Η τρήζη ηοσ photo monitoring ζηην Περιβαλλονηική Δκπαίδεσζη. Μια πρόηαζη εθαρμογής για παιδιά εηών

Transcript

1 Η τρήζη ηοσ photo monitoring ζηην Περιβαλλονηική Δκπαίδεσζη. Μια πρόηαζη εθαρμογής για παιδιά εηών Εςανθία Καπαζάββα 1, Γιώπγορ Μπλιώνηρ 2 1.Φνηηήηξηα -Τκήκα Βηνινγίαο Α.Π.Θ. ekarasav@bio.auth.gr 2.Γηδάζθσλ -Τκήκα Βηνινγίαο, Α.Π.Θ. blionis@bio.auth.gr ΠΔΡΙΛΗΦΗ Οι διδακηικέρ ηεσνικέρ και ηα μέζα ηηρ Πεπιβαλλονηικήρ Εκπαίδεςζηρ (Π.Ε.) εξελίζζονηαι ζςνεσώρ, επάνυ ζε καηεςθύνζειρ πος ηίθενηαι από απσέρ όπυρ η μαθηηοκενηπικόηηηα και η βιυμαηικόηηηα. Μια ηεσνική πος έσει σπηζιμοποιηθεί εκηεηαμένα από επεςνηηέρ για ηην καλύηεπη μελέηη και διασείπιζη οικοζςζηημάηυν και ηηρ βιοποικιλόηηηαρ είναι η σπήζη ηηρ θυηογπάθηζηρ για παπακολούθηζη (photo monitoring). Αν και θα μποπούζε να έσει σπηζιμοποιηθεί και για εκπαιδεςηικούρ ζκοπούρ, κάηι ηέηοιο δεν έσει γίνει μέσπι ζήμεπα, παπά ζε ππυηόλεια μοπθή, όπυρ σπήζη τηθιακήρ θυηογπαθίαρ και απλή θυηογπαθική καηαγπαθή. Σηην παπούζα επγαζία γίνεηαι μια ειζαγυγή ζηον όπο photo monitoring, πποηείνεηαι η σπήζη ηος υρ ζςγκεκπιμένη ηεσνική ζηην Π.Ε. και παπαηίθεηαι μία εκπαιδεςηική ππόηαζη για εθαπμογή ηηρ ζηα πλαίζια ππογπάμμαηορ Π.Ε. για παιδιά εηών. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διδακηική μεθοδολογία και πποηάζειρ ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: νέερ ηεσνολογίερ, σπήζη θυηογπαθίαρ, photo monitoring, ππόγπαμμα Π.Ε. για παιδιά εηών, ςπαίθπια εκπαίδεςζη ΔΙΑΓΧΓΗ Η αλάπηπμε ηεο ρξήζεο ηνπ photo monitoring, δειαδή ηεο θσηνγξάθεζεο γηα ηελ παξαθνινύζεζε κεηαβνιώλ ζε θπζηθά θαη ηερλεηά πεξηβάιινληα θαη νξγαληζκνύο, απνηειεί κηα δνθηκαζκέλε θαη απνηειεζκαηηθή κέζνδν παξαθνινύζεζεο από εξεπλεηηθέο νκάδεο δηαρείξηζεο (Hal,l 2007, Clark & Lee, 2006). Τν photo monitoring δε ζπληζηά κεκνλσκέλε ρξήζε θσηνγξαθηώλ ή ρξήζε ηεο πιεξνθνξηθήο, αιιά ην ζπλδπαζκό ηνπο κε ζηόρν ηελ παξαθνινύζεζε ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο. Μέρξη πξόηηλνο, ε θσηνγξαθία απνηεινύζε πεδίν ησλ ελειίθσλ, σζηόζν όιν θαη πεξηζζόηεξεο είλαη νη πξνηάζεηο γηα ηε ρξήζε θσηνγξαθίαο από ηα παηδηά. Μάιηζηα, ζύκθσλα κε ηνλ Spencer (2012), ε ςεθηαθή θσηνγξαθία θπζηθώλ ηνπίσλ θαη νξγαληζκώλ (nature photography) κπνξεί λα απνηειέζεη ζπλδεηηθό θξίθν κεηαμύ ησλ παηδηώλ θαη ηεο θύζεο. Αθόκα, ε εηθόλα απνηειεί έλα αδηακθηζβήηεηα άκεζν εξέζηζκα, ην νπνίν κπνξεί λα ηξαβήμεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ, λα ςπραγσγήζεη, λα εμνηθνλνκήζεη ρξόλν θαη λα ζπκβάιιεη ζηνλ νπηηθό αιθαβεηηζκό,

