Κυκλοφοριακή αγωγή για παιδιά και γονείςασφαλής εκκίνηση για µια ολοκληρωµένη πολιτική Οδικής Ασφάλειας

Transcript

1 Κυκλοφοριακή αγωγή για παιδιά και γονείςασφαλής εκκίνηση για µια ολοκληρωµένη πολιτική Οδικής Ασφάλειας ρ Μαρία Σωτηράκου Χρυσούλα Μπάκα Υπουργείο Παιδείας ιεύθυνση Σ.Ε.Π.Ε.. Τµήµα Περιβαλλοντικής Αγωγής & Αγωγής Υγείας Περίληψη Η ενσωµάτωση της Κυκλοφοριακής Αγωγής στη Σχολική παιδαγωγική σηµατοδοτεί το πέρασµα σε µια άλλη κουλτούρα οδικής συµπεριφοράς. Η λήψη µιας τέτοιας απόφασης λειτουργεί επανορθωτικά στις παραλείψεις µας, ως οργανωµένη κοινωνία και ευελπιστούµε ότι, µε την πράξη της εννοιολογικής οριοθέτησης αυτής της Αγωγής, την υλοποίηση των σχεδίων της και µε την επέκτασή του πεδίου εφαρµογής της αρχικά στους γονείς/κηδεµόνες των µαθητών, θα προάγουµε, ως οφείλουµε προς τις επόµενες γενιές, την αειφόρο ανάπτυξη. Η οδική Αγωγή γονιών/κηδεµόνων µπορεί να επιτευχθεί µέσα από ένα µοντέλο «κοινωνικής εκπαίδευσης» σε θέµατα Οδικής Ασφάλειας. Με µια τέτοια καινοτόµο πολιτική Οδικής Ασφάλειας, θα µπορέσουµε να διαχειριστούµε καλύτερα το χρόνιο έλλειµµα της κυκλοφοριακής µας αγωγής και να προφυλάξουµε το παιδί από συγκρούσεις και συγχύσεις, που κινδυνεύει να υποστεί όταν θα διασταυρώνεται η πληροφόρηση του σχολείου µε αυτή της οικογένειας. 1

2 1. Εισαγωγή Η µεγάλη απόφαση της πολιτείας µας να ενσωµατώσει την Κυκλοφοριακή αγωγή στη Σχολική παιδαγωγική, αντικατοπτρίζει έναν νέο τρόπο σύλληψης των προβληµάτων της και την ανάγκη µιας διαφορετικής διαχείρισής τους. Ακόµη, σηµατοδοτεί µια νέα αντίληψη για τον κοινωνικο-παιδαγωγικό ρόλο του σχολείου που δεν περιορίζεται στην προσφορά µάθησης µε στόχο την επαγγελµατική εξειδίκευση, αλλά συµµετέχει ενεργά στην αντιµετώπιση και τη διαχείριση κοινωνικών προβληµάτων. Η ελληνική κοινωνία, λειτουργώντας επανορθωτικά, απέναντι στη σηµαντική παράλειψη της να µελετήσει ολοκληρωµένα τις προϋποθέσεις και τον τρόπο λειτουργίας του κυκλοφοριακού συστήµατος που η ίδια οργάνωσε, επιχειρεί το πέρασµα σε µια κουλτούρα οδικής συµπεριφοράς που θα εξασφαλίζει τη βιωσιµότητα και οµαλή λειτουργία του κυκλοφοριακού συστήµατος και θα προάγει την αειφορία προς όφελος των επερχόµενων γενεών. Η αναφορά στην κυκλοφοριακή αγωγή, βέβαια, δηµιουργεί συχνά παρανοήσεις και ασάφειες, καθώς δεν έτυχε ως τώρα να µελετηθεί διεξοδικά και να οροθετηθεί εννοιολογικά. Η ελληνική βιβλιογραφία είναι ανύπαρκτη και οι πηγές ενηµέρωσης σε θέµατα οδικής ασφάλειας ελλιπείς. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να κάνουµε µια πρώτη εννοιολογική προσέγγιση και να προσδιορίσουµε το περιεχόµενο και τους στόχους της κυκλοφοριακής αγωγής, όπως εµείς την αντιλαµβανόµαστε από τη θέση του εκπαιδευτικού. Επιπλέον να θέσουµε τους προβληµατισµούς µας για τις αναγκαίες στρατηγικές λύσεων στο πρόβληµα του τεράστιου κενού που άφησε η παράλειψη της πολιτείας να θεσµοθετήσει εξαρχής την κυκλοφοριακή αγωγή. Θέση µας είναι ότι η υλοποίηση των σχεδίων της και η επίτευξη των στόχων της δεν µπορεί να είναι εφικτή εάν δεν επεκταθεί το πεδίο εφαρµογής της και στους γονείς/κηδεµόνες