ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Η ιοικητική Αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών και των Φορέων ενός ευτεροβάθµιου ΟΤΑ. Η περίπτωση της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αρκαδίας

Transcript

1 Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Ε ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ιοικητική Αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών και των Φορέων ενός ευτεροβάθµιου ΟΤΑ. Η περίπτωση της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αρκαδίας Σπουδάστρια: Κατσαούνη Βασιλική-Χριστίνα Επιβλέπων: Αναστασίου Αναστάσιος Β ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΑΘΗΝΑ 2008

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Πέραν του επιστηµονικού ενδιαφέροντος, το κίνητρο ανάδειξης του συγκεκριµένου αντικειµένου είναι και το προσωπικό ενδιαφέρον της γράφουσας για θέµατα σχετικά µε την αναδιοργάνωση της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης και τον πραγµατικό εκσυγχρονισµό των δηµοσίων υπηρεσιών υπό την έννοια του ουσιαστικού µετασχηµατισµού των δοµών και της λειτουργίας του διοικητικού µηχανισµού. Η επιλογή της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης (ΝΑ) Αρκαδίας, στο πλαίσιο της περιπτωσιολογικής µελέτης, δεν έγινε τυχαία βασικός λόγος είναι η καταγωγή της γράφουσας από το συγκεκριµένο νοµό και η επιθυµία της να εξοικειωθεί -µέσω της έρευνας που διεξήγαγε για την παρούσα εργασία- µε την οργανωτική δοµή των Υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας και τη λειτουργία τους καθώς και η απόκτηση γνώσεων που θα την βοηθήσουν σηµαντικά στη µελλοντική της επαγγελµατική σταδιοδροµία. Στο σηµείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή κ. Αναστάσιο Αναστασίου, που πρόθυµα αποδέχθηκε να διαθέσει µέρος του πολύτιµου χρόνου του για την επίβλεψη και αξιολόγηση αυτής της διπλωµατικής εργασίας. Οφείλω ακόµα να αναγνωρίσω τον καταλυτικό ρόλο που η Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης διαδραµάτισε στο να κατανοήσω βαθύτερα τα ζητήµατα που απασχολούν σήµερα την τοπική αυτοδιοίκηση. Τώρα, που έχω φτάσει στο τέλος της φοίτησής µου στη σχολή, οφείλω να συγχαρώ το διδακτικό προσωπικό για το άψογο έργο που προσφέρουν. Επίσης, ευχαριστίες εκφράζονται προς τους, κ. Σ. Καπόγιαννη, Γενικό ιευθυντή της ΝΑ Αρκαδίας, την κ. Μ. Πορφύρη, Προϊσταµένη της ιεύθυνσης ιοικητικών Υπηρεσιών της ΝΑ, την κ. Γ. Παπαδοπούλου, Προϊσταµένη της ιεύθυνσης Ανάπτυξης και Προγραµµατισµού της ΝΑ, τον κ. Σκούρα, Προϊστάµενο της ιαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Πελοποννήσου και τα στελέχη των αναπτυξιακών επιχειρήσεων Αρκαδία Α.Ε. και Πελοπόννησος Α.Ε. για την υποβοήθησή τους στη συλλογή του αναγκαίου υλικού τεκµηρίωσης της παρούσας εργασίας, όπως και για το χρόνο που διέθεσαν και για τις χρήσιµες απόψεις που κατέθεσαν και συνέβαλαν ουσιαστικά στην ολοκλήρωση της έκθεσης αυτής. Επισηµαίνεται ότι, οι εκτιµήσεις, οι απόψεις και οι όποιες προτάσεις που παρατίθενται στην εργασία είναι της συντάκτριας της εργασίας και όχι κατ ανάγκη οι θέσεις της υπηρεσίας αναφοράς. 1

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία πραγµατεύεται το κρίσιµο ζήτηµα της διοικητικής αναδιάρθρωσης των υπηρεσιών και των φορέων της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα σήµερα. Ειδικότερα, κύριο µέληµα µας είναι να αναδείξουµε ότι το ζήτηµα της εσωτερικής οργανωτικής αναδιάρθρωσης µιας ΝΑ δεν θα πρέπει να αντιµετωπίζεται ως ένα αυτοτελές ζήτηµα αλλά να γίνει αντιληπτό πως συνιστά ένα απαραίτητο προπαρασκευαστικό στάδιο της οριστικής διοικητικής ανασυγκρότησης του κράτους και εποµένως αποτελεί ουσιαστικό πρόπλασµα των νέων νοµαρχιών που θα προκύψουν. Στο Α Μέρος της εργασίας, εξετάζεται ο σύγχρονος ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στον ευρωπαϊκό χώρο καθώς επίσης η υφιστάµενη κατάσταση άσκησης αρµοδιοτήτων από τους ΟΤΑ β βαθµού στην Ελλάδα. Η ανάλυσή µας οδηγείται στον εντοπισµό ορισµένων προβληµάτων. Στο Β Μέρος, θα προσπαθήσουµε µέσα από την παρουσίαση της διάρθρωσης των Υπηρεσιών και των κύριων χαρακτηριστικών της ΝΑ Αρκαδίας να προβούµε σε µια εκτίµηση των παραµέτρων του επιχειρησιακού περιβάλλοντος της ΝΑ µε χρήση της µεθόδου ανάλυσης SWOT. Τα συµπεράσµατα τα οποία συνήχθησαν από την παραπάνω ανάλυση ανέδειξαν βασικές αδυναµίες στη ΝΑ Αρκαδίας, όπως απουσία συγκεκριµένης και συστηµατικής µεθοδολογίας σύνταξης προγραµµάτων δράσης ανά /νση, στα οποία θα καταγράφονται µε σαφήνεια µεταξύ άλλων οι στόχοι και οι ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες µέτρησης των αποτελεσµάτων. ιαπιστώθηκαν προβλήµατα επαρκούς στελέχωσης, µη ικανοποιητικής παραγωγικότητας του προσωπικού κ.α. Εντούτοις, ορισµένα ενθαρρυντικά βήµατα έχουν γίνει από τη ΝΑ Αρκαδίας ως προς την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών για τη µείωση της γραφειοκρατίας στην εκτέλεση του νοµαρχιακού έργου και την αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Καταλήξαµε επίσης στο συµπέρασµα ότι η δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση ιδιαίτερα στην προοπτική της µετεξέλιξής της θα πρέπει να έχει βαρύνοντα ρόλο στην συστηµατοποιηµένη κινητοποίηση του αναπτυξιακού δυναµικού της ελληνικής περιφέρειας µέσα από διανοµαρχιακές συνεργασίες. Από την αποτελεσµατικότητα των συνεργασιών αυτών και από την αποδοτικότητα και ποιότητα των υπηρεσιών που θα παρασχεθούν στους πολίτες θα κριθεί εν τέλει και η ικανότητα υλοποίησης της νέας αυτοδιοικητικής µεταρρύθµισης του 2

4 κράτους. Στο Γ Μέρος κρίνουµε σκόπιµο να προβούµε σε µια ανίχνευση των προοπτικών ενίσχυσης της δευτεροβάθµιας Αυτοδιοίκησης µε την παράθεση τόσο ορισµένων γενικών προτεινόµενων κατευθύνσεων όσο και συγκεκριµένων προτάσεων υπηρεσιακής βελτίωσης των Υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας. Τέλος καταγράφονται κάποιες βασικές αρχές και σηµαντικές παράµετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σε µια νέα αυτοδιοικητική µεταρρύθµιση. 3

5 ABSTRACT The present work examines the crucial issues of an administrative reformation of the services and institutions in the secondary level of the local self-government in Greece today. More specifically, our main concern is to highlight that the issues of reformation of the internal organization of the Prefectorial Self Government should not be considered to be a free standing issue but to be perceived as constituting an essential preparatory stage of the concluding administrative reconstruction of the state and consequently it constitutes an essential preparatory model of the new prefectures that will arise from these reforms. In the First Part of this work, the modern role of local self-government in the European region is examined as well as the existing situation regarding the competences administered in Greece by the Second Grade LOCAL AUTHORITY ORGANISATIONS (OTA s). Our analysis is directed towards the tracking of definitive problems. In the Second Part, we shall try to proceed in an estimation of the parameters affecting the operational environment of the Prefectorial Self Government through the presentation of the structure of Services and the main characteristics of the Prefectorial Self Government of Arcadia, by using the S.W.O.T method of analysis. The conclusions that were drawn from the above analysis have designated fundamental weaknesses in the Prefectorial Self Government of Arcadia, such as the absence of a concrete and systematic methodology for the composition of action plans in which will be recorded with clarity inter alia the objectives and the quantitative and qualitative indicators of measurement of the results, in each department of administration. Problems of under-stuffing, inadequate productivity of the personnel department etc, were ascertained. Nevertheless, certain encouraging steps have been achieved by the Prefectorial Self Government of Arcadia, concerning the simplification of the administrative processes aiming to reduce the bureaucracy in the implementation of the prefectorial work and looking into a more efficient service for the citizens. Also we have drawn our conclusion that the administration of the secondary self-government as regards the prospect of its evolution in particular, should have to play a momentous role in the systematic mobilization of the potential for regional development in Greece through intraprefectorial collaborations. In the bottom line, by judging the effectiveness of those 4

6 collaborations and the efficiency and quality of services that will provide to citizens, the ability to implement the new reforms in the self-governed state will be determined. In the Third Part we judge that it is advisable to proceed into an appreciation of the prospects to assist the secondary Self-government by putting forward certain general proposed directions as well as specific proposals for the improvement of the official Services of the Prefectorial Self Government of Arcadia. Finally there are records of some basic principles and important parameters that should be taken into consideration for a new reform of the Self Government. 5

7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή 10 Μέρος Α : Ο σύγχρονος ρόλος της Τοπικής αυτοδιοίκησης: Ευρωπαϊκή θεώρηση και η ελληνική πραγµατικότητα 1 ο Κεφάλαιο: Ευρωπαϊκή θεώρηση και η ελληνική πραγµατικότητα 1.1. Ο σύγχρονος ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στον ευρωπαϊκό χώρο Τα συστήµατα αυτοδιοίκησης στον ευρωπαϊκό χώρο Η ελληνική πραγµατικότητα: Αναγκαιότητα και στόχοι της διοικητικής αναδιάρθρωσης Στρατηγική της Τοπικής αυτοδιοίκησης για ενδογενή ανάπτυξη ο Κεφάλαιο: Η δευτεροβάθµια τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα σήµερα 2.1. Οι δευτεροβάθµιοι οργανισµοί γενικά Συνταγµατικό πλαίσιο κατοχύρωσης δύο βαθµών Η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση του ν.1622/ Η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση κατά των κώδικα νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης (Π.. 30/1996) Οι αρµοδιότητες της ΝΑ κατά το Σύνταγµα και την βασική νοµοθεσία Συνθετική ανασκόπηση αρµοδιοτήτων του β βαθµού Εντοπισµός βασικών προβληµάτων...30 ΜΕΡΟΣ Β : Παρουσίαση Περίπτωσης Μελέτης: Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας 3 ο Κεφάλαιο: Η Υπηρεσία 3.1. Γενικά: Η αναπτυξιακή φυσιογνωµία του Νοµού Αρκαδίας Αναπτυξιακές Προοπτικές Νοµού Αρκαδίας Αποτύπωση επενδυτικών δυνατοτήτων του νοµού Παρουσίαση της ΝΑ Αρκαδίας Βασική διάρθρωση υπηρεσιών Ο Οργανισµός Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας των υπηρεσιών της ΝΑ και οι τροποποιήσεις του 37 6

8 Η επερχόµενη τροποποίηση του οργανισµού Αποστολή και στόχοι της ΝΑ Αρκαδίας Ποιοτική και Ποσοτική έκφραση των στόχων της ΝΑ Αρκαδίας.43 4 ο Κεφάλαιο: Χαρακτηριστικά της ΝΑ Αρκαδίας 4.1. ιαρθρωτική οµή- Το Οργανόγραµµα των Υπηρεσιών και /νσεων της Ν.Α Στελέχωση Αποτύπωση διοικητικών λειτουργιών Παρακράτηση Αρµοδιοτήτων Τυποποίηση ιαδικασιών και Εντύπων και Χρήση νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας Σύστηµα καταµέτρησης του βαθµού επίτευξης των υπηρεσιακών στόχων ο Κεφάλαιο: Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας 5.1. Οι αναπτυξιακοί στόχοι της ΝΑ Αρκαδίας Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας µέσω συµµετοχής της σε Αναπτυξιακές Εταιρίες Η επιχειρηµατική δραστηριότητα γενικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η επιχειρηµατική δραστηριότητα της ΝΑ Αρκαδίας Η Αναπτυξιακή Εταιρία «Αρκαδία Α.Ε.» Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Προστασίας του Όρους Μαίναλο Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών (ΚΥΕ) Νοµού Αρκαδίας Η συµβολή του ΚΥΕ στην ανάπτυξη του νοµού Αρκαδίας Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα (ΕΑΠ) Μεγαλόπολης Η Ανώνυµη Αναπτυξιακή Εταιρεία ΟΤΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Α.Ε Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας κατά την Γ και Προγραµµατική Περίοδο Αναπτυξιακές πρωτοβουλίες κατά την Προγραµµατική Περίοδο Ζήτηµα διαχειριστικής επάρκειας της ΝΑ Αρκαδίας ενόψει της Προγραµµατικής Περιόδου ο Κεφάλαιο: Το επιχειρησιακό περιβάλλον της ΝΑ Αρκαδίας 6.1. Γενικά Εκτίµηση παραµέτρων επιχειρησιακού περιβάλλοντος της ΝΑ µε χρήση της µεθόδου 7

9 SWOT Analysis Τρόπος αξιοποίησης Ανάλυσης SWOT.93 Μέρος Γ : Προτάσεις 7 ο Κεφάλαιο: Προτάσεις διοικητικής αναδιάρθρωσης 7.1. Η υσκολία του εγχειρήµατος της διοικητικής αναδιάρθρωσης Προτεινόµενες κατευθύνσεις για την διοικητική αναδιάρθρωση ενός ΟΤΑ β βαθµού Μεταρρυθµιστική παρέµβαση σε έξι πεδία οµή Λειτουργία Ανθρώπινο υναµικό Νέες τεχνολογίες Σχέσεις µε την τοπική κοινωνία και τον πολίτη Σχέσεις µε άλλους φορείς ο Κεφάλαιο: Προτάσεις Υπηρεσιακής Βελτίωσης της ΝΑ Αρκαδίας 8.1. Προτάσεις βελτίωσης διοικητικής πρακτικής Σε επίπεδο Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας Σε επίπεδο οργανωτικής διάρθρωσης Προτάσεις απλούστευσης διαδικασιών και αναβάθµισης της ποιότητας των Υπηρεσιών της Ν.Α Αρκαδίας Γενικά Θετικά βήµατα που έχουν ήδη γίνει από τη ΝΑ Αρκαδίας Προτεινόµενα Μέτρα Μεθοδολογία για µια επιτυχηµένη διοικητική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας Το ζήτηµα της νέας αυτοδιοικητικής µεταρρύθµισης Συµπεράσµατα Πίνακας Εικονογράφησης 122 Παραρτήµατα..123 Βιβλιογραφία

10 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ SWOT : Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats ΑΕΠ : Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Β..: Βασιλικό ιάταγµα /νση : ιεύθυνση ΕΑΠ: Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα (Μεγαλόπολης) ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΘΙΑΓΕ.: Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας ΕΚ Α: Εθνικό Κέντρο ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης ΕΝΑΕ : Ένωση Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας ΕΧΤΑ: Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονοµίας ΕΠΙΑΠ&Α : Ερευνητικό Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου υναµικού ΕΣΠΑ: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΙΤΑ: Ινστιτούτο τοπικής Αυτοδιοίκησης ΚΥΕ: Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών Κ Κ: Κώδικας ήµων και Κοινοτήτων ΚΕ ΚΕ: Κεντρική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδος ΚΕΠ: Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών ΚΠΣ: Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης Ν.: Νόµος ΝΑ: Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση ΟΤΑ: Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Π..: Προεδρικό ιάταγµα ΠΕΠ : Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραµµα ΠΣΕΑ: (Τµήµα) Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης Τ.Α.: Τοπική Αυτοδιοίκηση ΤΕ Κ: Τοπική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων ΥΠΕΣ: Υπουργείο Eσωτερικών 9

11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας αναλαµβάνονται σηµαντικές πρωτοβουλίες και σηµειώνονται προσπάθειες αναδιάρθρωσης του δηµόσιου τοµέα στη χώρα µας µε έµφαση στην βελτίωση της ποιότητας των δηµόσιων υπηρεσιών και την καλύτερη οργάνωση της δηµόσιας διοίκησης σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Ειδικότερα, οι εξελίξεις στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης σηµατοδοτούν µια σηµαντική τοµή για την ενίσχυση της αποκέντρωσης, τον εκσυγχρονισµό της λειτουργίας, οργάνωσης και διοίκησης των ΟΤΑ µε αντίκτυπο στην παροχή ποιοτικά και ποσοτικά επαρκέστερων υπηρεσιών. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο σύγχρονος αναβαθµισµένος ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης ως σηµαντικού εταίρου στο Ευρωπαϊκό Οικοδόµηµα προϋποθέτει άλλωστε έναν διοικητικό εκσυγχρονισµό, ο οποίος πρέπει να γίνει πλέον µέρος της διοικητικής κουλτούρας της χώρας µας. Η τοπική αυτοδιοίκηση, ένας θεσµός κοντά στον πολίτη, οφείλει να αντιλαµβάνεται την ανάγκη προσαρµογής στα νέα δεδοµένα και να επιδιώκει την βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσµατικότητας και της αποδοτικότητας της διοικητικής της δράσης. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ενασχόληση µε το κρίσιµο ζήτηµα της διοικητικής αναδιάρθρωσης της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης και η ανάδειξη της ανάγκης αλλαγής της υφιστάµενης δοµής της. Ειδικότερος στόχος είναι η διερεύνηση των πραγµατικών αδυναµιών που αντιµετωπίζει ένας δευτεροβάθµιος ΟΤΑ, µέσα από την παρουσίαση µιας συγκεκριµένης ΝΑ της χώρας µας -τη ΝΑ Αρκαδίας- και η εξαγωγή χρήσιµων συµπερασµάτων σχετικά µε το εάν, πώς και υπό ποιες προϋποθέσεις, µπορεί να προβεί η δευτεροβάθµια τοπική αυτοδιοίκηση σε οργανωτική αναδιάρθρωση και αναβάθµιση της ποιότητας των υπηρεσιών της. Στα πλαίσια της έρευνας µελέτης που διεξήχθη, η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιέλαβε: Α. Εκτεταµένη µελέτη ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας, καθώς και των σχετικών νόµων, µε σκοπό τη συλλογή θεωρητικών στοιχείων. Επίσης στις πηγές συµπεριλαµβάνονται άρθρα και έρευνες από διάφορα ινστιτούτα και συγκεκριµένους δικτυακούς τόπους. Β. Έρευνα και συλλογή πληροφοριών στο πλαίσιο της έρευνας της περιπτωσιολογικής 10

12 µελέτης µέσω συνεντεύξεων µε στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας καθώς και άλλων υπηρεσιών και φορέων. Γ. Η ανάλυση συµπληρώνεται µε το σχολιασµό των ανωτέρω στοιχείων που αντλήθηκαν και ολοκληρώνεται µε τη διατύπωση προτάσεων και γενικών συµπερασµάτων. Συγκεκριµένα, έγινε συνδυασµένη χρήση διαφόρων µέσων για την συλλογή υλικού. Η µέθοδος της συνέντευξης αποτέλεσε ένα σηµαντικό εργαλείο για την απόκτηση πληροφοριών για πολλά κρίσιµα ζητήµατα συναφή της εργασίας. Συγκεκριµένα, συνεντεύξεις έγιναν µε τον Προϊστάµενο της Γενικής /νσης της ΝΑΑρκαδίας, την Προϊσταµένη της /νσης ιοικητικών Υπηρεσιών, την Προϊσταµένη της /νσης Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης της ΝΑ, τον Προϊστάµενο της ιαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Πελοποννήσου, και µε στελέχη των αναπτυξιακών επιχειρήσεων. Κατά την διαδικασία συλλογής πληροφοριών χρησιµοποιήθηκε συµπληρωµατικά η δηµοφιλής µέθοδος του ερωτηµατολογίου 1. Σε αυτό το ερωτηµατολόγιο κλήθηκαν να απαντήσουν οι ακόλουθοι φορείς: Η Γενική /νση ΝΑ Αρκαδίας Η /νση ιοικητικών Υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας και Η Αναπτυξιακή Εταιρία «Αρκαδία Α.Ε.» Σηµείο εστίασης (focal point) της παρούσας εργασίας θα αποτελέσει η διερεύνηση της ανάγκης ή µη για διοικητική αναδιάρθρωση των ΟΤΑ Β βαθµού στην Ελλάδα σήµερα. Η βασική υπόθεση εργασίας αφορά στο εάν η διοικητική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών και των φορέων ενός ΟΤΑ β βαθµού κρίνεται αναγκαία και εάν ναι, µε ποια σειρά από δράσεις θα µπορούσε αυτή να επιτευχθεί ενόψει µάλιστα της υπό συζήτηση νέας διοικητικής διαίρεσης του κράτους. Στο πλαίσιο ενασχόλησής µας µε την ΝΑ Αρκαδίας θα προταθούν στην παρούσα εργασία κάποιες δράσεις που θα οδηγήσουν σε πρώτη φάση στην υπηρεσιακή βελτίωση της ΝΑ και θα διευκολύνουν κατ επέκταση στην οµαλή µετάβασή της στη νέα διοικητική ανασυγκρότηση του κράτους. 1 Συγκεκριµένα, δόθηκε ένα ολιγοσέλιδο ερωτηµατολόγιο, το οποίο αποτελεί προσαρµοσµένη εκδοχή από την γράφουσα ενός ερωτηµατολογίου που απευθύνεται στις ΝΑ που περιλαµβάνεται σε µελέτη του Ερευνητικού Πανεπιστηµιακού Ινστιτούτου Αστικού περιβάλλοντος και Ανθρώπινου υναµικού του Παντείου Παν/µίου. (επιµ. Γετίµης- Χλέπας),

