ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΝΕ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΝΕ"

Transcript

1 14 ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΝΕ Δημήτρης Γ. Aποστολόπουλος, Tο Nόμιμον της Mεγάλης Eκκλησίας, 1564 ci Tόμος B, H αρχική συγκρότηση. H μεταγραφή. Mε τη συνεργασία των: Mάχη Παΐζη-Aποστολοπούλου, Γιούλη Eυαγγέλου, EIE / KNE-105, Aθήνα 2010 (42 σ. + ρνδ φ. + XXVIII σ.). τα μέσα του 16ου αιώνα το Πατριαρ- Kωνσταντινουπόλεως αποφά- Σχείο σισε να συγκροτήσει μια νομική συναγωγή. Για τον σκοπό αυτό συγκέντρωσε διατάξεις, αποφάσεις και νομικά κείμενα, από τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο, που το αφορούσαν και του ήταν χρήσιμα στην άσκηση των καθηκόντων του. Δημιουργήθηκε έτσι ένα corpus κειμένων, που το Πατριαρχείο το περιέβαλε με επισημότητα και το ονόμασε το "Nόμιμον της Mεγάλης Eκκλησίας". Aυτό όμως το εξαιρετικής σημασίας ιστορικό τεκμήριο έμεινε στην αφάνεια, αθησαύριστο από την ιστορική έρευνα, καθώς από τα τέλη του 16ου ή τις αρχές του 17ου αιώνα δεν βρισκόταν πλέον στη φυσική του θέση, στα Aρχεία του Πατριαρχείου Kωνσταντινουπόλεως. Kατορθώσαμε να εντοπίσουμε ένα μεγάλο μέρος του χειρογράφου που παρέδιδε το πρωτότυπο του "Nομίμου της Mεγάλης Eκκλησίας" στη βιβλιοθήκη της μονής Tιμίου Σταυρού της Σάμου, ένα τμήμα του στο Tμήμα χειρογράφων της Bibliothèque Nationale de France στο Παρίσι και τέσσερα φύλλα του στην Aθήνα. Όλο λο λο λο λο λο αυτό το υλικό ανασυγκροτήθηκε, φωτογραφήθηκε και η σειρά των φύλλων του σώματος του χειρογράφου αποκαταστάθηκε. Στον πρώτο τόμο της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στα τέλη του 2008, δώσαμε το ιστορικό της δημιουργίας αυτού του άγνωστου αλλά σημαντικού ιστορικού τεκμηρίου και αναπαράξαμε, σε πανομοιότυπη μορφή και στις φυσικές του διαστάσεις, τα σωζόμενα εκατόν πενήντα φύλλα του. H αποκατάσταση της μορφής του χειρογράφου ήταν βέβαια ένα σημαντικό βήμα, αλλά για να γίνει το ιστορικό αυτό τεκμήριο προσιτό στην ευρύτερη επιστημονική κοινότη-

2 τα οφείλαμε να δώσουμε το κείμενό του και σε πιστή μεταγραφή με τυπογραφικά στοιχεία. Παράλληλα θεωρήσαμε αναγκαίο να εντοπίσουμε και να παρουσιάσουμε τη φιλολογική ταυτότητα των περιεχομένων του. H πραγματοποίηση της απόφασης αυτής προϋπέθετε να επιλυθούν πρώτα κάποια προκριματικά ζητήματα. Για παράδειγμα: το υλικό που συμπιλήθηκε το 1564 προέρχεται από διαφορετικές εποχές και διπλωματικά δεν έχει την ίδια αξία έπρεπε άραγε στη μεταγραφή να αναδειχθεί αυτή η διαφορετικότητα, χρησιμοποιώντας ποικίλες γραμματοσειρές; Tο γεγονός όμως πως όλα τα κείμενα, όταν συσταχώθηκαν το 1564, απέκτησαν την ίδια νομική ισχύ, μας οδήγησε στην πεποίθηση πως έπρεπε να μεταγραφούν με την ίδια γραμματοσειρά καθώς η διαφοροποίηση δεν θα υπηρετούσε κάποια οργανική ανάγκη, δεν θα αναδείκνυε κάποια ουσιαστική μεταξύ τους διαφορά. Για την ταυτότητα της αιτίας, με την ίδια γραμματοσειρά μεταγράφηκαν και όσα κείμενα καταχωρίστηκαν στο "Nόμιμον" μετά το 1564 και για όσο διάστημα γνωρίζουμε πως βρισκόταν σε επίσημη χρήση στο Πατριαρχείο. H ίδια βέβαια γραμματοσειρά χρησιμοποιήθηκε για να μεταγραφούν και τα παρασελίδια σημειώματα, εφόσον είναι γραμμένα από τους αρχικούς γραφείς. Aντίθετα, για τις προσθήκες που επέφερε στα κείμενα που συμπιλήθηκαν ο Iέραξ, ο οφφικιάλιος του Πατριαρχείου που ανέλαβε να συγκροτήσει το "Nόμιμον", όπως και για τις σημειώσεις του ή τα σχόλιά του που υπάρχουν στα περιθώρια της συλλογής, χρησιμοποιήθηκε μια άλλη γραμματοσειρά προκειμένου να διακριθούν από τα κυρίως περιεχόμενα της συλλογής. Όλα αυτά αφορούν βέβαια τα περιεχόμενα που είχε το "Nόμιμον" την εποχή που ήταν σε επίσημη χρήση και όχι τις μεταγενέστερες "προσχώσεις" που δέχτηκε, σημειώματα και σχόλια που γράφτηκαν μετά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα και τα οποία δεν τα συμπεριλάβαμε στη μεταγραφή. Δεύτερο πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπιστεί ήταν το πόσο πιστή έπρεπε να είναι η μεταγραφή. Tα λάθη του γραφέα, ακόμα και τα εμφανή, έπρεπε να διορθωθούν ή όχι; Προκρίθηκε η αρνητική απάντηση: έτσι, αποδώσαμε πιστά το κείμενο που δίνει το πρωτότυπο, μεταγράφοντας στίχο προς στίχο και λέξη προς λέξη με στόχο να έχει ο αναγνώστης την ίδια ακριβώς εικόνα του πρωτοτύπου, με τα λάθη και τις τυχόν παραλείψεις. Προστέθηκε μόνο στιχαρίθμηση για να είναι εύκολη η παραπομπή. Tο (επίπονο) αυτό έργο ολοκληρώθηκε, και στα τέλη του 2010 δημοσιεύτηκε ο δεύτερος τόμος του Nομίμου της Mεγάλης Eκκλησίας με τα περιεχόμενα που περιγράψαμε. 15

3 16 Ευρετήριο του Δημοτικού Αρχείου Δραπετσώνας, Επιμέλεια: Ελένη Κυραμαργιού, ΙNE/ΕΙΕ-113 και Δήμος Δραπετσώνας, Αθήνα 2010, 158 σελ. Α πόρροια της συνεργασίας του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών με τον Δήμο Δραπετσώνας αποτελεί η έκδοση του Ευρετηρίου του Δημοτικού Αρχείου Δραπετσώνας, Η ταξινόμηση του ανενεργού τμήματος του δημοτικού αρχείου της περιόδου , ξεκίνησε στις αρχές του 2009 και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2010, στο πλαίσιο του προγράμματος της "Ιστορίας των οικισμών της Ελλάδας, 15ος-20ός αιώνας" που διενεργείται στο ΙΝΕ/ΕΙΕ με επιστημονικό υπεύθυνο τον κύριο ερευνητή Δημήτρη Δημητρόπουλο. Στις 150 σελίδες του Ευρετηρίου ξετυλίγονται πτυχές της ιστορίας του οικισμού, μέσα από τα αρχειακά τεκμήρια: η έλευση και εγκατάσταση των προσφύγων το 1922, που σηματοδοτεί την απαρχή του συνοικισμού, η καθημερινή ζωή στα παραπήγματα, τα προβλήματα από τη λειτουργία των εργοστασίων και τη γειτνίασή τους με τον συνοικισμό, η έλλειψη πόσιμου νερού και ηλεκτρικού, η σύσταση του Δήμου, τα πρώτα έργα, η ανεπάρκεια οικονομικών πόρων, τα προβλήματα με τη Νομαρχία και τις λοιπές διοικητικές υπηρεσίες, ο καθορισμός των ορίων του Δήμου, το γκρέμισμα των παραπηγμάτων, η ανασφάλεια των κατοίκων και η προσδοκία για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, τα συνεχή αιτήματα για την απομάκρυνση των εργοστασίων αλλά και οι διαμαρτυρίες για την ανεργία που συνόδεψε το κλείσιμό τους. Το αρχείο δεν καλύπτει μόνο τη λειτουργία του Δήμου αλλά και τη ζωή των κατοίκων του. Συνιστά ένα πλέγμα μαρτυριών ικανό να προσφέρει μία πολύπλευρη θεώρηση της πόλης, όπου πρωταγωνιστούν ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της δημοτικής αρχής, φανερώνοντας για άλλη μια φορά τη σημασία των αρχειακών πηγών για την ιστορία και τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Το ταξινομικό δέντρο, βάση του οποίου επιχειρήθηκε να αποτυπωθεί η δομή του αρχείου ακολουθεί τη λογική του οργανογράμματος των δημοτικών υπηρεσιών και αρθρώνεται στις ακόλουθες τέσσερις βασικές ενότητες: α) Διοικητική Υπηρεσία, β) Οικονομική Υπηρεσία, γ) Τεχνική Υπηρεσία και δ) Εκπαίδευση-Πρόνοια. Το αρχειακό υλικό διαχωρίστηκε σε κατηγορίες και επιμέρους σειρές με βάση το περιεχόμενό του, ενώ για την ταξινόμηση των φακέλων κριτήριο αποτέλεσε η χρονική τους διάρκεια, ξεκινώντας από τον παλαιότερο προς τον νεότερο.

