ΕΓΓΡΑΦΟ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ. αναφορικά με. τον Ορισμό Σχετικής Αγοράς, την αξιολόγηση της ανάγκης ex ante ρύθμισης,

Transcript

1 ΕΓΓΡΑΦΟ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ αναφορικά με τον Ορισμό Σχετικής Αγοράς, την αξιολόγηση της ανάγκης ex ante ρύθμισης, την Ανάλυση για την Ύπαρξη Αποτελεσματικού Ανταγωνισμού και τον Καθορισμό Παροχέα με Σημαντική Ισχύ στη Σχετική Αγορά και το Σχέδιο Ρυθμιστικών Μέτρων Αναφορικά με την Χονδρική Αγορά Τερματικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών. (Αγορά 4 της Σύστασης 2014/710 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Χονδρική παροχή πρόσβασης υψηλής ποιότητας σε σταθερή θέση) 1 Αριθμός Εγγράφου: EA 06/2014 Ημερομηνία: 1 Η επίσημη έκδοση της νέας Σύστασης συνέπεσε με την ολοκλήρωση της εργασίας αναφορικά με την κοινοποίηση της χονδρικής αγοράς τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών η οποία περιλαμβανόταν ως τέτοια στη Σύσταση του 2007 ως αγορά με αριθμό 6 και εν μέρει στην αγορά 4 της Σύστασης του Οκτ Ως αποτέλεσμα ο ΕΡΗΕΤ προχωρεί στην κοινοποίηση της αγοράς 4 της Σύστασης 2014/710 με αναφορά μόνο στο μέρος που αφορά τη χονδρική προσφορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 1/71

2 Πίνακας Περιεχομένων ΜΕΡΟΣ 1 - ΣΥΝΟΨΗ Εισαγωγή Συμπεράσματα εξέτασης Αγοράς... 7 ΜΕΡΟΣ 2 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Νομοθετικό Πλαίσιο Προσέγγιση ΕΡΗΕΤ Σχετική αγορά προϊόντων και υπηρεσιών Εισαγωγή Συνεργασία με την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) Υφιστάμενο Ρυθμιστικό Πλαίσιο Δομή Εγγράφου ΜΕΡΟΣ 3 - ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Εισαγωγή Κριτήρια για τον ορισμό της σχετικής αγοράς Υποκαταστασιμότητα Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών από πλευρά της Ζήτησης Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών από πλευρά της Προσφοράς Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Διαφορετικής Χωρητικότητας από την πλευρά της Ζήτησης Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Διαφορετικής Χωρητικότητας από την πλευρά της Προσφοράς Παράγοντες Αγοράς Στη συνέχεια εξετάζουμε άλλους συντελεστές τις σχετικής αγοράς όπως αυτά παρουσιάζονται πιο κάτω Παροχείς Υπηρεσιών Τεχνολογίες Μετάδοσης Δεδομένων στην Κυπριακή Αγορά Εξέταση Υποκαταστασιμότητας μεταξύ Αναλογικών και Ψηφιακών Τερματικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών Μερικώς Μισθωμένα Κυκλώματα Backhaul Γεωγραφική Αγορά Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 2/71

3 3.7 Συμπεράσματα Μέρος 4 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΕΡΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΜΙΣΘΩΜΕΝΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ Εισαγωγή Μετά τον προσδιορισμό της σχετικής χονδρικής αγοράς τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών και του γεωγραφικού εύρους της σχετικής αγοράς στο Μέρος 3 του παρόντος εγγράφου, ακολουθεί ανάλυση του επιπέδου του ανταγωνισμού στις αγορές Τερματικών Τμημάτων Χονδρικών Μισθωμένων Γραμμών Τερματικό τμήμα Μισθωμένων Γραμμών Εξέταση Αγοράς Εξέταση Τερματικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών Δομή και μερίδια αγοράς Δυνητικός ανταγωνισμός και φραγμοί εισόδου Απουσία Αντισταθμιστικής Διαπραγματευτικής Ισχύος Οικονομίες Κλίμακας (Economies of Scale) Οικονομίες Φάσματος (Economies of Scope) Αντί- ανταγωνιστικές Συμπεριφορές Υπερβολική τιμολόγηση των τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών Διακριτική (άνιση) τιμολόγηση των τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών Συμπίεση Τιμών Ανταγωνιστικά Πλεονεκτήματα ΑΤΗΚ Συμπέρασμα Εξέτασης αγοράς για Οργανισμό με ΣΙΑ Υφιστάμενη Ρύθμιση και Αντίκτυπος Εφαρμοστέες Αρχές κατά την Επιλογή των Ρυθμιστικών Υποχρεώσεων Αποτυχία της Αγοράς που Απαιτεί Ex-Ante (εκ των προτέρων) Ρυθμιστική Παρέμβαση Κάθετη Εκμετάλλευση Ισχύος στην Αγορά Οριζόντια Επέκταση Ισχύος Προτεινόμενες Ρυθμιστικές Υποχρεώσεις και Αιτιολόγηση Αιτιολόγηση και Ειδικότερη Περιγραφή των Προτεινόμενων Ρυθμιστικών Υποχρεώσεων Διαφάνεια (άρθρο 56 του Νόμου 112 (Ι)/2004) Υποχρέωση Μη Διάκρισης (άρθρο 57 του Νόμου 112 (Ι)/2004) Λογιστικός Διαχωρισμός (άρθρο 58 του Νόμου 112(Ι)/2004) Υποχρεώσεις Πρόσβασης και Χρήσης Ειδικών Ευκολιών Δικτύου (άρθρο 59 του Νόμου 112 (Ι)/2004) Υποχρέωση Ελέγχου Τιμών και Κοστολόγησης (άρθρο 60 του Νόμου 112 (Ι)/2004) Υποχρέωση Παροχής Συνεγκατάστασης και από Κοινού Χρήσης Διευκολύνσεων (άρθρο 62 του Νόμου 112/2004) Μέρος 6 - Αξιολόγηση Επιπτώσεων Προτεινόμενων Ρυθμιστικών Υποχρεώσεων Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 3/71

4 6.1. Διατήρηση του Υποδείγματος Χονδρικών Μισθωμένων Γραμμών Υποχρέωση Λογιστικού Διαχωρισμού Συμπέρασμα Παράρτημα 1 - Ερωτηματολόγια προς Παροχείς Παράρτημα 2 Απαντήσεις στα ερωτηματολόγια που αναφέρονται στο παράρτημα Παράρτημα 3- Επιστολή ΕΠΑ Παράρτημα 4 - Αποτελέσµατα της Δηµόσιας Διαβούλευσης για τον Ορισµό και την Εξέταση της Χονδρικής Αγοράς Τερματικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 4/71

5 ΜΕΡΟΣ 1 - ΣΥΝΟΨΗ 1.1 Εισαγωγή Σύμφωνα με το σε ισχύ ρυθμιστικό πλαίσιο των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών 2, ο Επίτροπος Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΡΗΕΤ), καλείται να ορίσει σχετικές αγορές στον τομέα των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες, καθώς και τη γεωγραφική διάσταση κάθε αγοράς μέσα στην επικράτεια, σύμφωνα με τη διαδικασία για τον ορισμό αγοράς η οποία περιγράφεται στην Οδηγία Πλαίσιο 3 λαμβάνοντας υπόψη τη νέα Σύσταση του 2014 («νέα Σύσταση»)σχετικά με σημαντικές αγορές προϊόντων και 2 Οδηγία Πλαίσιο, 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7 ης Μαρτίου 2002 σχετικά με το κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία Πλαίσιο, ΕΕ 108/33, σελ. 33) (εφεξής Οδηγία Πλαίσιο), «Οδηγία 2002/19/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Μαρτίου 2002 σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, καθώς και με τη διασύνδεσή τους» (Οδηγία για την πρόσβαση, ΕΕ L 108 της , σελ. 7),(εφεξής Οδηγία για την Πρόσβαση), και Οδηγία 2002/20/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002 για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία για την αδειοδότηση, ΕΕ L108 της , σελ.21) (εφεξής Οδηγία για την αδειοδότηση), όπως αυτές τροποποιήθηκαν με την Οδηγία 2009/140/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25 ης Νοεμβρίου 2009 για την τροποποίηση των Οδηγιών 2002/21/ΕΚ σχετικά με το κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, 2002/19/ΕΚ σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες καθώς και με τη διασύνδεσή, και 2002/20/ΕΚ για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. (EE L 337/ ) «Οδηγία 2002/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002 για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία καθολικής υπηρεσίας, ΕΕ L 108 της , σελ.51), (εφεξής Οδηγία Καθολικής Υπηρεσίας) και «Οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12 ης Ιουλίου 2002 σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, ΕΕ L 201, 31/07/2002, σελ. 37), όπως τροποποιήθηκαν με την Οδηγία 2009/136/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25 ης Νοεμβρίου «Οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (ΕΕ L 108 της , σελ.33), (Οδηγία Πλαίσιο όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2009/140/ΕΚ). Μεταφέρθηκε στην Κυπριακή Νομοθεσία με το Ν.112(Ι)/2004, ως ισχύει τροποποιηθείς Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 5/71