των µαθητών, δεδοµένου ότι µέχρι το έτος 2000, δεν προβλέπονταν από το νοµικό µας πλαίσιο η υποχρεωτική συστηµατική και οργανωµένη κυκλοφοριακή εκπαίδευση των πολιτών. Κατά συνέπεια, η γνώση µας που αφορά σε θέµατα οδικής ασφάλειας, µπορεί να χαρακτηριστεί αποσπασµατική, εµπειρική, τυχαία, ασαφής και συγκεχυµένη. Το µεγάλο τίµηµα από την έλλειψη µιας ολοκληρωµένης πολιτικής οδικής ασφάλειας που δίνει προβάδισµα στην εκπαίδευση και πληροφόρηση των χρηστών του οδικού συστήµατος για τις δυνατότητες, τις προϋποθέσεις και τους τρόπους λειτουργίας και χρήσης του, είναι η τραγική πρωτιά της χώρας σε τροχαία ατυχήµατα µε θύµατα χιλιάδες παιδιά. Με την αλλαγή της φιλοσοφίας µας και µε τη χάραξη ενιαίων πολιτικών που θα αφορούν στην ισότιµη οδική προστασία όλων των πολιτών και θα εξασφαλίζουν την άνετη και άφοβη µετακίνησή τους σε κάθε οδικό περιβάλλον, η εκπαίδευση των γονιών/κηδεµόνων προβάλλει ως πρώτιστο και βασικό µέληµα της πολιτείας. Μόνο έτσι µπορούµε να κάνουµε µια ασφαλή «εκκίνηση» για να προφυλάξουµε τη νεότερη γενιά από την απειλή της αναπαραγωγής επικίνδυνων αντιλήψεων, στερεότυπων και επισφαλούς οδικής συµπεριφοράς. Πρόταση δική µας είναι να µην περιοριστεί η εκπαίδευση και αγωγή στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης που θα αφορά µόνο τα παιδιά. Μέσα από ένα µοντέλο «κοινωνικής εκπαίδευσης» σε θέµατα οδικής ασφάλειας, που θα απευθύνεται 2

3 πρώτα σε γονείς/κηδεµόνες µπορούν να δηµιουργηθούν σοβαρές υποστηρικτικές δοµές, µε προγράµµατα επιµόρφωσης, που θα ενισχύουν την οικογένεια στην άσκηση του διαπαιδαγωγητικού της ρόλου και θα αποφεύγονται συγχύσεις και συγκρούσεις στους µαθητές όταν η πληροφόρησή τους από το σχολείο, θα διασταυρώνεται µε αυτή της οικογένειας. Γενικός σκοπός της «κοινωνικής εκπαίδευσης» θα είναι: Η προσπάθεια αντιµετώπισης του ελλείµµατος της κυκλοφοριακής αγωγής των ενηλίκων που ευθύνονται για την προστασία, την αγωγή και εκπαίδευση των νέων ατόµων. η προαγωγή µιας άλλης κουλτούρας οδικής συµπεριφοράς που θα αναγνωρίζει τη µοναδική αξία της ανθρώπινης ζωής, την οποία ο άνθρωπος οφείλει να προστατέψει από την απειλή των οδικών κινδύνων και των συνεπειών των περιβαλλοντικών προβληµάτων που δηµιουργούν συγκεκριµένες καταχρηστικές δράσεις των ανθρώπων σε σχέση µε το όχηµα. Η επίτευξη ενός τέτοιου σκοπού, ευελπιστούµε ότι θα περιορίσει σηµαντικά τα τροχαία ατυχήµατα, θα ωφελούνται ισότιµα από το οδικό περιβάλλον όλοι οι χρήστες του και κυρίως θα εξασφαλίζεται το δικαίωµα του παιδιού για ζωή και ασφαλή άνετη µετακίνηση. 2. Η κυκλοφοριακή αγωγή µέχρι σήµερα εκαετίες τώρα ζούµε και αναπτύσσουµε δραστηριότητες µέσα σε οργανωµένο οδικό περιβάλλον και αποτελούµε ενεργά στοιχεία ενός ολοκληρωµένου κυκλοφοριακού συστήµατος το οποίο διέπεται από κανόνες και διατάξεις του Κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Σαφής στόχος του κώδικα είναι «η προστασία των χρηστών του οδικού δικτύου και ιδιαίτερα των παιδιών και των ατόµων µε ειδικές ανάγκες». Παρά το γεγονός όµως ότι η ιστορία του Ελληνικού Κώδικα ξεκινά από το 1962, οι Έλληνες