4 Το αρχείο μάς δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε, έστω και σε αδρές γραμμές, τη φυσιογνωμία, την εσωτερική δομή αλλά και τις ποικίλες δραστηριότητες του Δήμου Δραπετσώνας. Στην πλειονότητά του το υλικό είναι αποτέλεσμα του διοικητικού μηχανισμού της τοπικής αρχής και ο χαρακτήρας του είναι κατά βάση επίσημος. Παρά ταύτα υπάρχουν περιπτώσεις όπου διαφαίνονται οι απόψεις των κατοίκων, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από την κακή κατάσταση των σπιτιών στα οποία ζουν και από τη γειτνίαση με μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, καθώς και οι αντιπαραθέσεις τους με την τοπική διοίκηση. 17 Ευγενία Δρακοπούλου, Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση ( ), τόμος 3, Αβέρκιος - Ιωσήφ (Συμπληρώσεις-Διορθώσεις), ΙΝΕ/ΕΙΕ-114, Αθήνα 2010, 350 σελ., 138 φωτογραφίες. Η σημερινή έκδοση του τρίτου τόμου των Ελλήνων Ζωγράφων αποτελεί ένα βήμα στην πορεία του έργου του Μανόλη Χατζηδάκη, που ξεκίνησε το 1985, στο τότε Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών. Το 1987 και το 1997 κυκλοφόρησαν αντίστοιχα ο πρώτος και ο δεύτερος τόμος του έργου Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση, οι οποίοι κατέκτησαν μια στέρεη θέση στην έρευνα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής, ενώ παράλληλα καθόρισαν την ενασχόληση ελλήνων και ξένων επιστημόνων με την σύνθεση και δημοσίευση καταλόγων ζωγράφων. Ο σημερινός τρίτος τόμος αποτελεί προϊόν της συνέχισης της έρευνας στο ίδιο πνεύμα, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών Θρησκευτική Τέχνη (15ος- 18ος αι.). Στο διάστημα που μεσολάβησε από το 1997, όταν εκδόθηκε ο δεύτερος τόμος, το πρόγραμμα, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, προχώρησε στην ψηφιοποίηση και ανάρτηση στο διαδίκτυο του εξαντλημένου πρώτου τόμου του έργου, στη δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων ( handle/ /2079), καθώς και στην έκδοση αναλυτικών ευρετηρίων των δύο πρώτων τόμων ( Η παρούσα εργασία αποτελεί συμπλήρωμα του πρώτου τόμου του έργου και συμπεριλαμβάνει το νέο υλικό για τους μεταβυζαντινούς ζωγράφους από το Α έως το Ι, το οποίο προέκυψε από το 1997 έως το Αναλυτικότερα, παρουσιάζονται

5 18 τα στοιχεία της έρευνας σχετικά με τη δράση των επωνύμων ζωγράφων, η πλήρης καταγραφή των έργων τους (φορητές εικόνες, τοιχογραφίες) και η επεξεργασία των γραπτών τεκμηρίων (αρχεία, επιγραφές μνημείων, υπογραφές ζωγράφων). Η μελέτη στηρίζεται στην πλούσια βιβλιογραφία (1200 περίπου αυτοτελείς μελέτες και άρθρα) και εμπλουτίζεται με συμπληρωματικό του πρώτου τόμου φωτογραφικό υλικό. Το βιβλίο πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Ελένης Χαρχαρέ (αποδελτιώσεις και τυπογραφική επιμέλεια) και της Κέλλυς Αγγελή (επεξεργασία στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και στοιχειοθεσία). Η έκδοση στηρίχθηκε οικονομικά στην επιχορήγηση του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Στέση Αθήνη, Όψεις της νεοελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας, Ο διάλογος με τις ελληνικές και ξένες παραδόσεις στη θεωρία και την πράξη, INE/EIE-115, σειρά: "Βιβλιοθήκη της Ιστορίας των Ιδεών"-7, Αθήνα 2010, 576 σελ. Α ξιοποιώντας θεωρητικές απόψεις και κατευθύνσεις που εγγράφονται στο πλαίσιο των Πολυσυστημικών Σπουδών, των Μεταφραστικών Σπουδών, της Συγκριτικής Γραμματολογίας, των θεωριών της αισθητικής και αναγνωστικής πρόσληψης, η μελέτη επιχειρεί μια ιστορικο-γραμματολογική προσέγγιση του πλασματικού πεζού λόγου ως λογοτεχνικού φαινομένου από τις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα έως το Διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος, "Η Αφηγηματική πεζογραφία και τα είδη της" που εκτείνεται σε επτά κεφάλαια, προσφέρει μια ειδολογική παρουσίαση του αφηγηματικού υλικού, έντυπου και χειρόγραφου, πρωτότυπου και μεταφρασμένου, βασισμένη σε συνδυασμό ποικίλων κριτηρίων (θεματικών, δομικών, μορφολογικών κ.ά.). Βασικό άξονα που διέπει την ειδολογική αυτή ταξινόμηση συνιστά η έννοια του διαλόγου ανάμεσα σε παράδοση και σε νεωτερικότητα, σε γηγενείς και σε ξένες γραμματείες, σε "λαϊκό" και σε "λόγιο" βιβλίο, σε "παιδικό-νεανικό" ανάγνωσμα και σε ανάγνωσμα για ενήλικες. Όπως καταδεικνύεται, πρωταρχική επιδίωξη της ελληνικής γραμματείας είναι ο γραμματειακός συγκρητισμός, η σύναψη διαλόγου με λογοτεχνικά συστήματα που ανήκουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Αναγέννηση, Μπαρόκ, Διαφωτισμός).

6 Το δεύτερο μέρος, "Αντιλήψεις και θεωρίες για την αφηγηματική πεζογραφία" που εκτείνεται σε έξι κεφάλαια, διερευνά μια βασική πτυχή του λογοτεχνικού φαινομένου, τον λόγο για την πεζογραφία ο λόγος αυτός αναδύεται και συνυφαίνεται με την προσπάθεια αναζήτησης και καθιέρωσης όρων για τα νεωτερικά αφηγηματικά είδη, το διήγημα και το μυθιστόρημα. Οι πρώτες ενδείξεις, μολονότι λανθάνουσες ή αποσπασματικές, ανιχνεύονται σε επιστολικά κείμενα των πρώτων Μαυροκορδάτων διατυπώνονται ευκρινέστερα στον "Λόγο προτρεπτικό στο γνώθι σαυτόν [ ]" του Δημήτριου Καταρτζή, προϊόν του διαλόγου του με την Encyclopédie ("Discours préliminaire"). Η συνειδητή, πάντως, προσπάθεια θεωρητικής πραγμάτευσης του νεωτερικού αφηγηματικού πεζού λόγου, προϊόν και πάλι διαλόγου με τον ευρωπαϊκό νεοκλασικισμό, φέρει την υπογραφή του Αδαμάντιου Κοραή, ο οποίος εισηγείται και τον όρο "μυθιστορία". Στην καταξίωση και διάδοση του αφηγηματικού πεζού λόγου συμβάλλουν τα έργα ρητορικής και ποιητικής, ερανίσματα από ξενόγλωσσα εγχειρίδια, καθώς και ο προεπαναστατικός φιλολογικός τύπος. Οι επικρίσεις που διατυπώνονται και ο σκεπτικισμός που κάποτε περιβάλλει την πλασματική, πεζογραφική αφήγηση αφορά κυρίως στην ηθική της ωφέλεια και τη χρησιμότητά της. Το τρίτο μέρος, "Μετάφραση: η δεσπόζουσα μορφή του διαλόγου με τις ξένες γραμματείες" που εκτείνεται σε πέντε κεφάλαια, είναι αφιερωμένο σε ποικίλες όψεις της διαγλωσσικής μεταφοράς. Εξετάζει την αντίληψη που περιβάλλει τη μετάφραση, η οποία τείνει στην τοποθέτησή της σε υψηλή θέση στην ιεραρχία του γραμματειακού συστήματος, καθώς εναποθέτει σε αυτήν την πραγματοποίηση βασικών πολιτισμικών αναγκών: τον συντονισμό και τη σύμπλευση με την ευρωπαϊκή γραμματεία και την παγίωση μιας νεώτερης γλωσσικής μορφής. Οι προβληματισμοί για τη μεταφραστική πράξη, χωρίς να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της περιόδου, διατυπώνονται, κυρίως, στο πλαίσιο των γλωσσικών αναζητήσεων και, κάποτε, αφήνουν να εννοηθεί η συνομιλία με τους γάλλους Εγκυκλοπαιδιστές. Η "πιστή" μετάφραση αποτελεί τη διάχυτη τάση, χωρίς ωστόσο να αποκλείει από προσπάθειες αφομοίωσης και χειραγώγησης του ξένου στα πολιτισμικά συμφραζόμενα. Μέσα από τη σταθερή προσφυγή σε κείμενα του πλασματικού αφηγηματικού λόγου που διαθέτουν αυτονομία και αυτοτέλεια, τουλάχιστον ως προς τον τρόπο δημοσίευσης και διακίνησης, και μέσα από τη διαρκή προσπάθεια της ειδολογικής ή δομικής τους οριοθέτησης και αξιολογικής τους αποτίμησης φαίνεται ότι κατά τη συγχρονική αυτή τομή διαμορφώνεται μια συνείδηση που αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα της πλασματικής πεζογραφίας σε σχέση με τον έντεχνο πεζό λόγο, και τείνει να την τοποθετήσει δίπλα στα λογοτεχνικά γένη και είδη, δημιουργώντας ρήγμα στον έμμετρο λογοτεχνικό κανόνα. Η έκδοση περιλαμβάνει δύο παραρτήματα. Στο πρώτο παράρτημα παρουσιάζεται αλφαβητικά (κατά συγγραφέα ή τίτλο) το σύνολο του αφηγηματικού υλικού που αποτέλεσε τη βάση της μελέτης (εκτός από τα έντυπα και τα χειρόγραφα, στα περισσότερα από τα οποία έγινε αυτοψία, συμπεριλαμβάνονται αθησαύριστα έργα και αγγελίες στον Τύπο). Το δεύτερο παράρτημα προσφέρει τον χρονολογικό πίνακα των έντυπων εκδόσεων. Ακολουθεί βιβλιογραφία και ευρετήριο κυρίων ονομάτων και τίτλων. 19

7 20 Cornelia Papacostea-Danielopolu, Οι ελληνικές κοινότητες στη Ρουμανία τον 19ο αιώνα. Μετάφραση: Νικόλαος Διαμαντόπουλος, Βιβλιογραφικό επίμετρο: Σοφία Ματθαίου, ΙΝΕ/ΕΙΕ-116, σειρά: "Βιβλιοθήκη Ιστορίας των Ιδεών"-8, Αθήνα 2010, 225 σελ+ 3 χ.α. Η παρούσα έκδοση, επεξεργασμένη και εμπλουτισμένη με χρηστικό βιβλιογραφικό επίμετρο, καθιστά προσιτό στο ελληνικό επιστημονικό κοινό, χάρις στη μεταφραστική φιλοπονία του κ. Νικόλαου Διαμαντόπουλου, πρέσβεως ε.τ., το πρώτο μέρος από το τελευταίο έργο της γνωστής νεοελληνίστριας Κορνηλίας Papacostea- Danielopolu. Comunităţile Greceşti din România în secolul al XIX-lea (Βουκουρέστι, Editura Omonia, 1995). Παρουσιάζει δε αναλυτικά την οικονομική και πολιτιστική οργάνωση (εκκλησία, παιδεία και εκπαιδευτικοί θεσμοί, κοινωνική ζωή και κοινωνική αλληλεγγύη) των μεγάλων ελληνικών κοινοτήτων στο Βουκουρέστι, τη Βραΐλα, την Κωνστάντζα, το Γαλάτσι και το Γιούργεβο. Η μελέτη της Κορνηλίας Papacostea- Danielopolu εξιστορεί τη σύσταση και δράση των ελληνικών κοινοτήτων στη Ρουμανία και των κοινωνικών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών συσπειρώσεων των Ελλήνων από την εμφάνισή τους με θεσμοθετημένη μορφή, μετά τη σύσταση του "Οργανικού Κανονισμού" (1830) ώς το τέλος του 19ου αιώνα. Όπως επισημαίνει στον Πρόλογό του ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης "η εξιστόρηση αυτή συντελείται κυρίως με τη σταχυολόγηση ενός πραγματικού πλούτου αποκαλυπτικών λεπτομερειών από τον ελληνικό τύπο της Ρουμανίας. Έτσι η αφήγηση αποκτά ζωντάνια και διατηρεί αδιάπτωτο το ενδιαφέρον της. Η ιστορία του συλλογικού βίου των Ελλήνων στη μητρόπολη και στα μεγάλα λιμάνια της Ρουμανίας απαρτίζεται κυρίως από την αφήγηση της δράσης τους στον τομέα της παιδείας: σχολεία, δάσκαλοι, εφημερίδες, εκδόσεις και βεβαίως η δράση των σημαντικότερων λογίων ζωντανεύει με την αφήγηση της Κορνηλίας Danielopolu και πλαισιώνει την καταγραφή της συνεχούς μέριμνας του ελληνισμού της Ρουμανίας για την Εκκλησία και τα εθνικά δίκαια". Ενώ πιο κάτω παρατηρεί εύστοχα ότι "η οικογένεια της συγγραφέως, οι Papacostea, ανήκαν στο ανθρώπινο δίκτυο της βλάχικης διασποράς που συνιστά στην ιστορική διαχρονία έναν από τους συνεκτικούς δεσμούς της ευρύτερης βαλκανικής κοινωνίας". Με αυτές τις εγγενείς προϋποθέσεις η συγγραφέας στάθηκε δυνατόν να προσλάβει, να κατανοήσει και να περιγράψει τις εκδηλώσεις της κοινωνικής και πνευματικής δράσης του ελληνισμού στον ρουμανικό χώρο.