6 υπηρεσιών 4 και τη Σύσταση για τις Σχετικές Αγορές 5 («η Σύσταση»). Στη συνέχεια, ο ΕΡΗΕΤ οφείλει να εξετάσει το καθεστώς του ανταγωνισμού που υφίσταται σε κάθε αγορά και να αξιολογήσει το ενδεχόμενο καθορισμού οργανισμού/ών με Σημαντική Ισχύ στην Αγορά, λαμβάνοντας υπόψη τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής για την Ανάλυση και τη Σημαντική Ισχύ στην Αγορά 6 («Κατευθυντήριες Γραμμές»). Σύμφωνα με το άρθρο 48 (1) του Νόμου 112(Ι)/2004, μετά την ολοκλήρωση του ορισμού των σχετικών αγορών σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στα άρθρα 46 και 47 του Νόμου, ο ΕΡΗΕΤ διεξάγει ανάλυση του καθεστώτος ανταγωνισμού. Στη Σύσταση του 2007 περιλαμβάνεται η αγορά τερματικών τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών (ΜΓ), ανεξάρτητα από την τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παροχή μισθωμένης ή αποκλειστικής χωρητικότητας σε χονδρικό επίπεδο, η οποία περιλαμβανόταν και στη Σύσταση του Στη νέα Σύσταση του 2014 εξακολουθεί να δικαιολογείται η εκ των προτέρων ρύθμιση της αγοράς 6 7 της σύστασης 2007/879/ΕΚ. Ωστόσο τα όρια της αγοράς έχουν επανακαθορισθεί (παρ. 25 του προοιμίου της νέας Σύστασης). Ο ΕΡΗΕΤ έλαβε υπόψη ότι η αγορά εξακολουθεί να δικαιολογεί εκ των προτέρων ρύθμιση αλλά επειδή κατά το χρόνο έκδοσης της νέας Σύστασης είχε ήδη 4 Σύσταση 2014/710/ΕΕ της Επιτροπής της 9ης Οκτωβρίου 2014 σχετικά με σημαντικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι οποίες επιδέχονται εκ των προτέρων κανονιστική ρύθμιση, σύμφωνα με την οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών( ΕΕ L295 της σ.79) 5 ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 17ης Δεκεμβρίου 2007 αναφορικά με σχετικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι οποίες επιδέχονται εκ των προτέρων κανονιστική ρύθμιση, σύμφωνα με την οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2007) 5406] (2007/879/ΕΚ), και Αιτιολογική Έκθεση αυτής. Μεταφέρθηκαν στην Κυπριακή Νομοθεσία με τις Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις Κ.Δ.Π.147/2005 και Κ.Δ.Π.148/2005, όπως ισχύουν τροποποιηθείσες. 6 «Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής για την ανάλυση αγοράς και την εκτίμηση της σημαντικής ισχύος στην αγορά βάσει του κοινοτικού πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων για τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (2002/C/165/03, ΕΕ C 165/6 της , σελ. 6). Μεταφέρθηκαν στην Κυπριακή Νομοθεσία με τις Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις Κ.Δ.Π.147/2005 και Κ.Δ.Π.148/2005,ως ισχύουν τροποποιηθείσες. 7 Χονδρική αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, ανεξάρτητα από τη τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παροχή μισθωμένης ή αποκλειστικής χωρητικότητας. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 6/71

7 ολοκληρώσει την εξέταση και τη Δημόσια Διαβούλευση της προαναφερόμενης αγοράς, δεν ήταν δυνατό να έχει λάβει υπόψη τον επανακαθορισμό των ορίων της. Υπό τις δεδομένες συνθήκες και μολονότι η αγορά που περιγράφεται ως Αγορά 4 στη νέα Σύσταση του 2014 είναι ενδεχομένως ευρύτερη της Αγοράς 6 της Σύστασης του 2007, κρίνεται ότι η εξέταση της αγοράς που έγινε από τον ΕΡΗΕΤ στη βάση του ορισμού της Σύστασης του 2007 αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τον ορισμό της Αγοράς 4 της νέας Σύστασης. Υπό το φως των ανωτέρω και του γεγονότος ότι έχει ήδη ολοκληρωθεί η Δημόσια Διαβούλευση επί του Εγγράφου Κοινοποίησης, δεν είναι δυνατή η διενέργεια νέας Διαβούλευσης κατόπιν της νέας Σύστασης. Εξυπακούεται όμως, ότι η επόμενη εξέταση της συγκεκριμένης αγοράς θα ανταποκρίνεται πλήρως στον ορισμό της Αγοράς 4 της νέας Σύστασης. Σε περίπτωση που με το πέρας της εξέτασης του καθεστώτος του ανταγωνισμού σε κάθε σχετική αγορά ο ΕΡΗΕΤ καταλήγει στον καθορισμό οργανισμού/ών με Σημαντική Ισχύ στην Αγορά (ΣΙΑ), τότε στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων του επιβάλλει ρυθμιστικά μέτρα σύμφωνα με το άρθρο 16 της Οδηγίας Πλαίσιο με στόχο την προώθηση του ανταγωνισμού ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, και προώθηση των συμφερόντων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1.2. Συμπεράσματα εξέτασης Αγοράς Στο πλαίσιο της παρούσας ανάλυσης ο ΕΡΗΕΤ κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα: Α. Αναφορικά με τον ορισμό της σχετικής αγοράς Ορισμός Αγοράς Χονδρική Αγορά Τερματικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών. Η αγορά αυτή περιλαμβάνει τερματικά τμήματα για: Ψηφιακές Μισθωμένες Γραμμές τεχνολογίας SDH/HDSL/SDSL Ψηφιακά Κυκλώματα τεχνολογίας Ethernet (προϊόντα E-Line και E-VPN) Ψηφιακά Κυκλώματα Πρόσβασης σε Νοητά Ιδιωτικά Δίκτυα μέσω Μισθωμένης Γραμμής Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 7/71

8 Γεωγραφική Αγορά: Η γεωγραφική αγορά τερματικών τμημάτων χονδρικών μισθωμένων γραμμών αντιστοιχεί σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξέταση κατά πόσο Τερματικά και Ζευκτικά Τμήματα ανήκουν στην ίδια αγορά: Ο ΕΡΗΕΤ καθόρισε τα όρια ανάμεσα στα τερματικά και ζευκτικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών και κατέληξε ότι δεν είναι υποκατάστατα προϊόντα μεταξύ τους. Στη συνέχεια κατέληξε ότι με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα της αγοράς υπάρχει μία χονδρική αγορά για τερματικά τμήματα μισθωμένων γραμμών και μια χονδρική αγορά για ζευκτικά τμήματα μισθωμένων γραμμών ανεξάρτητα τεχνολογίας και χωρητικότητας. Έτσι η αγορά που θα εξεταστεί στο παρόν έγγραφο είναι: Η χονδρική αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, ανεξαρτήτως τεχνολογίας ή την χωρητικότητας. Ο ΕΡΗΕΤ, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της αγοράς, την Οδηγία Πλαίσιο και τη σχετική Ευρωπαϊκή Νομολογία οι οποίες αναφέρουν ότι η ρύθμιση πρέπει να είναι ουδέτερη ως προς την τεχνολογία, θεωρεί ότι τερματικά τμήματα (ΜΓ) τεχνολογίας Ethernet περιλαμβάνονται στην ίδια χονδρική αγορά Τερματικών Τμημάτων ΜΓ. Β. Σε σχέση με την αξιολόγηση του καθεστώτος του ανταγωνισμού στη σχετική αγορά Η Χονδρική Αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών δεν παρουσιάζεται επαρκώς ανταγωνιστική, Η αγορά έχει δυοπωλιακό χαρακτήρα με ένα από τους παροχείς να έχει πολύ ψηλά ποσοστά των συνδέσεων, Η ΑΤΗΚ κατέχει Σημαντική Ισχύ στη σχετική Αγορά, (ΣΙΑ) Η σχετική αγορά απαιτεί εκ των προτέρων (ex ante) ρυθμιστική παρέμβαση. Με βάση την πιο πάνω αξιολόγηση, η ΑΤΗΚ ορίζεται ως οργανισμός με Σημαντική Ισχύ σε επίπεδο υπηρεσιών παροχής τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών και ως εκ τούτου δικαιολογείται η επιβολή ρυθμιστικών υποχρεώσεων στον οργανισμό. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 8/71