πολίτες διδάσκονται θεσµοθετηµένα το περιεχόµενό του, µόλις από το 2000, στο πλαίσιο και µόνο της εκπαίδευσης των υποψηφίων οδηγών για την απόκτηση άδειας οδήγησης. Επιπλέον, η Κυκλοφοριακή αγωγή και εκπαίδευση των παιδιών που τα βοηθά να καταστούν ικανά να διαχειριστούν µε ορθολογικούς τρόπους το οδικό περιβάλλον όπου ζουν και κινούνται, ξεκινά δειλά τη δική της ιστορία ακριβώς αυτές τις µέρες, χωρίς να έχει δοθεί ως τώρα ένας σαφής ορισµός της. Ενσωµατωµένη πλέον,ως καινοτόµος δραστηριότητα, στα προγράµµατα της Ευέλικτης ζώνης, στο πλαίσιο της τυπικής σχολικής εκπαίδευσης, θα συνεισφέρει στους γενικούς εκπαιδευτικούς σκοπούς των αναλυτικών προγραµµάτων προάγοντας, την ηθική, το πνεύµα και τη φυσική ανάπτυξη των παιδιών.έτσι, η κυκλοφοριακή αγωγή γίνεται, από παράλειψη, ελπίδα για ένα ασφαλέστερο τωρινό και µελλοντικό οδικό περιβάλλον, όπου δε θα διακυβεύεται η σωµατική και ψυχική ασφάλεια των παιδιών και των άλλων χρηστών. Το ζήτηµα που προκύπτει βέβαια είναι αν θα υπάρξουν έρευνες που να αναδεικνύουν συνολικά και σε όλες τους τις διαστάσεις, τα προβλήµατα που προκύπτουν από το έλλειµµα της Οδικής Αγωγής της συντριπτικής πλειοψηφίας 3

4 των χρηστών και κυρίως αυτών που ευθύνονται για την προστασία, την εκπαίδευση και αγωγή των παιδιών. 3. Κυκλοφοριακή αγωγή: Ορισµός,περιεχόµενο και στόχοι Η παντελής απουσία ελληνικής βιβλιογραφίας που να πραγµατεύεται θέµατα που αφορούν στην κυκλοφοριακή αγωγή καθώς και οι ελάχιστες πηγές ενηµέρωσης σε ζητήµατα οδικής προστασίας, είναι σηµαντικοί λόγοι για τους οποίους η κυκλοφοριακή αγωγή δε γίνεται καταληπτή ως έννοια σε όλο της το εύρος. Όρος πολυχρησιµοποιηµένος, αλλά µε πολλές και διαφορετικές νοηµατοδοτήσεις που δυσκολεύουν τη λειτουργία της κωδικοποίησης και αποκωδικοποίησης των µηνυµάτων µεταξύ των επικοινωνούντων. Μέσα από τη δική µας προσέγγιση, η Κυκλοφοριακή αγωγή ορίζεται ως εξής: «Κυκλοφοριακή Αγωγή είναι µια πράξη, διαδικασία που αποβλέπει στον έµµεσο προσανατολισµό του ατόµου, προς την οµαδική βούληση, για εξασφάλιση ενός βιώσιµου και ασφαλούς κυκλοφοριακού συστήµατος, µέσα από την αποδοχή ενός κανονιστικού πλαισίου, που οριοθετεί την οδική συµπεριφορά των ατόµων και έχει παγκόσµια χαρακτηριστικά». Αυτή η ιδιαίτερη και πολυδιάστατη αγωγή, µέσα από βιωµατικές, ενεργητικές µεθόδους µάθησης στοχεύει: Στην ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού για «ανάγνωση» του οδικού περιβάλλοντος, την κατανόηση του ρόλου κάθε οδικού και παρόδιου στοιχείου και των αλληλεπιδραστικών σχέσεων που υπάρχουν µεταξύ τους. Στην καθοδήγηση του παιδιού για πρόσληψη ολιστικών εικόνων της κυκλοφοριακής πραγµατικότητας και την ανάπτυξη της δυνατότητάς του για χωρο-χρονική τοποθέτησή του στο περιβάλλον καθώς και τη διάκριση των ρόλων του ως χρήστης (οδηγός, πεζός, επιβάτης κ.τ.