8 Για την πληρέστερη και αναθεωρημένη εμφάνιση του μελετήματος στην ελληνική του εκδοχή συνεργάστηκαν, με συντονίστρια την Άννα Ταμπάκη, αρκετοί ειδικοί μελετητές: η αναπληρώτρια καθηγήτρια Εύη Γεωργιτσογιάννη, οι ρουμάνοι ερευνητές Mihai Ţipău, Claudiu Turcitu και Ştefan Petrescu, ενώ τη σύνταξη και επιμέλεια του εκτενούς βιβλιογραφικού Επιμέτρου ανέλαβε η ερευνήτρια του ΙΝΕ/ΕΙΕ Σοφία Ματθαίου. Το βιβλίο απαρτίζεται από Προλογικό σημείωμα που υπογράφει ο διευθυντής του ΙΝΕ, καθηγητής Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, από βιο-εργογραφική προσέγγιση της Κορνηλίας Papacostea-Danielopolu που υπογράφει η Άννα Ταμπάκη και ακολουθούν δυο μείζονα κεφάλαια. Το πρώτο με τίτλο "Η ελληνική κοινότητα του Βουκουρεστίου" περιέχει τις ακόλουθες υποενότητες: η κοινότητα, η Εκκλησία, η εταιρεία "Ευαγγελισμός", τα σχολεία, παιδεία και πολιτισμός, ο ελληνικός Τύπος, τα τυπογραφεία, οι μεταφράσεις. Το δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο "Ελληνικές κοινότητες άλλων πόλεων" φέρει τις ακόλουθες υποδιαιρέσεις: συγκρότηση των ελληνικών κοινοτήτων, τόπος καταγωγής των Ελλήνων, οι σχέσεις με τον τόπο καταγωγής, επαγγέλματα των διανοουμένων, οι εκκλησίες, τα σχολεία, πολιτιστική ζωή, τα τυπογραφεία, ο τύπος, οι μεταφράσεις και προσωπικότητες της εποχής. Ακολουθούν τα Συμπεράσματα. Το Βιβλιογραφικό Επίμετρο εμπλουτίζει με εντυπωσιακό τρόπο την αρχική καταγραφή της συγγραφέως. Παρουσιάζει 358 τίτλους για την περίοδο 1830 με 1900, στους οποίους συγκαταλέγονται και ορισμένοι αβιβλιογράφητοι, που έφερε στο φως η επιτόπια έρευνα των Mihai Ţipău και Ştefan Petrescu. 21 Στεφάνου Α. Κουμανούδη ανέκδοτα κείμενα Ημερολόγιον Πραγματεία κατά του Φαλλμεράυερ ατελής. Επιμέλεια: Σοφία Ματθαίου, Παντελής Καρέλλος, ΙΝΕ/ΕΙΕ-117, σειρά: "Πηγές της νεοελληνικής Γραμματείας και Ιστορίας"-IV, Αθήνα 2010, 322 σελ. Π ολυσχιδής λόγιος, ο Στέφανος Α. Κουμανούδης ( ) ανήκει σε εκείνη τη γενιά των Ελλήνων οι οποίοι αφενός συνέβαλαν στη θεμελίωση του ελληνικού κράτους, υπηρετώντας τη σχεδόν εκ του μηδενός οικοδόμηση των θεσμών του και αφετέρου υπήρξαν οι ιδεολογικοί εκφραστές των αναγκών του. Διετέλεσε καθηγητής της λατινικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο ( ), γραμματεύς της Αρχαιολογικής Εταιρείας ( ), αρχαιολόγος και θεμελιωτής της μελέτης των αρχαίων ελληνικών επιγραφών στην Ελλάδα, λεξικογράφος και ποιητής, ενώ τον απασχολούσε κάθε πλευρά της νεοελληνικής ταυτότητας.

9 22 Στον παρόντα τόμο εκδίδονται δύο ενδιαφέροντα κείμενα από το πλούσιο προσωπικό του αρχείο το οποίο απόκειται στο Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Τα κείμενα συνέταξε ο Κουμανούδης κατά την περίοδο των σπουδών του ( ) στην Ευρώπη (Μόναχο, Βερολίνο, Παρίσι) και απηχούν τους προβληματισμούς των νεανικών του χρόνων. Το πρώτο, το οποίο επιμελείται η Σοφία Ματθαίου, είναι το προσωπικό ημερολόγιο που τηρούσε κατά το διάστημα Με τη δημοσίευση του τμήματος αυτής της περιόδου ολοκληρώνεται η έκδοση του ημερολογίου του, ένα τμήμα του οποίου έχει εκδοθεί (Ημερολόγιον Στεφάνου Α. Κουμανούδη , Μεταγραφή Στ. Ν. Κουμανούδης, επιλεγόμενα Α. Π. Ματθαίου, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1990). Παρά το γεγονός ότι οι εγγραφές δεν είναι καθημερινές, το ημερολόγιο συνιστά μια πρόσφορη πηγή για να ανιχνεύσουμε τα στάδια της διαμόρφωσης της προσωπικότητάς του. Οι εμπειρίες που απέκτησε καθόρισαν αφενός την επιστημονική του υπόσταση και αφετέρου την κοσμοθεωρία του. Η εικόνα που σχημάτισε τότε για τον κόσμο διαπλέκεται εξάλλου με τις προσδοκίες του για την πρόοδο της ελληνικής κοινωνίας, την οποία ως ετερόχθων γνώριζε μόνο από μακριά, ενώ και ο "εθνισμός" του υπέστη μεταβολές. Ο Κουμανούδης απέφευγε να καταγράψει στοιχεία που αφορούσαν τις σπουδές του ή να τις σχολιάσει. Περιηγείτο τις πόλεις όπου διέμενε, περιεργαζόταν και σχολίαζε από αισθητική άποψη τα κτίρια, επισκεπτόταν εκκλησίες, ευαγγελικές και καθολικές, καθώς και την εβραϊκή συναγωγή. Διάβαζε πολύ εφημερίδες, αντλώντας πληροφορίες για τις εξελίξεις στην τεχνολογία ή στην ιατρική, ενώ παρατηρούσε και τις συνήθειες των ανθρώπων. Στις εμπειρίες του συμπεριλαμβάνεται και μία παρ ολίγον μονομαχία. Η ευαισθησία και η γνώση στα θέματα της τέχνης, εκδηλώνεται με το διαρκές ενδιαφέρον για τα ζητήματα αυτά παρακολουθούσε συχνά παραστάσεις θεάτρου και όπερας, συναυλίες κλασικής μουσικής, επισκεπτόταν τα μουσεία αρχαιοτήτων, καθώς και τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, και τον ευχαριστούσε η ενδελεχής ανάλυση του περιεχομένου τους. Τα γνωρίσματα του συγκεκριμένου ημερολογίου δεν διαψεύδουν σε γενικές γραμμές την τυπολογία, στην οποία έχει καταλήξει η μελέτη του είδους. Ο Κουμανούδης καταγράφει αποσπασματικά και εν θερμώ τις εμπειρίες που επιλέγει, συνομιλεί με τον εαυτό του, τον κρίνει με αυστηρότητα, αλλά σχολιάζει εξίσου δηκτικά και χωρίς αναστολές τους ανθρώπους που συναναστρέφεται. Πρόκειται για μια μαρτυρία παραδειγματική, καθώς οι ποικίλες εμπειρίες των ελλήνων σπουδαστών, ήταν σε μεγάλο βαθμό κοινές. Η έκδοση περιλαμβάνει εκτενή εισαγωγή στην οποία αναλύεται αφενός η συγκρό-

10 τηση της προσωπικότητας του Κουμανούδη κατά την περίοδο των σπουδών του και αφετέρου το ίδιο το ημερολόγιο ως καταγραφή εμπειριών. Το κείμενο συνοδεύει σχολιασμός για τα αναφερόμενα πρόσωπα και πράγματα, καθώς και μετάφραση των ξενογλώσσων αποσπασμάτων. Στο πλαίσιο των προβληματισμών ακριβώς αυτής της περιόδου εγγράφεται και το δεύτερο εκδιδόμενο κείμενο, το οποίο επιμελείται ο Παντελής Καρέλλος είναι μια πραγματεία-ανασκευή των θεωριών του Jakob Philipp Fallmerayer περί της καταγωγής των Ελλήνων, το οποίο συνέταξε στα γερμανικά ο Κουμανούδης κατά το διάστημα της παραμονής του στο Βερολίνο ( ). Όπως συνάγεται από το ίδιο, αποτελεί το μόνο σωζόμενο τμήμα εκτενέστερου έργου. Το κείμενο αυτό, ένα από τα πρώτα που ασχολούνται με το θέμα, παρουσιάζεται και σε ελληνική μετάφραση. Στο πρώτο μέρος της πραγματείας (που δεν διασώθηκε) φαίνεται ότι προχωρούσε στην ανασκευή γενικά των επιχειρημάτων του Φαλλμεράϋερ. Στο μεγαλύτερο μέρος του εκδιδόμενου αποσπάσματος που τιτλοφορείται "δεύτερο μέρος" ο συγγραφέας διεξέρχεται την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και αποδεικνύει με γλωσσικά επιχειρήματα ότι ο ελληνικός λαός δεν εξαφανίστηκε και η ελληνική γλώσσα δεν σίγησε κατά τις εισβολές και εγκαταστάσεις των Σλάβων στη χερσόνησο του Αίμου και την Ελλάδα. Κύριο επιχείρημα του Κουμανούδη αποτελεί η διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και των διαλέκτων της που θεωρεί ως βασικό συστατικό της φυσιογνωμίας των Ελλήνων. Στη συνέχεια εξετάζονται οι κατά τον συγγραφέα αρνητικές επιπτώσεις του ορθοδόξου δόγματος στις καλές τέχνες εν γένει και ειδικότερα στη γλυπτική, τη ζωγραφική, τη μουσική και την αρχιτεκτονική, ενώ οι τελευταίες δύο σελίδες αναφέρονται στους λαϊκούς μύθους. Το απόσπασμα τελειώνει απότομα. Η έκδοση περιλαμβάνει εισαγωγή, καθώς και σχολιασμό των αναφερομένων προσώπων και πραγμάτων. Ο τόμος συμπληρώνεται με ένα γενικό ευρετήριο, κοινό και για τα δύο εκδιδόμενα κείμενα. 23