2 πνπ είλαη ηόζν απαξαίηεηνο ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα (Μαλσιάο et. al., 2004, Κνλέηαο et. al., 2006). Από ηελ άιιε, ε ρξήζε ηεο πιεξνθνξηθήο ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ζε ζρέζε κε ηελ νξγάλσζε πιεξνθνξηώλ, ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ θαη ηελ θξηηηθή ηθαλόηεηα (Παπνπιίδεο, 2006). Απιέο ηερληθέο ρξήζεο θσηνγξαθίαο γηα θαηαγξαθή θαη αλαγλώξηζε νξγαληζκώλ ζην θπζηθό ηνπο πεξηβάιινλ, έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζηελ εθπαίδεπζε. Έλα παξάδεηγκα απνηειεί ην Project Noah, ην νπνίν ππνζηεξίδεηαη από ην National Geographic ( Τν πξόγξακκα απηό έρεη σο ζηόρν ηελ πξνώζεζε ηεο επαθήο ησλ καζεηώλ κε ηε θύζε θαη ηελ επαηζζεηνπνίεζή ηνπο ζε πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα. Αθόκα, παξέρεη εθπαηδεπηηθό πιηθό πξνο καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνύο θαη δίλεη ηε δπλαηόηεηα γηα ηελ νξγάλσζε ηεο ηάμεο από ην δηαδίθηπν. Ωζηόζν, ε ηερληθή ηνπ photo monitoring δελ έρεη εθαξκνζηεί αθόκε ζηελ εθπαίδεπζε, αλ θαη θάηη ηέηνην ζα ήηαλ ρξήζηκν, ηδηαίηεξα ζε πξνγξάκκαηα Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο (Π.Δ.). Μηα εθαξκνγή πνπ δηαζέηεη νξηζκέλα από ηα ζηνηρεία ηνπ photo monitoring απνηειεί ε ειεθηξνληθή πιαηθόξκα ηνπ Project Noah, όπσο αλαθέξζεθε. Τα νθέιε ζα κπνξνύζαλ λα είλαη ηόζν βξαρππξόζεζκα, όπσο ε επαθή ησλ καζεηώλ κε ηελ ηνπηθή πνηθηιόηεηα, όζν θαη καθξνπξόζεζκα, όπσο ε ζπζηεκαηηθή παξαθνινύζεζε κηαο πεξηνρήο, κε ζηόρν ηελ αλάδεημε θαη ηελ πξνζηαζία ηεο. Σηελ παξνύζα εξγαζία, παξνπζηάδεηαη ε κέζνδνο ρξήζεο ηνπ photo monitoring, εμεηάδνληαη ηα πηζαλά νθέιε πνπ ζα κπνξνύζε λα έρεη ζηελ Π.Δ. θαη βάζεη απηώλ πξνηείλεηαη σο παξάδεηγκα ε ρξήζε ηνπ ζηα πιαίζηα εθπαηδεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο Π.Δ. γηα παηδηά εηώλ. ΣΙ ΔΙΝΑΙ ΣΟ PHOTO MONITORING Ιδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθό ηνπ photo monitoring απνηειεί ε επαλαιακβαλόκελε ρξήζε θσηνγξαθίαο γηα παξαθνινύζεζε νξγαληζκώλ θαη νηθνζπζηεκάησλ. Με ηε ιήςε θσηνγξαθηώλ κίαο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο, αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, κπνξνύλ λα εμαρζνύλ πνιύηηκα ζπκπεξάζκαηα γηα ηηο αιιαγέο ζην θπζηθό πεξηβάιινλ, είηε ιόγσ θπζηθώλ, είηε ιόγσ αλζξσπνγελώλ δηεξγαζηώλ (Clark & Lee, 2006). Η εθαξκνγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηερληθήο παξνπζηάδεη κεγάιν εύξνο, από ηελ παξαθνινύζεζε κίαο κεγάιεο πεξηνρήο κέρξη ηελ θαηαγξαθή θαη επαλεμέηαζε κεκνλσκέλσλ αηόκσλ ελόο πιεζπζκνύ (Hall, 2002). Τα ηειεπηαία ρξόληα έρνπλ παξνπζηαζηεί επηηπρεκέλα πξνγξάκκαηα δηαρείξηζεο θαη πξνζηαζίαο, ηα νπνία δηακνξθώζεθαλ κέζα από ηε ζπζηεκαηηθή παξαθνινύζεζε ηεο βηνπνηθηιόηεηαο, κέζσ απνθιεηζηηθήο ή ζπκπιεξσκαηηθήο ρξήζεο ηεο θσηνγξαθίαο (Cortés-Burns, 2009, Munro et. al., 2008). Η άθημε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ έρεη επηθέξεη αιιαγέο ζηνλ ηνκέα ηνπ photo monitoring. Η πςειή αλάιπζε ησλ ςεθηαθώλ θσηνγξαθηώλ θαη ε πξνζζήθε ζπζηήκαηνο αλαγλώξηζεο ζέζεο (GPS) ζε πνιιέο ζύγρξνλεο ζπζθεπέο είλαη ζεκαληηθά εξγαιεία ζηε δηάζεζε ηνπ εξεπλεηή. Η δηάδνζε ησλ παξαπάλσ εξγαιείσλ κέζσ ησλ «έμππλσλ ζπζθεπώλ», όπσο ησλ smart phones θαη ησλ, επξείαο ρξήζεο, ςεθηαθώλ θσηνγξαθηθώλ κεραλώλ, θαζηζηά επθνιόηεξε ηε ρξήζε ηνπο θαη γηα εθπαηδεπηηθνύο ζθνπνύο. Αθόκα, κε ηελ νξζή ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ είλαη επθνιόηεξε ε αλαγλώξηζε εηδώλ, κέζα από ειεθηξνληθέο βάζεηο δεδνκέλσλ, αιιά