9 Γ. Σε σχέση με τις προτεινόμενες ρυθμιστικές υποχρεώσεις Δεδομένου του αποτελέσματος της αξιολόγησης του καθεστώτος της σχετική αγοράς και του καθορισμού της ΑΤΗΚ ως οργανισμού με ΣΙΑ, ο ΕΡΗΕΤ προτίθεται να διατηρήσει τις ex ante ρυθμιστικές υποχρεώσεις που επιβλήθηκαν με την Απόφαση 03/2007. Οι ρυθμιστικές υποχρεώσεις είναι: (α) (β) (γ) (δ) (ε) (στ) Υποχρέωση πρόσβασης και χρήσης ειδικών ευκολιών δικτύου, Υποχρέωση Διαφάνειας, Υποχρέωση Αμεροληψίας (μη διάκρισης), Υποχρέωση Λογιστικού Διαχωρισμού, Υποχρέωση Ελέγχου Τιμών και Κοστολόγησης. Υποχρέωση παροχής συνεγκατάστασης και από κοινού χρήσης διευκολύνσεων Κατά τη διάρκεια της Δημόσιας Διαβούλευσης, ο ΕΡΗΕΤ είχε προβεί στη συλλογή σχολίων από τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε και τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε ο ΕΡΗΕΤ αναφορικά με: Τον ορισμό της σχετικής αγοράς, την ανάλυση του καθεστώτος του υφιστάμενου ανταγωνισμού και τον καθορισμό οργανισμού με σημαντική ισχύ στην αγορά, και το σχέδιο των ρυθμιστικών μέτρων, σε σχέση με την υπό αναφορά αγορά. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/2014 9/71

10 ΜΕΡΟΣ 2 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.1. Νομοθετικό Πλαίσιο Σύμφωνα με το εν ισχύ Ρυθμιστικό Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 8, το οποίο προσβλέπει στη δημιουργία ενός κοινού εναρμονιστικού πλαισίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στοχεύει στη μείωση των εμποδίων εισόδου στην αγορά και την ενθάρρυνση των προοπτικών για αποτελεσματικό ανταγωνισμό προς όφελος των καταναλωτών, οι προς ρύθμιση αγορές ορίζονται σύμφωνα με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και παρατίθενται στη νέα Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του και μέχρι πρόσφατα στη σχετική Σύσταση της Ευρωπαϊκής 8 Βάση για το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν οι ακόλουθες οδηγίες): Οδηγία Πλαίσιο, 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7 ης Μαρτίου 2002 σχετικά με το κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία Πλαίσιο, ΕΕ 108/33, σελ. 33) (εφεξής Οδηγία Πλαίσιο), «Οδηγία 2002/19/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Μαρτίου 2002 σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, καθώς και με τη διασύνδεσή τους» (Οδηγία για την πρόσβαση, ΕΕ L 108 της , σελ. 7),(εφεξής Οδηγία για την Πρόσβαση), και Οδηγία 2002/20/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002 για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία για την αδειοδότηση, ΕΕ L108 της , σελ.21) (εφεξής Οδηγία για την αδειοδότηση), όπως αυτές τροποποιήθηκαν με την Οδηγία 2009/140/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25 ης Νοεμβρίου 2009 για την τροποποίηση των Οδηγιών 2002/21/ΕΚ σχετικά με το κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, 2002/19/ΕΚ σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες καθώς και με τη διασύνδεσή, και 2002/20/ΕΚ για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. (EE L 337/ ) «Οδηγία 2002/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002 για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία καθολικής υπηρεσίας, ΕΕ L 108 της , σελ.51), (εφεξής Οδηγία Καθολικής Υπηρεσίας) και «Οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12 ης Ιουλίου 2002 σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, ΕΕ L 201, 31/07/2002, σελ. 37), όπως τροποποιήθηκαν με την Οδηγία 2009/136/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25 ης Νοεμβρίου Οι πιο πάνω οδηγίες μεταφέρθηκαν στην Κυπριακή Νομοθεσία με τον Ν.112(Ι)/2004 την 30 η Απριλίου 2004, όπως ισχύει τροποποιηθείς. 9 ΣΥΣΤΑΣΗ 2014/710/ΕΕ της Επιτροπής της 9ης Οκτωβρίου 2014 σχετικά με σημαντικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι οποίες επιδέχονται εκ των προτέρων κανονιστική Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

11 Επιτροπής 10. Εφόσον αυτό δικαιολογείται από τις εθνικές συνθήκες, δυνατόν να αναγνωριστούν από τις Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές (ΕΡΑ) και άλλες αγορές, σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στα άρθρα 6 και 7 της Οδηγίας Πλαίσιο. Ο ΕΡΗΕΤ καλείται στα πλαίσια των σχετικών προνοιών της νομοθεσίας να ορίσει σχετικές αγορές στον τομέα των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες, περιλαμβανομένης και της γεωγραφικής διάστασης κάθε αγοράς μέσα στην επικράτεια, σύμφωνα με τη διαδικασία για τον ορισμό αγοράς, η οποία περιγράφεται στην Οδηγία Πλαίσιο και λαμβάνοντας υπόψη τη Σύσταση του 2007 και τη νέα Σύσταση του Στη συνέχεια, ο ΕΡΗΕΤ οφείλει να εξετάσει το καθεστώς του ανταγωνισμού που υφίσταται σε κάθε αγορά και να αξιολογήσει το ενδεχόμενο καθορισμού οργανισμού/ών με Σημαντική Ισχύ στην Αγορά (ΣΙΑ), λαμβάνοντας υπόψη τις Κατευθυντήριες Γραμμές 11 της ΕΕ. Σύμφωνα με το άρθρο 48 (1) του Νόμου 112(Ι)/2004, «Μετά την ολοκλήρωση του ορισμού των σχετικών αγορών σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στα άρθρα 46 και 47 του Νόμου, ο ΕΡΗΕΤ διεξάγει ανάλυση του καθεστώτος ανταγωνισμού». Σύμφωνα με το άρθρο 48(2) του Νόμου 112(Ι)/2004, «όπου ως αποτέλεσμα της ανάλυσης του ανταγωνισμού σε μια συγκεκριμένη αγορά, ο ΕΡΗΕΤ διαπιστώνει ότι η αγορά δεν είναι επαρκώς ανταγωνιστική, ο ΕΡΗΕΤ θα ορίζει πρόσωπο ή πρόσωπα με Σημαντική Ισχύ στην αγορά αυτή». Σε κάθε μια από τις αναγνωρισθείσες αγορές η Εθνική Ρυθμιστική Αρχή (ΕPΑ) είναι δυνατό να επέμβει εκ των προτέρων (ex-ante) στα πλαίσια άσκησης των καθηκόντων της μόνο εφόσον η υπό ρύθμιση, σύμφωνα με την οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ΕΕ L295 της σ.79). 10 ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 17ης Δεκεμβρίου 2007 αναφορικά με σχετικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι οποίες επιδέχονται εκ των προτέρων κανονιστική ρύθμιση, σύμφωνα με την οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2007) 5406] (2007/879/ΕΚ), και Αιτιολογική Έκθεση αυτής. Μεταφέρθηκαν στην Κυπριακή Νομοθεσία με τα Διατάγματα Κ.Δ.Π.147/2005 και Κ.Δ.Π.148/2005, ως ισχύουν τροποποιηθέντα.. 11 «Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής για την ανάλυση αγοράς και την εκτίμηση της σημαντικής ισχύος στην αγορά βάσει του κοινοτικού πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων για τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (2002/C/165/03, ΕΕ C 165/6 της , σελ. 6). Μεταφέρθηκαν στην Κυπριακή Νομοθεσία με τις Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις Κ.Δ.Π.147/2005 και Κ.Δ.Π.148/2005, ως εκάστοτε τροποποιούνται. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