13 Ειδικότερα, κύριο µέληµα µας είναι να αναδείξουµε ότι το ζήτηµα της εσωτερικής οργανωτικής αναδιάρθρωσης µιας ΝΑ δεν θα πρέπει να αντιµετωπίζεται ως ένα αυτοτελές ζήτηµα αλλά να γίνει αντιληπτό πως συνιστά ένα απαραίτητο προπαρασκευαστικό στάδιο της οριστικής διοικητικής ανασυγκρότησης του κράτους και εποµένως αποτελεί ουσιαστικό πρόπλασµα των νέων νοµαρχιών που θα προκύψουν. Η παρούσα εργασία χωρίζεται σε τρία µέρη και οκτώ επιµέρους κεφάλαια, µε τις αντίστοιχες υποενότητές τους. Στα δύο πρώτα κεφάλαια που συνιστούν το Α Μέρος της εργασίας, κρίνεται σκόπιµο να αναφερθεί ο σύγχρονος ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης και να παρατεθεί µια συνοπτική παρουσίαση των κυριότερων συστηµάτων αυτοδιοίκησης στον ευρωπαϊκό χώρο. Λαµβάνοντας υπόψη την ευρωπαϊκή εµπειρία, θα αναφερθούµε κατόπιν στην ελληνική πραγµατικότητα και την αναγκαιότητα της διοικητικής αναδιάρθρωσης. Το δεύτερο κεφάλαιο στοχεύει στην παρουσίαση της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης, την ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης άσκησης αρµοδιοτήτων από τις ΝΑ στην Ελλάδα και στον εντοπισµό των προβληµάτων άσκησης τους. Στα υπόλοιπα κεφάλαια, τα οποία απαρτίζουν το Β Μέρος, και είναι τα κυριότερα για την ανάδειξη της υπόθεσης εργασίας µας, θα προσπαθήσουµε να παρουσιάσουµε την υφιστάµενη δοµή και τα κυριότερα χαρακτηριστικά των υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας, και να προβούµε κατόπιν σε µια εκτίµηση των παραµέτρων του επιχειρησιακού περιβάλλοντος της ΝΑ µε χρήση της µεθόδου ανάλυσης SWOT Ειδικότερα, στο τρίτο κεφάλαιο θα παρουσιαστεί εισαγωγικά η αναπτυξιακή φυσιογνωµία του Νοµού Αρκαδίας και στη συνέχεια θα επιδιωχθεί µια συνοπτική απεικόνιση της βασικής διάρθρωσης των υπηρεσιών, της αποστολής και των στόχων της ΝΑ Αρκαδίας. Η τρέχουσα δυναµική που υπάρχει για µια επερχόµενη τροποποίηση του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας θα αποτελέσει διακριτή ενότητα του κεφαλαίου. Εν συνεχεία, στο τέταρτο κεφάλαιο, θα παρουσιαστούν τα χαρακτηριστικά της ΝΑ Αρκαδίας όπως η διαρθρωτική δοµή των υπηρεσιών της, χρήσιµα στοιχεία για τη στελέχωσή της και θα επιχειρηθεί η αποτύπωση των διοικητικών λειτουργιών των κυριότερων /νσεων (που ανήκουν στις Υπηρεσίες Υποστήριξης του Νοµάρχη και των Συλλογικών Νοµαρχιακών Οργάνων). 12

14 Προκειµένου να διερευνηθεί µε πληρότητα το πλαίσιο δράσης της ΝΑ Αρκαδίας που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του νοµού, στο πέµπτο κεφάλαιο θα σκιαγραφηθεί η επιχειρηµατική δράση της ΝΑ η οποία εκδηλώνεται µέσα από δύο αναπτυξιακές εταιρίες. Τέλος, θα επιχειρηθεί µια συνολική εκτίµηση της αναπτυξιακής δράσης της ΝΑ κατά την Γ και Προγραµµατική περίοδο και η ανάδειξη τυχόν αδυναµιών. Να σηµειωθεί επίσης, πως στο έκτο κεφάλαιο θα γίνει µια συνολική παρουσίαση του επιχειρησιακού περιβάλλοντος της ΝΑ Αρκαδίας σήµερα και θα παρουσιαστούν τα ισχυρά, αδύνατα σηµεία της(εσωτερικό περιβάλλον), αλλά και οι ευκαιρίες και απειλές (εξωτερικό περιβάλλον) που ενδεχοµένως αντιµετωπίζει. Προκειµένου να πραγµατευτούµε αρτιότερα τη βασική υπόθεση εργασίας µας, κρίνουµε σκόπιµο στο Γ µέρος να προβούµε σε µια ανίχνευση των προοπτικών ενίσχυσης της δευτεροβάθµιας Αυτοδιοίκησης µε την παράθεση τόσο ορισµένων γενικών προτεινόµενων κατευθύνσεων όσο και συγκεκριµένων προτάσεων υπηρεσιακής βελτίωσης των Υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας. Τέλος καταγράφονται κάποιες βασικές αρχές και σηµαντικές παράµετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σε µια νέα διοικητική διαίρεση του κράτους. 13

15 Μέρος Α Ο σύγχρονος ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Ευρωπαϊκή θεώρηση και η ελληνική πραγµατικότητα 1 ο Κεφάλαιο: Ευρωπαϊκή θεώρηση και η ελληνική πραγµατικότητα 1.1. Ο σύγχρονος ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στον ευρωπαϊκό χώρο Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα βρίσκεται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 στον «αστερισµό» της µεταρρύθµισης. Οι κυρίαρχες τάσεις έκφρασης της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης σήµερα είναι δύο. Η πρώτη έχει χαρακτήρα εθνικό και ανταποκρίνεται στη µεγαλύτερη και πλέον φιλόδοξη µεταρρυθµιστική προσπάθεια καταβολής του νέου ελληνικού κράτους, αυτή της ίδρυσης και υλοποίησης νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης, της υποχρεωτικής συνένωσης των ήµων και Κοινοτήτων και της µεταρρύθµισης της περιφερειακής διοίκησης µε ό,τι συνεπάγεται για τις δύο βαθµίδες αυτοδιοίκησης. Η δεύτερη τάση έχει σχέση µε τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα και προσανατολισµό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που εκφράστηκε κατά κύριο λόγο µέσα από την ανάδειξη της αρχής της εταιρικότητας και επικουρικότητας, µέσα από την συµµετοχή και απευθείας υλοποίηση πολυάριθµων κοινοτικών προγραµµάτων και µέσα από την θεσµοθέτηση της Επιτροπής των Περιφερειών ως θεσµικού κοινοτικού οργάνου συµµετοχής των αιρετών αρχόντων της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης στα ευρωπαϊκά δρώµενα (Κοσµά Κ., 1998,σελ.4-7). Η ανάδειξη των σχέσεων µεταξύ ΟΤΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δε γίνεται τυχαία. Οι µεταρρυθµίσεις και ο εκσυγχρονισµός στο σύστηµα της δηµόσιας διοίκησης, στους πολιτικούς θεσµούς και στους µηχανισµούς λήψης αποφάσεων, δεν µπορούν πλέον να αναλύονται χωρίς να εξεταστεί επισταµένως το περιβάλλον µέσα στο οποίο πραγµατοποιείται αυτή η προσπάθεια. εν µπορεί χωρίς να αγνοηθεί η σχέση της χώρας µε την ΕΕ, ως παράγοντα επηρεασµού των εθνικών πολιτικών και των δοµών σε οργανωτικό και λειτουργικό επίπεδο καθώς καθηµερινά όλο και περισσότερο µέσα από τη συλλειτουργία των ευρωπαϊκών και εθνικών διοικήσεων, διαµορφώνεται ένας ενιαίος δηµόσιος χώρος λειτουργίας στον οποίο καλούνται να δράσουν όλες οι διοικήσεις. Η καθηµερινή πλέον επαφή των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, που πραγµατώνεται µε θεσµικό τρόπο µέσα από την πρωτοφανή, για τον θεσµό της αυτοδιοίκησης, οργανική συλλειτουργία στο πλαίσιο της Επιτροπής των Περιφερειών αλλά και µέσα από την ανάπτυξη δικτύων και συνεργασιών κατά τη διαχείριση προγραµµάτων, προσφέρεται ως ένα προστάδιο διαµόρφωσης κοινής στάσης, λειτουργίας και διεκδικήσεων των ευρωπαϊκών τοπικών αυτοδιοικήσεων. 14

16 Σήµερα περισσότερο παρά ποτέ, η µελέτη της δοµής και λειτουργίας των τοπικών αυτοδιοικήσεων των χωρών-µελών της ΕΕ αποτελεί αναµφίσβητητη αναγκαιότητα στα πλαίσια των αρχών της ολοκλήρωσης της «Ευρώπης των πολιτών». Η αναβάθµιση αυτή του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο περνά µέσα από τη βασική διαπίστωση ότι η Ευρώπη δεν είναι δυνατόν να πετύχει την ολοκλήρωσή της χωρίς τη «συµµετοχή των πολιτών της». Ο ρόλος των τοπικών αρχών στη ευρωπαϊκή οικοδόµηση µπορεί να ανιχνευθεί µέσα από το προοίµιο του ΕΧΤΑ σύµφωνα µε τον οποίο η «προάσπιση και η εµβάθυνση της τοπικής αυτοδιοίκησης στις διάφορες χώρες της Ευρώπης αποτελεί απαραίτητη συµβολή στην οικοδόµηση µίας Ευρώπης που βασίζεται στις αρχές της δηµοκρατίας και της αποκέντρωσης των εξουσιών». Οι τοπικές οντότητες αποτελούν το στοιχειώδες επίπεδο µίας κάθετης κατανοµής της εξουσίας διότι είναι η µορφή πολιτικής οργάνωσης που βρίσκεται πλησιέστερα προς τον πολίτη. Γι αυτό το λόγο, η τοπική αυτοδιοίκηση διεκδικεί και οφείλει να διεκδικεί έναν περισσότερο ενεργό ρόλο στον κοινοτικό ιστό καθώς είναι έντονα συνειδητοποιηµένη η ανάγκη µεγαλύτερης συµµετοχής των πολιτών στη λήψη κοινοτικών αποφάσεων. Ο νέος αυτός ρόλος της αυτοδιοίκησης στην ολοκλήρωση και ανάπτυξη της νέας Ευρώπης εκφράζεται κυρίως µέσα από τη δράση σε προγράµµατα διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας, όπου η συµµετοχή είναι ελεύθερη ανάλογα µε τις δυνατότητες και τις ικανότητες της κάθε τοπικής και περιφερειακής αρχής (Κοσµά, 1998). ηµιουργούνται έτσι προγράµµατα και δίκτυα συνεργασίας πόλεων και περιφερειών για την αντιµετώπιση κοινών προβληµάτων και για τη µελέτη ειδικών θεµάτων που θα ήταν αδύνατο να αντιµετωπισθούν µεµονωµένα από κάθε ΟΤΑ. Η συνεργασία αυτή φέρνει σε επαφή διάφορες περιοχές της Ευρώπης, όπου χωρίς την παρεµβολή των κρατών, εµπλουτίζουν τις εµπειρίες και γνώσεις τους, συντονίζουν τις κοινές διεκδικήσεις τους συµβάλλοντας µε τον δικό τους τρόπο στην πολυδιάστατη ενοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου ( ugent, 1991). Το θέµα της συγκέντρωσης της διοικητικής οργάνωσης των κρατών µελών και η έκταση των αρµοδιοτήτων των τοπικών και περιφερειακών αρχών δεν απασχόλησε τους ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η σχέση της τοπικής αυτοδιοίκησης µε την Κοινότητα άρχισε ν αποκτά µια ιδιαίτερη σηµασία µετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Η σύσταση της Επιτροπής Περιφερειών αφενός και η αναγνώριση του δηµοτικού εκλογικού δικαιώµατος στους πολίτες της Κοινότητας αφετέρου, γεννά µια σειρά νέων προβληµατισµών σχετικά µε την ευρωπαϊκή αυτοδιοίκηση και τις δυνατότητες άµυνας της εθνικής τοπικής αυτοδιοίκησης απέναντι στη συνεχώς αυξανόµενη διείσδυση της Κοινότητας. 15

17 Είναι φυσικό σε χώρες µε ισχυρή αυτοδιοίκηση να βλέπουν οι ΟΤΑ τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης σαν απειλή για την αυτοτέλειά τους (Μπεσίλα, 2007, σελ.55), ενώ στην Ελλάδα, όπου η τοπική αυτοδιοίκηση είναι πολύ αδύναµη, οι ΟΤΑ βλέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση σαν µια ευκαιρία αναβάθµισής τους και βελτίωσης των οικονοµικών τους. Κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα κράτη-µέλη της ένωσης είναι η συµµετοχή των τοπικών οργανισµών στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων του κράτους-µέλους στην Ένωση, που περιορίζεται όµως στην εκτέλεση των ευρωπαϊκών πράξεων. Εποµένως η δυνατότητα παρέµβασής τους στην παραγωγή ευρωπαϊκών κανόνων είναι αρκετά περιορισµένη. Η ενεργότερη συµµετοχή στις κοινοτικές διεργασίες απαιτεί µια ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση. 1.2.Τα συστήµατα αυτοδιοίκησης στον ευρωπαϊκό χώρο Η ποικιλοµορφία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν τα εθνικά συστήµατα διοίκησης των κρατών µελών, σηµαίνει και διαφορετικά πακέτα µεταρρυθµίσεων, µέσα σε ένα πλαίσιο για την προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, εφόσον αυτό είναι το επιθυµητό. Αυτή η διαφορετικότητα, που στηρίζεται σε ιστορικούς και πολιτιστικούς λόγους, δεν πρέπει να γίνει αντικείµενο συγκρίσεων και αναζήτησης του βέλτιστου προτύπου (benchmark) ανάµεσα στις διαδικασίες των εθνικών διοικήσεων. Ο ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονοµίας του Συµβουλίου της Ευρώπης (Αθανασόπουλος, τ.β,1995,σελ.64-73), όπου διαπιστώνονται κάποιες κοινά αποδεκτές αξίες για την τοπική αυτοδιοίκηση, αποτελεί ένα παράδειγµα δηµιουργίας ενός πλέγµατος κοινών αξιών στο χώρο της ευρωπαϊκής τοπικής αυτοδιοίκησης. Σύµφωνα µε τους Page and Coldsmith (1989), τα συστήµατα αυτοδιοίκησης της Ευρώπης διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, σε βόρεια και νότια (ΕΠΙΑΠ&Α,2005) 2. Έχοντας ως κριτήρια ταξινόµησης, το µέγεθος και το είδος των αρµοδιοτήτων, την πρόσβαση των τοπικών εκλεγµένων στο κεντρικό κράτος και το βαθµό αυτονοµίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης αναπτύσσουν συστήµατα αυτοδιοίκησης µε πολλές αρµοδιότητες και µεγάλο βαθµό αυτονοµίας αλλά µε περιορισµένη πρόσβαση στο κεντρικό κράτος. Αντιθέτως, τα συστήµατα αυτοδιοίκησης των χωρών της Νότιας Ευρώπης, έχουν περιορισµένες αρµοδιότητες και χαµηλή αυτονοµία αλλά οι τοπικοί πολιτικοί έχουν ισχυρή πρόσβαση στα κέντρα λήψης 2 Βλ. επίσης για µια συγκριτική εικόνα των αρµοδιοτήτων των ΟΤΑ στον ευρωπαϊκό χώρο, Ζούλια, Κ.,2007, σελ

18 αποφάσεων του κεντρικού κράτους 3. Η διοικητική διαίρεση των χωρών δεν αποτελεί αποκλειστικό κριτήριο για την προσέγγιση του βαθµού αποκέντρωσης µιας χώρας. Σηµαντικό ρόλο παίζει και η εκτίµηση του µεγέθους των εσόδων ή των δαπανών της Αυτοδιοίκησης ως ποσοστό των αντίστοιχων µεγεθών της κεντρικής ιοίκησης. Ενώ στο πίνακα της διοικητικής διαίρεσης ( Πίνακας 1.) παρατηρούµε µια τάση οµοιοµορφίας µε σχεδόν όλες τις χώρες να έχουν δύο βαθµούς αυτοδιοίκησης (α και β βαθµός αυτοδιοίκησης), ενώ πολλές από αυτές διαθέτουν και τρεις βαθµούς (Περιφέρεια) Η ελληνική πραγµατικότητα: Αναγκαιότητα και στόχοι της διοικητικής αναδιάρθρωσης Η µεταρρύθµιση πρέπει να γίνει µέρος της διοικητικής κουλτούρας της χώρας µας, εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να πιέζει για διοικητικό εκσυγχρονισµό, µε αφορµή τις δυσκολίες εφαρµογής των ευρωπαϊκών προγραµµάτων και του χαµηλού βαθµού αποτελεσµατικότητας (Μπεσίλα,2007, σελ. 63). Γενικότερα όµως, η αναγκαιότητα των διοικητικών µεταρρυθµίσεων απορρέει από την ένταση των φαινοµένων που συνθέτουν το νέο περιβάλλον της διακυβέρνησης, µε κυριότερα τη ραγδαία αύξηση της πολυπλοκότητας των διαδράσεων µεταξύ των κοινωνικών συστηµάτων, την αδυναµία των κεντρικών ελέγχων, την απελευθέρωση των αγορών και τις αλµατώδεις εξελίξεις στην τεχνολογία των πληροφοριών και των επικοινωνιών (Καρκατσούλης, 2004, σελ.25-27). Σκοπός της διοικητικής µεταρρύθµισης είναι η δηµιουργία µιας δηµόσιας διοίκησης προσανατολισµένης στο µέλλον η οποία, έχοντας βελτιωµένους ελέγχους, καλύτερη διοίκηση προσωπικού και τις βέλτιστες οργανωτικές δοµές, θα µπορεί να σταδιακά και από καλύτερη κάθε φορά θέση να εκπληρώνει την αποστολή της οικονοµικότερα και µε το βαθµό ποιότητας που προσδοκούν οι πολίτες απ αυτήν, κινούµενη σε ένα διεθνοποιηµένο ανταγωνιστικό 3 Ακολουθώντας αυτή την κατηγοριοποίηση, τρεις από τις υπό µελέτη χώρες, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία εκπροσωπούν τα συστήµατα αυτοδιοίκησης της Νότιας Ευρώπης, ενώ οι υπόλοιπες τρεις, η Γερµανία, η Σουηδία και η Αγγλία, τα αντίστοιχα συστήµατα της Κεντρικής και Bόρειας Ευρώπης. Μελέτη Page and Coldsmith, (1989). Για σχετική έρευνα βλ. επίσης ΕΠΙΑΠ&Α, 2005, σελ

19 περιβάλλον 4. Επιµέρους στόχοι της διοικητικής µεταρρύθµισης είναι η αποτελεσµατικότερη δηµόσια διοίκηση µε µικρότερο κόστος λειτουργίας, ο πολίτης στο κέντρο κάθε διοικητικής ενέργειας και η διαφάνεια της διοικητικής δράσης (Ροµπόκου-Καραγιάννη, 1997). Η αποσυµφόρηση της κεντρικής διοίκησης, η ενίσχυση του επιτελικού της ρόλου για το σύνολο της χώρας, η παροχή αποτελεσµατικότερων και καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών στους πολίτες είναι µερικοί ακόµα από τους στόχους της διοικητικής αναδιάρθρωσης του κράτους 5. Η ανασυγκρότηση του διοικητικού συστήµατος του κράτους 6 προϋποθέτει βέβαια µια διοικητική αναδιάρθρωση του εσωτερικού περιβάλλοντος των ΝΑ µε µια σειρά από δράσεις οι οποίες σταδιακά θα προετοιµάσουν το έδαφος για την εύρυθµη λειτουργία του νέου οργανωτικού σχήµατος και την ανακατανοµή αρµοδιοτήτων. Εποµένως, η διοικητική αναδιάρθρωση των δευτεροβάθµιων ΟΤΑ κρίνεται απολύτως αναγκαία για την µετάβαση στο νέο αυτό σχήµα καθώς θα οδηγήσει σε µια ουσιαστική προετοιµασία, λειτουργία και συνέργεια των θεσµών (κάθετες δοµές των υπουργείων, περιφέρεια, α και β βαθµού αυτοδιοίκηση) που θα αποτελέσουν το πολιτικό, διοικητικό και επιχειρησιακό/λειτουργικό υπόβαθρο του νέου σχήµατος 7. 4 Για την ανάγκη ανάπτυξης σύγχρονου πνεύµατος, αντίληψης και µεθοδολογίας καθώς και την αναγκαιότητα µετάβασης από την «κρίση της ιοίκησης στη ιοίκηση της κρίσης», βλ. Μακρυδηµήτρης, Στο πλαίσιο αυτό είναι κοινή η διαπίστωση αναγκαίων προσαρµογών στη διοίκηση από σύσσωµο τον πολιτικό κόσµο. Για τη Ν η επανίδρυση του Κράτους αναφέρεται σε ευρύτερες διοικητικές αλλαγές «Η βασική πολιτική επιλογή της Νέας ηµοκρατίας για την «επανίδρυση του Κράτους», τη ριζική αναδιοργάνωση και τον πραγµατικό εκσυγχρονισµό της ηµόσιας ιοίκησης, βασίζεται στη διαπίστωση και βαθιά επίγνωση ότι η σηµερινή ηµόσια ιοίκηση αποτελεί τον κυριότερο περιοριστικό παράγοντα για την πρόοδο της Χώρας. Είναι εθνική ανάγκη να ληφθούν αµέσως δραστικά µέτρα για τη ριζοσπαστική µεταρρύθµιση της ηµόσιας ιοίκησης, τον εµπλουτισµό της µε νέες οργανωτικές δοµές και σύγχρονα µέσα, αλλά και µε στελέχη που διαθέτουν ικανότητες υψηλού επιπέδου». Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιοικητικός εκσυγχρονισµός, Προς το ήµο του 21 ΟΥ Αιώνα, Συζήτηση και µια Πρόταση, (επιµ.. Παπούλιας, Π.Μαϊστρος, Χ.Παλαιολόγος et al.), Αθήνα, Μάρτιος 2007, σελ. 102 και επ. 6 Προωθεί µεταξύ άλλων την αναδιάρθρωση του δευτέρου βαθµού αυτοδιοίκησης σε επίπεδο περιφέρειας µε παράλληλη διατήρηση των νοµαρχιακών δοµών στο νοµό. 7 Η υλοποίηση του νέου οργανωτικού σχήµατος απαιτεί ασφαλώς ικανό χρόνο προετοιµασίας και προϋποθέτει τη δηµιουργία µεταβατικών σχηµάτων, που θα πρέπει µεταξύ άλλων να εξασφαλίσουν τη σταδιακή µετάβαση στο νέο σχήµα, ελαχιστοποιώντας πιθανές αντιδράσεις από υφιστάµενους θεσµούς αλλά και να προωθήσουν τη συνεργασία και την «όσµωση» των προσώπων, των οργάνων, και των υπηρεσιών που θα κληθούν να εφαρµόσουν το οριστικό σχήµα β βαθµού. 18