3 θαη ε ζπλνιηθή νξγάλσζε ελόο πξνγξάκκαηνο photo monitoring. Οη λένη, ηδηαίηεξα από ηελ ειηθία ησλ 11 θαη πάλσ, εμνηθεηώλνληαη όιν θαη πεξηζζόηεξν κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο, ην δηαδίθηπν θαη ηηο εθαξκνγέο ηνπ. ΓΙΑΣΙ ΠΡΟΣΔΙΝΔΣΑΙ Η ΥΡΗΗ ΣΟΤ PHOTO MONITORING ΣΗΝ Π.Δ. Η Π.Δ. πεξηιακβάλεη επέιηθηεο κεζνδνινγίεο, νη νπνίεο κπνξνύλ λα πξνζαξκνζηνύλ ζηνπο καζεηέο θαη ζηηο ηάζεηο πνπ επηθξαηνύλ ζε θάζε γεληά. Παξόιν πνπ, ηα πεξηζζόηεξα παηδηά ειηθίαο εηώλ είλαη εμνηθεησκέλα κε ηελ ηερλνινγία, νη επαθέο ηνπο κε ηε θύζε νινέλα θαη κεηώλνληαη, ηδηαίηεξα, ζε αζηηθά πεξηβάιινληα. Η επαθή ησλ παηδηώλ κε ηε θύζε πξνάγεη ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηνπο ζε ζρέζε κε ην θπζηθό πεξηβάιινλ, κέζα από ηελ θαηαλόεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ, εληζρύνληαο παξάιιεια ηηο θνηλσληθέο ηνπο δεμηόηεηεο θαη ηε βαζύηεξε ζρέζε ησλ παηδηώλ κε ηε θύζε (Μπιηώλεο, 2009, Knapp, 1996). Πην ζπγθεθξηκέλα, ε δξάζε ζην πεδίν ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε θξηηηθήο ζθέςεο θαη πξσηνβνπιηώλ, όπσο επίζεο θαη ζηελ αύμεζε ηεο απηνπεπνίζεζεο (Sheppard et. al., 2010). Αθόκα, ζύκθσλα κε ηνλ Knapp (1996), νξηζκέλνη καζεηέο αληαπνθξίλνληαη πνιύ θαιύηεξα ζε ππαίζξηεο αζθήζεηο παξά ζηηο παξαδνζηαθέο εθπαηδεπηηθέο ηερληθέο κάζεζεο. Η άζθεζε ζηε θύζε απνηειεί κηα βησκαηηθή κνξθή εθπαίδεπζεο, κε ζηόρν ηελ εμνηθείσζε ησλ παηδηώλ κε ην θπζηθό πεξηβάιινλ, ηελ θαηαλόεζε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ (Herstine et. al., 2002). Ο δηαδηθηπαθόο ηόπνο Children & Nature Network ( ζε ζπλεξγαζία κε ην IUCN s Commission on Education and Communication παξέρεη κηα αλαθνξά ζηνηρεηνζεηεκέλε από δηαθνξεηηθέο έξεπλεο νη νπνίεο αλαδεηθλύνπλ ηα νθέιε ηεο επαθήο ησλ παηδηώλ κε ηε θύζε ζε ζσκαηηθό, δηαλνεηηθό θαη θνηλσληθό επίπεδν. Σηα πιαίζηα απηά, ην photo monitoring ζηξέθεη ηνπο καζεηέο ζε νπζηαζηηθή δξάζε ζην πεδίν, δίλνληάο ηνπο ηε δπλαηόηεηα λα εξγαζηνύλ ζαλ «νκάδα δηαρείξηζεο». Η παξαθνινύζεζε κηαο πεξηνρήο ζπληειεί ζηελ επαηζζεηνπνίεζή ηνπο, θαζώο απμάλεη ηελ ππεπζπλόηεηά ηνπο ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ θαη πξνσζεί ηελ ηάζε «Σθέςνπ παγθόζκηα, δξάζε ηνπηθά» («Think globally, act locally ). Ωο «νκάδα δηαρείξηζεο», νη καζεηέο παξαηεξνύλ, πξνηείλνπλ ιύζεηο θαη ελεκεξώλνπλ ηελ ηνπηθή θνηλόηεηα αλαδεηθλύνληαο ηελ αμία ηεο βηνπνηθηιόηεηαο, είηε πξόθεηηαη γηα θάπνηα πεξηνρή δηεζλνύο νηθνινγηθήο αμίαο, είηε πξόθεηηαη γηα ην πάξθν ηεο γεηηνληάο. Με ηνλ ηξόπν απηό, ε παξαθνινύζεζε κπνξεί λα ζπλερηζηεί από κηα επόκελε καζεηηθή νκάδα, λα επεθηαζεί θαη ζε άιιεο πεξηνρέο θαη ελδερνκέλσο λα νδεγήζεη ζε από θνηλνύ δξάζε ηεο ζρνιηθήο θνηλόηεηαο κε ηελ ηνπηθή θνηλσλία. Τα πξνγξάκκαηα Π.