ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 134 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας Στρατηγική εφαρμογής {SWD(2017) 112 final} {SWD(2017) 113 final} EL EL

2 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μία από τις δέκα προτεραιότητες της Επιτροπής που παρουσίασε ο πρόεδρος Juncker 1 είναι η άρση των φραγμών για τη δημιουργία ψηφιακής ενιαίας αγοράς στην Ευρώπη. Ο δημόσιος τομέας, που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τέταρτο των συνολικών θέσεων εργασίας και συμβάλλει περίπου το ένα πέμπτο του ΑΕΠ της ΕΕ μέσω δημόσιων συμβάσεων, διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ψηφιακή ενιαία αγορά ως ρυθμιστής, πάροχος υπηρεσιών και εργοδότης. Τα κράτη μέλη προβαίνουν σε ψηφιοποίηση των δημόσιων διοικήσεών τους με στόχο την εξοικονόμηση χρόνου, τη μείωση του κόστους, την αύξηση της διαφάνειας και τη βελτίωση τόσο της ποιότητας των δεδομένων όσο και της παροχής δημόσιων υπηρεσιών. Ωστόσο, όπως προκύπτει από τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας του 2016 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2. Όσον αφορά τις διασυνοριακές υπηρεσίες στην Ένωση, η κατάσταση θέτει μια ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν φραγμοί στην πρόσβαση στις διασυνοριακές υπηρεσίες 3. Υπάρχουν ακόμα σημαντικά περιθώρια βελτίωσης των δημόσιων υπηρεσιών με τη διατερματική ενοποίηση και αυτοματοποίηση, την αποτελεσματικότερη χρήση αξιόπιστων πηγών πληροφόρησης και την ανοικτή δημοσίευση δημόσιων δεδομένων, με την ταυτόχρονη διασφάλιση ότι ο χειρισμός των αρχείων πολιτών και επιχειρήσεων διεξάγεται σύμφωνα με τους κανόνες για την προστασία των δεδομένων με σκοπό την ενίσχυση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης. Οι εθνικές δημόσιες υπηρεσίες θα πρέπει να συνδέονται και να εκτείνονται πέρα από τα εθνικά σύνορα με σκοπό τη διασύνδεση με παρόμοιες υπηρεσίες σε επίπεδο ΕΕ, συμβάλλοντας έτσι στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρχει συντονισμένη προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα κατά την κατάρτιση της νομοθεσίας, την οργάνωση των επιχειρηματικών διαδικασιών από τις δημόσιες διοικήσεις, τη διαχείριση των πληροφοριών και την ανάπτυξη συστημάτων ΤΠ με σκοπό την παροχή δημόσιων υπηρεσιών. Διαφορετικά θα ενταθεί ο ήδη υπάρχων ψηφιακός κατακερματισμός, γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο την προσφορά συνδεδεμένων δημόσιων υπηρεσιών σε ολόκληρη την ΕΕ. Η διαλειτουργικότητα είναι βασικός παράγοντας προκειμένου να καταστεί δυνατός ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Επιτρέπει στους διοικητικούς φορείς να ανταλλάσσουν ηλεκτρονικά, μεταξύ τους και με πολίτες και επιχειρήσεις, σημαντικές πληροφορίες με τρόπους που γίνονται κατανοητοί από όλα τα μέρη. Αφορά όλα τα επίπεδα που έχουν αντίκτυπο στην παροχή ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων: 1 Νέο ξεκίνημα για την Ευρώπη: Το πρόγραμμά μου για απασχόληση, ανάπτυξη, δικαιοσύνη και δημοκρατική αλλαγή, Πολιτικές κατευθύνσεις για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εναρκτήριος λόγος στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Στρασβούργο, 15 Ιουλίου Τα αποτελέσματα για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση ανέρχονται στο 55,4 % και αποκαλύπτουν σημαντικό χάσμα ανάμεσα στα κράτη μέλη με την υψηλότερη και εκείνα με τη χαμηλότερη βαθμολογία. 3 Όπως αναφέρεται σχετικά με τις υπηρεσίες μίας στάσης στην έκθεση του 2014 για τον πίνακα αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς. 2