20 Η διαµόρφωση ισχυρών ΟΤΑ µε στέρεα και ουσιαστική δηµοκρατική δοµή, οι οποίοι θα απολαµβάνουν πραγµατικής διοικητικής και οικονοµικής αυτοτέλειας συνιστά αναγκαιότητα στις µέρες µας καθώς αποτελεί αναµφισβήτητα παράγοντα περαιτέρω ενίσχυσης και ποιότητας της Ελληνικής ηµοκρατίας. Οι ΟΤΑ αποτελούν γνήσια πηγή έκφρασης και λαϊκής κυριαρχίας και κύτταρο δηµοκρατικής και άµεσης νοµιµοποίησης. Αυτό τελικά που έχει ανάγκη η τοπική αυτοδιοίκηση στη χώρα µας είναι µια τολµηρή διοικητική µεταρρύθµιση που θα στοχεύει στην ενίσχυση των ΟΤΑ (Αναστασίου et. al., 2007). Αυτό όµως προϋποθέτει: ειλικρινή θέση εκ µέρους της πολιτική ηγεσίας στο ερώτηµα: επιτελική κεντρική διοίκηση µε ολοκληρωµένες και συγκεκριµένες αρµοδιότητες και αποκεντρωµένη τοπική αυτοδιοίκηση µε τις δικές της ανάλογες αρµοδιότητες ή το υφιστάµενο διοικητικό σύστηµα µε τις επιµέρους κωδικοποιήσεις του; ιακοµµατική συναίνεση και τεκµηριωµένος διάλογος µε επιστηµονική υποστήριξη που θα καταλήξει σε συγκεκριµένα συµπεράσµατα Ευρύτερη κοινωνική διαβούλευση µε τους τοπικούς φορείς και ενδεχόµενη διεξαγωγή δηµοψηφίσµατος για τη διοικητική και περιφερειακή διακυβέρνηση της χώρας. Προώθηση της διοικητικής αναδιάρθρωσης µέσω επικοινωνιακών, συµµετοχικών διαδικασιών που θα εξασφαλίζουν τη διαφάνεια στις επιλογές και τις προτεραιότητες. Απαραίτητη η συµµετοχή όλων των εµπλεκόµενων φορέων σε µια ευρεία διαδικασία δηµόσιας διαβούλευσης µε κατάθεση επιχειρηµάτων, στοχευµένο και εποικοδοµητικό διάλογο µε αντιπαράθεση επιχειρηµάτων που βασίζονται σε συγκεκριµένα κριτήρια. Να τεθεί ασφαλώς µια κοινή γραµµή και κατεύθυνση από το κράτος καθώς και ένα συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα. Ωστόσο, η διοικητική αναδιάρθρωση να προέλθει από µια «εκ των κάτω» προσέγγιση κι έναν σχεδιασµό εις βάθος στον οποίο θα έχουν εµπλακεί όλοι οι φορείς (Τοπική αυτοδιοίκηση, Επιµελητήρια, Ινστιτούτα Μελετών, κ.α.) και όχι από έναν «εξ αποστάσεως» σχεδιασµό χωρίς το στοιχείο της διαβούλευσης. 19

21 1.4. Στρατηγική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για ενδογενή ανάπτυξη Ως γνωστόν, η συµµετοχή της χώρας µας στην ΕΕ από το 1981 και στην ΟΝΕ από το 2001 προκαλεί, επιβάλλει και δεσµεύει για αλλαγές που επηρεάζουν την ελληνική κοινωνία και τη δηµόσια διοίκηση. Σηµαντική επίδραση στην αναδιάρθρωση της δηµόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει διαχρονικά η Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ (µέσω των ΜΟΠ, των ΚΠΣ και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών) και των βασικών αρχών που προσδιορίζουν την εφαρµογή της. Ειδικότερα, η θέσπιση των αρχών της επικουρικότητας, και της εταιρικής σχέσης επιβάλλουν την ενεργό συµµετοχή στον αναπτυξιακό σχεδιασµό, την εφαρµογή και την παρακολούθηση των προγραµµάτων, εκτός των Κοινοτικών και εθνικών αρχών, των περιφερειακών και τοπικών φορέων. Παράλληλα οι εξελίξεις αυτές επέβαλαν την αναµόρφωση του θεσµικού πλαισίου σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και των δοµών προγραµµατισµού της χώρας µας, προκειµένου να εξασφαλισθεί η αποτελεσµατικότητα στο σχεδιασµό και στην υλοποίηση των περιφερειακών προγραµµάτων (Αναστασίου et al., 2007,σελ.14-15). Η αναπτυξιακή στρατηγική της τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα µας οφείλει να ενσωµατώνει οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές πολιτικές στα πλαίσια ενός βιώσιµου, ολοκληρωµένου και µακρόπνοου αναπτυξιακού σχεδιασµού. Ο σχεδιασµός αυτός θα πρέπει να στοχεύει στην παροχή ποιοτικών και αποτελεσµατικών υπηρεσιών προς τους πολίτες και ιδιαίτερα σε ευπαθείς οµάδες αυτών. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο γίνεται κατανοητό ότι οι διαδικασίες του σχεδιασµού και της εφαρµογής των αναπτυξιακών πολιτικών σε τοπικό επίπεδο δεν ανήκουν αποκλειστικά και µόνο στην αρµοδιότητα της κεντρικής και αποκεντρωµένης διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η ίδια η έννοια της ενδογενούς ανάπτυξης απαιτεί τη συµµετοχή στην αναπτυξιακή διαδικασία των τοπικών φορέων και οµάδων του πληθυσµού (Χριστοφάκης, 2000, σελ.200 επ.). Στο πλαίσιο αυτό τις τελευταίες δεκαετίες παράλληλα µε την αναδιοργάνωση και εξέλιξη του συστήµατος προγραµµατισµού στην Ελλάδα, προωθήθηκαν σηµαντικές µεταρρυθµίσεις στο θεσµικό πλαίσιο, που αφορούν την αναδιάρθρωση των διοικητικών και χωρικών ενοτήτων, το εύρος των αρµοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την ενεργή συµµετοχή των τοπικών φορέων στην αναπτυξιακή διαδικασία και καλύπτουν διάφορες πλευρές της προσπάθειας προώθησης της αποκέντρωσης και της τοπικής ανάπτυξης. 20

22 2 ο Κεφάλαιο: Η δευτεροβάθµια Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα σήµερα 2.1.Οι δευτεροβάθµιοι οργανισµοί- Γενικά Σοβαρές προσπάθειες καθιέρωσης του θεσµού της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα 8, ο οποίος έχει τις ρίζες του στην τουρκοκρατία, έγιναν µε τη θέσπιση των επαρχιακών συµβουλίων του Β.. της και του 1891 και των νοµαρχιακών συµβουλίων του Ν. της , του Ν... 9/10 Μαΐου 1923, όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µε τους Ν.3117 και 3154 του 1923 και ιδιαίτερα µε το Ν.4249/ Ο θεσµός καθιερώθηκε συνταγµατικά για πρώτη φορά από το Σύνταγµα του 1927 (άρθρο 107), το οποίο προέβλεπε ως αναγκαία την καθιέρωση του θεσµού από τον κοινό νοµοθέτη. Η σχετική όµως διάταξη του Συντάγµατος αυτού δεν έτυχε εφαρµογής. Βέβαια ψηφίστηκε κατ εφαρµογή της ο Ν.4249/1929 ο οποίος όµως έµεινε στην πράξη ανεκτέλεστος Συνταγµατικό πλαίσιο κατοχύρωσης δύο βαθµών Το σύνταγµά µας (άρθρο 102) δεν κατοχύρωνε αρχικά την ύπαρξη της δεύτερης βαθµίδας τοπικής αυτοδιοίκησης, τη δηµιουργία της οποίας είχε αφήσει στην ευχέρεια του νοµοθέτη. Αυτό κατοχύρωνε υπό την αρχική διατύπωση της διάταξης του άρθρου 102 παρ.1 του Συντάγµατος, την πρώτη βαθµίδα µόνο των ΟΤΑ (δήµους-κοινότητες). Μετά την αναθεώρηση του 2001, το άρθρο 102 παρ. 1 του Συντάγµατος προβλέπει πρωτοβάθµιους και δευτεροβάθµιους οργανισµούς χωρίς να τους ορίζει. Για πρώτη φορά στην ιστορία του νέου Ελληνικού Κράτους κατοχυρώνεται ρητά και η δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση. Ο νοµοθέτης έχει την ευχέρεια να επιλέξει την οργανωτική µορφή της δευτεροβάθµιας αυτοδιοίκησης, µετατοπίζοντας για π.χ. το χώρο µορφοποίησής της (Αναστασίου et al, 2007) Η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση του Ν.1622/1986 Απαρχές του θεσµού της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης ανευρίσκονται στο Ν. 1232/1982 µε την καθιέρωση των νοµαρχιακών συµβουλίων ως «οργάνων της λαϊκής εκπροσώπησης». Στη συνέχεια, µε το Ν. 1622/1986 έγινε η σοβαρότερη µέχρι εκείνη τη στιγµή νοµοθετική 8 Γενικά για τον θεσµό της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα και για µια σύντοµη ιστορική αναδροµή, βλ. Τζουβαράς, Κ., Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Βόλος 2002, σελ Μπεσίλα-Βήκα,Ε., τόµος 1, 2007, σελ. 311.Η γένεση της τοπική αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα συµπίπτει ακριβώς µε την απελευθέρωσή της από τον οθωµανικό ζυγό. Βλ. µια ιστορική αναδροµή του θεσµού της τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα µας στο Αναστασίου et al,

23 προσπάθεια καθιέρωσης της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης. Βάσει του νόµου, οι νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις δεν ασκούσαν εποπτεία σε δήµους και κοινότητες. Οι δύο βαθµίδες ήταν ανεξάρτητες και δεν υπήρχε µεταξύ τους καµία ιεραρχική σχέση 10. Ο νόµος αυτός δεν ίσχυσε ποτέ διότι δεν εξεδόθη ποτέ το προβλεπόµενο για την ισχύ του Π Η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση κατά των κώδικα νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης (Π.. 30/1996) Ένα µεγάλο βήµα προς την ενίσχυση της αποκέντρωσης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα έγινε µε τη θεσµοθέτηση και λειτουργία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και συγκεκριµένα το 1994, του δεύτερου βαθµού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης (Ν. 2218/1994, 2240/1994 και 2307/1995).Το συγκεκριµένο νοµοθετικό πλαίσιο συµπληρώνεται µε το Π 30/1996 (Κώδικας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης-ΚΝΑ) και όπως αυτό τροποποιείται µε τους Ν.2503/1997 και 2539/ Τη βάση της αυτοδιοίκησης αυτής αποτελούν κατ αρχήν οι νοµοί όπως και στο Ν.1622/1986. Η περιφέρεια και η ονοµασία κάθε ΝΑ συµπίπτει µε αυτή του νοµού και η έδρα αυτής είναι η πρωτεύουσα του νοµού. Επίσης συνιστώνται ΝΑ µε κατά τόπο (χωρική) αρµοδιότητα την περιφέρεια περισσότερων του ενός νοµών ή της µιας νοµαρχιών (άρθρο 5). Οι λόγοι που επιβάλλουν την ίδρυση της ΝΑ αφορούν την ανάγκη για µεγαλύτερη και πιο ενεργή συµµετοχή των τοπικών φορέων στην πολιτική και αναπτυξιακή πραγµατικότητα της περιοχής (επικράτεια Νοµού), στον σχεδιασµό του δηµοκρατικού προγραµµατισµού (βλ.ν.1622/1986), στην αµεσότερη και αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση των πολιτών κλπ. Η ΝΑ διαχειρίζεται όλες τις τοπικές υποθέσεις νοµαρχιακού επιπέδου, µέσω των άµεσα εκλεγµένων οργάνων της. Τα όργανα αυτά είναι ο αιρετός νοµάρχης και το νοµαρχιακό συµβούλιο καθώς επίσης και οι νοµαρχιακές επιτροπές που απαρτίζονται από µέλη του νοµαρχιακού συµβουλίου και οι οποίες προΐστανται των υπηρεσιών της ΝΑ, ανά βασικό τοµέα δραστηριότητας. Επίσης σε κάθε ΝΑ λειτουργεί ως γνωµοδοτικό όργανο σε θέµατα που αφορούν τα νοµαρχιακά προγράµµατα, την Τοπική Αυτοδιοίκηση κτλ- Οικονοµική και 10 Βλ. για περισσότερες λεπτοµέρειες για το νόµο 1622/1986, Μπεσίλα-Βήκα, op.cit., Σχετικά µε τους ιδρυτικούς της ΝΑ νόµους, βλ. Μουστάκας, Μ., Οι αρµοδιότητες της Νοµαρχιακής Αυτοδιοικήσεως, 2000, σελ Επίσης, για µια σύνοψη της νοµοθεσίας της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, βλ. Νοµικό Βήµα, 1999 (επιµ. Α. Παπακωνσταντίνου). 22

24 Κοινωνική Επιτροπή, που συγκροτείται από εκπροσώπους της Τοπικής Ένωσης ήµων και Κοινοτήτων, των οργανώσεων εργοδοτών και εργαζοµένων, των επιµελητηρίων και ων επιστηµονικών οργανώσεων, των συνεταιριστικών οργανώσεων και των εργαζοµένων στη ΝΑ (Χριστοφάκης, 2000,σελ ) Οι αρµοδιότητες της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης κατά το Σύνταγµα και την βασική νοµοθεσία Το αναθεωρηµένο άρθρο 2 του Συντάγµατος 1975/1986/2001 ορίζει ότι «1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθµού. Υπέρ των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκµήριο αρµοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόµος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανοµή τους στους επί µέρους βαθµούς. Με νόµο µπορεί να ανατίθεται στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρµοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του κράτους» 12. Από τη ρύθµιση αυτή συνάγεται ότι πρωταρχικής σηµασίας για τον προσδιορισµό των αρµοδιοτήτων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης είναι η έννοια της τοπικής υπόθεσης (Παυλόπουλος, 1984, τ.5 σελ.49 επ. και 62 επ.). Οι ιδρυτικοί της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης νόµοι, 2218 και 2240/1994 περιέλαβαν ρυθµίσεις σχετικά µε τις αρµοδιότητές της. Οι ρυθµίσεις αυτές περιλαµβάνονται σήµερα στον Κώδικα Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης (Π.. 30/1996) στα άρθρα 8 έως 10. Συγκεκριµένα, το άρθρο 8 παρ.1 ορίζει ότι «Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων νοµαρχιακού επιπέδου ανήκει στις ΝΑ Στις ΝΑ περιέρχονται όλες οι σχετικές αρµοδιότητες των Νοµαρχών και των νοµαρχιακών υπηρεσιών...» µε ρητά αναφερόµενες στο νόµο εξαιρέσεις 13. Ακολούθως στο άρθρο 9 προβλέπεται η δυνατότητα µεταβίβασης, µε προεδρικό διάταγµα, στις ΝΑ αρµοδιοτήτων της κρατικής διοίκησης, εκτός των αρµοδιοτήτων της Υπηρεσίας Πολιτικής 12 Υπό τη µορφή που είχε πριν την αναθεώρηση, το άρθρο 102 παρ.1 όριζε ότι «Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης, των οποίων πρώτη βαθµίδα αποτελούν οι δήµοι και οι κοινότητες. Οι λοιπές βαθµίδες ορίζονται µε νόµο». 13 Εξαιρούνται οι αρµοδιότητες σε θέµατα δηµόσιας περιουσίας και οι αρµοδιότητες (α) των Υπουργείων Εθνικής Άµυνας, Εξωτερικών, Οικονοµικών και ικαιοσύνης (β) της εποπτείας των ο.τ.α. πρώτου βαθµού του Υπουργείου Εσωτερικών (γ) της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας (δ) των Συνοριακών Σταθµών Υγειονοµικού Κτηνιατρικού Ελέγχου του Υπουργείου Γεωργίας. 23

25 Αεροπορίας, οι οποίες εναρµονίζονται µε το χαρακτήρα, τη φύση και την αποστολή τους, καθώς και οι αναγκαίοι πόροι για την άσκηση των αρµοδιοτήτων αυτών 14. Οι αρµοδιότητες των ΝΑ θα πρέπει να τονιστεί πως δεν θίγουν καµιά από τις αρµοδιότητες των ΟΤΑ α βαθµού και οι ΝΑ δεν ασκούν εποπτεία στους δήµους και τις κοινότητες. Οι ΟΤΑ α και β βαθµού αποτελούν ανεξάρτητες βαθµίδες Τοπικής Αυτοδιοίκησης και δεν υπάρχει µεταξύ τους καµία σχέση ιεραρχική. Η ΝΑ ως προς την ανάπτυξη έχει τους εξής βασικούς σκοπούς: Να σχεδιάσει και να προγραµµατίσει την ανάπτυξη σε νοµαρχιακό επίπεδο, µέσω των νοµαρχιακών προγραµµάτων Να συµβάλλει στην ανακατανοµή στο χώρο της επικράτειας του νοµού των συντελεστών παραγωγής και στην προώθηση της ισόρροπης ανάπτυξης Να συµβάλλει στη βελτίωση των γνώσεων και των ειδικεύσεων του στελεχιακού δυναµικού Να αξιοποιήσει ορθολογικότερα τους τοπικούς πόρους συνδυάζοντας τη γνώση των τοπικών προβληµάτων µε εκείνη των τοπικών αναγκών Να συµβάλλει στην αναβάθµιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής, να προωθήσει τις πολιτιστικές δραστηριότητες και να διαφυλάξει την πολιτιστική κληρονοµιά του νοµού Να συµβάλλει στη βελτίωση των λειτουργιών, της ευελιξίας και του επιτελικού χαρακτήρα της κεντρικής διοίκησης Τέλος, έχει τη δυνατότητα να συνάψει προγραµµατικές συµβάσεις και να αναπτύξει επιχειρηµατική δραστηριότητα. Ειδικότερα, οι ΝΑ µπορούν να συνιστούν δικές τους επιχειρήσεις ή να µετέχουν σε επιχειρήσεις που συνιστούν µαζί µε άλλα νοµικά ή φυσικά πρόσωπα ή σε επιχειρήσεις που ήδη υπάρχουν: Για την εκτέλεση έργων που έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινού, 14 Ακολούθως, ο Ν. 2503/1997 προέβλεψε τη δυνατότητα µεταβίβασης και άλλων αρµοδιοτήτων στις ΝΑ εκτός από εκείνες µε τις οποίες οι δευτεροβάθµιοι ΟΤΑ της χώρας ήταν επιφορτισµένοι µε βάση τον Κώδικα Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Ένας από τους τοµείς που προστέθηκε µε τον εν λόγω νόµο είναι ο αθλητισµός. Με τον Ν. 2647/1998 διευρύνθηκε ακόµη περισσότερο ο κύκλος των υποθέσεων που υπάγονται στις αρµοδιότητες της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, ενώ µε το Ν.2738/1999 προβλέφθηκε η δυνατότητα µεταφοράς στις ΝΑ των αρµοδιοτήτων των Λιµενικών Ταµείων. 24

