ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΒΑ

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΒΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΙΑ ΟΙ ΤΠ&Ε ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ, ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΥΝΕΛΗ Α. ΑIKAΤΕΡIΝH ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΥΛΙΔΗΣ Γ. ΠΑΤΡΑ, Σεπτέμβριος 2009

2 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙ ΤΠ&Ε ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ, ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Κουνέλη Α. Αικατερίνη ΠΑΤΡΑ, Σεπτέμβριος 2009 [2]

3 [3] Στους γονείς μου

4 Πρόλογος Θεωρώ υποχρέωσή μου πριν την παρουσίαση της παρούσης διπλωματικής εργασίας να αναφέρω τις ευχαριστίες μου στον καθηγητή κύριο Γ. Παυλίδη για την συνεργασία και τη βοήθεια του στην περάτωση της εργασίας. Επίσης θα επιθυμούσα να ευχαριστήσω τους επιβλέποντες καθηγητές μου κ. Γιαννίκο και κ. Πέππα για τη συμβολή τους. Ακόμα θα ήθελα να ευχαριστήσω το προσωπικό του νοσοκομείου Αγ. Ανδρέας γιατί χωρίς τη συμμετοχή τους δεν θα ήταν δυνατή η πραγματοποίηση της έρευνας. Τέλος, όλους εκείνους που με τη συνεισφορά τους έκαναν δυνατή την επιτυχημένη ολοκλήρωση της. [4]

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ..7 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Τι είναι οι Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών(τπ&ε) Χρήση των ΤΠ&Ε σε σημαντικούς κλάδους στην Ευρώπη και στην Ελλάδα Χρήση των ΤΠ&Ε στην Ευρώπη Χρήση των ΤΠ&Ε στην Ελλάδα...16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΔΗΜΟΣΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Νοσοκομεία Τα διαχρονικά προβλήματα των Δημόσιων Νοσοκομείων Δημόσια υγεία Οι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα...24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠ&Ε ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Ο χώρος της Ηλεκτρονικής υγείας-ιστορική αναδρομή Εφαρμογές των ΤΠ&Ε στην υγεία Χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής Υγείας Γνώση και χρήση των ΤΠ&Ε(Μελέτη) Παράγοντες για την εφαρμογή των ΤΠ&Ε στα νοσοκομεία S.W.O.T. Ανάλυση Μελλοντικές πολιτικές για την εξέλιξη των ΤΠ&Ε στην υγεία κύριες προκλήσεις και δυνατότητες από τη χρήση των ΤΠ&Ε στην υγεία Προτάσεις στρατηγικής..51 [5]

6 ΜΕΡΟΣ Β ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠ&Ε ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑ/ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ - 1. Εισαγωγή Αποτελέσματα έρευνας Συμπεράσματα...72 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΠ&Ε ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ 1. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΠ&Ε Η στρατηγική i2010 στα μισά του δρόμου Το επιχειρησιακό πρόγραμμα(επ) Ψηφιακή σύγκλιση ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Κοινοτικές κατευθύνσεις για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα Εθνική Στρατηγική Δημόσιας Υγείας...85 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.90 [6]

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορικής και της επικοινωνίας, καθώς και των δυνατοτήτων που παρέχει η χρήση του διαδικτύου σήμερα, έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις για την επιδίωξη μιας εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας των δημόσιων επιχειρήσεων γενικότερα και των δημόσιων νοσοκομείων ειδικότερα. Οι σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας, οι οποίες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό τομέα της καθημερινότητας των πολιτών. Στο πλαίσιο άσκησης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, τα δημόσια νοσοκομεία συγκεντρώνουν και επεξεργάζονται τεράστιες ποσότητες πληροφοριών οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για την εξυπηρέτηση των πολιτών. Προκειμένου η οργάνωση, η ανάλυση αλλά και η χρήση των πληροφοριών αυτών να γίνεται αποτελεσματικότερα και σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα οι νέες τεχνολογίες απλοποιούν τις υφιστάμενες διαδικασίες λειτουργίας των μονάδων υγείας, ελαττώνοντας τον καθημερινό φόρτο εργασίας, βελτιώνοντας σημαντικά τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού και μειώνοντας αισθητά το χρόνο αναμονής του ασθενή. Σε εθνικό αλλά και πανευρωπαϊκό επίπεδο έχει διαμορφωθεί η κοινή παραδοχή για την ανάγκη ύπαρξης ενός δημόσιου νοσοκομείου ικανού να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των κοινωνικών ομάδων χωρίς αποκλεισμούς, και να είναι δυνατόν να διαβλέπει και να προετοιμάζεται για τις ανάγκες αυτές. Η εισαγωγή των νέων αυτών τεχνολογικών εφαρμογών, στην καθημερινή λειτουργία τους, βασίζεται στην αντίληψη ότι η πρόσβαση στους φορείς της, πρέπει και μπορεί να διευκολυνθεί με κάθε τρόπο. Συνεπώς η εισαγωγή ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων που οδηγούν στην άμεση πρόσβαση σε νοσοκομεία και σταθμούς υγείας κρίνεται αναγκαία για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας του συστήματος υγείας. Στο πλαίσιο άσκησης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, τα δημόσια νοσοκομεία συγκεντρώνουν και επεξεργάζονται τεράστιες ποσότητες πληροφοριών. Οι πληροφορίες είναι πολύ σημαντικές για την εξυπηρέτηση των πολιτών όσο γίνεται αποτελεσματικότερα και σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Η εξέλιξη προς την κατεύθυνση της κοινωνίας της πληροφορίας και της γνώσης επηρεάζει τη ζωή κάθε πο- [7]

8 λίτη παρέχοντάς του τη δυνατότητα για νέους τρόπους περίθαλψης. Με άλλα λόγια, η νέα επανάσταση στον τομέα της υγείας δεν πρέπει να αφορά μόνο την ιατρική αλλά επίσης τη χρήση της τεχνολογίας για την παροχή πληροφοριών που θα είναι στο κέντρο της ασφαλούς και αποδοτικής περίθαλψης με επίκεντρο τον ασθενή. Τα Νοσοκομεία μπορούν να επιστρατεύσουν τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) για τον προγραμματισμό της εφοδιαστικής τους αλυσίδας (logistics), της διοίκησης των ασθενών, τις πληροφορίες των εργαστηρίων, της ακτινολογίας, της φαρμακευτικής, της νοσηλευτικής, της επικοινωνίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μεταξύ του νοσοκομείου και άλλων φορέων υγειονομικής περίθαλψης για την μετάδοση κλινικών και διοικητικών δεδομένων, της τηλεϊατρικής και των δεύτερων γνωματεύσεων, σε οποιαδήποτε ειδικότητα. Η πληροφορική στην Υγεία μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές και βελτιώσεις στην διαχείριση της φροντίδας του ασθενούς όπως ενδεικτικά Να μειώσει τα ιατρικά λάθη. Να αυξήσει την παραγωγικότητα. Να μειώσει το κόστος παροχής υπηρεσιών υγείας Να μειώσει την διάρκεια παραμονής του ασθενούς στην υγειονομική μονάδα. Να υποστηρίξει την συνέχεια στην παροχή φροντίδα υγείας. Να δημιουργήσει νέο όραμα στην λειτουργία και απόδοση του οργανισμού. Να διαχειριστεί μεγάλου όγκου δεδομένων χωρίς την ανάγκη τόνων χαρτιού. Να δώσει την δυνατότητα στους Ιατρούς να έχουν ολική άποψη για τον ασθενή. Να μπορούν οι παρέχοντες φροντίδα υγείας να καθορίσουν και να αναπτύξουν ειδικά πλάνα φροντίδας για κάθε ασθενή και να τεκμηριώσουν τις ενέργειες τους. Να μπορούν να μειώσουν τα λάθη ιδιαίτερα σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Να μην χρειάζεται οι ασθενείς να περιμένουν μεγάλο χρονικό διάστημα για να εξυπηρετηθούν. Να υποστηρίξει προγράμματα προληπτικής ιατρικής και δημόσιας υγείας Αναγνωρίζοντας λοιπόν την τεράστια αξία και σημασία των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠ&Ε) και μη μπορώντας να παραβλέψουμε τη διαρκή και αδιάλειπτη εξέλιξη και αναβάθμιση αυτών, στην παρούσα πτυχιακή θα ασχο- [8]