12 εξέταση αγορά αξιολογείται ως μη επαρκώς ανταγωνιστική, και οργανισμός/οί καθορίζεται/ονται με ΣΙΑ 12. Ο νομοθετικός ορισμός της ΣΙΑ αντιστοιχεί ουσιαστικά στην έννοια της «δεσπόζουσας θέσης» που έχει ορισθεί στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ως «η θέση οικονομικής ισχύος η οποία επιτρέπει σε ένα οργανισμό να συμπεριφέρεται σε σημαντικό βαθμό ανεξάρτητα από τους ανταγωνιστές του, τους πελάτες τους και τελικά τους καταναλωτές». Τα ρυθμιστικά μέτρα που μπορεί να επιβληθούν από την Εθνική Ρυθμιστική Αρχή σε αγορά στην οποία διαπιστώνεται ύπαρξη οργανισμού/ών με ΣΙΑ πρέπει να είναι κατάλληλα και αναλογικά και να αποσκοπούν στην επίτευξη των στόχων πολιτικής όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 8 της Οδηγίας Πλαίσιο, και περιλαμβάνουν κυρίως την προώθηση του ανταγωνισμού στην προσφορά υπηρεσιών/δικτύων/σχετικών διευκολύνσεων ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, προώθηση των συμφερόντων των καταναλωτών. Σε περίπτωση όπου η Εθνική Ρυθμιστική Αρχή αξιολογεί μια αγορά ως επαρκώς ανταγωνιστική τότε σύμφωνα με το άρθρο 16(3) της Οδηγίας Πλαίσιο υποχρεούται: (α) να μην επιβάλει ρυθμιστικές υποχρεώσεις σε οποιοδήποτε οργανισμό (β) να αποσύρει από επηρεαζόμενο/ους οργανισμό/ούς ρυθμιστικές υποχρεώσεις οι οποίες επιβλήθηκαν στο παρελθόν. Επιπλέον, στην περίπτωση όπου αιτιολογείται εκ των προτέρων ρύθμιση θα πρέπει να διερευνηθεί το επίπεδο του ανταγωνισμού στην αγορά τερματικών τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών και στην περίπτωση όπου υπάρχει παροχέας με ΣΙΑ να επιβληθούν οι κατάλληλες ρυθμιστικές υποχρεώσεις Η υπό εξέταση στο έγγραφο αγορά εξετάστηκε και στο παρελθόν από τον ΕΡΗΕΤ στη βάση της 12 Βλ. το άρθρο 14 της Οδηγίας Πλαίσιο ως προς τον νομοθετικό ορισμό της ΣΙΑ και το άρθρο 48 (3) του Νόμου 112 (Ι)/2004 ως ισχύει τροποποιηθείς. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

13 Σύστασης του και εντοπίστηκε πρόβλημα ανταγωνισμού. Η ΑΤΗΚ κρίθηκε ως παροχέας με Σημαντική Ισχύ στην σχετική αγορά. Ως εκ τούτου επιβλήθηκαν στην ΑΤΗΚ σχετικές ρυθμιστικές υποχρεώσεις Προσέγγιση ΕΡΗΕΤ Ο ΕΡΗΕΤ θα εξετάσει εκ νέου την χονδρική αγορά παροχής τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, ανεξάρτητα από τη τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παροχή μισθωμένης χωρητικότητας η οποία αγορά περιλαμβάνεται στη Σύσταση της Επιτροπής της 17 ης Δεκεμβρίου 2007 και περιλαμβάνει: i. Ψηφιακές Μισθωμένες Γραμμές τεχνολογίας SDH/HDSL/SDSL ii. iii. Ψηφιακά Κυκλώματα τεχνολογίας Ethernet (προϊόντα E-Line και E-VPN) Ψηφιακά Κυκλώματα Πρόσβασης σε Νοητά Ιδιωτικά Δίκτυα μέσω Μισθωμένης Γραμμής Στη νέα Σύσταση του 2014 εξακολουθεί να δικαιολογείται η εκ των προτέρων ρύθμιση της αγοράς 6 15 της σύστασης 2007/879/ΕΚ. Ωστόσο τα όρια της αγοράς έχουν επανακαθορισθεί (παρ. 25 του προοιμίου της νέας Σύστασης).Ο ΕΡΗΕΤ έλαβε υπόψη ότι η αγορά εξακολουθεί να δικαιολογεί εκ των προτέρων ρύθμιση αλλά επειδή κατά το χρόνο έκδοσης της νέας Σύστασης είχε ήδη ολοκληρώσει την εξέταση και τη Δημόσια Διαβούλευση της προαναφερόμενης αγοράς, δεν ήταν δυνατό να έχει λάβει υπόψη τον επανακαθορισμό των ορίων της. Υπό τις δεδομένες συνθήκες και μολονότι η αγορά που περιγράφεται ως Αγορά 4 στη νέα Σύσταση του 2014 είναι ενδεχομένως ευρύτερη της αγοράς 6 της Σύστασης του 2007, κρίνεται ότι η εξέταση της αγοράς που έγινε από τον ΕΡΗΕΤ στη βάση του ορισμού της Σύστασης του 2007 αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τον ορισμό της αγοράς 4 της νέας Σύστασης. Για το λόγο αυτό ο ΕΡΗΕΤ δεν διενήργησε νέα δημόσια 13 Σύσταση της Επιτροπής της 11 ης Φεβρουαρίου 2003 για τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα ηλεκτρονικών επικοινωνιών που επιδέχονται εκ των προτέρων ρύθμιση σύμφωνα με την οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (E.E. L 114/45, 8/5/2003). 14 Απόφαση Επιτρόπου 3/2007 αναφορικά με τον Ορισμό των Σχετικών Αγορών, τον καθορισμό Οργανισμού με Σημαντική Ισχύ στις αγορές Χονδρικής Παροχής Τερματικών Μισθωμένων Γραμμών και Χονδρικής Παροχής Ζευκτικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών και την επιβολή Ρυθμιστικών Υποχρεώσεων στον Οργανισμό με Σημαντική Ισχύ στην Αγορά 15 Χονδρική αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, ανεξάρτητα από τη τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παροχή μισθωμένης ή αποκλειστικής χωρητικότητας. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

14 διαβούλευση κατόπιν της έκδοσης της νέας Σύστασης. Εξυπακούεται, ότι η επόμενη εξέταση της συγκεκριμένης αγοράς θα ανταποκρίνεται πλήρως στον ορισμό της αγοράς 4 της νέας Σύστασης. Στην αιτιολογική έκθεση της Σύστασης του 2007 (ενότητα 5) αναφέρεται ότι οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές οφείλουν να διενεργήσουν ανάλυση του επιπέδου του ανταγωνισμού στις αγορές εκείνες όπου στον πρώτο γύρο της ανάλυσης αγορών έχει ορισθεί παροχέας με ΣΙΑ ανεξάρτητα εάν οι εν λόγω αγορές περιέχονται ή όχι στη εν λόγω Σύσταση. Με βάση την νέα ανάλυση οι ρυθμιστικές αρχές έχουν την δυνατότητα να διατηρήσουν / τροποποιήσουν ή να αποσύρουν τις υποβληθείσες ρυθμιστικές υποχρεώσεις. Επιπλέον, στην περίπτωση όπου αιτιολογείται εκ των προτέρων ρύθμιση θα πρέπει να διερευνηθεί το επίπεδο του ανταγωνισμού στην εν λόγω αγορά και στην περίπτωση όπου υπάρχει παροχέας με ΣΙΑ να επιβληθούν οι κατάλληλες ρυθμιστικές υποχρεώσεις. Ο ΕΡΗΕΤ σύμφωνα με τις πρόνοιες του Ν.112(Ι)/ και της σχετικής δευτερογενούς νομοθεσίας 17, έχει συλλέξει δεδομένα και πληροφορίες από διάφορες πηγές οι οποίες καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της αλυσίδας παραγωγής και κατανάλωσης (βλ. ερωτηματολόγια και απαντήσεις παροχέων δικτύων 1819 ) συμπεριλαμβανομένων των παροχέων δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, με στόχο να διεξάγει με κάθε λεπτομέρεια και στη βάση καθιερωμένων οικονομικών και νομικών αρχών τη δραστηριότητα ορισμού και ανάλυσης της σχετικής αγοράς. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε καθώς και τα πορίσματα του Επιτρόπου αναφορικά με: τον ορισμό σχετικής αγοράς, 16 Ο περί Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών Νόμος του 2004, Ν.112(Ι)/2004, 30 ης Απριλίου 2004, ως ισχύει τροποποιηθείς. 17 Το περί Καθορισμού των Διαδικασιών Ορισμού και Ανάλυσης Αγορών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών Διάταγμα του 2005, Κ.Δ.Π.147/2005, 24/03/2005 όπως εκάστοτε τροποποιήθηκε. Η περί Μεθοδολογίας Ορισμού των Αγορών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών Απόφαση του 2005, Κ.Δ.Π.148/2005, 24/03/2005 όπως εκάστοτε τροποποιήθηκε. 18 { Βλ Παραρτήματα 1 και 2} Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