λ.) Στην ενηµέρωση του νέου ατόµου σχετικά µε τη λειτουργία του οδικού περιβάλλοντος το οποίο διέπεται από συγκεκριµένους κανόνες του ΚΟΚ ο οποίος έχει παγκόσµια χαρακτηριστικά. Στη βοήθεια του παιδιού για αφοµοίωση, ερµηνεία και εφαρµογή των βασικών κανόνων που το αφορούν, ανάλογα µε την ηλικία και τις ατοµικές του δυνατότητες. Στην οπτική και ακουστική εκπαίδευση για ανάπτυξη εξαρτηµένων αντανακλαστικών κινήσεων κατά το βάδισµα ή την οδήγηση και τη συνειδητοποίηση των περιορισµών που θέτει το σώµα και η ηλικία τους σε σχέση µε τους ενήλικες. Στην πληροφόρηση του παιδιού για τις βασικές αιτίες των ατυχηµάτων και τους κινδύνους που ελλοχεύουν καθώς εκτίθεται στο οδικό περιβάλλον, καθώς και στη µύησή του για παρατήρηση, πρόβλεψη, εκτίµηση και αντιµετώπιση κάθε επικίνδυνης κατάστασης που µπορεί να προκληθεί µε υπαιτιότητα των άλλων. Στην ανάπτυξη της ικανότητάς τους να αποφεύγουν τη δηµιουργία κινδύνων για τους άλλους χρήστες και για σωστή λήψη αποφάσεων σε κρίσιµες καταστάσεις. 4

5 Στην άσκηση τους για αποκωδικοποίηση των µηνυµάτων που προσλαµβάνουν από τα στοιχεία του οδικού περιβάλλοντος, τη σωστή ερµηνεία τους, καθώς την προσαρµογή της συµπεριφοράς τους ανάλογα µε το περιεχόµενο των µηνυµάτων. Στην εκµάθηση τρόπων επικοινωνίας µε τους άλλους χρήστες και τα όργανα προστασίας και αστυνόµευσης των οδών. Στη µύηση των µαθητών για τρόπους αναζήτησης πληροφοριών ή ενηµέρωσης σε θέµατα οδικής ασφάλειας από διαφορετικές πηγές όπως, το internet, οι βιβλιοθήκες, τα ΜΜΕ (ραδιόφωνο, τηλεόραση, τύπος κ.τ.λ.) Στον προβληµατισµό των νέων ατόµων σχετικά µε τις κοινωνικές, οικονοµικές, συναισθηµατικές, ψυχοσωµατικές, επαγγελµατικές κ.ά. συνέπειες των τροχαίων ατυχηµάτων. Στην ευαισθητοποίηση κάθε χρήστη απέναντι σε θέµατα προσπελασιµότητας ατόµων µε µειωµένη δυνατότητα κίνησης και µεταφοράς. Στην άσκηση των παιδιών να επιλέγουν ασφαλείς και κατάλληλους χώρους (π.χ. διαβάσεις πεζών, πεζοδρόµια, ειδικές λωρίδες) για την πεζή µετακίνησή τους από το ένα µέρος στο άλλο, για το παιχνίδι ή για την οδήγηση του ποδηλάτου τους. Στην ενθάρρυνσή τους να διαχέουν τις γνώσεις που κατέκτησαν από την αγωγή και εκπαίδευσή τους προς άλλους χρήστες και κυρίως προς τα µέλη του οικείου περιβάλλοντος. Στην αλλαγή λανθασµένων και επικίνδυνων στάσεων και αξιών που µπορεί να απέκτησαν από άλλα περιβάλλοντα και την τροποποίηση επικίνδυνης συµπεριφοράς κατά το βάδισµα ή την οδήγηση. Στην ενθάρρυνση των παιδιών να έλθουν σε επαφή µε άλλα κοινωνικά περιβάλλοντα και να γνωρίσουν διαφορετικά επικοινωνιακά συστήµατα. Στη συνειδητοποίηση τους ότι ο τρόπος της οδικής συµπεριφοράς τους συνδέεται µε την κοινωνική υπευθυνότητα που οφείλουµε να διαθέτουµε ως χρήστες των οδών και των χώρων δηµόσιας κυκλοφορίας. Στην ενηµέρωση των νέων ατόµων για τα πλεονεκτήµατα της πεζής µετακίνησης σε σχέση µε την εποχούµενη, καθώς και τις θετικές επιδράσεις των φιλικών προς το περιβάλλον Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Στην πληροφόρησή τους σχετικά µε το µεγάλο ποσοστό συµµετοχής των οχηµάτων στη ρύπανση της ατµόσφαιρας και τις τραγικές συνέπειες στην υγεία των κατοίκων που ζουν στα αστικά κέντρα. Στην ενθάρρυνσή τους να φανταστούν και να σχεδιάσουν ένα µελλοντικό οδικό περιβάλλον που θα εξασφαλίζει την ποιότητα ζωής και το δικαίωµα των ανθρώπων να κινούνται µε ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Στην αλλαγή νοοτροπιών που ενθαρρύνουν τον ατοµικισµό όσον αφορά στη χρήση των κοινόχρηστων χώρων. Στην προετοιµασία υπεύθυνων αυριανών πολιτών που θα µπορούν να καταστούν ασφαλείς χρήστες των οδών. Στην ανάπτυξη ηθικών στάσεων και υγιών συνηθειών, καθώς και στην ενίσχυση της αυτοεκτίµησης και εκτίµησης των άλλων. 5