11 24 Greek-Bulgarian Relations in the Age of National Identity Formation / Relations Gréco-bulgares à l ère de la formation des identités nationales. Edited by P. M. Kitromilides and Anna Tabaki / Sous la direction de P.M. Kitromilidès et Anna Tabaki, ΙΝR/NHRF, Athens 2010, 340 σελ. τόμος περιέχει τα πρακτικά του δεύτερου Ελληνο-βαλκανικού Συμποσίου που διοργάνωσε Ο το ΙΝΕ/ΕΙΕ, στις 2 και 3 Οκτωβρίου 2008, επιθυμώντας να διευρύνει αλλά και να εξειδικεύσει τον διάλογο μεταξύ ελλήνων και βουλγάρων μελετητών των διαπολιτισμικών σχέσεων κατά την περίοδο της εθνικής ανασυγκρότησης και της διαμόρφωσης των εθνικών ταυτοτήτων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για τον σκοπό αυτό το ΙΝΕ απευθύνθηκε σε συναδέλφους από το Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών της Σόφιας, με το οποίο συνδέεται με παλαιούς δεσμούς πνευματικών ανταλλαγών και συνεργασίας, αλλά και σε άλλους ακαδημαϊκούς φορείς και ειδικούς μελετητές από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Δυτική Ευρώπη. Η διάρθρωση του βιβλίου ακολουθεί τους θεματικούς άξονες του Συμποσίου που, μετά την εναρκτήρια ομιλία του Α. Ε. Ταχιάου, ήσαν τέσσερις: Ι. Διαφωτισμός και προσδιορισμός της εθνικής ταυτότητας, II. Η εικόνα των Βουλγάρων στην ελληνική διανόηση, ΙΙΙ. Η ελληνο-βουλγαρική πνευματική παράδοση και IV. Η διαμόρφωση των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών παραδόσεων. Τον τόμο προλογίζει ο διευθυντής του ΙΝΕ και πρόεδρος της Ο.Ε., καθηγητής Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης και ακολουθεί η εισήγηση του ομότιμου καθηγητή Αντωνίου-Αιμιλίου Ταχιάου (ΑΠΘ), "The Bulgarian National Revival of the Eighteenth Century and the Greek World". Στην πρώτη ενότητα The Enlightenment and the formation of National Identities / Les Lumières et la formation des identités nationales εμπεριέχονται οι συμβολές των: Raymond Detrez (University of Ghent), "Understanding the Pre-Nationalist Balkans: the 'Romaic' Community" Raia Zaimova (Institut d Études Balkaniques), "Les images byzantinobulgares de Peyssonnel (XVIIIe siècle)" Βασίλης Μαραγκός (Ph.D. University of Athens), "The nation of faith: Parthenius Pavlović and aspects of the Orthodox Commonwealth" Nadia Danova (Institut d Études Balkaniques), "Les anti-lumières dans l espace bulgare". Η δεύτερη θεματική ενότητα The Image of the Bulgarians in Greek Scholarship / L image des Bulgares chez les intellectuels grecs περιλαμβάνει τις ακόλουθες συμβολές:

12 Γιάννης Κουμπουρλής (ΙΝΕ/EIE), "Les Bulgares dans les premiers textes de Constantinos Paparrigopoulos et de Spyridon Zambélios" Σοφία Ματθαίου (ΙΝΕ/EIE), "Stephanos Koumanoudis perception of the Bulgarians: Convergences with and Divergences from his Contemporaries". Η τρίτη ενότητα με τίτλο The Greco-Bulgarian Intellectual Tradition / La tradition intellectuelle gréco-bulgare περιέχει τις συμβολές των: Yura Constantinova (Institute for Balkan Studies), "Myths and Pragmatism in the Political Ideology of Dr Ivan Seliminski" Petya Yaneva (Sofia University), "The Greek Archive of Constantin Photinov: Lexical Pecularities" Serguey Ivanov (American University in Bulgaria), "Nineteenth-century Bulgarian Translations of the Bible". Στην τέταρτη και τελευταία ενότητα με τίτλο The Formation of Literary and Artistic Traditions / La formation des traditions littéraires et artistiques περιέχονται οι συμβολές των: Nikolay Aretov (Institute for Literature, Bulgarian Academy of Science), "Hellenic mythology: Usages and Transformations in Bulgarian Literature from the Early Nineteenth Century" Cleo Protokhristova (Plovdiv University), "National Revival, Enlightenment Projects and Attic Tragedy in Bulgaria" Roumiana L. Stantcheva (Université de Sofia "St Kliment Ohridski"), "Petro Slaveykov, Athanasios Christopoulos et la succession des motifs anacréontiques dans la poésie bulgare" Στέση Αθήνη (Πανεπιστήμιο Πατρών), "N. S. Piccolos, l épreuve du littéraire" Άννα Ταμπάκη (ΕΚΠΑ, ΙΝΕ/ΕΙΕ), "La formation de la tradition dramatique au fil du XIXe siècle: Nicolas Piccolos et Démosthène Misitzis" Ουρανία Πολυκανδριώτη (ΙΝΕ/ΕΙΕ), "Pénélope Delta et l image stéréotypée des Bulgares dans la littérature pour enfants". Ο τόμος εντάσσεται στην επιστημονική στρατηγική του Ινστιτούτου και αποβλέπει στη διαβαλκανική προσέγγιση και ερμηνεία των ζητημάτων που άπτονται της ιστορίας των ιδεών και των πολιτικο-κοινωνικών μορφωμάτων στους νεότερους χρόνους. Ολοκληρώνεται με το πρόγραμμα εργασιών του Συμποσίου και χρηστικό Ευρετήριο. 25

13 26 Knud Haakonssen, Διαφωτισμοί και θρησκείες / Enlightenments and Religions. Μετάφραση: Ρωξάνη Δ. Αργυροπούλου, Ετήσια διάλεξη Κ. Θ. Δημαρά-2009, ΙΝΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 2010, 136 σελ. να μεγάλο τμήμα της διανοητικής ιστορίας Έεντοπίζεται σήμερα στη μελέτη των σχέσεων Διαφωτισμού και θρησκείας προκειμένου εκ νέου να ορισθεί το περιεχόμενό τους. Οι ιστορικοί άρχισαν ν ανιχνεύουν τον Διαφωτισμό ως ποικίλες ξεχωριστές πρακτικές, που αντιστοιχούν σε μια σειρά διαρθρωμένων θεωριών, όπως οι προσεγγίσεις των Robert Darnton, Jürgen Habermas, Thomas Kuhn, Roy Porter και Mikuláš Teich. Ορόσημο της έρευνας αυτής αποτελεί το 1966 με το δίτομο έργο του Peter Gay, Ο Διαφωτισμός: μια ερμηνεία [The Enlightenment: An Interpretation], όπου ο Διαφωτισμός αντιμετωπίζεται ως ομοιόμορφο σύνολο και συζητείται η γενικά αποδεκτή θέση ότι είναι αντιθρησκευτικός και αντικληρικαλικός. Ο Gay διαφωνεί έτσι με την περιπτωσιολογική μελέτη του πλαισίου των κειμένων της σχολής του Κέιμπριτζ που θεωρεί τα κείμενα εργαλεία, κυρίως γλωσσολογικά, για την εμπλοκή των συγγραφέων τους στο παρελθόν. Οι απόψεις του P. Gay αποτέλεσαν αντικείμενο έντονης επικριτικής διάθεσης. Οι εργασίες του Jonathan Israel, αντιμετωπίζουν την εκκοσμίκευση που πορεύεται προς τον θρησκευτικό σκεπτικισμό ως μια από τις ενδείξεις της νεωτερικότητας. Η κατάσταση γίνεται πολυπλοκότερη με τον Jonathan Sheehan προκειμένου ν αναλογισθούμε ότι επίσης και ο όρος της "θρησκείας" επιδέχεται τροποποιήσεις. Αυτό σημαίνει, πως η θρησκεία είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί ως τμήμα της καλλιέργειας της κοινωνικότητας και της ευγενικής συμπεριφοράς, που ανήκαν στα ιδανικά του Διαφωτισμού. Σ αυτήν την προοπτική εντάσσεται η απόπειρα του David Sorkin στο έργο του, Ο Θρησκευτικός Διαφωτισμός (The Religious Enlightenment) να παρουσιάσει τον αγγλικανικό, τον μεταρρυθμιστικό, τον λουθηρανικό, τον εβραϊκό, τον καθολικό Διαφωτισμό. Για τον Israel, ο Διαφωτισμός υπήρξε ένα ενιαίο ριζοσπαστικό κίνημα που δημιούργησε τον νεότερο κόσμο απορρίπτοντας τη θρησκεία και τις προκαταλήψεις καθώς και τα συνδεόμενα πολιτιστικά και πολιτικά στηρίγματα. Σ αυτόν τον "ριζοσπαστικό Διαφωτισμό", ο Σπινόζα αποτέλεσε το πρόσωπο-κλειδί που ενέπνευσε μια λαθραία ανατρεπτική κουλτούρα, η οποία περιστασιακά φάνηκε να θριαμβεύει με την επαναστατική απόρριψη των παλαιών καθεστώτων της Ευρώπης και των θρησκευτικών τους υποστηρικτών. Αν όμως αναφερθούμε σε ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γεγονότα που επικαλείται ο Israel, θα καταλήξουμε σε ερωτήματα πάνω στη γενικότερή του θέση. Π.χ., έχει υποστηριχθεί ότι μια ομάδα Λουθηρανών θεωρητικών, οι οποίοι ταυτίζονται με τον Διαφωτισμό, υπογράμμιζαν