15 την αξιολόγηση της ανάγκης εκ των προτέρων ρύθμισης, την ανάλυση του καθεστώτος του υφιστάμενου ανταγωνισμού και τον καθορισμό οργανισμού με σημαντική ισχύ στην αγορά, και το σχέδιο ρυθμιστικών μέτρων σε σχέση με τη σχετική αγορά: Χονδρική αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, ανεξάρτητα από την τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παροχή μισθωμένης χωρητικότητας 20, έχει τεθεί σε Δημόσια Διαβούλευση με στόχο τη συλλογή στοιχείων από τα ενδιαφερόμενα μέρη για τη διαδικασία που έχει ακολουθηθεί και τα συμπεράσματα στα οποία έχει καταλήξει ο Επίτροπος Σχετική αγορά προϊόντων και υπηρεσιών Εισαγωγή Στη βάση των απαντήσεων των παροχέων 21 στα σχετικά ερωτηματολόγια 22 και κατόπιν διαβούλευσης με παροχείς που προηγήθηκε της ετοιμασίας του παρόντος εγγράφου και έχοντας υπόψη την Σύσταση των Αγορών του και λαμβάνοντας υπόψη τη νέα Σύσταση του 2014, ο ΕΡΗΕΤ καταλήγει στον ακόλουθο ορισμό σχετικά με την παροχή Μισθωμένων Γραμμών (ΜΓ). Ορισμός ΜΓ Μισθωμένες Γραμμές σημαίνει τηλεπικοινωνιακές διευκολύνσεις- ανεξάρτητα από την τεχνολογία που χρησιμοποιείται- μέσω των οποίων καθίσταται δυνατή η παροχή συμμετρικής μισθωμένης χωρητικότητας μεταξύ: α) των σημείων απολήξεως του ιδίου ή διαφορετικών τηλεπικοινωνιακών 20 Αγορά 6 με βάση τη Σύσταση της 17 ης Δεκεμβρίου Παράρτημα 2 22 Παράρτημα 1 23 Τεχνολογική Ουδετερότητα των Αγορών Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

16 δικτύων, β) σταθερών σημείων που αποτελούν τμήματα ιδίου ή διαφορετικών τηλεπικοινωνιακών δικτύων ή γ) σημείου απολήξεως δικτύου και των εγκαταστάσεων τερματικού εξοπλισμού του τελικού χρήστη. Η χωρητικότητα δύναται να δεσμεύεται ή να διαμοιράζεται μέσω του σχετικού δικτύου, ανάλογα με τον τύπο/ τεχνολογία της συγκεκριμένης μισθωμένης γραμμής. Διαχωρισμός Μισθωμένων Γραμμών σε Τερματικά και Ζευκτικά Τμήματα. Η Παροχή χωρητικότητας από σημείο σε σημείο με χρήση Μισθωμένων Γραμμών γίνεται με χρήση Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων. Τερματικά Τμήματα Μισθωμένων Γραμμών: μπορούν να καθοριστούν ως το τμήμα της Μισθωμένης Γραμμής το οποίο εξασφαλίζει τη φυσική σύνδεση του τελικού χρήστη με το δίκτυο του παροχέα Μισθωμένων Γραμμών. Στις πλείστες περιπτώσεις που η μίσθωση της χωρητικότητας γίνεται μέσω του ενσύρματου δικτύου πρόσβασης του παροχέα το τερματικό τμήμα κάνει χρήση του χάλκινου τοπικού βρόχου ή οπτικής ίνας σε καλώδιο οπτικών ινών. Ζευκτικά Τμήματα Μισθωμένων Γραμμών: μπορούν να καθοριστούν ως το τμήμα του ραχιαίου δικτύου (ή δικτύου πυρήνα) το οποίο επιτυγχάνει τη φυσική σύνδεση μεταξύ των τερματικών σημείων του τελικού χρήστη και επιτρέπει τη μεταφορά δεδομένων μεταξύ των δύο αυτών σημείων, εντός του δικτύου του παροχέα Μισθωμένων Γραμμών. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

17 Διάγραμμα 1: Όριο μεταξύ Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Ραχιαίο Δίκτυο Τελικός Κόμβος Κόμβος Τερματικό Τμήμα Ζευκτικό Τμήμα Οι μισθωμένες γραμμές χονδρικής θεωρούνται προϊόντα ανωτέρων σταδίων τα οποία δύναται να χρησιμοποιηθούν είτε για την παροχή κατωτέρων σταδίων μισθωμένων γραμμών λιανικής ή για την παροχή άλλων κατωτέρων σταδίων προϊόντων λιανικής. Στην Κυπριακή αγορά ένας μεγάλος αριθμός χονδρικών ζευκτικών και τερματικών τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών χρησιμοποιείται από τους εναλλακτικούς παροχείς για σκοπούς διασύνδεσης κυρίως στα δίκτυα του εγκατεστημένου παροχέα και για τη σύνδεση των κόμβων των δικών τους δικτύων, στις περιπτώσεις όπου δεν διαθέτουν δική τους υποδομή. Αυτές οι ζεύξεις διασύνδεσης όπως και τα μερικώς μισθωμένα κυκλώματα χρησιμοποιούνται για την παροχή, μεταξύ άλλων, λιανικών υπηρεσιών τηλεφωνίας. Συνεπώς, η χονδρική ζήτηση μισθωμένων γραμμών, με τη μορφή των τερματικών και ζευκτικών τμημάτων προκύπτει κυρίως από τη ζήτηση για ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών λιανικής. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

18 Ανώτερα Στάδια/ Χονδρική Αγορά Κατώτερα Στάδια/ Λιανική Αγορά Εξέταση Αγοράς Τερματικών Τμημάτων Χονδρικών Μισθωμένων Διάγραμμα 2: Δομή αγοράς μισθωμένων γραμμών Προϊόντα Μισθωμένων Γραμμών Τερματικά Τμήματα Ζευκτικά Τμήματα Χονδρική αγορά παραδοσιακών μισθωμένων γραμμών Χονδρική αγορά εναλλακτικών τεχνολογιών μισθωμένων γραμμών Μερικώς μισθωμένα κυκλώματα Υπηρεσίες Backhaul Λιανικές Υπηρεσίες Σταθερή Τηλεφωνία Λιανική παραδοσιακών Αγορά Κινητή Τηλεφωνία μισθωμένων γραμμών και εναλλακτικών Άλλες Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

19 2.3. Συνεργασία με την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) Σύμφωνα με το άρθρο 46(4) και 50 (1) του Ν.112(Ι)/2004 ο ΕΡΗΕΤ διαβουλεύεται με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς στο πλαίσιο Δημόσιας Διαβούλευσης, καθώς και με την Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού. Σύμφωνα με το άρθρο 50(2) του Ν.112(Ι)/2004, ο ΕΡΗΕΤ διαβουλεύεται με τα ενδιαφερόμενα μέρη πριν την κοινοποίηση στην ΕΕ. Κατά τη διεξαγωγή της διαδικασίας Ορισμού και Ανάλυσης της σχετικής αγοράς ο Επίτροπος συνεργάστηκε με την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) όπως επιβάλλει η νομοθεσία και οι Κατευθυντήριες Γραμμές. Η Επιτροπή Προστασία Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) δεν έχει ένσταση αναφορικά με τη διαδικασία ή τα πορίσματα του Επιτρόπου για την ανάλυση αγορών υπό την έννοια ότι αυτή πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες, κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέσα στο πλαίσιο της Νομοθεσίας που διέπει το ΓΕΡΗΕΤ. Διευκρινίζεται ότι η ΕΠΑ δεν δεσμεύεται να ακολουθήσει τον ίδιο ορισμό αγορών αναφορικά με τα ίδια προϊόντα ή υπηρεσίες σε μια εκ των υστέρων (ex post) έρευνα που αυτή διενεργεί. Στο Παράρτημα 3 παρατίθεται αυτούσια η απαντητική επιστολή της ΕΠΑ. 2.4 Υφιστάμενο Ρυθμιστικό Πλαίσιο Το 2007 σύμφωνα με το τότε εν ισχύ ρυθμιστικό πλαίσιο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών ο Επίτροπος Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΡΗΕΤ) λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες, καθώς και τη γεωγραφική διάσταση των χονδρικών αγορών μισθωμένων γραμμών μέσα στην επικράτεια, σύμφωνα με τη διαδικασία για τον ορισμό αγοράς η οποία περιγράφεται στην Οδηγία Πλαίσιο 24 και λαμβάνοντας υπόψη τη σε τότε ισχύ Σύσταση για τις Σχετικές Αγορές 25 προέβηκε σε ορισμό των σχετικών αγορών, ανέλυσε το καθεστώς του 24 «Οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (ΕΕ L 108 της , σελ.33), (Οδηγία Πλαίσιο). Μεταφέρθηκε στην Κυπριακή Νομοθεσία ως Ν.112(Ι)/2004 ως ισχύει τροποποιηθείς. 25 «Σύσταση Αγορών της Επιτροπής της 11ης Φεβρουαρίου 2003 για τις αγορές προϊόντων και/ή υπηρεσιών στο τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών που επιδέχονται εκ των προτέρων ρύθμιση σύμφωνα με την Οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Ε(2003)497 της 11 ης Ιουλίου 2003, ή άλλως 2003/311/ΕΚ, ΕΕ L 114 της , σελ. 45). Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

