Απαντήσεις στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας

Transcript

1 Απαντήσεις στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας Α Περίληψη Ο συγγραφέας διαπραγματεύεται το ρόλο και τη θέση του βιβλίου στη σύγχρονη κοινωνία. Καταρχάς, αναλύει, σε επίπεδο θεωρητικό, την προσφορά του βιβλίου για την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας του ανθρώπου, δίνοντάς του τη δυνατότητα για ελευθερία επιλογών, λόγω της πλουραλιστικής γνώσης που αυτό παρέχει, και η οποία τον καθιστά προσωπικά υπεύθυνο γι αυτές. Επίσης προβάλλει την αναγκαιότητα του βιβλίου, ως μέσου ελεύθερης έκφρασης και πνευματικής αντίστασης σε μια εποχή όπου το αντιμάχονται η προπαγάνδα και η παντοδυναμία των φορέων πληροφόρησης. Τέλος, επικαλούμενος και τον Βολταίρο, θεωρεί το βιβλίο ως έκφραση πολιτισμού και συμπεραίνει ότι η βαθιά κρίση που αυτός διέρχεται θα αντιμετωπιστεί μόνο αν ο άνθρωπος επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με το βιβλίο και ανακαλύψει εκ νέου τον εξανθρωπιστικό του ρόλο. Β.1 Το βιβλίο, το ποιοτικό και όχι αυτό της μαζικής κουλτούρας, αποτελεί έκφραση παιδείας και παράγοντα καλλιέργειας της διαλεκτικής σκέψης του ανθρώπου. Ειδικότερα, τα βιβλία προσφέρουν πάντα μέσα σε συνθήκες ελεύθερης διακίνησης των ιδεών- πλουραλισμό γνώσεων, διαφορετικότητα και αντιφατικότητα απόψεων, ποικιλία προσέγγισης και ανάλυσης θεμάτων, γεγονός που συμβάλλει στην απελευθέρωση του πνεύματος και στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της ικανότητας του ανθρώπου να διαλέγεται γόνιμα και δημιουργικά χωρίς προκαταλήψεις και πνευματικές αγκυλώσεις. Έτσι εθίζεται στο να δέχεται τη διαφωνία και τον αντίλογο, να ελέγχει την ορθότητα των απόψεών του και να προσεγγίζει την αλήθεια. Αυτός εξάλλου είναι και ο βασικός στόχος του πραγματικού διαλόγου, τον οποίο υπηρετεί απόλυτα το ποιοτικό βιβλίο. Β.2 α) Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς την επίκληση στην αυθεντία στην 3 η παράγραφο και στο σημείο: «Ο Βολταίρος έχει πει κάποτε πως τον κόσμο τον κυβερνάνε τα βιβλία». Επιλέγει αυτόν τον τρόπο πειθούς για να ενισχύσει την

2 αξιοπιστία των επιχειρημάτων του και να προσδώσει στο λόγο του κύρος και αξιοπιστία. β) Ο συγγραφέας κάνει πολύ συχνή χρήση μεταφορικού λόγου σε όλο, σχεδόν, το κείμενο. Ενδεικτικά αναφερόμαστε σε τέσσερα (4) σημεία: 1) για τη «δημοκρατία των Γραμμάτων» 2) «στην υπηρεσία του σατραπισμού» 3) «Αναδίνει αμέσως μιαν αποφορά» 4) «Γιατί αυτό γκόλφι της ανθρωπιάς». Β.3 α) αυτόφωτος, ανεξέλεγκτος, ανευθυνότητα, ανελεύθερη, δύναμη. β) αξία, άποψη, εξουσία (ισχύς), προφυλάσσω, σκέψη(αυτοπεποίθηση) Β.4. α) Στο πρώτο απόσπασμα έχουμε ενεργητική σύνταξη. Μετατροπή: «γιατί εδώ η αυθεντία, όταν κι όπου υπάρχει, με τρόπο ελέγξιμο, δεν περιφρουρείται από καμιά αστυνομική δύναμη» β) Στο δεύτερο απόσπασμα έχουμε παθητική σύνταξη. Μετατροπή: «Ο άνθρωπος δεν θα χάσει τη μάχη ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο». Γ. ΣΧΟΛΙΑ Η επιλογή του Κριτηρίου Αξιολόγησης που τέθηκε σήμερα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας των Πανελλαδικών Εξετάσεων, μπορεί να χαρακτηριστεί, καταρχάς, επιτυχής. Ειδικότερα, ως προς το κείμενο του Α. Τερζάκη που επιλέχτηκε και το θέμα για παραγωγή λόγου που δόθηκε, μπορούμε να πούμε ότι θίγουν έναν επίμαχο, για την εποχή μας, συνδυασμό, δηλαδή το ρόλο του βιβλίου ως στοιχείου παράδοσης και αυτόν των σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων γνώσης. Οι εξεταζόμενοι θα το βρήκαν ενδιαφέρον και εξαιρετικά επίκαιρο, δεδομένου ότι τους δίνει την ευκαιρία από τη μια να καταθέσουν την άποψή τους σχετικά με το πώς βλέπουν το σχολικό βιβλίο και τι συναισθήματα τους προκαλεί, ώστε «να το ρίχνουν στην πυρά» στο τέλος της σχολικής χρονιάς, και από την άλλη να προτείνουν τρόπους εναρμόνισης του βιβλίου με τα μέσα πληροφόρησης. Όσον αφορά στις ασκήσεις, αυτές είναι μέσα από την εξεταστέα ύλη χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις για τον διαβασμένο μαθητή. Η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων έκανε καλή αρχή. Ελπίζουμε και σε καλή συνέχεια.

