Συνέπειες από την ιδιωτικοποίηση της Υπηρεσίας Καθαριότητας

Transcript

1 Συνέπειες από την ιδιωτικοποίηση της Υπηρεσίας Καθαριότητας Η πρόφαση της δήθεν παροχής «φθηνότερων και ποιοτικότερων υπηρεσιών καθαριότητας» προς τους δημότες μέσω της ιδιωτικοποίησης της Καθαριότητας είναι τελείως ανεδαφική, τόσο γενικώς, όσο και ειδικότερα, τουλάχιστον σε ότι αφορά στο Δήμο Λαρισαίων, για πολλούς ουσιαστικούς λόγους. Συγκεκριμένα: 1) Από πρόσφατη σύγκριση του συνολικού κόστους των υπηρεσιών αποκομιδής των κοινών αστικών απορριμμάτων, προκύπτει ότι προσφορά ιδιωτικής εταιρείας είναι υψηλότερη κατά 57% (!!!) από το αντίστοιχο κόστος που έχει προκύψει από πρόσφατη Μελέτη της Υπηρεσίας Καθαριότητας του Δήμου Λαρισαίων (2011). Η μελέτη της Υπηρεσίας περιλαμβάνει πολύ λεπτομερή και ακριβή κοστολόγηση των υπηρεσιών αποκομιδής των κοινών αστικών απορριμμάτων για το Αντίστοιχα η επίσημη γραπτή προσφορά αποκομιδής με εργολαβία (που υπεβλήθη στην Υπηρεσία την ) αφορά σε μεγάλη και οργανωμένη (κατά τους ισχυρισμούς της ιδίας) ιδιωτική εταιρεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη και με δικό της διαθέσιμο στόλο οχημάτων, όπως και προσωπικό και εγκαταστάσεις. Στην ανωτέρω μελέτη (όπου οι μισθοί υπολογίζονται με το νέο μισθολόγιο του Ν. 4024/2011) περιλαμβάνονται: Κόστος οδηγού και δύο (2) εργατών ανά όχημα αποκομιδής (μισθός, δώρα, επιδόματα, εργατικές και εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές). Κόστος όλου του υποστηρικτικού προσωπικού διοίκησης (π.χ. Διευθυντής, Προϊστάμενος, κλπ), εποπτείας, επιστασίας, μισθοδοσίας, τηλεφωνητών, διοικητικών κλπ. που αναλογικά ασχολούνται με την αποκομιδή. Κόστος υποστηρικτικού προσωπικού συντήρησης επισκευών του Αμαξοστασίου που αναλογικά ασχολείται με την αποκομιδή. Κόστος λειτουργίας εγκαταστάσεων και εξοπλισμού του Αμαξοστασίου που αναλογικά ασχολείται με την αποκομιδή. Κόστος απόσβεσης κεφαλαίου για την αξία κτήσης του κάθε οχήματος αποκομιδής. Κόστος καυσίμων. Κόστος ελαστικών, λιπαντικών, υγρών, ανταλλακτικών, κλπ αναλώσιμών. Κόστος ασφάλιστρων, τελών κυκλοφορίας, ΚΤΕΟ, κάρτας κυκλοφορίας, κλπ. Αντίστοιχα, η επίσημη προσφορά της ιδιωτικής εταιρείας περιλαμβάνει στην προσφορά της το πολύ τις ίδιες κατηγορίες κοστολογίων που περιλαμβάνει και η Μελέτη της Υπηρεσίας. 2) Ο ιδιώτης εργολάβος πληρώνεται ανάλογα με το τονάζ των απορριμμάτων που προσάγει στο ΧΥΤΑ, όπου πραγματοποιείται η ζύγιση. Με δεδομένο ότι και οι ΧΥΤΑ σε λίγο θα λειτουργούν (αν δε λειτουργούν ήδη) με ιδιώτες (όχι δε σπανίως, με τους ίδιους εργολάβους που πραγματοποιούν την αποκομιδή), πόσο δύσκολο θα είναι άραγε να παραποιούνται στοιχεία των ζυγίσεων προς όφελος του εργολάβου και εις βάρος του Δήμου; 1