26 καθώς και για την οικονοµική εκµετάλλευση των έργων αυτών Για την παραγωγή αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών που έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινού Για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που έχουν σκοπό την πραγµατοποίηση εσόδων. Να σηµειωθεί πως τα έσοδα της ΝΑ είναι τακτικά και έκτακτα. Τονίζεται επίσης πως στις περιπτώσεις µεταφοράς αρµοδιοτήτων από την κρατική διοίκηση στις ΝΑ προβλέπεται παράλληλα και η διάθεση στις ΝΑ των αναγκαίων πόρων (Χριστοφάκης, 2001, σελ. 237).. Η µάλλον εσπευσµένη µεταφορά αρµοδιοτήτων στις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις προκάλεσε ποικίλα ερµηνευτικά προβλήµατα, ορισµένα από τα οποία είχαν και συνταγµατική διάσταση 15.Ιδιαίτερη ανάλυση αξίζει να γίνει ως προς το κριτήριο της τοπικής υπόθεσης, το οποίο διατήρησε ο αναθεωρητικός νοµοθέτης παρά τις δυσκολίες που ανέκυψαν στην ερµηνεία του όρου αυτού στη θεωρία και τη νοµολογία (βλ. και παρακάτω). Η έννοια της τοπικής υπόθεσης συνδέεται µε την ικανοποίηση των τοπικών αναγκών. Κρίσιµο για τον προσδιορισµό της έννοιας φαίνεται να είναι το εξυπηρετούµενο τοπικής φύσης δηµόσιο συµφέρον. Το Σύνταγµα καθιερώνει τεκµήριο αρµοδιότητας των ΟΤΑ για τη διοίκηση (δηλαδή τη διαχείριση και όχι την πρωτογενή κανονιστική ρύθµιση) των τοπικών υποθέσεων. Ο προσδιορισµός βέβαια των αρµοδιοτήτων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης βάσει αυτού του κριτηρίου είναι δυσχερής έναντι τόσο της κρατικής διοίκησης (κεντρικής και αποκεντρωµένης 16 ) όσο και της πρωτοβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης (δήµοι και κοινότητες) που διατηρεί την ευθύνη (και προστατεύεται από αντίστοιχο συνταγµατικό τεκµήριο) για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων του δικού της επιπέδου. Σε όλα τα χρόνια λειτουργίας του θεσµού παραµένει µια ασάφεια ως προς τις αρµοδιότητες της ΝΑ, διατηρείται ένας µεγάλος αριθµός συµπληρωµατικών νοµοθετικών ρυθµίσεων και πραγµατοποιείται η έκδοση πολλών Π. ιαπιστώνεται ακόµα µια επικάλυψη και σύγχυση 15 Τη σύγχυση αυτή επέτεινε και η προσπάθεια των ΝΑ να κατοχυρώσουν µια σειρά αρµοδιοτήτων µέσω των οργανισµών που ψήφισαν τα νοµαρχιακά συµβούλια. Η παρατιθέµενη νοµολογία επιτρέπει το συµπέρασµα ότι µάλλον θα ήταν πιο φρόνιµο από µέρους του κοινού νοµοθέτη να καταρτίσει έναν πίνακα συγκεκριµένων αρµοδιοτήτων προς αποφυγή της σύγχυσης. 16 Η υπηρεσία περιφερειακής διοίκησης σε κάθε νοµό συγκεντρώνει τις αρµοδιότητες της παλιάς κρατικής νοµαρχίας, που δεν περιήλθαν στον κύκλο ευθύνης της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης. 25

27 αρµοδιοτήτων µε την κεντρική διοίκηση, µε αποτέλεσµα τη δυσλειτουργία και την αντιφατικότητα σε βασικά ζητήµατα της περιοχής που πρέπει να επιλυθούν. 2.3.Συνθετική ανασκόπηση αρµοδιοτήτων του δεύτερου βαθµού στην Ελλάδα Τη θεσµοθέτηση της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης ακολούθησαν πολλές διαµάχες σχετικά µε τις αρµοδιότητες που αποτελούσαν την κληρονοµιά της παλιάς κρατικής Νοµαρχίας, δηλ. µιας βασικής και ιστορικής οργανωτικής µονάδας του αποκεντρωτικού συστήµατος του ελληνικού κράτους, η οποία χαρακτηρίζονταν από µεγάλο αριθµό τυποποιηµένων αρµοδιοτήτων και τον «µονοκλαδικό» προσανατολισµό των υπηρεσιών της προς τις κεντρικές υπηρεσίες των αντίστοιχων, κάθε φορά, Υπουργείων. Τελικά, ένα σηµαντικό µέρος της παλιάς νοµαρχιακής κληρονοµιάς κατέληξε στις σταδιακά αναβαθµιζόµενες 13 Περιφέρειες της χώρας, ενώ ορισµένα Υπουργεία (Παιδείας, Υγείας- Πρόνοιας κλπ.) δηµιούργησαν δικές τους µονοκλαδικές δοµές και αντίστοιχες θεµατικές Περιφέρειες (λ.χ. Εκπαιδευτικές Περιφέρειες) και το παράδειγµά τους φαίνεται να προσπαθούν να µιµηθούν µε τη δηµιουργία «καθετοποιηµένων» ειδικευµένων δοµών και άλλα Υπουργεία (λ.χ. το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης µε την ίδρυση Κέντρων Ενηµέρωσης Αγροτών). Παράλληλα, οι σοβαρές νοµικές και νοµολογιακές εµπλοκές οδήγησαν σε περαιτέρω απώλειες αρµοδιοτήτων για τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, έτσι ώστε ένας θεσµός µε ισχυρή και άµεση δηµοκρατική νοµιµοποίηση να εµφανίζεται απογυµνωµένος από αρµοδιότητες που προσφέρονται για την άσκηση πολιτικής (ιδίως αναπτυξιακής πολιτικής), την ώρα που επιβαρύνεται µε µεγάλο αριθµό τυποποιηµένων αρµοδιοτήτων «ρουτίνας». Επιλέγοντας να µην προβούµε σε µια εξαντλητική (αφού οι ΝΑ διαθέτουν, τυπικά, περισσότερες από χίλιες αρµοδιότητες) 17, αλλά σε µια συστηµατική καταγραφή των βασικών αρµοδιοτήτων της ΝΑ κατά τοµέα πολιτικής, παρουσιάζουµε τους ακόλουθους Τοµείς: Ανάπτυξης (και στους τρεις τοµείς της οικονοµίας, δηλ. πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή), Μεταφορών, Χωροταξίας/Πολεοδοµίας/Περιβάλλοντος, Κοινωνικών Υπηρεσιών, 17 Μια παλαιότερη καταγραφή από το έτος 1997 περιελάµβανε 1350 αρµοδιότητες που τυπικά ανήκαν στη ΝΑ και, βέβαια, στην πράξη δεν ασκούνταν όλες. Βλ. µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α,

28 Πολιτικής Προστασίας και ικαιωµάτων του Πολίτη και, τέλος, ιοικητικών και Οικονοµικών Υπηρεσιών 18. Ως προς την ανάπτυξη του νοµού τους, οι Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις είναι αρµόδιες, µεταξύ άλλων, για την εκπόνηση σχεδίων προγραµµάτων, έργων και µέτρων οικονοµικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του νοµού και την αξιολόγηση των προγραµµάτων αυτών, επίσης για τις έρευνες και µελέτες για τη διάγνωση των αναγκών ανάπτυξης, τη διατύπωση εισηγήσεων για το περιφερειακό αναπτυξιακό πρόγραµµα και τα τοπικά αναπτυξιακά προγράµµατα, καθώς και την εφαρµογή επενδυτικών προγραµµάτων. Οι αρµοδιότητες της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο µιας ανάλυσης του Παντείου Παν/µίου (ΕΠΙΑΠ&Α, 2005), κατηγοριοποιήθηκαν υπό µια άλλη οπτική γωνία, ανεξαρτήτως τοµέα, ανάλογα µε την φύση και τον λειτουργικό τους χαρακτήρα: Υπ αυτό το πρίσµα, οι νοµαρχιακές αρµοδιότητες κατατάχθηκαν ειδικότερα σε: Α. γνωµοδοτικές/συντονιστικές αρµοδιότητες (έκφραση γνώµης προς άλλο όργανο που αποφασίζει, συµµετοχή σε µικτά, γνωµοδοτικά, τεχνικά και συντονιστικά συµβούλια και επιτροπές κ.ά.) Β.α. αρµοδιότητες στρατηγικού σχεδιασµού (γενικοί και ειδικοί σχεδιασµοί, εκπόνηση προγραµµάτων στρατηγικού χαρακτήρα κλπ.) Β.β. γενικού χαρακτήρα ρυθµίσεις (χαρακτηρισµός περιοχών κλπ.) Β.γ. ατοµικές-ειδικές ρυθµίσεις (ατοµικές αδειοδοτήσεις, εγκρίσεις κλπ) Γ. αρµοδιότητες εποπτείας, ελέγχου και επιβολής κυρώσεων 18 Οι τοµείς πολιτικής περιλαµβάνουν συγκεκριµένες διευθύνσεις. Ειδικότερα, ο τοµέας της αναπτυξιακής πολιτικής αναφέρεται στις /νσεις : /νση Σχεδιασµού και Προγραµµατισµού, /νση Βιοµηχανίας, /νση Εµπορίου, /νση Απασχόλησης, /νση Εγγείων Βελτιώσεων, /νση Γεωργίας (Αγροτικής Ανάπτυξης), /νση Κτηνιατρικής, /νση Αλιείας. Η Πολιτική Μεταφορών περιλαµβάνει την /νση Μεταφορών & Επικοινωνιών και την /νση Ναυτιλίας. Η Χωροταξία Πολεοδοµία περιλαµβάνει τις /νσεις : /νση Πολεοδοµίας, /νση Περιβάλλοντος, /νση Τεχνικών Υπηρεσιών, /νση Τοπογραφίας. Η Κοινωνική Πολιτική περιλαµβάνει τις /σεις : /νση Υγείας, /νση Κοινωνικής Πρόνοιας, /νση Α βάθµιας εκπαίδευσης, /νση B βάθµιας εκπαίδευσης, /νση Πολιτισµού. Η Πολιτική προστασία και δικαιώµατα του πολίτη περιλαµβάνει τις /σεις : ΠΣΕΑ, /νση αστικής και δηµοτικής κατάστασης, Αλλοδαποί. Τέλος, οι ιοικητικές Οικονοµικές Υπηρεσίες περιλαµβάνουν τις /σεις : /νση Οικονοµικών Υπηρεσιών, /νση ιοίκησης, /νση Πληροφορικής / Μηχανοργάνωσης. 27

29 . αρµοδιότητες διοικητικής µέριµνας και κατανοµής πόρων/χρηµατοδοτήσεων (διοικητική υποστήριξη, διοικητικές διαδικασίες, οικονοµική διαχείριση κλπ.) Ε. αρµοδιότητες τεκµηρίωσης-πληροφόρησης (τήρηση αρχείων-µητρώων και γενικά διαχείριση πληροφοριών κλπ.). Η κατηγοριοποίηση αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιµη προκειµένου να επιχειρηθεί µια πρώτη προσέγγιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του έργου που αναλαµβάνει και διεκπεραιώνει η ΝΑ στη χώρα µας, µέσω των αρµοδιοτήτων της. Έτσι, µπορούν να αναδειχθούν και ορισµένα ποιοτικά δεδοµένα ως προς τις επιλογές του νοµοθέτη και το ρόλο που αυτός έχει επιφυλάξει στο δεύτερο βαθµό τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα µας. Μετά, λοιπόν, από την κατηγοριοποίηση των αρµοδιοτήτων της ΝΑ ανάλογα µε τον λειτουργικό τους χαρακτήρα, επιχειρήθηκε η ποσοτική ανάλυση της κατανοµής των νοµαρχιακών αρµοδιοτήτων που έχουν καταγραφεί, στο πλαίσιο της παρούσας µελέτης, σε αυτές τις επτά λειτουργικές κατηγορίες. Έτσι, σε σύνολο 509 νοµαρχιακών αρµοδιοτήτων, διαπιστώθηκε ότι µόλις19, δηλ. ποσοστό 4% επί του συνόλου, αφορούν τον στρατηγικό σχεδιασµό (Β.α.). Ωστόσο, διαπιστώθηκε παράλληλα ότι υφίστανται, ως προς τις αρµοδιότητες στρατηγικού σχεδιασµού, πολύ µεγάλες διαφοροποιήσεις ανάµεσα στα έξι βασικά τοµεακά πεδία ευθύνης της ΝΑ. Συγκεκριµένα, στον µείζονα τοµέα της ανάπτυξης καθώς και στον τοµέα των διοικητικών οικονοµικών υπηρεσιών καταγράφονται τα υψηλότερα, συγκριτικά, ποσοστά αρµοδιοτήτων στρατηγικού χαρακτήρα (5% και, αντίστοιχα, 7%). Αντίθετα, στους υπόλοιπους τοµείς (δηλ. µεταξύ αυτών και σε τοµείς όπου η ΝΑ διαθέτει σηµαντικό αριθµό αρµοδιοτήτων, όπως στις µεταφορές), δεν υφίστανται αρµοδιότητες της ΝΑ που χαρακτηρίζονται ως «στρατηγικού χαρακτήρα». ιαγράφεται έτσι και ποσοτικά η ένδεια αρµοδιοτήτων που είναι ιδιαίτερα κρίσιµες για τις δυνατότητες επεξεργασίας και άσκησης δηµόσιων πολιτικών από ένα θεσµό που είναι δηµοκρατικά νοµιµοποιηµένος και πολιτικά υπόλογος έναντι της τοπικής κοινωνίας του νοµού. Συγκριτικά περισσότερες είναι οι αρµοδιότητες των ΝΑ που χαρακτηρίζονται ως γνωµοδοτικές/συντονιστικές (Α.), ενώ παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι σχετικές αποκλίσεις ανάµεσα στα επιµέρους έξι τοµεακά πεδία ευθύνης (βλ. παραπάνω) της 28

30 νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης δεν είναι σηµαντικές. Φαίνεται, δηλ. ότι ο νοµοθέτης προσπαθεί να αξιοποιεί, εν πολλοίς, σε όλους τους τοµείς την τεχνογνωσία, την εµπειρία, γενικά τους ανθρώπινους πόρους αλλά και την πληροφόρηση που διαθέτει η ΝΑ ως πολυ-τοµεακός θεσµός που διαθέτει τυπικές και άτυπες- προσβάσεις στις τοπικές κοινωνίες. Ενώ όµως αυτό το δυναµικό των ΝΑ αναγνωρίζεται έτσι έµµεσα από το νοµοθέτη, δεν έχουν ακόµη αναπτυχθεί σε ανάλογο βαθµό οι θεσµοποιηµένες και επίσηµες λειτουργίες της ΝΑ ως βασικού παράγοντα των δραστηριοτήτων τεκµηρίωσης και πληροφόρησης (Ε.) εντός της δηµόσιας διοίκησης. Τα υψηλότερα ποσοστά συγκέντρωσης των αρµοδιοτήτων πληροφόρησης και τεκµηρίωσης εντοπίζονται στον τοµέα διοικητικές-οικονοµικές υπηρεσίες 35% και στον τοµέα της ανάπτυξης 29%, Αυτό εξηγείται από το ότι η εν λόγω λειτουργία των ΝΑ, κάτι που είναι αναµενόµενο ενόψει του διαµεσολαβητικού ρόλου που συχνά αναλαµβάνει η ΝΑ µεταξύ κράτους και τοπικών κοινωνιών, ιδίως σε αυτούς τους τοµείς. Η επιτόπια προσαρµογή γενικών νοµοθετικών επιλογών µέσω τοπικών γενικών ρυθµίσεων γενικού χαρακτήρα (Ββ., λ.χ. αναπτυξιακές ρυθµίσεις, κοινωνικές υπηρεσίες, µεταφορές, πολεοδοµικές ή/και περιβαλλοντικές ρυθµίσεις κ.ά.) αποτελεί βασική λειτουργία της ΝΑ σε πολλές χώρες. Έτσι δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι και στην Ελλάδα η εν λόγω λειτουργία είναι σχετικά αναπτυγµένη (9% του συνόλου των αρµοδιοτήτων των ΝΑ), ενώ αναµενόµενη είναι η συγκριτικά µεγαλύτερη σηµασία της εν λόγω λειτουργίας στους τοµείς της ανάπτυξης (48%), των κοινωνικών υπηρεσιών (13%), των µεταφορών (17%) και της χωροταξίας/περιβάλλοντος (15%). Ο βασικός λειτουργικός προσανατολισµός της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, σύµφωνα µε τις επιλογές του νοµοθέτη, διαγράφεται πάντως σαφέστερα µέσω της εντυπωσιακής υπεροχής αρµοδιοτήτων που αφορούν ατοµικές ειδικές ρυθµίσεις (Β.γ. και συνήθως πρόκειται για ατοµικές αδειοδοτήσεις) καθώς και αρµοδιότητες που αφορούν λειτουργίες εποπτείαςελέγχου και κυρώσεων (Γ.). Πράγµατι, ποσοστό µεγαλύτερο από το ήµισυ των αρµοδιοτήτων της ελληνικής αυτοδιοίκησης υπηρετεί τυποποιηµένες γραφειοκρατικές διαδικασίες που συνήθως περιλαµβάνουν και κάποιας µορφής έλεγχο (λ.χ. οι προληπτικοί έλεγχοι και οι ελεγκτικές διασταυρώσεις στοιχείων στο πλαίσιο αδειοδοτήσεων) καθώς και ελεγκτικές δραστηριότητες. Οι ειδικές-ατοµικές ρυθµίσεις καταλαµβάνουν µάλιστα υψηλά ποσοστά και στους έξι βασικούς τοµείς ευθύνης της ΝΑ, ενώ παρόµοια είναι η εικόνα και ως προς τις ελεγκτικές λειτουργίες (µε την εξαίρεση της πολιτικής προστασίας/δικαιωµάτων του πολίτη). 29

31 Αξιοσηµείωτες είναι πάντως και οι δραστηριότητες της ελληνικής ΝΑ στο λειτουργικό πεδίο της διοικητικής µέριµνας/χρηµατοδοτήσεων (26% του συνόλου των αρµοδιοτήτων), αν και στην Ελλάδα η άσκηση της εν λόγω λειτουργίας δεν αφορά τις σχέσεις της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης προς τους πρωτοβάθµιους ΟΤΑ στον βαθµό που αυτό συµβαίνει σε άλλες χώρες («συµπληρωµατική», «υποστηρικτική» και «αναδιανεµητική» λειτουργία του δεύτερου βαθµού ΟΤΑ σε σχέση µε τον πρώτο) (Χλέπας,1998). Οι αριθµοί των αρµοδιοτήτων που έχουν καταγραφεί αποτελούν, κατά βάση, µια ποσοτική ένδειξη η οποία δεν µπορεί άνευ ετέρου να αξιοποιηθεί για την εξαγωγή ποιοτικών συµπερασµάτων ως προς τον προσανατολισµό των λειτουργιών της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Αξίζει πάντως να σηµειωθεί ότι η εικόνα που προκύπτει είναι µιας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης που κατά κύριο λόγο ασχολείται µε την επιτόπια εξυπηρέτηση και ικανοποίηση διαδικαστικών-αδειοδοτικών και ελεγκτικών αναγκών Εντοπισµός βασικών προβληµάτων Σε σύγκριση µε τον δεύτερο βαθµό αυτοδιοίκησης άλλων χωρών, η ελληνική Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση δεν αναπτύσσει σε ανάλογο βαθµό λειτουργίες που αφορούν την ανάπτυξη της περιοχής της, καθώς και λειτουργίες τεκµηρίωσης-πληροφόρησης, ενώ παραµένουν περιορισµένες οι θεσµικά προβλεπόµενες λειτουργίες που µπορεί να αναπτύξει σε σχέση µε τον πρώτο βαθµό αυτοδιοίκησης (αν και άτυπα, ως γνωστό, οι εν λόγω λειτουργίες ασκούνται πολύ περισσότερο). Παρά τον ποσοτικά εντυπωσιακό αριθµό αρµοδιοτήτων, οι σηµαντικές απώλειες αρµοδιοτήτων για τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της έως σήµερα δεν έχουν αναπληρωθεί από νέες µεταβιβάσεις σηµαντικών αρµοδιοτήτων µε ουσιαστικό πολιτικό περιεχόµενο, δηλ. αρµοδιοτήτων που δεν αποτελούν απλώς τοπική εξυπηρέτηση των τυποποιηµένων γραφειοκρατικών λειτουργιών του κράτους, αλλά προσφέρονται για την άσκηση πολιτικής από άµεσα αιρετά και υπόλογα στις τοπικές κοινωνίες όργανα, όπως αυτά των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων που διαθέτουν άµεση δηµοκρατική νοµιµοποίηση (Μουστάκας,2000,σελ ). Ωστόσο, δεν θα πρέπει να υποτιµάται και η σηµερινή προσφορά των Νοµαρχιακών Υπηρεσιών σε σηµαντικούς τοµείς, όπως ο πρωτογενής τοµέας της οικονοµίας µας (γεωργία κ.ο.κ.), οι πολύ εκτεταµένες ελεγκτικές της ευθύνες ως προς την λειτουργία της αγοράς και τις δραστηριότητες πολλών επαγγελµάτων κ.ά. 30

32 Αντί όµως να προχωρήσουν στην ενίσχυση των νοµαρχιακών υπηρεσιών µε πόρους και προσωπικό, πολλά υπουργεία προχωρούν στην δηµιουργία δικών τους ειδικευµένων δοµών σε τοπικό επίπεδο, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις «αξιοποιούν» και το προσωπικό και την τεχνογνωσία των νοµαρχιών (λ.χ. µε την συγκρότηση επιτροπών και κλιµακίων µικτής σύνθεσης, την καθιέρωση νοµαρχιακών υποχρεώσεων τεκµηρίωσης και ενηµέρωσης προς τις κρατικές δοµές κ.ά.) χωρίς οι ίδιες να επιδεικνύουν ανάλογο ζήλο για την υποστήριξη των νοµαρχιακών υπηρεσιών και την καθιέρωση ανάλογων υποχρεώσεων για τις κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες του κράτους. Τέλος, θα πρέπει να τονισθεί και πάλι το γεγονός ότι ενόψει της σηµερινής, σύνθετης λειτουργίας της δηµόσιας διοίκησης, η αποτελεσµατική άσκηση πολλών από τις αρµοδιότητες των ΝΑ εξαρτάται από την λειτουργική ετοιµότητα, τη συνεργασία και την υποστήριξη που προσφέρουν υπηρεσίες της κρατικής, ιδίως, διοίκησης καθώς και πληθώρας φορέων που ελέγχονται από αυτήν. 31