3 Πρόταση για ανάπτυξη του θέματος Ο προτεινόμενος τρόπος ανάπτυξης δεν είναι μοναδικός δεδομένου ότι η έκθεση ιδεών είναι προσωπικό δημιούργημα. Άρα κάθε μαθητής καταθέτει τη δική του άποψη, που φέρει τα δικά του δαχτυλικά αποτυπώματα. Προσέγγιση-κατανόηση του θέματος Δεδομένα του θέματος: Η καταστροφή των σχολικών βιβλίων από τους μαθητές. Ζητούμενα: 1 ο ζητούμενο: Ποιες είναι οι αιτίες που οδηγούν τους μαθητές στην καταστροφή των σχολικών βιβλίων; 2 ο ζητούμενο: Με ποιους τρόπους θα επιτευχθεί η αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης; Προτεινόμενοι Τίτλοι: α) Βιβλίο και Μέσα πληροφόρησης: σχέσεις μίσους και αγάπης β) Η εκπαίδευσή μας και η νέα πραγματικότητα Το επικοινωνιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο απαιτείται να κινηθεί ο μαθητής, είναι άρθρο. Επομένως, η έκθεση υποχρεωτικά φέρει τίτλο που είναι ενδεικτικός του περιεχομένου του (κεντρικό θέμα-θεματικό κέντρο) και πρέπει να είναι σύντομος και περιεκτικός και κατά προτίμηση εντυπωσιακός. Πρόλογος Εδώ ο εξεταζόμενος μπορεί να κάνει την προεισαγωγική του τοποθέτηση με αναφορά είτε στο τέλος της σχολικής χρονιάς και στα φαινόμενα που παρατηρούνται μέσα κι έξω από το σχολείο, είτε στη γενικότερη κρίση που διέρχεται η σύγχρονη κοινωνία και η οποία αντανακλάται και στην εκπαίδευση, είτε στην επανάσταση στο χώρο της πληροφορικής που σηματοδοτεί και τις αλλαγές στις σχέσεις του μαθητή με το παραδοσιακό μέσο γνώσης, το βιβλίο. Εν πάση περιπτώσει η επιλογή προλόγου είναι θέμα του ίδιου του εξεταζόμενου και της έμπνευσης της στιγμής. Κύριο θέμα Προσοχή: στον όρο «ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης», ο οποίος περιλαμβάνει ηλεκτρονικούς υπολογιστές, διαδίκτυο, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κ.λ.π. Αυτά τα στοιχεία θα διευκολύνουν τον εξεταζόμενο στη χρήση παραδειγμάτων, ώστε να αποφύγει τον περιορισμό του μόνο σ ένα μέσο.