6 Στην προσπάθεια της σχολικής εκπαίδευσης να καταστήσει το παιδί ανεξάρτητο, υπεύθυνο και ικανό να διαχειριστεί τα προβλήµατα της µετακίνησής του. Στη συνειδητοποίησή τους ότι η ανθρώπινη συµπεριφορά είναι η κύρια αιτία των τροχαίων ατυχηµάτων και αυτά µπορούν να αποφευχθούν µέσα από τη συνετή και υπεύθυνη συµπεριφορά όλων των χρηστών. Στην απόκτηση συνείδησης της έννοιας του πολίτη και την θετική αξιολόγηση της σηµασίας των κανόνων που εφαρµόζονται στην κοινωνική ζωή. Μέσα από τη γενική περιγραφή των βασικών στόχων αυτής της σκόπιµης δραστηριότητας, αντιλαµβανόµαστε ότι το εγχείρηµά της εφαρµογής της καθιστά το ρόλο του σχολείου ιδιαίτερα σηµαντικό στο συγκεκριµένο τοµέα εκπαίδευσης, αφού απαιτείται και επιστηµονική γνώση και εµπειρία από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Με δεδοµένες όµως τις υπάρχουσες αδυναµίες, λόγω έλλειψης προηγούµενης εµπειρίας, εκπαίδευσης και οδικής αγωγής, η συνδροµή όλων των εµπλεκοµένων φορέων σε µια τέτοια κατεύθυνση θα πρέπει να θεωρείται αναγκαία και επιβεβληµένη για τη χάραξη πολιτικών και στρατηγικών που θα ενισχύουν την προσπάθεια του σχολείου. Άλλωστε,η περίπτωση λάθους για τον εκπαιδευτικό θα πρέπει µε κάθε τρόπο να αποφευχθεί, αφού µέσα από µια συγκεχυµένη ή λανθασµένη πληροφόρηση και εκπαίδευση το παιδί µπορεί να αναπτύξει επικίνδυνη και µοιραία για τη ζωή τη δική του ή των άλλων χρηστών, οδική συµπεριφορά. Η δηµιουργία λοιπόν υποστηρικτικών δοµών που θα διευκολύνουν το έργο των δασκάλων είναι τόσο απαραίτητη όσο και η διευκόλυνση των γονιών και κηδεµόνων να επιτελέσουν το δικό τους διαπαιδαγωγητικό ρόλο, αφού το παιδί δε δέχεται αγωγή και εκπαίδευση µόνο από το σχολείο. Υπάρχει ποικιλία παραγόντων που αλληλεπιδρούν και διαµορφώνουν την κυκλοφοριακή συνείδηση και οδική του συµπεριφορά. Οι βασικότεροι από αυτούς είναι: Οι γονείς και κάθε ενήλικος του οικείου περιβάλλοντος Τοπική κοινωνία(π.χ. γείτονες) ΜΜΕ, νέες τεχνολογίες επικοινωνίας (π.χ. internet, ηλεκτρονικά παιχνίδια ). Εποµένως, εφόσον το παιδί ζει και δραστηριοποιείται σε ένα κόσµο ενηλίκων, είναι δεδοµένο ότι επηρεάζεται άµεσα από τις δικές τους στάσεις, αξίες και γνώσεις και κάθε προσπάθεια της σχολικής εκπαίδευσης στον τοµέα της οδικής ασφάλειας θα χτίζεται πάνω στη δουλειά που ήδη γίνεται από άλλα κοινωνικά περιβάλλοντα. Επειδή όµως υπάρχει η πιθανότητα να δηµιουργηθούν στο παιδί συγχύσεις και συγκρούσεις από τις γνώσεις και πληροφορίες που θα αποκτά από διαφορετικούς φορείς και δεδοµένου ότι υπάρχει έλλειµµα κυκλοφοριακής αγωγής και συνείδησης σε εµάς τους ενήλικες, προτείνεται, η εκπαίδευση και της προηγούµενης γενιάς(γονείς/κηδεµόνες), προκειµένου να διδαχτεί, µε ασφαλείς τρόπους και γνώσεις, η επόµενη γενιά (τα παιδιά). Με την