3 νομικών θεμάτων, π.χ. με τη διασφάλιση ότι η νομοθεσία δεν επιβάλλει αδικαιολόγητα εμπόδια στην επαναχρησιμοποίηση δεδομένων σε διαφορετικούς τομείς πολιτικής οργανωτικών πτυχών, π.χ. με το αίτημα επίσημων συμφωνιών σχετικά με τους όρους που ισχύουν για αλληλεπιδράσεις μεταξύ οργανισμών ζητημάτων που αφορούν δεδομένα / σημασιολογικών ζητημάτων, π.χ. με τη διασφάλιση της χρήσης κοινών περιγραφών των δεδομένων που ανταλλάσσονται τεχνικών προκλήσεων, π.χ. με τη δημιουργία του αναγκαίου περιβάλλοντος συστημάτων πληροφοριών που επιτρέπει την αδιάκοπη ροή bits και bytes. Η Επιτροπή αναγνώρισε την ανάγκη διαλειτουργικότητας μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων ήδη το και έκτοτε υποστήριξε προγράμματα ανάπτυξης, προώθησης και χρήσης λύσεων διαλειτουργικότητας στην ΕΕ. Το 2010 εξέδωσε ανακοίνωση 5 με τίτλο «Προς τη διαλειτουργικότητα των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών», η οποία περιέχει ως παραρτήματα την ευρωπαϊκή στρατηγική διαλειτουργικότητας 6 (ΕΣΔ) και το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας 7 (ΕΠΔ). Έκτοτε το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας λειτούργησε ως σημείο αναφοράς σε ολόκληρη την Ένωση και πέρα από αυτή, και αποτέλεσε τη βάση των περισσότερων εθνικών πλαισίων και στρατηγικών διαλειτουργικότητας. Με βάση τα εν λόγω θετικά αποτελέσματα, πρέπει πλέον να επικαιροποιηθεί και να επεκταθεί το ισχύον ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας, ώστε να λαμβάνει υπόψη νέες ή αναθεωρημένες απαιτήσεις διαλειτουργικότητας που προκύπτουν από πολιτικές και προγράμματα της Ένωσης καθώς και από δημόσιες διοικήσεις, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις και τάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, υπενθυμίζεται ότι η ανακοίνωση «Στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά της Ευρώπης», 8 της 6ης Μαΐου 2015, αναγνωρίζει τη διαλειτουργικότητα ως προαπαιτούμενο για «αποτελεσματικές συνδέσεις πέραν των συνόρων, μεταξύ των κοινοτήτων και μεταξύ δημόσιων υπηρεσιών και δημοσίων αρχών» και απαιτεί την αναθεώρηση και επέκταση του υφιστάμενου ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας. 4 Το 1999 η Επιτροπή δρομολόγησε πρωτοβουλία που αφορούσε αποκλειστικά τη διαλειτουργικότητα: 1719/1999/ΕΚ - Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 1999, σχετικά με ένα σύνολο προσανατολισμών, συμπεριλαμβανομένου του προσδιορισμού σχεδίων κοινού ενδιαφέροντος, για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ διοικήσεων (IDA). 5 COM(2010) 744 τελικό, Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών «Προς τη διαλειτουργικότητα των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών», Βρυξέλλες, COM(2010) 744 τελικό, παράρτημα 1. 7 COM(2010) 744 τελικό, παράρτημα 2. 8 COM(2015) 192 final, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών «Στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά της Ευρώπης», Βρυξέλλες,

4 2 Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ Το πρόγραμμα σχετικά με λύσεις διαλειτουργικότητας για τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις (ISA) ( ), 9 και το διάδοχο πρόγραμμα ISA² ( ), 10 είναι τα κύρια μέσα με βάση τα οποία έχουν υλοποιηθεί η τρέχουσα ευρωπαϊκή στρατηγική διαλειτουργικότητας και το τρέχον ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας. Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν διάφορες δράσεις που αποσκοπούσαν στη βελτίωση της ψηφιακής συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων στην Ευρώπη. Το Παρατηρητήριο του Εθνικού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (NIFO) που δημιουργήθηκε από την Επιτροπή στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος ISA με σκοπό τη μέτρηση της προόδου και την παρακολούθηση της τρέχουσας κατάστασης διαλειτουργικότητας στην Ένωση έδειξε ότι το 2014 το ποσοστό εναρμόνισης των εθνικών πλαισίων διαλειτουργικότητας με το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας προσέγγισε κατά μέσο όρο το 72 %11. Ωστόσο, το επίπεδο εφαρμογής του εθνικού πλαισίου διαλειτουργικότητας σε ορισμένα εθνικά έργα ανήλθε σε 45 % το 2015, το οποίο αποδεικνύει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες με την πρακτική εφαρμογή των τρεχουσών συστάσεων. Οι δημόσιες διοικήσεις χρειάζονται πιο συγκεκριμένες κατευθύνσεις σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης της διακυβέρνησης των δραστηριοτήτων διαλειτουργικότητας που αναλαμβάνουν, τη σύναψη σχέσεων μεταξύ οργανισμών, τον εξορθολογισμό των διαδικασιών που υποστηρίζουν τις διατερματικές ψηφιακές υπηρεσίες και τη μέριμνα προκειμένου να διασφαλίζεται ότι με την ισχύουσα και τη νέα νομοθεσία δεν διακυβεύονται οι προσπάθειες διαλειτουργικότητας. Οι εν λόγω κατευθύνσεις παρουσιάζονται σε ένα επικαιροποιημένο σύνολο συστάσεων διαλειτουργικότητας που περιλαμβάνεται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας, όπως ορίζεται στο παράρτημα 2 της παρούσας ανακοίνωσης. Οι συστάσεις αυτές θα πρέπει να βοηθούν τις δημόσιες διοικήσεις στα εξής: βελτίωση της εθνικής τους διακυβέρνησης όσον αφορά τις δραστηριότητες διαλειτουργικότητας, χρήση κοινών επιχειρησιακών μοντέλων για την ανάπτυξη καλύτερων ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών και ενσωμάτωση των αναγκών πολιτών και επιχειρήσεων από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, 9 Απόφαση αριθ. 922/2009/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, του Σεπτεμβρίου 2009, σχετικά με λύσεις διαλειτουργικότητας για τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις (ISA). 10 Απόφαση (ΕΕ) 2015/2240 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Νοεμβρίου 2015, για τη θέσπιση προγράμματος σχετικά με λύσεις και κοινά πλαίσια διαλειτουργικότητας για τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες (πρόγραμμα ISA²) ως μέσο εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα. 11 State of Play of Interoperability in Europe - Report 2014 (Τρέχουσα κατάσταση σχετικά με τη διαλειτουργικότητα στην Ευρώπη - Έκθεση του 2014). 4

5 διαχείριση των δεδομένων που κατέχουν σε κοινές σημασιολογικές και συντακτικές μορφές, ώστε να καθίσταται ευκολότερη η δημοσίευσή τους σε δικτυακές πύλες, καθώς και η συγκέντρωσή τους, η ανταλλαγή και η επαναχρησιμοποίησή τους. Οι επικαιροποιημένες συστάσεις διαλειτουργικότητας εξελίσσονται ώστε να λαμβάνουν υπόψη πολιτικές της ΕΕ όπως την αναθεωρημένη οδηγία σχετικά με την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, 12 την οδηγία INSPIRE 13 και τον κανονισμό σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση 14. Εξετάζονται επίσης νέες πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το υπολογιστικό νέφος, 15 το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και αναμενόμενες πρωτοβουλίες, όπως η πρωτοβουλία για την ενιαία ψηφιακή πύλη, 17 ώστε οι επικαιροποιημένες συστάσεις για τη διαλειτουργικότητα να συμβάλουν στην εφαρμογή τους. Η ανάγκη αναθεώρησης του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας επιβεβαιώθηκε κατά τις εργασίες διαβούλευσης 18 με όλους τους ενδιαφερόμενους, δηλαδή δημόσιες διοικήσεις των κρατών μελών, πολίτες, επιχειρήσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως θεσμικά όργανα και οργανισμούς της Ένωσης. 