2 3) Για τον ίδιο με τον ανωτέρω λόγο ο ιδιώτης εργολάβος δεν έχει πολλούς σοβαρούς λόγους να ασχοληθεί και με την υγιεινή του κοινωνικού συνόλου που άπτεται της διαδικασίας αποκομιδής, όταν μάλιστα αυτό θα τον φέρνει κάθε τόσο αντιμέτωπο με άλλα ιδιωτικά συμφέροντα. Συγκεκριμένα, όταν η υπηρεσία Καθαριότητας εντοπίζει κατά την αποκομιδή φαινόμενα παραβατικότητας του κανονισμού Καθαριότητας (π.χ. χρησιμοποιημένες σύριγγες από νοσοκομεία, κλινικές ή εργαστήρια στους κάδους, χύμα υπολείμματα κρεοπωλείων και ψαράδικων, κλπ) ειδοποιεί άμεσα τη Δημοτική Αστυνομία, η οποία και επιλαμβάνεται άμεσα. Ο ιδιώτης εργολάβος γιατί άραγε να έχει λόγους να έλθει αντιμέτωπος με άλλα ιδιωτικά συμφέροντα, όταν η αμοιβή του θα καθορίζεται μόνο ανάλογα με το τονάζ των απορριμμάτων που προσάγει στο ΧΥΤΑ; 4) Τα επικίνδυνα απόβλητα (π.χ. μολυσματικά νοσοκομειακά, τοξικά βιομηχανικά, μικροβιολογικών εργαστηριών ραδιενεργά κλπ) απαιτούν ειδική χωριστή συλλογή, η δε διάθεσή τους απαγορεύεται στους ΧΥΤΑ αν δεν προηγηθεί επιμελής αδρανοποίηση (υψηλότατου κόστους), ειδ άλλως εγκυμονείται βαρύτατη μόλυνση των υδάτων, του εδάφους και του αέρα της ευρύτερης περιοχής όπου θα διατεθούν, αλλά και της ζωής των πέριξ πληθυσμών και της πανίδας. Η όλη αυτή διαδικασία, που πραγματοποιείται από ιδιώτες, επιβαρύνει σήμερα τους παραγωγούς των αποβλήτων αυτών με κόστη αποκομιδής των, αδρανοποίησης και διάθεσης που κυμαίνονται από 1200 έως και 6000 ανά τόνο, έναντι των ~ 100 ανά τόνο που κοστίζει σήμερα η αποκομιδή και επιπλέον η διάθεση των κοινών αστικών απορριμμάτων σε ΧΥΤΑ. Τα τελευταία χρόνια οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους και των Δήμων έχουν ξεσκεπάσει ουκ ολίγες περιπτώσεις κολάσιμων συμπεριφορών επί του θέματος από ιδιωτικές εταιρείες, τόσο στην περιοχή μας όσο και στην Αττική. Συγκεκριμένα, ιδιωτικές εταιρείες, ειδικά αδειοδοτημένες για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, αφού εισέπρατταν τα ως άνω υπέρογκα ποσά από τους παραγωγούς των επικίνδυνων αποβλήτων (π.χ. Νοσοκομεία, βιομηχανίες κλπ), είτε τα πετούσαν τελείως ανεπεξέργαστα στις κοντινότερες ανεξέλεγκτες χωματερές της περιοχής, είτε, τα ανακάτευαν και τα πασπάλιζαν με κοινά αστικά απορρίμματα και τα οδηγούσαν ανεπεξέργαστα στους ΧΥΤΑ, παρότι είχαν εισπράξει πολλαπλασίως υπέρογκα ποσά για τη δήθεν επεξεργασία τους και αδιαφορώντας για την τεράστια περιβαλλοντική ζημία, αλλά και για τις άμεσες καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία. Άλλες πάλι ιδιωτικές εταιρείες με εξειδίκευση στην αδρανοποίηση μολυσματικών αποβλήτων, πραγματοποιούσαν μερική αδρανοποίηση που δεν απάλλασσε επ ουδενί τα απόβλητα από την επικινδυνότητά τους, εκδίδοντας όμως παράνομα ψευδή πιστοποιητικά για την δήθεν πλήρη αδρανοποίησή τους. Σε μια χώρα που περιβαλλοντικά (και όχι μόνο) πλέον καταρρέει, που οι κρατικοί μηχανισμοί ελέγχου εξαρθρώνονται (απολύσεις, εφεδρείες, ιδιωτικοποιήσεις, κλπ), που η λειτουργία των ΧΥΤΑ και η αποκομιδή αποβλήτων παραδίδεται στα χέρια των εργολάβων και που ο μόνος νόμος που δυναστεύει τα πάντα είναι αυτός του ελαχίστου κόστους και του μεγίστου κέρδους, έχει κανείς αμφιβολία ότι όλ αυτά τα εξαιρετικά επικίνδυνα φαινόμενα θα διογκωθούν και γενικευθούν με επικίνδυνα 2