14 στοιχεία από τη σκέψη του Σπινόζα, που ο Israel ταυτίζει με τον Διαφωτισμό όχι ως φορείς της νεωτερικότητας, αλλά ως υπολείμματα της αρχαίας παγανιστικής φιλοσοφίας που είχε υιοθετήσει η χριστιανική διδασκαλία κατά τα πατερικά και μεσαιωνικά χρόνια. Μια άλλη σημαντική περίπτωση είναι εκείνη του προτεσταντικού φυσικού δικαίου. Ενώ, κατά την πρώιμη νεότερη περίοδο, αναδείχθηκαν θεωρίες των ατομικών δικαιωμάτων, παραμένει αρκετά δύσκολο να τις περιλάβουμε σε μια ενιαία παράδοση, και τελικά δεν αποτέλεσαν το κυρίαρχο γενικότερα χαρακτηριστικό του προτεσταντικού φυσικού δικαίου. Η ιδέα των φυσικών δικαιωμάτων αποτελούσε ποικιλοτρόπως θρησκευτική έννοια. Η παρατήρηση αυτή χρησιμεύει μόνο για να υπογραμμισθεί η ανάγκη μιας εξήγησης του τρόπου με τον οποίο τα δικαιώματα έγιναν το κατ εξοχήν εννοιολογικό εργαλείο για τη δημιουργία ενός εκκοσμικευμένου σχήματος αξιών πάνω, ή ανεξάρτητο, από μια δογματική θρησκεία. Εδώ παρουσιάζει ενδιαφέρον η σύγκριση της Γενεύης με τη Σκωτία, όπου, οι προσεγγίσεις Διαφωτισμού και καλβινιστικής θεολογίας έχουν συχνά θεωρηθεί ότι συγγενεύουν και συνδέονται. Για την περίπτωση της Γενεύης, οι περισσότεροι κάτοικοί της που ήσαν διακεκριμένοι ριζοσπάστες, θεωρούσαν τους εαυτούς τους οπαδούς του Καλβίνου, και η μεταρρυθμιστική πολιτική την οποία ακολουθούσαν είχε στόχο να απορρίψει τον γαλλικό Διαφωτισμό και συγχρόνως να απαλλαγεί από επικίνδυνες αιρέσεις, τον πιετισμό και τον αρμινιανισμό. Στην περίπτωση της Σκωτίας, οι έρευνες έχουν προσδιορίσει μια συμβιωτική σχέση ανάμεσα στον Διαφωτισμό και τη μετριοπαθή θρησκεία η παράταξη της μετριοπαθούς Σκωτικής Εκκλησίας σημείωνε πρόοδο βελτιώνοντας τόσο τις θέσεις του Διαφωτισμού όσο και εξορθολογίζοντας τη θρησκεία. Ταυτόχρονα, εκτός του κεντρικού ρεύματος της μετριοπαθούς θεωρίας σχηματίσθηκαν ποικίλοι σημαντικοί διανοητικοί συμβιβασμοί μεταξύ καλβινιστικής θεολογίας και των ιδεών του Διαφωτισμού, ένα φαινόμενο που ονομάζεται "αόρατος Διαφωτισμός" των Ευαγγελικών παστόρων και των λαϊκών μαζών, οι οποίες εντούτοις μοιράζονταν προοδευτικά εκπαιδευτικά ιδανικά που συνδέονται με τον Διαφωτισμό. Συνήθως η ανεκτικότητα αντιμετωπίζεται ως ένδειξη της εκκοσμίκευσης της ευρωπαϊκής παιδείας, αλλά εδώ είναι σημαντικό να διαφοροποιηθούν ορισμένα σημεία. Ολόκληρη η αμφισημία της ανεκτικότητας διαφαίνεται από το γεγονός ότι χρησιμοποιείτο στη συζήτηση κατά της ενοποίησης των προτεσταντικών δογμάτων. Επειδή οι απαρχές ανάλογων ιδεών πηγάζουν στον καλβινισμό, η μορφή αυτή της θεολογίας έχει συνδεθεί από τον Hugh Trevor-Roper με τη γένεση του Διαφωτισμού. Ένα ισχυρό στοιχείο του αγγλικανισμού προσέδωσε στην παγκοσμιότητα της Εκκλησίας την έννοια ότι όφειλε να διαμορφώσει ένα εκκλησιαστικό κατεστημένο που θα ήταν τόσο διευρυμένο, ώστε να ενταχθούν όλες περίπου οι μορφές του τριαδικού προτεσταντισμού. Εντός αυτού του πλαισίου προέκυψε μια διανοητική παιδεία που έχει χαρακτηρισθεί από τον John Pocock ως συντηρητικός και κληρικός Διαφωτισμός καθώς και οι αναλύσεις του Mark Goldie για τη διασταύρωση ανάμεσα σε κεντρικές ιδέες από τον Σκωτικό Διαφωτισμό και την Καθολική διδασκαλία. Μια περιπτωσιολογική προσέγγιση του ζητήματος Διαφωτισμός και θρησκεία θα φαινόταν να έχει παρομοίως επιπτώσεις στη μακρόχρονη συζήτηση περί του γιατί και κατά ποια έννοια υπήρξε μεταφορά "του" Διαφωτισμού 27

15 28 στον Ορθόδοξο κόσμο. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι να προσδιορισθεί ο Διαφωτισμός ως ένα σύνολο ιδεών ή ένα πρότυπο συμπεριφοράς, γιατί έννοιες όπως "Διαφωτισμός", "θρησκεία" εξαρτώνται από τη γλώσσα που τις χρησιμοποιούμε. Κάτω από αυτό το σύνολο των προβλημάτων ελλοχεύουν σημαντικά θεωρητικά ερωτήματα, αν είναι σωστό να ομιλούμε για έναν ενιαίο ευρωπαϊκό Χριστιανισμό ως αντικείμενο ενδιαφέροντος για τον Διαφωτισμό και κατά πόσο το υποτιθέμενο ζήτημα του Διαφωτισμού εντός μιας εκκοσμικευμένης παιδείας αποτελεί περισσότερο ένα ευρωπαϊκό Sonderweg, παρά τη μήτρα κάθε νεωτερικότητας. The Historical Review / La Revue Historique, Institute for Neohellenic Research / Institut de Recherches Néohelléniques, National Hellenic Research Foundation / Fondation Nationale de la Recherche Scientifique, volume VII (2010), 360 σελ. υκλοφόρησε το έβδομο τεύχος του ξενό- επιστημονικού περιοδικού του ΙΝΕ, Κγλωσσου The Historical Review / La Revue Historique. Για το σκεπτικό της έκδοσης βλ. Ενημερωτικό Δελτίο ΙΝΕ/ ΕΙΕ, τχ. 30 (2005), σ. 7. Το έβδομο τεύχος είναι αποτέλεσμα της ερευνητικής δραστηριότητας και των συνεργασιών του Τομέα Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του ΙΝΕ και είναι αφιερωμένο στο θέμα: Networking and Spatial Allocation around the Mediterranean, Seventeenth-Nineteenth Centuries. Ο τόμος περιέχει άρθρα εξωτερικών καθώς και εσωτερικών συνεργατών του τομέα. Το κύριο συνεκτικό θέμα του τόμου είναι οι πολυποίκιλες δικτυώσεις που αναπτύχθηκαν στη Μεσόγειο από τον 17ο ώς τον 19ο αιώνα, μέσα από τους εμπόρους και τις επιχειρήσεις, τα λιμάνια και τους οικισμούς της περιοχής της. Το κοινό πεδίο παρατήρησης είναι εδώ ένας γεωγραφικός χώρος για τον οποίο έχουμε μια μακρά παράδοση διαφορετικών επιστημονικών προσεγγίσεων εξαιτίας της πολυμορφίας και της πολυπλοκότητας του ίδιου του χώρου. Μαζί με τα παραπάνω άρθρα παρουσιάζονται στην ιδιαίτερη ενότητα των κριτικών προσεγγίσεων του περιοδικού δύο νέα βιβλία της ελληνικής οικονομικής ιστορίας του 19ου-20ού αιώνα και ένα βιβλίο που αφορά στη συγκρότηση της βρετανικής αυτοκρατορίας.

16 Τα περιεχόμενα του τεύχους είναι τα ακόλουθα: Special Issue / Numéro Spécial, Networking and Spatial Allocation around the Mediterranean, Seventeenth-Nineteenth Centuries. Maria Christina Chatziioannou, Preface Tonia Kioussopoulou, Les hommes d affaires byzantins et leur rôle politique à la fin du Moyen Âge Gilbert Buti, Stratégies marchandes au temps des troubles et des incertitudes. Le cas de la France méditerranéenne au XVIIIe siècle Sébastien Lupo, "Vous m avés si fort imposer de ne pas répliquer...". Réseau et hiérarchie dans une commandite marseillaise à Smyrne au XVIIIe siècle Michèle Janin-Thivos, Pratiques commerciales, pratiques linguistiques. Les langues du commerce entre Gênes et Lisbonne (fin XVIIe-début XVIIIe siècle) Giovanni Lombardi, People, their Experiences and Merchant Practices in a Port-city: Naples as a Mediterranean Crossroads in the Modern Âge Annastella Carrino, Ressources "nationales" et ressources locales. Les "Génois" sur les routes tyrrhénniennes entre le XVIIIe siècle et le début du XIXe siècle Eftychia Liata, G. A. Melos Trading Network (Venice, ). Structural Characteristics and Temporary Partnerships Katerina Galani, The Napoleonic Wars and the Disruption of Mediterranean Shipping and Trade: British, Greek and American Merchants in Livorno Marco Dogo, "A Respectable Body of Nation": Religious Freedom and Highrisk. Trade: The Greek Merchant in Trieste, Maria Christina Chatziioannou, Mediterranean Pathways of Greek Merchants to Victorian England Evrydiki Sifneos, Mobility, Risk and Adaptability of the Diaspora Merchants: The Case of the Sifneo Frères Family Firm in Taganrog (Russia), Istanbul and Piraeus, Idamaria Fusco, The Spread of Technology through Commercial Networks in the Nineteenth Century: Foreign Merchant-entrepreneurs and Calabrian Sericulture amid Changes and Conflicts Katerina Papakonstantinou, The Port of Messolonghi: Spatial Allocation and Maritime Expansion in the Eighteenth Century Ioli Vingopoulou, Routes et logements des voyageurs dans la région de la Thrace (XVIe-XIXe siècles) Dimitris Dimitropoulos, On the Settlement Complex of Central Greece: An Early Nineteenth-century Testimony Critical Perspectives / Approches Critiques. Panayiotis S. Kapetanakis, Paul Kléber Monod, Imperial Island: A History of Britain and its Empire, Faidra Papanelopoulou, Leda Papastefanaki, Εργασία, τεχνολογία και φύλο στην ελληνική βιομηχανία. Η κλωστοϋφαντουργία του Πειραιά, Maria Christina Chatziioannou, Manos Perakis, Το τέλος της οθωμανικής Κρήτης. Οι όροι της κατάρρευσης του καθεστώτος της Χαλέπας,

17 30 ΕΚΔΟΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟΥ ΙΝΕ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Από τη συμμετοχή του ΙΝΕ σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα προέκυψε μια σειρά εκδόσεων. Ανάμεσα σε αυτές, ας σημειωθεί ότι το τελευταίο τεύχος του περιοδικού του ΙΝΕ Revue Historique / Historical Review περιέχει κείμενα συνεργατών από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα FP6, Ramsès 2, (βλ. παραπάνω σ. 28). Ερευνητικό δίκτυο αριστείας Ramsès 2 Les échelles de la mémoire en Méditerranée (XIXe-XXIe siècle). Sous la direction de Maryline Crivello. Coordonné par Karine-Larissa Basset, Dimitri Nicolaïdis et Ourania Polycandrioti, Actes Sud, série: "Études Méditerranéennes" / Maison Méditerranéenne des Sciences de l Homme, Arles 2010, 420 σελ. συλλογικός αυτός τόμος προέκυψε από το ευρωπαϊκό Ο πρόγραμμα Les mémoires en Méditerranée entre histoire et politique που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου Αριστείας για την Ευρω-Μεσόγειο, Ramsès-2 ( ) με συντονιστικό φορέα την Maison Méditerranéenne des Sciences de l Homme στο Aix-en-Provence της Γαλλίας. Επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος ήταν η Maryline Crivello, καθηγήτρια σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Provence. Κατά τη διετία , πραγματοποιήθηκαν συνολικά τέσσερις επιστημονικές συναντήσεις: α) Pour une histoire de la mémoire entre Europe et Méditerranée. Approches et perspectives comparées (Aix-en-Provence, MMSH, Μαρτίου 2006), β) Localiser l histoire. L inscription topographique du récit collectif (Αλεξάνδρεια, Centre d Études Alexandrines, Bibliotheca Alexandrina, 1-6 Σεπτεμβρίου 2006), γ) Retours aux passés. Trajectoires individuelles et expériences politiques (Αθήνα, ΙΝΕ/ΕΙΕ, Μαρτίου 2007), δ) Quel travail de mémoire en Méditerranée? (Aix-en-Provence, MMSH, 4-6 Ιουνίου 2007). Στις επιστημονικές συναντήσεις πήρε μέρος ένας μεγάλος αριθμός ερευνητών από πολλές χώρες της Μεσογείου. Στον τόμο τελικά συμπεριλήφθηκαν, ύστερα από αυστηρή επιλογή, 15 από τις πλέον ενδεικτικές εισηγήσεις που συζητήθηκαν κατά τις συναντήσεις του προγράμματος, αναθεωρημένες και εμπλουτισμένες σύμφωνα με ένα κοινό σκεπτικό αναφορικά με τις ιστο-