3 Η ΑΝΑΓΚΗ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΝΕΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις διαλειτουργικότητας που εντοπίστηκαν, η Επιτροπή παρουσιάζει στην παρούσα ανακοίνωση το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας και τη στρατηγική για την εφαρμογή του. Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας δίνει μεγαλύτερη έμφαση στον τρόπο πρακτικής εφαρμογής των αρχών και των μοντέλων διαλειτουργικότητας, και εξετάζει τις /98/ΕΚ, όπως αναθεωρήθηκε από την οδηγία 2013/37/ΕΕ. 13 Οδηγία 2007/2/ΕΚ, του Μαρτίου 2007, για τη δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (INSPIRE). 14 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 910/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά και την κατάργηση της οδηγίας 1999/93/ΕΚ. 15 COM/2016/0178 final, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το υπολογιστικό νέφος - Ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής οικονομίας δεδομένων και γνώσης στην Ευρώπη. 16 COM/2016/0179 final, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της διακυβέρνησης. 17 Πρωτοβουλία για την ψηφιακή ενιαία αγορά στο πλαίσιο του συνόλου δράσεων για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. 18 Το έγγραφο SWD(2017)113 που αφορά τη συνοπτική έκθεση για τις δραστηριότητες διαβούλευσης δείχνει ότι τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ανέφεραν την ανάγκη θέσπισης νέου ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας προκειμένου i) να λαμβάνονται υπόψη οι νέες τεχνολογικές τάσεις (73 %) ii) να παρέχεται πρακτική και πιο στοχευμένη καθοδήγηση για την εφαρμογή των απαιτήσεων διαλειτουργικότητας (73 %) και iii) να υπάρχει ευθυγράμμιση με την εξέλιξη των στρατηγικών της ΕΕ, ιδίως τη στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά (65 %). 5

6 νέες ανάγκες που σχετίζονται με τις πολιτικές και την τεχνολογία. Ο αριθμός των συστάσεων έχει αυξηθεί από 25 σε 47. Οι συστάσεις έχουν γίνει πιο συγκεκριμένες για να διευκολύνεται η εφαρμογή τους. Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στον ανοικτό χαρακτήρα και τη διαχείριση πληροφοριών, τη φορητότητα των δεδομένων, τη διακυβέρνηση της διαλειτουργικότητας και την ενοποιημένη παροχή υπηρεσιών 19. Η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας διέπεται από το εξής όραμα: «Οι δημόσιες διοικήσεις θα πρέπει να παρέχουν βασικές διαλειτουργικές ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες με επίκεντρο τον χρήστη προς επιχειρήσεις και πολίτες, σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο, υποστηρίζοντας την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων σε ολόκληρη την Ένωση». Αυτό το όραμα υποστηρίχτηκε ευρέως 20 από τους αντιπροσώπους των κρατών μελών στις επιτροπές για το ISA και το ISA² με τους οποίους έγινε διαβούλευση, καθώς και από δημόσιες διοικήσεις και λοιπούς ενδιαφερόμενους. Η ανακοίνωση συνοδεύεται από σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα (όπως ορίζεται στο παράρτημα 1) το οποίο χωρίζεται σε πέντε στρατηγικούς τομείς εστίασης. Βασίζεται στις προτεραιότητες διαλειτουργικότητας στις οποίες θα πρέπει να στηρίζεται η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας για την περίοδο Το σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα θα πρέπει