4 Επιχειρήματα για το 1 ο ερώτημα: Αίτια του φαινομένου ή γιατί οι μαθητές καταστρέφουν τα σχολικά βιβλία: 1. Ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των νέων που απορρέουν από τη βιολογική τους ηλικία, όπως ενθουσιασμός, αυθορμητισμός, αντικομφορμισμός, επαναστατικότητα, πνεύμα αμφισβήτησης και άρνησης κ.λ.π. 2. Η αναγκαστική στράτευση της εκπαίδευσης κυρίως σε τεχνοκρατικούς σκοπούς επιβάλλει να δοθεί προτεραιότητα στη συσσώρευση χρησιμοθηρικών και ωφελιμιστικών γνώσεων, με αποτέλεσμα να παραμελείται η βαθύτερη καλλιέργεια του νέου. Αυτή η αντίληψη προωθεί και επιβάλλει τη μηχανιστική μάθηση, που στηρίζεται στην αποστήθιση και την απομνημόνευση, και αναιρεί την αγάπη για τη γνώση, την κριτική ικανότητα, την ελευθερία της σκέψης και τη δημιουργική αναζήτηση. Εξάλλου η εκπαίδευση του «ενός βιβλίου», και μάλιστα συνήθως κακογραμμένου, όχι μόνο αποθαρρύνει τους νέους να καταφύγουν και σε άλλα βιβλία, αλλά, αντίθετα, τους καλλιεργεί απέχθεια και μίσος γι αυτά. Τυπικό παράδειγμα το κάψιμο των βιβλίων στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς. 3. Η αυξητική τάση των κρουσμάτων ακραίας συμπεριφοράς μέσα στην κοινωνία (προκλητικότητα, επιθετικότητα, βία κ.λ.π.) παρασύρει και μια μερίδα των νέων, που λειτουργώντας μιμητικά υιοθετούν παραβατική συμπεριφορά. 4. Το τέλος της σχολικής χρονιάς σηματοδοτεί και το τέλος μιας μακράς σχολικής θητείας και ταυτόχρονα την έναρξη μιας νέας περιόδου ζωής για τον νέο και ως εκ τούτου θέλει να το δείξει εμφαντικά ελέω και του «εθιμικού δικαίου» της καταστροφής των βιβλίων. 5. Η επέλαση και η κυριαρχία της παντοδύναμης εικόνας, που τα λέει όλα, εξοστράκισε τη μελέτη και την άμεση επαφή με το γραπτό λόγο. Οι σημερινές γενιές είναι γενιές της εικόνας και όχι της γραφής και της ανάγνωσης. Πού να βρουν λοιπόν τα κίνητρα και τη διάθεση να αναζητήσουν τη γνώση στο καλό βιβλίο;

5 Επιχειρήματα για το 2 ο ερώτημα: Πώς θα επιτευχθεί η αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης; 1. Βασική προτεραιότητα αποτελεί ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης με όλα τα μέσα της ηλεκτρονικής επανάστασης έτσι ώστε οι νέοι μας να είναι σε θέση να τα αξιοποιούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να ενταχθούν στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον της γνώσης. 2. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου και των στόχων της εκπαίδευσης, ως προς το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, τις διδακτικές μεθόδους, τη χρήση της πληροφορικής στο σχολείο κ.λ.π. Ειδικότερα αποτελεί προτεραιότητα η επιμόρφωση των δασκάλων σχετικά με τη χρήση των μέσων πληροφορικής ώστε να μη διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα σ αυτούς και τους μαθητές που είναι πολύ δεκτικοί στη νέα τεχνολογία. 3. Σύνδεση του βιβλίου με τα σύγχρονα μέσα πληροφόρησης ώστε το ένα να μη λειτουργεί ανταγωνιστικά προς το άλλο. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τα κατάλληλα κίνητρα που θα δοθούν στους μαθητές ώστε να αντιληφθούν ότι το βιβλίο, όπως και τα μέσα πληροφόρησης, οφείλουν να υπηρετούν έναν κοινό στόχο, που δεν είναι άλλος από την πνευματική και ηθική καλλιέργειά τους. Και τα δύο πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά, γιατί αποτελούν παράθυρα ανοιχτά στη γνώση. 4. Μεγάλη είναι η ευθύνη της Πολιτείας, μέσω των αρμοδίων φορέων της και των αποφάσεών τους, για την καλλιέργεια ευνοϊκού κλίματος για την αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης. Αυτό θα το πετύχει μέσα από την ποιοτική βελτίωση των σχολικών προγραμμάτων και των βιβλίων και από την αύξηση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων στη μαθησιακή διαδικασία. Αυτό το οφείλει στους νέους που αποτελούν και το πιο ελπιδοφόρο κομμάτι της κοινωνίας πάνω στο οποίο αυτή επενδύει το μέλλον της. Ελένη Ζώμα Παπουτσή Φιλόλογος Συγγραφέας Διευθύντρια του ΜΕΘΟΔΙΚΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