18 ριογραφικές ερμηνείες του παρελθόντος στον μεσογειακό χώρο. Την επιστημονική εποπτεία του τόμου είχε η Maryline Crivello σε συνεργασία με τους Karine-Larissa Basset, Dimitri Nicolaïdis και Ουρανία Πολυκανδριώτη που είχαν και την ευθύνη των επιμέρους επιστημονικών συναντήσεων. Όπως εξηγεί η Maryline Crivello στη Γενική Εισαγωγή "Les arts de la mémoire moire en Méditerranée" (σ ), κεντρικός άξονας που διατρέχει το σύνολο των κειμένων του τόμου είναι η σχέση μνήμης και ιστορίας στο πλαίσιο ιστορικών, κοινωνικών και πολιτικών επιστημονικών συζητήσεων που αναδεικνύουν σήμερα τις ποικίλες διεκδικήσεις και διαμάχες μνήμης με κεντρικό διακύβευμα τον επαναπροσδιορισμό των εθνικών και συλλογικών ταυτοτήτων. Η πολιτική διαχείριση της μνήμης δεν είναι βέβαια φαινόμενο αποκλειστικά μεσογειακό. Ωστόσο, η Μεσόγειος, με τις αλληλοεξαρτώμενες ιστορίες και τη γεωγραφική γειτνίαση ετερόδοξων λαών προσφέρει το κατ εξοχήν παράδειγμα χώρου μέσα στον οποίο συγκρούονται και ταυτίζονται μνήμες και ιστορίες. Παντού στη Μεσόγειο η αποκλειστικότητα της εθνικής αφήγησης τονίζεται και υπογραμμίζεται όταν η επανεκτίμηση του παρελθόντος θέτει σε κίνδυνο την εθνική ομοιογένεια ή ακόμη και τη νομιμότητα του κράτους. Από τα Βαλκάνια στην Εγγύς Ανατολή και τις αραβικές χώρες η αναντιστοιχία ανάμεσα στις βαθμίδες της μνήμης, την επίσημη, τη συλλογική και την ατομική, εμφανίζεται να πυροδοτεί ανταγωνισμούς μνήμης ανάμεσα στις κοινότητες αλλά και στο εσωτερικό των κοινοτήτων καθιστώντας τις κεντρικό διακύβευμα κάθε διαμάχης για την ταυτότητα. Στις επιμέρους μελέτες που συνθέτουν τον τόμο διερευνώνται η συνάφεια μνήμης και ιστορίας, η ένταξη των φαινομένων στο γεωγραφικό και πολιτιστικό τους πλαίσιο αλλά και στον ιστορικό χρόνο, οι ποικίλες και αντιθετικές όψεις της μνήμης (επίσημη, θεσμική / κοινωνική, περιθωριακή, γραπτή / προφορική). Οι "τόποι μνήμης" αποδεικνύεται ότι τελικά διαθέτουν μια ρευστή και ευμετάβλητη σημασία, αναλόγως με την ιστορική συγκυρία, τις ποικίλες ιδεολογικές και πολιτικές διεκδικήσεις καθώς και τις ανάγκες της εποχής. Το ελληνικό παράδειγμα υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο η αφήγηση της ιστορίας βρίσκεται στο κέντρο της εκάστοτε εθνικής διεκδίκησης και συγκρότησης ταυτότητας ενώ η μικρασιατική καταστροφή αναδεικνύει τον λόγο της εξορίας και του εκπατρισμού σε μια ξεχωριστή διαχείριση της συλλογικής και της ατομικής μνήμης. Σύμφωνα με το σκεπτικό αυτό, και προκειμένου να αναδειχθεί η συνάφεια μνήμης και ιστορίας στις επιμέρους περιπτώσεις, ο τόμος χωρίστηκε σε τρία μέρη: 1. "Lieux. Les traces de la mémoire" [Χώροι. Τα ίχνη της μνήμης], επιμέλεια και εισαγωγή: Karine- Larissa Basset, 2. "Récits. Les usages politiques de la mémoire" [Αφηγήσεις. Οι πολιτικές χρήσεις της μνήμης], επιμέλεια και εισαγωγή: Ουρανία Πολυκανδριώτη, 3. "Actes. Les défis de la réconciliation. Le miroir franco-algérien" algérien" [Πράξεις. Οι προκλήσεις της συμφιλίωσης. Ο καθρέφτης Γαλλίας-Αλγερίας], επιμέλεια και εισαγωγή: Dimitri Nicolaïdis. Ας σημειωθεί ότι στον τόμο περιέχονται και κείμενα της Ευαγγελίας Μπαλτά και του Γιώργου Τόλια, διευθυντών ερευνών του ΙΝΕ/ΕΙΕ. 31

19 32 Εκδόσεις του ευρωπαϊκού προγράμματος Hephaestus Almagest, International Journal for the History of Scientific Ideas Κ αίριας σημασίας είναι η έκδοση του διεθνούς εξαμηνιαίου περιοδικού Almagest, International Journal of Scientific Ideas, το οποίο εστιάζει σε ζητήματα διαμόρφωσης και πρόσληψης των επιστημονικών ιδεών και ενεργοποιεί τη δυναμική της ερευνητικής δικτύωσης με τα ευρωπαϊκά κέντρα. Στη διάρκεια του 2010 εκδόθηκαν 2 τεύχη. Το νέο περιοδικό, όπως δηλώνει και το Εκδοτικό του Σημείωμα, αντιμετωπίζει την ιστορία της επιστήμης τόσο ως ιστορία των ιδεών όσο και ως δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα σε θεσμικό και κοινωνικό πλαίσιο. Συζητώντας την ιστορία των επιστημονικών ιδεών, το περιοδικό επιλαμβάνεται των φιλοσοφικών υποθέσεων που υποστηρίζουν τις ιδέες αυτές αλλά και τις ίδιες τις επιστημονικές εξελίξεις και, επιπλέον, ασχολείται με την επιρροή του ιστορικού πλαισίου στις επιστημονικές ιδέες. Πολλοί ιστορικοί της επιστήμης θεωρούν σήμερα ότι μια ορθή κατανόηση των επιστημονικών επιτευγμάτων προϋποθέτει μια ουσιαστική εκτίμηση της τοποθέτησής τους στον χώρο και τον χρόνο. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι επιστήμονες μετατοπίζουν ολοένα και περισσότερο την έμφαση από την οικουμενική εγκυρότητα στην τοπική ιδιαιτερότητα των περισσοτέρων επιστημονικών επιτευγμάτων. Ωστόσο, παρά κάποιες πρωτοπόρες προσπάθειες, ήδη από τη δεκαετία του 1930 ως εκείνη του 1960, και, παρά τις σοβαρές εξελίξεις που πραγματοποιήθηκαν στην ιστοριογραφία της επιστήμης έκτοτε, η διαπολιτισμική, συγκριτική οπτική για παράδειγμα ως προς το γιατί η σύγχρονη επιστήμη αναδύθηκε σε συγκεκριμένη περιοχή και χρόνο βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Εκτιμώντας αυτό το κενό και αναγνωρίζοντας τις πιθανές εφαρμογές μιας τέτοιας προσέγγισης, το περιοδικό φιλοδοξεί να δημοσιεύσει εργασίες σχετικά με την Ιστορία της Επιστήμης που θα συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση κάποιων από τα σημαντικά σύγχρονα ζητήματα, όπως οι πολιτισμικές διαμάχες, η πολυπολιτισμικότητα και η παγκοσμιοποίηση. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την προσέγγιση του περιοδικού στην Ιστορία της Επιστήμης είναι η πεποίθηση ότι η ιστορία των επιστημονικών ιδεών και των ερευνητικών προτεραιοτήτων, αλλά και η ιστορία των τρόπων σύλληψης και κατανόησης της φύσης και των ποικίλων εξωτερικών παραγόντων που συνδέονται

20 με τις επιστημονικές ανακαλύψεις είναι στενά συνδεδεμένη τόσο με την Ιστορία στην ευρεία ερμηνεία της, όσο και με πολιτισμικές και κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους. Ακολουθώντας την παραπάνω προσέγγιση το περιοδικό αναζητά εργασίες σχετικά με την ιστορία των επιστημονικών ιδεών σε συγκεκριμένες περιοχές ή όσο αφορά σε ιδιαίτερα πολιτισμικά πλαίσια για παράδειγμα εργασίες γύρω από την σχέση επιστήμης και θρησκείας. Επιπλέον, το περιοδικό ζητά εργασίες γύρω από τη σχέση επιστημονικών ιδεών και υλικού πολιτισμού, ιδιαίτερα στον τομέα των επιστημονικών οργάνων. Ανάμεσα στους στόχους της έκδοσης είναι η αφιέρωση ενός ουσιαστικού τμήματος εργασιών στην προώθηση της διδασκαλίας της ιστορίας της επιστήμης μέσω της υποστήριξης της ένταξής της στα μαθήματα περί επιστημών σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης από το δημοτικό σχολείο ως το πανεπιστήμιο καθώς και στα προγράμματα επιμόρφωσης των διδασκόντων. Αποτελεί ισχυρή πεποίθηση της εκδοτικής ομάδας ότι οι ιστορικοί της επιστήμης μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην επιστημονική εκπαίδευση τόσο των σπουδαστών όσο και του γενικού κοινού, ειδικά σε μια περίοδο όπου δημόσιες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις σχετικά με «ευφυή πρότυπα» προκαλούν σοβαρά ερωτηματικά και ως προς το τι θεωρείται επιστήμη αλλά και ως προς το τι θα όφειλε να περιέχεται στα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων. Το περιοδικό, λοιπόν, αναζητά εργασίες για τη χρήση της Ιστορίας της Επιστήμης στην εκπαίδευση στις φυσικές επιστήμες. Τέλος το Almagest, ως εκδοτική πρόταση του Network of History of Science of Southeastern Europe, φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα ελεύθερο δημόσιο βήμα για ιστορικούς της επιστήμης από τη Nοτιοανατολική Ευρώπη και την Aνατολική Μεσόγειο, ένα εργαλείο προαγωγής της έρευνάς τους και δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων στη διεθνή κοινότητα. Tη Συντακτική Επιτροπή του Almagest, International Journal for the History of Scientific Ideas απαρτίζουν επιστήμονες από τη διεθνή κοινότητα: Ana Barahona (Universidad Nacional Autónoma de México, Mexico), Fabio Bevilacqua (Università degli Studi di Pavia, Italy), Michel Blay (Centre d Archives de Philosophie, d Histoire et d Édition des Sciences, CNRS-ENS, France), Konstantinos Chatzis (Université Paris-Est -- Laboratoire Techniques, Territoires et Sociétés (UMR CNRS 8134), France), Christopher Cullen (Needham Research Institute, Cambridge, UK), Sergei Demidov (Institute of History of Science, Russian Academy of Sciences, Russia), Silvia Figueirôa (State University of Campinas, Brazil), Robert Halleux (Centre d Histoire des Sciences et des Techniques, Université de Liège, Belgium), Ekmeleddin Ihsanoglu (Research Center for Islamic History, Art and Culture, IRCICA, Istanbul, Turkey), Vincent Jullien (Université de Nantes, France), Eberhard Knobloch (Technische Universität, Berlin, Germany), Alexandre Kostov (Institute for Balkan Studies, Bulgarian Academy of Sciences, Bulgaria), Dun Liu (Institute for the Study of Natural Sciences, Chinese Academy of Sciences, China), Ronald Numbers (University of Wisconsin, USA), Tomislav Petkovic (University of Zagreb, Croatia), Alexandar Petrovic (University of Kragujevac, Serbia), Sabine Rommevaux 33