9 ληθούμε με την διαχείριση των ΤΠ&Ε σε έναν ευπαθή κλάδο του δημόσιου τομέα όπως είναι τα δημόσια νοσοκομεία. Πιο συγκεκριμένα, η εργασία πραγματοποιείται ως αφορμή για την περαιτέρω ανάλυση των επιδράσεων της τεχνολογίας στα νοσοκομεία, την πορεία της εφαρμογής της, τους τρόπους εισαγωγής και εκπαίδευσης του προσωπικού πάνω σε αυτή και τους τρόπους που αυτή βοηθάει στην ταχύτερη, πιο ασφαλή, πιο άμεση και πιο εύκολη από ποτέ πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία θελήσει ο πολίτης. Αναλυτικότερα, η διπλωματική εργασία χωρίζεται σε δύο μεγάλα τμήματα, το θεωρητικό και το πρακτικό. Στο θεωρητικό τμήμα, στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται μια κατ αρχήν αναφορά στις τεχνολογίες της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών(τπε)και στη χρήση τους σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας των νοσοκομείων, παρουσιάζονται τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν και σε μεγάλο ποσοστό συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν και γίνεται μια αναφορά στις δαπάνες για την υγεία μέχρι σήμερα. Τέλος, στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο του πρώτου μέρους παρουσιάζεται συγκεκριμένα η χρήση των ΤΠ&Ε στον τομέα της υγείας. Παρουσιάζεται μια ιστορική αναδρομή, αναλύονται τα χαρακτηριστικά και οι εφαρμογές της ηλεκτρονικής υγείας, οι παράγοντες για τη χρήση των τεχνολογιών στα νοσοκομεία, γίνεται ανάλυση των δυνατών και αδύνατων σημείων και οι τυχόν μελλοντικές πολιτικές για την εξέλιξη των ΤΠ&Ε στα νοσοκομεία. Στο δεύτερο τμήμα, το οποίο και αποτελεί το πρακτικό μέρος της εργασίας, μέσα από τη μέθοδο του ερωτηματολογίου αναδυκνείονται έμπρακτα τα προβλήματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή ή τη μη εφαρμογή των ΤΠ&Ε, οι γνώσεις του προσωπικού πάνω στις τεχνολογίες, οι τρόποι εκπαίδευσης και οι τυχόν ελλείψεις που υπάρχουν και τέλος σε ποιο βαθμό και εάν χρησιμοποιούνται οι ΤΠ&Ε σε συγκεκριμένες εφαρμογές της ηλεκτρονικής υγείας. Πέρα όμως από τα κύρια μέρη της εργασίας στο παράρτημα παρουσιάζονται οι πρωτοβουλίες που έχουν παρθεί για την εξέλιξη του τομέα των ΤΠΕ τόσο σε ευρωπαϊκό τόσο και σε εθνικό επίπεδο και του σχεδίου για την υγεία έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα. [9]

10 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1.1.Τι είναι οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών Οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Information Technology) αποτελούν ένα αναπόσπαστο συστατικό κάθε Πληροφοριακού Συστήματος. Σύμφωνα και με τον Information Technology Association of America (ITAA) 1 οι ΤΠ&Ε είναι η μελέτη, η ανάπτυξη, η εφαρμογή, η υλοποίηση, η υποστήριξη και η διαχείριση του υπολογιστή με βάση τα συστήματα πληροφοριών. Το βασικότερο αντικείμενο εργασιών των ΤΠ&Ε είναι, η μετατροπή, η αποθήκευση, η προστασία, η επεξεργασία, η μετάδοση και η ασφαλή ανάκτηση πληροφοριών με τη χρήση φυσικά ηλεκτρονικών υπολογιστών και λογισμικού 2. Σήμερα, η έννοια της τεχνολογίας των πληροφοριών καλύπτει πολλές πτυχές της πληροφορικής και της τεχνολογίας και ο όρος έχει γίνει πολύ αναγνωρίσιμος. Πολλοί θεωρούν ότι είναι μια ομπρέλα αρκετά μεγάλη ώστε να καλύπτει πολλούς τομείς. Στο σημερινό ανταγωνιστικό κόσμο που τα πάντα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, οι επαγγελματίες αλλά και όλοι οι δημόσιοι οργανισμοί εκτελούν μια ποικιλία καθηκόντων που κυμαίνονται από την εγκατάσταση των εφαρμογών για το σχεδιασμό πολύπλοκων δικτύων υπολογιστών και βάσεων δεδομένων μέχρι και την εφαρμογή απλών εντολών. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε οργανισμός αλληλεπιδρά με άλλους με τους οποίους συναλλάσσεται επηρεάζοντάς τους θετικά ή αρνητικά. Από την οπτική αυτή γωνία κάθε διοίκηση στοχεύει στην αποδοτική διαχείριση των πόρων των οργανισμών με τους οποίους συναλλάσσεται. Επακόλουθο όλων αυτών είναι η αλληλοεξάρτηση και η αλληλοσύνδεση των Πληροφοριακών Συστημάτων όλων των οργανισμών, η οποία επιβάλλει μια άτυπη συναίνεση ανάμεσά στους, που πρέπει να γίνει σεβαστή από όλους και να λαμβάνει υπόψη της τα συμφέροντα όλων. Επομένως με τη βοήθεια των ΤΠ&Ε παρέχεται σε κάθε επιχείρηση και δημόσιο οργανισμό η δυνατότητα να συστηματοποιηθούν, να αυτοματοποιηθούν και να τεκ [10]

11 μηριωθούν οι εργασίες με τέτοιο τρόπο ώστε τα στελέχη να είναι σε θέση να τις παρακολουθούν εύκολα, να τις αναβαθμίζουν, να τις επεκτείνουν ή ακόμη και να τις αλλάζουν ριζικά όταν χρειάζεται. Για το σκοπό αυτό οι εργασίες ομαδοποιούνται για να 3 : Εξυπηρετήσουν την αποτελεσματική επαφή με το περιβάλλον Αποπερατωθεί η συμβολή μιας οργανωτικής μονάδας στη λειτουργία της επιχείρησης και Ολοκληρωθούν οι σχέσεις της καθεμιάς με τις υπόλοιπες οργανωτικές ομάδες και πρωτίστως η επικοινωνία ανάμεσα στα διοικητικά επίπεδα. Κάθε επιχείρηση, είτε ανήκει στο ιδιωτικό είτε στο δημόσιο τομέα για να λειτουργήσει ομαλά και αξιόπιστα για τους εκάστοτε πελάτες της έχει ανάγκη από συστηματική οργάνωση. Οι ΤΠ&Ε συμβάλλουν σε μια ισορροπημένη σχεδίαση των δοσοληψιών έτσι ώστε κάθε παραγωγική μονάδα: Να δημιουργεί και να εποπτεύει Να διαβάζει και να δεσμεύει στοιχεία και πληροφορίες για περαιτέρω χρήση Να ενημερώνει και να απελευθερώνει πληροφορία όταν κρίνεται αναγκαίο Να σημειώνει τι πρέπει να αρχειοθετηθεί και τι να διαγραφεί χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα αξιοπιστίας και παρακώλυση της εργασίας, και τέλος Να παράγει μηνύματα, παραστατικά και αναφορές (reporting) Καθίσταται λοιπόν προφανές ότι η επιτυχημένη εφαρμογή των ΤΠ&Ε παρέχει ένα πλήθος από πλεονεκτήματα σε κάθε οργανισμό όπως: Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, λόγω καλύτερης αξιοποίησης των πληροφοριακών πόρων. Πληρέστερη κατανόηση και αύξηση της απόδοσης του στελεχικού δυναμικού, μέσω της αναβάθμισης όλων των λαμβανομένων αποφάσεων. 3 Παυλίδης Γ. (2007), Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης [11]

12 Ολοκληρωμένη και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των πελατών, λόγων καλύτερης παρακολούθησης των απαιτήσεων τους και, εν γένει της συμπεριφοράς τους. Δυνατότητες για έγκαιρη επέκταση και βελτίωση της ποιότητας των αποτελεσμάτων, με βάση τις επαγγελματικές, γεωγραφικές και άλλες μορφές δραστηριοτήτων. Συνεχή προσαρμογή και βελτίωση της οργανωτικής δομής, ως αποτέλεσμα της αύξησης των διαύλων επικοινωνίας της επιχείρησης. Σταδιακή παραχώρηση αυτονομίας στις οργανωτικές μονάδες και αξιολόγηση των σχετικών αποτελεσμάτων, ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς και των πελατών. Συνέπεια και συνέχεια των διοικητικών αρχών, των αποφάσεών και των πράξεών τους, όπως και νέα, ανώτερου βαθμού, εμπιστοσύνη στις σχέσεις τους με τους εκάστοτε προμηθευτές και τους συνεργάτες, που οδηγεί σε μείωση της διάρκειας του κύκλου εργασιών και αποτελεσματικότερο έ- λεγχο της παραγωγής. Ρεαλισμό, ευελιξία, επαυξημένες δυνατότητες προσαρμογής στις εκάστοτε καταστάσεις και δημιουργία συνθηκών νέου εξυγιαντικού προβληματισμού. Θεωρείται επομένως ευνόητο ότι η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των πληροφοριών είναι συνδεδεμένες. Όπως δήλωσε και ο Hasan Kanjee 4 η τεχνολογία των πληροφοριών είναι ένα σημαντικό μέρος των εργασιών και έτσι θα συνεχίσει να ισχύσει και στο μέλλον. Αδιαμφισβήτητα οι ΤΠ&Ε έχουν τεράστιες εφαρμογές σε όλους τους τομείς και έχοντας αποκτήσει μια πρώτη εικόνα για την έννοια των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών, για τις εφαρμογές της αλλά και για τα θετικά χαρακτηριστικά που προσφέρει, θα εξετάσουμε στη συνέχεια έναν οργανισμό ο οποίος ανήκει στο δημόσιο τομέα δημόσια υγεία και στον οποίο κρίνεται απαραίτητη και απαιτητική η ε- φαρμογή των ΤΠ&Ε για την αποδοτική, άμεση και ταχεία εξυπηρέτηση των αναγκών 4 Καθηγητής στο University of Torronto [12]