να κατευθύνει την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας. Επιπλέον, τα κράτη μέλη αναμένεται να συμπληρώσουν τις δράσεις σε επίπεδο ΕΕ (που προσδιορίζονται στο σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα) με εθνικές δράσεις, διασφαλίζοντας έτσι τη συνοχή, η οποία είναι ουσιαστικής σημασίας για την επιτυχή εφαρμογή της διαλειτουργικότητας στον δημόσιο τομέα στην Ένωση. Το σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα αφορά θέματα που σχετίζονται με τον εντοπισμό στέρεων μηχανισμών που ρυθμίζουν τη διαλειτουργικότητα σε εθνικό επίπεδο και διασυνοριακά, τη συνεργασία μεταξύ οργανισμών, τη δέσμευση των ενδιαφερόμενων μερών και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη της διαλειτουργικότητας. Επίσης καλύπτει την ανάπτυξη, τη βελτίωση και την προώθηση των βασικών καταλυτών διαλειτουργικότητας και μηχανισμών στήριξης, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των τελικών χρηστών. 19 Το έγγραφο SWD(2017)112 σχετικά με την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας ανάλυση, παρέχει λεπτομερή στοιχεία σχετικά με την αύξηση του αριθμού των συστάσεων και την προστιθέμενη αξία των επικαιροποιήσεων. 20 Το έγγραφο SWD(2017)113 που αφορά τη συνοπτική έκθεση για τις δραστηριότητες διαβούλευσης δείχνει ότι το 87 % των ερωτηθέντων συμφώνησαν με αυτό το όραμα. 6

7 4 ΤΟΜΕΙΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ 4.1 Διασφάλιση της διακυβέρνησης, του συντονισμού και της κοινής χρήσης των πρωτοβουλιών διαλειτουργικότητας Η εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας των δημόσιων διοικήσεων προϋποθέτει φορείς διακυβέρνησης και συντονισμού, καθώς και διαδικασίες σχεδιασμού, εφαρμογής και χρήσης λύσεων διαλειτουργικότητας, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε ολόκληρη την Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, ο βασικός ρόλος της Επιτροπής και των κρατών μελών είναι διττός: i. ρυθμίζουν, συντονίζουν και κοινοποιούν όλες τις πρωτοβουλίες διαλειτουργικότητας 21 σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο Ένωσης με σκοπό να διασφαλίζεται ότι οι δημόσιες διοικήσεις τηρούν τις αρχές και συστάσεις του ευρωπαϊκού πλαισίου για τη διαλειτουργικότητα, 22 ii. προωθούν την καλύτερη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα των δημόσιων διοικήσεων στην Ένωση και καταλύουν τα οργανωτικά και ψηφιακά στεγανά που απομένουν. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας. Η Επιτροπή παρακολουθεί την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας μέσω του προγράμματος ISA² 23. Το πρόγραμμα ISA² θα παίξει βασικό ρόλο στην εκπόνηση, την καθιέρωση, την ωρίμανση, τη λειτουργία, την επαναχρησιμοποίηση, τη βελτίωση και την προώθηση λύσεων διαλειτουργικότητας που διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων. Η Επιτροπή, υποστηριζόμενη από το πρόγραμμα ISA², διασφαλίζει την κατάλληλη διακυβέρνηση της διαλειτουργικότητας, ταξινομεί και προωθεί τις λύσεις διαλειτουργικότητας και συντονίζει τις διάφορες πρωτοβουλίες διαλειτουργικότητας της ΕΕ Ανάπτυξη οργανωτικών λύσεων διαλειτουργικότητας Οι επιχειρήσεις και οι πολίτες θα πρέπει να είναι σε θέση να επωφεληθούν από τις διαλειτουργικές δημόσιες υπηρεσίες που στηρίζονται στην καλύτερη ενοποίηση των επιχειρησιακών διαδικασιών και στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ δημόσιων διοικήσεων στην Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, η οργανωτική διαλειτουργικότητα συνεπάγεται την ενοποίηση ή εναρμόνιση των επιχειρησιακών