3 απόβλητα κάθε μορφής να οδηγούνται στους ΧΥΤΑ ως δήθεν κοινά αστικά απορρίμματα χωρίς καμία προηγούμενη αδρανοποίηση ή επεξεργασία; 4) Σ αυτό ας προστεθεί ότι η Ελλάδα είναι γνωστό ότι δεν διαθέτει χώρους διάθεσης επικίνδυνων, τοξικών, ραδιενεργών, κλπ επικίνδυνων αποβλήτων. Τα επίσημα όργανά της διατείνονταν ότι τα απόβλητα αυτά (όσα δεν πετιούνται δηλ. ανεξέλεγκτα) οδηγούνται σε γειτονικές χώρες όπως Σκόπια κλπ., έναντι φυσικά πολύ υψηλών δυσβάστακτων κοστολογίων. Σήμερα, και έχοντας υπ όψη τις προαναφερθείσες «πρακτικές», αλλά και τη λογική του ελαχίστου κόστους και του μεγίστου κέρδους, γιατί όλ αυτά να μην οδηγούνται - και με τις (ανεπίσημες έστω) ευλογίες του κράτους - καμουφλαρισμένα ή/και μη τους ελληνικούς ΧΥΤΑ; Και επεκτείνοντας, γιατί να μην γίνουμε κι εμείς ως κράτος, ο επίσημος αποδέκτης όλων των επικίνδυνων αποβλήτων της Ευρώπης (κι όχι μόνο); 5) Η δημοτικές υπηρεσίες Καθαριότητας κάποιες φορές κατεβαίνουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις (σχετικά μικρής διάρκειας συνήθως) που έστω κι αν είναι δίκαιες δημιουργούν δυσφορία σε μεγάλη μερίδα συνδημοτών. Αυτό είναι και ένα σημαντικό επιχείρημα δήθεν υπεροχής της άποψης να αναληφθεί η αποκομιδή απορριμμάτων από ιδιώτες. Όμως από την ισχύουσα νομοθεσία περί ανάθεσης συμβάσεων προβλέπεται ότι αν ο εργολάβος δεν πληρωθεί έγκαιρα από το Δήμο έχει δικαίωμα να προβεί σε διακοπή εργασιών μέχρι να πληρωθεί, κι αν η καθυστέρηση πληρωμής του ξεπεράσει κάποιο όριο τότε μπορεί να προβεί μονομερώς και σε λύση της εργολαβίας. Τούτο, δεν είναι μια θεωρητική κινδυνολογία της δημοσιοϋπαλληλικής πλευράς, αλλά μία πρακτική που ολοένα και συχνότερα εφαρμόζεται στη χώρα μας τελευταία αφού το Δημόσιο (π.χ. ΕΟΠΥΥ και συμβεβλημένοι γιατροί φαρμακοποιοί ) και πολύ περισσότερο πολλοί Δήμοι (που ήδη σε μερικούς άρχισαν στάσεις πληρωμών προς τους υπαλλήλους τους), αδυνατούν όλο και περισσότερο να αποπληρώσουν συμβατικές υποχρεώσεις τους προς ιδιώτες με αποτέλεσμα αυτοί να απεργούν συχνότερα από ότι το Δημόσιο ή/και να προβαίνουν σε λύση της εργολαβίας. Αν το καθόλου απίθανο αυτό σενάριο (π.