Δ. ζηεξίδνληαη ζε δπλακηθέο, καζεηνθεληξηθέο κνξθέο εθπαίδεπζεο νη νπνίεο κπνξνύλ λα πξνσζεζνύλ αθόκε πεξηζζόηεξν κέζσ ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο θαη ηνπ δηαδηθηύνπ (Thompson, 2011). Δπνκέλσο, έλα εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα βαζηζκέλν ζην photo monitoring ζα είλαη πην πξνζηηό ζηνπο καζεηέο, από όηη έλα εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα βαζηζκέλν ζε πην παξαδνζηαθέο εξεπλεηηθέο κεζόδνπο.

4 Παξά ην γεγνλόο όηη ην photo monitoring δελ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί γηα εθπαηδεπηηθνύο ζθνπνύο, κηα ελδηαθέξνπζα αλαθνξά ζηε βηβιηνγξαθία πνπ ζπλαληήζακε, ήηαλ ε πεξίπησζε ηνπ Scaroborough Outdoor Education School, ην νπνίν ζπλεξγάζηεθε κε κηα εξεπλεηηθή νκάδα γηα ηελ απνθαηάζηαζε κίαο κηθξήο ιίκλεο ζην Kearny, Ontario, Canada (Wakeling & Murphy, 2008). Απηή ε έκκεζε θαη όρη άκεζε ρξήζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηερληθήο γηα εθπαηδεπηηθνύο ζθνπνύο καο έδσζε ηελ ηδέα θαη γηα ακεζόηεξε ρξήζε ηεο ζε πξνγξάκκαηα Π.Δ. ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΗ ΓΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΟ ΥΟΛΔΙΟ ΣΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ο ηίηινο κηαο ηέηνηαο πξόηαζεο κπνξεί λα είλαη: «Φξεζηκνπνηώληαο ην photo monitoring σο εξγαιείν γηα ηελ αλαγλώξηζε, θαηαγξαθή θαη παξαθνινύζεζε ηεο ηνπηθήο πνηθηιόηεηαο». Τν πξόγξακκα δηαθξίλεηαη ζε 3 ζηάδηα. Πρώηο ηάδιο Σπδήηεζε γηα ηελ αμία ηεο βηνπνηθηιόηεηαο, ζε ηνπηθό θαη παγθόζκην επίπεδν Απνζαθήληζε ελλνηώλ, όπσο βηνπνηθηιόηεηα, παξαθνινύζεζε, δηαρείξηζε θαη πξνζηαζία Πξνζδηνξηζκόο ηνπ ζηόρνπ Σην πξώην ζηάδην, ν εθπαηδεπηηθόο ζπδεηά κε ηνπο καζεηέο γηα ηελ αμία ηεο βηνπνηθηιόηεηαο ζε ηνπηθό θαη ζε παγθόζκην επίπεδν, κε ζθνπό λα θαηαιάβεη ηη γλσξίδνπλ ηα παηδηά ζε ζρέζε κε ηελ πνηθηιόηεηα ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη ησλ νξγαληζκώλ. Σηε ζπλέρεηα, πξαγκαηνπνηείηαη ν εληνπηζκόο ησλ ελδερόκελσλ θελώλ ζηηο γλώζεηο ησλ καζεηώλ θαη αθνινπζεί ε απνζαθήληζε ελλνηώλ όπσο βηνπνηθηιόηεηα, παξαθνινύζεζε, δηαρείξηζε θαη πξνζηαζία. Μέζα από ζπλεξγαηηθέο δηαδηθαζίεο πξνζδηνξίδεηαη ν ζηόρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ν νπνίνο ζα κπνξνύζε λα απνζθνπεί ζηελ ελεκέξσζε ηεο ζρνιηθήο θνηλόηεηαο, ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, ή αθόκα θαη ηελ άζθεζε πίεζεο ζηνπο ππεύζπλνπο θνξείο γηα ηε ιήςε κέηξσλ, αλαθνξηθά κε ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πξνζηαζία ηεο