εφαρµογή προγραµµάτων εκπαίδευσης, αρχικά σε γονείς /κηδεµόνες, τα οποία θα εντάσσονται σε ένα σχέδιο προληπτικής πολιτικής οδικής ασφάλειας, ο ρόλος της τυπικής σχολικής εκπαίδευσης θα ενισχύεται, καθώς θα υπάρχουν ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας ανάµεσα στο σχολείο και την οικογένεια. Ωστόσο, για µια αποτελεσµατική «κοινωνική εκπαίδευση» θεωρούµε ότι πρέπει να προϋπάρξουν ουσιαστικές µελέτες και έρευνες που θα αναδεικνύουν τα 6

7 προβλήµατα και θα δίνουν δυνατότητες για αποτελεσµατικές στρατηγικές λύσεων. 4. «Κοινωνική εκπαίδευση» και Οδική Ασφάλεια Η «κοινωνική εκπαίδευση» αποτελεί µια σκόπιµη διαδικασία µετάδοσης γνώσεων και ανάπτυξης δεξιοτήτων των γονιών/κηδεµόνων σε θέµατα που αφορούν στην οδική ασφάλεια µε στόχο την εξασφάλιση του δικαιώµατος του παιδιού να κυκλοφορεί στο οδικό περιβάλλον µε ασφάλεια και άνεση. Οι γονείς/κηδεµόνες είναι οι µοναδικοί που µπορούν να έχουν µια γνήσια επικοινωνία µε τα παιδιά και γιαυτό διαθέτουν άπειρο δυναµισµό στην επιρροή τους προς αυτά. εν είναι όµως αλάνθαστοι, ούτε µπορούν να διαδραµατίσουν όλους τους ρόλους τους µε επάρκεια. Χρειάζονται τη συνδροµή της πολιτείας ιδιαίτερα σε θέµατα που δεν έχουν εκπαιδευτεί, όπως είναι η οδική ασφάλεια, µε προγράµµατα τα οποία θα οικοδοµούνται µε βάση τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων που συµµετέχουν σε αυτά. Παράλληλα, θα αξιοποιείται η εµπειρία των εκπαιδευοµένων και θα δίνονται δυνατότητες ανταλλαγής γνώσεων και απόψεων. Ως βασικοί πυλώνες της κοινωνικής εκπαίδευσης αναφέρονται: Ο προσανατολισµός των γονέων/κηδεµόνων να αντιληφθούν την ένταξη του παιδιού τους στο κυκλοφοριακό σύστηµα ως ένα πρόβληµα, που οι διαδικασίες επίλυσής του και γενικότερα η αποτελεσµατική διαχείρισή του εξαρτάται από την ποιότητα αγωγής και εκπαίδευσης του παιδιού. Η µετάδοση γνώσεων και η ανάπτυξη ή βελτίωση κατάλληλων δεξιοτήτων που θα τους καταστήσουν επαρκείς σε µεθόδους, εµπειρίες και ικανότητες, ώστε να συµβάλλουν αποτελεσµατικά στην κυκλοφοριακή αγωγή και εκπαίδευση των νέων ατόµων. Η προαγωγή µιας άλλης κουλτούρας οδικής συµπεριφοράς που θα ανάγει την ασφαλή οδήγηση σε δεξιότητα ζωής. Η τόνωση των δυνατοτήτων τους για πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώσεις που αφορούν στην οδική ασφάλεια, µε υποδείξεις βιβλιοθηκών, δικτυακών τόπων, συλλόγων και κοινωνικών φορέων. 5. Στόχοι της «κοινωνικής εκπαίδευσης» Η καθοδήγηση των γονέων/κηδεµόνων για οµαλή ένταξη του παιδιού τους στο οδικό περιβάλλον, µε την εκµάθηση κανόνων, αξιών, στάσεων ζωής, συµβόλων και επικοινωνιακών συστηµάτων της ευρύτερης κοινωνίας. Η προετοιµασία των γονιών/κηδεµόνων για σωστή πληροφόρηση του παιδιού σχετικά µε τους κινδύνους του οδικού περιβάλλοντος, την αιτιολογία και την αντιµετώπισή τους. Η ενηµέρωση τους για την παιδική συµπεριφορά στην κυκλοφορία και τους περιορισµούς που θέτει το σώµα τους, οι αντιληπτικές τους ικανότητες και η ηλικία τους. Η ενθάρρυνσή τους για συνεργασία µε τους εκπαιδευτικούς των παιδιών τους και συµµετοχή στο σχεδιασµό της πολιτικής του σχολείου για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας γύρω από το σχολικό χώρο, καθώς και στο σχεδιασµό της σχολικής πολιτικής που θα εφαρµόζεται στις 7