χ. λύσης της εργολαβίας) συμβεί στην Καθαριότητα, τότε ο απαιτούμενος ελάχιστος χρόνος επαναπροκήρυξης της δημοπρασίας και εγκατάστασης νέου εργολάβου απαιτεί τουλάχιστον δύο (2) μήνες, χρονικό διάστημα που τα σκουπίδια θα μένουν εκτεθειμένα στην πόλη. Εδώ μάλιστα εγκυμονείται ο φόβος για μια χιονοστιβάδα προβλημάτων, αφού στο νέο διαγωνισμό είναι αμφίβολο αν θα παρουσιαστούν ενδιαφερόμενοι εργολάβοι, όταν θα γνωρίζουν ότι θα αναλάβουν ένα έργο για το οποίο πολύ πιθανό να μην μπορούν να πληρωθούν, ή έστω ότι θα πληρωθούν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Θυμίζουμε απλώς ότι στο πολύ πιθανό αυτό σενάριο, τη στιγμή εκείνη δεν θα υπάρχει πλέον υπηρεσία Καθαριότητας του Δήμου να αναλάβει εκ νέου την αποκομιδή 6). Είναι προφανές επίσης ότι δεν μπορεί μέσα στη σημερινή κρίση να διαθέτει ο οιοσδήποτε τοπικός εργολάβος μερικά εκατομμύρια για αγορά δεκάδων απορριμματοφόρων και συναφούς εξοπλισμού, ούτε να δημιουργήσει μόνιμες εγκαταστάσεις τύπου Αμαξοστασίου, με την τελείως αβέβαιη προοπτική και μόνο να λάβει μέρος σε μια δημοπρασία μαζί με πολλούς ανταγωνιστές, στην οποία μάλιστα, αν την κερδίσει θα αναλάβει 3

4 την αποκομιδή για ένα έτος και μετά πάλι νέος διαγωνισμός ανταγωνισμός. Μόνο μεγάλα γνωστά «τζάκια» λιγοστών (ίσως και μοναδιαίων) μεγαλοεργολάβων μπορούν να προβούν σε τέτοια ανοίγματα και αφού πρώτα θα έχουν «σιγουρέψει» τον απόλυτο έλεγχο στην αγορά. Πιθανώς μάλιστα για να βάλουν «πόδι» στην αγορά, στην αρχή να προσφέρουν και δελεαστικότατα χαμηλές προσφορές. Και όταν θα έχει επιτευχθεί ο απώτερος σκοπός του ιδιωτικού κεφαλαίου, να διαλυθούν δηλ. ανεπιστρεπτί οι δημοτικές υπηρεσίες Καθαριότητας, ποιος αμφισβητεί ότι τότε οι Δήμοι θα είναι έρμαια των ιδιωτικών συμφερόντων που θα καθορίζουν εν είδη μονοπωλίου ή ολιγοπωλίου, τις προσφορές στις δημοπρασίες, όχι φυσικά προς όφελος των δημοτών; 7) Ακόμα και σε μικρότερες δημοπρασίες μικρών ΟΤΑ, ποιος αμφισβητεί (όταν εδώ και χρόνια είναι ένα σύνηθες καθημερινό φαινόμενο), ότι λίγο πριν μια δημοπρασία, οι ενδιαφερόμενοι εργολάβοι θα τα «βρίσκουν» μεταξύ τους στο πλησιέστερο καφενείο και θα δίνουν στο διαγωνισμό προσφορές με χαμηλότατες εκπτώσεις εις βάρος του δημοσίου; 8) Ο εκάστοτε ιδιώτης εργολάβος, έχοντας προφανώς ως αποκλειστικό στόχο του το κέρδος, είναι πολύ πιθανό να συμπιέσει όσο μπορεί περισσότερο, το λειτουργικό κόστος αποκομιδής. Αυτό σημαίνει ότι η βασική παράμετρος αυτού του κόστους που είναι το μισθολογικό κόστος, είναι αναμενόμενο μεταξύ άλλων, να συμπιέζεται έντονα από τον εργολάβο μέσω προσλήψεων φθηνού, αλλοδαπής κυρίως, προέλευσης προσωπικού, πιθανώς (αν όχι σίγουρα) ανασφάλιστου, κλπ, τη στιγμή μάλιστα που οι αντίστοιχοι ελεγκτικοί μηχανισμοί συρρικνώνονται ή καταρρέουν. Αυτό πέραν πολλών άλλων παρενεργειών, θα έχει ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση του δείκτη δυσφορίας των πολιτών προς το Δήμο και όχι προς τον εργολάβο, λόγω παροχής ανεπαρκών υπηρεσιών καθαριότητας. Αυτό μεσομακροπρόθεσμα μπορεί και να οδηγήσει ακόμα και σε άρνηση καταβολής δημοτικών τελών από τους δημότες. 