Διπλωματική Εργασία: Αναπτυξιακός Προγραμματισμός, η περίπτωση του Δήμου Σύρου - Ερμούπολης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διπλωματική Εργασία: Αναπτυξιακός Προγραμματισμός, η περίπτωση του Δήμου Σύρου - Ερμούπολης"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Διπλωματική Εργασία: Αναπτυξιακός Προγραμματισμός, η περίπτωση του Δήμου Διπλωματική εργασία Λειβαδάρας Νίκος Ιανουάριος, 2015 Θεσσαλονίκη Επιβλέπων καθηγητής: Καλογερέσης Αθανάσιος

2 Περιεχόμενα Ευχαριστίες....7 Εισαγωγή 7 ΜΕΡΟΣ Α: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΕΠΙΧΕΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Τοπικός Προγραμματισμός Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στον αναπτυξιακό προγραμματισμό Τοπικά Αναπτυξιακά Προγράμματα Επιχειρησιακά Προγράμματα Θεσμικό Πλαίσιο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Γενικοί Σκοποί των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Δήμων Κατάρτιση Επιχειρησιακού Προγράμματος Ο.Τ.Α Έγκριση Επιχειρησιακού Προγράμματος ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ Εννοιολογική Προσέγγιση Αναπτυξιακός Σχεδιασμός του νησιωτικού χώρου Ελληνικός νησιωτικός χώρος Εθνικές Πολιτικές για τη νησιωτικότητα ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Χωροταξικές Πολιτικές Αναπτυξιακές Πολιτικές 33 ΜΕΡΟΣ Β: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΣΥΡΟΥ Προϊστορία- ελληνιστική εποχή Ρωμαϊκή, Βυζαντινή Οθωμανική περίοδος Ελληνική Επανάσταση : Η ανάπτυξη της Ερμούπολης

3 : Οικονομική Παρακμή έως και σήμερα ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ - ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Διοικητική Διάρθρωση Δήμου Βασικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά του Δήμου Γεωγραφική Θέση Γεω μορφολογία Δημογραφικά Δεδομένα Πληθυσμιακά Χαρακτηριστικά Δήμου ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ Φυσικό Περιβάλλον Περιοχές υπό καθεστώς προστασίας Κλιματολογικά Χαρακτηριστικά Οικιστική Οργάνωση Αστικό Περιβάλλον Οδικό Δίκτυο Κυκλοφορική Οργάνωση Μεταφορικές Υποδομές Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών Υποδομές Ασύρματης Πρόσβασης στο Διαδίκτυο Τεχνικές Υποδομές Δίκτυα Εξυπηρέτησης Περιβαλλοντικά προβλήματα και πιέσεις ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Κοινωνικές Υποδομές Υποδομές Εκπαίδευσης Πολιτισμός Διασκέδαση Ψυχαγωγία Αθλητισμός

4 5.4 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Οικονομική Απασχόληση Πρωτογενής Τομέας Παραγωγής Δευτερογενής Τομέας Παραγωγής Τριτογενής Τομέας Παραγωγής Υποδομές και δράσεις τοπικής ανάπτυξης ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΗΜΟΥ Διάρθρωση Υπηρεσιών του Δήμου Νομικά Πρόσωπα Δήμου Σύρου Ερμούπολης Δικτύωση Δήμου Αξιοποίηση ΤΠΕ Ακίνητη Περιούσια Δήμου Οικονομικά στοιχεία Δήμου ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ΚΡΙΣΙΜΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΓΚΕΣ ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΘΗΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Οικονομικός Προγραμματισμός Παρακολούθηση Επιχειρησιακού Προγράμματος ΜΕΡΟΣ Γ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύνοψη Abstract..151 Βιβλιογραφία

5 Παράρτημα.163 Περιεχόμενα Εικονογράφησης Περιεχόμενα Πινάκων Πίνακας 1: Κατάταξη ελληνικών νησιών ανάλογα το μέγεθος τους Πίνακας 2: Διοικητική Διάρθρωση του Δήμου Σύρου Ερμούπολης...43 Πίνακας 3: Μεταβολή μόνιμου πληθυσμού για τα έτη 2001 και Πίνακας 4: Πληθυσμιακή κατανομή ανά Δημοτική Ενότητα για το έτος Πίνακας 5: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού από το 1971 έως το Πίνακας 6: Πυκνότητα πραγματικού πληθυσμού στα νησιά των Κυκλάδων..49 Πίνακας 7: Ηλικιακή δομή του πληθυσμού του Δήμου Σύρου Ερμούπολης για το έτος Πίνακας 8: Ποσοστιαία (%) κατανομή πληθυσμού ανά Δημοτική Ενότητα και ηλικιακή διάρθρωση, για το έτος Πίνακας 9: Κατανομή επιπέδου εκπαίδευσης στο πληθυσμό άνω των 6 ετών κατά φύλο για το έτος 2001, για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης.52 Πίνακας 10: Οι κυριότερες ακτές της Σύρου Πίνακας 11: Κύρια κλιματολογικά χαρακτηριστικά ανά μήνα για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης.. 60 Πίνακας 12: Χαρακτηριστικά ΧΥΤΑ Σύρου...72 Πίνακας 13: Υποδομές Εκπαίδευσης Δήμου Σύρου Ερμούπολης 78 Πίνακας 14: Διάρθρωση οικονομικά απασχολούμενων του Δήμου για το έτος Πίνακας 15: Απολογιστικά έσοδα και έξοδα Δήμου για την περίοδο: Πίνακας 16: Προϋπολογισμός Δήμου Σύρου Ερμούπολης για το Πίνακας 17: Ανάλυση SWOT Δήμου Σύρου Ερμούπολης.115 Πίνακας 18: Πίνακας κρίσιμων σημείων και αναγκών για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης Πίνακας 19: Προγραμματισμός Αξόνων Μέτρων Δράσεων Πίνακας 20: Πίνακας Εκτίμησης Εσόδων

6 Πίνακας 21: Πίνακας Εκτίμησης Δαπανών Πίνακας 22: Χρηματοδοτικός Πίνακας Έργων..136 Πίνακας 23: Χρονοδιάγραμμα Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης.143 Περιεχόμενα Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Μεταβολή πληθυσμού ανά δεκαετία από το 1971 έως και το 2011 για τον Δήμο Σύρου Ερμούπολης...48 Διάγραμμα 2: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού ανά δεκαετία από το 1971 έως και το 2011 για το Δήμο Σύρο Ερμούπολης, το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου 48 Διάγραμμα 3: Απεικόνιση εσόδων και εξόδων Δήμου Σύρου Ερμούπολης για την περίοδο: Περιεχόμενα Σχημάτων Σχήμα 1: Ποσοστιαία κατανομή του συνόλου του πληθυσμού για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης για το έτος Σχήμα 2: Ποσοστό απασχόλησης και ανεργίας στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης, Περιεχόμενα Χαρτών Χάρτης 1: Οι νησιωτικές περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.24 Χάρτης 2: Απεικόνιση των ελληνικών νησιωτικών συμπλεγμάτων 27 Χάρτης 3: Προσεγγιστική απεικόνιση της Ερμούπολης κατά τον 19ο αιώνα.40 Χάρτης 4: Διοικητική υποδιαίρεση του Δήμου Σύρου Ερμούπολης 43 Χάρτης 5: Η θέση της Σύρου στο χάρτη της Ελλάδας. 44 Χάρτης 6: Χωροταξική ένταξη της Σύρου στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου 45 Χάρτης 7: Γεωμορφολογικός χάρτης Σύρου 45 Χάρτης 8: Πολιτικός χάρτης ν. Σύρου.46 Χάρτης 9: Βασικά χαρακτηριστικά περιβάλλοντος και υποδομών στη Σύρο.53 5

7 Χάρτης 10: Χρήσεις γης στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης...57 Χάρτης 11: Οικιστική οργάνωση Δήμου Σύρου Ερμούπολης..61 Χάρτης 12: Οδικό Δίκτυο Δήμου Σύρου Ερμούπολης.67 Χάρτης 13: Δίκτυο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης..73 Χάρτης 14: Χάρτης λειτουργικών αλληλεξαρτήσεων Περιεχόμενα Εικόνων Εικόνα 1: Διάρθρωση του ΕΣΠΑ σε επιμέρους Επιχειρησιακά Προγράμματα.. 14 Εικόνα 2: Στάδια Κατάρτισης Επιχειρησιακού Προγράμματος.. 20 Εικόνα 3: Αναπτυξιακοί στόχοι ΕΣΠΑ για τις νησιωτικές περιφέρειες 31 Εικόνα 4: Το ρυμοτομικό σχέδιο της Ερμούπολης από τον W. Von Wieler...36 Εικόνα 5: Η χωροθέτηση των βυρσοδεψείων στο λιμάνι της Σύρου..38 Εικόνα 6: Επώνυμα Συριανά Προϊόντα Λουκούμια. 39 Εικόνα 7: Θέατρο Απόλλων (εξωτερικό). 40 Εικόνα 8: Θέατρο Απόλλων (εσωτερικό) 40 Εικόνα 9: Αστική εξάπλωση της Ερμούπολης κατά τον 19ο αιώνα 62 Εικόνα 10: Η κεντρική Πλατεία «Μιαούλη» και το Δημαρχείο της Ερμούπολης...63 Εικόνα 11: Πολεοδομική Μελέτη Ερμούπολης Εικόνα 12: Οικισμός της Άνω Σύρου...65 Εικόνα 13: Θέα από την Άνω Σύρο Εικόνα 14: Δίκτυα ασύρματης πρόσβασης στο κέντρο της Ερμούπολης Εικόνα 15: Η θέση των ναυπηγείων στο λιμένα Σύρου...87 Εικόνα 16: Ηλεκτρονική διαχείριση αξιόλογων κτιρίων Ερμούπολης 97 6

8 Ευχαριστίες Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους συνέβαλαν στην υλοποίηση της συγκεκριμένης εργασίας, εκείνους που μου παραχώρησαν συνεντεύξεις, τα άτομα που συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια και τέλος, φυσικά, τον κύριο Καλογερέση, για τις γνώσεις του, τις συμβουλές και τις παροτρύνσεις του. Εισαγωγή Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τον αναπτυξιακό προγραμματισμό του δήμου Σύρου Ερμούπολης. Πρόκειται για έναν αστικό δήμο, που αποτελεί έδρα του νησιωτικού συμπλέγματος των Κυκλάδων και της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Η εργασία αυτή δομείται σε τρία μέρη. Το πρώτο αφορά το θεωρητικό υπόβαθρο του αναπτυξιακού προγραμματισμού ενός οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλα ζητήματα που πρέπει να μελετηθούν όπως η νησιωτικότητα και τα υπερκείμενα πλαίσια σχεδιασμού. Το δεύτερο μέρος αποτελείται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης, ενώ στο τελευταίο μέρος γίνεται αναλυτική παρουσίαση των συμπερασμάτων της εργασίας. Αναλυτικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο θα παρουσιαστούν ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές επιδιώξεις που πρέπει να υιοθετούνται για το σχεδιασμό μιας περιοχής, αναλύονται τα επιχειρησιακά προγράμματα και γίνεται ειδική αναφορά στα επιχειρησιακά προγράμματα δήμων. Συγκεκριμένα, μελετάται το θεσμικό τους πλαίσιο, η δομή που πρέπει να έχουν, οι στόχοι τους, τα χαρακτηριστικά τους και οι διαδικασίες πριν την έγκριση και την υλοποίηση τους. Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί στην ουσία το θεωρητικό υπόβαθρο για τον αναπτυξιακό προγραμματισμό και σχεδιασμό σε κλίμακα τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζεται το φαινόμενο της νησιωτικότητας, επειδή η περιοχή μελέτης μας είναι νησί, που εντάσσεται σε μία καθαρά νησιωτική περιφέρεια. Για την καλύτερη κατανόηση του όρου, δίνονται ορισμοί σχετικά με έννοιες όπως το νησί, η νησιωτική περιφέρεια, το αρχιπέλαγος, το σύμπλεγμα νησιών και έπειτα της νησιωτικότητας. Επίσης, αναλύονται διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές που έχουν θεσπιστεί και εφαρμόζονται για το νησιωτικό χώρο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Στο τρίτο κεφάλαιο του πρώτου μέρους. γίνεται αναφορά σε όλες τις παραμέτρους και τις επιδιώξεις που θέτονται από τα εθνικά υπερκείμενα πλαίσια σχεδιασμού και οι στόχοι τους πρέπει να υιοθετούνται και να εφαρμόζονται μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων δήμων. 7

9 Το δεύτερο μέρος της εργασίας είναι το επιχειρησιακό πρόγραμμα για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης, με χρονικό ορίζοντα ως το Αρχικά, πραγματοποιείται ιστορική αναδρομή στον τόπο εστιάζοντας στα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του νησιού. Στη συνέχεια γίνεται αναλυτική παράθεση όλων των χαρακτηριστικών της περιοχής μελέτης, μέσω βιβλιογραφικών πηγών, συνεντεύξεων με τοπικούς φορείς και έρευνα πληθυσμού. Η ανάλυση συνοψίζεται μέσω του πίνακα SWOT. Γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης, μπορούμε να διατυπώσουμε μια φιλόδοξη και ταυτόχρονα ρεαλιστική στρατηγική για το μέλλον του δήμου. Η στρατηγική αυτή εμπεριέχεται στο όραμα και εξειδικεύεται μέσω γενικών και ειδικών στόχων. Η υλοποίηση της πραγματοποιείται μέσω συγκεκριμένων έργων, που απορρέουν από δράσεις πολιτικής. Ο σχεδιασμός δηλώνει τις κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσει ο προγραμματισμός για την επίτευξη της κατάστασης στην οποία επιθυμεί να βρεθεί ο δήμος. Ακόμη, παρουσιάζονται οι μέθοδοι και τα εργαλεία παρακολούθησης και αξιολόγησης των έργων και των δράσεων, που προτείνονται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα. Τέλος, στο τελευταίο μέρος καταγράφονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από το σύνολο της εργασίας, με ιδιαίτερη έμφαση στις παρατηρήσεις για τον επιχειρησιακό προγραμματισμό του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. Όντας κάτοικος του συγκεκριμένου νησιού για τα πρώτα χρόνια της ζωής μου, γνωρίζω αρκετά από τα προβλήματα της καθημερινότητας των κατοίκων της Σύρου, και ζητήματα που αφορούν την τοπική νεολαία. Ωστόσο, η εργασία αποτελεί προϊόν αντικειμενικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης και έρευνας πεδίου, χωρίς προσωπικές τοποθετήσεις. Μέσω της διπλωματικής εργασίας, μου δίνεται η δυνατότητα να σχεδιάσω από το υψηλότερο επίπεδο σχεδιασμού για ένα δήμο, την αναπτυξιακή στρατηγική του και το πως αυτή μπορεί να υλοποιηθεί. 8

10 ΜΕΡΟΣ Α: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ/ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 9

11 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας διπλωματικής εργασίας γίνεται αναφορά στην τοπική ανάπτυξη, ως μοντέλο άσκησης πολιτικής και αναπτυξιακού προγραμματισμού στην Ελλάδα. Οι ευρωπαϊκές επιδιώξεις για αποκεντρωμένες μορφές διοίκησης στις περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περνούν στον εθνικό αναπτυξιακό προγραμματισμό μέσω του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και εξειδικεύονται περισσότερο μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Τα επιχειρησιακά προγράμματα αποτελούν οριζόντιες και κάθετες πολιτικές επιδιώξεις, ποικίλουν ως προς το θεματικό περιεχόμενο (τομεακά περιφερειακά) αλλά αποτέλεσαν την αφετηρία για ενδυνάμωση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτή, πλέον, έχει την αρμοδιότητα χάραξης στρατηγικού σχεδιασμού και αναπτυξιακής πολιτικής μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων για δήμους. Στη συνέχεια του πρώτου κεφαλαίου αναλύεται το θεσμικό πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Μετά εξετάζεται το περιεχόμενο και οι στόχοι τους, μελετάται η δομή και οι διαδικασίες κατάρτισής τους καθώς και οι απαιτούμενες ενέργειες για την έγκριση και επικύρωση τους, πριν υλοποιηθούν τα έργα που προτείνονται από τα προγράμματα αυτά. 1.1 Τοπικός Προγραμματισμός Ο αναπτυξιακός στρατηγικός σχεδιασμός αποτελεί σημαντική διαδικασία προγραμματισμού τόσο σε εθνικό όσο σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η διαμόρφωση της αναπτυξιακής στρατηγικής, παλαιότερα, ταυτιζόταν με το πολικό πρότυπο ανάπτυξης (Χριστοφάκης, 2001). Ως εναλλακτικός τρόπος άσκησης περιφερειακής πολιτικής στο πολικό μοντέλο ανάπτυξης στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, εμφανίζεται στις τελευταίες δεκαετίες του 20 ου αιώνα, η τοπική ανάπτυξη (Χριστοφάκης, 2001). Σε μία προσπάθεια αντιμετώπισης του περιφερειακού προβλήματος, προωθείται η «εκ των κάτω» προσέγγιση της περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2003). Η ανάπτυξη «εκ των άνω» χαρακτηρίζεται από αποφάσεις που λαμβάνονται από ανώτατα, κυρίως εθνικά, όργανα διοίκησης (Evangelinides Arachovitou, 1990). Αντίθετα, το πρότυπο της «εκ των κάτω» ανάπτυξης (development from below) είναι αυτό που προωθεί την αποκέντρωση και εντείνει τις δράσεις της τοπικής κοινωνίας για συμμετοχή στον αναπτυξιακό προγραμματισμό (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2003). Οι αναπτυξιακές διαδικασίες, δηλαδή, είναι αποτέλεσμα συλλογικών δράσεων των εμπλεκόμενων φορέων και των κατοίκων μίας περιοχής. Η τοπική ανάπτυξη είναι στην ουσία κάθε δραστηριότητα που συμβάλει στην αναπτυξιακή πολιτική μίας περιοχής με πρωτοβουλίες που παίρνονται από τους τοπικούς παράγοντες (Coffey, Polese, 1985). 10

12 Αναλυτικότερα, η τοπική ανάπτυξη αποτελεί μία μορφή περιφερειακής πολιτικής με έμφαση στην αναπτυξιακή διαδικασία που αποτελεί προϊόν συλλογικής δράσης τοπικών επιχειρήσεων, τοπικών οργανισμών και τοπικών φορέων (Χριστοφάκης, 2001). Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται προκειμένου οι αποφάσεις που παίρνονται μετά τη διαβούλευση των εμπλεκόμενων φορέων να μην επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες (Garofoli, 1990, 1992, όπως αναφέρεται από τον Χριστοφάκη, 2001). Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι στον τοπικό προγραμματισμό δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές και κοινοτικές αρχές και επιδιώξεις. Συμπερασματικά, αντικείμενο του τοπικού προγραμματισμού είναι η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής που οδηγεί σε βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης του τοπικού πληθυσμού (Coffey, Polese, 1985). 1.2 Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στον αναπτυξιακό προγραμματισμό Η μετάβαση στην τοπική ανάπτυξη επιτυγχάνεται μέσω του τρόπου άσκησης πολιτικής και της θεσμικής και διοικητικής ενδυνάμωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σε αυτό έχουν συμβάλει οι ευρωπαϊκές στρατηγικές, οι οποίες περνούν στον εθνικό προγραμματισμό μέσω του ΕΣΠΑ, ενώ ταυτόχρονα θεσπίζονται νόμοι και διατάξεις που ευνοούν την τοπική ανάπτυξη. Κυρίως τα τελευταία είκοσι χρόνια οι κοινοτικές πολιτικές για αυξημένη συμμετοχή της τοπικής ανάπτυξης στον αναπτυξιακό προγραμματισμό έχουν μεταφραστεί σε ελληνική εμπειρία μέσω υλοποίησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως το LEADER, το URBAN και το EQUAL. Η προώθηση της τοπικής ανάπτυξης ως αναπτυξιακό εργαλείο υπό-περιφερειακού επιπέδου θεωρείται ότι θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που προωθεί η πολιτική συνοχής της Ε.Ε και των μελλοντικών επιδιώξεων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, ως κίνητρα λειτουργούν οι χρηματοδοτήσεις των ευρωπαϊκών ταμείων για την επίτευξη της τοπικής ανάπτυξης στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ζαχαρή, Ασπρογέρακας, 2014). Μέσω της προώθησης της τοπικής ανάπτυξης λοιπόν, αναπτύσσονται πρωτοβουλίες από ομάδες τοπικής δράσης (δημόσιες και ιδιωτικές), λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές ανάγκες και η δυναμική του τοπικού πληθυσμού και ενισχύεται η δικτύωση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω των συνεργασιών που δημιουργούνται. Με αυτόν τον τρόπο, στηρίζεται η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, τονώνεται το δημοκρατικό πνεύμα και η συμμετοχικότητα σε διαδικασίες διαβούλευσης ανάμεσα σε διάφορους τοπικούς φορείς και αντιμετωπίζονται τα τοπικά προβλήματα μέσω κατάρτισης βιώσιμων στρατηγικών από ομάδες τοπικής δράσης. Οι τοπικές στρατηγικές μετατρέπονται σε υλοποιήσιμα έργα μέσω των τοπικών πόρων και της συγχρηματοδότησης από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία (Ανάπτυξη με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων, Πολιτική Συνοχής ). 11

13 προάγει την τοπική ανάπτυξη μέσω της πρωτοβουλίας τοπικών κοινοτήτων (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης ΕΣΠΑ, , σελ 165). Επιπρόσθετα, σε μία προσπάθεια για προώθηση της αποκεντρωμένης διοίκησης στην Ελλάδα, θεσπίζεται ο Νόμος Καλλικράτη, με το Νόμο 3852/2010. Ο νόμος αυτό συμβάλει στη σημαντική μείωση του αριθμού των Δήμων (από 910 σε 325) και με περισσότερες αρμοδιότητες και πρωτοβουλίες, πλέον, στην τοπική αυτοδιοίκηση για τον αναπτυξιακό προγραμματισμό της. Κατοχυρώνεται, έτσι, το θεσμικό πλαίσιο για την διαμόρφωση της τοπικής ανάπτυξης και επιτυγχάνεται η αυτονομία στην διαχείριση τοπικών θεμάτων από τους τοπικούς φορείς. Σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3643/2006) και το Νόμο του «Καλλικράτη» (Ν. 3852/2010) ο Δήμος εκπονεί πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμά αναπτυξιακού χαρακτήρα, το οποίο περιλαμβάνει έργα και δράσεις που αφορούν όλους τους τομείς της τοπικής ανάπτυξης. 1.3 Τοπικά Αναπτυξιακά Προγράμματα Ο τοπικός προγραμματισμός υλοποιείται μέσω αναπτυξιακών προγραμμάτων. Ο θεσμός των Τοπικών Αναπτυξιακών Προγραμμάτων εισάγεται με τον νόμο: Ν. 1622/1986. Τα προγράμματα αυτά αποτελούσαν προγράμματα αναπτυξιακού τύπου που εκπονούταν από τους Δήμους υπό το πρίσμα και τις κατευθύνσεις των Νομαρχιακών Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (Νικολόπουλος, Σαββαϊδου και Σαπουνάκης, 2008). Τα Τοπικά Αναπτυξιακά Προγράμματα υστερούσαν όμως σε συγκεκριμένους τομείς. Πιο περιεκτικά, την ανάληψη του σχεδιασμού των προγραμμάτων αναλάμβαναν εξωτερικά γραφεία που δεν γνώριζαν τις πραγματικές ανάγκες του τοπικού πληθυσμού. Δεν υπήρχε συνεργασία ανάμεσα στα γραφεία αυτά, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους κατοίκους της περιοχής και το απουσίαζε κατ επέκταση η τοπική πρωτοβουλία. Επίσης, η υλοποίηση των προγραμμάτων από τις αρμόδιες υπηρεσίες δεν ήταν αποτελεσματική και ακόμα υπήρχε ανεπάρκεια οικονομικών πόρων (Νικολόπουλος, Σαββαϊδου και Σαπουνάκης, 2008). Μετά την προβληματική λειτουργία των τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, αυτά αντικαταστάθηκαν και την θέση τους πήραν τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Δήμων τετραετούς (συνήθως) διάρκειας. Αυτά εισάγονται μέσω του Ν. 3463/2006 που αποτελούν πλέον μία ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων κάθε Δήμου (Νικολόπουλος, Σαββαϊδου και Σαπουνάκης, 2008). 12

14 1.4 Επιχειρησιακά Προγράμματα Αν και αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Δήμων, σε αυτήν την ενότητα της εργασίας εξετάζονται όλοι οι τύποι των επιχειρησιακών προγραμμάτων που εντοπίζονται στη βιβλιογραφία και απαρτίζουν τον ελληνικό αναπτυξιακό προγραμματισμό. Αφού γίνει αναφορά στο περιεχόμενο κάθε επιχειρησιακού προγράμματος, στη συνέχεια αναλύονται οι ομοιότητες τους. Τα επιχειρησιακά προγράμματα εισάγονται στον ελληνικό προγραμματισμό ταυτόχρονα με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΤΕΠ) και τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά (ΠΕΠ) να εξειδικεύουν το ΕΣΠΑ στην ουσία. Τα προγράμματα αυτά είναι φορείς και εκφραστές της πολιτικής συνοχής που προάγεται μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης προγραμματισμό (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Σχεδιάστηκαν δηλαδή κατά το χρονικό έτος 2006 στοχεύοντας σε δράσεις και έργα για την προγραμματική περίοδο: (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Η αναπτυξιακή στρατηγική που αποτυπώνεται στο ΕΣΠΑ για την προγραμματική περίοδο επικεντρώνεται στα ακόλουθα: Στην προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας καθώς και στη διασύνδεσή τους Στην επένδυση σε βιώσιμες υποδομές Στην επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο και την ανάπτυξη ποιοτικού ανθρώπινου δυναμικού Στον ουσιαστικό εκσυγχρονισμό του δημοσίου τομέα σε όλα τα επίπεδα διοίκησης Επίσης, στο ΕΣΠΑ προσδιορίστηκαν πέντε θεματικές και πέντε χωρικές προτεραιότητες: Θεματικές Προτεραιότητες o Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας o Κοινωνία της γνώσης και καινοτομία o Απασχόληση και κοινωνική συνοχή o Θεσμικό περιβάλλον o Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των Περιφερειών, ως τόπο επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης. Χωρικές προτεραιότητες o η βιώσιμη αστική ανάπτυξη o η ανάπτυξη των ορεινών περιοχών o η ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών 13

15 o η ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και των περιοχών που συνδέονται με την αλιεία o η διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία (ΕΣΠΑ ) Αναλυτικότερα, το Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα αναφέρεται σε έναν τομέα πολιτικής (υγεία, υποδομές, παιδεία κλπ.) που πρέπει να προωθηθεί σε όλη την ελληνική επικράτεια με τη διαχείριση του να ανήκει στο κεντρικό επίπεδο διακυβέρνησης της χώρας. Από την άλλη, τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα διαμορφώνουν την αναπτυξιακή πολιτική που θα ακολουθήσει μία ελληνική περιφέρεια. Η αρμοδιότητα της διαχείρισης εναπόκειται στο περιφερειακό επίπεδο διακυβέρνησης. Επιπρόσθετα, προβάλλει την περιφερειακή διάσταση και λειτουργεί συμπληρωματικά στις οριζόντιες πολιτικές που προωθούνται μέσω των Τομεακών ΕΠ στην συγκεκριμένη περιφέρεια (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Στην εικόνα 1 που έπεται γίνεται αναλυτική παρουσίαση των επιχειρησιακών προγραμμάτων που περιγράφηκαν παραπάνω. Εικόνα 1: Διάρθρωση του ΕΣΠΑ σε επιμέρους Επιχειρησιακά Προγράμματα Πηγή: ΕΣΠΑ , Υπουργείο Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας, στο τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 17/10/

16 Τα προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας είναι προγράμματα προώθησης διακρατικών και διαπεριφερειακών συνεργασιών στο πλαίσιο κοινής περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Δήμων αποτελούν στρατηγικά πλαίσια αντιμετώπισης την προβλημάτων του τοπικού πληθυσμού, συμβάλλουν στην αναπτυξιακή διαδικασία της περιοχής, προωθούν την ισόρροπη ανάπτυξη, συμβάλουν στην κοινωνική συνοχή και προσπαθούν να διαμορφώσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τους κατοίκους (Φαναριώτης, 1999). Τα προγράμματα αυτά είναι αποτέλεσμα του ευρωπαϊκού σχεδιασμού και προγραμματισμού, με την ελληνική πλέον εμπειρία μέσω των προγραμμάτων οικονομικής και περιφερειακής ανάπτυξης που υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα, μετά από την ένταξη της στη Ευρωπαϊκή Ένωση (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Οι μέθοδοι στρατηγικού και ολοκληρωμένου σχεδιασμού πλέον εισάγονται στους ελληνικούς οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α) προκείμενου να προωθήσουν την τοπική ανάπτυξη, την βελτίωση τους ως δημόσιους οργανισμούς και φορείς διοίκησης, την ανάπτυξη συνεργασιών (με δήμους του εσωτερικού και περιοχές του εξωτερικού) και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, ακόμη και με τοπικές διοικητικές αρχές άλλων ευρωπαϊκών κρατών (Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.- Οδηγός Κατάρτισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Ο.Τ.Α). Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Δήμων εμφανίζουν κάποια κοινά σημεία σε σχέση με τα Τομεακά και τα Περιφερειακά. Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα οποιοδήποτε τύπου φέρουν έναν στρατηγικό στόχο που προωθεί τις δράσεις της προγραμματικής περιόδου, που έχουν ως χρονικό ορίζονται εφαρμογής τους. Αποτελούν προϊόν διαβούλευσης και έχουν σχετικά παρόμοια δομή. Η διάρθρωση όλων των επιχειρησιακών προγραμμάτων αποτελείται από ανάλυση του τομέα ή της περιοχής, περιγραφή της στρατηγικής, των προτεραιοτήτων και των κατευθυντήριων γραμμών που θα ακολουθηθούν, εξειδικεύουν τη στρατηγική τους σε ειδικούς στόχους και δράσεις, αποβλέπουν στην υλοποίηση έργων, διαθέτουν οικονομικό σχεδιασμό και έχουν πρόγραμμα παρακολούθησης και εφαρμογής των διατάξεών τους (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Για την νέα προγραμματική περίοδο: τα προγράμματα των Δήμων πρέπει να ενέχουν στρατηγικές επιδιώξεις για τους θεματικούς στόχους του νέου ΕΣΠΑ. Αυτοί είναι οι εξής: 15

17 1. ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας 2. βελτίωση της πρόσβασης σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), της χρήσης και της ποιότητάς τους 3. βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων και αυτών του γεωργικού τομέα (για το ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ) 4. υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς 5. προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων 6. διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων 7. προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων 8. προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων 9. προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας και κάθε διάκρισης 10. επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση για την απόκτηση δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση 11. ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών και των φορέων, καθώς και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης ΕΣΠΑ, ) Τα νέα (5) Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα είναι: Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα Τεχνική Βοήθεια ( Ενώ τα περιφερειακά: Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου, Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου. Είναι δεκατρία, όσες και οι περιφέρειες της χώρας ( Ο προγραμματισμός σε τοπικό επίπεδο πρέπει να συμβαδίζει με τις εθνικές χωρικές και αναπτυξιακές στρατηγικές. Έτσι, τα επιχειρησιακά προγράμματα για τους Ο.Τ.Α θα έχουν ως προτεραιότητες την έρευνα, την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες, το σεβασμό προς το περιβάλλον, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σαφώς την τόνωση της απασχόλησης και της ανταγωνιστικότητας για την καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας. 16