20 ανταγωνισμού στην αγορά και αξιολόγησε το ενδεχόμενο καθορισμού οργανισμού/ών με Σημαντική Ισχύ στις Αγορές, λαμβάνοντας υπόψη τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής για την Ανάλυση και τη Σημαντική Ισχύ στις Αγορές 26 («Κατευθυντήριες γραμμές για ΣΙΑ»). Κατά την περίοδο εξέτασης της συγκεκριμένης αγοράς υπήρχε μόνο ένας παροχέας που δραστηριοποιείτο εμπορικά στην Κυπριακή χονδρική αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, ονομαστικά η ΑΤΗΚ, και η οποία άρα κατείχε μερίδιο αγοράς ίσο με 100%. Το Φεβρουάριο του 2007, η Απόφαση Επιτρόπου 3/2007 καθόρισε την ΑΤΗΚ ως Οργανισμό με Σημαντική Ισχύ στις χονδρικές αγορές τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, όπως αυτές καθορίζονταν στη Σύσταση των σχετικών Αγορών της 11 ης Φεβρουαρίου Στην Απόφαση 3/2007 ο ορισμός των σχετικών αγορών περιλαμβάνει τα ακόλουθα: (α) Υπάρχει μόνο μία αγορά για τερματικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών ανεξαρτήτως χωρητικότητας και μία αγορά για ζευκτικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών ανεξαρτήτως χωρητικότητας και αυτά τα τμήματα δεν είναι υποκατάστατα προϊόντα μεταξύ τους. Σε αυτές τις αγορές εμπίπτουν και τα τερματικά τμήματα και τα ζευκτικά τμήματα των αναλογικών και ψηφιακών χονδρικών μισθωμένων γραμμών. (β) Τα μερικώς μισθωμένα κυκλώματα εμπίπτουν ουσιαστικά στις ίδιες πιο πάνω σχετικές αγορές και συγκεκριμένα τα «τερματικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών» περιλαμβάνουν το τερματικό τμήμα των μερικών μισθωμένων κυκλωμάτων και τα «ζευκτικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών» περιλαμβάνουν το ζευκτικό τμήμα των μερικώς μισθωμένων κυκλωμάτων, και (γ) Η υπηρεσία Backhaul (με ή χωρίς συνεγκατάσταση) εμπίπτει ουσιαστικά στις ίδιες πιο πάνω σχετικές αγορές και συγκεκριμένα τα «τερματικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών» περιλαμβάνουν το τερματικό τμήμα της υπηρεσίας backhaul (με ή χωρίς συνεγκατάσταση) και τα 26 «Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής για την ανάλυση αγοράς και την εκτίμηση της σημαντικής ισχύος στην αγορά βάσει του κοινοτικού πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων για τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (2002/C/165/03, ΕΕ C 165/6 της , σελ. 6). Μεταφέρθηκαν στην Κυπριακή Νομοθεσία με τα Διατάγματα Κ.Δ.Π.147/2005 και Κ.Δ.Π.148/2005, ως εκάστοτε τροποποιούνται. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

21 «ζευκτικά τμήματα χονδρικών μισθωμένων γραμμών» περιλαμβάνουν το ζευκτικό τμήμα της υπηρεσίας backhaul (με ή χωρίς συνεγκατάσταση). Στο χρονικό πλαίσιο εξέτασης, στη σχετική χονδρική αγορά μισθωμένων γραμμών δεν υπήρξαν υποκατάστατα ζήτησης και προσφοράς, και ή επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. σχετική αγορά θεωρήθηκε ότι αφορά όλη την Σε σχέση με την αξιολόγηση του καθεστώτος του ανταγωνισμού στη σχετική αγορά: οι σχετική αγορά δεν παρουσιάζεται επαρκώς ανταγωνιστική, η ΑΤΗΚ κατείχε σημαντική ισχύ στη σχετική αγορά, ή σχετική αγορά απαιτούσε ex ante ρυθμιστική παρέμβαση. Οι ρυθμιστικές υποχρεώσεις που επιβλήθηκαν στη ΑΤΗΚ με την πιο πάνω Απόφαση 3/2007 περιλαμβάνουν: (α) (β) (γ) (δ) (ε) (στ) Υποχρέωση πρόσβασης και χρήσης ειδικών ευκολιών δικτύου, Υποχρέωση Διαφάνειας, Υποχρέωση Αμεροληψίας (μη διάκρισης), Υποχρέωση Λογιστικού Διαχωρισμού, Υποχρέωση Ελέγχου Τιμών και Κοστολόγησης. Υποχρέωση παροχής συνεγκατάστασης και από κοινού χρήσης διευκολύνσεων 2.5 Δομή Εγγράφου Η δομή του υπολοίπου κειμένου του παρόντος εγγράφου έχει ως εξής: Μέρος 3: Ορισμός Σχετικής Αγοράς Μέρος 4: Εξέταση Σχετικής Αγοράς Τερματικό Τμήμα Μισθωμένων Γραμμών Μέρος 5: Προτεινόμενες Ρυθμιστικές Υποχρεώσεις, Μέρος 6: Αξιολόγηση Επιπτώσεων Προτεινόμενων Ρυθμιστικών Υποχρεώσεων. Παραρτήματα. Παράρτημα 1. Ερωτηματολόγια Παροχέων Παράρτημα 2. Απαντήσεις Παροχέων Παράρτημα 3. Επιστολή ΕΠΑ Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

22 ΜΕΡΟΣ 3 - ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 3.1. Εισαγωγή Ο στόχος της διεξαγωγής διαδικασίας του ορισμού της αγοράς, η οποία αποτελεί μέσο για την αξιολόγηση της επάρκειας του ανταγωνισμού και κατ επέκταση της αναγκαιότητας επιβολής exante ρυθμιστικών υποχρεώσεων, είναι να αναγνωρίσει μέσα από μια συστηματική διαδικασία τους ανταγωνιστικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι δραστηριοποιημένοι παροχείς σε μια αγορά. Μέσα από μια τέτοια διαδικασία αναγνωρίζονται οι πραγματικοί και οι εν δυνάμει ανταγωνιστές οι οποίοι δυνατόν να περιορίσουν αλλήλους από το να επιδεικνύουν συμπεριφορά ανεξάρτητη από αυτή που θα αναμενόταν ως αποτέλεσμα της ύπαρξης αποδοτικού ανταγωνισμού. Το αποτέλεσμα του ορισμού της σχετικής αγοράς εξαρτάται από την κατάληξη της εφαρμογής των κριτηρίων υποκατάστασης ζήτησης και υποκατάστασης προσφοράς καθώς και από τον χρόνο που έχει καθορισθεί ως χρονικό πλαίσιο της παρούσας εξέτασης. 27 Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης 28, μια σχετική αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που είναι επαρκώς εναλλάξιμα ή υποκατάστατα, όχι μόνο αναφορικά με τα αντικειμενικά τους χαρακτηριστικά, βάσει των οποίων είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για την ικανοποίηση των διαρκών αναγκών των καταναλωτών, τις τιμές τους ή την επιδιωκόμενη χρήση τους, αλλά και τις συνθήκες του ανταγωνισμού όπως την ύπαρξη της προσφοράς και της ζήτησης στην εν λόγω αγορά. Επομένως, ο καθορισμός της σχετικής αγοράς θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλα τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που οι τελικοί χρήστες χρησιμοποιούν για τις ίδιες ανάγκες. Σημειώνεται ότι η χρήση του όρου «σχετική» αγορά υποδηλώνει αξιολόγηση και της γεωγραφικής διάστασης της αγοράς, δηλαδή αξιολόγηση της τυχόν ομοιογένειας που παρατηρείται στην προσφορά/ ζήτηση υπηρεσιών/ προϊόντων σε μια γεωγραφική περιοχή και η οποία δύναται να την διακρίνει από γειτονικά εδάφη ή γειτονική γεωγραφική περιοχή, στην οποία οι συνθήκες ανταγωνισμού είναι ουσιωδώς διαφορετικές Η ex-ante ρύθμιση αφορά στον εντοπισμό έλλειψης επαρκούς ανταγωνισμού μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο (χρονικό πλαίσιο παρούσας εξέτασης (3 χρόνια). 28 Υπόθεση 322/81, Michelin κατά Επιτροπής [1983] Συλλογή 3461, Υπόθεση C-62/86, ΑΚΖΟ κατά Επιτροπής, [1991] Συλλογή Ι-3359, Υπόθεση C-333/94 TetraPak κατά Επιτροπής [1996] Συλλογή I Βλ. π.χ. Υπόθεση 27/76 United Brands κατά Επιτροπής [1978] Συλλογή 207. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