33 ΜΕΡΟΣ Β Παρουσίαση Περίπτωσης Μελέτης: Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας 3 ο Κεφάλαιο : Η Υπηρεσία 3.1.Γενικά: Η αναπτυξιακή φυσιογνωµία του Νοµού Αρκαδίας Ο Νοµός Αρκαδίας βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου. Συνορεύει βόρεια µε τους νοµούς Κορινθίας και Αχαΐας, δυτικά µε τους νοµούς Ηλείας και Μεσσηνίας, νότια µε το νοµό Λακωνίας και ανατολικά βρέχεται από τον Αργολικό κόλπο. Έχει έκταση τετραγωνικά χιλιόµετρα, 245 δηµοτικά διαµερίσµατα, 411 οικισµούς και 22 ήµους και πληθυσµό κατοίκους 19. Πρωτεύουσα του νοµού είναι η Τρίπολη και σηµαντικές κωµοπόλεις το Άστρος, η Βυτίνα, η ηµητσάνα, τα Λαγκάδια, το Λεβίδι, το Λεωνίδιο, η Μεγαλόπολη, τα Τρόπαια. Ο νοµός οικονοµικά βασίζεται στη γεωργία, στην κτηνοτροφία και στον τουρισµό. Υπάρχουν δυο µεγάλα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος, το υδροηλεκτρικό του Λάδωνα και το θερµοηλεκτρικό της Μεγαλόπολης. Το υπέδαφος είναι πλούσιο σε λιγνίτη (λεκάνη Μεγαλόπολης), και µάρµαρο (Βυτίνα, Κάψια, Πάρνωνας). Το εργατικό δυναµικό είναι άτοµα, το ΑΕΠ (2001) ανέρχεται στις ,2 ευρώ και η συµµετοχή του νοµού στο ΑΕΠ της χώρας είναι 0,9%. Τα κυριότερα παραγόµενα προϊόντα ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας είναι τα ακόλουθα: Πίνακας 1 Πρωτογενής τοµέας: ευτερογενής τοµέας: Τριτογενής τοµέας: Πατάτες, γάλα, τοµάτες, σιτάρι, µήλα, κάστανα Κατασκευές, τρόφιµα & ποτά Εµπόριο, τουρισµός Πίνακας 2 ιάρθρωση του ΑΕΠ ανά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας (έτος 2001) Τοµέας Πρωτογενής τοµέας Επίπεδο Νοµού Επίπεδο χώρας 10,40% 7,00% 19 Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της απογραφής του

34 ευτερογενής τοµέας Τριτογενής τοµέας Σύνολο 30,90% 22,20% 58,70% 70,80% 100,0% 100,0% Επίσης, η διάρθρωση ΑΕΠ και απασχόλησης κατά τοµείς είναι η ακόλουθη: Πίνακας 3 ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΑΕΠ / ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΙΣ (%): ΑΕΠ Πρωτογενής τοµέας: ευτερογενής τοµέας: Απασχόληση 10,40% 23,47% 30,90% 15,50% Τριτογενής τοµέας: 58,70% 61,03% Πηγή: επίσηµη ιστοσελίδα Περιφέρειας Πελοποννήσου: ΚΥΡΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΟΥ Καλή προσβασιµότητα κεντρική θέση στην Πελοπόννησο 20 Σηµαντικές πρώτες ύλες (ενέργεια υλοτοµικά προϊόντα) Φυσικό κάλλος που ευνοεί την ανάπτυξη συµβατικών και ήπιων µορφών τουρισµού Ύπαρξη χιονοδροµικού κέντρου Ιστορικά µνηµεία Ύπαρξη παραδοσιακών χωριών Έδρα Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος (ΑΕΙ) Αναπτυξιακές Προοπτικές Νοµού Αρκαδίας Η Περιφέρεια Πελοποννήσου µπορεί να διακριθεί σε δύο περιοχές: Η πρώτη αποτελείται από τους νοµούς του Βορρά (Κορινθίας και Αργολίδας) µε ευνοϊκότερα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά από την υπόλοιπη περιφέρεια. Οι νοµοί αυτοί χαρακτηρίζονται από εντεινόµενη ολοκλήρωση στην µητροπολιτική Περιφέρεια της Πρωτεύουσας: ο πρωτογενής τοµέας τους εξυπηρετεί σε σηµαντικό βαθµό τη µεγάλη αγορά της Αθήνας, η προσφορά υπηρεσιών αναψυχής απευθύνεται κατά ένα µεγάλο µέρος στους κατοίκους της πρωτεύουσας, το τµήµα της εθνικής οδού στο Κορινθίας είναι ο τόπος αποκέντρωσης της 20 Η χιλιοµετρική απόσταση της πρωτεύουσας του νοµού από την Αθήνα είναι 195 Km. 33

35 µεταποιητικής δραστηριότητας της Αθήνας και σηµαντικές τέλος είναι οι ροές για αγορές καταναλωτών των δύο νοµών προς την πρωτεύουσα. Η δεύτερη περιοχή που µπορεί να χαρακτηριστεί ως περιφερειακός Νότος, αποτελείται από τους Νοµούς Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας. Η µείωση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, αλλά και η αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της Περιφερείας απαιτούν ασφαλώς την χάραξη και εφαρµογή µιας στρατηγικής ολοκληρωµένης περιφερειακής ανάπτυξης. Το αναπτυξιακό πρότυπο εποµένως της Περιφέρειας Πελοποννήσου στοχεύει στην ισόρροπη ανάπτυξη όλων των χωρικών µονάδων της περιφέρειας, µε παράλληλη αξιοποίηση όλων των τοπικών πλεονεκτηµάτων (ανά νοµό), και ολοκλήρωση του περιφερειακού παραγωγικού κυκλώµατος. Παράλληλα, σε επίπεδο νοµού, είναι καθοριστικής σηµασίας η ενίσχυση του ρόλου των αστικών κέντρων µε βελτίωση των υποδοµών, προσέλκυση «προωθητικών βιοµηχανιών» και αξιοποίηση του επιστηµονικού δυναµικού και της σύγχρονης τεχνολογίας, µε στόχο τον µετασχηµατισµό των αστικών κέντρων σε κέντρα διάχυσης της ανάπτυξης στις περιβάλλουσες περιφέρειές τους. Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι κεφαλαιώδους σηµασίας η λειτουργία Τριτοβάθµιου Εκπαιδευτικού-Ερευνητικού Ιδρύµατος µε ευνοϊκά αναπτυξιακά αποτελέσµατα τόσο για το σύνολο της Περιφέρειας όσο και για τους επιµέρους νοµούς και ιδίως για το Νοµό Αρκαδίας που φιλοξενούν πανεπιστηµιακά τµήµατα-ο ήµος Τρίπολης να σηµειωθεί φιλοξενεί την Πρυτανεία, τις κύριες διοικητικές υπηρεσίες του Παν/µίου καθώς και τα περισσότερα τµήµατα Αποτύπωση Επενδυτικών υνατοτήτων του Νοµού Στον Πρωτογενή τοµέα, κλάδοι µε αναπτυξιακές δυνατότητες είναι οι ακόλουθοι: Βιολογική γεωργία, ιδίως σε ελαιόλαδο, οίνο, κηπευτικά, µέλι, πατάτα, κάστανο, µανιτάρι 21 Ένα τέτοιο ίδρυµα µπορεί να λειτουργήσει, µέσω κατάλληλου προγραµµατισµού και οργάνωσης, ως «προωθητική βιοµηχανία», που θα στηρίξει την ανάπτυξη των κλάδων παραγωγής, µέσα από τις διαδικασίες της Έρευνας και Ανάπτυξης, της υιοθέτησης σύγχρονης τεχνολογίας και της κατάρτισης ειδικευµένου δυναµικού. Ο αναπτυξιακός αυτός ρόλος του παν/µίου γίνεται ολοένα και σηµαντικότερος σε περιφερειακό αλλά και σε τοπικό επίπεδο. Βλ. τις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις του Ν. Κόνσολα, Κ.Αθανασόπουλου, Π.Λαµπρόπουλου (τέως Περιφερειάρχη), Η.Σιδηρόπουλου και άλλων στα Πρακτικά Ηµερίδας «Η ανάπτυξη του Νοµού Αρκαδίας και του ήµου Τριπόλεως» (5 Απριλίου 1997) που διεξήχθη µε την επιστηµονική συµβολή του Επιστηµονικού Επιτελείου της «Επιθεώρησης Αποκέντρωσης, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης». 34

36 Βιολογική κτηνοτροφία, ιδιαίτερα στους ήµους Κορυθίου και Κοντοβαζαίνης, όπου υπάρχουν διαθέσιµες κατάλληλες εκτάσεις. Στον ευτερογενή Τοµέα: Τρόφιµα ποτά, µε ιδιαίτερη έµφαση στην παραγωγή προϊόντων ελιάς, οίνου, µελιού, εµφιάλωση νερού Επεξεργασία Ξύλου Παραγωγή αιολικής - ηλιακής ενέργειας Στον Τριτογενή Τοµέα: Τουρισµός ήπιων µορφών (αγροτουρισµός περιπατητικός τουρισµός) Χιονοδροµικά κέντρα (µε δυνατότητες τεχνητής χιόνωσης) Συµβατικός θαλάσσιος τουρισµός, ιδίως στην περιοχή του Άστρους Ειδικές µορφές τουρισµού, όπως ο συνεδριακός τουρισµός, ιδιαίτερα στον ήµο Βυτίνας. Πέραν των εκτάσεων που είναι κατάλληλες για αξιοποίηση στον τοµέα της βιολογικής γεωργίας-κτηνοτροφίας ή του τουρισµού και των τοπικών επιχειρήσεων που επιθυµούν επενδυτική συνεργασία µε ξένες επιχειρήσεις στο Νοµό υπάρχουν και οι εξής συγκεκριµένες επενδυτικές δυνατότητες: Καλλιέργεια φαρµακευτικών φυτών σε οροπέδια ορεινών όγκων Θηρευτικά πάρκα Υλοτόµηση ηµιουργία πίστας αγώνων αυτοκινήτων στον ήµο Κορυθίου, όπου υπάρχει διαθέσιµη έκταση και έχει εκδηλωθεί σχετικό ενδιαφέρον από γαλλική εταιρεία Παρουσίαση της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αρκαδίας Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση (ΝΑ) Αρκαδίας είναι µία από τις έξι συνολικά νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις της Πελοποννήσου. Οι υπηρεσίες της ΝΑ εδράζονται, όπως και οι υπηρεσίες της Περιφέρειας Πελοποννήσου στην πρωτεύουσα του νοµού, την Τρίπολη καθιστώντας την συγκεκριµένη πόλη επίκεντρο σε επίπεδο περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα όργανα της ΝΑ Αρκαδίας είναι: Α. Ο Νοµάρχης 35

37 Β. Το Νοµαρχιακό Συµβούλιο Αρκαδίας Γ. Οι Νοµαρχιακές Επιτροπές Βασική ιάρθρωση Υπηρεσιών Οι Υπηρεσίες της ΝΑ Αρκαδίας διαρθρώνονται ως ακολούθως: Α. Υπηρεσίες Υποστήριξης Νοµάρχη & Νοµαρχιακών Οργάνων Γραφείο Γραµµατείας Συλλογικών Οργάνων Ιδιαίτερο Γραφείο Νοµάρχη και Γραµµατεία Νοµάρχη Γραφείο Γενικού Γραµµατέα Γραφείο Ειδικών Συµβούλων και Συνεργατών Γραφείο Νοµικής Υπηρεσίας Τµήµα Τύπου και ηµοσίων Σχέσεων Γραφείο Συνεργασίας µε ηµόσιες Υπηρεσίες, ΝΠ και ΟΤΑ Β. Γενική ιεύθυνση Υπηρεσιών ΝΑ Γ. Υπηρεσίες Υποστήριξης ιεύθυνση ιοικητικών Υπηρεσιών ιεύθυνση Οικονοµικών Υπηρεσιών ιεύθυνση Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών ιεύθυνση Πολεοδοµίας-Χωροταξίας ιεύθυνση Περιβάλλοντος ιεύθυνση Εργασίας, Επιµόρφωσης και Επαγγελµατικής Κατάρτισης ιοίκηση Αγροφυλακής Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών Τµήµα ΠΣΕΑ Γραφείο Πολιτικής Προστασίας 22 Για τις αρµοδιότητες του Νοµαρχιακού Συµβουλίου, της Νοµαρχιακής Επιτροπής και του προέδρου του Νοµαρχιακού Συµβουλίου, βλ. σχετικά Αθανασόπουλος, Κ., Περιφερειακή ιοίκηση και Τοπική Αυτοδιοίκηση, τ.α, Β Έκδοση, Αθήνα

38 . Υπηρεσίες Πρωτογενή Τοµέα ιεύθυνση Γεωργίας ιεύθυνση Κτηνιατρικής ιεύθυνση Εγγείων Βελτιώσεων και Φυσικών Πόρων Ε. Υπηρεσίες ευτερογενή Τριτογενή Τοµέα ιεύθυνση Ανάπτυξης ιεύθυνση Εµπορίου 23 ιεύθυνση Μεταφορών Επικοινωνιών και Τεχνικού Ελέγχου Οχηµάτων ΣΤ. Υπηρεσίες Πολιτισµού ιεύθυνση Πολιτισµού και Νέας Γενιάς Ζ. Υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας ιεύθυνση ηµόσιας Υγείας και Πρόνοιας Ο Οργανισµός Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας της ΝΑ των υπηρεσιών της ΝΑ και οι τροποποιήσεις του Οι αρµοδιότητες των παραπάνω Υπηρεσιών και ιευθύνσεων ασκούνται µε βάση τον Οργανισµό Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας των Υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας, όπως αυτός ψηφίστηκε µε την υπ.αριθµ. 10/1995 (ΦΕΚ 327/τ.Β / ) απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Αρκαδίας και όπως τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει µέχρι σήµερα. Με τον Οργανισµό καθορίζονται οι υπηρεσιακές µονάδες της ΝΑ, η διάρθρωση σε οργανικές µονάδες (γενική δ/νση, δ/νσεις, τµήµατα, αυτοτελή γραφεία), ο τίτλος, οι αρµοδιότητες, και η έδρα κάθε µονάδας, οι οργανικές θέσεις κατά κατηγορίες, κλάδους, ειδικότητες και βαθµούς 23 Η παλιά /νση Βιοµηχανίας Ενέργειας και Εµπορίου διασπάστηκε σε /νση Εµπορίου και /νση Ανάπτυξης µε την τελευταία τροποποίηση του οργανισµού. 37

39 του µόνιµου προσωπικού, οι θέσεις του προσωπικού ειδικών θέσεων, οι θέσεις του ειδικού επιστηµονικού προσωπικού και του τεχνικού και βοηθητικού προσωπικού, που µπορεί να προσλαµβάνεται µε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, οι κατηγορίες και οι κλάδοι του προσωπικού, των οποίων οι υπάλληλοι κρίνονται για την κατάληψη θέσεων προϊσταµένων 24. Το υφιστάµενο πλαίσιο αρµοδιοτήτων των Υπηρεσιών και ιευθύνσεων της ΝΑ Αρκαδίας καθορίζεται από τον Οργανισµό Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας όπως αυτός ψηφίστηκε αρχικά µε την υπ.αριθµ. 10/1995 απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Αρκαδίας και όπως τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει µέχρι σήµερα. Πιο συγκεκριµένα: υπ.αριθµ. 10/1995 (ΦΕΚ 327/τ.Β / ) απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Αρκαδίας- Οργανισµός Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας των υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας υπ. Αριθµ. 88/2001 απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Αρκαδίας υπ.αριθµ. 55/2005 απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Αρκαδίας (ΦΕΚ 1341/τ.Β / ) υπ.αριθµ. 24/2007 απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Αρκαδίας (ΦΕΚ 803/τ.Β / ). Μεταξύ πολλών ακόµα αλλαγών που επήλθαν µε την τελευταία αυτή τροποποίηση, η κυριότερη είναι η σύσταση /νσης Ανάπτυξης, µε σκοπό να λειτουργεί ως «Υπηρεσία µιας στάσης» και να ασκεί όλες τις αρµοδιότητες των καταργουµένων µε τον νόµο 3325/05 (ΦΕΚ 68/τ.Α / ) 25. Μία ακόµα αλλαγή είναι η τροποποίηση του άρθρου 18 του 24 Ο Οργανισµός της ΝΑ ψηφίζεται από το Νοµαρχιακό Συµβούλιο (Ν.Σ.), ύστερα από γνώµη της αντιπροσωπευτικότερης συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζοµένων στη ΝΑ και η σχετική απόφαση δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. Το Ν.Σ. ψηφίζει τον Οργανισµό µε βάση πλήρη µελέτη οργάνωσης των υπηρεσιών της ΝΑ Για την κατάρτιση της µελέτης λαµβάνονται υπόψη ιδίως οι διαθέσιµοι οικονοµικοί πόροι, η έκταση, ο πληθυσµός και οι οικονοµικές και κοινωνικές συνθήκες της περιφέρειας της ΝΑ Τα ειδικότερα κριτήρια τα οποία λαµβάνονται υπόψη, προσδιορίζονται µε την απόφαση του Ν.Σ. µε την οποία αποφασίζεται η κατάρτιση της µελέτης. Η διαδικασία αυτή ψήφισης και τροποποίησης του Οργανισµού καθορίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 104 παρ.3 και 4 του Π 30/1996 «Κώδικας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης». 25 Συγκεκριµένα µε τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 1 του εν λόγω νόµου συστάθηκε σε κάθε ΝΑ η /νση Ανάπτυξης, η οποία µεταξύ άλλων αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάµεσα στο Υπουργείο Ανάπτυξης και στις ΝΑ. 38

40 Οργανισµού που αφορούσε την παλαιά /νση Βιοµηχανίας Ενέργειας και Εµπορίου και την µετονοµασία της ύστερα από την αφαίρεση των αρµοδιοτήτων της Βιοµηχανίας σε /νση Εµπορίου Η επερχόµενη τροποποίηση του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας Να σηµειωθεί πως έχει διαπιστωθεί η ανάγκη και τέταρτης τροποποίησης του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας της ΝΑ Αρκαδίας και ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η διαµόρφωση των νέων αλλαγών οι οποίες πρόκειται να ψηφιστούν σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Συγκεκριµένα, κατόπιν συνέντευξης µε στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας και ιδίως µε τον Προϊστάµενο της Γενικής /νσης, κ.σ.καπόγιαννη, έχει διαµορφωθεί ήδη το τελικό κείµενο της εισήγησης 27 εκ µέρους της επιτροπής που µελέτησε και εισηγείται την τροποποίηση του Οργανισµού. Οι κύριες αλλαγές της επερχόµενης τροποποίησης εστιάζονται στην τροποποίηση και προσαρµογή του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας της ΝΑ στις νέες διατάξεις 28 που αναφέρονται στο προβάδισµα των κατηγοριών για την κατάληψη θέσεων προϊσταµένων. Σύµφωνα µε τις νέες αυτές διατάξεις γίνεται σαφές ότι δεν είναι επιτρεπτό να συντρέχουν για την ίδια θέση προϊσταµένου υπάλληλοι διαφόρων κατηγοριών, επί ίσοις όροις. Όπως έχει γνωµοδοτήσει σχετικά το Συµβούλιο Επικρατείας, όπου προβλέπεται από τους οικείους οργανισµούς η πλήρωση θέσης προϊσταµένου από υπαλλήλους περισσοτέρων κατηγοριών, προηγούνται οι υπάλληλοι της ανώτερης και ακολουθούν οι των άλλων κατηγοριών. Συνεπώς είναι επιτρεπτή η πλήρωση θέσεων προϊσταµένων οργανικών µονάδων από υπαλλήλους κατώτερης κατηγορίας, µόνο εφόσον δεν είναι δυνατή η πλήρωση των 26 Επίσης, αλλαγή εντός της /νσης αυτής ήταν η κατάργηση του Τµήµατος Εµπορίου και η σύσταση Τµήµατος Ανωνύµων Εταιριών. 27 Βλ. χαρακτηριστικά αποσπάσµατα της εισήγησης µε θέµα «Τροποποίηση και προσαρµογή του Ο.Ε.Υ. στις νέες διατάξεις» στο παράρτηµα της παρούσας εργασίας. 28 Πρόκειται για το υπ.αριθµ. 9791/ έγγραφο της Περιφέρειας Πελ/σου, µε το οποίο διαβιβάστηκε στη ΝΑ το υπ.αριθµ. ΟΑ /Φ.13/180/οικ.15725/ έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών που αναφέρεται στο προβάδισµα των κατηγοριών για την κατάληψη των θέσεων προϊσταµένων. 39