18 1.4.1 Θεσμικό Πλαίσιο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται το θεσμικό πλαίσιο για τα επιχειρησιακά προγράμματα των δήμων, όπως παρουσιάζεται από τον Οδηγός Κατάρτισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Ο.Τ.Α, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και το ελληνικό Σύνταγμα από το Υπουργείο Εσωτερικών (στο τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 7/10/2014) και συναντάται στα εγκεκριμένα Ε.Π. Με τα άρθρα του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/2006), θεσπίστηκε για πρώτη φορά, η υποχρέωση κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από τους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. Με το άρθρο 266 Ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) επιβεβαιώνεται η υποχρέωση κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από τους Ο.Τ.Α. βαθμού. Το Υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α) με σχετικές υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους που εξέδωσε έδωσε κατευθύνσεις στους ΟΤΑ α βαθμού για την κατάρτιση των Ε.Π., όπως με o Την Υπουργική Απόφαση 18183, ΦΕΚ 534, Β, 13/4/2007 στην οποία καθορίστηκε η δομή και το περιεχόμενο των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Ο.Τ.Α. o Την αρ. 45/58939/ Εγκύκλιο του Υφυπουργού Εσωτερικών για το σκοπό, τη διάρθρωση και τους στόχους των Ε.Π. o Την αρ. 66/50837/ Εγκύκλιο του Υφυπουργού Εσωτερικών, σχετικά με τις διαδικασίες κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΟΤΑ βαθμού. o Το Προεδρικό Διάταγμα 185/2007 «Όργανα και διαδικασία κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθμού» με το οποίο καθορίστηκε η διαδικασία κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων. o Την Υπουργική Απόφαση 5694/ σύμφωνα με την οποία τροποποιείται η ΥΑ 18183/ o Το Προεδρικό Διάταγμα 89/2011 με το οποίο τροποποιείται το ΠΔ:185/2007 «Όργανα και διαδικασία κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθμού». 17

19 1.4.2 Γενικοί Σκοποί των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Δήμων Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων για τους Δήμους της Ελλάδας και την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης παρουσιάζονται στην ενότητα αυτή οι γενικοί σκοποί των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Οι τρεις πυλώνες που αποτελούν τις κατευθυντήριες γραμμές των Ε.Π είναι η προώθηση της τοπικής ανάπτυξης, την εσωτερική ανάπτυξη του Ο.Τ.Α ως οργανισμού και ανάπτυξη των συνεργασιών του ΟΤΑ και της επιρροής άλλων φορέων. Αναλυτικότερα, σχετικά με την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης, επιδιώκεται η αναβάθμιση του περιβάλλοντος του δήμου και η βελτίωση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας των κατοίκων του. Οι δράσεις που σχετίζονται με την βελτίωση του περιβάλλοντος είναι η αειφόρος διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, η βελτίωση του οικιστικού περιβάλλοντος και η των τεχνικών υποδομών και των δικτύων εξυπηρέτησης. Επιπρόσθετα, για την εξασφάλιση της ευημερίας των κατοίκων του Δήμου προωθούνται δράσεις για την οικονομική ανάπτυξη και την τόνωση της απασχόλησης, για την προφύλαξη της εσωτερικής συνοχής καθώς και βελτιωμένες παροχές και υποδομές σε τομείς όπως: ο αθλητισμός, η παιδεία, η υγεία και ο πολιτισμός. Σε ότι σχετίζεται με την εσωτερική ανάπτυξη του Δήμου, εμπεριέχονται δράσεις που θα τον καθιστούν λειτουργικό και αποτελεσματικό προς τον πολίτη. Για την επίτευξη αυτής της στρατηγικής προβλέπονται ενέργειες σχετικά με την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, παρέχοντας εξειδικευμένο προσωπικό στις υπηρεσίες, κατάλληλο εξοπλισμό και υποδομές για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων της συγκεκριμένης περιοχής. Αναφορικά τώρα με τον τρίτο στόχο, για την ανάπτυξη συνεργασιών του Δήμου, ο Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης οφείλει να μη δρα μονάχα ως διοικητικό όργανο ή φορέας παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών. Ο Δήμος πρέπει να ενισχύει τη συμμετοχικότητα στη διαβούλευση με άλλους τοπικούς φορείς και να συνεργάζεται αρμονικά μαζί τους. Επιπλέον, σύμφωνα με την πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Ο.Τ.Α πρέπει να έρχονται σε επικοινωνία προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τυχόν κοινά προβλήματα και να ανταλλάξουν εμπειρίες σχετικά με ζητήματα όπως αυτά του σχεδιασμού και του προγραμματισμού (Πολιτική Συνοχής ). 18

20 1.4.3 Κατάρτιση Επιχειρησιακού Προγράμματος Ο.Τ.Α Η διαδικασία κατάρτισης ενός επιχειρησιακού προγράμματος πρέπει να ακολουθεί τις παρακάτω ενότητες σύμφωνα με τον οδηγό κατάρτισης επιχειρησιακών προγραμμάτων Ο.Τ.Α.(Ε.Ε.Τ.Α.Α) και την Υπουργική Απόφαση 18183/ άρθρο 1: Ενότητα 1: Στρατηγικός σχεδιασμός, που περιλαμβάνει: 1. Περιγραφή και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης 2. Στρατηγική Δήμου και αναπτυξιακές προτεραιότητες Ενότητα 2: Επιχειρησιακός προγραμματισμός, που περιλαμβάνει: 1. Προγραμματισμός σε άξονες, μέτρα και δράσεις 2.Τετραετής προγραμματισμός των δράσεων Ενότητα 3: Οικονομικός προγραμματισμός και δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης, που περιλαμβάνει: 1. Οικονομικός προγραμματισμός 2. Δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης του προγράμματος Αναλυτικότερα, ο στρατηγικός σχεδιασμός περιλαμβάνει την περιγραφή και την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης. Στο σημείο αυτό αναφέρονται τα κύρια γεωγραφικά, πληθυσμιακά - δημογραφικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολεοδομικά, περιβαλλοντικά, αναπτυξιακά και βασικά οργανωτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής του Ο.Τ.Α., καθώς και των σχέσεων και των αλληλεξαρτήσεών του με τους γειτονικούς ΟΤΑ και την ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, για την αξιολόγηση της κατάστασης γίνεται αναφορά στα κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν από τον Δήμο, οι ανάγκες των πολιτών που πρέπει να καλυφθούν από τις υπηρεσίες του δήμου καθώς και τα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα, οι προοπτικές και οι απειλές για τον Ο.Τ.Α. Όλα αυτά προκύπτουν από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης. Στην συνέχεια του στρατηγικού σχεδιασμού διατυπώνεται το αναπτυξιακό όραμα για την περιοχή Ο.Τ.Α, ο προσδιορισμός της στρατηγικής και των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων που θα ακολουθήσει ο δήμος. Το όραμα αποτελεί μία περιεκτική περιγραφή της μελλοντικής κατάστασης στην όποια επιθυμεί να βρεθεί ο δήμος. Η στρατηγική εξειδικεύεται μέσω των στρατηγικών στόχων που σχετίζονται με την οικονομική ανάπτυξη την κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση, την καλύτερη διοικητική λειτουργία του δήμου και αποσκοπεί στην ικανοποίηση των αναγκών του πολίτη. Επίσης, οι στρατηγικοί (γενικοί) στόχοι εξειδικεύονται σε επιμέρους γενικούς. 19

21 Ο επιχειρησιακός προγραμματισμός αποτελείται από άξονες, μέτρα και δράσεις και τον προγραμματισμό των δράσεων. Αρχικά, κάθε άξονας εξειδικεύεται σε μέτρα, τα οποία αντιστοιχούν σε κάποιους ειδικούς στόχους. Οι δράσεις είναι κατηγορίες έργων ή μεγάλα έργα ή κάποιες λειτουργίες του δήμου. Ως υπεύθυνοι για την υλοποίηση των δράσεων μπορεί να είναι οι υπηρεσίες του Ο.Τ.Α, τα Νομικά Πρόσωπα ή φορείς που έχουν οριστεί από την τοπική αυτοδιοίκηση για τη υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων και έργων. Σε ότι αφορά τον οικονομικό προγραμματισμό του Ε.Π γίνεται εκτίμηση των εσόδων του Ο.Τ.Α, υπολογισμός των δαπανών για το σύνολο των δράσεων του προγράμματος και δημιουργούνται χρηματοδοτικοί πίνακες που αναφέρονται στην χρηματοδότηση των έργων, που προκύπτουν από τον επιχειρησιακό προγραμματισμό. Τέλος, στον οικονομικό προγραμματισμό γίνεται η κατάρτιση δεικτών προκειμένου να γίνει εφικτή η παρακολούθηση και η αξιολόγηση της υλοποίησης του προγράμματος, μέσω μετρήσιμων δεικτών που ελέγχουν τους στόχους του προγράμματος. Εικόνα 2: Στάδια Κατάρτισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης Η εικόνα 2 συνοψίζει τα απαιτούμενα στάδια και τις διαδικασίες για την εκπόνηση και εφαρμογή ενός επιχειρησιακού προγράμματος για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Η συγκεκριμένη εικόνα αποτυπώνει τα βήματα υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης για τη χρονική περίοδο

22 1.4.4 Έγκριση Επιχειρησιακού Προγράμματος Προκειμένου να τεθεί σε ισχύ το επιχειρησιακό πρόγραμμα ενός δήμου πρέπει να γίνουν οι παρακάτω ενέργειες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τον Οδηγό Κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ο.Τ.Α: 1. Έγκριση από το ΔΣ του κάθε Νομικού Προσώπου του Δήμου, εντός μιας (1) εβδομάδας από την εισήγηση των υπηρεσιών του, των στόχων και των δράσεων του Επιχειρησιακού που το αφορούν. 2. Ολοκλήρωση του σχεδίου Επιχειρησιακού Προγράμματος από το Γραφείο Προγραμματισμού και Ανάπτυξης. 3. Υποβολή του σχεδίου Επιχειρησιακού Προγράμματος από την Εκτελεστική Επιτροπή στο Δημοτικό Συμβούλιο, επισυνάπτοντας τις σχετικές αποφάσεις των Νομικών Προσώπων του Δήμου για δράσεις/ σχέδια δράσης που τα αφορούν. 4. Έγκριση του σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο. 5. Έλεγχο για τη νομιμότητα της διαδικασίας κατάρτισης του προγράμματος από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ), με υποβολή σχετικής έκθεσης εγκεκριμένης από το Δημοτικό Συμβούλιο. 6. Δημοσιοποίηση του προγράμματος από το Δήμο. 21

23 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ Σε αυτό το δεύτερο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας γίνεται αναφορά στην έννοια της νησιωτικότητας. Προκειμένου να εξεταστούν όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν το σχεδιασμό και τον προγραμματισμό μίας περιοχής με τα χαρακτηριστικά του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. Επειδή ο εν λόγω οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων που εντάσσονται στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου της ελληνικής επικράτειας, όπως θα αναλυθεί περαιτέρω στη συνέχεια, κρίνεται επιβεβλημένη η αναφορά στη νησιωτικότητα. Αυτή αποτελεί φαινόμενο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τις διαδικασίες του σχεδιασμού του χώρου και του αναπτυξιακού προγραμματισμού μίας περιοχής. Για την κατανόηση του όρου, πρώτα γίνεται μία εννοιολογική προσέγγιση σε άλλους όρους, όπως το νησί, το νησιωτικό σύμπλεγμα, το αρχιπέλαγος και νησιωτική περιφέρεια. Στη συνέχεια, αναλύεται το φαινόμενο της νησιωτικότητας και οι μεταβλητές που το καθορίζουν. Έπειτα γίνεται εύκολα αντιληπτό, ότι ο νησιωτικός χώρος χρήζει ειδικής αναφοράς τόσο στο σχεδιασμό όσο και στον αναπτυξιακό προγραμματισμό του. Έτσι, γίνεται αναφορά στις πολιτικές που έχουν ασκηθεί κατά καιρούς προκείμενου να αμβλυνθούν οι ανασταλτικοί παράγοντες της νησιωτικότητας στις αναπτυξιακές διαδικασίες. Οι πολιτικές εξετάζονται πρώτα σε παγκόσμιο επίπεδο και μετά ερευνάται η περίπτωση της Ευρώπης. Καταλήγοντας στον ελλαδικό χώρο, που αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση νησιωτικής χώρας, γίνεται μία σύντομη περιγραφή του νησιωτικού ανάγλυφου της. Τέλος, παρουσιάζονται οι εθνικές πολιτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου της νησιωτικότητας και των ξεχωριστών παραμέτρων που αυτή θέτει στον αναπτυξιακό προγραμματισμό της χώρας, ή μεμονωμένα μίας περιφέρειας. 22

24 2.1 Εννοιολογική Προσέγγιση Στη βιβλιογραφία συναντώνται πολλές προσπάθειες εννοιολογικής προσέγγισης των όρων της νησιωτικότητας, νησιωτικής περιφέρειας και του νησιού. Ο όρος «νησί» προέρχεται από τον λατινικό όρο insula που σημαίνει απομόνωση (από το ιταλικό ρήμα isolare (=απομονώνω)). Απλουστευτικά, ως νησί θεωρείται το τμήμα γης που δεν έχει χερσαία σύνορα (Παπαδασκαλόπουλος, 2005). Σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUROSTAT), νησί είναι κάθε τμήμα γης με έκταση τουλάχιστον 1 km 2 (τετραγωνικό χιλιόμετρο), που διαθέτει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι: απόσταση τουλάχιστον 1 km από την ξηρά, να έχει δημιουργηθεί με φυσικό τρόπο, να είναι μικρότερο από ήπειρο, να διαθέτει μόνιμο πληθυσμό (άνω των 50 κατοίκων) και να μην περιλαμβάνει πρωτεύουσα κράτους (Eurisles, 2002, Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Στη συνέχεια παρουσιάζεται η κατηγοριοποίηση των νησιών ανάλογα με τον μόνιμο πληθυσμό τους (ESPON, 2011β): 1. Μεγάλα νησιά, με πληθυσμό μεγαλύτερο των μόνιμων κατοίκων 2. Μεσαία νησιά, με πληθυσμό μεταξύ και μόνιμων κατοίκων 3. Μικρά νησιά, με πληθυσμό μεταξύ 50 και μόνιμων κατοίκων 4. Πολύ μικρά νησιά, με πληθυσμό μικρότερο των 50 κατοίκων Ως νησιωτική περιφέρεια αναφέρεται το τμήμα της χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που περιβάλλεται από θάλασσα χωρίς να έχει σταθερή σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα περιοχή, χωρίς να αποτελεί έδρα πρωτεύουσας της συγκεκριμένης χώρας (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Επιπλέον, ο όρος νησιωτικό σύμπλεγμα νοείται ως ομάδα νησιών, όπου οι σχέσεις των νησιών χαρακτηρίζονται από λειτουργικές αλληλεξαρτήσεις, ακόμα το αρχιπέλαγος θεωρείται μία απομονωμένη νησιωτική ομάδα με έντονες εσωτερικές λειτουργικές διασυνδέσεις (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Ο όρος της νησιωτικότητας προσδιορίζεται από αλληλεπίδραση ανάμεσα σε φυσικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι η γεωγραφική ασυνέχεια, πληθυσμιακά δημογραφικά προβλήματα, η κοινωνική απομόνωση, περιορισμοί σε υποδομές και μεταφορικά δίκτυα, περιορισμένοι παραγωγικοί πόροι, εξάρτηση από την εποχικότητα, περιορισμένες οικονομικές δραστηριότητες (ESPON, 2011α,β). Η νησιωτικότητα είναι ένα διαρκές φαινόμενο που προκαλεί κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα σε αναπτυξιακές διαδικασίες. Το φαινόμενο αυτό είναι ανάλογο της γεωγραφικής ασυνέχειας του χώρου και της απόστασης από την ηπειρωτική χώρα, ενώ είναι αντιστρόφως ανάλογο του μεγέθους του νησιού (Μέργος, 2005, όπως αναφέρεται από την Κουτσοπούλου, 2013). 23

25 Χάρτης 1: Οι νησιωτικές περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πηγή: Eurisles (2002), AU LARGE DE L EUROPE, La construction européenne et la problématique des îles, Paris: Commission des îles de la CRPM 24

26 2.2 Αναπτυξιακός Σχεδιασμός του νησιωτικού χώρου Τα προβλήματα που εμφανίζονται στο νησιωτικό χώρο είναι ποικίλα και πολυάριθμα. Πηγάζουν από τη γεωγραφία και την μορφολογία των νησιωτικών περιφερειών και από την συχνά περιορισμένη αναπτυξιακή φυσιογνωμία των νησιών (Χριστοφάκης, 2001, Κουτσοπούλου, 2013). Η μειωμένη δυναμική των νησιωτικών περιοχών απαιτεί την προώθηση δράσεων από τη διεθνή κοινότητα προκειμένου να βελτιωθούν οι αναπτυξιακές διαδικασίες σε τομείς όπως η οικονομία, η κοινωνική συνοχή και η αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων (Κουτσοπούλου, 2013). Πολιτικές σε παγκόσμια κλίμακα Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πρώτες πολιτικές κινήσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του νησιωτικού χώρου αναφέρονται στο δέκατο έβδομο κεφάλαιο της Agenda 21 (United Nations, 2011) όπου οι νησιωτικές περιοχές θεωρούνται διακριτές ενότητες με ιδιαίτερες περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές συνιστώσες, η βιώσιμη ανάπτυξη των οποίων απαιτεί ειδικά διαμορφωμένες αναπτυξιακές στρατηγικές (Κουτσοπούλου, 2013). Με τη Διακήρυξη των Μπαρμπέιντος, αναγνωρίζονται η πολιτιστική κληρονομιά και οι ανθρώπινοι πόροι ως προοπτικές ανάπτυξης για τα νησιά (UNDSD, 1994). Επιπλέον, επισημαίνονται βασικές αρχές του σχεδιασμού νησιωτικών περιοχών: η αειφόρος ανάπτυξη, η προώθηση της διεθνούς και περιφερειακής συνεργασίας και η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών παραμέτρων στις τομεακές πολιτικές για την αρμονική σχέση μεταξύ περιβάλλοντος, οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνίας (Καραγεώργου, 2005). Σύμφωνα με τη Στρατηγική του Μαυρίκιου, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν στόχο την επικαιροποίηση και τη βελτίωση της εφαρμογής των παραπάνω πολιτικών, γι αυτό δημιουργήθηκε το Πρόγραμμα Δράσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Μικρών Αναπτυσσόμενων Νησιωτικών Κρατών. Η στρατηγική αυτή έχει χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2015 και αποτελεί μάλιστα τη μοναδική παγκοσμίου επιπέδου στρατηγική με αποκλειστικό περιεχόμενο την αντιμετώπιση των προβλημάτων των μικρών νησιωτικών κρατών (Κουτσοπούλου, 2013). Ευρωπαϊκές Πολιτικές για τη νησιωτικότητα Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τώρα, έχουν εντοπιστεί αρκετές προσπάθειες αντιμετώπισης των προβλημάτων που παρουσιάζονται σε νησιωτικές περιοχές, στα πλαίσια της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής που προωθείται από τη Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πολιτικές αποτελούν αποτέλεσμα της κοινοτικής πρωτοβουλίας και σχετίζονται με την επιχειρηματικότητα, τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, το ανθρώπινο δυναμικό και τις υπηρεσίες και επηρεάζουν θετικά τις νησιωτικές περιφέρειες που ανήκουν στα κράτη μέλη της Ε.Ε (ESPON, 2011β). Επίσης, θετικό αντίκτυπο έχει η εφαρμογή κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής μέσω του Δικτύου Natura 2000 στη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων σε νησιωτικές περιοχές. 25

27 Από την άλλη πλευρά, υπήρξαν πολιτικές από την Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν ευνόησαν τις νησιωτικές περιφέρειες. Τέτοιες ήταν η Κοινή Αγροτική Πολιτική με αρνητικές επιδράσεις στο νησιωτικό χώρο καθώς και η Πολιτική Μεταφορών και Ενέργειας με ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα για τον ευρωπαϊκό ηπειρωτικό χώρο (Κουτσοπούλου, 2013). Οι πολιτικές κοινοτικής πρωτοβουλίας που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορούν να χαρακτηριστούν ως αποσπασματικές για την αντιμετώπιση των αναγκών του νησιωτικού χώρου, κυρίως μέχρι το Το Σχέδιο Ανάπτυξης για το τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Γ ΚΠΣ) υπάρχει ειδική στρατηγική για την ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου (Χριστοφάκης, 2001). Στην προγραμματική περίοδο και στην τρέχουσα , οι κοινοτικές στρατηγικές λαμβάνουν σοβαρά υπόψη το φαινόμενο της νησιωτικότητας και χαράζουν αναπτυξιακές πολιτικές που θα επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στις ευρωπαϊκές νησιωτικές περιφέρειες. Αναλυτικότερα, κοινοτικές δράσεις στοχεύουν στη μείωση των ενδο και διαπεριφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό των νησιωτικών περιοχών. Προωθείται η κοινωνική συνοχή μέσω προσπαθειών συγκράτησης του τοπικού πληθυσμού και ενισχύονται οι υποδομές υγείας, παροχές υπηρεσιών και οι διοικητικοί οργανισμοί μέσω προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού. Επίσης, στηρίζεται η οικονομία των νησιών μέσω επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και ενεργοποίησης των τοπικών πόρων για την απόκτηση ενδογενούς ανάπτυξης (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). Επιπρόσθετα, προωθούνται δράσεις σχετικά με την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, περιβαλλοντικής μέριμνας και προστασίας. Παράλληλα, η διαπεριφερειακή και η διακρατική συνεργασία με άλλες περιφέρειες των κρατών μελών συμβάλει στην ενημέρωση, στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ιδεών πάνω σε κοινές προκλήσεις και προβλήματα (European Commission). Τέλος, ενισχύεται η γαλάζια ανάπτυξη, που αναφέρεται σε θέματα αλιείας, ενεργειακής εκμετάλλευσης, υδατοκαλλιεργειών με ταυτόχρονο σεβασμό στο περιβάλλον και τους υδάτινους πόρους για τον ευρωπαϊκό νησιωτικό χώρο (Blue Growth). 26

28 2.3 Ελληνικός νησιωτικός χώρος Η Ελλάδα είναι μία νησιωτική χώρα καθώς διαθέτει συνολικά θαλάσσια νησιωτικά εδάφη (μεγάλα, μικρά νησιά, βραχονησίδες, ερημονήσια). Για αυτό το λόγο κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις των νησιωτικών χωρών παγκοσμίως. Από τα νησιά αυτά μόνο τα 112 κατοικούνται και τα 81 έχουν διοικητική αυτοτέλεια (αποτελούν έναν τουλάχιστον Ο.Τ.Α) (Χριστοφάκης, 2001). Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα οκτώ ελληνικά νησιωτικά συμπλέγματα στο χάρτη της Ελλάδας. Χάρτης 2: Απεικόνιση των ελληνικών νησιωτικών συμπλεγμάτων Πηγή: τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 9/10/2014 Από τις 13 περιφέρειες της χώρας, οι 12 έχουν νησιά (η περιφέρεια Δ. Μακεδονίας είναι η μόνη που δεν έχει). Η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι η πρώτη σε αριθμό νησιών, διαθέτοντας τα νησιωτικά συμπλέγματα των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, που καλύπτουν το 34,4% του συνόλου των νησιωτικών εδαφών της χώρας (Χριστοφάκης, 2001). Στην ελληνική επικράτεια εντοπίζονται τέσσερις περιφέρειες που αποτελούν αποκλειστικά νησιωτικές περιφέρειες (Νότιο και Βόρειο Αιγαίο, η Κρήτη και τα Ιόνια νησιά) με την Κρήτη να αποτελεί το μεγαλύτερο νησί της χώρας. 27

29 Ιδιαίτερα αρνητικός παράγοντας είναι ο εντοπισμός αρχιπελαγών, που επιτείνουν τη διάσπαση και την ασυνέχεια του χώρου. Επίσης, εντοπίζονται αρκετά μικρά νησιά που αντιμετωπίζουν σημαντικά αναπτυξιακά προβλήματα (Χριστοφάκης, 2001). Στη συνέχεια αναφέρονται τα χαρακτηριστικά των νησιών (ιδίως των μικρών) στη περίπτωση της Ελλάδας: (Παπαδασκαλόπουλος, 1995, όπως αναφέρεται από το Χριστοφάκη, 2001, ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου, ) Εδαφική ποικιλομορφία Τάσεις εγκατάλειψης τοπικού πληθυσμού και κυρίως των νέων Ειδικές κλιματολογικές συνθήκες Αυξημένη εξάρτηση από μεγάλα νησιά και τη ηπειρωτική χώρα Απομόνωση περιορισμοί στην πρόσβαση και στις μεταφορές Χαμηλό επίπεδο τεχνικών υποδομών Εποχικότητα στην απασχόληση Πίνακας 1: Κατάταξη ελληνικών νησιών ανάλογα το μέγεθος τους Κατηγορία Έκταση Αριθμός Νησιά Πολύ μεγάλα >5000 τ.μ 1 Κρήτη Μεγάλα τ.μ 6 Λέσβος, Ρόδος, Κέρκυρα Μεσαία τ.μ 20 Άνδρος, Σάμος, Ζάκυνθος Μικρά τ.μ 31 Μύκονος, Θήρα Πολύ μικρά <25 τ.μ 54 Δονούσα Πηγή: EURISLES, Statistical indicators of regional disparities generated by insularity and peripherality, 1997, ιδία επεξεργασία Στη συνέχεια εξετάζονται οι περιφέρειες της Ελλάδας που αποτελούν αποκλειστικά νησιωτικές περιοχές. Αυτές είναι το Νότιο και το Βόρειο Αιγαίο, η Κρήτη και τα Ιόνια νησιά. Το Νότιο Αιγαίο από την δεκαετία του 70 και μετά εμφανίζει μία δυναμική εξέλιξη που αποτυπώνεται από οικονομικά και δημογραφικά μεγέθη. Ο τοπικός πληθυσμός αυξάνεται μετά το Αποτελεί μία από τις πιο ανεπτυγμένες περιφέρειες της ελληνικής επικράτειας. Η οικονομική κατάσταση της περιφέρειας δεν χαρακτηρίζεται από ομοιογένεια καθώς τα ενθαρρυντικά στοιχεία είναι αποτέλεσμα κυρίως του τουρισμού, που εντοπίζεται σε περιορισμένο αριθµό επώνυμων νησιών (Μύκονος, Σαντορίνη). Ο τριτογενής τομέας παραγωγής εμφανίζεται ιδιαίτερα 28

30 ανεπτυγμένος, η περιφέρεια εξειδικεύεται ακόμα στην αλιεία, στις υδατοκαλλιέργειες και στις πλωτές µμεταφορές. Μειονέκτημα αποτελεί η περιορισμένη συμμετοχή της στην έρευνα και την καινοτομία (Σπιλάνης, 2009, ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου ). Αντίθετα, η περιφέρεια Βορείου Αιγαίου χαρακτηρίζεται από αρνητική φυσική κίνηση του πληθυσμού, σημαντική ανεργία και σχετικά μέτρια οικονομική κατάσταση (Σπιλάνης, 2009). Η περιφέρεια Κρήτης εμφανίζει μια μέτρια οικονομική κατάσταση, διαθέτει ανεπτυγμένο πρωτογενή τομέα παραγωγής και στηρίζει αρκετά στον τουρισμό της. Επίσης χαρακτηρίζεται από συνεχή θετική κίνηση πληθυσμού της (Σπιλάνης, 2009). Η περιφέρεια Ιόνιων Νήσων παρουσίαζε τα τελευταία είκοσι χρόνια σε γενικές γραμμές, μια σταθερή πορεία ανάπτυξης που στον τουρισμό και τις εισροές από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε. Ο πληθυσμός της περιφέρειας αντιπροσωπεύει μόλις το 1,93% του πληθυσμού της χώρας. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό όμως αποτελεί το σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα, καθώς και μια ιδιαίτερη φυσιο-γεωγραφική ταυτότητα (Σπιλάνης, 2009, ΠΕΠ Ιόνιων Νήσων ). Κάνοντας μία σύγκριση ανάμεσα στις ελληνικές νησιωτικές περιφέρειες, σε καλύτερη θέση βρίσκεται η περιφέρεια Ν. Αιγαίου, έπεται αυτή της Κρήτης, ακολουθούν τα νησιά του Ιονίου και στην τελευταία θέση η περιφέρεια Β. Αιγαίου. Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνεται πως χώρες σαν την Ελλάδα απαιτούν ιδιαίτερη αναπτυξιακή στρατηγική προκείμενου να μειώσουν τα προβλήματα λόγω της νησιωτικότητας και να αναδείξουν τις τοπικές προοπτικές ανάπτυξης (Παπαδασκαλόπουλος, Χριστοφάκης, 2009). 29

31 2.4 Εθνικές Πολιτικές για τη νησιωτικότητα Αρχικά για την αντιμετώπιση της νησιωτικότητας και των δυσκολιών που αυτή επιφέρει στον ελληνικό σχεδιασμό και αναπτυξιακό προγραμματισμό, συστάθηκαν Ειδικές Χωροταξικές Μελέτες. Η εφαρμογή των μελετών αυτών ήταν αποσπασματική χωρίς την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα στις ανάγκες των νησιωτικών περιοχών. Ακόμα, παρατηρήθηκε αδυναμία του θεσμικού πλαισίου για αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στις αναπτυξιακές διαδικασίες (Κοκκώσης και Μέξα, 2002, όπως αναφέρεται από την Κουτσοπούλου, 2013). Με την ενεργοποίηση του Ν. 2742/1999 προωθήθηκε η διαμόρφωση του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης με κατευθύνσεις για τον παράκτιο και νησιωτικό χώρο με συγκεκριμένους στρατηγικού στόχους, που αναφέρονται στη συνέχεια (Λαγός και Σταματίου, 2004, όπως αναφέρεται από την Κουτσοπούλου, 2013): Η συγκράτηση ενός βιώσιμου πληθυσμιακού μεγέθους Η προστασία και αξιοποίηση των πόρων Η αναγνώριση των νησιών ως αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας Η αναγνώριση της οικολογικής τους μοναδικότητας Η αποκλειστική προώθηση της ποιοτικής ανάπτυξης Επίσης, αναφορά γίνεται στη διάρθρωση των χρήσεων γης στο νησιωτικό χώρο πρέπει να ακολουθεί τους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους, την πολιτική προστασίας των φυσικών πόρων και του ευρύτερου περιβάλλοντος καθώς και τις κατευθύνσεις της χωροταξικής και περιφερειακής πολιτικής. Στη συνέχεια θεσπίζονται νόμοι όπως: οι Ν. 2971/2001 και Ν.3201/2003 για την «Αποκατάσταση, προστασία και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος των νησιών που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Αιγαίου» και αργότερα ο Ν.4179/2013 με τίτλο: «Απλούστευση Διαδικασιών για την Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας στον Τουρισμό» ο Ν. 3894/2010 για την «Επιτάχυνση και Διαφάνεια Υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων». Τα παραπάνω νομοθετήματα αποτελούν προσπαθείς για τόνωση της οικονομικής κατάστασης των νησιωτικών και παράκτιων περιοχών της χώρας, αλλά δεν εστιάζουν στα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα των περιοχών αυτών. Ως σημαντικότερες στρατηγικές αναπτυξιακού τύπου για τις νησιωτικές περιφέρειες του ελλαδικού χώρου, εμφανίζονται οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αναλύθηκαν στην ενότητα 2.2: Αναπτυξιακός Σχεδιασμός του νησιωτικού χώρου. Για την χρονική περίοδο υπήρξε εξειδικευμένη στρατηγική, το Σχέδιο Ανάπτυξης Νησιωτικού Χώρου (Χριστοφάκης, 2001). Για την προγραμματική περίοδο , οι κοινοτικές πολιτικές εισέρχονται στον εθνικό αναπτυξιακό προγραμματισμό μέσω του ΕΣΠΑ και 30

32 εξειδικεύονται σε τομεακά και περιφερειακά προγράμματα με ειδική αναφορά στα θέματα της αλιείας, της αγροτικής ανάπτυξης και των μεταφορών (Παπαδασκαλόπουλος Χριστοφάκης, 2009). Στην εικόνα που ακολουθεί αναλύονται οι αναπτυξιακοί στόχοι του ΕΣΠΑ για τις νησιωτικές περιφέρειες της Ελλάδας. Εικόνα 3: Αναπτυξιακοί στόχοι ΕΣΠΑ για τις νησιωτικές περιφέρειες Πηγή: ΥπΟΟ, 2007, Κουτσοπούλου, 2013 Στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, εντάσσεται και η περιφέρεια της Κρήτης για τη συγκεκριμένη προγραμματική περίοδο. Συμπληρωματικά, στην επόμενη προγραμματική περίοδο, δηλαδή , η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεχίζει να εντάσσει τις στρατηγικές τις κατευθύνσεις στο ΕΣΠΑ Έτσι, για το νησιωτικό χώρο προτεραιότητα αποτελούν θέματα κοινωνικής συνοχής, τοπικής ανάπτυξης, προστασίας του περιβάλλοντος, προώθησης της έρευνας και της καινοτομίας, ενώ παράλληλα επισημαίνονται προσπάθειες για αυξημένες διακρατικές και διαπεριφερειακές συνεργασίες (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης ΕΣΠΑ: , Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Blue Growth). Συμπερασματικά, καταλήγουμε στο ότι ο νησιωτικός χώρος χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και ξεχωριστού αναπτυξιακού σχεδιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Όσο για την περίπτωση της Ελλάδας, εξ αιτίας της γεωμορφολογικής ιδιαιτερότητάς της, κρίνεται απαραίτητο ένα εθνικό στρατηγικό πλαίσιο που θα μεριμνά τα προβλήματα και τις ανάγκες των νησιωτικών περιοχών, ενώ παράλληλα θα χαράζει ξεχωριστή αναπτυξιακή πολιτική. 31

