Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική

Transcript

1 Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Κληρονομικότητα ή Περιβάλλον; Ζωή Διονυσίου

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-2

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

4 Τρεις θεμελιώδεις κατευθύνσεις Η Θεωρία του προκαθορισμού ή του γενετικού παράγοντα (Predetermninism): Η ανθρώπινη συμπεριφορά μεταφέρεται από γενιά σε γενιά μέσα από τα γονίδια (Gesell). Η Θεωρία του περιβαλλοντισμού (Environmentalism): Ο άνθρωπος διαμορφώνεται μέσα από το περιβάλλον του και μαθαίνει από αυτό. Bάση του Μπιχεβιορισμού (Behaviorism) και αντιμετώπισε την μάθηση ως μόνιμη αλλαγή της συμπεριφοράς που προκύπτει από την εξάσκηση και την απόκτηση μιας εμπειρίας (Watson, Pavlov, Skinner). Θεωρία της Συναλλαγής ή της Αλληλενέργειας (Transactionism): Η ανάπτυξη του ατόμου είναι το αποτέλεσμα των επιδράσεων που έχει μια εμπειρία στον ανθρώπινο οργανισμό σε συνδυασμό με τους ιδιαίτερους τρόπους με τους οποίους ο συγκεκριμένος οργανισμός μετατρέπει, αναδιοργανώνει κι ερμηνεύει αισθήσεις και αντιλήψεις από το περιβάλλον. Παιδαγωγική υποστηρικτών της Προοδευτικής Αγωγής του 20ου αιώνα (Montessori, Dewey) - το παιδί πρέπει να είναι ελεύθερο να εξερευνήσει μέσα σε ένα ευρύ περιβάλλον για να υπάρξει αποτελεσματική ανάπτυξη και μάθηση. Βάση της αγωγής: η έρευνα και η αναζήτηση της αλήθειας.

5 Σωματική ανάπτυξη Αναπτυξιακοί σταθμοί Αδρή και λεπτή κινητικότητα Ψυχοκινητική ωριμότητα Νευρολογική ανάπτυξη

6 ΜΠΙΧΕΒΙΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ IVAN PAVLOV ( ) Theory of Classical Conditioning Πειράματα με σκύλους, όπου πριν ταΐσει τον σκύλο άναβε ένα κόκκινο κουδούνι. Έτσι ο σκύλος συνέδεε το κουδούνι με το φαγητό με αποτέλεσμα να του δημιουργείται το αίσθημα της πείνας και να εκκρίνει σάλιο. Ένα ουδέτερο ερέθισμα (κουδούνι) σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο ερέθισμα (φαγητό), τότε το ουδέτερο ερέθισμα μπορεί να έχει την ίδια αντίδραση με το δεύτερο. Έτσι δημιούργησε ένα μοντέλο μάθησης μέσα από ένα περιβάλλον διαρκών αντιδράσεων και ερεθισμάτων. Η μπιχεβιοριστική θεωρία χρησιμοποιήθηκε πολύ στην ψυχολογία παρέχοντας επιβράβευση (reinforcement) ή αποδοκιμασία (punishment) ανάλογα με την πράξη του ανθρώπου, ώστε να πετύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

7 Sigmund Freud ( ) - Ιδρυτής της ψυχαναλυτικής σχολής Σεξουαλική Ανάπτυξη Έμφαση στο υποσυνείδητο. Για να καταλάβουμε το παρόν πρέπει να κοιτάξουμε πίσω, στις επιδράσεις που διαμόρφωσαν την προσωπικότητα του ατόμου στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Έδωσε μεγάλη σημασία στις έμφυτες ψυχολογικές ορμές, ενώ πίστευε ότι υπάρχει μικρή ή ελάχιστη δυνατότητα παρέμβασης στην προσωπικότητα του ατόμου μηνών στοματικό 1,5-3 πρωκτικό 3-6 φαλλικό-οιδιπόδειο 7-11 λανθάνον 12 - εφηβεία ετερόφυλη δραστηριότητα-ενηλικίωση