41 θέσεων αυτών από υπαλλήλους ανώτερης κατηγορίας. Κατόπιν του ανωτέρω, οι ρυθµίσεις στους Οργανισµούς των υπηρεσιών σχετικά µε τους προϊσταµένους πρέπει να προβλέπουν δυνατότητα επιλογής ως προϊσταµένων υπαλλήλων κατά σειρά προτεραιότητας κατηγορίας ΠΕ, εφόσον φυσικά κρίνεται ότι οι λειτουργίες της συγκεκριµένης οργανικής µονάδας απαιτούν γνωστική υποδοµή Πανεπιστηµιακού επιπέδου και αν δεν υπάρχουν ή δεν επαρκούν ακολουθούν οι υπάλληλοι κατηγορίας ΤΕ και αν δεν υπάρχουν ή δεν επαρκούν ακολουθούν οι υπάλληλοι της κατηγορίας Ε. Άλλες υπό συζήτηση αλλαγές είναι οι εξής: Σύµφωνα µε το άρθρο 14 του Ν.3172/2003 κάθε ΝΑ υποχρεούται να συνιστά µε τον Οργανισµό της /νση ηµόσιας Υγείας. Κάθε /νση ηµόσιας Υγείας περιλαµβάνει στη διάρθρωσή της τα παρακάτω τµήµατα: Α) Τµήµα ηµόσιας Υγιεινής Β) Τµήµα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας Γ) Τµήµα Περιβαλλοντικής Υγιεινής και Υγειονοµικού Ελέγχου ) Τµήµα Υπηρεσιών και Επαγγελµάτων Υγείας και Ε) Τµήµα Φαρµάκων και Φαρµακείων Σύµφωνα µε εισήγηση της /νσης Υγείας πρέπει να τροποποιηθεί το σχετικό άρθρο του Οργανισµού (άρθρο 22) και να συσταθούν τρία τµήµατα, συµπτήσσοντας το Α µε το Β και το µε το Ε τµήµα. Το Τµήµα Τοπογραφικής και Αναδασµού της /νσης Γεωργίας καταργείται επειδή λειτουργεί τµήµα Κτηµατολογίου-Απαλλοτριώσεων και Τοπογραφήσεων στη /νση Τεχνικών Υπηρεσιών. Τα Τµήµατα Κοινωνικής Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας αποσπώνται από τη /νση Υγείας και εντάσσονται στη /νση Κοινωνικής Πρόνοιας που δηµιουργείται στο άρθρο 23. Εποµένως έχουµε διάσπαση της /νσης ηµόσιας Υγείας και Πρόνοιας σε δύο διακριτές /νσεις: τη /νση Υγείας και τη /νση Κοινωνικής Πρόνοιας. ιαγραφή του άρθρου 11 του Οργανισµού που αφορά τη ιοίκηση Αγροφυλακής, γιατί η υπηρεσία αυτή αποσπάσθηκε από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση. 40

42 Στις αρµοδιότητες της /νσης Πολιτισµού να προστεθούν οι αρµοδιότητες: Η συγκρότηση της Νοµαρχιακής Επιτροπής Παιδείας Η έγκριση σχολικών εκδροµών στο εσωτερικό και το εξωτερικό οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθµίδας, οι οποίες µεταφέρονται από τη /νση ιοικητικών Υπηρεσιών. Η εποπτεία και ο έλεγχος συλλόγων γονέων και κηδεµόνων Κυρώσεις στους γονείς και κηδεµόνες που δεν εγγράφουν τα παιδιά τους στο σχολείο και αµελούν για την τακτική φοίτησή τους Η διακοπή των µαθηµάτων λόγω εκτάκτων συνθηκών ή επιδηµικής νόσου Η θεώρηση των βιβλίων, κλπ των Συλλόγων. Αναβάθµιση του γραφείου Πολιτικής Προστασίας σε Τµήµα Πολιτικής Προστασίας, για πληρέστερη στελέχωσή του. Το Τµήµα Γραµµατείας της /νσης εγγείων Βελτιώσεων και Φυσικών Πόρων να µετονοµασθεί σε Τµήµα ιοικητικής και Οικονοµικής Υποστήριξης και να του παραχωρηθούν επί πλέον οι αρµοδιότητες, όπως προτείνονται από την Προϊσταµένη της /νσης. Τα Τµήµατα Προστασίας Περιβάλλοντος και Περιβαλλοντικών Μετρήσεων Εκπαίδευσης και Ενηµέρωσης της /νσης Περιβάλλοντος να µετονοµασθούν σε «Τµήµα Γενικών περιβαλλοντικών Θεµάτων» και «Τµήµα ιαχείρισης Α.Π.Ε. και Αποβλήτων Πάσης Φύσεως» αντίστοιχα, να τους παραχωρηθούν οι αρµοδιότητες σύµφωνα µε την εισήγηση της /νσης Περιβάλλοντος και να ορισθούν οι κλάδοι από τους οποίους ορίζονται οι προϊστάµενοί τους. Τα Τµήµατα ΠΣΕΑ και Πολιτικής Προστασίας να µεταφερθούν στις υπηρεσίες υποστήριξης του Νοµάρχη, γιατί αυτά υπάγονται απευθείας στο Νοµάρχη. Κατόπιν όλων των ανωτέρω, θα επέλθουν τροποποιήσεις και προσαρµογές των οικείων άρθρων του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας. Ενδιαφέρον στις υπό συζήτηση αυτές τροποποιήσεις έχει η προσπάθεια κωδικοποίησης παλαιότερων τροποποιήσεων, η αναβάθµιση και η αύξηση των αρµοδιοτήτων των παραπάνω 41

43 Τµηµάτων και /νσεων, µε την οποία επιδιώκεται προφανώς η ενίσχυση και αναβάθµιση του ρόλου και των λειτουργιών που επιτελούν ως προς τους τοµείς µε τους οποίους ασχολούνται (πολιτισµός, περιβάλλον, πολιτική προστασία, υγεία και κοινωνική πρόνοια). Συγκεκριµένα, αποσαφηνίζεται πλέον το οργανόγραµµα και η διαρθρωτική δοµή των υπηρεσιών της ΝΑ µε την κατάργηση π.χ. και σε τυπικό επίπεδο της ιοίκησης Αγροφυλακής -καθότι ως υπηρεσία έχει αποσπασθεί από τη ΝΑ-, τη µετονοµασία Τµηµάτων, τη διάσπαση /νσεων (π.χ. της /νσης ηµόσιας Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας), την ενίσχυση τµηµάτων µε αρµοδιότητες (π.χ. των τµηµάτων της /νσης Περιβάλλοντος και της /νσης Πολιτισµού και Νέας Γενιάς), καθώς και την αναβάθµιση του Γραφείου Πολιτικής Προστασίας σε Τµήµα Αποστολή και στόχοι της ΝΑ Αρκαδίας Αποστολή 29 της ΝΑ Αρκαδίας όπως και κάθε ΝΑ είναι η οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιφέρειάς της µε την ενεργό συµµετοχή των πολιτών στην διοίκηση των τοπικών υποθέσεων στο πλαίσιο των συνεχώς µεταβαλλόµενων συνθηκών και της διεύρυνσης των αρµοδιοτήτων των δευτεροβάθµιων τοπικών οργανισµών. Ειδικά µάλιστα ενόψει του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, που θα είναι πολύ περισσότερο το Κοινοτικό Πλαίσιο της Περιφέρειας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Παυλόπουλος, 2005), αναδεικνύεται ακόµα περισσότερο η τεράστια και πολύτιµη συµβολή της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης (αλλά και της α βάθµιας) στην διαχείριση πολλών σηµαντικών υποθέσεων προς την εξυπηρέτηση του δηµοσίου συµφέροντος. Καλούµενη να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και στην διοίκηση των τοπικών υποθέσεων, η ΝΑ είναι αρµόδια στο να διασφαλίσει το αποτελεσµατικό πλαίσιο και την κανονικότητα της διαχείρισής τους. Οι στόχοι της ΝΑ αποτυπώνονται µε σαφήνεια στον Οργανισµό της ΝΑ µέσα από την παρουσίαση των αρµοδιοτήτων της κάθε επιµέρους /νσης (βλ. παρακάτω ενότητα περί «αποτύπωσης διοικητικών λειτουργιών»). 29 Βάσει της Εγκυκλίου περί «Ανάπτυξης Συστήµατος Στρατηγικής ιοίκησης», Αριθµ. Πρωτ.: ΙΠΑ/Φ.4/οικ.5270, ως Αποστολή νοείται ο τελικός λόγος ύπαρξης µίας ηµόσιας Οργάνωσης, συνήθως µία γραπτή αποτύπωση του οράµατος της. 42

44 3.4. Ποιοτική και Ποσοτική έκφραση των στόχων της ΝΑ Αρκαδίας Η ΝΑ Αρκαδίας έχοντας υπόψη τις διατάξεις του Ν.3230/ «Καθιέρωση συστήµατος διοίκησης µε στόχους, µέτρηση της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις», την αριθµ. ΙΠΑ/Φ.10/οικ30528/ εγκύκλιο του Υπουργείου εσωτερικών µε την οποία δίνονται οδηγίες για την εφαρµογή του Συστήµατος ιοίκησης µε Στόχους 30 για το έτος 2008 έχει θέσει µε τη σχετική Απόφαση Στοχοθεσίας για το 2008 µία σειρά ειδικότερων στόχων 31, που θα συµβάλλουν στην αποτελεσµατικότερη λειτουργία των υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας. Οι στόχοι αυτοί είναι οι ακόλουθοι 32 : Άµεση συνεργασία µε τα ΚΕΠ για την καλύτερη πληροφόρηση και εξυπηρέτηση των πολιτών Μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης των υποθέσεων των εσωτερικών πελατών (υπαλλήλων) και εξωτερικών πελατών (πολιτών) Απλούστευση των διαδικασιών, µε τη βελτίωση και τυποποίηση των απαιτούµενων στις συναλλαγές µε τους πολίτες, εντύπων. Καθολική εφαρµογή της αυτεπάγγελτης αναζήτησης δικαιολογητικών Εφαρµογή τεχνολογιών εσωτερικής δικτύωσης (INTRANET) και πληροφοριακών συστηµάτων καθώς και τεχνολογιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ιάχυση της γνώσης σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας και πρόσβαση όλων των υπαλλήλων στο INTERNET 30 Η ιοίκηση µε Στόχους αποτελεί σηµαντικό εργαλείο ιοίκησης Ολικής Ποιότητας, που συµβάλλει στην πραγµατοποίηση της στρατηγικής µιας ηµόσιας Υπηρεσίας, µέσω της διαµόρφωσης στρατηγικών προγραµµάτων και επιχειρησιακών σχεδίων δράσης, για την αποτελεσµατική επίτευξη των επιµέρους στόχων που τίθενται στη συνέχεια από τις /νσεις και τα Τµήµατα. Θεωρείται µάλιστα πως είναι µία από τις σηµαντικότερες µεθόδους και διαδικασίες ανάπτυξης και ενδυνάµωσης του ανθρώπινου δυναµικού στη σύγχρονη ηµόσια ιοίκηση, αφού αποσαφηνίζονται καλύτερα οι οργανωτικές δοµές, οι αρµοδιότητες και οι ευθύνες και διαµορφώνεται έτσι µια οργανωσιακή κουλτούρα που θα οδηγήσει τελικά στην αύξηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσµατικότητας της ΝΑ Αρκαδίας. 31 Αξίζει να σηµειωθεί πως βάσει της παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν. 3230/2004 (ΦΕΚ Α 44/ ) περί «Καθιέρωσης συστήµατος διοίκησης µε στόχους, µέτρησης της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις» η διαδικασία καθορισµού των στόχων έχει ως αφετηρία την απόφαση της πολιτικής ηγεσίας µε την οποία γνωστοποιούνται και κατανέµονται στις οικείες υπηρεσίες οι στρατηγικοί στόχοι για το επόµενο έτος. 32 Η σχετική απόφαση στοχοθεσίας παρατίθεται στο Παράρτηµα της εργασίας. 43

45 Περιγραφή και ανάλυση των θέσεων εργασίας για τους νεοδιόριστους υπαλλήλους Εκπαίδευση και επιµόρφωση του ανθρώπινου δυναµικού Σύσταση Οµάδων ιοίκησης Έργου για την αντιµετώπιση διαφόρων υπηρεσιακών θεµάτων στρατηγικής σηµασίας για την Υπηρεσία Όπως διαφαίνεται, η στοχοθεσία της ΝΑ είναι σαφής και προδιαγεγραµµένη. Βάσει της απόφασης στοχοθεσίας, οι επιµέρους /νσεις θα πρέπει να προσδιορίσουν τους εναλλακτικούς τρόπους δράσης για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων, ανά οργανική µονάδα και να µεριµνούν για την εκπλήρωσή τους σε τακτά χρονικά διαστήµατα µέσα από τον καθορισµό µετρήσιµων δεικτών για την παρακολούθησή τους. Οι στόχοι στο σύνολό τους ή ο καθένας ξεχωριστά µπορούν να προσαρµοσθούν ανάλογα µε τις ανάγκες και τα δεδοµένα κάθε οργανικής µονάδας. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η στοχοθεσία είναι µια διαρκώς ανατροφοδοτούµενη και δυναµική διαδικασία, µε διαδοχικές φάσεις που συνδέονται µεταξύ τους, µέσω της διαρκούς υποστήριξης και καθοδήγησης των υπαλλήλων από τον άµεσο προϊστάµενο τους. Εντούτοις, όµως, δεν έχει, παράλληλα, υιοθετηθεί από την πλευρά των /νσεων κάποιο σαφές πλαίσιο ποσοτικής καταµέτρησης των ανωτέρω στόχων µε αποτέλεσµα η παρακολούθηση υλοποίησης των στόχων να επαφίεται αποκλειστικά στον έλεγχο, που πραγµατοποιούν ανά τακτά χρονικά διαστήµατα 33 οι Προϊστάµενοι της Υπηρεσίας. Επίσης, δεν διαφαίνεται προς το παρόν να υφίσταται γενικότερα µια συγκεκριµένη και συστηµατική µεθοδολογία σύνταξης προγραµµάτων δράσης ανά /νση, στα οποία θα καταγράφονται µε σαφήνεια µεταξύ άλλων οι στόχοι και οι ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες µέτρησης των αποτελεσµάτων. Εκλείπουν δηλαδή τακτικές επιχειρησιακού και στρατηγικού σχεδιασµού ως άξονες χάραξης της µεσοπρόθεσµης και µακροπρόθεσµης πολιτικής των νοµαρχιών. Εντούτοις, ιδιαίτερα θετικό στοιχείο είναι η δεκτικότητα που επέδειξαν διευθυντικά στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας σε σχετική ερώτηση που τους ετέθη και η αναγνώριση εκ µέρους τους πως 33 Βάσει της παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 3230/2004 (ΦΕΚ Α 44/ ) περί «Καθιέρωσης συστήµατος διοίκησης µε στόχους, µέτρησης της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις», ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να πραγµατοποιείται ανά τρίµηνο, ενώ η αναθεώρηση των στόχων είναι δυνατή µε την εκκίνηση εκ νέου της διαδικασίας, που προβλέπεται στο άρθρο 1. 44

46 η ουσιαστική εφαρµογή µιας τέτοιας µεθόδου θα είχε φανερά οφέλη. 4 ο Κεφάλαιο: Χαρακτηριστικά της ΝΑ Αρκαδίας 4.1. ιαρθρωτική οµή- Το οργανόγραµµα των Υπηρεσιών και /νσεων της ΝΑ Το οργανόγραµµα της ΝΑ αναπτύχθηκε βάσει του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας των Υπηρεσιών της ΝΑ Λόγω της πληθώρας /νσεων, τµηµάτων και γραφείων, παρατίθεται ολόκληρο στο Παράρτηµα της εργασίας 34. Ωστόσο, ακολουθούν τρεις διαγραµµατικές απεικονίσεις- που έγιναν από τη γράφουσα- της δοµής της ΝΑ µέχρι του επιπέδου των /νσεων που ανήκουν στις Υπηρεσίες στήριξης του Νοµάρχη, τις /νσεις που ανήκουν στις υπηρεσίες Πρωτογενή και ευτερογενή-τριτογενή Τοµέα, και έχουν ως εξής: 34 Επίσης να σηµειωθεί πως το οργανόγραµµα της ΝΑ Αρκαδίας που παρουσιάζεται στο Παράρτηµα είναι βάσει της τροποποίησης του 2005 και εποµένως δεν έχει ενσωµατώσει τις αλλαγές που επήλθαν µε την τροποποίηση του Η Υπηρεσία δεν έχει προβεί ακόµα σε διαµόρφωση ενός επικαιροποιηµένου οργανογράµµατος. 45

47 ιάγραµµα 1 :Οργανόγραµµα της ΝΑ Αρκαδίας ( ιάρθρωση των Υπηρεσιών στήριξης) ΝΟΜΑΡΧΗ Σ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΕΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΜΕΑ /ΝΣΗ /ΣΗ /ΝΣΗ /ΝΣΗ /ΝΣΗ /ΝΣΗ /ΝΣΗ ΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ -ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ /ΝΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ,ΕΠΙΜΟ ΡΦΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΣΕΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 46

48 ιάγραµµα 2: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ /ΝΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑΣ /ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ /ΝΣΗ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ιάγραµµα 3: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ-ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ- ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ /ΝΣΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ /ΝΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ 47

49 Η όλη δοµή των Υπηρεσιών, όπως απεικονίζεται στα παραπάνω διαγράµµατα, διαρθρώνεται σε πολλές επιµέρους /νσεις, κάποιες µάλιστα από τις οποίες ενδεχοµένως να ήταν προτιµότερο να συγχωνευθούν για την αποφυγή της πολυδιάσπασης των αντικειµένων. Ενδεικτικά µία πρόταση που θα µπορούσε να γίνει είναι η συγχώνευση της /νσης Γεωργίας µε την /νση Εγγείων Βελτιώσεων και Φυσικών Πόρων (βλ. Γ Μέρος σχετικά µε προτάσεις διοικητικής αναδιάρθρωσης) Στελέχωση Τα στοιχεία του προσωπικού δεν υπήρχαν οµαδοποιηµένα ανά /νση ή τµήµατα παρά µόνο ως απαρίθµηση ειδικοτήτων που απασχολεί η ΝΑ (πχ. ΠΕ ιοικητικού, ΠΕ ιοικητικού- Οικονοµικού, κ.ο.κ.) και ατόµων ανά κατηγορία.. Γι αυτό το λόγο, επιχειρήθηκε από τη γράφουσα και µε τη βοήθεια υπαλλήλων του Τµήµατος Προσωπικού, η οµαδοποίηση τους και η διαµόρφωση των ακόλουθων πινάκων που διευκολύνουν τη διεξαγωγή συµπερασµάτων. Το προσωπικό όλων των υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας λοιπόν παρουσιάζεται ακολούθως: Πίνακας 4 Το προσωπικό της ΝΑ σήµερα Ακολουθεί µια συνολική εικόνα των υπηρετούντων υπαλλήλων ανεξαρτήτως σχέσεως εργασίας στις υπηρεσίες της ΝΑ σήµερα. Υπηρετούντες Υπάλληλοι σε 235 οργανικές θέσεις Υπηρετούντες Υπάλληλοι µε 14 σύµβαση εργασίας αορίστου χρόνου Υπηρετούντες Υπάλληλοι µε σύµβαση µερικής απασχόλησης Γενικό σύνολο Η πρόσληψή τους έγινε τον Ιανουάριο του 2008 µε σύµβαση εργασίας ενός χρόνου. Απασχολούνται κυρίως σε υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα, στο ΠΣΕΑ, στις /νσεις Υγείας και Πρόνοιας, στη /νση Εργασίας και στη /νση Περιβάλλοντος. 48

50 υπηρετούντων υπαλλήλων 36 Πίνακας 5 Οι υπηρετούντες υπάλληλοι στη ΝΑ ανά κατηγορίες εκπαίδευσης 37 Υπηρετούντες Υπάλληλοι σε Οργανικές Θέσεις Σύµβαση εργασίας αορίστου χρόνου Σύνολο ΠΕ ΤΕ Ε ΥΕ ΣΥΝΟΛΟ Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζονται οι προβλεπόµενες οργανικές θέσεις ανά κλάδο και ειδικότητα καθώς και οι υπηρετούντες υπάλληλοι. Από την αντιπαράθεση των στοιχείων αυτών διαφαίνονται οι τυχόν ελλείψεις σε προσωπικό. Πίνακας 6 Κατηγορίες ΠΕ, ΤΕ, Ε, ΥΕ του προσωπικού ΝΑ Αρκαδίας 38 Κλάδος-Ειδικότητα Κλάδος ΠΕ Προβλεπόµενες οργανικές θέσεις Υπηρετούντες Υπάλληλοι ΠΕ ιοικητικού ΠΕ ιοικητικού-οικονοµικού 19 4 ΠΕ Οικονοµικού Ο αριθµός αυτός περιλαµβάνει το σύνολο του προσωπικού όλων των υπηρεσιών της ΝΑ εκτός των υπηρεσιών στήριξης του Νοµάρχη όπως είναι οι ειδικοί σύµβουλοι (1 εν προκειµένω στη ΝΑ Αρκαδίας), η νοµική υπηρεσία (δεν απασχολείται κανένας), το ιδιαίτερο γραφείο του Νοµάρχη (2 υπάλληλοι), το Τµήµα Τύπου και ηµοσίων σχέσεων (απασχολείται υπάλληλος από το Τµήµα Προσωπικού), το Τµήµα ΠΣΕΑ (ένας υπάλληλος µε µερική απασχόληση). 37 Ο Πίνακας 2 βασίζεται σε δεδοµένα που έχουν αντληθεί από την Αλφαβητική Κατάσταση Υπαλλήλων της ΝΑ του άρθρου 88 του Ν. 3528/2007 κατά την Ως εκ τούτου, κάποια δεδοµένα έχουν αλλάξει καθώς εντός του 2008 έχουν γίνει προσλήψεις και εποµένως ενδέχεται να υπάρχουν µικρές αποκλίσεις µεταξύ του Πίνακα 1 και του Πίνακα Βάσει της Αλφαβητικής Κατάστασης Υπαλλήλων της ΝΑ του άρθρου 88 του Ν. 3528/2007 κατά την