33 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Στη συγκεκριμένη ενότητα της παρούσας εργασίας γίνεται συσχέτιση ανάμεσα στα υπερκείμενα, εθνικά και περιφερειακά πλαίσια σχεδιασμού και προγραμματισμού με το Δήμο Ερμούπολης Σύρου. Οι πολιτικές των υπερκείμενων πλαισίων διακρίνονται σε χωροταξικές (3.1) και αναπτυξιακές (3.2) με ιδιαίτερη αναφορά στις προτεραιότητες που καθορίζουν το σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της περιοχής μελέτης. Τέλος, γίνεται αναφορά και στο τοπικό επίπεδο μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης Τα ζητήματα που εξετάζονται σε αυτό το κεφάλαιο είναι οι εθνικές προτεραιότητες, οι αρχές σχεδιασμού και προγραμματισμού για το νησιωτικό χώρο, την περιφέρεια Ν. Αιγαίου και τον Ο.Τ.Α. 3.1 Χωροταξικές Πολιτικές Στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΥΠΕΧΩΔΕ, 1999) η πόλη της Ερμούπολης αναφέρεται ως ένα δυναμικό νησιωτικό αστικό κέντρο, «Δευτερεύων Εθνικός πόλος». Η αναπτυξιακή στρατηγική που προτείνεται για την Σύρο εμπίπτει στους τομείς του τουρισμού, της αγροτικής παραγωγής, της μεταποίησης, του εμπορίου, της εκπαίδευσης, της έρευνας και τεχνολογίας. Επίσης υπάρχει ξεχωριστή αναφορά για την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Σύρου και ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2009) υπάρχει αναφορά στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων, όπου ανήκει η Σύρος. Οι βασικές κατευθύνσεις του πλαισίου για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης επικεντρώνονται στην τουριστική προβολή ιστορικών χώρων και του πολιτιστικού περιβάλλοντος, με σεβασμό προς το φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, η Σύρος προτείνεται ως περιοχή ανάπτυξης ήπιου τουρισμού και εναλλακτικού τουρισμού. Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον παράκτιο και νησιωτικό χώρο (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2009) σχετικά με τις επιδιώξεις που απευθύνονται στα νησιά, κυρίαρχοι στόχοι είναι η συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού, η βελτίωση των μεταφορικών υποδομών και η οικονομική ανάπτυξη. Σχετικά με την νησιωτική ανάπτυξη εμπεριέχονται πολιτικές που οδηγούν στην καινοτομία, στην αναβάθμιση της ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στην προβολή της νησιωτικής παράδοσης και του πολιτιστικού αποθέματος και στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Τέλος, υπάρχει ειδική αναφορά σε θέματα αειφορίας όπως οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και η ανάδειξη του πολιτιστικού τοπίου. Το ΠΠΧΣΑΑ για το Ν. Αιγαίο (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2003) κατατάσσει τα νησιά της περιφέρειας σε κατηγορίες ανάλογα με τα αναπτυξιακά τους χαρακτηριστικά. Η 32

34 Σύρος εντάσσεται στην 3 η ομάδα και αναφέρεται ως νησί με σημαντική τουριστική δραστηριότητα για τη χώρα και την περιφέρεια. Επίσης, χαρακτηρίζεται από πληθυσμιακή αύξηση, περιβαλλοντική αξία καθώς και πολιτιστική κληρονομιά. 3.2 Αναπτυξιακές Πολιτικές Σύμφωνα με το ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου, η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εντάσσεται στον Στόχο 2: Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση, για την προγραμματική περίοδο: Αποτελεί περιφέρεια «μετάβασης» για την πολιτική συνοχής της Ε.Ε. Η αναπτυξιακή πολιτική που ακολουθήθηκε κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο για την περιφέρεια βασιζόταν στην κατεύθυνση του ποιοτικού τουρισμού με ανάδειξη του πολιτιστικού «προϊόντος» σε συνθήκες αειφορίας με στροφή προς τις νέες τεχνολογίες και την έρευνα. Το όραμα του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο στοχεύει στην κλαδικά και χωρικά ολοκληρωμένη αειφόρο ανάπτυξη της περιφέρειας, προωθώντας τη δικτύωση και την ανταγωνιστικότητα εστιάζοντας στον τουρισμό και στον πολιτισμό. Παράλληλα, συμβάλει στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων, προωθεί την έρευνα και την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα εστιάζει στην άρση των ενδοπεριφερειακών και διαπεριφερειακών ανισοτήτων, διασφαλίζοντας παράλληλα την εδαφική, κοινωνική και οικονομική συνοχή στην περιφέρεια. Κατ επέκταση, η αναπτυξιακή στρατηγική του Δήμου Σύρου Ερμούπολης για τα επόμενα χρόνια πρέπει να στηρίζεται στις παραπάνω πολιτικές. Το τρέχων επιχειρησιακό πρόγραμμα του Δήμου αποβλέπει στην ανάδειξη της Σύρου σε κυρίαρχο κέντρο στο χώρο των Κυκλάδων αλλά και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου βελτιώνοντας παράλληλα τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων του. Θέτοντας στο επίκεντρο του σχεδιασμού τον άνθρωπο, ο δήμος διατυπώνει την στρατηγική του πάνω στους πυλώνες της οικονομικής αειφόρου ανάπτυξης, της τουριστικής ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής στο εσωτερικό του δήμου, της προάσπισης της πολιτιστικής κληρονομιάς το τόπου και της περιβαλλοντικής προστασίας. Η παρουσίαση των υπερκείμενων πλαισίων έγινε με επίκεντρο το Δήμο Σύρου Ερμούπολης. Οι στρατηγικές που συζητήθηκαν πρέπει να εμπεριέχονται στον μελλοντικό σχεδιασμό και στον αναπτυξιακό προγραμματισμό της περιοχής. Εν συντομία, οι αρχές που περιγράφηκαν στοχεύουν στην ισόρροπη ανάπτυξη της Σύρου, προασπίζοντας την κοινωνική, εδαφική και οικονομική συνοχή της. Οι κύριοι άξονες είναι η ήπια τουριστική ανάπτυξη με έμφαση στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, η περιβαλλοντική προστασία και η πολιτιστική ανάδειξη με προσανατολισμό όμως σύμφωνα με τις κοινοτικές επιδιώξεις της νέας προγραμματικής περιόδου, προς τις νέες τεχνολογίες και τις συνεργασίες με άλλες περιφέρειες, είτε του εσωτερικού είτε του εξωτερικού. 33

35 ΜΕΡΟΣ Β: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ 34

36 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΣΥΡΟΥ Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζεται η ιστορία του Δήμου Σύρου Ερμούπολης, με κυριότερη έμφαση στα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του. Η ανάλυση της σημερινής κατάστασης του νησιού, ακολουθεί στο 5 ο κεφάλαιο της εργασίας. 4.1 Προϊστορία- ελληνιστική εποχή Η Σύρος εκτιμάται πως κατοικήθηκε για πρώτη φόρα κατά τους προϊστορικούς χρόνους, όπως αποδεικνύουν αρχαιολογικά ευρήματα στις περιοχές του νησιού: Χαλανδριανή και Καστρί. Σύμφωνα με ίχνη που ανακαλύφθηκαν, διάσπαρτοι οικισμοί χρονολογούνται περί τον 7 ο αιώνα π.χ. Κατά την προϊστορία και την ελληνιστική εποχή δεν παρατηρείται κάποια αναφορά για το νησί της Σύρου ( 4.2 Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Οθωμανική περίοδος Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, αρχαιολογικά ευρήματα όπως κάποια νομίσματα που χρονολογούνται για εκείνη την εποχή, μαρτυρούν μία κάποια ανάπτυξη του νησιού για την προκείμενη εποχή. Κατά τη βυζαντινή περίοδο η Σύρος βίωσε την απειλή των πειρατών, με το νησί να κατοικείται από ελάχιστους. Ο φρουριακού τύπου οικισμός της Άνω Σύρου, εκτιμάται πως κτίστηκε τότε. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, η Σύρος βρίσκεται υπό ένα ιδιαίτερο καθεστώς, που θύμιζε φέουδο. Αυτό ήταν αποτέλεσμα του αποικισμού Βενετών στο νησί. Στη συνέχεια, η υπογραφή μίας συνθήκης για προστασία των Καθολικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανάμεσα σε Γάλλους και Τούρκους, εξασφάλισε μία σχετική ανεξαρτησία στη Σύρο. Το έτος 1680 μχ. με ψήφισμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποφασίσθηκε να αφεθεί το λιμάνι ελεύθερο από κάθε φορολογική επιβάρυνση, γεγονός που συνέβαλε στην αύξηση της εμπορικής του κίνησης και έδωσε τη δυνατότητα στους κάτοικους του γεωργοκτηνοτροφικού οικισμού της Άνω Σύρου να ασχοληθούν με το εμπόριο και τη ναυτιλία. (Σαπουντζή, 2009, Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Ιστορία- Πολιτισμός στο Μεταξύ 1750 και 1820 ο πληθυσμός του νησιού διπλασιάστηκε, από σε κατοίκους περίπου. Η περιοχή μέχρι τότε αποτελούσε αγροκτηνοτροφικό τοπίο. Οι κάτοικοι όμως άρχισαν να επιδίδονται στο εμπόριο και στη ναυτιλία. Οι ευνοϊκές αυτές συνθήκες, η διαφορά του θρησκευτικού δόγματος, η ημιαυτονομία και η προστασία του καθεστώτος των διομολογήσεων, οδήγησαν τους Συριανούς στο να κρατήσουν ουδέτερη στάση κατά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, το 1821 (Σαπουντζή, 2009). Η ανεξαρτησία αυτή σε συνδυασμό με την επαφή με την δυτική 35

37 Ευρώπη εκτιμώνται ως παράγοντες που οδήγησαν στη μετέπειτα οικονομική ανάπτυξη του νησιού. 4.3 Ελληνική Επανάσταση Από το1821 και έπειτα η Σύρος αποτέλεσε καταφύγιο για τους προσφυγικούς πληθυσμούς της Χίου, της Κάσου και των Ψαρών. Ο ερχομός των προσφύγων συνέβαλε στο μετασχηματισμό αφενός της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής σύνθεσης της περιοχής και αφετέρου της αποτύπωσής της στο χώρο, δηλαδή της χωροταξικής και οικιστικής δομής. Ο χώρος του λιμανιού αναπτύσσεται και ακολουθεί η σταδιακή δημιουργία μιας νέας πόλης, της Ερμούπολης (Σαπουντζή, 2009). Η άναρχη δόμηση που ήταν αποτέλεσμα του ερχομού και της εγκατάστασης των προσφύγων, αποτέλεσε εφαλτήριο της οικιστικής και χωροταξικής οργάνωσης της νέας πόλης. Το 1839 εκδόθηκε διάταγμα εφαρμογής για το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο, που είχε συνταχθεί από τον W.Von Weiler. Εικόνα 4: Το ρυμοτομικό σχέδιο της Ερμούπολης από τον W. Von Wieler Πηγή: Τραυλού Κόκκου,

38 : Η ανάπτυξη της Ερμούπολης Τα χρόνια που ακολούθησαν επέτρεψαν στους κατοίκους του νησιού να ασχοληθούν με παραγωγικούς τομείς και κλάδους που οδήγησαν στην οικονομική ανάπτυξη του και ιδίως της Ερμούπολης. Ο πληθυσμός του νησιού, στην πρώτη καταμέτρηση που έλαβε χώρα το 1928, ανερχόταν στους περίπου κατοίκους ( Από το 1830 έως και το 1860, το λιμάνι της Σύρου αποτέλεσε σημαντικό κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου για την ανατολική Μεσόγειο. Οι κάτοικοι της Ερμούπολης επιδόθηκαν σε εμπορικές συναλλαγές υφασμάτων, μεταξιού, δερμάτων, των σιδερικών δημιουργώντας παράλληλα ένα ισχυρό χρηματοπιστωτικό σύστημα ( Οι οικονομικές και παραγωγικές δραστηριότητες των κατοίκων του νησιού δεν περιορίστηκαν στο εμπόριο, καθώς αναπτύχθηκε η μεταποίηση, η ναυτιλία και η ναυπηγική (Σαπουντζή, 2009). Το 1861 ιδρύεται το ναυπηγείο της Σύρου που αποτελεί το παλαιότερο της Ελλάδας. Αποτέλεσε τη πρώτη βαριά μεταποιητική βιομηχανία στην Ελλάδα και η ιστορία του είναι συνδεδεμένη με τις προσπάθειες οικονομικές ανασυγκρότησης του πρώιμου ελληνικού κράτους. Απασχολούσε 800 με 1000 άτομα κατά τον 19 ο αιώνα με ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στην τοπική οικονομία ( Συνεχίζοντας την παρουσίαση της οικονομικής κατάστασης του νησιού κατά τον 19 ο αιώνα, σημαντική χαρακτηρίζεται η ύπαρξη βιομηχανικής δραστηριότητας στο νησί. Σπουδαία παραγωγική δραστηριότητα ήταν η κατεργασία δερμάτων στα βυρσοδεψεία της εποχής (Τραυλός, Κόκκου, 1980). Από επίσημη στατιστική του 1876 πληροφορούμαστε ότι στην Ελλάδα υπήρχαν επτά μεγάλα βυρσοδεψεία, από τα οποία τα έξι ήταν στην Σύρο. Η βιομηχανία του νησιού προέρχεται, κατά βάση, από την τοπική βιοτεχνία και στην ουσία αποτελεί φυσική συνέχεια της (Αγριαντώνη, Φενερλή, 2000). 37

39 Εικόνα 5: Η χωροθέτηση των βυρσοδεψείων στο λιμάνι της Σύρου Πηγή: Αγριαντώνη Φ., Φενερλή Α. (2000), Ερμούπολη Σύρος, Ιστορικό Οδοιπορικό, Εκδόσεις Ολκός, Αθήνα Ωστόσο, από το 1880 και έπειτα, εμφανίζεται η πρώτη παρατεταμένη κρίση της ερμουπολίτικης οικονομίας. Οι κυριότεροι λόγοι εμφάνισης της οικονομικής κρίσης στο νησί ήταν η παρακμή της ιστιοφόρου ναυτιλίας και η ανάπτυξη άλλων λιμένων, όπως αυτό του Πειραιά ( Το κυρίαρχο πρότυπο ανάπτυξης στον ελληνικό χώρο ήταν το πολικό, που ευνοούσε σε μεγάλο βαθμό τα μεγάλα αστικά κέντρα: Αθήνα κυρίως και Θεσσαλονίκη κατά δεύτερο λόγο, αρκετά χρόνια αργότερα (Σαπουντζή, 2009). Αυτοί ήταν οι κύριοι λόγοι παρακμής της Σύρου για εκείνη την χρονική περίοδο. Συμπληρωματικά, οι παραδοσιακές βιοτεχνίες του νησιού συνθλίβονταν από τον βιομηχανικό καπιταλισμό και οι απεργίες περί το 1880 στο ναυπηγείο και στα εργοστάσια δυσχέραιναν ακόμη περισσότερο την ήδη προβληματική εικόνα της οικονομίας ( Στα τέλη του 19 ου αιώνα η οικονομία του νησιού ανακάμπτει με νέες παραγωγικές δραστηριότητες. Η οικονομία προσανατολίζεται στη βιομηχανία, την οικοδομική και τα δημόσια έργα. Η κατεργασία σιδήρου, η αλευροβιομηχανία, η βαμβακουργική και η λουκουμοποϊία είναι οι νέοι παραγωγικοί τομείς ( Επιπρόσθετα, πραγματοποιείται ανέγερση κτιρίων και η Ερμούπολη από άναρχος οικισμός μετατράπηκε σε οργανωμένη πόλη. Ακόμη, πολλαπλά λιμενικά έργα υποδομών βελτίωσαν την εικόνα του λιμένα της Σύρου (Σαπουντζή, 2009). 38

40 Η καλή οικονομική κατάσταση της Σύρου και κυρίως της Ερμούπολης διήρκησε μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αιώνα. Παρ όλα αυτά, η παλαιά αίγλη από την οικονομική ανάπτυξη του τόπου φαινόταν να απομακρύνεται και βαθμιαία μετατρεπόταν σε μία τυπική επαρχιακή ελληνική πόλη με όλο και περισσότερο εξάρτηση από την κεντρική εξουσία ( Εικόνα 6: Επώνυμα Συριανά Προϊόντα - Λουκούμια Πηγή: Φωτογραφία από βιομηχανικό μουσείο Ερμούπολης Αυτό που πρέπει να αναφερθεί στην συγκεκριμένη ενότητα είναι πως η οικονομική ανάπτυξη του νησιού είχε θετικό αντίκτυπο και σε άλλους τομείς. Η ζωή στην πόλη ήταν ανεπτυγμένη κοινωνικά και πολιτιστικά. Τα δέκα δημόσια σχολεία, τα οκτώ ιδιωτικά και η επαφή του τοπικού πληθυσμού με τον δυτικό-ευρωπαϊκό πολιτισμό μαρτυρούσαν την πνευματική άνθιση και καλλιέργεια των κατοίκων της ( Απόρροια των παραπάνω είναι η δημιουργία χώρων για κοινωνικές παροχές «ευρωπαϊκού τύπου», πολιτισμού και ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, όπως το θέατρο Απόλλων, τα Ορφανοτροφεία Αρρένων και Θηλέων, το Πτωχοκομείο και το Δημοτικό Παντοπωλείο (Αγριαντώνη, 2000, Στεφάνου, 2003). Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως εκείνη την εποχή παρατηρείται εμφάνιση αστικής τάξης στην Ερμούπολης της Σύρου (Σαπουντζή, 2009, Στεφάνου, 2003). 39

41 Χάρτης 3: Προσεγγιστική απεικόνιση της Ερμούπολης κατά τον 19 ο αιώνα Υπόβαθρο χάρτη: Google Earth, Πηγή: Ιδία επεξεργασία 1 (2012) Εικόνα 7: Θέατρο Απόλλων (εξωτερικό) Εικόνα 8: Θέατρο Απόλλων (εσωτερικό) Πηγή: Δήμος Σύρου Ερμούπολης, στο τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 12/10/ Ο χάρτης 3 αποτελεί προσέγγιση του χώρου της Ερμούπολης κατά τον 19 ο αιώνα και αποτελεί τμήμα της προπτυχιακής εργασίας με θέμα: «Βυρσοδεψεία, βιομηχανία και πολεοδομική εξέλιξη της Σύρου από το 19ο ως τον 20ο αιώνα: κοινωνικό-χωρικές παράμετροι των μετασχηματισμών» στα πλαίσια του μαθήματος «Κοινωνικές διαστάσεις του χωρικού σχεδιασμού» (Ιούνιος, 2012). 40

42 : Οικονομική Παρακμή Η χρονική αυτή περίοδος χαρακτηρίζεται από σταδιακή παύση της βιομηχανίας στο νησί, καθώς οι επιχειρηματίες και οι οικονομικά εύποροι επιλέγουν να μετοικήσουν στην Αθήνα ή στο Πειραιά. Η πόλη «χτυπήθηκε» από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο το λιμάνι νέκρωσε, τα εργοστάσια έκλεισαν και ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 20%. Πολλοί είναι εκείνοι που τα επόμενα χρόνια επιλέγουν να μεταναστεύσουν προς το εξωτερικό κυρίως, αφήνοντας τη Σύρο με κατοίκους το έτος 1971, που αποτελεί το χαμηλότερο ιστορικό όριο για το νησί, στη σύγχρονη ιστορία του. Επαγγελματικές ευκαιρίες για τον τοπικό πληθυσμό παρουσιάζονται μόνο στο ναυπηγείο Νεώριο (Σαπουντζή, 2009, έως και σήμερα Τα τελευταία χρόνια εντοπίζεται πληθυσμιακή αύξηση του πληθυσμού και γίνονται προσπάθειες για συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού και κυρίως των νέων. Οι οικονομικές κατευθύνσεις έχουν αλλάξει, το παράδειγμα άλλων νησιών για στροφή προς τον τουρισμό δεν άφησε ανεπηρέαστη τη Σύρο ( Η δράση των τοπικών φορέων, η ενεργοποίηση των πολιτών και οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις αποτελούν επιτυχημένες δράσεις στον τομέα του τουρισμού με θετική επίδραση στην οικονομική κατάσταση του νησιού (Σαπουντζή, 2009). Επιπρόσθετα, παρατηρείται τάση προς τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, κυρίως μέσω των θερμοκηπίων και σημαντικός, αν και μειωμένος εν συγκρίσει με παλαιότερα, είναι ο αριθμός των εργαζομένων στο Νεώριο ( Το κεφάλαιο αυτό συνοψίζει την ιστορία της Σύρου, δίνοντας περισσότερη έμφαση στα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του και εστιάζοντας περισσότερο στα χρόνια της οικονομικής ακμής. Το εμπόριο, η ναυτιλία και η βιομηχανία αποτέλεσαν τις κύριες οικονομικές δραστηριότητες εκείνης της περιόδου. Επίσης, αναφορές γίνονται σε χωροταξικά θέματα όπως η εξέλιξη των οικισμών και της πόλης καθώς και στο πολιτιστικό απόθεμα, ως αποτέλεσμα της γενικότερης (οικονομικής και πνευματικής) άνθισης της πόλης. 41

43 5 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί το πρώτο μέρος του επιχειρησιακού προγράμματος, όπου γίνεται η καταγραφή των βασικών χαρακτηριστικών του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. Στην ενότητα 5.1 παρουσιάζεται η διοικητική διάρθρωση του Δήμου, τα κυριότερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά του καθώς και δημογραφικά μεγέθη. Η ενότητα 5.2 αναλύει την ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος στη Σύρο, παρουσιάζει τις τρεις Δημοτικές Ενότητες που αποτελούν το δήμο, το αστικό περιβάλλον της πόλης και περιγράφονται τα δίκτυα και οι υποδομές του νησιού. Στην επόμενη παράγραφο, 5.3, γίνεται παρουσίαση των κοινωνικών υποδομών του δήμου, των υποδομών υγείας, εκπαίδευσης, πολιτισμού και αθλητισμού. Μετά, προβάλλονται τα οικονομικά δεδομένα του Δήμου Σύρου Ερμούπολης και αναλύεται το αναπτυξιακό προφίλ του. Ακολουθεί ξεχωριστή ενότητα για την περιγραφή του εσωτερικού περιβάλλοντος του δήμου. Τέλος, η έρευνα πληθυσμού μέσω ερωτηματολογίων και οι συνεντεύξεις (παρουσιάζονται στην παράγραφο 5.6) μαζί με τη βιβλιογραφία αποτελούν τις πηγές της ανάλυσης. 5.1 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ - ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Στην υποενότητα 5.1 παρουσιάζεται η διοικητική συγκρότηση του δήμου και εξετάζονται τα κυριότερα γεωγραφικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης Διοικητική Διάρθρωση Δήμου Ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης προέκυψε από την συνένωση τριών δήμων, σύμφωνα με τον Ν. 3852/2010, γνωστό ως πρόγραμμα «Καλλικράτης». Οι προηγούμενοι δήμοι της Άνω Σύρου, της Ερμούπολης και της Ποσειδωνίας αποτελούν πλέον Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. Σύμφωνα με την Απόφαση του Υπ. Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ΦΕΚ Β1292 της 11/08/2020, ο Δήμος Σύρου - Ερμούπολης έχει ως έδρα την Ερμούπολη και σε αυτόν εντάσσονται οι τρεις Δημοτικές Ενότητες, που αναφέρθηκαν προηγουμένως, τέσσερις Δημοτικές Κοινότητες και πέντε Τοπικές Κοινότητες. Αναλυτικά, η Δημοτική Ενότητας της Άνω Σύρου περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Άνω Σύρου, την Τοπική Κοινότητα Γαλησσά, την Τοπική Κοινότητα Πάγου και αυτή των Χρουσσών. Η Δημοτική Ενότητα της Ερμούπολης αποτελείται από τη Δημοτική Κοινότητα Ερμούπολης και τη Δημοτική Κοινότητα Μάννα. 42

44 Τέλος, η Δημοτική Ενότητα της Ποσειδωνίας απαρτίζεται από τη Δημοτική Κοινότητα Βάρης, την Τοπική Κοινότητα Ποσειδωνίας και την Τοπική Κοινότητα Φοίνικα. Πίνακας 2: Διοικητική Διάρθρωση του Δήμου Δημοτικές Ενότητες Δημοτικές Κοινότητες Τοπικές Κοινότητες Ερμούπολης Ερμούπολης Ποσειδωνίας Άνω Σύρου Άνω Σύρου Φοίνικα Ποσειδωνίας Βάρης Γαλησσά Μάννα Πάγος Χρούσσα Πηγή: Νόμος 3852/2010, ιδία επεξεργασία Χάρτης 4: Διοικητική υποδιαίρεση του Δήμου Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης

45 5.1.2 Βασικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά του Δήμου Η Σύρος ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων και εντάσσεται στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Η Ερμούπολη εκτός από έδρα του δήμου είναι πρωτεύουσα των Κυκλάδων και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγάιου ( Στη συνέχεια παρουσίαζεται η θέση της Σύρου στην Ελλάδα, στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων (πρώην Νομός Κυκλαδων). Χάρτης 5: Η θέση της Σύρου στο χάρτη της Ελλάδας Θέση της Σύρου στον ελλαδικό χώρο Πηγή: τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 14/10/ Γεωγραφική Θέση Η γεωγραφική θέση της Σύρου στις Κυκλάδες μπορεί να χαρακτηριστεί ως κεντρική και σε σχετική κοντινή απόσταση από το λιμάνι του Πειραιά, που την συνδέει με την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα. Βόρεια του νησιού εντοπίζονται τα νησιά της Άνδρου και της Τήνου, στα δυτικά η Κύθνος και στα ανατολικά η Μύκονος. Η επιφάνεια της Σύρου καλύπτει km 2 και μέγιστο μήκος 22,5 km. Παρόλο που κατέχει την 11 η θέση σε μέγεθος ανάμεσα στα νησιά των Κυκλάδων, είναι το μεγαλύτερο σε πληθυσμό νησί. Διαθέτει φυσικό λιμάνι επιφάνειας 0,89 km 2 περιμετρικά του οποίου έχει δομηθεί η πόλη του νησιού, Ερμούπολη. (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). 44

46 Χάρτης 6: Χωροταξική ένταξη της Σύρου στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Πηγή: Ιδία επεξεργασία, υπόβαθρο: Γεω - μορφολογία Από μορφολογικής άποψης, το έδαφος του νησιού χαρακτηρίζεται πετρώδες και άγονο, με πολύ έντονο ανάγλυφο, χαμηλά βουνά, απότομες πλαγιές και στενές ρεματιές στο βόρειο τμήμα του. Το βόρειο μέρος του νησιού είναι ορεινό και άγονο, με το υψόμετρο να ανέρχεται από τα 300 έως τα 450 μέτρα. Εκεί εντοπίζονται κυρίως μικροί αγροτικοί και παραδοσιακοί οικισμοί (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Χάρτης 7: Γεωμορφολογικός χάρτης Σύρου Πηγή χάρτη: Επίσης στο βόρειο τμήμα συναντώνται αρχαιολογικές περιοχές και το όρος Σύριγγα που αποτελεί προστατευόμενη περιοχή καθώς εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000 (εκτενέστερη αναφορά γίνεται στην υποενότητα περιγραφής του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης). 45

47 Οι περιοχές στο νότιο τμήμα του νησιού είναι πεδινές, εντοπίζονται μικρές εύφορες καλλιεργήσιμες κοιλάδες. Περιοχές με βλάστηση εντοπίζονται αποσπασματικά στην ενδοχώρα. Ακόμα, οι ακτές είναι πολυσχιδείς και σχηματίζουν σε αρκετά σημεία ασφαλείς όρμους, όπως αυτή του Φοίνικα. Μικρότεροι όρμοι είναι της Βάρης, του Γαλησσά, του Κινίου, του Δελφινιού και των Γραμμάτων (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης μπορεί να χαρακτηριστεί ως αστικός δήμος. Αυτό οφείλεται κυρίως στη διοικητική θέση του και στις διοικητικές υπηρεσίες που παρέχει ως πρωτεύουσα των Κυκλάδων και έδρα της Περιφέρειας του Νοτίου Αιγαίου (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Επιπλέον, η πόλη του νησιού, Ερμούπολη, είναι μία αμφιθεατρικά κτισμένη και πυκνοδομημένη πόλη γύρω από το φυσικό λιμάνι του νησιού. Η μορφολογική κλίση της Ερμούπολης είναι ήπια κοντά στη θάλασσα και αυξάνεται στις πλαγιές των δύο λόφων που βρίσκονται εντός ορίων ΓΠΣ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Χάρτης 8: Πολιτικός χάρτης ν. Σύρου Πηγή: τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16/10/

48 5.1.3 Δημογραφικά Δεδομένα Πληθυσμιακά Χαρακτηριστικά Δήμου Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, ο μόνιμος πληθυσμός 2 του Δήμου Σύρου Ερμούπολης ανέρχεται στους κατοίκους. Πίνακας 3: Μεταβολή μόνιμου πληθυσμού για τα έτη 2001 και 2011 Μόνιμος Πληθυσμός Γεωγραφική Περιοχή Μεταβολή Δήμος Σύρου Ερμ ,6% Κυκλάδες ,3% Περιφέρεια Ν. Αιγαίου ,5% Σύνολο Ελλάδας ,3% Πηγή: ΕΣΥΕ, 2011, ιδία επεξεργασία Με βάση τον πίνακα 3, κατά τη δεκαετία , στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης, έχουμε μία θετική μεταβολή του μόνιμου πληθυσμού, της τάξης του 8,6%. Ανάλογη αύξηση, σε λίγο μικρότερα ποσοστά εμφανίζουν το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων καθώς και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Αντίθετα, αρνητικό πρόσημο (-1,3%) έχει η μεταβολή του πληθυσμού για το σύνολο της χώρας την τελευταία δεκαετία. Επιπλέον, προκύπτει ότι ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης αντιπροσωπεύει το 6,96% του συνολικού πληθυσμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ( κάτοικοι) και περίπου το 0,19% του συνολικού πληθυσμού της χώρας ( κάτοικοι). Πίνακας 4: Πληθυσμιακή κατανομή ανά Δημοτική Ενότητα για το έτος 2011 Δημοτική Ενότητα Μόνιμος Πληθυσμός 2011 Ποσοστό πληθυσμού Δ.Ε Ερμούπολης ,8% Δ.Ε Ποσειδωνίας ,2% Δ.Ε Άνω Σύρου % Πηγή:ΕΣΥΕ, 2011, ιδία επεξεργασία Ακόμη, η Δ.Ε Ερμούπολης συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αριθμεί κατοίκους, δηλαδή το 63,8% του μόνιμου πληθυσμού του δήμου. Έπεται η Δ.Ε Ποσειδωνίας με κατοίκους (18,2%) και σχεδόν στα ίδια επίπεδα βρίσκεται και η Δ.Ε Άνω Σύρου, με κατοίκους (18%). 2 Μόνιμος πληθυσμός: ο συνολικός πληθυσμός που δήλωσε ως μόνιμη κατοικία του κατά την απογραφή του τον συγκεκριμένο τόπο, ανεξάρτητα από το πού βρέθηκε και απογράφηκε στην επικράτεια της χώρας. Πραγματικός Πληθυσμός: ο συνολικός πληθυσμός που βρέθηκε και απογράφηκε κατά την απογραφή στο συγκεκριμένο αυτό τόπο, ανεξάρτητα από το αν διαμένει μόνιμα στον τόπο αυτό. Νόμιμος πληθυσμός: ο αριθμός των δημοτών κάθε δήμου της χώρας με την υπηκοότητα της χώρας και διαμένουν μόνιμα στην χώρα. 47