13 και των απαιτήσεων των νοσούντων κοινωνικών ομάδων. Ένας τέτοιος ζωτικός οργανισμός είναι τα δημόσια νοσοκομεία Χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας σε σημαντικούς κλάδους στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Πριν εξετάσουμε το επίπεδο γνώσης των ΤΠΕ αλλά και το βαθμό χρήσης αυτών στον τομέα της Υγείας έτσι όπως καταγράφεται στα διάφορα νοσοκομεία, θεωρείται απαραίτητο να αποκτήσουμε μια πρώτη εικόνα για την χρήση των ΤΠΕ σε σημαντικούς οικονομικούς κλάδους στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, αποτυπώνοντας την υφιστάμενη κατάσταση του εγχώριου τομέα ΤΠΕ, αλλά και τις μελλοντικές προοπτικές Χρήση των ΤΠΕ στην Ευρώπη Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας (EITO, European Information Technology Observatory), η ευρωπαϊκή αγορά ΤΠΕ κατά το 2008 αναμένεται να εμφανίσει ρυθμό ανάπτυξης 3%, φτάνοντας τα 761 δισεκατ., ενώ αντίστοιχη αναμένεται να είναι η άνοδος και το H επίτροπος Viviane Reding, σχολιάζοντας τα στοιχεία του ΕΙΤΟ, επεσήμανε πως ο κλάδος Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών αποτελεί τη μηχανή της προηγμένης οικονομίας, αντιπροσωπεύει το 6% του συνολικού ακαθάριστου προϊόντος και συντελεί κατά 20% στην αύξηση της παραγωγικότητας στην Ε.Ε.. Πιο συγκεκριμένα, λοιπόν, η αγορά ΤΠΕ στη Γαλλία και στην Ισπανία εμφανίζουν το μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης στο σύνολο της Ε.Ε., ενώ σε όρους αξίας, ηγέτης είναι η αγορά της Μεγάλης Βρετανίας. Οι υπηρεσίες και το λογισμικό είναι οι κατεξοχήν προσοδοφόροι τομείς και ιδιαίτερη ανάπτυξη παρουσιάζουν οι outsourcing υπηρεσίες. (Πίνακας 1). 5 Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, (2008), Μελέτη των κλάδων Πληροφορική και Τηλεπικοινωνιών για το 2008 και η χρήση των ΤΠΕ σε σημαντικούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα: Κατάσταση και Προοπτικές. [13]

14 Πίνακας 1: Ευρωπαϊκή Αγορά ΤΠΕ {Πηγή: EITO, 2008} Γράφημα 1: Ευρωπαϊκή Αγορά ΤΠΕ, , σε δις. οι βασικοί παράγοντες ανάπτυξης με τα ποσοστά αύξησης για το έτος 2008 {Πηγή: EITO in collaboration with PAC and Indate, 2008} Συνεχίζοντας να αναλύουμε τα στοιχεία και τις προβλέψεις των μελετών της Forrester, θα περιγράψουμε την εικόνα της Ευρωπαϊκής αγοράς ΤΠ, αναλύοντας την συμμετοχή που έχουν οι κύριες Ευρωπαϊκές χώρες σε αυτή. Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσωπεύουν περίπου το 56% της Ευρωπαϊκής Αγοράς ΤΠ. Η βρετανική αγορά αγαθών και υπηρεσιών ΤΠ κατέχει την κυρίαρχη θέση, με τις βρετανικές επιχειρήσεις και κυβέρνηση το 2008 να πραγματοποιούν αγορές αξίας 73,6 δισεκατ. σε Η/Υ, εξοπλισμό επικοινωνιών, λογισμικό, συμβουλευτικές υπηρεσίες και outsourcing. Η Ιταλία, η Ολλανδία και η Ισπανία αποτελούν το 21% [14]

15 της Ευρωπαϊκής αγοράς ΤΠ. Αυτές οι τρεις χώρες αναμένεται να έχουν το 2008 αγορές σε ΤΠ της τάξεως των δισεκατ., ενώ στο Βέλγιο, στη Σουηδία, και στην Ελβετία αντιστοιχεί μόλις το 10% της Ευρωπαϊκής αγοράς ΤΠ. Κάθε μια από αυτές υπολογίζεται να δαπανήσουν μεταξύ 9 και 11 δισεκατ. (Γράφημα 2). Γράφημα 2: Οι μεγαλύτερες Ευρωπαϊκές χώρες σε αγορές ΤΠΕ, σε δις. {Πηγή: Forrester, 2008} Η ταξινόμηση των χωρών της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης στην αγορά εξοπλισμού Η/Υ ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό την ταξινόμηση της συνολικής αγοράς ΤΠ, εκτός από την εμφάνιση της Νορβηγίας που σκαρφαλώνει στις κορυφαίες δέκα σε αυτόν τον τομέα. Οι περισσότερες χώρες θα έχουν ποσοστά αύξησης για αυτήν την κατηγορία που θα απέχουν το πολύ δυο ποσοστιαίες μονάδες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 2%. Εντούτοις, η Αυστρία, η Δανία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, και η Ισπανία θα παρουσιάσουν αύξηση άνω του μέσου όρου. Στα προηγούμενα δύο έτη, αρκετές σημαντικές ευρωπαϊκές οικονομίες έζησαν μια εκτεταμένη περίοδο στασιμότητας, και μια εξίσου εκτεταμένη περίοδο πίεσης υποτιμολόγησης στους παρόχους υπηρεσιών. Χωρίς καμία ιδιαίτερη έξαρση στις δα- [15]

16 πάνες ΤΠ μέχρι τώρα, και χωρίς να διακρίνεται κάτι στον ορίζοντα, η πρόβλεψη της Forrester υπολογίζει τις δαπάνες σε υπηρεσίες ΤΠ σε χαμηλά επίπεδα. Οι αυξήσεις ανά τύπο υπηρεσίας ποικίλλουν αρκετά, αλλά ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης δεν ξεπερνάει το 6%. Η αγορά υπηρεσιών ΤΠ θα αυξηθεί κατά 34% μέσα σε πέντε χρόνια. Σύμφωνα με τη μελέτη «European IT Services Spending Forecast: 2006 τo 2011», η Ευρώπη θα δει ένα σημαντικό κύμα στην αγορά υπηρεσιών ΤΠ από τώρα και μέχρι το Αλλά αυτή η ανοδική τάση θα ασκήσει λιγότερη επίδραση στις δαπάνες από ό,τι αναμένεται. Και αυτό συμβαίνει για το λόγο ότι, αναμένεται συνεχής πίεση για υποτιμολόγηση σε διάφορους τομείς της αγοράς υπηρεσιών, που οφείλεται σε παράγοντες όπως η τυποποίηση και η παγκοσμιοποίηση Χρήση των ΤΠΕ στην Ελλάδα. Ανάλυση βασικών οικονομικών δεικτών Η συμμετοχή του τομέα ΤΠΕ στην οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα ενισχύεται την τελευταία διετία, ύστερα από την επιβράδυνση που παρουσίασε από το 2003 μέχρι το Ωστόσο οι επιδόσεις του κλάδου δεν έχουν επιστρέψει ακόμα στα επίπεδα των αρχών της δεκαετίας. Με βάση τα νέα, αναθεωρημένα στοιχεία της ΕΣΥΕ για την ακαθάριστη αξία παραγωγής, που αποτελείται από την ενδιάμεση ανάλωση (πρώτες - βοηθητικές ύλες, καύσιμα, ηλεκτρική ενέργεια) και την ακαθ. προστιθέμενη αξία, το μερίδιο των επιχειρήσεων ΤΠΕ στην ακαθ. εγχώρια παραγωγή φθάνει το 3,3% κατά μέσο όρο την περίοδο Το 2007 το αντίστοιχο ποσοστό βρέθηκε στο επίπεδο του 3,3%, μέγεθος που παρότι είναι ελάχιστα μικρότερο του 3,4% το 2006, κινείται στο επίπεδο της μέσης συμβολής του τομέα στην αξία παραγωγής της ελληνικής οικονομίας το διάστημα Σε χρηματικούς όρους, η ακαθάριστη αξία παραγωγής άγγιξε τα 11,6 δισεκ. ευρώ το 2007, με το 60% να προέρχεται από τις τηλεπικοινωνίες (κλάδος 642) και το 19,5% από τις υπηρεσίες πληροφορικής (72). Το ακαθάριστο προϊόν του τομέα ΤΠΕ αυξήθηκε σωρευτικά κατά 65,7% την περίοδο , παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 7,5%, επιδόσεις που είναι καλύτερες των αντίστοιχων στο σύνολο του εγχώριου προϊόντος (61,6% και 7,1%). Η αυξανόμενη βαρύτητα του κλάδου [16]