51 ΠΕ Αγρον.Τοπογρ.Μηχανικοί 6 1 ΠΕ Πολιτ./µηχανικοί 20 8 ΠΕ Αρχιτεκτ./µηχανικοί 12 4 ΠΕ ηλεκτρ/µηχανικοί 10 3 ΠΕ µηχανολ/µηχανικοί 10 2 ΠΕ χηµικοί/µηχανικοί 3 1 ΠΕ πληροφορικής 7 3 ΠΕ οικονοµικής 4 1 περιφερειακής ανάπτυξης ΠΕ Γεωπόνοι ΠΕ κτηνίατροι 18 8 ΠΕ ιχθυολόγοι 2 1 ΠΕ βιολόγοι 4 1 Σύνολο Κλάδος ΤΕ ΤΕ ιοικητικού-λογιστικού 15 3 ΤΕ Τοπογράφοι-Μηχανικοί 6 3 ΤΕ Πολιτικοί-Μηχανικοί 0 1 ΤΕ Πολιτικών Έργων υποδοµής 2 1 ΤΕ Πολιτικών οµικών Έργων 8 6 ΤΕ Ηλ.Μηχανικών 10 2 ΤΕ Μηχανολόγων Μηχανικών 10 4 ΤΕ Μηχανικών Οχηµάτων 4 1 ΤΕ ασοπονίας 2 1 ΤΕ Τεχνολόγων Ιχθυοκοµίας- 3 1 Αλιείας ΤΕ Τεχνολόγων Γεωπονίας 7 3 ΤΕ Πληροφορικής 14 1 ΤΕ Τεχνολόγων Φυτικής 8 1 Παραγωγής ΤΕ Τεχνολόγων Ζωικής 8 2 Παραγωγής ΤΕ Τεχνολόγων Τροφίµων 4 2 ΤΕ Επόπτες ηµόσιας Υγείας 10 5 ΤΕ Κοινωνικής Εργασίας 9 4 ΤΕ Επισκεπτών Υγείας

52 ΤΕ Εργοδηγών - 2 Σύνολο Κλάδος Ε Ε διοικητικού/λογιστικού Ε χειριστές Η/Υ 41 8 Ε δακτυλ./στενογράφοι 20 4 Ε τεχν.οδηγοί Ε οµικών έργων 6 5 Ε τεχν.σχεδιαστών 7 4 Ε µηχανηµάτων/µηχανολόγοι τεχνίτες 4 3 Ε Τεχν.χειριστές µηχανηµάτων 15 6 Ε τεχν.οχηµάτων 7 2 Ε τεχν.αυτοκινήτων 2 1 Ε Τεχνιτών 4 2 Ε σπερµατεγχυτών 2 1 Ε Γεωργ.-Κτηνοτρόφοι 0 2 προσωποπαγείς θέσεις Σύνολο Κλάδος ΥΕ ΥΕ Φυλάκων/Νυχτοφυλάκων 8 2 ΥΕ Εργατοτεχνιτών 15 1 ΥΕ Επιµελητών 20 4 ΥΕ Προσωπικό καθαριότητας 30 3 ΥΕ Βοηθητικό προσωπικό 4 3 Σύνολο Γενικό Σύνολο ΠΕ,ΤΕ, Ε,ΥΕ Κατόπιν επεξεργασίας στοιχείων που δόθηκαν από το Τµήµα Προσωπικού παρουσιάζεται στον επόµενο πίνακα το γενικό σύνολο του προσωπικού που απασχολείται σε οργανικές θέσεις σε κάθε /νση το τρέχον διάστηµα στη ΝΑ Αρκαδίας Η όποια απόκλιση µε τα αριθµητικά δεδοµένα του προηγούµενου πίνακα οφείλεται στο γεγονός ότι ο πρώτος πίνακας είναι παλαιότερος και δεν έχει συµπεριλάβει τις προσλήψεις που έγιναν µέσα στο

53 Πίνακας 7 Το γενικό σύνολο του προσωπικού σε κάθε /νση /νση ιοικητικών Υπηρεσιών 16 /νση Οικονοµικών Υπηρεσιών 13 /νση Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης /νση Πολιτισµού και Νέας Γενιάς /νση Εργασίας, Επιµόρφωσης και Επαγγελµατικής Κατάρτισης Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών 4 /νση Τεχνικών Υπηρεσιών 26 /νση Υγείας-Πρόνοιας 23 /νση Γεωργίας 43 /νση Κτηνιατρικής 15 /νση Μεταφορών 17 /νση Εγγείων Βελτιώσεων και Φυσικών Πόρων 16 /νση Ανάπτυξης 5 /νση Εµπορίου 15 /νση Περιβάλλοντος 6 /νση Πολεοδοµίας-Χωροταξίας 28 (11 στα περιφερειακά γραφεία και 17 στην Τρίπολη) Σύνολο 235 Πίνακας 8 Κατηγοριοποίηση του προσωπικού της ΝΑ Αρκαδίας ανάλογα µε τη σχέση εργασίας Σχέση Εργασίας Οργανική 243 Προσωρινή (Σύµβαση αορίστου χρόνου) 14 2 ΠΕ 3 Ε 9 ΤΕ Προσωρινή (µερική απασχόληση) 25 Προσωποπαγής - 2 Ε 52

54 Γράφηµα 1 Το προσωπικό της ΝΑ Αρκαδίας ανά κατηγορίες εκπαίδευσης 40 Το προσωπικό της Ν.Α. Αρκαδίας ανά κατηγορίες εκπαίδευσης 39% 6% 20% 35% ΠΕ ΤΕ Ε ΥΕ Γράφηµα 2 Το προσωπικό της ΝΑ Αρκαδίας βάσει της σχέσης εργασίας (οργανική, προσωρινή). Το προσωπικό της Ν.Α. Αρκαδίας βάσει της σχέσης εργασίας Οργανική σχέση Σύµβαση αορίστου χρόνου Μερική απασχόληση 40 Χρησιµοποιήθηκαν τα δεδοµένα του Πίνακα 2. 53

55 Παρατηρώντας τους πίνακες και τα γραφήµατα διαπιστώνουµε πως η πλειοψηφία του προσωπικού που απασχολείται σε όλες τις υπηρεσίες της ΝΑ ανήκει στην κατηγορία Ε. Ωστόσο αθροιστικά οι κατηγορίες ΠΕ και ΤΕ (55%) υπερτερούν της κατηγορίας Ε (39%). Ο συνολικός αριθµός των υπηρετούντων υπαλλήλων ανέρχεται στα 274 άτοµα (εκ των οποίων οι 235 είναι µόνιµοι υπάλληλοι, οι 14 απασχολούνται µε σύµβαση αορίστου χρόνου και οι 25 µε µερική απασχόληση). Ως συνολικός αριθµός κρίνεται σε γενικές γραµµές ικανοποιητικός ωστόσο παρατηρείται µια σηµαντική ανισοκατανοµή του προσωπικού µεταξύ των /νσεων. Συγκεκριµένα, κάποιες /νσεις όπως η /νση Γεωργίας, η /νση Πολεοδοµίας-Χωροταξίας, η /νση Τεχνικών Υπηρεσιών, κ.α. (βλ. Πίνακα 7) είναι επαρκώς στελεχωµένες και άλλες όπως η /νση Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης, η /νση Περιβάλλοντος, η /νση Εργασίας, Επιµόρφωσης και Επαγγελµατικής Κατάρτισης και η /νση Πολιτισµού και Νέας Γενιάς είναι ανεπαρκώς έως και ελάχιστα στελεχωµένες 41. Σύµφωνα µε την Προϊσταµένη της /νσης ιοικητικών Υπηρεσιών, κα. Ματίνα Πορφύρη, το ζήτηµα της υποστελέχωσης των υπηρεσιών της ΝΑ είναι έντονο και µάλιστα υπάρχουν σηµαντικές ελλείψεις ικανού προσωπικού. Η υποστελέχωση επιδεινώνεται ακόµη περισσότερο από την πληθώρα αιτηµάτων µετάταξης υπαλλήλων της ΝΑ που επιθυµούν να υπηρετήσουν στον τόπο τους και συνεπώς επέρχεται µια σηµαντική αποδυνάµωση των υπηρεσιών σε στελεχιακό δυναµικό. Η έλλειψη αυτή σε προσωπικό είναι τέτοια που δεν επαρκεί για να καλυφθούν οι αυξηµένες ανάγκες των υπηρεσιών. Κατόπιν προσωπικής έρευνας που έγινε και µε συζητήσεις µε διάφορα στελέχη κυρίως από την /νση Οικονοµικών Υπηρεσιών, διαπιστώθηκε πως πολλά Τµήµατα της ΝΑ είναι ανεπαρκώς στελεχωµένα. Επίσης δεν υπάρχει σε πολλές των περιπτώσεων η σωστή αντιστοίχιση προσόντων και θέσεων. Ενδεικτικά, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα: Το Τµήµα Ταµειακής ιαχείρισης είναι ανεπαρκώς στελεχωµένο σε σηµείο που ο µοναδικός υπάλληλος που υπηρετεί σε αυτό να µην µπορεί να απουσιάζει καθώς το αντικείµενό του δεν γνωρίζουν άλλοι υπάλληλοι. Επίσης το άτοµο που υπηρετεί σε αυτό το τµήµα είναι Ε Πληροφορικής αλλά ασχολείται µε 41 Η /νση Πολιτισµού και Νέας Γενιάς στελεχώνεται από έναν µόνο υπάλληλο. 54

56 οικονοµικής φύσεως αντικείµενο. Το Τµήµα Προµηθειών στελεχώνεται από ένα άτοµο και λειτουργεί από την 1 η Σεπτεµβρίου 2008 χωρίς Προϊστάµενο. Ο Προϊστάµενος να σηµειωθεί πως συνταξιοδοτήθηκε και παρόλο που ήταν γνωστό από καιρό πριν, δεν είχε προβλεφθεί η κάλυψη της θέσης. Λόγω έλλειψης Προϊσταµένου στην /νση Πολιτισµού και Νέας Γενιάς, τα καθήκοντα αυτά τελεί ο Προϊστάµενος της /νσης Οικονοµικών Υπηρεσιών. Υπήρχαν έως και τις αρχές του 2008 σηµαντικές, ελλείψεις στην /νση Τεχνικών Υπηρεσιών (Τµήµα Μελετών, Τµήµα Εκτελέσεως των Έργων, κ.α.) 42 µε ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον σχεδιασµό έργων και την υλοποίησή τους. Οι επιπτώσεις που µπορεί να προκύψουν στην γενικότερη αναπτυξιακή δράση της ΝΑ από µια τέτοια έλλειψη σηµαντικών ειδικοτήτων για το σχεδιασµό έργων θα εξεταστούν σε επόµενη ενότητα. Ως προς την ποιοτική στελέχωση, κρίνουµε πως δεν είναι ιδιαιτέρως ικανοποιητική (βλ. Πίνακα 5) καθώς η πλειοψηφία του προσωπικού της ΝΑ είναι ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης (90 υπάλληλοι), ΤΕ (47 υπάλληλοι) και ΥΕ (13 υπάλληλοι) έναντι 81 υπαλλήλων ΠΕ. Όπως διαφαίνεται και στο γράφηµα 1, το προσωπικό Ε ανέρχεται στο 39% έναντι 35% του προσωπικού ΠΕ, 20% του προσωπικού ΤΕ και 6% του προσωπικού ΥΕ. Στο σύνολο του προσωπικού, το 65% ανήκει στις κατηγορίες Ε, ΤΕ και ΥΕ και µόλις το 35% στην κατηγορία ΠΕ. Θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί πως δεν απασχολείται µέχρι στιγµής κανένας απόφοιτος των Εθνικών Σχολών ηµόσιας ιοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη ΝΑ Αρκαδίας. Όσον αφορά το γράφηµα 2, διαφαίνεται καθαρά πως η πλειοψηφία του προσωπικού της ΝΑ Αρκαδίας απασχολείται σε οργανικές θέσεις (µόνιµη σχέση εργασίας). Σύµφωνα µε την Προϊσταµένη της /νσης ιοικητικών Υπηρεσιών, γίνεται επιµόρφωση των υπαλλήλων σε δίκαιη και αντικειµενική βάση. Πολλοί υπάλληλοι έχουν παρακολουθήσει επιµορφωτικά σεµινάρια που διοργανώνονται από το ΕΚ Α αλλά και από το Περιφερειακό Ινστιτούτο Επιµόρφωσης, το οποίο έχει έδρα το Πνευµατικό Κέντρο Τρίπολης. Επίσης, καταβάλλεται προσπάθεια εκ µέρους της /νσης να ανιχνεύονται οι εκπαιδευτικές ανάγκες των υπαλλήλων και κατατίθενται ακολούθως οι σχετικές προτάσεις στο ΕΚ Α. 42 Στις αρχές του 2008 έγιναν προσλήψεις στη συγκεκριµένη /νση και πλέον το σύνολο των τµηµάτων της /νσης αριθµεί 26 υπαλλήλους και µπορεί να θεωρηθεί ως ικανοποιητική στελέχωση. 55

57 Να σηµειωθεί τέλος, πως η συµµετοχή στα σεµινάρια λαµβάνεται υπόψη στην κρίση των υπαλλήλων. Ωστόσο, το γεγονός της ανεπαρκούς ποσοτικής στελέχωσης κάποιων τµηµάτων και /νσεων δηµιουργεί πρόβληµα καθώς δεν επιτρέπει στην πράξη την απουσία στελεχών για επιµόρφωση λόγω του αυξηµένου φόρτου εργασίας Αποτύπωση διοικητικών λειτουργιών Οι υπηρεσίες της ΝΑ Αρκαδίας και οι αρµοδιότητές τους διαρθρώνονται ως εξής 43 : Α. Υπηρεσίες Υποστήριξης Νοµάρχη και των Συλλογικών Νοµαρχιακών Οργάνων 1) Γραµµατεία Συλλογικών Οργάνων (Νοµαρχιακού Συµβουλίου, Νοµαρχιακών Επιτροπών, Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής), που λειτουργεί σε επίπεδο Τµήµατος. Η Γραµµατεία έχει την ευθύνη της γραµµατειακής υποστήριξης όλων των συλλογικών οργάνων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Έργο των υπηρετούντων υπαλλήλων στη Γραµµατεία, είναι η σύνταξη πρακτικών, η σύνταξη εγγράφων, η διεκπεραίωση της αλληλογραφίας και η υπηρεσιακή επικοινωνία µε τις κατά περίπτωση αρµόδιες Υπηρεσίες της Νοµαρχίας. 2) Ιδιαίτερο Γραφείο Νοµάρχη και Γραµµατεία Νοµάρχη. Το Γραφείο έχει την ευθύνη της διαρκούς εξυπηρέτησης του Νοµάρχη για την άσκηση των δραστηριοτήτων του. 3) Γενικός Γραµµατέας, ο οποίος διορίζεται και απολύεται µε απόφαση του Νοµάρχη µετακλητός υπάλληλος. Ο διορισµένος φέρει τον τίτλο «Γενικός Γραµµατέας της ΝΑ Αρκαδίας» και απολύεται επίσης όταν ο Νοµάρχης που τον προσέλαβε, αποβάλει την ιδιότητά του για οποιοδήποτε λόγο. Στο Γραφείο του Γενικού Γραµµατέα υπηρετεί και ο αναγκαίος αριθµός υπαλλήλων για τη γραµµατειακή του υποστήριξη. Ο Γενικός Γραµµατέας, µετά το Νοµάρχη (ή τους Αντινοµάρχες σε περίπτωση απουσίας ή κωλύµατός των) έχει την ευθύνη του συντονισµού της δράσης, όλων των Υπηρεσιών της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, και προσυπογράφει τα έγγραφα που υπογράφονται από το Νοµάρχη ή τους αναπληρωτές του κατά την εισηγητική διαδικασία. Η σύσταση θέσης Γενικού Γραµµατέα έχει προβλεφθεί στο Ν. 3274/2004 (ΦΕΚ τ.α, άρθρο 4). 43 ΦΕΚ 1341/ /τ.Β, τροποποίηση Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας των Υπηρεσιών της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αρκαδίας. 56

58 4) Ειδικοί Σύµβουλοι και Συνεργάτες, (µέχρι δύο (2) µετακλητοί υπάλληλοι) οι οποίοι διορίζονται και απολύονται µε απόφαση του Νοµάρχη. Έργο των Ειδικών Συµβούλων και Συνεργατών είναι η µελέτη θεµάτων που τους ανατίθεται από τα Νοµαρχιακά Όργανα για έρευνα και εισήγηση. 5) Γραφείο Νοµικής Υπηρεσίας στο οποίο υπηρετούν ένας προϊστάµενος, νοµικός σύµβουλος δύο δικηγόροι και δύο υπάλληλοι για διεξαγωγή της γραµµατειακής υποστήριξης. Έργο της Νοµικής Υπηρεσίας είναι η νοµική εν γένει κάλυψη όλων των υπηρεσιών και των Νοµικών προσώπων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. 6)Τµήµα Τύπου και ηµοσίων Σχέσεων. Στις αρµοδιότητες του τµήµατος αυτού περιλαµβάνονται θέµατα όπως: Η πληροφόρηση των µέσων ενηµέρωσης του νοµού για τις Νοµαρχιακές δραστηριότητες. Η κάλυψη γεγονότων και εκδηλώσεων γενικού ενδιαφέροντος. Η παροχή πληροφοριών και διευκολύνσεων στους Έλληνες και ξένους δηµοσιογράφους. Η ενηµέρωση του νοµάρχη σχετικά µε δηµοσιεύµατα που αφορούν τις υπηρεσίες του νοµού και η µέριµνα για την επικοινωνία του νοµάρχη και των νοµαρχιακών υπηρεσιών µε τα µέσα ενηµέρωσης. Η οργάνωση εορτών, δεξιώσεων και άλλων µορφωτικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων. B. Γενική ιεύθυνση Πρωταρχικής σηµασίας είναι ο ρόλος του Προϊσταµένου της Γενικής ιεύθυνσης, ο οποίος έχει τη συνολική ευθύνη για τη λειτουργία, την αποτελεσµατικότητα και το συντονισµό της Υπηρεσίας, καθώς και το συντονισµό των λειτουργιών της µε το εξωτερικό περιβάλλον. Ο Προϊστάµενος της Γεν. /νσης υπάγεται ιεραρχικά στο Νοµάρχη και είναι κατά Νόµο, αµέσως µετά τον Νοµάρχη, ή τους Αντινοµάρχες, προϊστάµενος όλων των Υπηρεσιών που συγκροτούν τη Γενική ιεύθυνση και των υπηρετούντων σε αυτές υπαλλήλων. Οι αρµοδιότητες του Προϊσταµένου της Γενικής /νσης όπως αυτές προσδιορίζονται ειδικότερα από τον ηµοσιοϋπαλληλικό Κώδικα και τα αντίστοιχα άρθρα της Νοµοθεσίας για την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση είναι οι εξής: 57

59 1. Είναι κατά Νόµο, αµέσως µετά το Νοµάρχη, πειθαρχικός προϊστάµενος των ανωτέρω υπαλλήλων. 2. Υπογράφει αποφάσεις και έγγραφα κατόπιν εξουσιοδότησης του κ. Νοµάρχη. 3. Προσυπογράφει, κατά Νόµο, όλα τα έγγραφα που προέρχονται από τις υπαγόµενες σ αυτόν υπηρεσίες και εκδίδονται µε την υπογραφή του Νοµάρχη, των Αντινοµαρχών και των εξουσιοδοτηµένων προς τούτο Νοµαρχιακών Συµβούλων. 4. Συντονίζει τη δράση όλων των Υπηρεσιών της Γενικής ιεύθυνσης. 5. Συγκαλεί επιτελικές συσκέψεις των υπηρεσιών της Γενικής ιεύθυνσης 6. Μεριµνά για την αποτελεσµατική λειτουργία και την αποδοτικότητα των Υπηρεσιών και ενισχύει τις σχετικές πρωτοβουλίες των στελεχών της. 7. Προωθεί και παρακολουθεί την συνεργασία των Υπηρεσιών της Γενικής ιεύθυνσης µε τις υπηρεσίες της Περιφέρειας, των λοιπών ηµοσίων Υπηρεσιών, των πρωτοβάθµιων ΟΤΑ και των λοιπών Ν.Π... του Νοµού και συνεργάζεται προς τούτο µε τον Νοµάρχη, τον Πρόεδρο του Νοµαρχιακού Συµβουλίου και τους Αντινοµάρχες. 8. Ενηµερώνεται εγκαίρως για το περιεχόµενο των γραπτών εισηγήσεων ή εισηγητικών σηµειωµάτων των υπηρεσιακών παραγόντων της Γενικής ιεύθυνσης επί των θεµάτων της ηµερήσιας διάταξης κατά τις συνεδριάσεις του Νοµαρχιακού Συµβουλίου και των Νοµαρχιακών Επιτροπών, ως και των προς συζήτηση θεµάτων από την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και της Επιτροπής Κρίσης Εικαστικών Έργων. 9. Χρεώνει στις διάφορες Υπηρεσίες τα έγγραφα µετά την παραλαβή της αλληλογραφίας. Σε περίπτωση απουσίας του Προϊστάµενου Γεν. /νσης η αρµοδιότητα αυτή ασκείται από τον Προϊστάµενο της /νσης ιοικητικών Yπηρεσιών. Στο σηµείο αυτό θα παρουσιαστούν οι αρµοδιότητες των /νσεων που ανήκουν στις Υπηρεσίες Υποστήριξης 44 µε αποκλειστικό και µόνο κριτήριο της επιλογής αυτής τη µεγαλύτερη συνάφεια του αντικειµένου τους µε την παρούσα εργασία και της προσωπικής 44 Για τις αρµοδιότητες των υπολοίπων /νσεων (Υπηρεσίες Πρωτογενή, ευτερογενή Τριτογενή τοµέα, Υπηρεσίες Πολιτισµού και τέλος ηµόσιας Υγείας και Πρόνοιας, βλ. Οργανισµό Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας της ΝΑ Αρκαδίας στο Παράρτηµα της εργασίας. 58