49 Πραγματικός Πληθυσμός Διπλωματική Εργασία: Αναπτυξιακός Προγραμματισμός, η περίπτωση του Δήμου Πίνακας 5: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού από το 1971 έως το 2011 Πραγματικός Πληθυσμός Γεωγραφική Περιοχή Σύρος Κυκλάδες Περιφέρεια Ν. Αιγαίου Πηγή: ΕΣΥΕ, Ιδία επεξεργασία Διάγραμμα 1: Μεταβολή πληθυσμού ανά δεκαετία από το 1971 έως και το 2011 για τον Δήμο ΔΗΜΟΣ ΣΥΡΟΥ ΣΥΡΟΣ Πηγή: Δεδομένα από πίνακα 5, ιδία επεξεργασία Διάγραμμα 2: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού ανά δεκαετία από το 1971 έως και το 2011 για το Δήμο Σύρο Ερμούπολης, το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ΣΥΡΟΣ Ν. ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Πηγή: Δεδομένα από πίνακα 5, ιδία επεξεργασία 48

50 Από τον πίνακα 5 και τα διαγράμματα 1 και 2, συμπεραίνεται η τάση για αύξηση του πληθυσμού τόσο στο Δήμο Σύρου (μοναδική εξαίρεση το 1991 αρνητική μεταβολή πληθυσμού), όσο στις Κυκλάδες και την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου τα τελευταία σαράντα χρόνια. Η τάση αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ιδιαίτερα θετική καθώς είναι αντίθετη με τις τάσεις που περιγράφηκαν στο 2 ο κεφάλαιο, σχετικά με τη νησιωτικότητα, όπου ο τοπικός πληθυσμός εγκαταλείπει τις νησιωτικές περιφέρειες. Πίνακας 6: Πυκνότητα πραγματικού πληθυσμού στα νησιά των Κυκλάδων Νησιά Έκταση νησιού σε km² Πληθυσμός νησιού Πυκνότητα πληθυσμού Νάξος ,5 Άνδρος ,0 Πάρος ,2 Τήνος ,8 Μήλος ,9 Κέα ,9 Αμοργός ,1 Ίος ,3 Κύθνος ,5 Μύκονος ,9 Σύρος ,9 Σίφνος ,4 Θήρα ,2 Σέριφος ,9 Σίκινος ,6 Ανάφη ,7 Κίμωλος ,0 Αντίπαρος ,2 Ηρακλειά ,9 Δονούσα ,6 Θηρασιά ,0 Σχοινούσα ,0 Κουφονήσια ,4 Πηγή: ΕΣΥΕ, (2011) Από τον πίνακα 6 συμπεραίνεται πως αν και η Σύρος είναι το 11 ο νησί σε μέγεθος, είναι το μεγαλύτερο νησί σε πληθυσμό στις Κυκλάδες. Επίσης, ένα ιδιαίτερο στοιχείο που προκύπτει είναι η μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού (261,9) που παρουσιάζει η Σύρος σε σύγκριση με τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων. Το μέγεθος αυτό χαρακτηρίζεται πολύ μεγάλο αν αναλογιστούμε ότι η πυκνότητα του πληθυσμού για το σύνολο της χώρας υπολογίζεται στο 81,8. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την Αναπτυξιακή Μελέτη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, ο πληθυσμός της Σύρου τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και εκτιμάται πως η Δημοτική Ενότητα της Ερμούπολης έχει φτάσει πληθυσμιακά σχεδόν σε επίπεδα κορεσμού. 49

51 Σχετικά με την κατανομή του πληθυσμού ανά φύλο, με βάση τα δεδομένα της απογραφής του 2011 από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, προκύπτει ότι για το Δήμο Σύρου, οι άνδρες αντιπροσωπεύουν το 48,6% του πληθυσμού του νησιού, ενώ ο γυναικείος πληθυσμός το υπόλοιπο 51,4%. Ανάλογη είναι και η κατάσταση που επικρατεί στο σύνολο της χώρας, με μικρές αποκλίσεις (49,4% άνδρες και 50,6% οι γυναίκες). Σχήμα 1: Ποσοστιαία κατανομή του συνόλου του πληθυσμού για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης για το έτος 2011 Σύρος Άνδρες Γυναίκες Πηγή: ΕΣΥΕ, 2011, Ιδία επεξεργασία Πίνακας 7: Ηλικιακή δομή του πληθυσμού του Δήμου Σύρου Ερμούπολης για το έτος 2011 Ομάδες ηλικιών Άρρενες Θήλεις Σύνολο και άνω Σύνολο Πηγή: ΕΣΥΕ, 2011 Πίνακας 8: Ποσοστιαία (%) κατανομή πληθυσμού ανά Δημοτική Ενότητα και ηλικιακή διάρθρωση, για το έτος 2011 Δ.Ε Σύνολο Ερμούπολης 13,4 13,1 22,6 21,5 10,2 15,6 3,6 100 Άνω Σύρου 13,3 11,9 19, ,4 16,7 3,9 100 Ποσειδωνίας 15,5 10,5 23,6 20 1,2 15,6 3,6 100 Δήμος 14 11, , ,7 100 Σύρου - Ερμούπολης Πηγή: ΕΣΥΕ,

52 Από τον πίνακα 7, με την ηλικιακή διάρθρωση του δήμου, προκύπτει πως η ηλικιακή ομάδα: που αποτελεί τον παραγωγικό πληθυσμό αντιστοιχεί στο 57,6% του συνόλου του πληθυσμού. Ο πίνακας 8 μας δίνει την κατάσταση που επικρατεί στο Δήμο Σύρο - Ερμούπολης ανά ηλικιακή ομάδα, εξειδικεύοντας τα δεδομένα ανά Δημοτική Ενότητα. Αναλυτικότερα, η ηλικιακή ομάδα κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό (22 %) στο σύνολο του δήμου και έπεται ο πληθυσμός των (με 21,5%). Αθροίζοντας τις ηλικιακές ομάδες, παρατηρούμε πως ο πληθυσμός από 0 έως και 39 αντιπροσωπεύει το 47,8% του συνόλου έναντι του 52,2% που αντιπροσωπεύεται από την ηλικιακή ομάδα 40 και άνω χρόνων. Ακόμα, παρατηρείται πως ο νεανικός πληθυσμός, δηλαδή τα άτομα μέχρι και 24 χρόνων αποτελούν το 25,8% του συνολικού πληθυσμού του νησιού. Από την άλλη πλευρά, οι ηλικιακές ομάδες των 65 και άνω ετών αποτελούν το 19,7% του συνόλου του πληθυσμού του δήμου. Στη συνεχεία της ενότητας με τα πληθυσμιακά δεδομένα του δήμου, γίνεται παράθεση δημογραφικών δεικτών, με βάση τα δεδομένα της ΕΣΥΕ από την απογραφή του Δείκτης γήρανσης: Εκφράζει το κατά πόσο μετατοπίζεται η πληθυσμιακή πυραμίδα προς τις γηραιότερες ηλικιακές ομάδες και κατά πόσο μία περιοχή αντιμετωπίζει πρόβλημα ανανέωσης του πληθυσμού της. Για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης ο δείκτης γήρανσης ανέρχεται στο 70,6%, ποσοστό συγκριτικά μικρότερο με τον μέσο όρο της χώρας που είναι στο 133,1% για το έτος Δείκτης εξάρτησης: Ο δείκτης αυτός εκφράζει την επιβάρυνση που δέχεται ο ενεργός πληθυσμός (15 64), από τον νεανικό (0 14) και τον γεροντικό (65+) πληθυσμό. Η τιμή του δείκτη εξάρτησης για τον δήμο είναι 49,5%, ελάχιστα βελτιωμένος από την τιμή για την Ελλάδα, που είναι στο 51,8% για το έτος Δείκτης αντικατάστασης: Δηλώνει για κάθε 100 άτομα 60 έως 64 ετών, που αναμένεται θεωρητικά να εγκαταλείψου την αγορά εργασίας, πόσα άτομα από 15 έως 19 χρόνων, που θεωρητικά αναμένεται να εισέρθουν στην αγορά εργασίας, αντιστοιχούν. Ο δείκτης αυτός για το Δήμο Σύρου, εμφανίζει θετικό πρόσημο και είναι 1,18%. Επίσης, σύμφωνα με το ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου και το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Αιγαίου: παρατηρούνται τάσεις εγκατάλειψης της περιφέρειας ιδίως από τη νεολαία. Επιβεβαιώνεται, και από την έρευνα πληθυσμού, όπου η συγκεκριμένη τάση αναφέρεται από πολλούς ως αδυναμία / απειλή για το μέλλον του τόπου. Στη συνέχεια εξετάζεται το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. Επειδή η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία δεν έχει δημοσιεύσει τα αποτελέσματα της απογραφής του 2011, σχετικά με τ εκπαιδευτικό επίπεδο ανά δήμο, γίνεται παράθεση των δεδομένων για το έτος 2001, σύμφωνα με την 51

53 προηγούμενη απογραφή. Ο πίνακας 9 συνοψίζει το επίπεδο εκπαίδευσης για το σύνολο του δήμου όλων των ατόμων από έξι ετών και άνω, ανάλογα με το φύλο. Πίνακας 9: Κατανομή επιπέδου εκπαίδευσης στο πληθυσμό άνω των 6 ετών κατά φύλο για το έτος 2001, για το Δήμο Επίπεδο Εκπαίδευσης Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Ανώτατη Εκπαίδευση 641 (3,5%) 489 (2,6%) (6,1%) Ανώτερη Εκπαίδευση 668 (3,6%) 548 (2,9%) (6,5%) Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης Πτυχιούχοι Τεχνικής Εκπαίδευσης (7,4%) (8,5%) (15,9%) (6,4%) 473 (2,5%) (8,9%) Απόφοιτοί γυμνασίου 995 (5,3%) 961 (5,1%) (10,4%) Απόφοιτοι δημοτικού (15,6%) (19,9%) (35,5%) Εγκατέλειψαν το δημοτικό, γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση Δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση (6%) (7,4%) (13,4%) 216 (1,2%) 399 (2,1%) 615 (3,3%) Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001 Από τον πίνακα 9, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως γενικά το μορφωτικό επίπεδο του δήμου δεν είναι υψηλό. Αν και τα ποσοστά είναι καλύτερα από τα αντίστοιχα του Νομού Κυκλάδων και προηγούμενων ετών για τη Σύρο, είναι χαμηλότερα από τους μέσους όρους της χώρας. Τέλος, οι άνδρες έχουν ελαφρώς καλύτερο επίπεδο εκπαίδευσης σε σχέση με τις γυναίκες (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006, ΕΣΥΕ: 1991, 2001). 52

54 5.2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ Η συγκεκριμένη υποενότητα του πέμπτου κεφαλαίου περιγράφει τα κυριότερα χαρακτηριστικά του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. (Ο χάρτης 9 συνοψίζει όσα θα αναλυθούν σε αυτήν την ενότητα) Χάρτης 9: Βασικά χαρακτηριστικά περιβάλλοντος και υποδομών στη Σύρο Πηγή: Υπόβαθρο: openstreetmap, ιδία επεξεργασία 53

55 5.2.1 Φυσικό Περιβάλλον Οικοσυστήματα Χαρακτηριστικό γνώρισμα του φυσικού περιβάλλοντος στο νησί της Σύρου είναι η απουσία δασικής έκτασης και η έντονη επίδραση του θαλάσσιου παράγοντα. Στην περιοχή μελέτης εντοπίζονται τρεις βασικοί τύποι οικοσυστημάτων: 1. Φρυγανικά οικοσυστήματα: Ξηρόμορφοι σφαιροειδείς αγκαθωτοί θαμνίσκοι εντοπίζονται πάνω σε (ημι) βραχώδη εδάφη, σε συνήθως μέτρια κλίση εδάφους, με ύψος έως 1μ. χαρακτηριστικά φυτά που ανήκουν σε αυτό το οικοσύστημα είναι το θυμάρι, η ρίγανη και άλλα. 2. Μακκία: Θαμνώδη οικοσυστήματα, συναντιούνται λιγότερο από τα φρυγανικά, χαμηλού ύψους που εντοπίζονται σε ημιβραχώδη εδάφη. 3. Παράκτια οικοσυστήματα: Τυπική αλοφυτική βλάστηση, λιβάδια, διαθέτουν κυρίως ενδημικά ψάρια, πουλιά και θηλαστικά. (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006, Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης , Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου). Επίσης, εντοπίζονται καλλιεργείς, στο νότιο τμήμα του νησιού, με κύρια τακτική αυτή των θερμοκηπίων για εποχικά είδη. Γεωλογία Στη γεωλογία της Σύρου εμφανίζονται σχιστόλιθοι διαφόρων τύπων και διαφορετικού βαθμού μεταμόρφωσης, εκχύσεις περιδοτικού μάγματος, μάρμαρα και τεταρτογενείς ιζηματογενείς σχηματισμοί. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γλαυκοφανή, που εντοπίστηκε στο νησί περί το 1845 από Γερμανό γεωλόγο, προσελκύοντας ερευνητές και εκπαιδευτικές ομάδες πανεπιστημίων (Philippon, Brun, Gueydan, 2011). Χλωρίδα Στη βλάστηση των βραχωδών επιφανειών συναντώνται κατά κύριο λόγο: θυμάρι, αρμυρίκι, σπάρτα, συκιά, πεύκα, σχίνος, ευκάλυπτος, ακακία, πικροδάφνη, μουριά και άρκευθος. Σε μικρότερο βαθμό εντοπίζονται επίσης πρίνος, ρείκι, λυγαριά, χαρουπιά και ασπάλαθος. Ακόμη, υπάρχουν λίγες καλλιέργειες οπωροφόρων, ελαιόδεντρων, εσπεριδοειδών κ.α μικρών εκτάσεων, κυρίως για προσωπική χρήση των ιδιοκτητών τους (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης , Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης , Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου). Πανίδα Η πανίδα που εντοπίζεται στη Σύρο αποτελείται κυρίως από θηλαστικά, πτηνά, ερπετά και ασπόνδυλα. Στα θηλαστικά του νησιού ανήκουν η Μεσογειακή φώκια, το δελφίνι, σκαντζόχοιροι, λαγοί και άλλα. Στο βόρειο τμήμα κυρίως του 54

56 νησιού παρατηρούνται διάφορα είδη πτηνών. Τα αμφίβια ερπετά που εντοπίζονται στη Σύρο είναι η σαύρα, η οχιά, η θαλάσσια χελώνα (caretta caretta) κ.α (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Ορεινό Τοπίο Το βόρειο τμήμα του νησιού είναι πιο ορεινό εν συγκρίσει με το πιο πεδινό νότιο μέρος του. Οι κυριότεροι ορεινοί όγκοι που εντοπίζονται στο νησί της Σύρου ανήκουν στο βόρειο τμήμα του και περιγράφονται στη συνέχεια (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Όρος Σύριγγας: Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού και εκτείνεται μέχρι τις δυτικές ακτές. Είναι το μοναδικό μέρος του νησιού με ασβεστολιθικά πετρώματα. Υπάρχουν πολλές πηγές που περιβάλλονται από υδροχαρή φυτά, απόκρημνες ακτές, γκρεμοί, σπήλαια και μικρά φαράγγια. Επίσης, περιλαμβάνεται στον Εθνικό Κατάλογο ενταγμένων περιοχών στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο «Natura 2000» με κωδικό «GR Σύρος και Όρος Σύριγγας ως την Παραλία» με «GR Βόρεια Σύρος και Νησίδες». Όρος Πύργου με υψόμετρο 442m: Βρίσκεται, επίσης στο βόρειο τμήμα του νησιού και αποτελείται από μάρμαρα με χαρακτηριστικές απότομες κλίσεις των φυσικών πρανών. Όρος Άξαχα με υψόμετρο 319 m: Είναι η υψηλότερη κορυφή στο νότιο τμήμα του νησιού που γενικά έχει λοφώδες ανάγλυφο. Το ορεινό βραχώδες τοπίο σε συνδυασμό με την κοντινή απόσταση από τη θάλασσα μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη περιπατητικού περιηγητικού τουρισμού. Σε αρκετές περιοχές στο βόρειο τμήμα του νησιού συναντάται ειδική σήμανση διαδρομών, μονοπάτια, που μπορεί να εξυπηρετήσει αυτό το σκοπό (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). 55

57 Ακτογραμμή Η ακτογραμμή της Σύρου έχει μήκος που ανέρχεται περίπου στα 87 km. Οι ακτές αποτελούνται από άμμο και αρκετές από αυτές έχουν αρμυρίκια. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι κυριότερες ακτές του νησιού. Πίνακας 10: Οι κυριότερες ακτές της Σύρου Ακτές Ονομασία παραλίας Μήκος ακτής (μέτρα) 1 Αγκαθωπές Αετός 68 3 Αζόλιμνος 82 4 Αμπέλα 76 5 Αχλάδι 76 6 Βαρβαρούσα Βάρη Γαλησσάς Γράμματα Δελφίνι Κόκκινα Κόμητο Κίνι Λεία Μαρμάρι Μέγας Γυαλός Σαντορινιοί Φάμπρικα Φετουρή Φοίνικας Φωκίοτρυπες 298 Πηγή: Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης Με βάση τα δεδομένα του πίνακα 10 παρατηρείται πως οι σημαντικότερες παραλίες του νησιού έχουν σχετικά μικρό μήκος. Επίσης, οι χρήσεις κατά μήκος των ακτών δεν είναι ανάλογες με άλλων νησιών των Κυκλάδων, όπως της Μυκόνου και της Σαντορίνης. Τα παραπάνω συμβάλλουν στον περιορισμένο ανταγωνισμό του νησιού σε ότι σχετίζεται με την ακτογραμμή και τις χρήσεις αυτής, συγκριτικά με άλλα νησιά που ανήκουν στο ίδιο νησιωτικό σύμπλεγμα. Παρ όλα αυτά κατά την καλοκαιρινή περίοδο, λόγω των τουριστών, παρατηρείται υπέρβαση φέρουσας ικανότητας των παραθαλάσσιων περιοχών και περιβαλλοντική επιβάρυνση (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου, ). 56

58 Χρήσεις γης Σε ότι αφορά τις χρήσεις και τις καλύψεις γης, παρατηρείται πως ο αστικός ιστός της Ερμούπολης καταλαμβάνει σημαντικό κομμάτι της επιφάνειας του νησιού, με σημαντική οικιστική επέκταση στο νότιο μέρος της πόλης. Στα δυτικά της πόλης εντοπίζονται χρήσεις γης που σχετίζονται με εξορυκτικές δραστηριότητες κυρίως μαρμάρων. Το βόρειο τμήμα, που είναι πιο ορεινό, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, καλύπτεται κυρίως από φυσικούς βοσκότοπους. Στο νότιο τμήμα του νησιού καθώς και στην ενδοχώρα, εντοπίζεται κυρίως γεωργική γη και υπάρχουν ακόμη σύνθετα συστήματα καλλιέργειας. Τέλος, συμπεραίνεται πως η εντονότερη (σκληροφυλλική) βλάστηση είναι διάσπαρτη κυρίως στην ενδοχώρα του νησιού. Αναλυτική παρουσίαση των χρήσεων γης για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης γίνεται στο χάρτη 10, που έπεται: Χάρτης 10: Χρήσεις γης στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης Πηγή: υπόμνημα: Corine 57

59 5.2.2 Περιοχές υπό καθεστώς προστασίας Στην παράγραφο αυτή παρουσιάζονται οι περιοχές προστασίας για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης. Αρχαιολογικές περιοχές: Γράμματα: (ΦΕΚ 91Β / ) Σπήλαιο Φερεκύδη: (ΦΕΚ 91Β / ) Γαλησσάς: (ΦΕΚ 91Β / ) Καστρί Χαλανδριανή: (ΦΕΚ 91Β / ) Παραδοσιακοί οικισμοί: Οικισμός Άνω Σύρου: (Π. Δ ,ΦΕΚ 594 Δ ). Ακόμα, έχει χαρακτηρισθεί ιστορικός οικισμός και διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 715 Β 1990) Οικισμός Πισκοπιό (Π. Δ , ΦΕΚ 504Δ /1988) Οικισμός Παρακοπή (Π. Δ , ΦΕΚ 504Δ /1988) Οικισμός Χρούσσα (Π. Δ , ΦΕΚ 504Δ /1988) Ερμούπολη (Π.Δ , ΦΕΚ 594 Δ ) Ποσειδωνία (Π. Δ , ΦΕΚ 504Δ /1988) (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006) Περιοχές Natura Όνομα περιοχής: Όρος Σύριγγας ως Παραλία Κωδικός Περιοχής: GR Χαρακτηριστικά περιοχής: Τύπος: Β, Γεωγραφικό Μήκος 24 ο 54, Γεωγραφικό Πλάρος: 37 ο 28, Μέγιστο Υψόμετρο: 433m Έκταση: 700 ha 2. Όνομα περιοχής: Νήσος Γυάρος Κωδικός Περιοχής: AG , Μέγιστο υψόμετρο: 447m, έκταση: 2700 ha 3. Όνομα περιοχής: Βόρεια Σύρος Κωδικός Περιοχής: GR Χαρακτηριστικά περιοχής: Τύπος: Β, Γεωγραφικό Μήκος 24 ο 54, Γεωγραφικό Πλάρος: 37 ο 28, Μέγιστο Υψόμετρο: 433m Έκταση: 700 ha (ΥΠΕΚΑ, ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο natura 2000) 58

60 Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ) Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 2/4/1986 ΦΕΚ 368 Δ /1986, από το ΥΠΕΧΩΔΕ, προβλέπεται καθορισμός του οικισμού της Άνω Σύρου ως αξιόλογος παραδοσιακός, χρήζοντας προστασίας και ανάδειξη του ιστορικού κέντρου της Ερμούπολης (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Επειδή το συγκεκριμένο Γ.Π.Σ θεσπίστηκε πριν αρκετά χρονιά, δεν γνωρίζει τα χωροταξικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του νησιού των τελευταίων χρόνων και ακόμη αντιμετωπίζει ξεχωριστά τον οικισμό της Άνω Σύρου και αυτόν της Ερμούπολης, ενώ πλέον ανήκουν στον ίδιο Ο.Τ.Α βάση του Νόμου Καλλικράτη. Επίσης, δεν έχει δοθεί λύση στην εκτός σχεδίου δόμηση και τις αυθαίρετες οικοδομές σε παραθαλάσσιες περιοχές. Η αστική διάχυση της πόλης εκτείνεται με μεταφορά επιχειρήσεων προς το νότιο εξωαστικό τμήμα της με άναρχη και ανεξέλεγκτη δόμηση, όπως αναφέρθηκε στη Συνέντευξη 3. Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε) Με το Π.Δ 11/5/1989 ΦΕΚ 339Δ /1989, καθορίστηκε η ζώνη οικιστικού ελέγχου για συγκεκριμένες ευαίσθητες περιοχές (παραλιακές περιοχές) και αρχαιολογικούς χώρους του νησιού. Επίσης, προβλέπονται κατώτατο όριο κατάτμησης, λοιποί όροι και περιορισμοί δόμησης για τις εκτός σχεδίου περιοχές των οικισμών (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). 59

61 5.2.3 Κλιματολογικά Χαρακτηριστικά Στη Σύρο επικρατεί ήπιο και εύκρατο μεσογειακό κλίμα, το οποίο τείνει προς το θαλάσσιο. Παρουσιάζει μέσες θερμοκρασίες που κυμαίνονται, συνήθως, μεταξύ των 11 C και 27 C, ενώ οι άνεμοι είναι κυρίως βορειοδυτικοί, με ένταση και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (μελτέμια). Η μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα (Φεβρουάριος) είναι C και του θερμότερου (Ιούλιος ή Αύγουστος) C. Ο χειμώνας χαρακτηρίζεται ήπιος, ενώ το καλοκαίρι είναι σχετικά δροσερό χάρη στους ανέμους. Οι μέγιστες θερμοκρασίες δεν ξεπερνούν τους 40 C. Σχετικά με τις βροχοπτώσεις, αρνητικό σημείο αποτελεί πως δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες, κυρίως στους θερινούς μήνες (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης , Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης , Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου). Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κλιματολογικά χαρακτηριστικά της Σύρου στον πίνακα 11. Τα δεδομένα προέρχονται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Ακολουθούν οι μέσες τιμές θερμοκρασίας, υγρασίας, ταχύτητας ανέμου και το μέσο ύψος υετού ανά μήνα για το νησί και για την περίοδο από το 1991 έως και το Πίνακας 11: Κύρια κλιματολογικά χαρακτηριστικά ανά μήνα για το Δήμο Σύρου - Ερμούπολης Μέση Μηνιαία Θερμοκρασία Μέση Μέγιστη Θερμοκρασία Μέση Ελάχιστη Θερμοκρασία Μέση Μηνιαία Σχετική Υγρασία (%) Μέση Ταχύτητα ανέμου κόμβους 3 Μέσο ύψος Υετού σε χλσμ. ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΪ. ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠ. ΟΚΤ. ΝΟΕ. ΔΕΚ. 11,23 11,18 12,74 15,37 20,09 24,59 26,65 26,85 23,28 19,71 15,69 12,98 13,27 13,44 15,33 18,06 22,90 27,27 29,40 29,26 25,85 22,11 18,05 15,15 9,02 8,58 10,14 12,60 16,46 20,98 23,35 23,46 20,42 17,13 13,30 10,73 73,53 73,28 70,41 68,37 62,36 56,90 57,47 61,43 64,24 71,34 73,93 75,49 11,73 12,55 11,21 9,70 8,51 9,28 11,04 10,82 10,45 10,83 11,14 11,79 47,18 57,08 34,54 26,46 22,26 0,05 0,00 0,00 9,44 12,85 41,75 49,67 Πηγή: Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία κόμβοι = 3 μποφόρ κόμβοι = 4 μποφόρ 60

62 5.2.4 Οικιστική Οργάνωση - Αστικό Περιβάλλον Στη παρούσα ενότητα θα αναλυθεί η οικιστική οργάνωση του Δήμου Σύρου Ερμούπολης και θα εξεταστεί ξεχωριστά το αστικό περιβάλλον κάθε Δημοτικής Ενότητας. Στο χάρτη 12, που ακολουθεί παρουσιάζεται η θέση των οικίσκων που εντοπίζονται στο δήμο. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως ο σημαντικότερος οικισμός σε έκταση αλλά και σε πληθυσμό είναι αυτός της Ερμούπολης. Χάρτης 11: Οικιστική οργάνωση Δήμου Πηγή: Οικοσκόπιο, υπόβαθρο: bing streets Οι οικισμοί του δήμου εκτός από αυτόν της Ερμούπολης είναι η Άνω Σύρος, το Μάννα, η Βάρη, τα Χρέωσα, η Ποσειδωνία, ο Φοίνικας, ο Γαλησσάς, ο Πάγος και το Κίνι. Ο πιο κοντινός οικισμός στην Ερμούπολη είναι αυτός της Άνω Σύρου και ο πιο απομακρυσμένος αυτός της Ποσειδωνίας, με την απόσταση όμως να είναι περίπου 10 χλμ και ο εκτιμώμενος χρόνος μετάβασης να μην υπερβαίνει τα 20 λεπτά με το αυτοκίνητο. 61

63 Δημοτική Ενότητα Ερμούπολης Στη Δ.Ε Ερμούπολης εντάσσεται η πόλη και ο κοντινός οικισμός του Μάννα. Η Ερμούπολη αποτελεί οικιστικό κέντρο 1 ου επιπέδου και έδρα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Η ανάπτυξη του ιστού της πόλης έγινε, αρχικά, κατά μήκος του λιμανιού, που ήταν σημαντικό για τις οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων της. Οι σχετικά γρήγοροι ρυθμοί ανάπτυξης της πόλης δημιούργησαν προβλήματα άναρχης δόμησης και η θέσπιση του πρώτου ρυμοτομικού σχεδίου της Ερμούπολης από τον W. Von Wieler το 1839 αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια για πολεοδομικό σχεδιασμό (Στεφάνου, 2003). Εικόνα 9: Αστική εξάπλωση της Ερμούπολης κατά τον 19 ο αιώνα Πηγή: Αγριαντώνη - Φενερλή, 2000 Έχοντας ως επίκεντρο το χώρο του λιμανιού, η οικιστική εξάπλωση κατά τον 19 ο αιώνα στράφηκε προς όλες τις κατευθύνσεις. Γρήγορα και με βάση το σχέδιο οι περιοχές της Πλατείας, της Μεταμόρφωσης, των Ψαριανών και της Αγοράς (βλέπε εικόνα 9) κατοικούνται. Τα επόμενα χρόνια κατοικείται η περιοχή Βαπόρια, από την 62

64 αστική τάξη που αναπτύχθηκε κατά την εποχή της οικονομικής ακμής της πόλης. Οι περιοχές Β και Ε (της εικόνας 9) αρχικά ήταν αδόμητες, από τα τέλη όμως του 19 ου αιώνα και μετά, αποτελούν χώρο εγκαταστάσεις βιοτεχνιών και εργοστασίων, αργότερα προσελκύουν και κατοικίες, οδηγώντας προς το νότο την εξάπλωση του αστικού ιστού (Σαπουντζή, 2009). Το πρότυπο σχέδιο του Wieler δεν υλοποιήθηκε ποτέ όπως είχε σχεδιαστεί και η εικόνα της πόλης δομείται κατά τον 20 ο αιώνα βάση διαταγμάτων, οικιστικών τάσεων της εποχής, ανάγκες των κατοίκων και οικονομικούς λόγους, για να πάρει τη σημερινή της μορφή (Σαπουντζή, 2009). Εικόνα 10: Η κεντρική Πλατεία «Μιαούλη» και το Δημαρχείο της Ερμούπολης Πηγή: Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Το 2011 αναρτήθηκε στο διαδίκτυο η πολεοδομική μελέτη της πόλης, μετά από επικαιροποιήσεις και συμμορφώσεις σε παρατηρήσεις από τα αρμόδια υπουργεία. Η πολεοδομική μελέτη του Δήμου διέπεται από τις βασικές Αρχές του σχεδιασμού ενσωματώνοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αστικού τοπίου της Ερμούπολης. Σημαντικό πλεονέκτημα της μελέτης αυτής είναι πως είναι αναρτημένη ψηφιακά στο διαδίκτυο, προβάλλοντας διαδικασίες διαφάνειας και προωθώντας την ισότιμη πρόσβαση. Τέλος το υπόβαθρο είναι το γνωστό πρόγραμμα Google Earth και αναπτύχθηκε σε λογισμικό Autocad. 63

65 Εικόνα 11: Πολεοδομική Μελέτη Ερμούπολης Πηγή: Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Επιπρόσθετα, η οικονομική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην πόλη κατά τον 19 ο αιώνα επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την αρχιτεκτονική των κτιρίων. Η οικονομική άνθιση ώθησε στην ανάπτυξη ενός ρυθμού αρχιτεκτονικής στην πόλη, του «ρομαντικού κλασικισμού, από την επιρροή δυτικών προτύπων. Ως απόρροια των προηγούμενων, δημιουργούνται δημοσία και ιδιωτικά κτίρια με ολομάρμαρες προσόψεις και προσεγμένη τοιχοδομία (Αγριαντώνη, Φενερλή, 2000, Τραυλός, Κόκκου, 1980). Χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής της Ερμούπολης είναι η ποικιλία, αφού εντοπίζονται νεοκλασικά σπίτια, δημόσια κτίρια, εκκλησίες, εργοστάσια και αποθήκες. Σήμερα, έχουν καταγραφεί περισσότερα από 900 αξιόλογα κτίρια, ενώ περισσότερα από 150 είναι κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία του νεοκλασικισμού. Από το 2006 με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού η Ερμούπολη χαρακτηρίζεται ως «Ιστορικός Τόπος». Επίσης, έχουν χαρακτηριστεί ως διατηρητέα και προστατεύονται από το ΦΕΚ 669/ δρόμοι και πλατείες, ενώ παράλληλα τρεις γέφυρες θεωρούνται διατηρητέα στοιχεία (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Επιπλέον, το 2002 ολοκληρώθηκε ερευνητικό πρόγραμμα από το Ε.Μ.Π αποσκοπώντας στην παρελθοντική πολεοδομική διερεύνηση της πόλης. Με το πρόγραμμα αυτό έγινε καταγραφή των αξιόλογων κτιρίων, κατάταξη τους σε 64