17 υπηρεσιών πληροφορικής αναδεικνύεται από το ότι η ακαθάριστη αξία παραγωγής του παρουσίασε συνολική άνοδο μεγαλύτερη από τους υπόλοιπους βασικούς κλάδους ΤΠΕ, κατά 177,3%, με μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης 15,7%. Καθώς οι τηλεπικοινωνίες και οι υπηρεσίες πληροφορικής παράγουν κατά μέσο όρο περίπου το 77% του ακαθάριστου προϊόντος του τομέα ΤΠΕ από το 2000 μέχρι και το 2007, οι κλάδοι υ- πηρεσιών κυριαρχούν σε αυτόν, ακολουθούμενοι από τους εμπορικούς κλάδους, με συμβολή 11,7%, και τους βιομηχανικούς με 9,2%. Πίνακας 6: Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής Τομέα Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Κλάδος / ΜΕΡΜ % Έτος (00-07) Σύνολο Βιομηχανικών 1,032 1,366 1, ,6-4,3 ΤΠΕ Σύνολο ΤΠΕ Εμπορίου ,038 1,201 1,151 1,260 1,364 1,413 1,4 99,3 Σύνολο ΤΠΕ Υπηρεσιών % Δ (00-07) 5,276 6,229 7,066 6,098 6, ,624 9,229 8,3 74,9 Α.Ε.Π 216, , , , , , , ,136 7,1 61,6 % Συμμετοχή ΤΠΕ στο Προϊόν του Τομέα ΤΠΕ % Συμμετοχή ΤΠΕ Εμπορίου στο Προϊόν του Τομέα ΤΠΕ % Συμμετοχή ΤΠΕ Υπηρεσιών στο Προϊόν του Τομέα ΤΠΕ % Συμμετοχή Τομέα ΤΠΕ στο ΑΕΠ 14,7 16,7 12,0 11,6 7,8 8,0 8,3 8,5 10,1 7,1 11,3 14,5 13,0 12,9 12,5 12,2 75,2 76,2 76,8 73,9 79,2 79,2 79,2 79,4 3,2 3,5 3,7 3,1 3,1 3,2 3,4 3,3 {Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία στοιχείων} Μέσος Όρος (00-07) 10,9 Μέσος Όρος (00-07) 11,7% Μέσος Όρος (00-07) 77,4% Μέσος Όρος (00-07) 3,3% Σε ότι αφορά τον κλάδο παροχής υπηρεσιών πληροφορικής, ο δείκτης κύκλου εργασιών του, έφτασε το β τρίμηνο του 2008 (τελευταία στοιχεία) τις 143,6 μονάδες, που είναι και η υψηλότερη τιμή στην οποία έχει βρεθεί διαχρονικά αυτή την περίοδο του έτους. Ωστόσο, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου του επιβραδύνεται σε σχέση με το παρελθόν, αφού η αύξηση κατά 7,2% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2007 υπολείπεται αυτής κατά 17,4% το ίδιο διάστημα πέρυσι και κατά 36,4% το Αυτές οι μεταβολές και η φθίνουσα πορεία τους δεν απέχουν από εκείνες της αξίας παραγωγής των υπηρεσιών πληροφορικής τα έτη [17]

18 Γράφημα 11: Εξέλιξη Κύκλου Εργασιών στον Τομέα Υπηρεσιών Πληροφορικής {Πηγή: Δείκτης Κύκλου Εργασιών στις Υπηρεσίες Πληροφορικής - ΕΣΥΕ } H γενικότερη επιβράδυνση που παρατηρείται στους τομείς της οικονομίας φαίνεται να επηρεάζει τον τομέα Υπηρεσιών Πληροφορικής, αλλά όχι τον κλάδο των Τηλεπικοινωνιών. Πράγματι, από το Δείκτη Κύκλου Εργασιών που καταρτίζει η ΕΣΥΕ, ο κλάδος των Τηλεπικοινωνιών είναι ο μοναδικός που εμφανίζει επιταχυνόμενους ρυθμούς σε σχέση με το 2007, καθώς ο σχετικός δείκτης είναι κατά 4,2% μεγαλύτερος το β τρίμηνο του 2008 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο το 2007, οπότε και σημείωνε αύξηση κατά 1,5%. [18]

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2.1. Νοσοκομεία ΔΗΜΟΣΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Τα νοσοκομεία είναι ιδρύματα υγειονομικής περίθαλψης παρέχοντας θεραπεία από εξειδικευμένο προσωπικό και εξοπλισμό, και συχνά αλλά όχι πάντα, παρέχει τη δυνατότητα μακροχρόνιας παραμονής των ασθενών 6. Οι ασθενείς προσέρχονται σε ένα νοσοκομεία είτε μόνο για διάγνωση, είτε για διάγνωση και θεραπεία και στη συνέχεια αποχωρούν (εξωτερικοί), είτε εισάγονται και παραμένουν για κάποιο χρονικό διάστημα, το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από μια μέρα έως αρκετές εβδομάδες ή και μήνες (εσωτερικοί). Υπάρχουν διάφορες διακρίσεις των νοσοκομείων, και συνήθως διακρίνονται από τη δυνατότητα τους να εισάγουν και να περιθάλπουν εσωτερικούς ασθενείς. Τα νοσοκομεία καταγράφονται ως 7 : Γενικά (αντιμετωπίζουν διαφορετικών ειδών ασθένειες και τραύματα). Εξειδικευμένα (περιλαμβάνουν κέντρα αποκατάστασης τραυμάτων, τα νοσοκομεία παίδων, τις κλινικές αποτοξίνωσης, τα ψυχιατρεία, τα κέντρα λοιμωδών ασθενειών, τα αντικαρκινικά νοσοκομεία) Πανεπιστημιακά (αυτά που συνδυάζουν την περίθαλψη των ασθενών με τι διδασκαλία των φοιτητών της ιατρικής) Κλινικές (ιατρικές εγκαταστάσεις που είναι μικρότερες σε μέγεθος από τα νοσοκομεία και συνήθως παρέχουν μόνο εξωτερικές υπηρεσίες) 2.2. Τα διαχρονικά προβλήματα των νοσοκομείων Σήμερα ο ρόλος των νοσοκομείων στη βελτίωση της υγείας αλλά και της καθημερινότητας των πολιτών κρίνεται βαρυσήμαντος. Για το λόγο αυτό τα νοσοκομεία εξελίσσονται και βελτιώνονται από την απλή παροχή εσωτερικής, ολοκληρωμένης, εξειδικευμένης 24 ης περίθαλψης, ακολουθώντας τις ταχεία μεταβαλλόμενες εξελίξεις αλλά και ανάγκες στον τομέα της υγείας. Αναπτύσσοντας τις δραστηριότητές τους πλέ Roderick E. McGrew, (Macmillan 1985), Encyclopedia of Medical History [19]