8 εκδροµές και τις διάφορες επισκέψεις των µαθητών. Η εκµάθηση τρόπων άσκησης των παιδιών στη χρήση όλων των αισθήσεων και κυρίως της όρασης και της ακοής, καθώς και στον υπολογισµό της απόστασης του οχήµατος σε σχέση µε την ταχύτητα του. Ο προσανατολισµός τους να αντιληφθούν ότι υπάρχει δυναµική σχέση αλληλεπίδρασης µεταξύ των ανθρώπων και του οδικού περιβάλλοντος. Η παροχή ερµηνειών και εξηγήσεων των κανόνων του ΚΟΚ, καθώς και υποδείξεις για µια αποτελεσµατική οδική συµπεριφορά η οποία θα αποτελεί δυναµικό πρότυπο για το παιδί. Η προσπάθεια τροποποίησης εσφαλµένων αντιλήψεων και η απόρριψη προκαταλήψεων και στερεότυπων. Η τόνωση των δυνατοτήτων του γονέα/κηδεµόνα, ώστε να καταστήσει το παιδί του ικανό να ενεργοποιεί τις προσωπικές του δυνάµεις για αντιµετώπιση των προβληµάτων του. Η πληροφόρησή τους για την προστασία των παιδιών µέσα στο αυτοκίνητο και η υπόδειξη τρόπων ορθής επιλογής συστηµάτων πρόσδεσης. Ακόµη, η επισήµανση των κινδύνων που διατρέχουν αυτοί και τα παιδιά τους από την παραβατική, επικίνδυνη οδήγηση. Η ενηµέρωση των γονέων/κηδεµόνων για τους τρόπους, τις προϋποθέσεις και τα µέτρα ασφαλείας που αφορούν στην ποδηλατική οδήγηση, καθώς και για τους κινδύνους που ελλοχεύουν όχι µόνο σε δύσκολες κυκλοφοριακές συνθήκες, αλλά ακόµη γύρω από το σπίτι. Η µύησή τους στη σωστή κωδικοποίηση, αποκωδικοποίηση και ερµηνεία των µηνυµάτων που στέλνουν ή προσλαµβάνουν αντίστοιχα µέσα στο οδικό περιβάλλον. Η µάθηση τρόπων αντιµετώπισης τροχαίων ατυχηµάτων ιδιαίτερα αν σε αυτά εµπλέκονται και παιδιά. Η βελτίωση των δεξιοτήτων οδήγησης και η παρότρυνσή τους για µεγαλύτερη χρήση των Μέσων µαζικής µεταφοράς. 6. Συµπεράσµατα Η παρούσα εργασία επιχειρεί να θέσει προβληµατισµούς σχετικά µε την ανάπτυξη µιας προληπτικής πολιτικής Οδικής ασφάλειας που θα δίνει το προβάδισµα στην εκπαίδευση των γονιών/κηδεµόνων. Πιστεύουµε ότι, εάν αυτή η διαδικασία µόρφωσης και ενηµέρωσης αποτελέσει ένα νέο θεσµό, ο οποίος θα δρα προληπτικά, επικουρικά ή επανορθωτικά και θα αλληλοσυµπληρώνεται µε τους θεσµούς του σχολείου και της οικογένειας, προδιαγράφεται µια δυναµική προοπτική για βιώσιµο κυκλοφοριακό σύστηµα και υγιείς χρήστες. Ασφαλές κριτήριο ποιότητας για το έργο της κοινωνικής εκπαίδευσης θα είναι τα αποτελέσµατα της πρακτικής εφαρµογής της και η ανταπόκριση των αποτελεσµάτων αυτών στην κοινωνική ανάγκη πρόληψης των τροχαίων ατυχηµάτων. Η «κοινωνική εκπαίδευση» των γονιών/κηδεµόνων αποτελεί καθήκον της πολιτείας και µοναδικό µέσο για να αντιµετωπισθεί το έλλειµµα της κυκλοφοριακής αγωγής, η παραβατική οδική συµπεριφορά και τα κοινωνικά προβλήµατα που προκύπτουν από τη δυσλειτουργία του κυκλοφοριακού συστήµατος. 8