66 κατηγόριες ανάλογα την αρχιτεκτονική τους και παρουσίαση προτάσεων για την ανάδειξη και την προστασία τους. Τέλος, χάρη στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2002 από το Ε.Μ.Π για την πολεοδομία και την αρχιτεκτονική της Ερμούπολης, σήμερα ο Δήμος διαθέτει ένα καινοτόμο μηχανισμό: το σύστημα Ψηφιακής Συλλογής και Διαχείρισης Ιστορικών Κτηρίων Ερμούπολης «HERMES». Το σύστημα αυτό στηριζόμενο στο λογισμικό του GIS καταγράφει κτίρια, τα κατατάσσει ανάλογα με την σπουδαιότητα τους ιεραρχεί την επικινδυνότητα λαμβάνοντας υπόψη διάφορες παραμέτρους και προλαμβάνει αυθαιρεσίες αλλοίωσης των ιστορικών κτιρίων (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης , Κοινή Γνώμη, 2014). Δημοτική Ενότητα Άνω Σύρου Στη Δ.Ε Άνω Σύρου εντοπίζουμε τον οικισμό της Άνω Σύρου, που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της Δ.Ε και είναι παραδοσιακός οικισμός, τόπος ιστορικής σημασίας και χώρος ειδικής κρατικής προστασίας (ΦΕΚ 594 Δ ). Άλλοι οικισμοί της Δ.Ε είναι το Κίνι, το Πισκοπιό και η Αληθινή. Ο οικισμός της Άνω Σύρου είναι γνήσιο παράδειγμα μεσαιωνικού οικισμού. Από το 1633 και μετά αποτελεί προπύργιο του καθολικισμού στο νησί και χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι το μοναστήρι του Σαν Τζώρτζη που δεσπόζει στην κορυφή του λόφου. Η νοτιοανατολική πλευρά του λόφου είναι πυκνοκατοικημένη από μικρά λευκά σπίτια. Το τοπίο αυτό θυμίζει την μεσαιωνική εικόνα του οικισμού. Στα βόρεια και δυτικά του λόφου συναντώνται λιγότερες κατοικίες, σε μια περιοχή που συνδέει τον λόφο με τον υπόλοιπο ορεινό όγκο και οδηγεί προς το βόρειο τμήμα του νησιού (Φιλότης, ΕΜΠ). Εικόνα 12: Οικισμός της Άνω Σύρου Εικόνα 13: Θέα από την Άνω Σύρο Πηγή (και για τις δύο εικόνες): Φιλότης (ΕΜΠ), Η σύνδεση του οικισμού πραγματοποιείται μέσω περιφερειακού δρόμου. Ιδιαίτερο στοιχείο είναι η απουσία δρόμων στο εσωτερικό του οικισμού που χαρακτηρίζεται από το πυκνό δίκτυο πεζοδρόμων (διασχίζεται σε λιγότερο από 25 65

67 λεπτά). Οι πεζόδρομοι αυτοί είναι στενά περάσματα, που σε πολλά σημεία είναι σκεπασμένα (παλαιές είσοδοι, ενδιάμεσες αμυντικές πύλες). Οι υψομετρικές καμπύλες του οικισμού της Άνω Σύρου καλύπτονται από τα στενά δρομάκια και από τα πολλά απότομα σκαλιά (Φιλότης, ΕΜΠ). Η ρυμοτομία του παραδοσιακού αυτού οικισμού είναι ακτινωτή και προσαρμοσμένη στο φυσικό ανάγλυφο του χώρου. Το κέντρο του οικισμού καλείται «πιάτσα», όπου συναντάμε το τοπικό Δημαρχείο, μουσείο, εκθεσιακούς χώρους και μικρά μαγαζιά. Επίσης, ο οικισμός διαθέτει μία μικρή κεντρική πλατεία με το όνομα «Μ. Βαμβακάρη» προς τιμή του συριανού μουσικού (Φιλότης, ΕΜΠ). Η φυσιογνωμία του ιστορικού αυτού οικισμού χαρακτηρίζεται από λαϊκή αρχιτεκτονική. Επιπλέον, η ανθρώπινη κλίμακα είναι ένα άλλο στοιχείο, μικροί τοίχοι, γέφυρες και περάσματα ανάμεσα στις κατοικίες, κοινόχρηστοι χώροι που στην ουσία είναι αυλές κτιρίων, συνθέτουν ένα ιδιόμορφο τοπίο, που συνιστά συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους υπόλοιπους οικισμούς του νησιού (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Τέλος, ο οικισμός της Άνω Σύρου, με τα ιδιαίτερα ιστορικά στοιχεία του, το έντονο θρησκευτικό στοιχείο του καθολικισμού, την ξεχωριστή φυσιογνωμία και την θέα προς όλη την Ερμούπολη και το λιμάνι, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην τουριστική προβολή του νησιού. Δημοτική Ενότητα Ποσειδωνίας Η Δ.Ε Ποσειδωνίας αποτελείται από τέσσερα οικιστικά κέντρα πέμπτου βαθμού, που χαρακτηρίζονται από τις εξαρτήσεις τους από το αστικό κέντρο πρώτου βαθμού, την Ερμούπολη. Η οριοθέτηση των οικισμών αυτών είναι διάσπαρτη στο νότιο τμήμα του νησιού και στην ενδοχώρα του. Συχνές είναι οι οικιστικές χρήσεις στην Δ.Ε Ποσειδωνίας με χαμηλή, όμως, μέση οικιστική πυκνότητα. Οι καλύψεις γης που εντοπίζονται είναι κυρίως γεωργική γη. Οι χρήσεις τουρισμού αναψυχής είναι χαρακτηριστικό των οικισμών με θαλάσσιο μέτωπο, χωρίς να παρατηρείται κορεσμός σε αυτές (Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Η Δ.Ε Ποσειδωνίας προβάλλει το φυσικό τοπίο ως πλεονέκτημα έναντι στο πυκνά δομημένο αστικό περιβάλλον της Ερμούπολης, προσελκύοντας κυρίως κατοικίες παραθεριστικού τύπου. Τέλος, τα περισσότερα σπίτια είναι παραδοσιακά αλλά στην περιοχή της Ποσειδωνίας εντοπίζονται αξιόλογα νεοκλασικά κτίρια του 19 ου αιώνα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την έπαυλη Τσιροπινά, που αποτελεί την έδρα της δημοτικής ενότητας (Σαπουντζή, 2009). 66

68 5.2.5 Οδικό Δίκτυο Κυκλοφοριακή Οργάνωση Οδικό Δίκτυο Το οδικό δίκτυο του Δήμου Σύρου Ερμούπολης έχει κατά κύριο λόγο ως πόλο έλξης το αστικό κέντρο της Ερμούπολης και μετέπειτα τα υπόλοιπα οικιστικά κέντρα. Το επαρχιακό δίκτυο του νησιού έχει μήκος 51,28 km και παρουσιάζεται στη συνέχεια στο χάρτη 12. Χάρτης 12: Οδικό Δίκτυο Δήμου Σύρου Ερμούπολης Πηγή: Με έντονο κίτρινο χρώμα απεικονίζεται το κύριο επαρχιακό δίκτυο του νησιού που ενώνει την Ερμούπολη με τους κυριότερους οικισμούς (που απεικονίζονται σημειακά). Με άσπρο χρώμα απεικονίζεται το υπόλοιπο υφιστάμενο οδικό δίκτυο του νησιού. Το επαρχιακό οδικό δίκτυο χαρακτηρίζεται από έλλειψη σήμανσης και προστατευτικών μπαρών (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης , 67

69 Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου). Η ψηφιοποίηση του οδικού δικτύου κρίνεται απαραίτητη προκείμενου να ελέγχεται καλύτερα και να εξοικονομηθούν πόροι. Κυκλοφοριακή Οργάνωση Η κυκλοφοριακή οργάνωση του Δήμου περιορίζεται στα όρια του αστικού ιστού της Ερμούπολης, καθώς στο επαρχιακό δίκτυο δεν παρατηρείται κάποιο πρόβλημα. Σύμφωνα με την «Επικαιροποίηση της κυκλοφοριακής μελέτης του Δήμου Ερμούπολης» συμπεραίνουμε πως η ροή της κυκλοφορίας στην πόλη είναι γραμμική κατά μήκος της ακτογραμμής και περιμετρικά του λιμανιού. Επίσης, παρατηρείται πως η ύπαρξη ιστορικού κέντρου με μικρά στενά δρομάκια απαγορεύει τη διέλευση αυτοκινήτων. Ακόμα, αποτέλεσμα του λοφώδους ανάγλυφου είναι η εμφάνιση μεγάλων κλιμακωτών κλίσεων. Όπως είναι αναμενόμενο κατά τους θερινούς μήνες παρουσιάζεται αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου λόγω των επισκεπτών. Ιδιαίτερο είναι το πρόβλημα στάθμευσης στην πόλη. Οι δημόσιοι χώροι στάθμευσης είναι περιορισμένοι και κατά την καλοκαιρινή περίοδο, το πρόβλημα αυτό εντείνεται. Για την αντιμετώπιση του έχουν παρθεί διάφορα μέτρα, όπως απαγόρευση διέλευσης αυτοκινήτων σε συγκεκριμένα οδικά τμήματα, πεζοδρομήσεις και έλεγχος της στάθμευσης μέσω πληρωμής στην περιοχή «Νησάκι», που εντοπίζεται στο τέλος του λιμένα και είναι ο μεγαλύτερος χώρος στάθμευσης για την πόλη (Κυκλοφοριακή Μελέτη: newsflashes/syros-topikes-ediseis/172-prostheti-meleti-kykloforiakou.html) Μεταφορικές Υποδομές Χερσαίες μεταφορές Οι χερσαίες μεταφορές περιορίζονται κατ' ανάγκη σε τοπικό επίπεδο νησιού και η σημασία τους είναι ανάλογη με το μέγεθος του χερσαίου χώρου και τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι αρμοδιότητα της εταιρείας «ΚΤΕΛ ΣΥΡΟΥ Α.Ε.» που εκτελεί δρομολόγια σε όλο το νησί. Ο σταθμός των λεωφορείων βρίσκεται στο λιμάνι της Ερμούπολης. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους του ΚΤΕΛ οι πληρότητες των λεωφορείων τον χειμώνα είναι χαμηλές, κυρίως λόγω του μεγάλου αριθμού των ιδιωτικών αυτοκινήτων και των μοτοσικλετών. Εύλογα, ο αριθμός των δρομολογίων αυξάνεται για την καλοκαιρινή περίοδο, λόγω τουριστικής κίνησης. ( Επίσης όσον αφορά τις αστικές συγκοινωνίες για την πόλη της Ερμούπολης, ο δήμος διαθέτει μικρά επιβατηγά λεωφορεία (mini bus) για την κάλυψη των 68

70 αναγκών μετακίνησης στο εσωτερικό της πόλης (Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Θαλάσσιες μεταφορές Η θαλάσσια σύνδεση του νησιού γίνεται από το λιμάνι της Σύρου και αφορά τόσο την διακίνηση του επιβατικού κοινού όσο και τη μεταφορά των προϊόντων. Η πρόσβαση γίνεται ακτοπλοϊκά από τον Πειραιά (με καράβι 4 ώρες και με ταχύπλοο 2 ½ ώρες) και πολύ αραιά από το Λαύριο (5 ώρες). Ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες τα δρομολόγια των πλοίων είναι καθημερινά και τακτικά και εκτελούνται από πολλές ακτοπλοϊκές εταιρείες. Ακτοπλοϊκώς, η Σύρος συνδέεται με τα υπόλοιπα γειτονικά νησιά των Κυκλάδων και με ορισμένα από τα Δωδεκάνησα (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης , Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Η θαλάσσια σύνδεση κρίνεται επαρκής για τους θερινούς μήνες αλλά χρειάζονται περισσότερα δρομολόγια για τον υπόλοιπο χρόνο για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων. Εναέριες μεταφορές Η Σύρος διαθέτει αεροδρόμιο, εξυπηρετείται από την Olympic Air, και συνδέεται με την Αθήνα με ένα δρομολόγιο Αθήνα Σύρος και ένα Σύρος Αθήνα ημερησίως (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων). Ένα δρομολόγιο ημερησίως και μόνη σύνδεση με τον αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» της Αθήνας δεν θεωρούνται επαρκή, όταν το αντίστοιχο αεροδρόμιο της Μυκόνου δέχεται πτήσεις απευθείας από το εξωτερικό Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών Υποδομές Ασύρματης Πρόσβασης στο Διαδίκτυο Ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης έχει μηχανογραφημένες σχεδόν όλες τις υπηρεσίες του. Τα κτίρια των δημόσιων υπηρεσιών είναι συνδεδεμένα με δίκτυο οπτικών ινών ή μέσω του ΣΥΖΕΥΞΙΣ (δράση του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΥΔΜΗΔ), με το οποίο επιδιώκεται η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της τηλεπικοινωνιακής υποδομής του Δημόσιου Τομέα). Επίσης, διαθέτει σύγχρονο δικτυακό εξοπλισμό, δημοτικό portal με καθημερινή ενημέρωση, εφαρμογές GIS και ψηφιακό αρχείο. Ο δήμος, ακόμη, συμμετέχει σε επιδοτούμενα προγράμματα από Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς πόρους και σε δίκτυα συνεργασίας σε τομείς πληροφορικής και νέων τεχνολογιών (Ιστότοπος Δήμου Σύρου Ερμούπολης, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης , 69

71 Από το 2011 προωθώντας την ευρυζωνικότητα, ο Δήμος έχει τοποθετήσει δωρεάν ασύρματη πρόσβαση σε 6 περιοχές για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του νησιού. Οι περιοχές αυτές είναι η Πλατεία Μιαούλη, η Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Βιομηχανικό Μουσείο, η Άνω Σύρος περιοχή Καμάρα, η Άνω Σύρος Μουσείο Βαμβακάρη και η προβλήτα στο Φοίνικα. Τα εγκατεστημένα σημεία τηρούν τις εθνικές και κοινοτικές προδιαγραφές και η εμβέλεια τους ανέρχεται στα 200 περίπου μέτρα (Ιστότοπος Δήμου Σύρου Ερμούπολης, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Εικόνα 14: Δίκτυα ασύρματης πρόσβασης στο κέντρο της Ερμούπολης Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης Η εικόνα 14 μας δείχνει δύο ήδη υπάρχοντα σημεία ελεύθερης ασύρματης πρόσβασης στο κέντρο της πόλης (Πλατεία Μιαούλη, Δημοτική Βιβλιοθήκη). Επίσης, με πράσινο χρώμα απεικονίζεται η περιοχή του λιμανιού, που προβλέπεται να εγκατασταθεί δίκτυο ασύρματης πρόσβασης. Από την έρευνα του πληθυσμού προέκυψε πως οι υπάρχουσες ψηφιακές υποδομές χαρακτηρίζονται ως μη επαρκείς. Επιπλέον, ο Δήμος διαθέτει συστήματα τηλεματικής στους χώρους στάθμευσης, στις στάσεις της Δημοτικής Συγκοινωνίας και στο λιμάνι. Η λειτουργία του συστήματος GIS για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης αποτελεί σημαντικό και σύγχρονο εργαλείο για τον έλεγχο και τη σωστή λειτουργία των υπηρεσιών του Δήμου. Η συνεχώς ενημέρωση του προγράμματος και η ευρεία χρησιμοποίηση του θα βοηθήσει στην ανάπτυξη πολυκριτιριακών μοντέλων λήψης αποφάσεων, λαμβάνοντας υπόψη οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές 70

72 παραμέτρους (Ιστότοπος Δήμου Σύρου Ερμούπολης, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ) Τεχνικές Υποδομές Δίκτυα Εξυπηρέτησης Δίκτυο Ύδρευσης Οι υδατικοί πόροι της Σύρου είναι περιορισμένοι και μεγάλο ποσοστό του νερού ύδρευσης προέρχεται από μονάδες αφαλάτωσης. Στην Ερμούπολη η υδροδότηση καλύπτεται 100% από τη μονάδα αφαλάτωσης. Η πρώτη μονάδα αφαλάτωσης λειτούργησε το 1970 με τη μέθοδο της κλασματικής απόσταξης. Το διάστημα η υδροδότηση καλυπτόταν και από γεωτρήσεις στην περιοχή. Κατά την περίοδο , έγινε η δεύτερη μονάδα αφαλάτωσης, η οποία ξεκίνησε με δύο μονάδες και σήμερα λειτουργούν οκτώ μονάδες, με τη μέθοδο της αντίστροφης ώσμωσης. Η λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης καλύπτει τις ανάγκες των κατοίκων (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Επίσης, στο σύνολο του Δήμου χρησιμοποιούνται άλλες δύο ακόμη μονάδες αφαλάτωσης στην Δ.Ε Άνω Σύρου. Σημαντική συμβολή στη διαχείριση των υδάτων και του δικτύου ύδρευσης έχουν οι γεωτρήσεις που εντοπίζονται σε όλη την έκταση του δήμου καθώς και τρεις σημειακές πηγές. Το σύστημα ύδρευσης καλύπτει τις ανάγκες για ύδρευση στις καλλιέργειες στο νότιο τμήμα του νησιού, όπου γίνεται προσπάθεια εξοικονόμησης νερού και με στέρνες (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Διαχείριση λυμάτων Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ) Ερμούπολης καλύπτει τις ανάγκες για διαχείριση των λυμάτων της πόλης και των κοντινών οικισμών. Επίσης, από το 2000, στο Δήμο λειτουργεί Βιολογικός Καθαρισμός στην περιοχή Λαζαρέτα, σε απόσταση 3 χλμ. από το κέντρο της πόλης, για τη διαχείριση των λυμάτων του συνόλου του δήμου. Οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων και το αποχετευτικό σύστημα έχουν συμβάλλει στην αποκατάσταση της διαύγειας του νερού και την απομάκρυνση δυσάρεστων μυρωδιών στο λιμάνι της πόλης (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Διαχείριση Στερεών αποβλήτων Η δημιουργία του ΧΥΤΑ Δήμου Σύρου Ερμούπολης αποκατάστησε την προϋπάρχουσα χωματερή με συρματοκιβώτια, αγωγό απορροής υδάτων και εκτόνωσης των αερίων. Τα υγρά στραγγίσματα των απορριμμάτων καταλήγουν, με ασφάλεια, σε ειδικές εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού, πριν καταλήξουν στη θάλασσα. Ενώ, τα αέρια που παράγονται, συλλέγονται με σύστημα αγωγών (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). 71

73 Πίνακας 12: Χαρακτηριστικά ΧΥΤΑ Σύρου Ονομασία ΧΥΤΑ ΝΗΣΟΥ ΣΥΡΟΥ Εξυπηρετούμενη περιοχή Δήμος Σύρου Ερμούπολης Εξυπηρετούμενος πληθυσμός Ετήσια δυναμικότητα τόνοι στερεών αποβλήτων Είδος αποβλήτων Οικιακά απόβλητα Χωρητικότητα Α Φάση m 3 Χωρητικότητα Β Φάση m 3 Συνολική χωρητικότητα m 3 Συνολική διάρκεια ζωής της μονάδας 20 χρόνια Έκταση γηπέδου 114 στρέμματα Έκταση ενεργού χώρου 40 στρέμματα Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Πυκνότητα απορριμμάτων 0,7 tn/m 3 Όγκος υλικού επικάλυψης 0.15% Μέγιστη κλίση πρανών ½ Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης Βασική πηγή βιομηχανικών αποβλήτων στο νησί αποτελούν τα ναυπηγεία Σύρου στο Νεώριο. Η διάθεση των αποβλήτων γίνεται σε ειδικούς χώρους και σύμφωνα με τις σχετικές άδειες που χορηγούνται από το Δήμο και την Περιφέρεια. Τα κυριότερα απόβλητα του ναυπηγείου είναι υλικά αμμοβολής, ξύσματα υδροβολής κλπ. Γενικά το ναυπηγείο εφαρμόζει την τακτική ανακύκλωσης συνεργαζόμενο με επιχειρήσεις που τα αξιοποιούν (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Επιπλέον, η ανακύκλωση στη Σύρο έχει μεγάλη ανταπόκριση από τους δημότες, καθώς υπολογίζεται ότι κάθε κάτοικος ανακυκλώνει 145 κιλά απορριμμάτων το χρόνο. Σε ποσοστά, η ανακύκλωση φτάνει το 30% των απορριμμάτων πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 39% (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Μονάδες Παραγωγής Ενέργειας: Η κάλυψη της ζήτησης σε ενέργεια του νησιού γίνεται με την λειτουργία αυτόνομου σταθμού παραγωγής της ΔΕΗ και την λειτουργία ανεμογεννητριών. Ο σταθμός της ΔΕΗ διαθέτει εγκατεστημένη ισχύ περίπου kw, η οποία είναι η συνολική ισχύς που αποδίδουν οι μηχανές σύμφωνα με τον κατασκευαστή. Η διαθέσιμη ισχύς, δηλαδή η ισχύς που μπορούν να αποδώσουν οι μηχανές είναι το 80% της συνολικής ενέργειας, που δίνει ισχύ τη τάξης του kw ημερησίως. Η Σύρος καλύπτεται με δίκτυα μεταφοράς μέσης τάσης (150 ΚV). Η ισχύς της κάθε ανεμογεννήτριας εκτιμάται στα 640 kw, πράγμα που δίνει περίπου σύνολο 2560 kw διαθέσιμης ισχύς (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Ο σταθμός της ΔΕΗ κατασκευάστηκε το 1960 και βρίσκεται σε απόσταση 1.7 km από το λιμάνι της Σύρου, σε κοντινή θέση από το πολεοδομικό συγκρότημα της Ερμούπολη. Η λειτουργία του στηρίζεται στη καύση πετρελαίου τύπου μαζούτ. Ο εκσυγχρονισμός του μηχανολογικού εξοπλισμού του εργοστασίου γίνεται περιοδικά 72

74 (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Η μέγιστη κατανάλωση στη Σύρο ανέρχεται σε MW σε ημερήσια βάση και παρατηρείται τόσο τους χειμερινούς όσο και τους θερινούς μήνες. Λιγότερο απαιτητικές εποχές είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο σε ότι αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον σταθμό της ΔΕΗ (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Οι επιπτώσεις από την παραγωγή ενέργειας στη Σύρο μέσω του εργοστασίου της ΔΕΗ είναι ο κίνδυνος ρύπανσης από τη μεταφορά των καυσίμων προς το σταθμό της ΔΕΗ και τα παραγόμενα καυσαέρια και η ηχορύπανση από τη λειτουργία του (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Προκειμένου να μειωθούν οι παραγόμενοι ρύποι από το εργοστάσιο της ΔΕΗ, έχει προγραμματιστεί η αγορά και η τοποθέτηση κατάλληλου εξοπλισμού (ειδικά φίλτρα), για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επίσης, γίνονται ενέργειες, από το Δήμο, για μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από την ηπειρωτική Ελλάδα, κυρίως για την καλοκαιρινή περίοδο (Ιστότοπος Δήμου Σύρου Ερμούπολης). Επιπλέον, μπορούν να αξιοποιηθούν δράσεις και χρηματοδοτήσεις από το Πράσινο Ταμείο για περιβαλλοντικά ζητήματα και εξοικονόμηση ενέργειας σε κοινόχρηστους χώρους και σε κοινωνικές υποδομές ( Λειτουργία ΑΠΕ: Στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης είναι εγκατεστημένες αρκετές ανεμογεννήτριες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνδεδεμένες με το δίκτυο της ΔΕΗ. Η χωροθέτηση των ανεμογεννητριών όπως φαίνεται και στο χάρτη 13 εντοπίζεται στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του νησιού. Η εγκατάσταση τους έγινε από την ΑΙΟΛΙΚΗ Α.Ε (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Χάρτης 13: Δίκτυο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης Πηγή: 73

75 Παρατηρείται πως εκτός από τις ανεμογεννήτριες, που αναφέρθηκαν, στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης εντοπίζονται εξάλλου και φωτοβολταϊκοί σταθμοί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα εντοπίζονται διάσπαρτα στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού, και ανήκουν σε ιδιώτες. Στα αρνητικά, η χωροθέτηση των ανεμογεννητριών υποβαθμίζει το φυσικό τοπίο και η διάνοιξη δρόμων για την κατασκευή των αιολικών πάρκων μπορεί να επιφέρει δόμηση στο βόρειο μέρος του νησιού (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ) Περιβαλλοντικά προβλήματα και πιέσεις Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, μέσω ερωτηματολογίων στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης, τα περιβαλλοντικά ζητήματα δεν αποτελούν μείζον πρόβλημα. Παρ όλα αυτά, εντοπίζονται περιβαλλοντικά προβλήματα και πιέσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν από τους αρμόδιους φορείς. Αναλυτικότερα, απόβλητα προκύπτουν από τα ναυπηγεία και περιβαλλοντικές πιέσεις ασκούνται για τη χρήση αμμοβολής. Αν και η Σύρος αποτελεί το κέντρο δράσεων του περιβαλλοντικού προγράμματος «Κυκλάδες Life» δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη ενέργειες και δράσεις για τα περιβαλλοντικά ζητήματα του νησιού. Μέχρι στιγμής, με βάση τη Συνέντευξη 7 (βλ. Πίνακα Συνεντεύξεων στην ενότητα 5.6) οι πρωτοβουλίες του οργανισμού αυτού περιορίζονται στη Γυάρο, που αποτελεί περιοχή Natura, υπάγεται διοικητικά στην έδρα των Κυκλάδων, Ερμούπολη και εκεί εντοπίζεται θαλάσσιο καταφύγιο για θαλάσσιους οργανισμούς. Οι δράσεις του «Κυκλάδες Life» πρέπει να συμπεριλάβουν άμεσα τα περιβαλλοντικά ζητήματα του νησιού και απαιτείται η συνεργασία του οργανισμού με το Δήμο προκείμενου η βιώσιμη ανάπτυξη να αποτελέσει προτεραιότητα στην αναπτυξιακή στρατηγική του νησιού. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ευκαιρία αξιοποίησης περιβαλλοντικών προγραμμάτων, που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσω αυτών των προγραμμάτων προωθείται η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών, η προστασία θαλάσσιων ή υπό απειλή οικοσυστημάτων, η σωστή διαχείριση του υδροφόρου ορίζοντα, οι μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) και η έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πολιτική επιδίωξη αυτή πρέπει να αξιοποιηθεί από το Δήμο Σύρου Ερμούπολης σε συνδυασμό με διαπεριφερειακές συνεργασίες με ευρωπαϊκές περιοχές και περιβαλλοντικές οργανώσεις (Blue Growth). 74

76 5.3 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Στη συγκεκριμένη ενότητα αναλύονται οι κοινωνικές υποδομές, οι υποδομές εκπαίδευσης, πολιτισμού και αθλητισμού του Δήμου Σύρου Ερμούπολης Κοινωνικές Υποδομές Περιγράφονται οι υποδομές υγείας και οι κοινωνικές υποδομές που εντοπίζονται στο Δήμο. Υποδομές Υγείας Ο Δήμος διαθέτει το Βαρδάκειο Νοσοκομείο που εντοπίζεται σε κεντρικό σημείο της πόλης (Πλατεία Ηρώων). Οι εγκαταστάσεις του θεωρούνται καλές και διαθέτει γιατρούς σε αρκετές ειδικότητες. Στο Νοσοκομείο φιλοξενούνται επείγοντα περιστατικά από τα κοντινά νησιά. Υπάρχουν ακόμα ιδιώτες γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Στα πλεονέκτημα είναι πως η Σύρος διαθέτει το μεγαλύτερο και καλύτερο κέντρο υγείας στις Κυκλάδες, από την άλλη πλευρά όμως παρατηρείται έλλειψη ιατρικών ειδικοτήτων και σύγχρονου ιατρικού εξοπλισμού. Ακόμα, δεν υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας νέων υποδομών στον υπάρχοντα χώρο (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Σε άλλους οικισμούς, όπως στον Πάγο, στο Κίνι, στην Άνω Σύρο και στο Γαλησσά υπάρχουν αγροτικά ιατρεία, που εξυπηρετούν ανάγκες συνταγογράφησης και απλής συμβουλευτικής στήριξης (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Επίσης, στην Ερμούπολη λειτουργεί από το 2001 το Κέντρο Εκπαίδευσης Κοινωνικής Υποστήριξης, Κατάρτισης με Αναπηρίες Κυκλάδων. Είναι μία ανοιχτή μονάδα κοινωνικής φροντίδας και αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις και εξοπλισμό παρέχοντας υπηρεσίες μέσω προγραμμάτων ενημέρωσης, εκπαίδευσης, υποστήριξης και αποκατάστασης σε άτομα με αναπηρίες και στο οικογενειακό τους περιβάλλον (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Το Δίκτυο Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας Κυκλάδων δημιουργήθηκε το 2012 στην Ερμούπολη από κοινωνικούς φορείς και υπηρεσίες. Σκοπός του είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δράσεων για τη βελτίωση της υγείας και την ποιότητα ζωής των κατοίκων των Κυκλάδων (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου- Ερμούπολης ). 75

77 Λοιπές Κοινωνικές Υποδομές: Παιδικοί Σταθμοί Στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης εντοπίζονται τέσσερις Παιδικοί Σταθμοί και δύο Βρεφονηπιακοί, καλύπτοντας τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού. Αποτελούν χώρους αγωγής και ασφαλούς διαμονής για παιδία από ηλικία 18 μηνών έως και 4 ετών. Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ) Στο δήμο λειτουργούν τέσσερα ΚΑΠΗ που εξυπηρετούν πάνω από 1100 ηλικιωμένους, παρέχοντας ασφαλή διαμονή. «Βοήθεια στο σπίτι» Στα πλαίσια του προγράμματος «Ενέργειες Ενίσχυσης της Κοινωνικής Συνοχής και Βελτίωσης της Ποιότητας Ζωής των Ηλικιωμένων Ατόμων που χρίζουν κατ'οικον Βοήθεια» στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης παρέχονται υπηρεσίες φροντίδας στην κατοικία ηλικιωμένων ατόμων και σε μη ηλικιωμένα άτομα μερικώς ή μη αυτοεξυπηρετούμενα. Το πρόγραμμα αυτό έχει σκοπό την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης για τα άτομα που ανήκουν στις κατηγορίες που αναφέρθηκαν. Στο προσωπικό υπάρχει ψυχολόγος, κοινωνική λειτουργός, νοσηλεύτριες και οικογενειακή βοηθός. Γηροκομεία Στο δήμο λειτουργούν τρία ιδιωτικά γηροκομεία, που φιλοξενούν 130 ηλικιωμένους. Σκοπός τους είναι η περίθαλψη και η βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ατόμων της τρίτης ηλικίας. Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής Από το 2008 λειτουργεί πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής στο δήμο, σύμφωνα με πρόγραμμα του Υπουργείο Μεταφορών, στοχεύοντας στην εκπαίδευση νέων ατόμων σε θέματα κυκλοφοριακής αγωγής. ΚΕΔΔΥ Το κέντρο διαφοροδιάγνωσης, διάγνωσης και υποστήριξης αποτελεί δομή του Υπουργείου Παιδείας για την αξιολόγηση μαθητών στα σχολεία των Κυκλάδων. Θησέας Κυκλάδων Το κέντρο πρόληψης «Θησέας Κυκλάδων» είναι μια μη κερδοσκοπική εταιρεία, ένα από τα 70 κέντρα πρόληψης που λειτουργούν στην Ελλάδα. Σχεδιάζει και εφαρμόζει προγράμματα πρόληψης και προαγωγής της υγείας που απευθύνονται στην οικογένεια, το σχολείο και την τοπική κοινότητα γενικότερα, αποσκοπώντας στη στήριξη των ανθρώπων ώστε να μην έχουν κάποιου είδους εξάρτηση. 76

78 Πολυδύναμο Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης Κυκλάδων Το κέντρο αυτό αποτελεί επίσης μια μη κερδοσκοπική εταιρεία που εδρεύει στην Ερμούπολη της Σύρου. Η δράση του εμπεριέχει προγράμματα κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσης ατόμων και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ελληνικό Δημόσιο. Συνεργάζεται με άλλους τοπικούς φορείς, προωθώντας την τοπική ανάπτυξη με ίσες ευκαρπίες προς όλους. Ενιαίο Κ.Ε.Κ Κυκλάδων Εδρεύει στην Ερμούπολη, με αποκλειστικά επιστημονικό, κοινωνικό και πολιτιστικό σκοπό, αποβλέπει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των Κυκλάδων κυρίως μέσω της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού. Στέγη Ανηλίκων Αποτελεί ένα κτίριο στο κέντρο της Ερμούπολης με όραμα να παρέχει στέγη, τροφή και ψυχοκοινωνική στήριξη σε παιδιά και νέους που το έχουν ανάγκη. Διαθέτει καλά καταρτισμένο προσωπικό. (για τις κοινωνικές υποδομές, πηγές άντλησης πληροφοριών και δεδομένων είναι ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης, το Γενικό Νοσοκομείο Σύρο στο το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006 και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ) Όπως προέκυψε από την έρευνα του πληθυσμού οι παροχές υγείας και οι κοινωνικές παροχές πρέπει να αυξηθούν για την κάλυψη των αναγκών του τοπικού πληθυσμού και τις ανάγκες της πόλης, ως πρωτεύουσα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και της Νομαρχιακής Ενότητας των Κυκλάδων. 77