20 ον έχουν περισσότερο ανάγκη από στρατηγική οργάνωση, αποτελεσματική διοίκηση και συντονισμένη διαχείριση πληροφοριών. Πιο αναλυτικά από: Βελτίωση υπηρεσιών και μείωση κόστους Νέες σύνθετες ιατρικές πρακτικές Νέο τεχνολογικό περιβάλλον και νέες υπηρεσίες υγείας Κινητικότητα πληθυσμού ανάγκη συνέχεις στη φροντίδα υγείας Από απόσταση έλεγχος της κατάστασης υγείας Κατ οίκον φροντίδα υγείας Τεκμηριωμένες ιατρικές αποφάσεις Κατευθύνσεις\πρωτόκολλα υγείας Ανάγκη για δημιουργία και συνεπή ενημέρωση ενός δια-βίου ηλεκτρονικού φακέλου υγείας Από όλα τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι για να καλυφθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι ανάγκες που προαναφερθήκαν και για να γίνει μια πραγματική μεταστροφή από το σημερινό γραφειοκρατικό μοντέλο λειτουργίας σε ένα μοντέλο το οποίο θα αφουγκράζεται και θα ικανοποιεί τις ανάγκες του, η εφαρμογή του συστήματος της Τεχνολογίας Επικοινωνιών και Πληροφοριών θεωρείται παραπάνω από επιβεβλημένη. Όμως, παρά τις ποικίλες δημόσιες πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί και κατά καιρούς έχουν εφαρμοστεί για βελτίωση και εξέλιξη τους, σύμφωνα και με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, και τα όποια θετικά βήματα μπορούν να καταγραφούν από την εφαρμογή των, τα νοσοκομεία με τη μορφή που έχουν και τις πρακτικές που ακολουθούν, προκαλούν σκεπτικισμό, στον πολίτη αποδέκτη των υπηρεσιών τους εξακολουθώντας να αναδεικνύου το πρόβλημα του ελλείμματος της διοίκησης. Είναι γνωστό ότι τα Δημόσια Ελληνικά Νοσοκομεία αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα διαχείρισης και εκσυγχρονισμού των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Κύριος άξονας της αναποτελεσματικότητας της λειτουργίας των είναι ο χαμηλός βαθμός της ικανοποίησης των πολιτών, αφού κάθε πολίτης που καταφεύγει σε ένα Δημόσιο Νοσοκομείο ζητώντας την απαραίτητη υγειονομική φροντίδα και περίθαλψη, δηλώνει σιωπηρά την εμπιστοσύνη του στις υπηρεσίας παροχής υγείας. Συνεπώς το Σύ- [20]

21 στημα Υγείας ευθύνεται πλήρως για τις παραλείψεις καθώς και τα ιατρικά λάθη, με αποτέλεσμα να επιβάλλεται έλεγχος και αξιολόγηση του παραγομένου έργου σε όλες τις βαθμίδες περίθαλψης. Πιο συγκεκριμένα, προβλήματα εστιάζονται στο αναποτελεσματικό σύστημα διοίκησης. Ειδικότερα η αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα της Δημόσιας Διοίκησης καθορίζεται σε σημαντικό βαθμό από τη λειτουργία και τις δυνατότητες του συστήματος διοίκησης. Το υφιστάμενο σύστημα διοίκησης των δημόσιων νοσοκομείων δεν παρέχει πραγματική δυνατότητα άσκησης διοίκησης. Οι υφιστάμενοι περιορισμοί προκύπτουν κυρίως από το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα. Το γεγονός αυτό, δυσχεραίνει την εφαρμογή ριζικών μεταβολών και εισαγωγή καινοτομιών στον τρόπο λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων στο σύνολο τους 8. Εκτός από το Σύστημα Διοίκησης, μια άλλη αιτία ύπαρξης δυσκολιών είναι και το υψηλό κόστος της διοικητικής λειτουργίας. Είναι γνωστό ότι η λειτουργία των νοσοκομείων χαρακτηρίζεται από περίπλοκες διαδικασίες. Τα αίτια του υψηλού κόστους και, κατά συνέπεια της χαμηλής αποδοτικότητας των διαδικασιών της δημόσιας διοίκησης είναι πολλαπλά και προκύπτουν κυρίως από: Κενά Επικαλύψεις Ανεπαρκή αξιοποίηση σύγχρονων μέσων Μη ορθολογική διαχείριση και σπατάλη πόρων Ασάφεια στόχων και σχεδιασμού Τέλος, ένα ακόμα χαρακτηριστικό των ελληνικών νοσοκομείων με την παρούσα οργανωτική και διοικητική λειτουργία, είναι η χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών που παρέχει προς τους πολίτες. Τα βασικά αίτια που προσδιορίζουν την χαμηλή ποιότητα των παρερχομένων υπηρεσιών είναι: Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες Οι άσκοπες μετακινήσεις μεταξύ φορέων και υπηρεσιών 8 Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης (Επιχειρησιακό πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ) [21]

22 Η ελλιπής ενημέρωση Οι επικαλύψεις αρμοδιοτήτων Οι υψηλοί χρόνοι διεκπεραίωσης αιτημάτων Η μη φιλική αντιμετώπιση Η διαφθορά και η αδιαφάνεια 2.3. Δημόσια Υγεία Σύμφωνα με το νόμο 3370/2005 άρθρο 1 και 2 Η Δημόσια Υγεία είναι επένδυση για τη διατήρηση και τη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου στη χώρα μας. Ως Δημόσια Υγεία ορίζεται το σύνολο των οργανωμένων δραστηριοτήτων της πολιτείας και της κοινωνίας, που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και προβλέπουν στην πρόληψη νοσημάτων, στην προστασία και την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού, στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.. Στενά συνδεδεμένες με την έννοια της Δημόσιας Υγείας είναι οι έννοιες της ανάπτυξης και προαγωγής της υγείας, της εκτίμησης των επιπτώσεων στην υγεία διαφόρων πολιτικών προγραμμάτων, της διαχείρισης του κινδύνου για την υγεία, της βελτίωσης της ποιότητας των υπηρεσιών και των συνθηκών διαβίωσης, καθώς και των προτεραιοτήτων για την υγεία. Στην ευρύτερη έννοια της Δημόσιας Υγείας περιλαμβάνονται επίσης, ο σχεδιασμό και η αποτίμησης των υπηρεσιών υγείας, καθώς και κοινωνικοοικονομική αξιολόγηση των υγειονομικών προγραμμάτων και παρεμβάσεων.. 9 Διαχρονικά έχουν καταγραφεί πολλοί ορισμοί για τη Δημόσια Υγεία. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το αντικείμενο της Δημόσιας Υγείας συνίσταται στην ολιστική βελτίωση της υγείας του ανθρώπου. Στηρίζεται σε διάφορες επιστήμες και τεχνικές όπως η ιατρική, η επιδημιολογία και η βιο- στατιστική, η δημογραφία και οι κοινωνικές επιστήμες, οι οποίες συντελούν στο να διερευνηθεί το επίπεδο υγείας και νοσηρότητας του πληθυσμού και να παραχθούν και να αξιολογηθούν μέτρα που προτεί- 9 Νόμος 3370/2005 ΦΕΚ 176/Α/ Οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και λοιπές διατάξεις [22]

23 νονται από τους ειδικούς, με σκοπό της προάσπιση και προαγωγή της υγείας του πληθυσμού και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του 10. Οι βασικές λειτουργίες της Δημόσιας Υγείας συνίσταται ιδίως: Στην παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού, καθώς και των παραγόντων που της επηρεάζουν. Στην προστασία και προαγωγή της υγείας, καθώς και στην πρόληψη ασθενειών. Στο σχεδιασμό και στην αξιολόγηση υπηρεσιών υγείας. Στην προάσπιση των αναγκών υγείας των διαφόρων ομάδων του πληθυσμού. Στον έλεγχο των λοιμωδών νοσημάτων και άλλων υψηλής επικράτησης νοσημάτων, και στην αντιμετώπιση εκτάκτων κινδύνων και απρόβλεπτων ειδικών συνθηκών. Τέλος οι δράσεις της Δημόσιας Υγείας επικεντρώνονται: Στην εκτίμηση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην υγεία από το φυσικό περιβάλλον από δραστηριότητες της κοινωνικής και παραγωγικής ζωής. Στους κοινωνικούς περιβαλλοντικούς και οικονομικούς παράγοντες που επηρεάζουν της υγεία του πληθυσμού και στην προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγείας. Στις ανάγκες των ευπαθών πληθυσμών και στους τρόπους ζωής και στις συνθήκες που τις επηρεάζουν. Στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση επειγόντων ή εκτάκτων καταστάσεων και γεγονότων. Στη διαμόρφωση πολιτικών που προάγουν της υγεία και τη βιωσιμότητα. Στη διατήρηση, βελτίωση και ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας. 10 Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία, (2008). [23]