επηιερζείζαο πεξηνρήο. Ο πξνζδηνξηζκόο ηνπ ζηόρνπ αθνινπζείηαη από ηε ζηνηρεηνζέηεζε κηαο θόξκαο αλαθνξάο πνπ ζα ζπκπιεξώζνπλ νη καζεηέο ζρεηηθά κε ηε δξάζε ηνπο ζην πεδίν. Τν πεξηερόκελν ηεο αλαθνξάο ζα πξέπεη λα θαζνξίδεηαη από θνηλνύ από ηνλ εθπαηδεπηηθό θαη ηνπο καζεηέο θαη λα εθθξάδεη ην ηη ζεσξνύλ νη καζεηέο σο ζεκαληηθό λα θαηαγξαθεί, όπσο ηελ θαηάζηαζε ηεο πεξηνρήο θαζώο θαη ηηο θπζηθέο θαη αλζξσπνγελείο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνύλ. Η θόξκα αλαθνξάο κπνξεί είηε λα είλαη εθηππσκέλε θαη λα ζπκπιεξώλεηαη ζην πεδίν είηε λα είλαη ειεθηξνληθή θαη λα ζπκπιεξώλεηαη κεηά από ηελ επίζθεςε ζην πεδίν. Να ζεκεησζεί όηη ε πεξηνρή όπνπ ζα δηεμαρζεί ε άζθεζε επηιέγεηαη απνθιεηζηηθά από ηνλ εθπαηδεπηηθό, αθνύ πξώηα ν ίδηνο ειέγμεη ηελ θαηαιιειόηεηά ηήο. Με ηνλ ηξόπν απηό, απνθεύγνληαη ελδερόκελα πξνβιήκαηα, όπσο δπζθνιία

5 πξνζβαζηκόηεηαο θαη απμεκέλε πηζαλόηεηα αηπρεκάησλ, ελώ παξάιιεια κπνξεί λα ππνινγηζζεί θαηά πξνζέγγηζε ην θόζηνο κεηαθίλεζεο θαη λα εμεηαζηεί ε αλάγθε παξνπζίαο επηπιένληνο πξνζσπηθνύ. Γεύηερο ζηάδιο Δμνηθείσζε κε ηερλνινγηθά κέζα Σρεκαηηζκόο νκάδσλ Οδεγίεο γηα ηε δξάζε ζην πεδίν Δμόξκεζε ζην πεδίν Δπηινγή θαη νξηνζέηεζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο Λήςε θσηνγξαθηώλ θαη ζπκπιήξσζε αλαθνξάο Σπιινγή πιηθνύ ζε θνηλή βάζε δεδνκέλσλ Σην δεύηεξν ζηάδην, νη καζεηέο ζρεκαηίδνπλ νκάδεο ησλ 4 ή 5 αηόκσλ θαη ιακβάλεη ρώξα ε πξώηε, «αλαγλσξηζηηθή», επίζθεςε ζηελ πεξηνρή. Πξνεγνπκέλσο, θξίλεηαη ρξήζηκν ε ηάμε λα εμνηθεησζεί κε ηα ηερλνινγηθά κέζα πνπ ζα θιεζεί λα ρξεζηκνπνηήζεη (ςεθηαθέο θσηνγξαθηθέο κεραλέο, smart phones, internet). Σην πεδίν, ν εθπαηδεπηηθόο δίλεη ηηο βαζηθέο νδεγίεο ζε ζρέζε κε ηελ επηινγή ελόο ζπγθεθξηκέλνπ κέξνπο από ηηο νκάδεο ην νπνίν ζα παξαθνινπζνύλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σηε ζπλέρεηα, νη καζεηέο επηιέγνπλ ην κέξνο θαη ην νξηνζεηνύλ κε ηε ρξήζε ζεκαδηώλ, γηα παξάδεηγκα νπηηθά ζεκάδηα ή ζρεδίαζε ελόο πξόρεηξνπ ράξηε. Έπεηηα, ηξαβνύλ θσηνγξαθίεο θαη ζπκπιεξώλνπλ ηελ αλαθνξά γηα ηελ πεξηνρή ζηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο άζθεζεο, ν εθπαηδεπηηθόο ζπδεηά κε ηνπο καζεηέο γηα ην πιήζνο ησλ εηδώλ πνπ κπνξνύλ λα δηαθξίλνπλ θαη ζπκκεηέρεη ζηε δηεμαγσγή ηεο άζθεζεο ρσξίο σζηόζν λα θαζνδεγεί ηα παηδηά σο πξνο ηηο επηινγέο θαη ηα κέζα πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ. Υπελζπκίδεηαη όηη ν ζθνπόο ηνπ πξνγξάκκαηνο δελ είλαη ε εξεπλεηηθή κειέηε, αιιά ε γλήζηα επαθή θαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ κε ηε θύζε. Με ην πέξαο ηεο δξάζεο ζην πεδίν, θάζε νκάδα ζπγθεληξώλεη ηηο θσηνγξαθίεο θαη ηηο αλαθνξέο ηήο ζε κηα θνηλή βάζε δεδνκέλσλ ώζηε λα είλαη επθνιόηεξε ε πξόζβαζε ηόζν από ηνλ εθπαηδεπηηθό όζν θαη από ηνπο καζεηέο. Η βάζε δεδνκέλσλ ζα κπνξνύζε λα είλαη ε ηζηνζειίδα γηα ην πξόγξακκα Π.