23 Επιπρόσθετα, αναγνωρίζεται ότι παραδοσιακά 30 στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών το γεωγραφικό εύρος μιας αγοράς καθορίζεται συχνά από την έκταση που καλύπτει το σχετικό δίκτυο ή/και από πιθανούς νομοθετικούς ή ρυθμιστικούς περιορισμούς που επιβάλλονται ως προς το δικαίωμα παροχής των σχετικών προϊόντων ή υπηρεσιών Κριτήρια για τον ορισμό της σχετικής αγοράς Οι κύριοι ανταγωνιστικοί περιορισμοί που εξετάζονται κατά την αξιολόγηση της συμπεριφοράς των παροχέων σε μια αγορά αφορούν στη: (α) δυνατότητα υποκατάστασης από την πλευρά της ζήτησης 31 και στη (β) δυνατότητα υποκατάστασης από την πλευρά της προσφοράς 32. Ένας τρίτος παράγοντας ανταγωνιστικού περιορισμού που μπορεί να λαμβάνεται υπόψη αφορά το ενδεχόμενο εν δυνάμει (δυνητικού) ανταγωνισμού. Η διαφορά μεταξύ του εν δυνάμει ανταγωνισμού και της δυνατότητας υποκατάστασης της προσφοράς έγκειται στο γεγονός ότι η υποκατάσταση από την πλευρά της προσφοράς αντιδρά σχετικά άμεσα σε πιθανή αύξηση τιμής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας χωρίς σημαντικά έξοδα επένδυσης, ενώ ο εν δυνάμει ανταγωνισμός χρειάζεται περισσότερο χρόνο πριν ξεκινήσει να προσφέρει υπηρεσίες στην αγορά και η είσοδος του συνοδεύεται από σημαντική επένδυση. Ο ΕΡΗΕΤ στο πλαίσιο του ορισμού της σχετικής αγοράς έλαβε υπόψη τα κριτήρια που αφορούν τη δυνατότητα υποκατάστασης από την πλευρά της ζήτησης και της προσφοράς. Ο ΕΡΗΕΤ ακολούθησε τη φιλοσοφία προσέγγισης της Ανακοίνωσης της Επιτροπής για τον ορισμό των σχετικών αγορών 33 και τα οριζόμενα στη Σύσταση της Επιτροπής της 17 ης Δεκεμβρίου 2007 και 30 Υπόθεση IV/M.1025, Mannesmann/Olivetti/Infostrada. 31 Επιτρέπει τον καθορισμό των προϊόντων προς τα οποία οι χρήστες μπορούν να στραφούν σε περίπτωση που παρατηρηθεί σχετική αύξηση τιμής σε ένα προϊόν της ίδιας αγοράς. Δεν είναι απαραίτητη η στροφή της πλειονότητας των καταναλωτών σε ένα άλλο προϊόν. Αρκεί ένας επαρκής αριθμός καταναλωτών να μεταπηδήσει σε άλλο προϊόν για να καταστήσει την αλλαγή της τιμής στο αρχικό προϊόν μη κερδοφόρα. 32 Επιτρέπει την αξιολόγηση της δυνατότητας εισόδου παροχέων που δεν είναι ενεργοί στη σχετική αγορά ως αποτέλεσμα της σχετικής αύξησης στην τιμή προσφοράς. 33 Ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά τον ορισμό της σχετικής αγοράς για τους σκοπούς του κοινοτικού δικαίου ανταγωνισμού Επίσημη Εφημερίδα αριθ. C 372 της 09/12/1997 σ Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

24 έλαβε υπόψη τον παράγοντα του εν δυνάμει ανταγωνισμού κατά την αξιολόγηση του καθεστώτος του ανταγωνισμού στη σχετική αγορά. Ο ΕΡΗΕΤ έλαβε υπόψη τη νέα Σύσταση για τις σχετικές αγορές του Υποκαταστασιμότητα Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών από πλευρά της Ζήτησης Η ζήτηση των μισθωμένων γραμμών γίνεται επί το πλείστο από άκρο σε άκρο, δηλαδή περιλαμβάνει και τερματικά και ζευκτικά τμήματα. Ο διαχωρισμός έγινε αρχικά το 2006 για να συνάδει με τον αρχικό ορισμό των αγορών 34 στη Σύσταση του 2003 και την αρχιτεκτονική δικτύου της ΑΤΗΚ που ήταν ο μοναδικός παροχέας των σχετικών υπηρεσιών. Ο Επίτροπος θεωρεί ότι τα τερματικά και ζευκτικά τμήματα δεν είναι υποκατάστατα προϊόντα μεταξύ τους. Όπως παρουσιάζεται και στο Διάγραμμα 1, τα τερματικά τμήματα αφορούν το μέρος της μισθωμένης γραμμής το οποίο συνδέει τις εγκαταστάσεις του τελικού χρήστη και τον κόμβο, ενώ τα ζευκτικά τμήματα αφορούν το μέρος της μισθωμένης γραμμής το οποίο συνδέει τους κόμβους μεταξύ τους. Τα χαρακτηριστικά των μισθωμένων γραμμών όπως έχουν καθοριστεί στο μέρος πιο πάνω αφορούν και τα δύο προϊόντα αλλά σε καμία περίπτωση δεν δύναται να θεωρηθούν ως υποκατάστατες υπηρεσίες. Αυτό γιατί εάν, για παράδειγμα, η τιμή των τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών των εταιρειών ΑΤΗΚ και PrimeTel, αυξανόταν μεταξύ 5%-10% πάνω από το ανταγωνιστικό επίπεδο, ένας εναλλακτικός παροχέας δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να παρέχει αντίστοιχες υπηρεσίες τερματικών μόνο με την προμήθεια ζευκτικών υπηρεσιών. Ο ΕΡΗΕΤ θεωρεί τις δύο υπηρεσίες ως συμπληρωματικές. Ως εκ τούτου το SSNIP τεστ για την υποκαταστασιμότητα από την πλευρά της ζήτησης δεν προσφέρεται για να υλοποιηθεί μεταξύ αυτών των δύο υπηρεσιών αφού δεν θεωρούνται ως εναλλακτικές υπηρεσίες αλλά ως αλληλένδετες και συμπληρωματικές ώστε να είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί η μεταφορά δεδομένων από άκρη σε άκρη. 34 «Σύσταση Αγορών της Επιτροπής της 11ης Φεβρουαρίου 2003 για τις αγορές προϊόντων και/ή υπηρεσιών στο τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών που επιδέχονται εκ των προτέρων ρύθμιση σύμφωνα με την Οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» (Ε(2003)497 της 11 ης Ιουλίου 2003, ή άλλως 2003/311/ΕΚ, ΕΕ L 114 της , σελ. 45). Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