24 2.4. Οι δαπάνες Υγείας στην Ελλάδα Οι δαπάνες υγείας ανά κάτοικο στην Ελλάδα, υπολογισμένες σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης, ώστε να είναι συγκρίσιμες με τις αντίστοιχες δαπάνες σε άλλες χώρες, είναι υψηλότερες του μέσου όρου του ΟΟΣΑ. Ανέρχονταν το 2005 σε περίπου δολάρια ετησίως και υπερέβαιναν τις αντίστοιχες δαπάνες σε χώρες με υψηλότερο ΑΕΠ ανά κάτοικο, όπως η Ισπανία, η Φιλανδία, και η Ιαπωνία. Γράφημα 26: Δαπάνες υγείας ανά κάτοικο, δημόσιες και ιδιωτικές (2005) {Πηγή: ΟΟΣΑ, 2005} Σύμφωνα με μελέτη του , οι δαπάνες υγείας των νοικοκυριών για ιατρική φροντίδα χωρίς εισαγωγή σε νοσοκομείο ανερχόταν το 2005 στο 68% των συνολικών δαπανών τους για υγεία (εκ των οποίων περίπου 31% για οδοντιατρική φροντίδα, 23% για ιατρικές υπηρεσίες, 11% για παραϊατρικές φροντίδες και 3% για θεραπευτικό εξοπλισμό). Τα ποσοστά για αγορά φαρμάκων και νοσοκομειακή περίθαλψη α- νέρχονταν, σύμφωνα με την ίδια πηγή, σε 17,5% και 14,4% αντίστοιχα. Η δαπάνη για νοσοκομειακή περίθαλψη, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, αφορά σε πληρωμές ιατρών 11 Σίσκου, Καϊτελίδου, Θεοδώρου, Λιαρόπουλος, (2005), Η δαπάνη υγείας στην Ελλάδα: το ελληνικό παράδοξο, Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών [24]

25 σε ιδιωτικά νοσοκομεία (περίπου 26%), νοσήλια σε ιδιωτικά νοσοκομεία (περίπου 29%), συμμετοχή στο κόστος των δημόσιων νοσοκομείων (περίπου 21%), άτυπες αμοιβές σε δημόσια νοσοκομεία (20%) και σε αμοιβές αποκλειστικών νοσοκόμων και άλλων εξωτερικών επαγγελματικών υγείας (4%). Για την δαπάνη για νοσοκομειακή περίθαλψη, οι υπολογισμοί του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ- ΑΔΕΔΥ με βάση τα στοιχεία του SHARE 12 προσδιόρισαν ως σημαντικούς προσδιοριστικούς παράγοντες της μέσης ημερήσιας δαπάνης των νοικοκυριών (δηλαδή της ιδιωτικής δαπάνης που δεν βαρύνει τις ασφαλιστικές εταιρείες) τους εξής: Πρώτον, οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ καταβάλλουν σημαντικά υψηλότερα ποσά που δεν καλύπτονται από ασφαλιστικά ταμεία ή εταιρείες. Σύμφωνα με τους Σίσκου, Καϊτελίδου et al. (2005), αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι υπηρεσίες του ΙΚΑ δεν προσφέρουν υψηλή ικανοποίηση στους πολίτες με αποτέλεσμα να στρέφονται σε υ- πηρεσίες υγείας που παρέχονται έναντι χρηματικού αντιτίμου. Δεύτερον, οι πολίτες με αυξημένο εισόδημα δαπανούν υψηλότερα ποσά, πιθανότατα σε πληρωμές ιατρών και νοσήλια σε ιδιωτικά νοσοκομεία. Το ύψος του διαθέσιμου εισοδήματος σχετίζεται άμεσα με την πιθανότητα νοσηλείας σε ιδιωτικό νοσοκομείο. Τρίτον, οι ιδιωτικές δαπάνες για νοσοκομειακή περίθαλψη αυξάνονται με τα χρόνια εκπαίδευσης του ασθενούς. Πρόκειται, ενδεχομένως, για μια «πολιτισμική μεταβλητή» που εκφράζει την αυξημένη προτίμηση των κοινωνικών ομάδων υψηλής εκπαίδευσης για τα ιδιωτικά νοσοκομεία ανεξαρτήτως εισοδήματος. Τέταρτον, οι ιδιωτικές δαπάνες για νοσοκομειακή περίθαλψη είναι υψηλότερες για τους πιο ηλικιωμένους και σημαντικά υψηλότερες για τις γυναίκες. Πέμπτον, το ημερήσιο κόστος της νοσοκομειακής περίθαλψης για τα νοικοκυριά μειώνεται με την διάρκειά της. Αυτό υποδηλώνει την ύπαρξη υψηλών εφάπαξ δαπανών που πραγματοποιούνται ανεξάρτητα από την διάρκεια της νοσηλείας. Από την βάση δεδομένων SHARE προκύπτει ότι το ημερήσιο κόστος της νοσοκομειακής περίθαλψης που καταβάλλουν οι πολίτες άνω των 50 ετών, πέραν των δαπανών που πραγματοποιούν για αυτούς τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ασφαλιστικές εταιρείες, ανέρχεται κατά μέσον όρο σε 194 ευρώ για τους άνδρες και σε 288 για τις 12 IBM information technology [25]

26 γυναίκες. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι μόνον το 10% των πολιτών καλύπτονται στην Ελλάδα από ιδιωτικά συμβόλαια υγείας ασφαλιστικών εταιρειών και το μεγάλο βάρος των αυξημένων ιδιωτικών δαπανών το αναλαμβάνουν οι ίδιοι οι πολίτες. Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει επίσης ότι το δημόσιο σύστημα πρωτοβάθμιας υγειονομικής φροντίδας έχει οδηγηθεί, διαμέσου της ελλιπούς χρηματοδότησης 13, σε ανεπάρκειες τις οποίες επιχειρεί να καλύψει ο ιδιωτικός τομέας με όρους επιχειρηματικής αποδοτικότητας. Αποτέλεσμα αυτής της πορείας είναι η άνοδος των ιδιωτικών δαπανών των πολιτών που στρέφονται σε υπηρεσίες των επιχειρήσεων υ- γείας. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των εισαγωγών στα νοσοκομεία αφορούν στα δημόσια νοσοκομεία και ο ιδιωτικός τομέας καλύπτει περίπου το 1/5 της «αγοράς», τα νοικοκυριά έχουν στραφεί σε μαζικές αγορές υπηρεσιών υγείας από ιδιώτες επαγγελματίες εκτός νοσοκομείου ή από ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών υγείας. Έτσι, η βασικότερη αιτία της ελλειμματικής λειτουργίας στην κατεύθυνση της δημόσιας παραγωγής και παροχής υπηρεσιών στην υγεία στην Ελλάδα είναι η ελλιπής δημόσια χρηματοδότηση του υγειονομικού συστήματος στην χώρα μας. 13 E. Mossialos, S. Allin, K. Davaki (2005), «Analyzing the Greek health system: A tale of fragmentation and inertia», Health Econοmics, 14: [26]

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο ανθρώπινος παράγοντας, η ενημέρωση και ευαισθητοποίησή του, είναι το κλειδί για την ομαλή και την παραγωγική εφαρμογή των συστημάτων πληροφορικής και επικοινωνιών στο χώρο της Δημόσιας Υγείας. Στον Ελλαδικό χώρο, το Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ) περιλαμβάνει 128 νοσοκομεία και 260 Κέντρα Υγείας, το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων καλύπτει 5 νοσοκομεία και 290 Μονάδες Υγείας ενώ στην επίβλεψη του Υπουργείου Εθνικής Υγείας ανήκουν 13 νοσοκομεία πανελλαδικά. Ο Ιδιωτικός τομέας καλύπτεται αυτή τη στιγμή από 234 φορείς Υγείας 14. Απώτερος στόχος της χρήσης των ΤΠΕ στα νοσοκομεία είναι η υποχρεωτική χρήση του διαδικτύου, η επίτευξη συνεργασίας νοσοκομειακών δικτύων, η χρήση των φορητών συσκευών σε συνδυασμό με τις χαμηλές α- παιτήσεις κόστους για το τελικό χρήστη. Στην Ελλάδα η αναλογία ιατρών / νοσοκόμων ανά 1000 κατοίκους είναι 3,9 και 2,6 αντίστοιχα. Επιχειρήθηκε Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα στο ΕΚΑΒ, και τέλος έγινε η πρώτη απόπειρα τηλεϊατρικής για τις απομακρυσμένες νησιωτικές περιοχές της χώρας. Άρχισαν να γίνονται μελέτες για την αιμοδοσία και για το συντονισμό και έλεγχο των μεταμοσχεύσεων, κωδικοποιήθηκαν Νόσοι- Διαγνώσεις, Ιατρικές πράξεις, Αντιδραστήρια και Υγειονομικό Υλικό και αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα Millenium Bug στα 128 νοσοκομεία του ΕΣΥ. Πολλά είναι τα πιλοτικά έργα που πραγματοποιήθηκαν στα νοσοκομεία επίσης από το 1992 όπως για παράδειγμα στο Σισμανόγλειο καρδιολογικά, πνευμονολογικά και παθολογικά, στο Ωνάσειο από το 1995 εφαρμόστικε η θρομβόλυση μέσω Υ/Η και μέσω δορυφρικής σύνδεσης, το Teleheart, ενώ με την σημερινή αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας οι εφαρμογές είναι ακόμα περισσότερες όπως η τηλεϊατρική, η τηλεδερματολογία, η τηελακτινολογία και η τηλεκαρδιολογία. 14 Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες Υγείας, (2008), Καρπούζης Κώστας, εργασία [27]