79 5.3.2 Υποδομές Εκπαίδευσης Στον πίνακα 13 παρουσιάζονται όλες οι υποδομές εκπαίδευσης που λειτουργούν στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης. Πίνακας 13: Υποδομές Εκπαίδευσης Δήμου Σύρου Ερμούπολης Υποδομές Δ.Ε Άνω Σύρου Δ.Ε Ερμούπολης Δ.Ε Ποσειδωνίας Σύνολο Δήμου Πρωτοβάθμια Νηπιαγωγεία Δημοτικά 8 10 Δημόσια Δημοτικά Ειδικά 1 1 Δημοτικά Ιδιωτικά 1 1 Δημοτικά Δευτεροβάθμια Γυμνάσια 3 3 Εσπερινά 1 1 Γυμνάσια Λύκεια 2 2 Γενικά Λύκεια 2 2 ΕΠΑΛ 1 1 Εσπερινό 1 1 ΕΠΑΛ ΣΕΚ 1 1 Επαγγελματικές 1 1 Σχολές Ειδικά Σχολεία 1 1 ΙΕΚ 1 1 Σχολεία 1 1 δεύτερης ευκαιρίας Τριτοβάθμια 2 2 Πανεπιστήμιο 1 1 Αιγαίου Ακαδημία 1 1 Εμπορικού Ναυτικού Πηγή: Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων Δεν εντοπίστηκαν προβλήματα ανεπάρκειας ως προς τον αριθμό των εκπαιδευτικών μονάδων και την γεωγραφική τους κάλυψη (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006), γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την έρευνα πληθυσμού. 78

80 Στη Σύρο από το 2000 λειτουργεί πενταετές προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων που ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Το τμήμα στεγάζεται στο κτίριο του πρώην 1ου Γυμνασίου Ερμούπολης που παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο από το δήμο και εντοπίζεται σε κεντρικό σημείο της πόλης. Παράλληλα, λειτουργούν δυο σχετικά νέα τμήματα μεταπτυχιακών σπουδών ( Σύμφωνα με τη συνέντευξη 1, προτεραιότητα της νυν δημοτικής αρχής είναι η ουσιαστική στήριξη του πανεπιστημίου, καθώς υπάρχει η ανησυχία για μεταφορά του τμήματος σε άλλη περιοχή. Ακόμη, μελετάται η μελλοντική χρήση του στρατοπέδου για υποδομές που θα φιλοξενήσουν νέα πανεπιστημιακά τμήματα Πολιτισμός Η οικονομική ακμή της Ερμούπολης κατά τον 19 ο αιώνα επηρέασε την κοινωνική και πολιτισμική ζωή του τόπου, με τα αποτελέσματα να αντανακλούν στο σημερινό πολιτισμικό δυναμικό του δήμου. Ιστορικά μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, λαϊκός πολιτισμός και πολιτιστικές εκδηλώσεις συνθέτουν το ιδιαίτερο πολιτισμικό προφίλ του Δήμου Σύρου Ερμούπολης. Με βάση τα ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία που παρατίθενται στον ιστότοπο του Δήμου, αναλύονται οι πολιτιστικές υποδομές. Θέατρο: Το θέατρο «ΑΠΟΛΛΩΝ» βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της Ερμούπολης, σε κοντινή απόσταση από την πλατεία Μιαούλη. Η κατασκευή του διήρκησε δύο χρόνια, ολοκληρώθηκε το 1864, αποτελεί έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Pietro Sampo. Εξωτερικά είναι απλό, αλλά διαθέτει εντυπωσιακή εσωτερική αρχιτεκτονική. Μιμείται ιταλικά πρότυπα και συγκεκριμένα αποτελεί μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου. Φιλοξενεί τοπικά και διεθνή καλλιτεχνικά δρώμενα, ιδιαίτερα την καλοκαιρινή περίοδο με τον θεσμό των «Ερμουπολείων». Μουσεία: Βιομηχανικό Μουσείο: Βρίσκεται στην Ερμούπολη. Με την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης των παλαιών βιομηχανικών κτιρίων, εγκαινιάστηκε η λειτουργία του Βιομηχανικού Μουσείου το Αποτελεί σημαντική πολιτιστική υποδομή, διαθέτοντας ψηφιακές συλλογές και βιωματικά εκθέματα. Αρχαιολογικό Μουσείο: Είναι μικρό μουσείο και το παλαιότερο που εντοπίζεται στις Κυκλάδες. Διαθέτει ευρήματα από τη νεολιθική εποχή. Η πιο ενδιαφέρουσα συλλογή είναι αυτή των Πρωτοκυκλαδικών ευρημάτων από την Χαλανδριανή και το Καστρί. Βρίσκεται στην Ερμούπολη, στην οδό Εμμανουήλ Μπενάκη, στη βορειοδυτική πλευρά του Δημαρχείου. Το Μουσείο Μ. Βαμβακάρη ιδρύθηκε το 1995 στο κέντρο του οικισμού της Άνω Σύρου. Στεγάζεται σε μια παλαιά κατοικία, που αναπαλαιώθηκε προκειμένου να 79

81 φιλοξενήσει τα προσωπικά αντικείμενα του μουσικού, ο οποίος γεννήθηκε το 1905 και μεγάλωσε στην Άνω Σύρο. Στο μουσείο βρίσκονται φωτογραφίες και παλιά ενθυμήματά του, προσωπικά του αντικείμενα, χειρόγραφα κείμενα και στίχοι. Τα αντικείμενα αυτά παραχωρήθηκαν από την οικογένειά του για να εκτεθούν στο μουσείο. Λειτουργεί μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Λαογραφικό Μουσείο Λυκείου Ελληνίδων: Η υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου αναμένεται σύντομα, είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ και έχει βρεθεί κατάλληλος χώρος που θα φιλοξενήσει τα τοπικά λαογραφικά εκθέματα. Αναμένεται να συμβάλει στην ενίσχυση του πολιτιστικού αποθέματος του τόπου. Επίσης, στο Κίνι (παραθαλάσσιος οικισμός) εντοπίζεται μουσείο αλιευτικών σκαφών, υδρόβιων οργανισμών και οστράκων. Πνευματικό Κέντρο (Πρώην Λέσχη Ελλάς): Η Λέσχη Ελλάς, αποτελεί δείγμα ρομαντικού νεοκλασικισμού με ιταλικά στοιχεία, βρίσκεται στα δυτικά του Δημαρχείου και κτίστηκε από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Pietro Sampo ( ). Στον πρώτο όροφο βρίσκεται το Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης. Στο ισόγειο εντοπίζεται η Δημοτική Βιβλιοθήκη με τόμους βιβλίων. Το κτίριο στεγάζει και το «Μουσείο Αντιγράφων Κυκλαδικής Τέχνης», με πολλά εκθέματα. Επίσης, διαθέτει συνεδριακό κέντρο. Ιστορικό Αρχείο Κυκλάδων: Διαθέτει πλούσια αρχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την ελληνική επανάσταση και μετά. Είναι εξαιρετικά ταξινομημένα και διαθέσιμα στους επισκέπτες, για μελέτη της ιστορικής πορείας του νησιού. Βρίσκεται στην πόλη της Ερμούπολης, στην κεντρική πλατεία Μιαούλη. Αρχείο του Δήμου Άνω Σύρου: Διαθέτει ενδιαφέροντα εκθέματα και έγγραφα. Ιστορικό Αρχείο Καθολικής Επισκοπής: Εγκαινιάστηκε το 1987, περιλαμβάνει πάνω από βιβλία, διαθέτει χειρόγραφα, απασχολείται με τη συλλογή, τη μελέτη την αξιοποίηση και την προβολή ιστορικών πηγών τόσο της Σύρου όσο και άλλων νησιών των Κυκλάδων. Συνδράμει στην έρευνα ιστορικών και πολιτισμικών σπουδών, μέσω ίδρυσης του διεπιστημονικού Ινστιτούτου στο νησί. Έκθεση Παραδοσιακών Επαγγελμάτων: Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του οικισμού της Άνω Σύρου (Πιάτσα) και διαθέτει εκθέματα από μηχανές και εργαλεία διαφόρων παραδοσιακών επαγγελμάτων. 80

82 Πολιτιστικές Εκδηλώσεις: Ερμουπόλεια : Κάθε χρόνο διοργανώνονται τα Ερμουπόλεια, που είναι θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις, από το Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο της Ερμούπολης. Μουσικές Διαδρομές στους δρόμους του Μάρκου: Από το έτος 2000, η Δημοτική Ενότητα της Άνω Σύρου διοργανώνει κάθε καλοκαίρι φεστιβάλ λαϊκής μουσικής στη μνήμη του Μάρκου Βαμβακάρη. Καρναβάλι: Στην Άνω Σύρο διεξάγεται κάθε έτος καρναβάλι. Περιλαμβάνει παρέλαση μασκαράδων στα σοκάκια της περιοχής. Για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου χρησιμοποιούνται κυρίως η πλατεία Μιαούλη, στο κέντρο της Ερμούπολης, το πρώην λατομείο «Χώρος Πολιτισμού Μάνος Ελευθερίου» και οι στενοί γραφικοί δρομίσκοι του οικισμού της Άνω Σύρου. Σε ότι αφορά το χώρο πολιτισμού (πρώην λατομείο) αν και είναι σημαντική η ύπαρξη ξεχωριστού χώρου για πολιτιστικά δρώμενα και συναυλίες που λαμβάνουν χώρα κυρίως το καλοκαίρι, η εικόνα του χώρου πρέπει να βελτιωθεί και να είναι ανάλογη της πολιτιστικής κουλτούρας του νησιού (όπως αποτυπώνεται από τη συνέντευξη 5). Από τα παραπάνω συμπεραίνεται η σπουδαιότητα του πολιτισμικού αποθέματος του Δήμου Σύρου. Σε αυτό προστίθενται οι δράσεις των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων και οι διοργανώσεις φεστιβάλ. Ο πολιτισμός αναμφίβολα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα του νησιού τουριστικής προβολής και απαιτείται στρατηγικό σχέδιο για το για «Place Βranding», δηλαδή δημιουργίας τοπικής ανταγωνιστικής ταυτότητας ( Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Επιπλέον, πραγματοποιούνται ενέργειες τόσο για την ένταξη της Ερμούπολης στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO όσο και για την επιτυχημένη συμμετοχή της πόλης στην Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2021(Ιστότοπος του Δήμου, Από τη συνέντευξη 5 προκύπτει πως η μοναδική πολιτιστική κληρονομία του νησιού πρέπει να συμβάλει στην τουριστική προβολή του. Οι δράσεις των 27 πολιτιστικών συλλόγων και τα 4 Διεθνή Φεστιβάλ που έλαβαν χώρα στη Σύρο μέσα στο 2014 μαρτυρούν τη δυναμική του τόπου στον πολιτισμό. Οι αδελφοποιήσεις που έχουν επιτευχθεί με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις και οι συνεργασίες σε πολιτιστικά δρώμενα είναι θετικά στοιχεία για την εξωστρέφεια της πολιτιστικής δράσης της Σύρου. Με βάση την ίδια συνέντευξη (Σ:5), διαπιστώνεται πως οι περισσότερες πολιτιστικές δράσεις και εκδηλώσεις της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου λαμβάνουν χώρα στη Σύρο. Η διατήρηση και η βελτίωση τους όμως, κρίνεται απαραίτητη λόγω 81

83 της ανερχόμενης πολιτιστικής δράσης που παρατηρείται σε άλλα νησιά, όπως στην Νάξο και στη Ρόδο Διασκέδαση Ψυχαγωγία Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούμενη παράγραφο, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης είναι σημαντικής εμβέλειας και τηρούν συγκεκριμένο πρόγραμμα (προγραμματισμένες εκδηλώσεις), με περισσότερη έμφαση τους καλοκαιρινούς μήνες. Από την άλλη πλευρά, σε ότι αφορά τη διασκέδαση (κυρίως νυχτερινή), το ωράριο των καταστημάτων εστίασης και διασκέδασης είναι μικρότερο και πιο συντηρητικό συγκριτικά με άλλα νησιά των Κυκλάδων. Επίσης, συχνά γίνονται καταγγελίες για ενόχληση που προκαλείται από νυχτερινά καταστήματα ή από εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα σε παραλίες κατά την καλοκαιρινή περίοδο, από κατοίκους (συχνά ηλικιωμένους). Το φαινόμενο έχει αρνητικά αποτελέσματα τόσο στον τουρισμό όσο και στη συγκράτηση της νεολαίας στο νησί (προκύπτουν από τις συνεντεύξεις 3 και 5) Αθλητισμός Γενικά, το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων διαθέτει περιορισμένες αθλητικές υποδομές. Στη Σύρο οι αθλητικές εγκαταστάσεις είναι περισσότερες από τα υπόλοιπα γειτονικά νησιά αλλά λιγότερες σε σχέση με την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα. Ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης λειτουργεί τις αθλητικές υποδομές που διαθέτει μέσω του ΝΠΔΔ Οργανισμός Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΟΠΑΣ). Αναλυτικότερα, στη Σύρο εντοπίζεται αθλητικό συγκρότημα με δύο κλειστές αίθουσες αθλοπαιδιών, κολυμβητήριο, τέσσερα γήπεδα αντισφαίρισης και δύο εξωτερικά γήπεδα καλαθοσφαίρισης. Το Δημοτικό Στάδιο Ερμούπολης διαθέτει στίβο 200μ., ανοικτό γήπεδο καλαθοσφαίρισης και κλειστό γυμναστήριο. Η κατάσταση του κρίνεται μέτρια και δεν παρέχει τις κατάλληλες συνθήκες στους αθλητές ( Ακόμη, το Δημοτικό Γήπεδο Ερμούπολης έχει παραχωρηθεί για χρήση στην ΕΠΣ Κυκλάδων. Επίσης, υπάρχει και δεύτερο ποδοσφαιρικό γήπεδο στη Δ.Ε Άνω Σύρου (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης , 82

84 5.4 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΩΜΙΑ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σε αυτήν την ενότητα παρουσιάζονται τα οικονομικά χαρακτηριστικά του Δήμου Σύρου Ερμούπολης και η διάρθρωση των παραγωγικών τομέων Οικονομική Απασχόληση Σύμφωνα με τα δεδομένα της απογραφής του 2001 από την ΕΣΥΕ, η ανεργία στο Δήμο για το έτος 2001 ήταν στο 11%. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός ανερχόταν στους 8.615, με τους 7832 να εργάζονται και τους υπόλοιπους 783 να είναι άνεργοι. Σχήμα 2: Ποσοστό απασχόλησης και ανεργίας στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης, 2001 Άνεργοι 11% Ποσοστό Ανεργίας Απασχολούμενοι 89% Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001 Επειδή όμως τα ποσοστά αυτά δεν αναφέρονται στην τωρινή κατάσταση της χώρας και κατ επέκταση του δήμου, στη συνέχεια θα περιγραφούν τα βασικά χαρακτηριστικά της ανεργίας στην περιοχή μελέτης. Με βάση τα δεδομένα του ΟΑΕΔ ( για το έτος 2012, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας συγκριτικά με το μέσο όρο ανεργίας της χώρας. Για το έτος 2011, σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ η ανεργία ανέρχεται στο 14,2 % στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, λίγο μικρότερη από ότι στο σύνολο της χώρας, που είναι στο 16,6%. Επιπρόσθετα, από τα αποτελέσματα έρευνας στον τοπικό πληθυσμό προκύπτει ότι η ανεργία είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που εντοπίζεται στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης και η εποχικότητα προβληματίζει περίπου έναν στους τρεις. Αναφορικά με τα χαρακτηριστικά της ανεργίας στην περιοχή μελέτης, εντοπίζεται κυκλική ανεργία που οφείλεται στην οικονομική κρίση της χώρας και στην εποχικότητα. Η εποχικότητα είναι ιδιαιτέρως εμφανής στην περιοχή μελέτης και γενικότερα στις νησιωτικές περιφέρειες και αναφέρεται στη βιβλιογραφία ως η 83

85 οικονομική ενασχόληση πληθυσμού σε ορισμένη εποχή του έτους και σε συγκεκριμένους παραγωγικούς τομείς και κλάδους (Δριτσάκης, 2005, Μαλλάς, 2014). Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Σύρου, τουριστικές επιχειρήσεις με εποχική λειτουργία απασχολούν προσωπικό για διάστημα περίπου τεσσάρων μηνών (καλοκαιρινή περίοδος). Η εποχικότητα όμως δεν σχετίζεται μόνο με τον τουρισμό, καθώς στην κατηγορία αυτή ανήκουν εργαζόμενοι του πρωτογενή τομέα παραγωγής και της μεταποίησης (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Στη συνέχεια παρουσιάζεται η ανάλυση των απασχολούμενων του Δήμου ανά παραγωγικό τομέα για το έτος 2001, συγκριτικά με την κατάσταση που επικρατεί στις Κυκλάδες. Πίνακας 14: Διάρθρωση οικονομικά απασχολούμενων του Δήμου για το έτος Πρωτογενής Τομέας Δ. Σύρου 311 (4%) Κυκλάδες (11%) Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001 Δευτερογενής Τομέας (42.2%) (26%) Τριτογενής Τομέας (46,2%) (54%) Δεν δήλωσαν οικονομικό κλάδο 517 (6,6%) (9%) Σύνολο Συμπεραίνεται πως η οικονομική διάρθρωση των Κυκλάδων χαρακτηρίζεται από περιορισμό του τομέα της μεταποίησης και από διόγκωση των οικονομικών δραστηριοτήτων του τριτογενή τομέα. Για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης, ένα μικρό ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού ασχολείται με τον πρωτογενή τομέα ενώ σημαντικό μέρος δραστηριοποιείται στο δευτερογενή παραγωγικό τομέα, με πολύ σημαντική παραγωγική δραστηριότητα το Νεώριο και τον τριτογενή να αποτελεί οικονομική απασχόληση των περισσοτέρων. Σύμφωνα με την Σ:3 θετικό στοιχείο είναι πως η οικονομία του νησιού δεν είναι στραμμένη προς έναν παραγωγικό κλάδο, αλλά γίνονται προσπάθειες για ισόρροπη ανάπτυξη όλων των παραγωγικών τομέων Πρωτογενής Τομέας Παραγωγής Ο πρωτογενής τομέας αν και ανεπτυγμένος στη Σύρο αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα. Οι δραστηριότητες του τομέα επεκτείνονται κυρίως στην εύφορη περιοχή του νοτίου τμήματος και σε μικρότερο ποσοστό στο βόρειο τμήμα του νησιού. Οι βασικές γεωργικές καλλιέργειες της περιοχής είναι τα κτηνοτροφικά φυτά, τα άνυδρα κηπευτικά, τα αμπέλια, τα οπωροκηπευτικά και καλλιέργειες σε θερμοκήπια. Αντίστοιχα, η κτηνοτροφία εξειδικεύεται κυρίως στην αιγοπροβατοτροφία και στα βοοειδή. Παράγονται γαλακτοκομικά προϊόντα, μέλι και κρασί (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). 84

86 Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης για τη Σύρο προκύπτουν τα ακόλουθα: Το 65,6% της γεωργικής γης αποτελούν βοσκότοποι. Το 16,8% είναι αροτριαίες καλλιέργειες με έμφαση στα κτηνοτροφικά φυτά. 7,9% είναι οι δενδρώδεις καλλιέργειες με έμφαση στο αμπέλι (50%), στις ελιές (23,2%), στα εσπεριδοειδή (14,2%) και στα καρποφόρα δέντρα (10,7%). Η αγρανάπαυση είναι 679,7 στρ. ή 5,5% της καλλιεργούμενης έκτασης. Η μεγάλη πλειονότητα των εκτάσεων είναι ιδιόκτητες, ενώ οι ενοικιαζόμενες εκτάσεις ανέρχονται στο 9%. Ο βαθμός εκμηχάνισης, λόγω της φύσης των καλλιεργειών, είναι μικρός και αποτελείται κυρίως από ελαφρύ εξοπλισμό όπως είναι τα σκαπτικά μηχανήματα και τα τρακτέρ. Από τη Σ8, παρατηρείται έλλειψη κτηνοτρόφων και αδυναμία κάλυψης των αναγκών της τοπικής αγοράς από τοπικά γαλακτοκομικά προϊόντα. Επίσης, εντοπίζεται απουσία των νέων από οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία στη Σύρο. Ως απόρροια των προηγουμένων το ανθρώπινο δυναμικό του πρωτογενούς τομέα είναι μεγάλο ηλικιακά, δεν γνωρίζει νέες πρακτικές και μεθόδους με ορατό το ενδεχόμενο παρακμής του κλάδου με τη συνταξιοδότηση των σημερινών γεωργών και κτηνοτρόφων. Η ύπαρξη Π.Ο.Π τυριών όπως αυτό με την ονομασία «Σαν Μιχάλη» αποδεικνύει την δραστηριότητα των τοπικών τυροκομείων και των τοπικών αγροτικών συνεταιρισμών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν όμως σοβαρές δυσκολίες ως προς τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων τους και τη αστάθεια του πρωτογενή τομέα στο νησί. Στα αρνητικά, σύμφωνα με τη Σ8 πολλά είναι τα παράπονα σχετικά με την αδιαφορία από την εκάστοτε δημοτική αρχή προς τον τομέα, με αποσπασματική διαβούλευση και συμμετοχή στον τοπικό προγραμματισμό. Συμπληρωματικά, ανεπτυγμένος κλάδος του πρωτογενή τομέα είναι η αλιεία. Η αλιευτική δραστηριότητα εντοπίζεται περιμετρικά του νησιού, πραγματοποιείται μέσω σκαφών και αλιευτικών εργαλείων. Τα αλιεύματα διατίθενται από τους παραγωγούς στην τοπική αγορά. Επίσης, πολύ ανεπτυγμένη κρίνεται η ερασιτεχνική αλιεία. Τέλος, δεν εντοπίζονται ιχθυοκαλλιέργειες και μεταποίηση αλιευμάτων στο νησί (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Η υπεραλίεσυη όμως έχει συμβάλει στη μείωση των θαλάσσιων οργανισμών περιμετρικά της Σύρου. Το φαινόμενο αυτό οδηγεί σε μείωση των ψαριών και σε αύξηση της τιμής τους, προκαλώντας επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. Πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας, συνεργασίες με οικολογικές οργανώσεις και σεβασμό των κοινοτικών κατευθύνσεων για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης , Blue Growth). 85

87 5.4.3 Δευτερογενής Τομέας Παραγωγής Ο αριθμός των βιοτεχνικών επιχειρήσεων στη Σύρο αποτελεί το 23,77% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων του νησιού. Συνολικά, το 13,32% του ενεργού πληθυσμού της Σύρου απασχολείται στη μεταποίηση σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ από την απογραφή του Η σημαντικότερη βιομηχανική μονάδα του Δήμου Σύρου Ερμούπολης είναι το Νεώριο. Το Νεώριο Σύρου λοιπόν, που είναι η σημερινή ονομασία των συριανών ναυπηγείων, δραστηριοποιείται σε τρεις βιομηχανικούς τομείς. Οι παραγωγικοί τομείς του είναι ο επισκευαστικός τομέας, ο κατασκευαστικός και ο βιομηχανικός. Αναλυτικά, ο επισκευαστικός τομέας αναφέρεται σε εργασίες συντήρησης και επισκευής πλοίων, ο κατασκευαστικός σε κατασκευή πλοίων έως 85 μέτρων μήκους (με πρόσφατη εμπειρία την κατασκευή δύο πολυτελών πλοίων, και τριών πυροσβεστικών σκαφών, ) και ο βιομηχανικός τομέας που σχετίζεται με την κατασκευή μηχανισμών και εξαρτημάτων (πρόσφατη εμπειρία: κατασκευή εξαρτημάτων οπλικών συστημάτων για λογαριασμό γερμανικών και γαλλικών εταιρειών, ). Μετά από πολλές αλλαγές στο διοικητικό του σύστημα, η εταιρεία πλέον ανήκει σε φυσικά πρόσωπα και έχει εισαχθεί στο χρηματιστήριο από το Το εργατικό δυναμικό που απασχολεί σήμερα η επιχείρηση ανέρχεται στα 550 άτομα συνολικά (μόνιμοι και έκτακτοι), και προέρχεται κατά κύριο λόγο από το ντόπιο πληθυσμό. Η βαριά βιομηχανική παράδοση του εργατικού δυναμικού συνδράμει στη διατήρηση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών της εταιρείας. Η στρατηγική της εταιρείας στοχεύει στην ισχυροποίηση της θέσης της στο έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, εξασφαλίζοντας παράλληλα συνεχή αναπτυξιακή πορεία με εκσυγχρονισμό σε όλες τις διαδικασίες της. Οι δράσεις του Νεωρίου σχετίζονται με επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση των ποιοτικών αναγκών σχετικά με την κατασκευή πλοίων και σκαφών και εξειδίκευσης και κατάρτισης του εργατικού δυναμικού της. Επιπλέον, το «marketing» της επιχείρησης στηρίζεται στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και των τελικών προϊόντων που παραδίδει στην αγορά και στην έγκαιρη παράδοση των εργασιών. ( τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 13/10/2014) 86

88 Εικόνα 15: Η θέση των ναυπηγείων στο λιμένα Σύρου Περιβαλλοντικές πιέσεις παρατηρούνται κυρίως όταν γίνεται χρήση αμμοβολής Πηγή: google maps, ιδία επεξεργασία Τα τελευταία χρόνια όμως, σύμφωνα με τη Συνέντευξη 2, παρατηρείται ελλιπής εκπαίδευση στους νέους εργαζόμενους και ταυτόχρονα αυξάνονται οι συνταξιοδοτήσεις των έμπειρων μαστόρων που στελέχωναν το ναυπηγείο επί χρόνια. Συμπληρωματικά, εντοπίζεται απουσία στοχευμένης στρατηγικής από τη διοίκηση για την αντιμετώπιση του αυξανομένου ανταγωνισμού στον τομέα από τα υπόλοιπα ναυπηγεία (παλαιά και νέα) στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου. Αλλά και συγκριτικά με τα ναυπηγεία της Χαλκίδας η επιχείρηση είναι λιγότερο βιώσιμη με ορατό κίνδυνο τον τερματισμό της, κάτι που αν συμβεί αν θα επιφέρει πολλαπλά προβλήματα στην τοπική οικονομία. Ενδεχόμενη λύση αποτελεί η μείωση του αριθμού των εργαζομένων στο Νεώριο, η μείωση των μισθών και η αξιοποίηση των ακινήτων (κτιρίων, αποθηκευτικών χώρων, σουπερμάρκετ) που έχει στη διάθεση του η επιχείρηση. Ακόμη, για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα του διεθνούς ανταγωνισμού στον τομέα πρέπει να υπάρχει ουσιαστική παροχή εκπαίδευσης εξειδίκευσης και συνεχή κατάρτιση στους εργαζόμενους. Επίσης, πρέπει να γίνουν επενδύσεις για σύγχρονο εξοπλισμό που θα προσελκύουν μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες. Μόνο μέσα από αυτές τις δράσεις θα παραμείνει λειτουργική και βιώσιμη επιχείρηση με ευοίωνο μέλλον για εκ νέου αύξηση του αριθμού των εργαζομένων μέσω από διαφανείς διαδικασίες. Συμπληρωματικά, από τη Συνέντευξη 6, πρέπει να επιτευχθεί καλύτερη επικοινωνία ανάμεσα στο εργατικό δυναμικό, την διοίκηση και τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης, για να αντιμετωπιστεί το συνολικό φάσμα των προβλημάτων των εργαζόμενων. Η οικονομική κρίση, οι απλήρωτοι εργάτες, η έλλειψη τεχνογνωσίας 87

89 και σύγχρονων μηχανημάτων και η απουσία του Δήμου είναι ζητήματα μείζονος σημασίας για την ασφάλεια και το μέλλον των εργαζομένων. Άλλες σημαντικές μεταποιητικές δραστηριότητες είναι οι βιοτεχνίες παραδοσιακών προϊόντων όπως τα λουκούμια και τα τοπικά γαλακτοκομικά προϊόντα. Στη Σύρο υπάρχουν τοπικοί συνεταιρισμοί επεξεργασίας τοπικών παραγόμενων βιολογικών προϊόντων από καλλιέργειες και από την κτηνοτροφία. Τα λουκούμια και τα τοπικά τυριά είναι τα μόνα προϊόντα που εξάγονται σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες (προκύπτει από τη Σ8). Τέλος, εντοπίζονται λατομεία, περιοχές με εξορυκτική δραστηριότητα, με δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες να δραστηριοποιούνται στην εξόρυξη και την επεξεργασία λίθων (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ) Τριτογενής Τομέας Παραγωγής Με δεδομένο ότι ο Δήμος Σύρου έχει έδρα την Ερμούπολη, που αποτελεί πρωτεύουσα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, είναι λογικό να εμφανίζει τάσεις προς τον τριτογενή τομέα παραγωγής. Βάση δεδομένων από το Επιμελητήριο Κυκλάδων για το έτος 2011, οι υπηρεσίες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του τριτογενή τομέα, με το εμπόριο να είναι δεύτερο και μετά να ακολουθούν οι τουριστικές δραστηριότητες. Οι περισσότερες υπηρεσίες εντοπίζονται στην Ερμούπολη. Τα περισσότερα καταστήματα (εμπόριο) βρίσκονται στο κέντρο της πόλης (αγορά) και κατά μήκος του λιμανιού. Αναλυτικότερα, υπάρχουν σημαντικές υπηρεσίες στο κέντρο της πόλης για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων του νησιού αλλά και των Κυκλάδων. Με βάση τη Συνέντευξη 3 υπάρχουν σοβαρές και βιώσιμες επιχειρήσεις στην περιοχή μελέτης αλλά εντοπίζεται απουσία οργανωμένου σχεδίου από το σύνολο των αρμόδιων φορέων για την αντιμετώπιση των νέων οικονομικών συγκυριών. Μία άλλη σημαντική παράμετρος, σύμφωνα με την ίδια συνέντευξη, που πρέπει να προσμετρηθεί είναι η νοοτροπία που πρέπει να έχει ο τοπικός πληθυσμός ώστε να είναι ανοικτός σε νέες μεθόδους και πρακτικές για όλους τους οικονομικούς κλάδους, για δεκτικότητα σε νέες τεχνολογίες, στην ευρεία χρήση του διαδικτύου στις επιχειρήσεις, στη διαμόρφωση ευέλικτου ωραρίου καταστημάτων και σε συνεργασίες. Ο τουρισμός του νησιού καταλαμβάνει το 7% της τουριστικής δραστηριότητας των Κυκλάδων. Προσελκύει κυρίως ημεδαπούς επισκέπτες λόγω της μικρής απόστασης από την Αθήνα και αλλοδαπούς κυρίως από την Ευρώπη. Οι τουρίστες επιλέγουν τη Σύρο κατά βάση τους θερινούς μήνες. Επίσης, η Σύρος ως Διοικητικό κέντρο έχει και επαγγελματικό τουρισμό ετήσιας διάρκειας, γι αυτό το λόγο υπάρχει τουριστική κίνηση ημεδαπών και τους χειμερινούς μήνες (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). 88

