχεία του παιδιού o εστιάζουμε στις ικανότητες, τονίζουμε αυτό που μπορούν να κάνουν Δίνουμε έμφαση στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα o εστιάζουμε στη συνεισφορά, στη δραστηριότητα o αποδυναμώνουμε την ιδέα της επιδοκιμασίας Ελαχιστοποιούμε τα λάθη και τις ανεπάρκειες o κατανόηση ότι τα λάθη αποτελούν ενιαίο και αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας της μάθησης και της βελτίωσης

25 Παράδειγμα Ένα 8χρονο παιδί παίζει ποδόσφαιρο με την ομάδα του. Δεν είναι ο καλύτερος παίκτης αλλά το αγαπά πολύ. Τι κάνουμε μετά το παιγνίδι; «Ήσουνυπέροχος. Έπαιξες πολύ καλό ποδόσφαιρο» «Σκεφτόμουν μήπως πρέπει να προσπαθήσεις το μπάσκετ, γιατί το ποδόσφαιρο δεν σου πάει. Εκτός εάν θέλεις να κάνεις περισσότερη προπόνηση μετά το σχολείο». «Καλή δουλειά. Ήμουν πολύ περήφανος που σε έβλεπα να προσπαθείς και κατάλαβα ότι το διασκέδασες πολύ».

26 Και άλλο παράδειγμα Μια 15χρονη μαθήτρια παίρνει τους βαθμούς του τριμήνου. Είναι καλύτεροι από το προηγούμενο αλλά ακόμα μέτριοι. Τι μπορούμε να πούμε; o «Τι βαθμοί είναι αυτοί; Δεν καταλαβαίνεις ότι έτσι δεν θα κάνεις τίποτα στη ζωή σου;» o «Έχεις ακόμα πολύ δρόμο μπροστά σου για να φτάσεις την αδελφή σου». o «Έχεις βελτιωθεί πολύ στο σχολείο. Πρέπει να νιώθεις ικανοποίηση με αυτή την καλή προσπάθεια και σίγουρα χαίρεσαι με αυτά που μαθαίνεις».

27 Συμπερασματικά Δύσκολη διαδικασία Δεν διατίθενται οδηγίες χρήσης Ευαίσθητη ισορροπία Σταθερότητα αγάπη επικοινωνία

28 Ευχαριστώ πολύ, και προσοχή στις στροφές

Σχετικά έγγραφα

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

Ενισχύστε την Αυτοπεποίθηση των Παιδιών Βελτιώνοντας & Μαθαίνοντας τον Γονεϊκό Τύπο!!! ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Κλεισθένους 12 (Στοά Κοββατζή) 1 ος όροφος Τηλ.: 2742029421 Κιν.: 6979985566