25 3.3.2 Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών από πλευρά της Προσφοράς. Όπως και πιο πάνω η προσφορά των μισθωμένων γραμμών γίνεται επί το πλείστο από άκρο σε άκρο, δηλαδή περιλαμβάνει και τερματικά και ζευκτικά τμήματα. Ο Επίτροπος θεωρεί ότι τα τερματικά και ζευκτικά τμήματα δεν είναι υποκατάστατα προϊόντα μεταξύ τους. Όπως παρουσιάζεται και στο Διάγραμμα 1, τα τερματικά τμήματα αφορούν το μέρος της μισθωμένης γραμμής το οποίο συνδέει τις εγκαταστάσεις του τελικού χρήστη και τον κόμβο, ενώ τα ζευκτικά τμήματα αφορούν το μέρος της μισθωμένης γραμμής το οποίο συνδέει τους κόμβους μεταξύ τους. Τα χαρακτηριστικά των μισθωμένων γραμμών όπως έχουν καθοριστεί στο μέρος πιο πάνω αφορούν και τα δύο προϊόντα αλλά σε καμία περίπτωση δεν δύναται να θεωρηθούν ως υποκατάστατες υπηρεσίες. Ο ΕΡΗΕΤ θεωρεί τις δύο υπηρεσίες ως συμπληρωματικές. Ως εκ τούτου το SSNIP τεστ για την υποκαταστασιμότητα από την πλευρά της προσφοράς δεν προσφέρεται για να υλοποιηθεί μεταξύ αυτών των δύο υπηρεσιών αφού δεν θεωρούνται ως εναλλακτικές υπηρεσίες αλλά ως αλληλένδετες και συμπληρωματικές για να πραγματοποιηθεί η μεταβίβαση των δεδομένων από άκρη σε άκρη Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Διαφορετικής Χωρητικότητας από την πλευρά της Ζήτησης. Η ζήτηση τόσο των χονδρικών τερματικών τμημάτων χονδρικών μισθωμένων γραμμών όσο και των χονδρικών ζευκτικών τμημάτων χονδρικών μισθωμένων γραμμών σε σχέση με τη χωρητικότητας είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη λιανική αγορά παροχής υπηρεσιών οι οποίες υποστηρίζονται από τα τερματικά ή και ζευκτικά τμήματα μισθωμένων γραμμών. Οι ανάγκες χωρητικότητας που επιβάλουν οι λιανικές υπηρεσίες που θα πρέπει να υποστηρίζονται είναι ουσιαστικά ο προσδιοριστικός παράγοντας που λαμβάνει υπόψη ο αγοραστής για επιλογή της συγκεκριμένης χωρητικότητας. Οι ανάγκες για χωρητικότητα είναι συνδεδεμένες με τη συγκεκριμένη λιανική αγορά υπηρεσιών και όχι με πιθανές διαφοροποιήσεις στις τιμές ανά χωρητικότητα. Επιπρόσθετα, οι Συστάσεις 35 της Ε.Ε. αναφορικά με τις σχετικές αγορές δεν διαχωρίζουν τις σχετικές αγορές με βάση τη διαφορετική χωρητικότητα. Ο ΕΡΗΕΤ θεωρεί ότι δεν υπάρχει καμία 35 Σύσταση Αγορών της Επιτροπής της 11 ης Φεβρουαρίου 2003 και Σύσταση Αγορών της Επιτροπής 17 ης Δεκεμβρίου 2007 και νέα Σύσταση του Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

26 ιδιαιτερότητα της Κυπριακής αγοράς που θα μπορούσε να οδηγήσει στον ορισμό ξεχωριστών αγορών για διαφορετικές χωρητικότητες Υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων Διαφορετικής Χωρητικότητας από την πλευρά της Προσφοράς. Ο ΕΡΗΕΤ θεωρεί ότι υπάρχει μία αγορά η οποία αφορά τα τερματικά τμήματα μισθωμένων γραμμών ανεξάρτητα από τη τεχνολογία και χωρητικότητά τους και μία αγορά η οποία αφορά τα ζευκτικά τμήματα μισθωμένων γραμμών ανεξάρτητα από τη τεχνολογία και χωρητικότητά τους. Μία πιθανή αύξηση τιμής μεταξύ 5%-10% από την ανταγωνιστική τιμή μιας συγκεκριμένης χωρητικότητας δεν θα οδηγήσει απαραίτητα ένα εναλλακτικό παροχέα να επενδύσει στην αύξηση της προσφοράς της συγκεκριμένης χωρητικότητας για το λόγο ότι η προσφορά είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ζήτηση της λιανικής αγοράς υπηρεσιών. Η προσφορά των τερματικών ή και ζευκτικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών αφορά αποκλειστικά τις ανάγκες του τελικού χρήστη για χωρητικότητα άρα, μία αύξηση της προσφοράς που περιλαμβάνει αύξηση του κόστους επενδύσεων δεν θα είναι κερδοφόρα εάν οι ανάγκες του τελικών χρηστών δεν συνάδουν άμεσα με τη συγκεκριμένη χωρητικότητα. Δεδομένου ότι και οι Ευρωπαϊκές Συστάσεις δεν διαχωρίζουν τις αγορές με βάση την χωρητικότητα, ο ΕΡΗΕΤ κρίνει ότι υπάρχει μία ενιαία αγορά ανεξάρτητα από τη χωρητικότητα. Συμπέρασμα σχετικά με την υποκαταστασιμότητα Τερματικών και Ζευκτικών Τμημάτων: Θέση του ΕΡΗΕΤ είναι ότι τα ζευκτικά και τα τερματικά τμήματα μισθωμένων γραμμών δεν είναι υποκατάστατα προϊόντα μεταξύ τους και ανήκουν ως εκ τούτου σε διαφορετικές αγορές. Το συμπέρασμα αυτό αντιστοιχεί άλλωστε στη διεθνή εμπειρία και τα συμπεράσματα πολλών άλλων εθνικών ρυθμιστικών αρχών, καθώς και τη Σύσταση της Επιτροπής. Ο ΕΡΗΕΤ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι συνθήκες ανταγωνισμού δεν δικαιολογούν τον ορισμό πρόσθετων διακριτών αγορών με βάση και μόνο τη χωρητικότητα. Ο ΕΡΗΕΤ, κατάληξε στο συμπέρασμα ότι η σχετική γεωγραφική αγορά για την αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών αντιστοιχεί σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71

27 3.5. Παράγοντες Αγοράς Στη συνέχεια εξετάζουμε άλλους συντελεστές τις σχετικής αγοράς όπως αυτά παρουσιάζονται πιο κάτω Παροχείς Υπηρεσιών Με βάση τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί κατά τη διαδικασία εξέτασης της σχετικής αγοράς, με διαφορετικά ερωτηματολόγια προς τους παροχείς 36, διαφαίνεται ότι κατά την περίοδο εξέτασης 37 της Χονδρικής Αγοράς Τερματικών Τμημάτων Μισθωμένων Γραμμών μόνο δύο παροχείς ήταν ενεργοί στην Αγορά με παροχή Τερματικών Τμημάτων. Οι δύο προαναφερόμενοι παροχείς είναι ο εγκατεστημένος/παραδοσιακός (Incumbent) παροχέας ΑΤΗΚ και ο εναλλακτικός παροχέας PrimeTel Ltd. Στην αγορά τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών, οι εταιρείες ΑΤΗΚ και PrimeTel, προσφέρουν υπηρεσίες σε χονδρικό επίπεδο. Οι εταιρείες ΜΤΝ και Cablenet Communications Ltd (Cablenet) δεν προσφέρουν υπηρεσίες Μισθωμένων Γραμμών (τερματικά και/ή ζευκτικά τμήματα) σε χονδρικό επίπεδο. Εκτός από την ΑΤΗΚ μόνο ο παροχέας PrimeTel δήλωσε ότι παρέχει υπηρεσίες Μισθωμένων Γραμμών σε χονδρικό επίπεδο και παρουσίασε στις απαντήσεις του και σχετικά εισοδήματα. Οι άλλοι εναλλακτικοί παροχείς δεν ανέφεραν εισοδήματα από υπηρεσίες Μισθωμένων Γραμμών σε χονδρικό επίπεδο. Ο ΕΡΗΕΤ θεωρεί ότι οι εναλλακτικοί παροχείς που δεν προσφέρουν υπηρεσίες Μισθωμένων Γραμμών σε χονδρικό επίπεδο, δεν στερούνται των τεχνικών δυνατοτήτων να το πράξουν, αλλά έχουν επιλέξει να μην προσφέρουν υπηρεσίες και προϊόντα σε χονδρικό επίπεδο. Στις απαντήσεις τους σε ότι αφορά την αγορά υπηρεσιών Μισθωμένων Γραμμών, οι εναλλακτικοί παροχείς, Cablenet & ΜΤΝ δήλωσαν ότι αγοράζουν υπηρεσίες από την ΑΤΗΚ ζευκτικών και 36 Παράρτημα 1 & Αρ. Εγγράφου ΓΕΡΗΕΤ 06/ /71