90 Έναντι στον αυξανόμενο τουρισμό από το διεθνή χώρο (Τουρκία) (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου, ) αλλά και από τις τάσεις για αύξηση της τουριστικής κίνησης από μικρότερα νησιά των Κυκλάδων καταβάλλονται προσπάθειες από αρμόδιους φορείς για προσέλκυση του τουρισμού κρουαζιέρας στη Σύρο. Για τον λόγο αυτό έχει δημιουργηθεί ειδική προβλήτα στο λιμένα του νησιού. Παράλληλά λαμβάνουν χώρα ενημερωτικά σεμινάρια προς τους πολίτες και τους επιχειρηματίες για θέματα κρουαζιέρας. Επιπλέον, γίνονται προσπάθειες για ένταξη της Ερμούπολης στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO, γεγονός που αναμένεται να συμβάλει θετικά στην τουριστική ανάπτυξη (ένταξη του νησιού σε βασικό σταθμό κρουαζιέρας) (Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Ταυτόχρονα γίνονται δράσεις ανάπτυξης διάφορων εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Μία μορφή αυτού, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί είναι ο θρησκευτικός, καθώς υπάρχει πολύ μεγάλο πλήθος εκκλησιών και μοναστηριών με μακρά παράδοση, σημαντική αρχιτεκτονική και με μοναδική εναλλαγή μεταξύ καθολικής και ορθόδοξης τεχνοτροπίας. Ακόμα, η μορφή του συνεδριακού τουρισμού θα μπορούσε να ήταν μια άλλη μορφή εναλλακτικού τουρισμού, καθώς στο νησί συνδυάζεται η μικρή απόσταση από την ηπειρωτική Ελλάδα και την Αθήνα, με κεντρική θέση στο Αιγαίο Πέλαγος, ύπαρξη διοικητικών υπηρεσιών, ύπαρξη συνεδριακού κέντρου και κατάλληλων αιθουσών και η δυνατότητα προσαρμογής του χαρακτήρα του νησιού σε πολλές θεματικές ενότητες (ενέργεια, αρχιτεκτονική, βιομηχανία, κ.α.) (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Ακόμη, από τη συνέντευξη 4 προκύπτει πως η ύπαρξη κατάλληλων υποδομών μπορεί να συμβάλει στην τουριστική ανάπτυξη σε όλες τις περιόδους και όχι αποκλειστικά στη θερινή, κάτι που αναμένεται να συμβάλει σε ζητήματα εποχικότητας. Επιπλέον, η ουσιαστική συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Κυκλάδων με το Δήμο Σύρου Ερμούπολης για την τουριστική προβολή του νησιού, τη διεξαγωγή μελετών για τη διαφήμιση μέσω του διαδικτύου (φθηνότερη διαφήμιση συγκριτικά με άλλα μέσα) την ανάπτυξη της κρουαζιέρας και των εναλλακτικών μορφών τουρισμών είναι ενέργειες που θα συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του νησιού και θα συμπαρασύρουν και άλλους παραγωγικούς τομείς. Τα παραπάνω αναφέρθηκαν στις συνεντεύξεις 1, 3 και 4 με σαφή διάθεση συνεισφοράς και συμβολής των εμπλεκόμενων φορέων. Επίσης, η προσφορά καλύτερης ποιότητας παροχής υπηρεσιών π.χ από τα καταλύματα και οι προσφορές για κάποιες χρονικές περιόδους αποτελούν ενέργειες που μπορούν να δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη Υποδομές και δράσεις τοπική ανάπτυξης Η Σύρος έχει ένα από τα μεγαλύτερα και ασφαλέστερα λιμάνια στην Ελλάδα. Κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες προσελκύει ιστιοπλοϊκά γιότ, θαλαμηγούς, μικρά 89

91 κρουαζιερόπλοια και σκάφη αναψυχής. Αυτά πρυμοδετούν ή πλαγιοδετούν κατά μήκος της κεντρικής λιμενολεκάνης και της νέας μαρίνας που έχει κατασκευαστεί. Ακόμη, ο λιμένας διαθέτει αλιευτικό καταφύγιο (Επιχειρησιακό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Σε απόσταση 2 km από την πόλη του νησιού βρίσκεται ο Κρατικός Αερολιμένας Σύρου «Δημήτριος Βικέλας». Η μοναδική αεροπορική εταιρεία που πραγματοποιεί πτήσεις από Αθήνα για Σύρο είναι η Olympic Air (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Δάφνη, 2006). Από το 2012 όμως θεωρείται ως άγονη γραμμή, δηλαδή δρομολογιακή γραμμή που δεν παρουσιάζει εμπορική ή επιβατική κίνηση με συνέπεια να μην έχει επιχειρηματικό ενδιαφέρον για τις αεροπορικές εταιρείες (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Σε κοντινή απόσταση από το λιμάνι του νησιού βρίσκεται το Καζίνο Αιγαίου, που λειτουργεί από το 1997 και αποτελεί το μοναδικό καζίνο στις Κυκλάδες. Η κίνηση του εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον τουρισμό ( Σημαντική δομή τοπικής ανάπτυξης θεωρείται το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στο κέντρο της Ερμούπολης. Η ύπαρξη πανεπιστημιακής σχολής επιτρέπει την αμφίδρομη μεταφορά γνώσης τόσο από το Πανεπιστήμιο προς την αγορά, όσο και από την αγορά προς το Πανεπιστήμιο. Η αλληλοτροφοδότηση της γνώσης αναμένεται να παράγει προϊόν και έσοδα για την τοπική οικονομία. Οι τοπικές επιχειρήσεις θα έρθουν με αυτόν τον τρόπο σε άμεση επαφή με νέες τεχνολογίες και πρακτικές. Συμβάλλει ακόμα στην αναζωογόνηση του νησιού το χειμώνα. Από το 2003 που λειτουργεί, αποτελεί σπουδαία υποδομή και μπορεί να συμβάλει στην έρευνα και την καινοτομία. Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αιγαίου έχει λάβει απόφαση για τη δημιουργία δεύτερο τμήματος με αντικείμενο σπουδών τις λεγόμενες «Web Sciences». Ακόμη, στόχο αποτελεί η σύσταση Πολυτεχνικής Σχολής μέσω της δημιουργίας τρίτου τμήματος. Συμπερασματικά, η διατήρηση της σχολής και η πιθανή δημιουργία νέων τμημάτων είναι καίριας σημασίας για το μέλλον του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Σύρου, που απαιτεί συντονισμένη δράση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων ( Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Επίσης, σε ότι αφορά τον τομέα της εκπαίδευσης, στην Ερμούπολη λειτουργεί η Σχολή Εμποροπλοιάρχων, στην περιοχή Νησάκι, δηλαδή στην ανατολική πλευρά του λιμανιού (Ιστότοπος Δήμου Σύρου Ερμούπολης). Το Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (KETA) Νοτίου Αιγαίου είναι ένας νέος φορέας παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών πληροφόρησης, στήριξης και συμβουλευτικού προσανατολισμού προς τις μικρές, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που επιθυμούν να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα. Αξιοποιεί ευκαιρίες και χρηματοοικονομικά κίνητρα ανάπτυξης, μέσω εθνικών επιχειρησιακών 90

92 προγραμμάτων (όπως αυτό της Ανταγωνιστικότητας) και τοπικές δομές. Επίσης, συνεργάζεται με το Επιμελητήριο Κυκλάδων ( Σημαντική δράση θεωρείται η «Aegean Cuisine», αποτελεί προϊόν του Κέντρου Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΚΕΤΑ) Νοτίου Αιγαίου, που συνεργάζεται με τα Επιμελητήρια Κυκλάδων και Δωδεκανήσων. Στόχος είναι η προώθηση των τοπικών προϊόντων στην αγορά και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό. Έχουν παρθεί πρωτοβουλίες διαφήμισης και ανάδειξης της τοπικής γαστρονομίας, ενημερωτικές εκδηλώσεις, ένταξη επιχειρήσεων στο διαδίκτυο και επισκέψεις τουριστών σε χώρους παραγωγής τοπικών τροφίμων (Aegean Cuisine). Χάρτης 14: Χάρτης λειτουργικών αλληλεξαρτήσεων Πηγή: Ιδία Επεξεργασία Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν στην ανάλυση και σύμφωνα με το Ε.Π Νοτίου Αιγαίου και άλλες κατευθύνσεις υπερκείμενων πλαισίων, δημιουργήθηκε ο χάρτης 14. Απεικονίζει εξαρτήσεις, μετακινήσεις πληθυσμού (λόγω υγείας, υπηρεσιών κλπ) και θαλάσσιες συνδέσεις ανάμεσα στον Πειραιά, την Σύρο, την Ρόδο και άλλα σημαντικά κέντρα όπως τα Χανιά, το Ηράκλειο και η Χίος. Παρατηρείται πως η Σύρος ως πρωτεύουσα των Κυκλάδων και της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου δημιουργεί εξαρτήσεις και ροές προς τα γειτονικά νησιά. Επίσης, με καφέ χρώμα απεικονίζεται η οριοθέτηση των Κυκλάδων και με αχνή γαλάζια διαγράμμιση (hatch) η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. 91

93 5.5 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΗΜΟΥ Διάρθρωση Υπηρεσιών του Δήμου Οι μονάδες του Δήμου Σύρου Ερμούπολης μπορούν να διαχωριστούν σε κεντρικές υπηρεσίες, που είναι εγκατεστημένες στην έδρα του Δήμου (Ερμούπολη) και σε αποκεντρωμένες, οι οποίες βρίσκονται στις έδρες των Δημοτικών Ενοτήτων (Άνω Σύρο και Ποσειδωνία) ( Οι κεντρικές υπηρεσίες είναι οι απευθείας υπαγόμενες στο δήμαρχο, οι επιτελικές, υποστήριξης και οι υπηρεσίες περιβάλλοντος. Αναλυτικά: Υπηρεσίες Υπαγόμενες Απευθείας στο Δήμαρχο: Ιδιαίτερο Γραφείο Δημάρχου Γραφείο Ειδικών Συμβούλων και Επιστημονικών Συνεργατών Αυτοτελές Γραφείο Δημόσιων Σχέσεων, Τύπου και ΜΜΕ Αυτοτελές Γραφείο Νομικής Υποστήριξης Αυτοτελές Τμήμα Δημοτικής Αστυνομίας Αυτοτελές Τμήμα Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης Αυτοτελές Τμήμα Κοινωνικής Μέριμνας, Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού Στις επιτελικές υπηρεσίες συναντάται το Αυτοτελές Τμήμα Προγραμματισμού και ΤΠΕ. Υπηρεσίες Υποστήριξης: 1.Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών, Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων και Εξυπηρέτησης Πολίτη, με τις παρακάτω διοικητικές ενότητες: Α) Τμήμα Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων του Δήμου Β) Τμήμα Μητρώων Προσωπικού και Εξυπηρέτησης Πολίτη Γ) Τμήμα ΚΕΠ 2. Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών που περιλαμβάνει: Α)Τμήμα Οικονομικού Προγραμματισμού και Λογιστηρίου Β) Τμήμα Εσόδων και Περιουσίας Γ)Τμήμα Ταμείου 3. Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δόμησης που περιλαμβάνει τις ακόλουθες διοικητικές ενότητες: Α) Τμήμα Έργων Υποδομής και ΑδειώνΗ/Μ Εγκαταστάσεων Β) Τμήμα Έργων Οδοποιίας, Συγκοινωνιών και Αδειών Μεταφορών Γ) Τμήμα Αδειών Δόμησης 92

94 Δ) Τμήμα Μικρών Έργων, Συντήρησης Δημοτικών Κτηρίων, Οδών και Γενικών Καθηκόντων Ε) Τμήμα Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Ελέγχου Στις υπηρεσίες Περιβάλλοντος εντάσσεται η Διεύθυνσης Καθαριότητας Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας που περιλαμβάνει: Α) Τμήμα Αποκομιδής Απορριμμάτων Β) Τμήμα Καθαριότητας, Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας Γ) Τμήμα Διαχείρισης και Συντήρησης Οχημάτων Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες. Υπηρεσίες με έδρα την Δ.Ε Άνω Σύρο: 1.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων 2.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος Εξυπηρέτησης Πολίτη 3.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος ΚΕΠ 4.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος Ταμείου Υπηρεσίες με έδρα την Δ.Ε Ποσειδωνίας: 1.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων 2.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος Εξυπηρέτησης Πολίτη 3.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος ΚΕΠ 4.Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Τμήματος Ταμείου Στη συγκεκριμένη παράγραφο αναλύονται οι κάθετες και οριζόντιες υπηρεσίες του Δήμου Σύρου Ερμούπολης (η συγκεκριμένη ομαδοποίηση των υπηρεσιών του Δήμου έγινε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Ως κάθετες αναφέρονται οι υπηρεσίες που ασκούνται για ένα θεματικό τομέα, με βάση τη θεματική διάκριση της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής μελέτης. Αποδέκτες των υπηρεσιών αυτών είναι τα χωρικά τμήματα της περιοχής του Δήμου, ομάδες πολιτών και τοπικών φορέων. Οι οριζόντιες υπηρεσίες σχετίζονται με τις γενικές αρμοδιότητες του Δήμου εμπλέκονται σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων του Ο.Τ.Α και αποδέκτες τους είναι όλοι οι πολίτες. Οι κάθετες υπηρεσίες του Δήμου Σύρου Ερμούπολης στον θεματικό τομέα «Προστασία του Περιβάλλοντος και Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής» είναι οι εξής: Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δόμησης Διεύθυνση Καθαριότητας Ανακύκλωσης και Περιβάλλοντος Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑΣ) Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων νήσου Σύρου (ΦΟΣΔΑ) 93

95 Οι κάθετες υπηρεσίες του Δήμου σχετικά με την κοινωνική πολιτική, την παιδεία, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό είναι: Αυτοτελές Τμήμα Κοινωνικής Μέριμνας, Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού Πρωτοβάθμια Σχολική Επιτροπή Δευτεροβάθμια Σχολική Επιτροπή Οργανισμός Πολιτισμού και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΚΑ) Οργανισμός Πολιτιστικού Αθλητισμού Σύρου (ΟΠΑΣ) Ραδιοτηλεοπτική Επιχείρηση Δήμου Σύρου Ερμούπολης (ΡΕΔΗΣΕ) Οι κάθετες υπηρεσίες του Δήμου σε ότι αφορά τους τομείς της απασχόλησης και την τοπικής οικονομίας είναι οι ακόλουθες: Αυτοτελές Τμήμα Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης Μονομετοχική Ανώνυμη Δημοτική Εταιρεία (ΚΕΜΑΕ) Οι γενικές αρμοδιότητες για την εσωτερική υποστήριξη του Δήμου βασίζονται στις οριζόντιες υποστηρικτικές και επιτελικές υπηρεσίες: Αυτοτελές Γραφείο Δημόσιων Σχέσεων, Τύπου και ΜΜΕ Αυτοτελές Γραφείο Νομικής Υποστήριξης Αυτοτελές Τμήμα Δημοτικής Αστυνομίας Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών, Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων και Εξυπηρέτησης του Πολίτη Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών Αυτοτελές Τμήμα Προγραμματισμού και ΤΠΕ (Δήμος Σύρου Ερμούπολης, Σε ότι αφορά το προσωπικό που απασχολεί ο Δήμος, ο αριθμός ανέρχεται στα 253 άτομα συνολικά. Ο Δήμος δεν ακολουθεί κάποιο οργανωμένο σχέδιο για την κατάρτιση και την επιμόρφωση του προσωπικού που διαθέτει. Τα επιμορφωτικά προγράμματα και σεμινάρια που λαμβάνουν χώρα δεν προσελκύουν την απαιτούμενη συμμετοχή των εργαζόμενων στον Ο.Τ.Α (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). Με βάση τα όσα αναλύθηκαν στην Σ1, εντοπίζονται σημαντικές ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό στις υπηρεσίες του δήμου, ανεπάρκεια σε ορισμένες θέσεις ενώ πληθώρα προσωπικού σε άλλες. Σοβαρό ζήτημα είναι η απουσία μακροχρόνιου σχεδιασμού και προγραμματισμού τόσο για τις ανάγκες του ίδιου του δήμου ως οργανισμού όσο και για τη στρατηγική που θα ακολουθήσει για την οικονομική ανάπτυξη του νησιού και την κοινωνική συνοχή στο εσωτερικό του. 94

96 5.5.2 Νομικά Πρόσωπα Δήμου Σύρου Ερμούπολης Περιγράφονται τα νομικά πρόσωπα του Δήμου ( : Ο Οργανισμός Παιδείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΑΚ) οργανώνει δραστηριότητες για την παροχή υπηρεσιών σε τομείς σχετικούς με την κοινωνική προστασία, την αλληλεγγύη και την παιδεία. Διαθέτει Τμήμα Προγραμματισμού, Υποστηρικτικών Υπηρεσιών και Δια Βίου Μάθησης, Τμήμα Υπηρεσιών και Προγραμμάτων Προστασίας της Τρίτης Ηλικίας και Ευπαθών Κοινωνικών Ομάδων και Τμήμα Υπηρεσιών και Προγραμμάτων Παιδικής Φροντίδας, Οικογένειας και Νεολαίας. Ο Οργανισμός Πολιτισμού και Αθλητισμού Σύρου (ΟΠΑΣ) ασχολείται με τη λειτουργία και τη συντήρηση των αθλητικών εγκαταστάσεων του δήμου και της δημιουργίας νέων υποδομών. Καταπιάνεται με κάθε δράση του αθλητισμού του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, συμμετέχοντας σε προγράμματα συνεργασίας στους παραπάνω τομείς και λειτουργεί τους πολιτισμικούς χώρους του νησιού. Διαθέτει Τμήμα Προγραμματισμού και Υποστηρικτικών Υπηρεσιών Διοίκησης και Οικονομικών, Τμήμα Υπηρεσιών και Προγραμμάτων Αθλητισμού και Πολιτισμού και Τμήμα Τεχνικής Υποστήριξης και Εγκαταστάσεων. Οι Σχολικές Επιτροπές του Δήμου είναι δύο: μία για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και η άλλη για τη δευτεροβάθμια. Οι δύο αυτές σχολικές επιτροπές αναλαμβάνουν ποικίλα θέματα που αφορούν την παιδεία της Σύρου. Διαχειρίζονται πιστώσεις για την κάλυψη αναγκών των μαθητών και τις δαπάνες λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Ασχολούνται με τον εφοδιασμό του απαραίτητου εξοπλισμού των σχολείων και διαχειρίζονται τα έσοδα που προκύπτουν. Ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων νήσου Σύρου αποτελεί Δημοτικό Νομικό Πρόσωπο. Στόχοι του εν λόγω φορέα είναι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων του δήμου, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων ανακύκλωσης, η εκπόνηση σχετικών μελετών, η απρόσκοπτη λειτουργία των υφιστάμενων εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων και η δημιουργία έργων που προβλέπονται από τον Περιφερειακό σχεδιασμό. Το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Σύρου έχει έδρα το Δήμο Σύρου Ερμούπολης αλλά η γεωγραφική έκταση ευθύνης του εμπεριέχει και τους Δήμους Κέας, Κύθνου και Σερίφου. Ως φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης του λιμένα της Ερμούπολης διαχειρίζεται χώρους της χερσαίας ζώνης του και είναι υπεύθυνος εκτέλεσης λιμενικών έργων. Η Δημοτική Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Σύρου Ν. Κυκλάδων είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού Δικαίου με κοινωφελή χαρακτήρα. Έδρα της είναι η Ερμούπολη και αναφέρεται στο σύνολο του Δήμου. Διαχειρίζεται τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης. 95

97 Η Ραδιοτηλεοπτική Επιχείρησης Δήμου Σύρου Ερμούπολης ιδρύθηκε το 2012 και λειτούργει ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό σταθμό. Προβάλλει τις δραστηριότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης και προβλήματα της περιφέρειας. Τέλος, η Μονομετοχική Ανώνυμη Εταιρεία Εκμετάλλευσης Χώρων και Αξιοποίησης Ακίνητης Περιουσίας του Δήμου Σύρου Ερμούπολης ασχολείται με την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του δήμου, την εκμετάλλευση των κοινόχρηστων χώρων και την άντληση πόρων για τις ανάγκες του δήμου και την υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού του δήμου Δικτύωση Δήμου Ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης συμμετέχει στην Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων Α.Ε και στο Πολυδύναμο Κέντρο Νομού Κυκλάδων. Η Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων Α.Ε εστιάζει σε δράσεις που αφορούν την προστασία και την ανάδειξη του περιβάλλοντος, μέσω της προώθησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας. Επίσης, συμβάλλουν στην τόνωση της επιχειρηματικότητας, στην ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο και γενικότερα στην προώθηση της απασχόλησης. Η εταιρεία προωθεί τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής. Παρέχει τεχνική και επιστημονική υποστήριξη. Τέλος, οι υπηρεσίες της σχετίζονται με την παρακολούθηση, τη διαχείριση και την αξιολόγηση προγραμμάτων και έργων ( Το Πολυδύναμο Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης Νομού Κυκλάδων ιδρύθηκε το 2001, είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, που εδρεύει στη Σύρο. Ασχολείται με την υλοποίηση προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ελληνικό Δημόσιο. Τομείς δράσης αποτελούν η κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση αποσκοπώντας στη διαμόρφωση μια τοπικής κοινωνικής πραγματικότητας. Τα προγράμματα που υλοποιεί σχετίζονται με την κοινωνική μέριμνα, την προώθηση ίσων ευκαιριών απασχόλησης, πληροφόρηση και επανένταξη ανέργων και κοινωνικά ευπαθών ομάδων στην τοπική κοινωνία και την αγορά εργασίας ( Επιπρόσθετα, ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης στην προσπάθεια για συνεχή βελτίωση του επιπέδου ζωής των κατοίκων του, έχει δημιουργήσει συνεργασίες με άλλους φορείς. Τέτοιοι φορείς είναι η Ελληνική Αστυνομία, η Πυροσβεστική, το Τοπικό Επιμελητήριο, η Ιερά Μητρόπολη Σύρου, η Καθολική Επισκοπή, το Γενικό Νοσοκομείο Σύρου, ο οργανισμός κατά των ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) και άλλους συλλόγους, σωματεία και Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς (ΜΚΟ). Επίσης, ο δήμος συνεργάζεται συμμετέχοντας στα δίκτυα Νησιωτικών Δήμων, στο δίκτυο Δάφνη και το Δίκτυο Ίκαρος (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου Ερμούπολης ). 96

98 5.5.4 Αξιοποίηση ΤΠΕ Όσον αφορά την αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών, τη λειτουργία του διαδίκτυο ασύρματης πρόσβασης και τα συστήματα πληροφορικής και καινοτομίας αναλύθηκε στην παράγραφο «5.2.7 Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών Υποδομές Ασύρματης Πρόσβασης στο Διαδίκτυο». Επίσης, στο Δήμο είναι ανεπτυγμένο το πρόγραμμα καταγραφής και παρακολούθησης όλων των έργων και των μελετών της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών (Ιστότοπος Δήμου Σύρου Ερμούπολης, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου-Ερμούπολης ). Επίσης, από την Σ1 προκύπτει πως η νέα δημοτική αρχή ενισχύει τις δράσεις για ηλεκτρονική διακυβέρνηση και ψηφιακή σύγκλιση για παροχή καλύτερων υπηρεσιών προς τους δημότες, για βελτίωση τη σχέση του δήμου με τους πολίτες, για περισσότερες ψηφιακές παροχές και ενίσχυση της διαφάνειας Ακίνητη Περιούσια Δήμου Η καταγραφή της ακίνητης περιουσίας του Δήμου έγινε με τη βοήθεια του προγράμματος «ΕΡΜΗΣ» μέσω του λογισμικού GIS. Το αρχείο των κτηματολογικών δηλώσεων ανήκει στην υπηρεσία Νομικής Υποστήριξης του δήμου. Πρόβλημα αποτελεί η καταγραφή των ακινήτων μόνο της Δ.Ε Ερμούπολης στο ηλεκτρονικό πρόγραμμα, ενώ τα υπόλοιπα ακίνητα που βρίσκονται στις άλλες δύο Δ.Ε διατίθενται στο κτηματολογικό αρχείο της Νομικής Υποστήριξης. Σοβαρές ελλείψεις αποτελούν η μη αντιστοίχηση όλων των δεδομένων της Νομικής Υπηρεσίας με το λογισμικό «GIS» και η μη αντιστοίχηση του μητρώου πάγιων της Διεύθυνσης Οικονομικών με το αρχείο της Νομικής Υπηρεσίας (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Σύρου- Ερμούπολης ). Εικόνα 16: Ηλεκτρονική διαχείριση αξιόλογων κτιρίων Ερμούπολης Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Σύρου Ερμούπολης

99 5.5.6 Οικονομικά στοιχεία Δήμου Ο Δήμος Σύρου Ερμούπολης ως Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελεί μια διοικητική και οικονομική μονάδα. Δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα, όπως οι επιχειρήσεις και αποτελεί φορέα άσκησης δημόσιας εξουσίας σε τοπικό επίπεδο. Αποσκοπεί στην παροχή υπηρεσιών προς τους δημότες και στη δημιουργία, τη συντήρηση και τη λειτουργία υποδομών για τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού. Ως οικονομική μονάδα προσπαθεί στην εξεύρεση σταθερών και μόνιμων εσόδων, στην εξασφάλιση οικονομικού πλεονάσματος και στη μείωση των δαπανών, όπου αυτό είναι εφικτό. Η σωστή άσκηση οικονομικής πολιτικής επιτυγχάνεται μέσω χρησιμοποίησης οικονομικών εργαλείων και μηχανισμών, όπως ο ετήσιος προϋπολογισμός. Ο δήμος στοχεύει στην υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων που θέτει και στην εφαρμογή των προγραμματικών διαδικασιών μέσω των εσόδων και της ορθής άσκησης οικονομικής πολιτικής ( Με βάση τα δεδομένα από τη διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών Δήμου Σύρου και τους ιστότοπους της Διαύγειας και του Δήμου Σύρου Ερμούπολης παρατίθενται τα οικονομικά στοιχεία του δήμου και ο προϋπολογισμός για το έτος Τα έσοδα του δήμου διακρίνονται σε τακτικά και έκτατα. Τα τακτικά έσοδα είναι οι πρόσοδοι από την κινητή και την ακίνητη περιουσία του, οι φόροι και οι εισφορές, τα έσοδα από ανταποδοτικά τέλη και από δικαιώματα, από την παροχή υπηρεσιών, από επιχορηγήσεις και λειτουργικές δαπάνες και τα λοιπά τακτικά έσοδα. Στα έκτακτα εντάσσονται τα έσοδα από την εκποίησης της κινητής και της ακίνητης περιουσίας του δήμου, οι επιχορηγήσεις για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών, οι επιχορηγήσεις επενδυτικών δαπανών, οι δωρεές, οι κληρονομιές, οι προσαυξήσεις, τα πρόστιμα, τα παράβολα και τα λοιπά έκτατα έσοδα. Επίσης, υπάρχουν έσοδα από παρελθοντικά έτη, εισπράξεις από δάνεια και εισπράξεις υπέρ του δημοσίου και τρίτων. Σε ότι αφορά τα έξοδα ταξινομούνται σε αυτά που προκύπτουν από τις λειτουργικές δαπάνες, τις επενδύσεις και τις πληρωμές Π.Ο.Ε 4, τις αποδόσεις και τις προβλέψεις. Στα λειτουργικά έξοδα ανήκουν οι αμοιβές και τα έξοδα προσωπικού, οι αμοιβές προς τρίτος, οι φόροι τέλη, οι πληρωμές για την εξυπηρέτηση δημοσίας πίστεως, οι δαπάνες προμήθειας αναλώσιμων, οι μεταβιβάσεις σε τρίτους και άλλα. Οι επενδύσεις είναι τα έργα που υλοποιούνται από τον Ο.Τ.Α, οι αγορές κτιρίων, οι προμήθειες παγίων, οι συμμετοχές σε επιχειρήσεις, οι μελέτες και οι έρευνες. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα συνολικά απολογιστικά έσοδα και έξοδα του δήμου από το 2009 έως και το Από τον πίνακα 15 και το διάγραμμα 3 παρατηρούμε πως τα έσοδα είναι σε κάθε περίπτωση περισσότερα από τα έξοδα του δήμου. Ακόμη, συγκρίνοντας ως μεγέθη τα έσοδα και τα έξοδα για κάθε έτος 4 ΠΟΕ: Παρελθοντικά Οικονομικά Έτη 98

100 ξεχωριστά, συμπεραίνουμε πως τα έσοδα του Δήμου κάθε χρόνο τείνουν να μειώνονται. Κατ επέκταση, μειώνονται και τα έξοδα, δηλαδή οι δαπάνες του δήμου, τα έργα και οι επενδύσεις που υλοποιεί. Πίνακας 15: Απολογιστικά έσοδα και έξοδα Δήμου για την περίοδο: ΕΤΟΣ/ ΕΣΟΔΑ - ΕΞΟΔΑ Έσοδα Έξοδα , , , , , , , ,92 Πηγή: Οικονομική Υπηρεσία Δήμου Σύρου Ερμούπολης Διάγραμμα 3: Απεικόνιση εσόδων και εξόδων Δήμου Σύρου Ερμούπολης για την περίοδο: , , , , ,00 Έσοδα Έξοδα ,00 0,00 Έξοδα Έσοδα Πηγή: Δεδομένα από πίνακα 15, ιδία επεξεργασία 99

101 Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο προϋπολογισμός του δήμου για το Πίνακας 16: Προϋπολογισμός Δήμου Σύρου Ερμούπολης για το 2014 ΕΣΟΔΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ,58 ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟΔΑ ,95 ΕΣΟΔΑ ΑΠΟ Π.Ο.Ε ,49 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΔΑΝΕΙΩΝ ,54 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΔΗΜΟΣΙΟΥ & ,00 ΤΡΙΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ,51 ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ,07 ΕΞΟΔΑ ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ ,44 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ,22 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ,22 ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ ,59 ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΟΔΩΝ ,07 Πηγή: Σύμφωνα με τη Σ1 η καλύτερη αξιοποίηση των ακινήτων του δήμου, η διαφάνεια σε όλες τις οικονομικές συναλλαγές του δήμου, η συνέπεια στην τήρηση του οικονομικού προγραμματισμού και η συνέπεια του δήμου αλλά και τρίτων στις υποχρεώσεις τους είναι ενέργειες που απαιτούνται για την βελτίωση της οικονομικής κατάστασης στο εσωτερικό του δήμου και για ύπαρξη πόρων για έργα κοινής ωφέλειας. Ως ευκαιρίες παρουσιάζονται οι χρηματοδοτήσεις από το εξωτερικό περιβάλλον και ιδίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς οι πόροι από το ΕΣΠΑ για την τοπική αυτοδιοίκηση είναι περιορισμένοι, και από άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως οι Συμπράξεις Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Τέλος, αβέβαιο είναι το μέλλον του στρατηγικού σχεδιασμού και αναπτυξιακού προγραμματισμού, με πιθανή απεμπλοκή των μελλοντικών επιχειρησιακών προγραμμάτων από τον οικονομικό προϋπολογισμό των δήμων (όπως αναφέρθηκε κατά τη Σ1). 100

102 5.6 ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ Σε αυτήν την παράγραφο θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της έρευνας πεδίου, που έλαβε χώρα στη Σύρο, από τις 3/11/2014 έως 15/11/2014, και αποτελείται από ερωτηματολόγια πληθυσμού και συνεντεύξεις. Το ερωτηματολόγιο, δημιουργήθηκε από τον εισηγητή για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας. Μοιράστηκε στο Δήμο Σύρου Ερμούπολης και απαντήθηκε από εκατό (100) άτομα. Ακολουθούν οι ερωτήσεις απαντήσεις, τα συνολικά αποτελέσματα και γραφήματα / διαγράμματα για κάθε ερώτηση ξεχωριστά. 1. Φύλο: Άνδρας 60 Γυναίκα 40 Άνδρες Γυναίκες 101

103 2. Ηλικία: Μορφωτικό Επίπεδο: Πανεπιστήμιο 42 Δημοτικό 2 Λύκειο 38 Αναλφάβητος 0 Γυμνάσιο 12 Άλλο

104 Απασχόληση/ Σπουδές Διπλωματική Εργασία: Αναπτυξιακός Προγραμματισμός, η περίπτωση του Δήμου 4. Κατοικία στη Δημοτική Ενότητα: Δ.Ε Ερμούπολης 70 Δ.Ε Άνω Σύρου 14 Δ.Ε Ποσειδωνίας Δ.Ε Ερμούπολης Δ.Ε Άνω Σύρου Δ.Ε Ποσειδωνίας 5. Απασχόληση / Σπουδές στη Δημοτική Ενότητα: Δ.Ε Ερμούπολης 80 Δ.Ε Άνω Σύρου 12 Δ.Ε Ποσειδωνίας 8 Δ.Ε Ποσειδωνίας Δ.Ε Άνω Σύρου Δ.Ε Ερμούπολης

105 6. Απασχόληση: Άνεργος 14 Ιδιωτικός Υπάλληλος 24 Δημόσιος Υπάλληλος 10 Ελεύθερος Επαγγελματίας 30 Φοιτητής/τρια 12 Μαθητής/τρια 1 Συνταξιούχος 8 Οικιακά Οικογενειακό Εισόδημα ( ) και άνω και άνω 104