28 3.1. Ο χώρος της ηλεκτρονικής υγείας - Ιστορική αναδρομή 2015 Με βάση τα στοιχεία που αναφέρονται στο ebusinessforum ( η Ιατρική Πληροφορική (Health Informatics) ως έννοια και ως αντικείμενο έρευνας υφίσταται από τις απαρχές της εξάπλωσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ιδιαίτερα στα κράτη όπου συντελείτο η ανάπτυξη εφαρμογών υλικού και λογισμικού. Μάλιστα, στις αρχές της τελευταίας πεντηκονταετίας σε χώρες όπως οι Η.Π.Α. και η Γαλλία ζητήθηκε η βοήθεια επιστημόνων από το νεότευκτο, τότε, χώρο της Πληροφορικής για το σχεδιασμό τόσο ιατρικών κέντρων όσο και των υπηρεσιών τους με σκοπό το βέλτιστο τρόπο διαχείρισης των διαθεσίμων πόρων. Βέβαια, η εγκατάσταση οιοσδήποτε είδους πληροφορικής εφαρμογής χρονολογείται στη δεκαετία του `60 και ο χαρακτήρας τους περιορίζονταν σε πληροφοριακά συστήματα λογιστικής διαχείρισης νοσοκομείων και καταγραφής εμφανιζόμενων περιστατικών. Οι κύριοι λόγοι γι' αυτό το φαινόμενο εντοπίζονται κατά κύριο λόγο αφενός στο υψηλό κόστος εγκατάστασης τέτοιων συστημάτων και αφετέρου στον πειραματικό χαρακτήρα που είχαν τόσο αυτά όσο και οι εφαρμογές τους ώστε η εμπορική διάθεση τους να παραμένει μικρή. Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε και το γεγονός ότι οι διαθέσιμες τεχνολογίες δικτύων υπολογιστικών συστημάτων της εποχής δεν επέτρεπαν την ανάπτυξη και υλοποίηση εφαρμογών που θα είχαν καθαρά και μόνο ιατρικό χαρακτήρα. Ο κρίσιμος σταθμός, χρονικά, για την Ιατρική Πληροφορική είναι τα μέσα της δεκαετίας του `80 αφού τότε γίνεται ευρέως εφικτή η αξιόπιστη και απασφαλτωμένη μετάδοση δεδομένων σε υψηλές ταχύτητες ανεξαρτήτως είδους και ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών αυτών. Ταυτόχρονα, η διάδοση των mini και των micro υπολογιστών ενισχύει την εγκατάσταση τους σε μεγάλο αριθμό στα νοσοκομεία. 'Ετσι, γίνονται πραγματικότητα γι' αυτά εφαρμογές που σχετίζονται με διαχείριση εργαστηριακών και ιατρικών δεδομένων και εντολών. Στις μέρες μας, παρουσιάζεται τεράστια έξαρση όσον αφορά την ανάπτυξη τεχνολογιών ιατρικής πληροφορικής στο βαθμό που η ύπαρξη ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος να κρίνεται ζωτικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία των νοσοκομείων. Παράλληλα, το εύρος των δυνατοτήτων που παρέχονται πλέον δεν περιορίζεται μόνο στην αυτάρκεια και στην πλήρη 20 Μελέτη για τη χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στον τομέα υγείας και πρόνοιας(έκδοση 5 Αύγουστος 2007) [28]

29 χρησιμοποίηση των διαθεσίμων πόρων αλλά επεκτείνεται και σε εφαρμογές όπως Τηλεσυνεργασία, Τηλεπαρακολούθηση περιστατικών και ασθενών, Τηλεκπαίδευση κ.α. Στη χώρα μας η εφαρμογή των ΤΠ&Ε στο δημόσιο τομέα εμφανίστηκε με αρκετή χρονική καθυστέρηση και αυτό οφείλεται στο ότι η εισαγωγή Ιατρικών Πληροφοριακών Δικτύων και Εφαρμογών ακολούθησε την αντίστοιχη εξέλιξη της Πληροφορικής. Αυτό σημαίνει ότι, η αργοπορία που εμφανίζεται οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι η Πληροφορική ως επιστήμη και ως πεδίο εφαρμογών κάνει την εμφάνιση της τα τελευταία είκοσι χρόνια. Στα δημόσια νοσοκομεία των μεγάλων κέντρων ξεκίνησε κατά το τέλος της δεκαετίας του 1980 κυρίως με την χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών στα οικονομικά τμήματα. Οι πρώτοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιήθηκαν για γρήγορους υπολογισμούς και για απλή εισαγωγή δεδομένων. Παράλληλα, το τμήμα Πληροφορικής και οργάνωσης δεν είχε θεσμοθετηθεί στους οργανισμούς των νοσοκομείων ενώ, σε όποια υπήρχε το προσωπικό δεν ήταν κατάλληλα εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο. Ωστόσο, παρά την εισαγωγή της τεχνολογίας δεν υπήρξε σαφές αποτέλεσμα στην παραγωγικότητα καθώς η ηλεκτρονική πληροφορία δεν διαχεόταν παρά μόνο στα στενά πλαίσια ενός ή ελαχίστων τμημάτων. Αντί λοιπόν να έχουμε μια επανάσταση στον τρόπο διοίκησης η εισαγωγή της απλά αυτοματοποίησε και μερικές φορές επιτάχυνε κάποιες εργασίες ρουτίνας. Ιστορικά, ο τομέας της ιατρικής πληροφορικής στην Ελλάδα αποτελούνταν από ανεξάρτητες και αυτόνομες μονάδες με μικρή έως ελάχιστη ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών μεταξύ τους, ενώ η χρήση τεχνολογιών πληροφορικής αντιμετωπίσθηκε επίσης αυτόνομα και κατά περίπτωση. Στη σημερινή εποχή όμως, η πίεση για αλλαγές και βελτιώσεις αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Το χάσμα ανάμεσα στη ζήτηση για ποιοτικές υπηρεσίες υγείας από πολίτες ενημερωμένους και απαιτητικούς από τη μία, και την ποιότητα της προσφοράς υπηρεσιών υγείας από πλευράς του κράτους και των μονάδων υγείας του από την άλλη, ολοένα και μεγαλώνει. Έτσι, σχεδόν σε όλα τα νοσηλευτικά κέντρα της χώρας υπάρχει, τουλάχιστον, μια στοιχειώδης υ- ποδομή. Στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτή είναι τέτοια που να επιτρέπει την τέλεση κάποιων απλών και μεμονωμένων διεργασιών. Ο χαρακτήρας αυτών είναι είτε λογιστικής διαχείρισης είτε εργαστηριακών εφαρμογών για την αρτιότερη τήρηση αρχείων. [29]

30 3.2. Εφαρμογές των τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην υγεία. Η εφαρμογή των ΤΠ&Ε δημιούργησε νέες τάσεις στο χώρο της ηλεκτρονικής υγείας: Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (Electronic Healthcare Records) Ηλεκτρονική Κάρτα Υγείας Διασυνοριακό Δίκτυο Παροχής ιατρικών υπηρεσιών (Cross boarder healthcare networks) Ηλεκτρονικό κλείσιμο ραντεβού (e-booking) Ηλεκτρονική αποπληρωμή υπηρεσιών υγείας Ηλ-Συνταγογράφηση Πληροφορίες Υγειονομικής Περίθαλψης Πληροφοριακά Συστήματα Νοσοκομείων Νοσοκομειακό Δίκτυο ευρείας περιοχής (Hospital Wide area network) Ηλεκτρονικές Προμήθειες Τηλεϊατρική Η χρήση TΠE στον τομέα της υγείας πρέπει να εξασφαλίζει την: 1. Πιστοποίηση (authentication): έλεγχος της αυθεντικότητας της ταυτότητας των μερών μιας ανταλλαγής δεδομένων. 2. Εξουσιοδότηση (Authorisation): η πρόσβαση του χρήστη πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένη. 3. Εμπιστευτικότητα (confidentiality): η τήρηση του απορρήτου των δεδομένων. 4. Ακεραιότητα (integrity): τα δεδομένα θα πρέπει να παραμείνουν ακέραια, δηλαδή να μην υποστούν αλλοίωση. 5. Μη δυνατότητα άρνησης συμμετοχής (non-repudiation): ο χρήστης δεν πρέπει να μπορεί να αρνηθεί τη συμμετοχή του στην ανταλλαγή των δεδομένων. 6. Δυνατότητα ελέγχου (revision / audit): κάθε τροποποίηση ή επεξεργασία των δεδομένων πρέπει να μπορεί να ελεγχθεί, δηλαδή από ποιόν έγινε και πότε. 7. Ευθύνη (accountability): πρέπει να προκύπτει ποιος είναι υπεύθυνος για την εισαγωγή, πρόσβαση ή τροποποίηση κάθε δεδομένου. 8. Διαφάνεια (transparency): πρέπει να γίνεται τεκμηρίωση των διαδικασιών της επεξεργασίας ώστε να μπορούν να ελεγχθούν. 9. Διαθεσιμότητα (availability): τα δεδομένα πρέπει να είναι διαθέσιμα όταν χρειάζεται. [30]