διαδικασιών μεταξύ οργανισμών και την τυποποίηση των σχέσεων μεταξύ παρόχων υπηρεσιών και καταναλωτών ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών. 21 Οι πρωτοβουλίες διαλειτουργικότητας θα πρέπει να νοούνται ως δράσεις και λύσεις (δηλαδή πλαίσια, υπηρεσίες και εργαλεία) που συμβάλλουν στη βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ευρωπαϊκών δημόσιων διοικήσεων σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής πληροφοριών και γνώσεων μεταξύ οργανισμών. Αυτές οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να καλύπτουν όλα τα επίπεδα διαλειτουργικότητας: νομικό, οργανωτικό, σημασιολογικό και τεχνικό. 22 Η αρχή της αναλογικότητας περιορίζει τη δράση της ΕΕ στις δράσεις που απαιτούνται για την επίτευξη συμφωνημένων στόχων πολιτικής. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ επιλέγει λύσεις που δίνουν στα κράτη μέλη τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία. 23 Απόφαση (ΕΕ) 2015/2240 σχετικά με το πρόγραμμα ISA², άρθρο 1 παράγραφος Απόφαση (ΕΕ) 2015/2240 σχετικά με το πρόγραμμα ISA², άρθρα 1 και 3. 7

8 4.3 Δέσμευση ενδιαφερόμενων μερών και ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διαλειτουργικότητα Κάθε πρωτοβουλία διαλειτουργικότητας θα πρέπει να προσανατολίζεται με βάση συγκεκριμένο επιχειρηματικό παράδειγμα που αποδεικνύει ότι η διαλειτουργικότητα είναι αξιόλογη επένδυση και ότι οι ανάγκες των χρηστών ικανοποιούνται καλύτερα αν τα πληροφοριακά συστήματα μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι δημόσιες διοικήσεις θα πρέπει: i. να μετρούν και να κοινοποιούν τα βασικά οφέλη που θα μπορούσαν να προκύψουν από την εφαρμογή των αρχών και συστάσεων για το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας, ii. να προωθούν την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας και των λύσεων που προτείνει. Ως τελικοί χρήστες, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες θα πρέπει επίσης να συμμετέχουν στον σχεδιασμό, την ανάλυση, την αξιολόγηση και την εξέλιξη των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών. Για τον λόγο αυτό, το σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα περιλαμβάνει συγκεκριμένη δράση για τη συμμετοχή των χρηστών, ώστε να καταγράψει τις απόψεις και τις ανάγκες των επιχειρήσεων και των πολιτών (μεταξύ άλλων, των πολιτών με αναπηρίες) με τρόπο συμμετοχικό και συνεργατικό. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθοδηγούν, στο μέτρο του δυνατού, τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη δημόσιων υπηρεσιών με βάση τις ανάγκες των χρηστών. 4.4 Ανάπτυξη, διατήρηση και προώθηση των βασικών καταλυτών διαλειτουργικότητας Πλέον οι δημόσιες διοικήσεις διαχειρίζονται μεγάλο όγκο δεδομένων σε διαφορετικές μορφές, χρησιμοποιώντας διαφορετικές μεθόδους διαχείρισης των δεδομένων, φυλάσσοντας πολλαπλά αντίγραφα σε πολλά διαφορετικά αποθετήρια και συχνά δημοσιεύοντάς τα σε πύλες σε ολόκληρη την Ευρώπη χωρίς εναρμόνιση όσον αφορά το περιεχόμενο και την παρουσίαση. Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί μόνο στο 48 % των περιπτώσεων οι δημόσιες διοικήσεις επαναχρησιμοποιούν πληροφορίες σχετικά με τους πολίτες τις οποίες κατέχουν ήδη 25. Αυτό καθιστά συχνά την παροχή δημόσιων υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις πολύπλοκη και χρονοβόρα. Μπορεί επίσης να εγείρει ζητήματα εμπιστοσύνης όσον αφορά την προστασία των δεδομένων. Για τη βελτίωση της ποιότητας των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών που παρέχονται ψηφιακά σε τελικούς χρήστες, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίζουν, να αναπτύσσουν, να βελτιώνουν, να καθιστούν λειτουργικούς, να διατηρούν και να προωθούν μια σειρά από βασικούς καταλύτες διαλειτουργικότητας, 26 με ταυτόχρονη εγγύηση της ασφάλειας των δεδομένων που ανταλλάσσονται. 