Δ. ηνπ ζρνιείνπ, έλα ειεθηξνληθό πξόγξακκα θνηλήο ρξήζεο πνιπκέζσλ ή κηα ςεθηαθή θνηλόηεηα κάζεζεο. Μηα ςεθηαθή θνηλόηεηα κάζεζεο παξέρεη ηε δπλαηόηεηα εξγαζίαο ησλ καζεηώλ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνύ εθηόο ηνπ ζρνιηθνύ σξαξίνπ, πξνσζώληαο ηε ζπλεξγαζία ηεο νκάδαο (Απνζηόινπ, 2010). Σρίηο ζηάδιο Δπαλάιεςε επηζθέςεσλ ζην πεδίν ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα Αλαγλώξηζε θαη θαηαγξαθή ραξαθηεξηζηηθώλ εηδώλ Παξαθνινύζεζε ηνπ ηνπίνπ κέζσ θσηνγξαθηθνύ πιηθνύ Δμαγσγή θαη παξνπζίαζε ζπκπεξαζκάησλ

6 Σην ηξίην ζηάδην, δξνκνινγνύληαη θαη πξαγκαηνπνηνύληαη επηπιένλ επηζθέςεηο ζηελ πεξηνρή, ζε δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο ζηηγκέο. Πξνηείλεηαη ε επαλάιεςε ηεο άζθεζεο ζην πεδίν ηνπιάρηζηνλ 2 θνξέο κέζα ζε έλα ηξίκελν. Σηα ελδηάκεζα δηαζηήκαηα κεηαμύ ησλ εμνξκήζεσλ ζην πεδίν, νη νκάδεο νξγαλώλνπλ ην πιηθό ηνπο θαη κε ηε βνήζεηα ηνπ θαζεγεηή πξνρσξνύλ ζηελ αλαγλώξηζε ησλ πην ραξαθηεξηζηηθώλ εηδώλ ηεο πεξηνρήο. Δπηπιένλ, κέζσ ησλ θσηνγξαθηώλ, παξαθνινπζνύλ ηηο επνρηαθέο δηαθπκάλζεηο θαη ηηο επηδξάζεηο από ηελ αλζξσπνγελή δξαζηεξηόηεηα ζηελ εηθόλα ηνπ ηνπίνπ. Με ηελ νινθιήξσζε ησλ επηζθέςεσλ ζην πεδίν θαη ηελ ηειηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ, νη νκάδεο ζε ζπλεξγαζία πξνρσξνύλ ζηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ αλαθνξηθά κε ηελ παξνύζα θαηάζηαζε ηεο πεξηνρήο πνπ εμεηάζηεθε, ηηο αιιαγέο παξαηεξήζεθαλ ζην ηνπίν, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηηο δξάζεηο πνπ ζα κπνξνύζαλ λα γίλνπλ γηα ηε κειινληηθή αλάδεημε θαη πξνζηαζία ηεο πεξηνρήο. Τα απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο, αλάινγα κε ην θνηλό ζην νπνίν απεπζύλνληαη, κπνξνύλ λα ζπκπεξηιεθζνύλ ζε κηα παξνπζίαζε γηα ηε ζρνιηθή θνηλόηεηα θαη λα απνηειέζνπλ ην έλαπζκα γηα κηα εθδήισζε επαηζζεηνπνίεζεο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο θαη ησλ ππεύζπλσλ θνξέσλ. Αθόκα, ζα κπνξνύζαλ λα ζπγθεληξσζνύλ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ κε ζθνπό ηελ πεξαηηέξσ ελαζρόιεζε ησλ καζεηώλ κε ηελ ηνπηθή πνηθηιόηεηα θαη ηε ζπλέρηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ζε επόκελεο ηάμεηο. Η αληαπόθξηζε ησλ παηδηώλ κπνξεί λα νδεγήζεη αθόκα θαη ζηε νξγάλσζε κηαο καζεηηθήο επηηξνπήο γηα ηελ παξαθνινύζεζε θαη ηελ πξνζηαζία ηεο επηιεγκέλεο πεξηνρήο. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Η ρξήζε ηνπ photo monitoring ζηα πιαίζηα ελόο πξνγξάκκαηνο Π.