31 3.3. Κύρια χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής υγείας 1. Αποδοτικότητα (Efficiency): Μια από τις υποσχέσεις της ηλεκτρονικής υγείας είναι να αυξήσει την αποδοτικότητα της ιατρικής περίθαλψης, μειώνοντας το κόστος. Ένας πιθανός τρόπος μείωσης του κόστους είναι η αποφυγή διπλών ή μη απαραίτητων διαγνωστικών ή θεραπευτικών διαδικασιών μέσω επικοινωνίας ανάμεσα στους φορείς υγείας και τον πολίτη. 2. Βελτίωση της ποιότητας περίθαλψης: Η αύξηση της αποδοτικότητας δεν μειώνει μόνο το κόστος αλλά βελτιώνει ταυτόχρονα και την ποιότητα. Η ηλεκτρονική υγεία μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ιατρικής περίθαλψης επιτρέποντας για παράδειγμα συγκρίσεις ανάμεσα στους παροχείς υγείας. 3. Επιστημονική τεκμηρίωση (Evidence based): Οι ενέργειες της ηλεκτρονικής υγείας πρέπει να τεκμηριώνονται με την έννοια ότι η αποδοτικότητά τους πρέπει να αποδεικνύεται με επιστημονικές μεθόδους. 4. Ενδυνάμωση πολιτών και ασθενών: Οι βάσεις δεδομένων υγείας και ο προσωπικός ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος καθίστανται προσβάσιμα από το διαδίκτυο. Α- νοίγονται έτσι νέοι ορίζοντες για ανθρωποκεντρικά συστήματα υγείας και διευκολύνεται ο ασθενής στις επιλογές του. 5. Ενίσχυση της αλληλεπίδρασης: Ενθαρρύνεται η ανάπτυξη νέας σχέσης ανάμεσα στον ασθενή και τον επαγγελματία της υγείας, προς μια συνεργασία στην οποία οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με κοινό τρόπο. 6. Συνεχής Εκπαίδευση: Επιτρέπεται η εκπαίδευση των γιατρών και του παραϊατρικού προσωπικού από online πηγές (συνεχής ιατρική εκπαίδευση) αλλά και των πολιτών (για παράδειγμα ιατρικές πληροφορίες πρόληψης). 7. Διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφορίας: Αναβαθμίζονται τα μέσα διακίνησης της ιατρικής πληροφορίας, και κατά συνέπεια της επικοινωνίας, με έναν προτυποποιημένο τρόπο ανάμεσα στους διάφορους φορείς υγείας. Με αυτό τον τρόπο προάγεται και η διαλειτουργικότητα. Δίνεται η δυνατότητα προσπέλασης και ελέγχου [31]

32 σε δεδομένα όλων των συστημάτων με την ταυτόχρονη ύπαρξη ενός ενιαίου σημείου διαχείρισης και διοίκησης. 8. Επέκταση της εμβέλειας της ιατρικής περίθαλψης: η παροχή υπηρεσιών υγείας μεταφέρεται πέρα από τα συμβατικά όρια, τόσο με τη γεωγραφική όσο και με τη μεταφορική έννοια του όρου. Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν online ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται από διεθνείς παροχείς. Αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να είναι απλά συμβουλευτικές ή και πιο ουσιαστικές, όπως για παράδειγμα η προμήθεια φαρμακευτικών προϊόντων. 9. Ασφάλεια: Η ηλεκτρονική υγεία περιλαμβάνει νέες μορφές αλληλεπίδρασης α- σθενή γιατρού και εμπεριέχει νέες προκλήσεις σε θέματα ασφάλειας, όπως για παράδειγμα, το ιατρικό απόρρητο. 10. Ισότητα: Η ενίσχυση της ισοτιμίας στην παροχή υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης είναι μια από τις υποσχέσεις της ηλεκτρονικής υγείας. [32]

33 3.4. Γνώση και χρήση ΤΠΕ(Μελέτη) Πέρα όμως από τα παραπάνω και σύμφωνα με μελέτη του Παρατηρητήριου για την Κοινωνία της Πληροφορίας που διεξήχθη το , με τη μορφή δομημένου ε- ρωτηματολογίου απευθυνόμενο σε γιατρούς, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό προέκυψαν τα εξής αποτελέσματα σχετικά με την γνώση και χρήση ΤΠΕ, την κατάρτιση των εργαζομένων σε ΤΠΕ, και γνώση των εργαζομένων γύρω από τις υποδομές των ΤΠΕ. Η συντριπτική πλειοψηφία (87% των ερωτηθέντων) του ανθρώπινου δυναμικού του χώρου της δημόσιας υγείας γνωρίζει πώς να χρησιμοποιεί Η/Υ, κυρίως μέσα από προσωπική διάθεση για ενασχόληση (αυτό-εκπαίδευση, βοήθεια από φίλους). Οι κύριες αιτίες μη γνώσης των εργαζομένων γύρω από Η/Υ αφορούν στην έλλειψη σχετικών ευκαιριών, στο ότι δεν τους χρειάστηκε ή δεν απαιτήθηκε από την εργασίας τους. Γράφημα 1. Πηγές εκπαίδευσης {Πηγή: Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Υγεία και την Πρόνοια, 2008} Γράφημα 2. Αιτίες μη γνώσης Η/Υ {Πηγή: Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Υγεία και την Πρόνοια, 2008} 16 Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, (2008), Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Υγεία και την Πρόνοια [33]

34 Όσον αφορά στη χρήση Η/Υ στην εργασία, το 61% του συνόλου των ερωτηθέντων έχουν πρόσβαση σε Η/Υ στην υπηρεσία τους αλλά μόνο το 34% χρησιμοποιούν Η/Υ στην εργασία τους, εκ των οποίων ελάχιστοι σε καθημερινή βάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στους εργαζόμενους που διαθέτουν πρόσβαση σε Η/Υ την πλέον τακτική χρήση (καθημερινή/ εβδομαδιαία βάση) πραγματοποιούν το διοικητικό προσωπικό και προσωπικό πληροφορικής. Γραφήματα 3,4: Χρήση Η/Υ στην εργασία {Πηγή: Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Υγεία και την Πρόνοια, 2008 Συνεχίζοντας να εξετάζουμε τα αποτελέσματα του Παρατηρητηρίου για την χρήση των Τεχνολογιών ΤΠΕ στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, τα υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ καταγράφονται στο προσωπικό πληροφορικής, οι γιατροί διαθέτουν υψηλότερες δεξιότητες από το μέσο όρο ενώ οι λιγότερες δεξιότητες αναφέρονται από το νοσηλευτικό προσωπικό. [34]

35 Γράφημα 5: Δεξιότητες χρήσης Η/Υ ανά κατηγορία εργαζομένων {Πηγή: Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Υγεία και την Πρόνοια, 2008} Ειδικότερα,1 στους 5 εργαζόμενους γνωρίζει να χρησιμοποιούν εξειδικευμένες εφαρμογές ΤΠΕ υγείας, με μέσο επίπεδο γνώσης κοντά στο 3 (άριστα 5), με εξαίρεση τις Ηλεκτρονικές Πύλες Υγείας (37% των εργαζομένων - 62% τις γνωρίζουν πολύ καλά) τους Ηλεκτρονικούς Φάκελους Ασθενών (30% των εργαζομένων - 63% τους γνωρίζουν πολύ καλά), και τα Πληροφοριακά Συστήματα Υγείας (26% των εργαζομένων - 54% τα γνωρίζουν πολύ καλά). Το προσωπικό πληροφορικής διαθέτει τις περισσότερες γνώσεις γύρω από τις εξειδικευμένες εφαρμογές ΤΠΕ, ενώ οι γνώσεις του διοικητικού και νοσηλευτικού προσωπικού είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. Από τους διοικητικούς υπαλλήλους, το ¼ αυτών, γνωρίζουν να χρησιμοποιούν καλά τα ΠΣΥ ενώ αντίστοιχο είναι και το ποσοστό των γιατρών που γνωρίζουν καλά τη χρήση Η- λεκτρονικών Φακέλων Ασθενών. [35]