8 Γνωστική ανάπτυξη και Δομική θεωρία Jean Piaget ( ) Αφομοίωση: η εμπειρία μετατρέπεται σε νόηση Προσαρμοστικότητα: η νόηση προσαρμόζεται, αλλάζει σύμφωνα με τα δεδομένα της νέας εμπειρίας. Τρεις βασικοί παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη της νοημοσύνης του παιδιού είναι: Η ωρίμανση του νευρικού συστήματος Η εμπειρία που αποκτάται μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον Η επίδραση του κοινωνικού πλαισίου

9 Αισθησιοκινητική περίοδος 0-2 ετών: το παιδί αποκτά κινητική ανεξαρτησία, κατανόηση κόσμου μέσα από αντίληψη - αισθητήρια όργανα και πράξεις. Συγκεκριμένη προενοιολογική περίοδος 2-6 ετών, νοητικές αναπαραστάσεις αντικειμένων και φαντασία ενεργειών σε σχέση με αυτά. Εγωκεντρισμός-βλέπει τον κόσμο σε σχέση με τον εαυτό του. Στάδιο Συγκεκριμένων Λειτουργιών ή Συγκεκριμένης Σκέψης (7-11): ικανότητα να σκέφτεται λογικά για τα αντικείμενα, να τα ταξινομεί με συνέπεια και να αντιλαμβάνεται το συνειρμό τους. Το παιδί αποκεντρώνει τη σκέψη του, και σκέφτεται λογικά. Δεν μπορεί ακόμα να συλλάβει πλήρως αφηρημένες έννοιες. Στάδιο Τυπικής-Αφαιρετικής Σκέψης ή νοητικών συλλογισμών (formal operations) (12-15 ετών)

10 Ενδεικτικές εφαρμογές της θεωρίας της γνωστικής ανάπτυξης στο μάθημα της μουσικής Κατά το Αισθησιοκινητικό στάδιο (0-2 χρόνων) τα παιδιά: Ασχολούνται με απλούς μουσικού ήχους και ηχητικά παιχνίδια. Μιμούνται ήχους (συμπεριλαμβανομένου και του ήχου της γλώσσας) Συνδέουν κάποιους ήχους ή τραγούδια με συγκεκριμένες δραστηριότητες. Ανακαλύπτουν νέους ήχους μέσα από πρωτόγνωρη επαφή με πράγματα του περιβάλλοντος. Ανακαλύπτουν τους δικούς τους ήχους με το σώμα και τη φωνή που τους οικειοποιούνται. Δημιουργούν ένα πλούσιο αισθησιοκινητικό περιβάλλον που περιέχει ακρόαση, ρυθμικούς και μελωδικούς πειραματισμούς, μουσική συνδυασμένη με κίνηση. Κατά το στάδιο της Ενόρασης ή Προεννοιολογικής Σκέψη (preoperational thought) (2-6/7 χρόνων) τα παιδιά μπορούν να ασχοληθούν με: Τραγούδια (κυρίως παιχνιδοτράγουδα) και παιχνίδια αποκτούν λειτουργικό χαρακτήρα και ενισχύουν τη συμμετοχή τους στην ομάδα. Οι μουσικές τους δραστηριότητες δεν είναι επαγωγικές, αλλά μάλλον τυχαίες. Κατά το στάδιο συγκεκριμένων λειτουργιών (7-12) τα παιδιά μπορούν να: Δουλεύουν πιο συνειδητά πια με τα χαρακτηριστικά του ήχου. Ιδανική περίοδος για να κάνουμε μουσική, παρά να μιλάμε για τη μουσική. Κατά το στάδιο νοητικών συλλογισμών (12-15) τα παιδιά μπορούν αν ασχοληθούν πιο συγκεκριμένα με Σύνθεση Αυτοσχεδιασμό - Ιστορία της μουσικής.