Δ. δεκηνπξγεί λένπο δεζκνύο κεηαμύ ησλ καζεηώλ θαη ηεο θύζεο, εηζάγνληαο σο «γέθπξα» ηηο λέεο ηερλνινγίεο. Αθόκα, ν ζπλδπαζκόο ηεο θσηνγξαθίαο θαη ηεο πιεξνθνξηθήο θαζηζηά ην photo monitoring κηα δηαδξαζηηθή ηερληθή, ε νπνία θηλεηνπνηεί ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ, ςπραγσγεί θαη εμνηθνλνκεί ρξόλν, θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο. Ιδηαίηεξα ε ρξήζε θσηνγξαθηώλ ζπκβάιιεη ζηνλ νπηηθό αιθαβεηηζκό, παξέρνληαο κηα λέα πξννπηηθή ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο θύζεο. Η ηερληθή ηνπ photo monitoring βαζίδεηαη ζηελ ηαθηηθή επαθή ησλ καζεηώλ κε ην θπζηθό πεξηβάιινλ, πξνζνκνηάδνληαο ηερληθέο πξαγκαηηθήο νηθνινγηθήο δηαρείξηζεο. Μέζα από απηή ηε δηαδηθαζία, πξνσζείηαη ε εμνηθείσζε ηνπο κε ηελ θαιή ηεθκεξίσζε πεξηπηώζεσλ πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο, θαιιηεξγώληαο ηειηθά κειινληηθνύο ππεύζπλνπο θαη ελεξγνύο πνιίηεο. Σπλνςίδνληαο, ε ρξήζε ηνπ photo monitoring ζηνρεύεη ζε δπλακηθά, καζεηνθεληξηθά πξνγξάκκαηα Π.Δ., όπνπ ηα απνηειέζκαηα ηεο δξάζεο ζην πεδίν κεηαθέξνληαη θαη επεμεξγάδνληαη ζηε ζρνιηθή ηάμε. Με ηνλ ηξόπν απηό, ε ηάμε ηαμηδεύεη ζηε θύζε θαη ε θύζε επηζηξέθεη ζηελ ηάμε, κέζα από κία ζπλερή θαη ελεξγεηηθή δηαδηθαζία.

7 Σπλεπώο, ζεσξνύκε όηη κπνξεί λα απνηειέζεη κηα ρξήζηκε θαη απνηειεζκαηηθή κεζνδνινγία ζηα πιαίζηα ηεο Π.Δ. θαη πξνηείλνπκε ζηνπο εθπαηδεπηηθνύο λα πεηξακαηηζηνύλ κε απηήλ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Απνζηόινπ Μ., Αλησλίνπ Π., Παπαζηεξγίνπ Μ. (2010). Ψηθιακέρ κοινόηηηερ μάθηζηρ ζηην πεπιβαλλονηική εκπαίδεςζη: Επιδπάζειρ ζηιρ ζηάζειρ και ηιρ δεξιόηηηερ ηυν μαθηηών υρ ππορ ηιρ ηεσνολογίερ ηηρ πληποθοπίαρ και ηηρ επικοινυνίαρ. Πξαθηηθά Δξγαζηώλ 7νπ Παλειιήληνπ Σπλεδξίνπ κε Γηεζλή Σπκκεηνρή «Οη ΤΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε», ηόκνο ΙΙ, ζ Παλεπηζηήκην Πεινπνλλήζνπ, Κόξηλζνο, Σεπηεκβξίνπ Children & Nature Network & IUCN s Commission on Education and Communication : Children & Nature Worldwide: An Exploration of Children s Experiences of the Outdoors and Nature with Associated Risks and Benefits. Clark N., Lee S.M. (2006). Digital photo monitoring for tree crown foliage change evaluation. Proceedings of 15th Central Hardwood Forest Conference, University of Tennessee, Knoxville, TN February 27 March 1. Published by: U.S. Department of Agriculture Forest Service, Southern Research Station, Asheville, NC. Cortés-Burns, H. (2009) Campbell Tract non-native plant survey: Revisiting permanent monitoring transects established in Prepared for the Bureau of Land Management- Anchorage Field Office. Alaska Natural Heritage Program, University of Alaska Anchorage, Anchorage, AK. 39 pp. Herstine J., Hill J., Buerger B. (2002). Reaching Students Via the Experiential Classroom Process. In R. Poff, S. Guthrie, J. Kafsky-DeGarmo, T. Stenger, & W. Taylor (eds.): Proceedings of the 16th International Conference on Outdoor Recreation and Education. Bloomington, IL: Association of Outdoor Recreation and Education. Hall F.C. (2007). Photomonitoring. Proceedings: international conference on transfer of forest science knowledge and