9) Ιδιωτικοποίηση καθαριότητας συνεπάγεται άμεση αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Ο δήμος Λαρισαίων αποτελεί την μεγαλύτερη «βιομηχανία» της περιοχής δίνοντας εργασία σε περίπου 2000 άτομα. Η απόλυση των μόνιμων έμπειρων εργαζομένων στην καθαριότητα, δηλαδή περίπου 300 ατόμων και η πρόσληψη από τον εργολάβο προσωπικού, όχι απαραίτητα Ελλήνων, ανειδίκευτων κατά την πλειονότητά τους και μειωμένων φυσικά αποδοχών, θα συμβάλλει οπωσδήποτε στην αύξηση της τοπικής ανεργίας. 10) Άμεση απαξίωση του δημοτικού Αμαξοστασίου και της Υπηρεσίας Πρασίνου είναι δύο από τα επακόλουθα της ιδιωτικοποίησης της Καθαριότητας. Το Αμαξοστάσιο κατά κύριο λόγο υποστηρίζει το έργο της Καθαριότητας και πιθανή εκχώρησή της θα το αφήσει χωρίς το μεγαλύτερο από το αντικείμενο εργασίας του. Επίσης η υπηρεσία Πρασίνου ως υπηρεσία που έχει αρμοδιότητα τον ευπρεπισμό της πόλης και λειτουργεί επικουρικά της Καθαριότητας θα αντιμετωπίσει μεσοπρόθεσμα προβλήματα στη λειτουργία της κυρίως λόγο της δυσκολίας συνεργασίας δημοσίου με ιδιώτη. 11) Η πολύ πιθανή εκχώρηση του εξοπλισμού αποκομιδής (δεκάδες απορριμματοφόρα, κλπ) στον ιδιώτη εργολάβο (που τυχόν δεν θα έχει το 4

5 κεφάλαιο να διαθέσει μερικά εκατομμύρια για αγορά δικού του εξοπλισμού, όταν μάλιστα το καθεστώς της εργολαβίας θα είναι στα πρώτα (διερευνητικά για τον ιδιώτη) στάδια, και με τη λογική ότι τον ενδιαφέρει το περισσότερο δυνατό τονάζ στο συντομότερο δυνατό χρόνο και όχι η λογική και εργονομική χρήση του εξοπλισμού, θα σημάνει και την πολύ πρόωρη φθορά του εξοπλισμού, ή/και κίνδυνο ατυχημάτων, είτε με την υπερφόρτωση των οχημάτων πολύ πέραν του επιτρεπτού τονάζ (για την επίτευξη μειωμένου αριθμού δρομολογίων προς το ΧΥΤΑ), ή/και με τους βιαστικούς και απότομους χειρισμούς των διαφόρων λειτουργιών του εξοπλισμού που επιτείνουν τις πρόωρες φθορές και γηράσκουν πρόωρα τον εξοπλισμό αποκομιδής του Δήμου (που εν πολλοίς αγοράσθηκε με τον οβολό και τον ιδρώτα των συνδημοτών). 12) Εφόσον ο ιδιώτης ανάδοχος της καθαριότητας θα πληρώνεται ανάλογα με το συλλεγόμενο τονάζ απορριμμάτων που θα οδηγείται προς το ΧΥΤΑ, θα έχει ως κύριο (αν όχι μοναδικό) στόχο την αύξηση αυτής της παραμέτρου, ώστε να αυξήσει και το κέρδος του χωρίς να ενδιαφέρεται για την ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή, ή την περιβαλλοντική ζημία που η δράση του θα επιφέρει. Αυτό αντίκειται με την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και ο δήμος θα βρίσκεται συχνά εκτεθειμένος για μη επίτευξη των ποσοτικών στόχων εκτροπής αποβλήτων από την ταφή. 13) Ο Δήμος Λαρισαίων διαθέτει οργανωμένο Αμαξοστάσιο (πρότυπο ακόμα και για πολύ προηγμένες χώρες) και σύγχρονο εξοπλισμό Καθαριότητας τα οποία έχουν κατασκευασθεί ή αγορασθεί και με τον οβολό των συνδημοτών μέσω των ανταποδοτικών τελών, και συντελούν σημαντικά στην μεταξύ άλλων και στα χαμηλά κοστολόγια αποκομιδής που αναφέραμε παραπάνω. ΒΑΛΑΚΩΣΤΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Ναυπηγός-Μηχανολόγος Μηχανικός 5