25 Όπως αναφέρεται στο τμήμα Ηλεκτρονική διακυβέρνηση της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά (COM(2015) 192 final). 26 Όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 παράγραφος 14 της απόφασης για το ISA2, ως «βασικοί καταλύτες διαλειτουργικότητας» νοούνται οι λύσεις διαλειτουργικότητας (π.χ. υπηρεσίες και εργαλεία, πρότυπα και 8

9 4.5 Ανάπτυξη, διατήρηση και προώθηση μηχανισμών που στηρίζουν τη διαλειτουργικότητα Κατά τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και τη χρήση λύσεων διαλειτουργικότητας, τα κράτη μέλη χρειάζονται τη στήριξη πρακτικών μηχανισμών, π.χ. εργαλείων, πλαισίων, κατευθυντήριων γραμμών και προδιαγραφών που είναι αναγκαία για την επίτευξη διαλειτουργικότητας σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθούν την επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων μηχανισμών και την περαιτέρω ανάπτυξη νέων μηχανισμών, ιδίως: την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική αναφοράς για τη διαλειτουργικότητα και τη χαρτογράφηση της ευρωπαϊκής διαλειτουργικότητας 27 τρόπους εκτίμησης των επιπτώσεων της νομοθεσίας της Ένωσης στις ΤΠΕ 28 και τον εντοπισμό των κενών στη νομοθεσία, που παρεμποδίζουν τη διαλειτουργικότητα 29 το «πλαίσιο ανταλλαγής και επαναχρησιμοποίησης λύσεων ΤΠ» που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ISA², με σκοπό την προώθηση και βελτίωση της ανταλλαγής, της συλλογικής ανάπτυξης και της επαναχρησιμοποίησης λύσεων ΤΠ (συμπεριλαμβανομένων των λύσεων ανοικτής πηγής) από δημόσιες διοικήσεις. 5 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Η Επιτροπή θα υποστηρίζει, θα προωθεί και θα παρακολουθεί την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τη διαλειτουργικότητα και το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας γενικά, κυρίως μέσω του προγράμματος ISA². Οι σχεδιαζόμενες δράσεις μπορεί επίσης να χρηματοδοτούνται εν όλω ή εν μέρει από άλλα μέσα, για παράδειγμα: το πρόγραμμα-πλαίσιο «Ορίζων 2020» 30 μπορεί να στηρίξει δράσεις που σχετίζονται με την καινοτομία στον δημόσιο τομέα 31 ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» 32 μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη και χρήση βασικών διασυνοριακών ώριμων ψηφιακών υπηρεσιών, όπως η ηλεκτρονική προδιαγραφές) που είναι απαραίτητες προκειμένου να καθίσταται δυνατή η αποδοτική και αποτελεσματική ηλεκτρονική παροχή δημόσιων υπηρεσιών μεταξύ διοικήσεων. 27 Απόφαση (ΕΕ) 2015/2240 σχετικά με το πρόγραμμα ISA², άρθρο 3 στοιχείο στ). 28 Απόφαση (ΕΕ) 2015/2240 σχετικά με το πρόγραμμα ISA², άρθρο 3 στοιχείο γ). 29 Απόφαση (ΕΕ) 2015/2240 σχετικά με το πρόγραμμα ISA², άρθρο 3 στοιχείο δ). 30 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για τη θέσπιση του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων 2020» για την έρευνα και την καινοτομία ( ) και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 1982/2006/ΕΚ, (Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 347/104), Βρυξέλλες, Κοινωνική πρόκληση 6 «Η Ευρώπη σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο - πολυδεκτικές, καινοτόμες και στοχαστικές κοινωνίες» του προγράμματος «Ορίζων 2020». 32 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 283/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τα διευρωπαϊκά δίκτυα υποδομών των τηλεπικοινωνιών και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 1336/97/ΕΚ. 9