technology. Gen. Tech. Rep. PNW-GTR-726. Portland, OR: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Pacific Northwest Research Station. Hall F.C. (2002). Photo Point Monitoring Handbook: Part A- Field Procedures. Published By: U.S. Department of Agriculture, Forest Service Pacific Northwest, Research Station Portland, OR General Technical Report PNW-GTR-526. Knapp, C. E. (1996). Just beyond the classroom: Community adventures for interdisciplinary learning. Charleston, WV: ERIC Clearinghouse on Rural Education and Small Schools. (ERIC Document Reproduction Service No. ED ). Κνλέηαο Γ., Βηβίηζνπ Μ., Λακπξνπνύινπ Ν. (2006). Παπάλληλη σπήζη πληποθοπικήρ και εικαζηικών ηεσνών για ηην πποζέγγιζη πεπιβαλλονηικών θεμάηυν με ηην μέθοδο Project. 2 ν Σπλέδξην Σρνιηθώλ Πξνγξακκάησλ Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο, Αζήλα, Σεπηεκβξίνπ Μαλσιάο Δ., Filho W., Μάξεο Φ. (2004). Η σπήζη ηηρ θυηογπαθίαρ ζηην πεπιβαλλονηική εκπαίδεςζη: Η πεπίπηυζη ηηρ διάβπυζηρ ηος εδάθοςρ. Γεκνζηεύηεθε από ηε Γηεύζπλζε Γηεζλώλ Δθπαηδεπηηθώλ Σρέζεσλ ηνπ Υπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ ζην Proceedings of the Seminar on Water and Aquatic Ecosystems, Αιεμαλδξνύπνιε, Ννεκβξίνπ 2004.

8 Μπιηώλεο Γ. (2009). Σηα κνλνπάηηα ηεο Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο. Αζήλα: Κέδξνο. Munro N.R., Deckers J., Haile M., Grove A.T., Poesen J., Nyssen J. (2008). Soil landscapes, land cover change and erosion features of the Central Plateau region of Tigrai, Ethiopia: Photo-monitoring with an interval of 30 years. Catena, Vol.75, No. 1. Παπνπιίδεο Γ.Π. (2006). Ανάπηςξη κπιηικήρ ζκέτηρ, δημιοςπγικόηηηαρ και διασείπιζηρ πληποθοπιών ζηην εποσή ηυν νέυν ηεσνολογιών. Πξαθηηθά ηνπ Διιεληθνύ Ιλζηηηνύηνπ Δθαξκνζκέλεο Παηδαγσγηθήο θαη Δθπαίδεπζεο (ΔΛΛ.Ι.Δ.Π.ΔΚ.), 3ν Παλειιήλην Σπλέδξην κε ζέκα: «Κξηηηθή, Γεκηνπξγηθή, Γηαιεθηηθή Σθέςε ζηελ Δθπαίδεπζε: Θεσξία θαη Πξάμε», Αζήλα, Μαΐνπ Sheppard P., Donaldson B., Huckleberry G. (2010): Quantitative assessment of a field-based course on integrative geology, ecology and cultural history. International Research in Geographical and Environmental Education, Vol.19, No.4. Spencer S. (2012). Exploring the relationship between digital nature photography and children s connectedness to nature. Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for The Masters of Education in Environmental Education in the College of Education and Human Service Professions, University of Minnesota Duluth. Thompson K. (2011). ipads in the Science Classroom: Consume to Create. Computer Update Bulletin for Educators. Illinois Computing Educators (ICE). Issue: 3. Wakeling K.M., Murphy S. (2008). Duck Pond Restoration: Scarborough Outdoor Education School. Senior Honors Thesis ERS 491, University of Waterloo. Waterloo, Ontario, Canada.