21 34 (Centre d Études Supérieures de la Renaissance, CNRS-Université de Tours, France), Annette Vogt (Max Planck Institute for the History of Science, Germany). Την εκδοτική Ομάδα του Almagest αποτελούν οι Ευθύμιος Νικολαΐδης, Κωνσταντίνος Σκορδούλης, Γιάννα Κατσιαμπούρα, Αντιγόνη Νουνού, ενώ τη διακίνηση έχει αναλάβει ο εκδοτικός οίκος Brepols Publishers, Belgium. Newsletter for the History of Science in the Southeastern Europe Κριτική: Επιστήμη και Εκπαίδευση Στις εκδόσεις του προγράμματος συμπεριλαμβάνεται και αναβαθμίζεται σε εξαμηνιαία η υφιστάμενη ετήσια έκδοση του Newsletter for the History of Science in the Southeastern Europe καθώς και το περιοδικό Κριτική: Επιστήμη και Εκπαίδευση, το οποίο φιλοξενεί άρθρα ριζοσπαστικών προσεγγίσεων στις επιστήμες και την εκπαίδευση. ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δημήτριος Α. Σταματόπουλος, Το Αγιοταφικό Μετόχι Κωνσταντινουπόλεως, αρχειακές πηγές (18ος-20ός αι.), Τετράδια Εργασίας 32, ΙΝΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 2010, 260 σελ. ο βιβλίο περιέχει μια λεπτομερή καταλογογράφη- και αναλυτική περιγραφή των περιεχομένων Τση του Τμήματος του Αρχείου του Αγιοταφικού Μετοχίου Κωνσταντινουπόλεως που φυλάσσεται στο Τμήμα Σπανίων Βιβλίων και Ειδικών Συλλογών της Βιβλιοθήκης Firestone του Πανεπιστημίου του Princeton. Στην εκτενή εισαγωγή του ο συγγραφέας συσχετίζει την απόσπαση αυτού του τμήματος του Αρχείου με τον δικηγόρο και έφορο του Παναγίου Τάφου στην Κωνσταντινούπολη Βλαδίμηρο Μιρμίρογλου. Επειδή επιπροσθέτως ο μεγαλύτερος όγκος των εγγράφων αποτελείται από χρεωστικές ομολογίες, ένα μεγάλο μέρος της εισαγωγής αφιερώνεται στην ανάλυση και ερμηνεία αυτού του αρχειακού υλικού σε σχέση με το πρόβλημα του χρέους της Αγιοταφικής Αδελφότητας στην Ιερουσαλήμ και του Αγιοταφικού Μετοχίου στην Κωνσταντινούπολη, που είχε λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στις αρχές του 19ου αιώνα. Για τον ίδιο λόγο προτιμήθηκε η

Ουρανία Πολυκανδριώτη Κύρια Ερευνήτρια Τοµέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. 210-7273586 Fax: 210-7246212 E-mail: ranpoly@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/ouraniapolycandrioti ΣΠΟΥ ΕΣ 1984: Πτυχίο Ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το αρχείο Γεωργακά;

Τι είναι το αρχείο Γεωργακά; Τι είναι το αρχείο Γεωργακά; 0 Είναι ένα λεξικογραφικό αρχείο δυόμιση εκατομμυρίων δελτίων, προϊόν συστηματικής και ακαταπόνητης αποδελτίωσης της νέας ελληνικής γλώσσας που πραγματοποιήθηκε υπό την εποπτεία

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ , ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ - ΓΚΙΒΑΛΟΤ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΡΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2001 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η οριοθέτηση της παιδικής λογοτεχνίας σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ευγενία Δρακοπούλου Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. +302107273570 Fax: +302107246212 E-mail: egidrak@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/eugeniadrakopoulou http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-drakopoulou-gr.html

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσκληση απασχόλησης στο έργο ''Πανδέκτης: Ψηφιακός θησαυρός πρωτογενών τεκµηρίων ελληνικής ιστορίας και πολιτισµού''

Πρόσκληση απασχόλησης στο έργο ''Πανδέκτης: Ψηφιακός θησαυρός πρωτογενών τεκµηρίων ελληνικής ιστορίας και πολιτισµού'' Πρόσκληση απασχόλησης στο έργο ''Πανδέκτης: Ψηφιακός θησαυρός πρωτογενών τεκµηρίων ελληνικής ιστορίας και πολιτισµού'' Οι παρακάτω προσκλήσεις εντάσσονται στο Έργο «ΠΑΝ ΕΚΤΗΣ Νο2- Ψηφιακός Θησαυρός Πρωτογενών

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΈΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΈΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΈΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Δικτυακές πόλεις και αναπαραστάσεις» ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΣ Δώρα Μονιούδη-Γαβαλά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μυκηναϊκός Πολιτισμός ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΚΑΛΛΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΘΕΜΑ: «Η καθημερινή ζωή στον Μυκηναϊκό Κόσμο» Οι μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. LOGO

Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. LOGO Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. LOGO Γιατί να επιλέξω το Τμήμα Θεολογίας; Τι σπουδές θα κάνω; Θα βρω μετά δουλειά; Προβληματική Προοπτικές Το Τμήμα Θεολογίας αποτελεί, μαζί με το Τμήμα Κοινωνικής και Ποιμαντικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: «ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ». Φοιτητές:

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Θεολογίας. Αννα Κόλτσιου Νικήτα Αναπλ. Καθηγήτρια

Τμήμα Θεολογίας. Αννα Κόλτσιου Νικήτα Αναπλ. Καθηγήτρια Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. Αννα Κόλτσιου Νικήτα Αναπλ. Καθηγήτρια ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Α. ΤΟΜΕΙΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΔΗΜΙΑ Λόγου και Τέχνης Κέντρο Δια Βίου Μάθησης 1

ΚΑΔΗΜΙΑ Λόγου και Τέχνης Κέντρο Δια Βίου Μάθησης 1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ- ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (κωδ. 001) Γενικά στοιχεία προγράμματος : Ονομασία προγράμματος : Ελληνικός Πολιτισμός/ Hellenic Culture Οι Επιστημονικά υπεύθυνοι του προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχές διαμόρφωσης αναγνωστικής πολιτικής και πολιτικής για το έντυπο βιβλίο στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες

Πτυχές διαμόρφωσης αναγνωστικής πολιτικής και πολιτικής για το έντυπο βιβλίο στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες Πτυχές διαμόρφωσης αναγνωστικής πολιτικής και πολιτικής για το έντυπο βιβλίο στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες Χριστίνα Μπάνου, Λέκτορας Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τηλ.: 26610-87416,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Τι είναι Aρχαιολογία; Η επιστήμη της αρχαιολογίας: Ασχολείται με την περισυλλογή,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές

Διαβάστε περισσότερα

Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ο Τομέας (ιδρύθηκε το 1960 ως ΚΝΕ) μελετά την ιστορία του Νέου Ελληνισμού από τον 15ο αιώνα έως σήμερα. Εκπονεί προγράμματα και έργα που αρθρώνονται σε τρεις βασικούς κλάδους: Ιστορία του Πολιτισμού, ταυτότητα

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές.

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Μια πρώτη επαφή με τη

Διαβάστε περισσότερα

Θεσμοί Εκπαίδευσης του Οικουμενικού Ελληνισμού: «Τα ιστορικά σχολεία» Μπούντα Ελένη, Σχολική Σύμβουλος

Θεσμοί Εκπαίδευσης του Οικουμενικού Ελληνισμού: «Τα ιστορικά σχολεία» Μπούντα Ελένη, Σχολική Σύμβουλος Θεσμοί Εκπαίδευσης του Οικουμενικού Ελληνισμού: «Τα ιστορικά σχολεία» Μπούντα Ελένη, Σχολική Σύμβουλος Στην κατηγορία των ιστορικών σχολείων συγκαταλέγονται όλα εκείνα τα εκπαιδευτήρια τα οποία έχουν διανύσει

Διαβάστε περισσότερα

108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή)

108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή) 108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή) Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1990 και άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1991-1992. Δέχεται κατ' έτος 200 περίπου φοιτητές. Σκοπός Σκοπός του Τμήματος είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

Αδαμαντίου Κοραή. De morborum haereditariorum: existentia, natura, prophylaxi et cura

Αδαμαντίου Κοραή. De morborum haereditariorum: existentia, natura, prophylaxi et cura ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 2013 Αδαμαντίου Κοραή De morborum haereditariorum: existentia, natura, prophylaxi et cura Κωνσταντίνος Ηροδότου (Συντονιστής, Δρ. Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Paris VIII) Διονύσιος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών»

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών» Δημοσιοποίηση της Δράσης Έργο ΕΤΕ 4.1/13 «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών» ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού www.hcc.edu.gr οργανώνει από το 2000 σε σταθερή βάση, κάθε φθινόπωρο, άνοιξη

Διαβάστε περισσότερα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραµµα Πρόγραµµα Διά Βίου Μάθησης Μάθησης Ποίηση και Θέατρο στην Ποίηση και Θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα Αρχαία Ελλάδα + Στόχος του προγράμματος Το πρόγραμμα επιμόρφωσης Ποίηση και Θέατρο

Διαβάστε περισσότερα

www.kalymnikifilia.gr

www.kalymnikifilia.gr Η επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στη διαμόρφωση του ρωσικού εκπαιδευτικού συστήματος (το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Μόσχας) ΒΑΝΤΙΜ ΓΙΑΡΟΒΟÏ Kαθηγητής μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας

Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) Δράσης KA1 του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Jean Monnet

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ICOM ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Αγ.Ασωμάτων 15 ΑΘΗΝΑ 105 53 Τηλ./Fax: 210 3219414 www.otenet.gr/icom Email icom@otenet.gr ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. LOGO

Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. LOGO Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. LOGO Γιατί να επιλέξω το Τμήμα Θεολογίας; Τι σπουδές θα κάνω; Θα βρω μετά δουλειά; Προβληματική Προοπτικές Το Τμήμα Θεολογίας αποτελεί, μαζί με το Τμήμα Κοινωνικής και Ποιμαντικής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΚΘΕΣΗ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ

Η ΕΚΘΕΣΗ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ Ημερομηνία Ανάρτησης: 12/12/2014 Η ΕΚΘΕΣΗ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ Η έκθεση καταγράφει και παρουσιάζει αντιπροσωπευτικές, συχνά εμβληματικές εικόνες και ντοκουμέντα που υπογραμμίζουν τον καίριο ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ 33Οι επιπτώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης 33Η ανάπτυξη της εκπαίδευσης 33Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ιστορία της τέχνης 3 3 Η Ευρώπη και ο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσκληση υποβολής ανακοινώσεων ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η Επανάσταση του 1821 στην Ιστορία και την Λογοτεχνία Μαρτίου 2020