10 ταυτοποίηση, οι ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις και οι ηλεκτρονικές διαλειτουργικές υπηρεσίες υγείας τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία 33 μπορούν να υποστηρίξουν δράσεις που αφορούν την ψηφιακή ανάπτυξη μέσω της ανάπτυξης προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ 34 και εκείνες που αφορούν την ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και αποτελεσματικότητας των δημόσιων διοικήσεων 35 το πρόγραμμα στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων 36 μπορεί να στηρίξει δημόσιες διοικήσεις ως προς την εφαρμογή της εθνικής διάστασης του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας. Άλλα χρηματοδοτικά μέσα μπορούν να υποστηρίξουν την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τη διαλειτουργικότητα ή το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας μέσω στοχευμένων δράσεων σε ειδικούς τομείς πολιτικής. 6 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας και ιδίως το σχέδιο δράσης διαλειτουργικότητας είναι εφικτό μόνο μέσω της από κοινού ανάληψης ευθύνης της Επιτροπής και των κρατών μελών. Η Επιτροπή, υποστηριζόμενη από το πρόγραμμα ISA², θα πρέπει να να αναλάβει τη διακυβέρνηση και να συντονίζει την εφαρμογή και την παρακολούθηση. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει ενοποιημένο πλαίσιο παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων προόδου ως προς την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας και του σχεδίου δράσης για τη διαλειτουργικότητα. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα διεξάγονται εντός του πεδίου του έργου του παρατηρητηρίου διαλειτουργικότητας στο πλαίσιο του προγράμματος ISA², χρησιμοποιώντας βασικούς δείκτες απόδοσης και μετρήσιμους στόχους. Έως το τέλος του 2019 η Επιτροπή θα αξιολογήσει την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας. Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και σύμφωνα με τις αρχές για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η Επιτροπή δύναται να εκτιμήσει κατά πόσον οι ειδικές συστάσεις του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας θα πρέπει να αποτελούν μέρος υποχρεωτικού μηχανισμού Θεματικός στόχος αριθ. 2 των ΕΔΕΤ. 35 Θεματικός στόχος αριθ. 11 των ΕΔΕΤ

11 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με την ανάγκη επικαιροποίησης του υφιστάμενου ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας. Αν δεν ληφθούν μέτρα, τα κράτη μέλη, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν άμεσα τις τρέχουσες προκλήσεις, μπορεί να επιλέξουν μεμονωμένες και αποκλίνουσες προσεγγίσεις για τη διαλειτουργικότητα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ασύμβατες λύσεις, που μπορεί να αυξήσουν τον ψηφιακό κατακερματισμό στην ΕΕ και να εμποδίσουν την υλοποίηση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας έχει διαμορφωθεί σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και ύστερα από διαδικασία ευρείας διαβούλευσης με όλους τους άλλους συναφείς ενδιαφερόμενους φορείς. Για την επιτυχή εφαρμογή του προϋποτίθεται η ενεργή συμμετοχή όλων των παραγόντων, ιδίως των δημόσιων διοικήσεων. Οι σχεδιαζόμενες δράσεις θα διασφαλίσουν ότι το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας μπορεί να επιτύχει τον απώτερο σκοπό του για παροχή διαλειτουργικών δημόσιων υπηρεσιών στην ΕΕ με επίκεντρο τον χρήστη. 11