106 8. Ποιον από τους παρακάτω άξονες θεωρείτε πιο σημαντικό για την αναπτυξιακή πορεία του Δήμου Σύρου Ερμούπολης; Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής 8 Κοινωνική Πολιτική Παιδεία, Πολιτισμός, Αθλητισμός 20 Οικονομική Ανάπτυξη Απασχόληση 54 Διοικητική και Λειτουργική Ικανότητα Δήμου Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής Κοινωνική Πολιτική Οικονομική Ανάπτυξη Ικανότητα Δήμου 9. Πως αξιολογείτε την παροχή υπηρεσιών και την εξυπηρέτηση σε καθημερινές ανάγκες από το προσωπικό και τις υπηρεσίες του Δήμου; Πολύ Καλή 14 Ικανοποιητική 42 Προβληματική Πολύ Καλή Ικανοποιητική Προβληματική 105

107 10. Ποιες από τις παρακάτω δράσεις πιστεύετε μπορούν να στηρίξουν καλύτερα την βελτίωση της διοικητικής εξυπηρέτησης των πολιτών του Δήμου; Ίδρυση περισσότερων ΚΕΠ 7 Διαμόρφωση κτιρίων για ίση πρόσβαση από όλους (ΑΜΕΑ) Βελτίωση αστικής συγκοινωνίας από και προς τα κτίρια παροχής υπηρεσιών Καλύτερες ψηφιακές υποδομές και δράσεις Βελτίωση σχέσης Δήμου πολιτών Περισσότερα ΚΕΠ Ίση πρόσβαση Αστική συγκοινωνία Ψηφιακές Υποδομές Σχέση Δήμου - πολιτών 11. Πως κρίνετε τις ψηφιακές υποδομές και παροχές του Δήμους προς τους δημότες; Καλή 2 Ικανοποιητική 24 Ελλιπής 74 Καλή Ικανοποιητική Ελλιπής 106

108 12. Ιεραρχήστε τα (3) βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζετε και κρίνετε πως πρέπει να ενεργήσει αποτελεσματικά ο Δήμος; (1 = Λιγότερο Σημαντικό, 2 = Αρκετά Σημαντικό, 3 = Πολύ Σημαντικό) Ανεργία 82% Εποχικότητα στην απασχόληση 27% Περιορισμένος Τουρισμός συγκριτικά με άλλα νησιά 67% Περιβαλλοντικά Ζητήματα 11% Ανεπάρκεια Σύνδεσης με άλλα νησιά / Πειραιά Κυκλοφοριακό - Πρόβλημα Στάθμευσης Προβλήματα σε δημόσιες υποδομές (υγείας, εκπαίδευσης, αθλητισμού) Προβλήματα δικτύων (αποχετευτικό, ύδρευσης, άρδευσης, ευρυζωνικότητας) 14% 55% 15% 23% Προβλήματα Δικτύων Προβλήματα Υποδομών Κυκλοφοριακό Πρόβλημα Ανεπάρκεια Σύνδεσης Περιβαλλοντικά ζητήματα Περιορισμένος Τουρισμός Εποχικότητα Ανεργία 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Στις ερωτήσεις 12, 13 και 14 επειδή υπάρχει η δυνατότητα ιεράρχησης των απαντήσεων, τα αποτελέσματα προκύπτουν προσθετικά και σε ποσοστά (δηλαδή πόσοι συμπεριέλαβαν την απάντηση τους και ανάλογα με τον αριθμό δίνεται βαρύτητα στην αξιολόγηση). 107

109 13. Ποια έργα / παρεμβάσεις θεωρείτε σπουδαιότερα (ες) για την περιβαλλοντική προστασία και την αισθητική αναβάθμιση του νησιού; (1 = Λιγότερο Σημαντικό, 2 = Αρκετά Σημαντικό, 3 = Πολύ Σημαντικό) Βελτίωση οδικού δικτύου 90% Βελτίωση βιολογικού καθαρισμού 30% Ενίσχυση ανακύκλωσης 23% Αναβάθμιση δικτύου ύδρευσης / αποχέτευσης 70% Δημιουργία χώρων πρασίνου 31% Δημιουργία κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων για τους δημότες και τους επισκέπτες 46% Άλλο ( ) 2% Άλλο Δημιουργία Κοινόχρηστών χώρων Δημιουργία Χώρων Πρασίνου Αναβάθμιση Δικτύων Υδρ/Αποχ Ενίσχυση ανακύκλωσης Βελτίωση Βιολογικού Βελτίωση Οδικού Δικτύου 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Στην απάντηση άλλο (ανοικτή απάντηση) στη συγκεκριμένη ερώτηση το 2% του δείγματος συμπεριέλαβε την καθαριότητα των δημοσίων χώρων και των δημόσιων WC. 108

110 14. Ποιες από τις παρακάτω δράσεις πιστεύετε μπορούν να στηρίξουν καλύτερα την Κοινωνική Πολιτική (Παιδεία, Πολιτισμός, Αθλητισμός) του Δήμου; (1 = Λιγότερο Σημαντικό, 2 = Αρκετά Σημαντικό, 3 = Πολύ Σημαντικό) Βελτίωση Υποδομών Υγείας 82% Βελτίωση Υποδομών Εκπαίδευσης 74% Βελτίωση Υποδομών Αθλητισμού 42% Διοργάνωση περισσότερων πολιτιστικών εκδηλώσεων Δημιουργία περισσότερων κοινωνικών υποδομών 36% 48% Άλλο ( ) - Κοινωνικές Υποδομές Πολιτιστικές εκδηλώσεις Υποδομές Αθλητισμού Υποδομές Εκπαίδευσης Υποδομές Υγείας 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 109

111 15. Ποιος από τους παρακάτω παράγοντες πιστεύετε ότι είναι ο σημαντικότερος για την τουριστική ανάπτυξη - προβολή του νησιού; Υποδομές (λιμάνι, αεροδρόμιο) 42 Αισθητική τοπίου 12 Πολιτιστική κληρονομία 6 Αρχιτεκτονική κτιρίων 8 Ιστορικοί οικισμοί (Άνω Σύρος) 8 Κοντινή απόσταση από τον Πειραιά 14 Άλλο ( )

112 16. Ποιος από τους ακόλουθους τομείς κρίνετε ότι θα συμβάλει θετικά στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του Δήμου Σύρου Ερμούπολης; Ενίσχυση πρωτογενή τομέα παραγωγής 10 Περισσότερες Μεταποιητικές δραστηριότητες 15 Τόνωση της επιχειρηματικότητας 30 Τουριστική προβολή - διαφήμιση 45 Άλλο ( ) - Ενίσχυση Πρωτογενούς Τομέα Ενίσχυση Δευτερογενούς Τομέα Τόνωση Επιχειρηματικότητας Τουριστική Προβολή - Διαφήμιση 111

113 17. Ποια από τις ακόλουθες ευκαιρίες για το Δήμο θεωρείτε πιο σημαντική; Προσέλκυση επιστημονικού ανθρώπινου δυναμικού 10 Χρηματοδοτήσεις από ΕΣΠΑ και Ε.Ε 40 Διακρατικές και διαπεριφερειακές σχέσεις / συνεργασίες με την Ε.Ε Εκσυγχρονισμός λειτουργίας των υπηρεσιών και αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης Προσέλκυση Επιστημόνων Χρηματοδότησεις (ΕΣΠΑ/Ε.Ε) Συνεργασίες Εκσυγχρονισμός - Αναδιοργάνωση 112

114 18. Ποια από τις ακόλουθες απειλές κρίνετε πιο επικίνδυνη για το Δήμο Σύρου Ερμούπολης; Περιβαλλοντική υποβάθμιση 8 Αυξανόμενος ανταγωνισμός στον τουρισμό από άλλα νησιά και γειτονικές χώρες της Μεσογείου Τάσεις εγκατάλειψης των νέων για άλλα αστικά κέντρα της χώρας ή του εξωτερικού Οικονομική κρίση, ανεργία, κλείσιμο επιχειρήσεων Περιβαλλοντική Υποβάθμιση Ανταγωνισμός στον Τουρισμό Εγκατάλειψη από νέους Οικονομική Κρίση 113

ΕΣΠΑ Στρατηγική Προτεραιότητες - Αρχιτεκτονική. Ιωάννης Φίρμπας Γενικός Διευθυντής Εθνικής Αρχής Συντονισμού ΕΣΠΑ

ΕΣΠΑ Στρατηγική Προτεραιότητες - Αρχιτεκτονική. Ιωάννης Φίρμπας Γενικός Διευθυντής Εθνικής Αρχής Συντονισμού ΕΣΠΑ ΕΣΠΑ 2014-2020 Στρατηγική Προτεραιότητες - Αρχιτεκτονική Ιωάννης Φίρμπας Γενικός Διευθυντής Εθνικής Αρχής Συντονισμού ΕΣΠΑ Βασικές αλλαγές νέας περιόδου Ο Κανονισμός δημιουργεί ένα πολύ στενό πλαίσιο διαμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΠΑ 2014-2020 Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη

ΕΣΠΑ 2014-2020 Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΣΠΑ ΕΣΠΑ 2014-2020 Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ 2014-2019 (Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ) Αξιότιμοι συνάδελφοι, Οι Δήμοι, στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΔΡ. ΡΑΛΛΗΣ ΓΚΕΚΑΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ SKEPSIS Παρουσίαση στο Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Πλαστήρα, Νοέμβριος 2014 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΑΛΙΑΡΤΟΥ ΘΕΣΠΙΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2015-2019

ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΑΛΙΑΡΤΟΥ ΘΕΣΠΙΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2015-2019 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Αλίαρτος, 13-07-2015 ΔΗΜΟΣ ΑΛΙΑΡΤΟΥ ΘΕΣΠΙΕΩΝ Αρ. Πρωτ.: 6.938 Γραφείο Δημάρχου Ταχ.Δ/νση: Λεωφόρος Αθηνών Τ.Κ.: 32001 ΑΛΙΑΡΤΟΣ Τηλ.: 22683-50.235 Fax: 22680-22.690 Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2014 Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 Συνολική πληροφόρηση Η σύμβαση εταιρικής σχέσης με την Κύπρο καθορίζει ένα ορόσημο για επενδύσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ)

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) Νέα Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Νέο ΕΣΠΑ Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα που υπεβλήθησαν είναι επτά τομεακά και δεκατρία περιφερειακά. Ο προϋπολογισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΙΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΙΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΙΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2020 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΜΑΪΟΣ 2013 Με την πραγματοποίηση του 1 ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου Περιφέρειας Ιονίων Νήσων για την περίοδο 2014-2020, (στις 12

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ 2 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ 2007-2013. (ΛΟΥΤΡΑΚΙ 20/03/2009) Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό και Εθνικό Πλαίσιο για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου Ο ρόλος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

Ευρωπαϊκό και Εθνικό Πλαίσιο για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου Ο ρόλος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Ευρωπαϊκό και Εθνικό Πλαίσιο για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020. Ο ρόλος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΗΜΕΡΙΔΑ REGEOCITIES Αθήνα, 22 Μαΐου 2013 Εισηγητής: Μιχάλης Γ. Γκούμας, Δρ. Μηχανικός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 - Με την παρούσα εγκύκλιο γίνεται αποτύπωση της προόδου των διαπραγµατεύσεων για τη διαµόρφωση του Κανονιστικού πλαισίου της νέας περιόδου, καθώς και των σηµαντικών

Διαβάστε περισσότερα

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο ( ) Βασικά σημεία και διερευνητικές προσεγγίσεις

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο ( ) Βασικά σημεία και διερευνητικές προσεγγίσεις Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020) Βασικά σημεία και διερευνητικές προσεγγίσεις Ελένη Κρικέλα Προϊσταμένη Μονάδας Α Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού και Παρακολούθησης

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 2020 Γεν. Διευθυντής Αναπτυξιακού Κώστας Καλούδης Αναπτυξιακού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΟΥ ΕΠΑΛΘ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΤΘΑ:

ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΟΥ ΕΠΑΛΘ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΤΘΑ: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΠΡΩΤΗ (1 η ) ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020) Βασικά σημεία και διερευνητικές προσεγγίσεις

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020) Βασικά σημεία και διερευνητικές προσεγγίσεις Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020) Βασικά σημεία και διερευνητικές προσεγγίσεις Εμμανουέλα Κουρούση Μονάδα Β Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού και Παρακολούθησης Δράσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013 ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013 2013 Η Στρατηγική για την 4 η Προγραµµατική Περίοδο Ιωάννης Φίρµπας Προϊστάµενος Ειδικής Υπηρεσίας Στρατηγικής, Σχεδιασµού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραµµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΑΡΥΣΤΟΥ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΑΡΥΣΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΑΡΥΣΤΟΥ 2016-2020 ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Α ΦΑΣΗΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ» ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-30 30-65 65- και πάνω Περιοχή Κατοικίας Προσωπικά Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020

Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020 Βασικά Στοιχεία του Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020 Ηράκλειο 29 Ιουνίου 2015 Το όραμα του αναπτυξιακού σχεδιασμού Δυναμική και Βιώσιμη Κρήτη Βιώσιμη σε όρους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς Δυναμική με

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 2011 2014 (άρ. 268, ν. 3852/2010) Νοέµβριος 2012 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (CLLD / LEADER)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (CLLD / LEADER) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (CLLD / LEADER) ΜΕΤΡΟ 19: ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Leader (ΤΑΠΤοΚ) ΤΟΥ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΠΡΟΤΕΤΑΙΟΤΗΤΑ 4: ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΘΗΝΑ 1-8-2007 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ κ. ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

PARACTION ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ & ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

PARACTION ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ & ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ & ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 1 Αποτελεί κατ εξοχή «εσωτερική ως προς τη στεριά Περιφέρεια» της

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δρ. Ράλλης Γκέκας Επιστημονικός Συνεργάτης ΚΕΔΕ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Δημάρχων & Δημοτικών Συμβούλων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων 2011-2014

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων 2011-2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων 2011-2014 Α ΦΑΣΗ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λαρισαίων 2011-2014 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ... 1 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ 2015-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Τι είναι το Ε.Π. του Δήμου και ποιος είναι ο σκοπός του Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Ε.Π.) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματική Περίοδος Οκτώβριος 2012

Προγραμματική Περίοδος Οκτώβριος 2012 Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Οκτώβριος 2012 Γενικά Στοιχεία: Άμεση σύνδεση της Πολιτικής της Συνοχής με: τη στρατηγική Ευρώπη 2020 μέσω των 11 θεματικών στόχων της, και τους στόχους του Εθνικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ

Εισήγηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ Δήμος Τρίπολης Τρίπολη 8-3-2012 Εισήγηση προς την επιτροπή Διαβούλευσης του Δήμου Τρίπολης ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ Α. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Στο πλαίσιο της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΡΟ 19 CLLD/LEADER Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων

ΜΕΤΡΟ 19 CLLD/LEADER Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων ΜΕΤΡΟ 19 CLLD/LEADER Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων Μονάδα Προγραμματισμού & Αξιολόγησης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ΠΔΕ. 16/05/2013 Μ. Αντωνίου

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ΠΔΕ. 16/05/2013 Μ. Αντωνίου Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΣΠΑ Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ΠΔΕ Νέα Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 0 0 16/05/2013 Μ. Αντωνίου Ορισμός To Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία Θράκη»

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΝΕΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΕΣ 2014-2020

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΝΕΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΕΣ 2014-2020 ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ 2014 2020 ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ Α ΒΑΘΜΙΑΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΝΕΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού

1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Στόχοι: Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων σχεδιασμού για το υπό διαπραγμάτευση προτεινόμενο νέο πλαίσιο της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Έναρξη προετοιμασίας

Διαβάστε περισσότερα

Κέρκυρα /3/2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ

Κέρκυρα /3/2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ Κέρκυρα /3/2014 ΠΡΟΣ: Περιφερειακό Συμβούλιο ΘΕΜΑ: Στρατηγική της Π.Ι.Ν. περιόδου 2014-2020

Διαβάστε περισσότερα

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α. 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ πρώην 1 Ανάπτυξη μέσω του CLLD / LEADER Η Εθνική Οικονομία αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθύνσεις για τη Διαμόρφωση Στρατηγικών Προτεραιοτήτων και έργων για την βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου

Κατευθύνσεις για τη Διαμόρφωση Στρατηγικών Προτεραιοτήτων και έργων για την βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Περιφέρειας Ν. - Κατευθύνσεις για τη Διαμόρφωση Στρατηγικών Προτεραιοτήτων και έργων για την βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Regional 2014-2020 1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 Χαράλαμπος Κιουρτσίδης Προϊστάμενος ΕΥΔ ΕΠ/ΠΔΜ Τρίτη, 23 Ιουνίου 2015 Regional

Διαβάστε περισσότερα

Άλκηστις Σταθοπούλου Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας

Άλκηστις Σταθοπούλου Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας Άλκηστις Σταθοπούλου Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας 2014-2020 Θεματικοί Στόχοι (ΘΣ) Π.Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας 2014-2020 1. «Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Περιεχόμενο, δομή και τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθμού. ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΘΕΜΑ: Περιεχόμενο, δομή και τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθμού. ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΖΗΡΟΥ 2014-2019

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΖΗΡΟΥ 2014-2019 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΖΗΡΟΥ 2014-2019 ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Α ΦΑΣΗΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ» ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-30 30-65 65- και πάνω Περιοχή Κατοικίας Προσωπικά Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Regional 2014-2020 1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Τρίτη, 23 Ιουνίου 2015 Δράσεις Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης ΕΠ ΠΔΜ 2014-2020 Δρ Μουρατίδης Ηλίας Προϊστάμενος Μον. Α1 Προγρ/σμούκαι Αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

26 δισ. ευρώ. δισ. ευρώ 20% 80%

26 δισ. ευρώ. δισ. ευρώ 20% 80% Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-20 είναι το στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας που επιδιώκει την επίτευξη των στόχων της πολιτικής Συνοχής και της Στρατηγικής «Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

INTERREG III-A ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

INTERREG III-A ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ I I. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ To Πρόγραμμα INTERREG III Α / ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ 2000-2006, εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 19.03.2002, σύμφωνα με την Απόφασή της με αριθμό Ε(2002) 55/19-03-02. Για την Ελλάδα το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΑΡΓΙΘΕΑΣ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΑΡΓΙΘΕΑΣ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 0 1. Προετοιμασία και οργάνωση... 1 2. Στρατηγικός σχεδιασμός... 2 3. Διαδικασίες διαβούλευσης... 4 4. Επιχειρησιακός σχεδιασμός... 4 5. Τεκμηρίωση... 6 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α : Αλληλογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Έγκριση του νέου ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020 από την Ε.Ε

Έγκριση του νέου ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020 από την Ε.Ε Έγκριση του νέου ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020 από την Ε.Ε ΕΣΠΑ 2014-2020 Το 3 ο πρόγραμμα μεταξύ των 28 που εγκρίνεται από την Κομισιόν Ταχεία υποβολή και έγκριση των επιμέρους Επιχειρησιακών Προγραμμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012. Πέπη Θεοδώρου. S.M.R. Consultants

Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012. Πέπη Θεοδώρου. S.M.R. Consultants Training Session Ευκαιρίες χρηµατοδότησης για έργα σχετικά µε την προστασία του περιβάλλοντος στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου γενικότερα Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012 «Ειδικές

Διαβάστε περισσότερα

«Το Έργο SURF Nature: Εισαγωγή και παρουσίαση των δράσεων του έργου»

«Το Έργο SURF Nature: Εισαγωγή και παρουσίαση των δράσεων του έργου» Training Session Ευκαιρίες χρηµατοδότησης για έργα σχετικά µε την προστασία του περιβάλλοντος στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου γενικότερα Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012 «Το Έργο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΠΕΔ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ Εισήγηση: «Τα Ε.Π. ως εργαλεία προγραμματισμού των Δήμων» Γούπιος Γιάννης,

Διαβάστε περισσότερα

Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου. Ράλλης Γκέκας, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΕΤΑΑ Φεβρουάριος 2014

Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου. Ράλλης Γκέκας, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΕΤΑΑ Φεβρουάριος 2014 Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου Ράλλης Γκέκας, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΕΤΑΑ Φεβρουάριος 2014 Περιεχόμενα Παρουσίασης Η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» Οι Δήμοι στη νέα προγραμματική περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματική Περίοδος

Προγραμματική Περίοδος Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Ιωάννης Φίρμπας Διευθυντής ΕΥ Στρατηγικής, Σχεδιασμού & Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων Σεπτέμβριος 2012 Γενικά Στοιχεία: Αποστολή και Στόχοι Άμεση σύνδεση της Πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΗΜΟΣ KYMHΣ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΗΜΟΣ KYMHΣ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΗΜΟΣ KYMHΣ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ ΕΠΩΝΥΜΟ - ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΟΝΟΜΑ ΤΑΧ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ E-MAIL Τα ανωτέρω στοιχεία είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Πολεοδοµίας και Χωροταξίας Ακαδ. Έτος 2004-2005

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Πολεοδοµίας και Χωροταξίας Ακαδ. Έτος 2004-2005 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Πολεοδοµίας και Χωροταξίας Ακαδ. Έτος 2004-2005 Περίληψη Εργασίας του µαθήµατος: Σύγχρονες πρακτικές του σχεδιασµού και δυναµική των χωρικών δοµών και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΤΟ 1 ο ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ για την περίοδο προγραµµατισµού 2014-2020 Αγαπητοί προσκεκληµένοι, Βρισκόµαστε στον µέσον µιας πολύ σηµαντικής διαδικασίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Βίκυ Φλέγγα Οικονομολόγος, Μ sc περιφερειακή ανάπτυξη Στέλεχος διεύθυνσης οργάνωσης και πληροφορικής Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ 9 ΒΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ενέκρινε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων

Ενέκρινε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων Δευτέρα 19 Δεκέμβριος 2011 13:05 - Ενέκρινε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ιονίων Νήσων 2012-2014 Η οριστικοποίηση του Στρατηγικού Σχεδιασμού μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματ ος Περι φέρειας Ιονίων Νήσων

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΑ ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αθήνα, 18/12/2018 Αριθ. Πρωτ. : 137206-18/12/2018 Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (ΤΑΠΤοΚ) ΜΕ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΤ στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ήπειρος 2014-2020 ΕΝΤΥΠΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

Γ Φάση. Έκθεση διαδικασιών κατάρτισης Ε.Π. Νοέμβριος 2017

Γ Φάση. Έκθεση διαδικασιών κατάρτισης Ε.Π. Νοέμβριος 2017 _ Γ Φάση Έκθεση διαδικασιών κατάρτισης Ε.Π. Νοέμβριος 2017 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Ε.Π.) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΚΥΔΡΑΣ 2017 2019... 3 1. Θεσμικό Πλαίσιο...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 90 ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοκλήρωση της Α φάσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Περιφερειακή Ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιφερειακή Ανάπτυξη Ενότητα 6: Διαχρονική Εξέλιξη της Περιφερειακής Ανάπτυξης στην Ελλάδα Ζαχαρούλα Ανδρεοπούλου Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΠΑ 2014-2020 Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής. ρ Μαρία Κωστοπούλου

ΕΣΠΑ 2014-2020 Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής. ρ Μαρία Κωστοπούλου ΕΣΠΑ 2014-2020 Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής ρ Μαρία Κωστοπούλου Προϊσταμένη Μονάδας Α Στρατηγικής και παρακολούθησης πολιτικών Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Ειδικά Πλαίσια για. Βιομηχανία

Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Ειδικά Πλαίσια για. Βιομηχανία ΗΜΕΡΙΔΑ TEE «Ορυκτός Πλούτος και Τοπικές Κοινωνίες» Θέμα: Χωρικός Σχεδιασμός και Αξιοποίηση Ορυκτού Πλούτου: Συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ χωρικών επιπέδων Κάρκα Λένα Αρχιτέκτων Μηχ Ε.Μ.Π. - Δρ Γεωγραφίας

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( )

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( ) Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» (2000-2006) Το τοπικό πρόγραμμα Leader+ της Αναπτυξιακής Κιλκίς δομήθηκε γύρω από την έννοια της υπεροχής συγκεράζοντας σε αυτή έννοιες όπως αυτή της ολικής ποιότητας, της αειφορείας,

Διαβάστε περισσότερα

KOINO ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (Αναθεώρηση)

KOINO ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (Αναθεώρηση) KOINO ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (Αναθεώρηση) INTERREG III A / PHARE CBC ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2006 ΕΙΣΑΓΩΓΗ I. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ To ΠΚΠ INTERREG IIIΑ/PHARE CBC Ελλάδα Βουλγαρία

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας

Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για την προγραμματική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2014-2020

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2014-2020 1 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2014-2020 Μαρία Κασωτάκη Προϊσταμένη ΕΔΑ Περιφέρειας Κρήτης ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ, ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΣΙΘΩΝΙΑΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΣΙΘΩΝΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΣΙΘΩΝΙΑΣ 2014-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-30 30-65 65- και πάνω Περιοχή Κατοικίας Προσωπικά Στοιχεία (προαιρετικά) Ονοματεπώνυμο: Διεύθυνση:.. Τηλέφωνο:...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Γ.Γ. Χωρικού Σχεδιασμού & Αστικού Περιβάλλοντος Γεν. Δ/νση Χωρικού Σχεδιασμού Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού ΜΕΛΕΤΗ: ΧΡΗΜ/ΤΗΣΗ: Αξιολόγηση και αναθεώρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 Οι νέοι κανόνες και η νομοθεσία που διέπουν τον επόμενο γύρο επένδυσης από την πολιτική συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 υιοθετήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα!

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! 1 Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! Η Ευρώπη αλλάζει. Η Χώρα επαναπροσδιορίζεται. Ο Δήμος Κοζάνης σε μετάβαση. Επιλογή μας, αλλά και αναγκαιότητα, η αλλαγή. Αλλαγή που σημαίνει κίνηση! Η πόλη

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση με θέμα: "Στρατηγικές ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια ΑΜ Θ Δυνατότητες αξιοποίησης των νέων εργαλείων του ΕΣΠΑ"

Εισήγηση με θέμα: Στρατηγικές ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια ΑΜ Θ Δυνατότητες αξιοποίησης των νέων εργαλείων του ΕΣΠΑ Εισήγηση με θέμα: "Στρατηγικές ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια ΑΜ Θ Δυνατότητες αξιοποίησης των νέων εργαλείων του ΕΣΠΑ" Νίκος Μίχος, Συντονιστής θεματικής ομάδας σχεδιασμού προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 8 ο Μάθημα Αστικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Τι μπορεί να αναλάβει η Τοπική Αυτοδιοίκηση Οι ΟΤΑ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατέχουν πρωταγωνιστικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΒΑΔΕΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΒΑΔΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΒΑΔΕΩΝ 2015-2019 ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Α ΦΑΣΗΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ» ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-30 30-65 65- και πάνω Περιοχή Κατοικίας Προσωπικά Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ 1 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΠ ΔΕΠΙΝ 2007-2013 ΚΕΡΚΥΡΑ 6 3-2008 1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2020

2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2020 ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2020 Απρίλιος 2013 Στόχος της Εγκυκλίου

Διαβάστε περισσότερα

Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο: πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D.

Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο: πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D. Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο: πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D. LSE) ΜΕΡΟΣ 2 To πλαίσιο του χωρικού σχεδιασµού στην Ελλάδα Το κανονιστικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ»

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ» ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ» ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΣΠΑΤΩΝ ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Θέμα: «Η ανάγκη για έναν ολοκληρωμένο Ενεργειακό Σχεδιασμό στο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Αριθµ. 18183/02.04.2007 (ΦΕΚ 534/13.04.2007 τεύχος Β ) Περιεχόµενο, δοµή και τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθµού. Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΣΒΟΥ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΣΒΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΛΕΣΒΟΥ ΔΗΜΟΣ ΛΕΣΒΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2015-2019 ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΣΒΟΥ Ο Στρατηγικός & Επιχειρησιακός Σχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

CLLD/LEADER Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων

CLLD/LEADER Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων CLLD/LEADER Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων ΕΥΔ ΠΑΑ 2014-2020 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2014-2020 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας Balkan-Mediterranean

Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας Balkan-Mediterranean Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας Balkan-Mediterranean 2014-2020 Περίληψη Το «Balkan-Med Programme 2014-2020» είναι ένα νέο Πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας, που απορρέει από τη διάσπαση του Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠ και ΕΣΠΑ 2007-2013 για τη χωρική ενότητα Κρήτης-Νήσων Αιγαίου: Στόχοι και Προτεραιότητες

ΠΕΠ και ΕΣΠΑ 2007-2013 για τη χωρική ενότητα Κρήτης-Νήσων Αιγαίου: Στόχοι και Προτεραιότητες ΠΕΠ και ΕΣΠΑ 2007-2013 για τη χωρική ενότητα Κρήτης-Νήσων Αιγαίου: Στόχοι και Προτεραιότητες Αθανασία ΛΑΛΟΥ Μηχανικός Πολεοδομίας Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Π.Θ., L_ali_que @hotmail.com ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (ΕΣΠΑ )

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (ΕΣΠΑ ) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (ΕΣΠΑ 2014-2020) Συνοπτική Παρουσίαση: Επιχειρησιακού Προγράμματος Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα και Καινοτομία & Βασικού Θεσμικού Πλαισίου

Διαβάστε περισσότερα

43,97 % 43,97 % 1698/2005,

43,97 % 43,97 % 1698/2005, 5.3.3. Άξονας 3: Ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονοµίας Κατά τη Γ Προγραµµατική Περίοδο στο πλαίσιο του µονοταµειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος (Ε.Π.) «Αγροτική

Διαβάστε περισσότερα

Παρακαλούμε για την υποβολή των προτάσεων, παρατηρήσεων και σχολίων έως τη Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015.

Παρακαλούμε για την υποβολή των προτάσεων, παρατηρήσεων και σχολίων έως τη Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ 2015-2019 ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Α ΦΑΣΗ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ» ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-30 30-65 65- και πάνω Περιοχή Κατοικίας Προσωπικά Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

FINERPOL 5 η Διαπεριφερειακή Ημερίδα

FINERPOL 5 η Διαπεριφερειακή Ημερίδα Regional 2014-2020 FINERPOL 5 η Διαπεριφερειακή Ημερίδα Κοζάνη, 3 Μαΐου 2017 Χρηματοδοτικά Εργαλεία & ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 Χαράλαμπος Κιουρτσίδης, Προϊστάμενος ΕΥΔ ΕΠ/ΠΔΜ Regional 2014-2020

Διαβάστε περισσότερα

και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 2014-2020 Σχεδιασμός 2020 Εθνικοί στόχοι

και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 2014-2020 Σχεδιασμός 2020 Εθνικοί στόχοι ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΣΠΑ & ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ Σχεδιασμός και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 2014-2020 2020 Εθνικοί στόχοι Αναπτυξιακή Ημερίδα Βιώσιμη Ανάπτυξη και 5η Προγραμματική Περίοδος Το Ρέθυμνο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 6.1 Εισαγωγή Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Φροντίδας

Διαβάστε περισσότερα

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο ( )

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο ( ) Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά τη Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020) ή στο δρόμο για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» Κατερίνα Θεμελή ΕΥΣΕΚΤ, Μονάδα Α Βασικά Σημεία Μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (Community Led Local Development CLLD)

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (Community Led Local Development CLLD) ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (Community Led Local Development CLLD) ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ KAI AΛΙΕΥΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ήπειρος

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ήπειρος Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ήπειρος 2014-2020 Εύη Παπανικολάου Προϊσταμένη ΕΥΔ ΕΠ ΗΠΕΙΡΟΣ ΕΥΔ ΕΠ ΗΠΕΙΡΟΣ Αρμόδια Αρχή για τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των αναπτυξιακών παρεμβάσεων «Επιχειρησιακό

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική. συνοχής της ΕΕ Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πολιτική. Συνοχής

Πολιτική. συνοχής της ΕΕ Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πολιτική. Συνοχής Πολιτική συνοχής της ΕΕ 2014 2020 Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πολιτική Συνοχής Διάρθρωση της παρουσίασης 1. Ποιος είναι ο αντίκτυπος της πολιτικής συνοχής της ΕΕ; 2. Γιατί η Επιτροπή προτείνει αλλαγές

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020.

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Γεώργιος Γιαννούσης Γ.Γ. Δημοσίων Επενδύσεων - ΕΣΠΑ Κατευθύνσεις Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής Αναπτυξιακό όραμα: «Η συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 16.4.2012 2011/0274(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην Κύπρο 2014-2020

Αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην Κύπρο 2014-2020 Αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην Κύπρο 2014-2020 Medeea International Conference Mediterranean Energy Cities Λευκωσία, 16 Μαΐου 2013 Γραφείο Προγραμματισμού Άδωνις Κωνσταντινίδης,

Διαβάστε περισσότερα