Πρόσκληση υποβολής ανακοινώσεων ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η Επανάσταση του 1821 στην Ιστορία και την Λογοτεχνία Μαρτίου 2020 Πρόσκληση υποβολής ανακοινώσεων ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η Επανάσταση του 1821 στην Ιστορία και την Λογοτεχνία 20-21 Μαρτίου 2020 Συνεχίζοντας την πορεία των συνεδρίων που ξεκινήσαμε το 2016 με το Συνέδριο «Η Κωνσταντινούπολη

Διαβάστε περισσότερα

Editorial. Το τέταρτο τεύχος του περιοδικού ACADEMIA είναι έτοιμο και παρουσιάζεται

Editorial. Το τέταρτο τεύχος του περιοδικού ACADEMIA είναι έτοιμο και παρουσιάζεται ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 Editorial Το τέταρτο τεύχος του περιοδικού ACADEMIA είναι έτοιμο και παρουσιάζεται σήμερα. Το ενδιφέρον στοιχείο που φαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα

Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα Αθήνα, 22/7/2013 To Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ-ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ» IΣΤΟΡΙΚΟ Tο Κοινωφελές Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», αναγνωρίζοντας τις δραστηριότητές

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο;

Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο; Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο; Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο; Ένας σύντομος οδηγός για να σας διευκολύνει στη λήψη αποφάσεων για τη διάθεση του αρχείου σας σε αποθετήριο του

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 2: Κοινωνιολογία - πολιτισμός - κουλτούρα. Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ: ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΟΙ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ: ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΟΙ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΕΡΓΟΥ «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΙΕΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ, ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ» ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ποδράσηη Ανιχνεύοντας το παρελθόν Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

ποδράσηη Ανιχνεύοντας το παρελθόν Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 ποδράσηη 5 Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων 2ο Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Ανιχνεύοντας το παρελθόν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ Επιμέλεια 7 o Διήμερο Διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών 15 & 16 Μαρτίου 2008 Ομάδα Έρευνας της Μαθηματικής Εκπαίδευσης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ i ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 3: Η εθνολογική θεώρηση Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150 Παιδαγωγικό Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ Υποέργο 1 «Εκπαίδευση Ενηλίκων» 1 ος κύκλος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Δεκέμβριος 2012 Φεβρουάριος 2013 Αθήνα, 2012 Σελίδα 2 από 25 Εικόνα Εγγράφου Αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΤΟΥ INE

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΤΟΥ INE 36 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΤΟΥ INE Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς Φιλοξενούμενο Πρόγραμμα στο INE/EIE Επιτροπή: Σπύρος Ι. Ασδραχάς, Γιάννης Γιαννουλόπουλος, Τριαντάφυλλος

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Εργαστήριο Διδακτικής, Επιστημολογίας Φυσικών Επιστημών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίσεις στην Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Σχολεία και εκπαιδευτικοί της Θεσσαλονίκης. Ενότητα 2 η : Επιστημονική τεχνογραφία

Προσεγγίσεις στην Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Σχολεία και εκπαιδευτικοί της Θεσσαλονίκης. Ενότητα 2 η : Επιστημονική τεχνογραφία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2 η : Επιστημονική τεχνογραφία Βασίλης Α. Φούκας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Η Πράξη "Εκπαίδευση Αλλοδαπών & Παλιννοστούντων Μαθητών" υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου

Διαβάστε περισσότερα

334 Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα)

334 Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα) 334 Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα) Ιστορικό Σημείωμα γαι την Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας Η Παιδαγωγική Ακαδημία Φλώρινας ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1941, δηλ. κατά την διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 Ιδανικός Ομιλητής Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου «προσεκτικός ομιλητής»

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ15 / Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Τέχνη

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ15 / Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Τέχνη Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ15 / Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Τέχνη Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ15

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο

Φροντιστήρια ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1 Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Η εξεταστέα ύλη του Γυμνασίου είναι τα 3/5 της ύλης που διδάχθηκε, με την προϋπόθεση ότι η

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το πρόγραμμα Το Πρόγραμμα με τίτλο «Το θέατρο ως μορφοπαιδευτικό αγαθό και καλλιτεχνική έκφραση στην εκπαίδευση και την κοινωνία» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου

Διαβάστε περισσότερα

H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κατσιφή Βενετία εκπαιδευτικός

H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κατσιφή Βενετία εκπαιδευτικός H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κατσιφή Βενετία εκπαιδευτικός Γιατί; Αν, «Ιστορία είναι κάθε ανθρώπινη παρέμβαση ή δραστηριότητα πάνω στο περιβάλλον», τότε. «ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΟΝ (Ή ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Εισαγωγή Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί στις μέρες μας ένα αδιαμφισβήτητο

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 1: Η πολυπολιτισμικότητα στην κοινωνία και στο σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Εκδήλωση Διάλογος με θέμα: Η ελληνική γεωπολιτική ταυτότητα: η σημασία της Κρήτης.

Εκδήλωση Διάλογος με θέμα: Η ελληνική γεωπολιτική ταυτότητα: η σημασία της Κρήτης. ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ Ηράκλειο, 14 Φεβρουαρίου 2017 Εκδήλωση Διάλογος με θέμα: Η ελληνική γεωπολιτική ταυτότητα: η σημασία της Κρήτης. Tο Τμήμα KRHTH-ΚΝΩΣΟΣ HJ-11 της AHEPA HELLAS, με αφετηρία το βιβλίο

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Συμπλήρωση κενών ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): βιβλιοθήκη, Βαλκανική, ανθρωπιστικός, πανεπιστήμιο, χειρόγραφο, Ιταλική, τυπογραφία, σπάνιος. Η Αναγέννηση και

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι Τοκμακίδου Ελπίδα ΠΣ Δημοτικού Κοινωνική διαμεσολάβηση Βιωματική μάθηση Οικοδόμηση της γνώσης «η δημιουργία νοήματος έχει αποδεσμευτεί από την αποκλειστική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής 565-1815 Διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Ιστορίας Β Λυκείου» Μαυρογιάννη Άρια (Αριστέα) Φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου

Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου Ενότητα 3: Η επιστημονική έρευνα Αναστασία Χριστοδούλου, αναπλ. Καθηγήτρια Dr.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΚΕΙΜΕΝΟ Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ A') ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΡΙΤΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Σ Υ Ν Ο Δ Ο Σ Τ Ω Ν Ε Φ Η Β Ω Ν

Σ Υ Ν Ο Δ Ο Σ Τ Ω Ν Ε Φ Η Β Ω Ν ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΟΣ Σ Υ Ν Ο Δ Ο Σ Τ Ω Ν Ε Φ Η Β Ω Ν ( οδηγίες για τους μαθητές) Φεβρουάριος 2012 1. Τι είναι η «Σύνοδος των Εφήβων»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Αρ. Πρωτ.: 0703/22.3.2018 Πειραιάς, 22 Μαρτίου 2018 E-mail: deansecretary@snd.edu.gr ΘΕΜΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 _ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

5. ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΠΣ ΤΟΥ ΤΦ

5. ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΠΣ ΤΟΥ ΤΦ Στοχοθεσία και Προγραµµατισµός Δράσεων για το ΠΠΣ του ΤΦ 5. ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΠΣ ΤΟΥ ΤΦ Στόχοι του ΠΠΣ Κεντρικός εκπαιδευτικός προσανατολισµός του ΠΠΣ του ΤΦ είναι η καλλιέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή σε θεματικό Δίκτυο για το Ν. Καζαντζάκη

ΘΕΜΑ: Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή σε θεματικό Δίκτυο για το Ν. Καζαντζάκη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ηράκλειο, 09-11-2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ Αρ. Πρωτ: 140 & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ & Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ 1 ης, 5 ης, 6

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Εκπαίδευσης. Διδάσκων Φωτεινός Δημήτρης

Ιστορία της Εκπαίδευσης. Διδάσκων Φωτεινός Δημήτρης Ιστορία της Εκπαίδευσης Διδάσκων Φωτεινός Δημήτρης Ιστορία της Εκπαίδευσης Χρήσιμες πληροφορίες για το μάθημα (Ν. 3549/2007, αρ.15, 4) 1. Σε τι αναφέρεται το μάθημα 2. Τι θα διδαχθεί ο φοιτητής 3. Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Αυτή ακριβώς η μεταλλαγή είναι το θέμα του παρόντος βιβλίου. Προκειμένου να την προσδιορίσουμε μέσα σε όλο αυτό το ομιχλώδες τοπίο της

Αυτή ακριβώς η μεταλλαγή είναι το θέμα του παρόντος βιβλίου. Προκειμένου να την προσδιορίσουμε μέσα σε όλο αυτό το ομιχλώδες τοπίο της Εισαγωγή Tο βιβλίο αυτό θα μπορούσε να τιτλοφορείται διαφορετικά. Αν θέλαμε να ακολουθήσουμε το ρεύμα των αλλαγών στο χώρο των διεθνών οργανισμών, ο τίτλος του θα ήταν «Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη».

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Ενότητα 1η: Η Διδακτική στα πλαίσια της παραδοσιακής Παιδαγωγικής Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α )

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) 29 Μαΐου 2014 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) Α1. Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στη σημασία του δημιουργικού σχολείου στη

Διαβάστε περισσότερα

Θεσ/νικη, 14/10/2015 Αριθμός Πρωτ. 388. Προς

Θεσ/νικη, 14/10/2015 Αριθμός Πρωτ. 388. Προς ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ 1 Ο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

1 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Αθήνα, 1/9/2013 Πληροφορίες : Δ.Σ. Διεύθυνση : Ξενοφώντος 15Α T.K. : 105 57 Αθήνα Τηλέφωνο/Φάξ : 210.3229120 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο : pess@pess.gr Δικτυακός τόπος : http://www.pess.gr Π Ε. Τ Π Ε Λ Ο Π

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων ( π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων ( π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA11] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Α Αρχαιολογία των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων (1100-480 π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος ΕΚΠΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τα κτήρια λένε την ιστορία τους. 48o Γυμνάσιο Αθηνών ΔΑΝΣΜ. Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού

Τα κτήρια λένε την ιστορία τους. 48o Γυμνάσιο Αθηνών ΔΑΝΣΜ. Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού ΔΑΝΣΜ 48o Γυμνάσιο Αθηνών Τα κτήρια λένε την ιστορία τους 1 Συμμετέχοντες Σχολείο: 48 ο Γυμνάσιο Αθηνών Τάξη / Τμήμα: Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 6: Η κουλτούρα στην κοινωνιολογική θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 1: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας l Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Περίληψη ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου σε 100-120 λέξεις χωρίς δικά σας σχόλια. Το κείµενο αναφέρεται στις επιπτώσεις της

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαία Ελληνικά Κείμενα για τους Θεσμούς της Δημοκρατικής Αθήνας

Αρχαία Ελληνικά Κείμενα για τους Θεσμούς της Δημοκρατικής Αθήνας ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤ : Αρχαία Ελληνικά Κείμενα για τους Θεσμούς της Δημοκρατικής Αθήνας (ΚΦΑ 11) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2016-2017 ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στη γραπτή

Διαβάστε περισσότερα