9 Βιβλιογραφία- Ιστοσελίδες 1. UK Department for Transport THINK! Road Safety 2. European Commission Road Transport Road Safety Action Programme 3. Association for safe International Road Travel ( 4. Ministry of Transportation- Ontario 5. Hampshire Country Council Green Cross Code children ( gov.uk) 6. Transport Canada Road Safety ( 7. Global Road Safety Partnership ( 8. SCOTTISH Road Safety Campaign ( 9. White,I., The L Files, for the next generation of driver, Co-Driver Media Limited, UK Φραντζεσκάκης,Ι.,Γκόλιας, Ι. Οδική Ασφάλεια, Αθήνα, Παπασωτηρίου Παπαδόπουλος,Ι., Ατυχήµατα: Η πρόληψή τους είναι κατορθωτή, Αθήνα, Α.Σ.Π.Ε

10 English Summary Education for a Sustainable Future involves a comprehensive approach to educational reform. Educational goals for sustainable future extend beyond the boundaries of individual school and learning subjects and require the involvement and cooperation of teachers, educational administrators, national curriculum agencies as well as families and local communities. Integrating the objectives, concepts and learning experiences of education for a sustainable future into syllabuses, teaching programmes and extra-mural activities is the important part of such reform. The issues of development, environment and health are nowadays closely entwined, reflecting the complex links between the social, economic, ecological factors that determine standards of living and other aspects of social and individual well-being. Formal education is compromised by the apprentisage of conditions and behaviours that undermine the physical and emotional well-being in a social citizenship context. In this frame, Road Safety Learning Skills and Vehicular Traffic Civics Education Programmes becomes currently a modular part of the national School Activities Agenda and this innovation stands as a sign of a new culture of road behaviour. Such a decision functions both as a calibration of an existing learning deficit, as well as an acknowledgement of the need for a Social Education model pattern for Road Safety throughout the national system of formal and non-formal education. Throughout this paper a first attempt is made in order to describe the new conceptual frame as well as the aims and goals of Road Safety Learning Skills and Vehicular Traffic Civics Education, as the latter is perceived from the teachers point of view. According to above, Civic Education Towards Vehicular Traffic and Road Safety Skills is assumed both as an act and a procedure aiming to the individual s enlightenment and orientation to the social accord for the reassurance and promotion of a sustainable and safe traffic system, through the adoption of a normative frame. A frame which determines the driving and pedestrian attitudes of all users and has global characteristics. Driving is demanding skill; the introduction of measures to instil in young audiences the right attitudes towards road safety and safe driving, to prepare them for their driving and pedestrian life, is to be complemented by training programmes addressed to parents and families. The programme, under the name Social Education for the Road Safety includes the evolution of training structures which enhance families to support their young members in issues related with road safety. 10