60 επικοινωνίας που έγινε µε στελέχη των υπηρεσιών αυτών για τις ανάγκες διεκπεραίωσης της έρευνας. Γ. ιεύθυνση ιοικητικών Υπηρεσιών Αρµοδιότητες της ιεύθυνσης ιοικητικών Υπηρεσιών είναι ο διορισµός, οι υπηρεσιακές µεταβολές, οι άδειες, η λύση της υπαλληλικής σχέσης του προσωπικού της ΝΑ, θέµατα αστικής και δηµοτικής κατάστασης, εκλογών και η διακίνηση της αλληλογραφίας. Η ιεύθυνση ιοικητικών Υπηρεσιών αποτελείται από τα παρακάτω Τµήµατα µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητες: 1. Τµήµα Οργάνωσης και ιοίκησης 2. Τµήµα Προσωπικού: Στο Τµήµα αυτό λειτουργεί Γραφείο Επιµόρφωσης και Εκπαίδευσης Προσωπικού. 3. Τµήµα Αστικής & ηµοτικής Κατάστασης 4. Τµήµα Εκλογών 5. Τµήµα Κεντρικής Γραµµατείας 45. ιεύθυνση Οικονοµικών Υπηρεσιών Αρµοδιότητες της ιεύθυνσης Οικονοµικών Υπηρεσιών είναι η κατάρτιση και εκτέλεση του προϋπολογισµού της ΝΑ, η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων δηµιουργίας και απόκτησης εσόδων, και βεβαίωση των επιβαλλοµένων φόρων, τελών, δικαιωµάτων και εισφορών, η πραγµατοποίηση προµηθειών, η λογιστική και ταµειακή διαχείριση και η προστασία και αξιοποίηση της περιουσίας της ΝΑ η µισθοδοσία του προσωπικού της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, η συντήρηση και η κίνηση των αυτοκινήτων και οι προµήθειες. Η ιεύθυνση Οικονοµικών Υπηρεσιών αποτελείται από τα κατωτέρω τµήµατα µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητες: 1. Τµήµα Προϋπολογισµού και Εσόδων 2. Τµήµα Ταµειακής ιαχείρισης 3. Τµήµα Μισθοδοσίας 45 Έχει αναλάβει στην αρµοδιότητά της κάθε θέµα που αφορά τη ιοικητική Υποστήριξη της /νσης ιοικητικών Υπηρεσιών καθώς και τη γραµµατειακή εξυπηρέτηση των υπηρεσιών της Ν.Α που συστεγάζονται µε τη /νση ιοικητικών Υπηρεσιών. 59

61 4. Τµήµα ιοικητικής Μέριµνας και Περιουσίας. Στο Τµήµα αυτό λειτουργεί και το Γραφείο Κίνησης Αυτοκινήτων. 5. Τµήµα Προµηθειών Ε. ιεύθυνση Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης Αρµοδιότητες της /νσης είναι η επιστηµονική και διοικητική υποστήριξη του Νοµάρχη και του Νοµαρχιακού Συµβουλίου σε θέµατα ηµοκρατικού Προγραµµατισµού και γενικά του συντονισµού όλων των αναπτυξιακών φορέων τοπικού και κεντρικού επιπέδου του ηµοσίου και των Ν.Π... για την ορθολογιστική οριοθέτηση της στρατηγικής ανάπτυξης του Νοµού. Η /νση Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης αποτελείται από τα κατωτέρω τµήµατα µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητες: 1. Τµήµα Πληροφορικής 2.Τµήµα Επενδύσεων, Σχεδιασµού & Συντονισµού Ανάπτυξης Στις Αρµοδιότητες του τµήµατος ανήκουν συνοπτικά: Η µελέτη των δυνατοτήτων βιοµηχανικής ανάπτυξης του Νοµού, ο εντοπισµός των επενδυτικών ευκαιριών στον τοµέα της µεταποίησης και η ενηµέρωση των επενδυτών, καθώς και ο έλεγχος εφαρµογής των σχετικών αναπτυξιακών προγραµµάτων και των βιοµηχανικών επενδυτικών σχεδίων. Ο έλεγχος της πραγµατοποίησης επενδύσεων κατά τον αναπτυξιακό νόµο. Η µελέτη και ενηµέρωση Επενδυτών στις δυνατότητες και στα προγράµµατα τουριστικής ανάπτυξης του νοµού. Η προώθηση των διαδικασιών έγκρισης των επενδύσεων καθώς και η παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης τους. Η συλλογή προτάσεων από υπηρεσίες και φορείς για ένταξη έργων σε διάφορα προγράµµατα. Η ενηµέρωση επί των Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων Οι προτάσεις για σύνταξη µελετών. Η κατάρτιση των σχεδίων Προγραµµάτων ηµοσίων Επενδύσεων και η υποβολή τους στο Ν.Σ. για έγκριση. Η πρόταση για ανάθεση µελετών και επίβλεψη πορείας εκτέλεσης µελετών. 60

62 Στο τµήµα αυτό λειτουργεί το Γραφείο Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης 46. ΣΤ. ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Αρµοδιότητες της ιεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών είναι: Η µελέτη, εκτέλεση και συντήρηση των δηµοσίων έργων νοµαρχιακού επιπέδου, οι τοπογραφήσεις και η συντήρηση και διάθεση του τεχνικού εξοπλισµού. Η διενέργεια αναγκαστικών απαλλοτριώσεων για την κατασκευή δηµοσίων έργων (αγροτικών ακινήτων µέχρι τ.µ., αστικών ακινήτων εντός οικισµών χωρίς σχέδιο πόλεως µέχρι τ.µ. υπέρ του ηµοσίου και ΕΚΟ ή έκτασης µέχρι τ.µ. για την κατασκευή επαρχιακών οδών, η κτηµατογράφηση των απαλλοτριουµένων). Η ρύθµιση θεµάτων των επαρχιακών οδών (όπως η έγκριση κυκλοφοριακών συνδέσεων, η κατάργηση τµηµάτων επαρχιακών οδών λόγω νέας χάραξης). Η προστασία των λιµένων και η κατασκευή έργων των λιµενικών ταµείων (καθορισµός χερσαίας ζώνης λιµένος και τµηµάτων της που µπορούν να περιφραχθούν, άδεια κατασκευής τεχνικών έργων και έγκριση µελέτης ιδιωτικού λιµενικού έργου), καθώς και η εποπτεία εκτέλεσης έργων κατασκευής και επισκευής κτιρίων Λιµενικών Αρχών και δηµοσίων Σχολών Εµπορικού Ναυτικού. Η προστασία των δηµοσίων υδάτων (καθορισµός οριογραµµής ρευµάτων ή ρυακιών σε ρυµοτοµικά σχέδια αρµοδιότητας του Νοµάρχη, άδειες κατασκευής έργων και στην κοίτη ή την περιοχή ποταµών, χειµάρρων, οχετών, και διωρύγων ή έργων που µπορεί να αλλοιώσουν τις παροχετεύσεις), ο έλεγχος τήρησης της νοµοθεσίας και η επιβολή των προβλεποµένων κυρώσεων. Η ρύθµιση θεµάτων δηµοσίων έργων (έγκριση παρεκκλίσεων από τη νοµοθεσία για την εκτέλεση νοµαρχιακών έργων, εγγραφή στα νοµαρχιακά µητρώα επιχειρήσεων που δεν είναι στο ΜΕΕΠ, χορήγηση άδειας κυκλοφορίας σε µηχανήµατα έργων). Η κατασκευή και συντήρηση Περιφερειακών και Νοµαρχιακών Γενικών Νοσοκοµείων. Ο ποιοτικός έλεγχος των εκτελούµενων έργων. 46 Η στήριξη της Επιτροπής Παρακολούθησης του Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράµµατος και η παρακολούθηση της πορείας του Προγράµµατος αυτού, σύµφωνα µε όσα ορίζονται στην υπ.αριθµ / απόφαση του Υπουργείου Ανάπτυξης 61

63 Η ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών αποτελείται από τα παρακάτω Τµήµατα. 1. Τµήµα Μελετών 2. Τµήµα Εκτελέσεως Έργων 3. Τµήµα Μηχανικού Εξοπλισµού 4. Τµήµα Μηχανηµάτων Έργων 5. Τµήµα Κτηµατολογίου, Απαλλοτριώσεων & Τοπογραφήσεων 6. Τµήµα Γραµµατείας Ζ. ιεύθυνση Πολεοδοµίας - Χωροταξίας Έργο της /νσης Πολεοδοµίας και Χωροταξίας είναι η εκπόνηση Πολεοδοµικών Μελετών και Μελετών Πράξεων Εφαρµογής, η ρύθµιση κτιριολογικών θεµάτων, η έκδοση οικοδοµικών αδειών, ο έλεγχος των οικοδοµών. Σε αυτή υπάγονται όλοι οι ήµοι και τα ηµοτικά ιαµερίσµατα του Νοµού εκτός των ήµων και ηµοτικών ιαµερισµάτων που υπάγονται στα τµήµατα Πολεοδοµίας Άστρους, Λαγκαδίων και Μεγαλόπολης. Η /νση Πολεοδοµίας και Χωροταξίας αποτελείται από τα παρακάτω τµήµατα µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητες : 1. Τµήµα Πολεοδοµίας και Κτιριοδοµικών Εφαρµογών. 2. Τµήµα Χωροταξίας και Πολεοδοµικού Σχεδιασµού. 3. Τµήµα Γραµµατείας 4. Τµήµα Πολεοδοµίας Άστρους. 5. Τµήµα Πολεοδοµίας Λαγκαδίων 6. Τµήµα Πολεοδοµίας Μεγαλόπολης. Η. ιεύθυνση Περιβάλλοντος Αρµοδιότητες της ιεύθυνσης αυτής είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Στη ιεύθυνση αυτή ανήκουν τα εξής τµήµατα και γραφεία µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητές τους. 1. Τµήµα Προστασίας Περιβάλλοντος. 2. Τµήµα Περιβαλλοντικών Μετρήσεων, Εκπαίδευσης και Ενηµέρωσης. 3. Εργαστήριο ηµόσιας Υγείας και Περιβαλλοντικών Μετρήσεων που λειτουργεί σε επίπεδο Γραφείου. 4. Γραφείο Μεγαλόπολης. Στη /νση αυτή λειτουργεί ως αποκεντρωµένη υπηρεσία το Γραφείο Μεγαλόπολης µε σκοπό 62

64 τον προσδιορισµό της ρύπανσης του περιβάλλοντος που προκαλείται από το εργοστάσιο της ΕΗ και την πρόταση λήψεως µέτρων αντιµετώπισής της. 5. Τµήµα Γραµµατείας Θ. ιεύθυνση Εργασίας Επιµόρφωσης & Επαγγελµατικής Κατάρτισης Στη ιεύθυνση αυτή ανήκουν τα εξής Τµήµατα και Γραφεία µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητες όπως προβλέπονται στον Οργανισµό Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας. 1. Τµήµα Απασχόλησης. 2. Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ.). 3. Τµήµα Λαϊκής Επιµόρφωσης. 4. Κέντρα Λαϊκής Επιµόρφωσης. 5. Τµήµα Γραµµατείας Ι. Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) Το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών λειτουργεί σε επίπεδο /νσης. Οι αρµοδιότητες της /νσης είναι η παροχή διοικητικών πληροφοριών και η διεκπεραίωση των υποθέσεων των πολιτών από την υποβολή της αίτησης µέχρι την έκδοση της τελικής πράξης σε συνεργασία µε τις καθ ύλην αρµόδιες υπηρεσίες (Ν. 3013/2002) Το Κέντρο Εξυπηρέτησης των Πολιτών αποτελείται από τα παρακάτω τµήµατα µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητες. Τµήµα Εξυπηρέτησης Πολιτών Τµήµα Εσωτερικής Ανταπόκρισης 47 ΙΑ. Τµήµα Π.Σ.Ε.Α. Το Τµήµα Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης (ΠΣΕΑ) διέπεται σε ότι αφορά τη διάρθρωση, τη λειτουργία και τις αρµοδιότητές του από τις κείµενες κάθε φορά ειδικές διατάξεις. Ειδικότερα, έργο του Τµήµατος Π.Σ.Ε.Α. είναι: 47 Στις αρµοδιότητες του τµήµατος ανήκουν: Η προώθηση των αιτηµάτων των πολιτών στις αρµόδιες για την διεκπεραίωσή τους υπηρεσίες, η παρακολούθηση της διαδικασίας διεκπεραίωσης και η τήρηση των νόµιµων χρονικών προθεσµιών, η παραλαβή των σχετικών εγγράφων και η αποστολή στο ΚΕΠ της αρχικής υποβολής της αίτησης. Επίσης το τµήµα τηρεί τα σχετικά µε την διακίνηση των ανωτέρω αναφερόµενων αιτήσεων πολιτών στατιστικά στοιχεία, υποδέχεται και διαχειρίζεται τα παράπονα και τις προτάσεις των πολιτών για βελτιώσεις των διοικητικών διαδικασιών. 63

65 α) η εισήγηση για τις ενδεδειγµένες µεθόδους χειρισµού των θεµάτων και µέτρων της πολιτικής σχεδίασης έκτακτης ανάγκης και β) ο συντονισµός και η κατεύθυνση των ενεργειών όλων γενικά των πολιτικών δυνάµεων µέσα στο νοµό για την επίτευξη των σκοπών της πολιτικής σχεδίασης έκτακτης ανάγκης. Η συγκρότηση µικτών Επιτροπών και οµάδων εργασίας µε συµµετοχή αξιωµατικών των σωµάτων ασφαλείας και υπαλλήλων της αγροφυλακής για τη µελέτη, προγραµµατισµό και σχεδίαση επί διαφόρων θεµάτων και µέτρων πολιτικής σχεδίασης έκτακτης ανάγκης, σε περίπτωση κήρυξης πολιτικής κινητοποίησης. Η έκδοση των φύλλων σε περίπτωση ατοµικής πρόσκλησης πολιτικής επιστράτευσης. ΙΒ. Γραφείο Πολιτικής Προστασίας Το Γραφείο Πολιτικής Προστασίας έχει τις εξής αρµοδιότητες: Μεριµνά για τη σύνταξη, εξειδίκευση και εφαρµογή σχεδίου εκτάκτου ανάγκης για την αντιµετώπιση φυσικών καταστροφών, σεισµών και πληµµυρών. Προτείνει και συµµετέχει στην εκπόνηση µελετών για εκπαιδευτικά, ενηµερωτικά προγράµµατα στα σχολεία σε συνεργασία µε τους αρµόδιους φορείς (Ο.Α.Σ.Π. κ.λ.π.) και φροντίζει για τη συνεχή ενηµέρωση των µαθητών και άλλων κοινωνικών οµάδων σε θέµατα που αφορούν το φαινόµενο «Σεισµός». Προετοιµάζει και συµµετέχει σε ασκήσεις ετοιµότητας τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Φροντίζει για το συντονισµό και άρση επικινδυνοτήτων σε δηµόσιους χώρους, προτείνει και ελέγχει την εκπόνηση µελετών για την αντισεισµική προστασία του Νοµού Ό,τι άλλο προβλέπεται από τις διατάξεις του Ν.3013/2002 άρθρο 12. ΙΓ. ιεύθυνση Ανάπτυξης Με τις διατάξεις του Ν. 3325/05 συστάθηκε σε κάθε ΝΑ η /νση Ανάπτυξης, µε σκοπό να λειτουργεί ως «Υπηρεσία µιας στάσης» και να ασκεί όλες τις αρµοδιότητες των καταργούµενων µε τον ανωτέρω νόµο Υπηρεσιών Βιοµηχανίας. Η /νση Ανάπτυξης παρέχει υπηρεσίες στις µεταποιητικές επιχειρήσεις καθώς και στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, που αφορούν σε θέµατα ίδρυσης και λειτουργίας αυτών καθώς και στήριξης της επιχειρηµατικής τους δραστηριότητας. Παρακολουθεί κάθε οικονοµική δραστηριότητα που αναπτύσσεται στον οικείο νοµό, αξιολογεί τα σχετικά δεδοµένα και εισηγείται ανάλογες δράσεις στο Υπουργείο Ανάπτυξης. 64

66 Η /νση Ανάπτυξης αποτελεί µεταξύ των άλλων, τον συνδετικό κρίκο ανάµεσα στο υπουργείο Ανάπτυξης και στις ΝΑ Επικοινωνεί και συνεργάζεται µε τη /νση Ανάπτυξης και Συντονισµού της γενικής Γραµµατείας Βιοµηχανίας του υπουργείου Ανάπτυξης για τα θέµατα αρµοδιότητάς της, προκειµένου να επιτυγχάνεται η αποτελεσµατική εφαρµογή της βιοµηχανικής νοµοθεσίας στο σύνολό της και να υλοποιούνται οι γενικές κατευθύνσεις του υπουργείου Ανάπτυξης σε θέµατα βιοµηχανικής πολιτικής. Για το σκοπό αυτό η /νση ανάπτυξης έχει την αρµοδιότητα: Να ενηµερώνει την /νση Ανάπτυξης και Συντονισµού της γενικής Γραµµατείας Βιοµηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, για κάθε ζήτηµα της αρµοδιότητάς της που ανακύπτει κατά την εφαρµογή της βιοµηχανικής νοµοθεσίας από τις συναρµόδιες υπηρεσίες, µε σκοπό την επίλυση των προβληµάτων και την παροχή διευκρινίσεων ή οδηγιών σε θέµατα ερµηνείας της κείµενης νοµοθεσίας. Να τηρεί και να ενηµερώνει την ηλεκτρονική βάση δεδοµένων της ΝΑ, σε θέµατα µεταποιητικών και λοιπών επιχειρήσεων της αρµοδιότητας της. Ν οργανώνει, να λειτουργεί και να ελέγχει το Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών, προκειµένου αυτό να επιτελεί το υποστηρικτικό προς αυτήν έργο του, όπως προβλέπει η υπ.αριθµ /240/ ΚΥΑ (ΦΕΚ 1326/Β ), µε τελικό σκοπό την στήριξη της επιχειρηµατικότητας στο νοµό. Η /νση Ανάπτυξης αποτελείται από τα εξής πέντε τµήµατα: 1. Τµήµα Μεταποιητικών Επιχειρήσεων και Ανάπτυξης (Τµήµα Α ) 2. Τµήµα Ενέργειας και Φυσικών πόρων (Τµήµα Β ) 3. Τµήµα Επαγγέλµατος, Ανελκυστήρων και Ελέγχου Βιοµηχανικών Προϊόντων (Τµήµα Γ ) 4. Τµήµα Προστασίας περιβάλλοντος και Έκδοσης Οικοδοµικών Αδειών (Τµήµα ) 5. Τµήµα ιοικητικής υποστήριξης (Τµήµα Ε ) Η /νση Ανάπτυξης έχει αναπτυξιακό και τεχνικό χαρακτήρα, όπως προκύπτει από τις αρµοδιότητες των Τµηµάτων αυτής και από τη φύση των ρυθµιζόµενων αντικειµένων τους. 65

67 4.4. Παρακράτηση αρµοδιοτήτων Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να σηµειωθεί πως µε την υπ.αριθµ.4599 απόφαση της 22ης Αυγούστου 2008 (ΦΕΚ 1815/τ.Β / ), προβλέφθηκε η µεταβίβαση αρµοδιοτήτων και άσκηση αυτών µε «Εντολή Νοµάρχη». Συγκεκριµένα, ο Νοµάρχης Αρκαδίας λαµβάνοντας υπόψη: τις υπηρεσιακές ανάγκες καθώς και την ανάγκη ταχύτερης διεξαγωγής της Υπηρεσίας για αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση των πολιτών και γενικότερα την εξασφάλιση της εύρυθµης και αποτελεσµατικής λειτουργίας των υπηρεσιών της ΝΑ τις υπ.αριθµ / και 16670/ εγκυκλίους του ΥΠΕΣ για αποφάσισε: µείωση των υπογραφών στις διοικητικές πράξεις και τα διοικητικά έγγραφα, α. την παρακράτηση αρµοδιοτήτων β. την ανάθεση στο Γενικό Γραµµατέα, στο Γενικό ιευθυντή και στους Προϊσταµένους των /νσεων και των Τµηµάτων, κλπ. της ΝΑ να υπογράφουν µε «εντολή Νοµάρχη» έγγραφα ή άλλες πράξεις της αρµοδιότητάς του ως εξής: 1) Αντικείµενα που θα υπογράφονται από το Νοµάρχη γενικά για όλες τις υπηρεσίες της ΝΑ 2) Ειδικά παρακρατούµενες αρµοδιότητες για κάθε υπηρεσία 48 3) Αντικείµενα που θα υπογράφονται από το Γενικό Γραµµατέα 4) Αντικείµενα που θα υπογράφονται από τον Προϊστάµενο της Γενικής /νσης, τους Προϊσταµένους των /νσεων, των Τµηµάτων, και των Γραφείων της ΝΑ 5) Οποιαδήποτε αρµοδιότητα δεν αναγράφεται στην συγκεκριµένη απόφαση θα ασκείται από τους καθ ύλην αρµόδιους ιευθυντές των Υπηρεσιών Τυποποίηση ιαδικασιών και Εντύπων και Χρήση νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας Ως προς την τυποποίηση διαδικασιών, οι υπηρεσίες της ΝΑ Αρκαδίας έχουν προβεί σε ψηφιοποίηση εντύπων µε απώτερο σκοπό την απλούστευση και τη συντόµευση των διαδικασιών. 48 Οι παρακρατούµενες αρµοδιότητες ανά /νση αναφέρονται εκτενώς στη σχετική απόφαση. Βλ. Παράρτηµα. 66

68 Ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, στις περισσότερες /νσεις υπάρχει επαρκής υποδοµή Η/Υ και παροχή internet καθώς επίσης είναι δυνατή η πρόσβαση σε δίκτυα όπως ο «Νόµος». εν υφίσταται προς το παρόν Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα, αλλά ούτε και πρόσβαση στο ίκτυο του Σύζευξις. Υπάρχει βέβαια σε λειτουργία τοπικό δίκτυο, υπάρχει διαθεσιµότητα χρήσης υπηρεσιών του διαδικτύου και γίνεται επίσης τήρηση ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου των εισερχόµενων εγγράφων Σύστηµα καταµέτρησης του βαθµού επίτευξης των υπηρεσιακών στόχων Σε διεθνές επίπεδο, η µέτρηση της αποτελεσµατικότητας, αποδοτικότητας και οικονοµικότητας των δηµόσιων, νοµαρχιακών και δηµοτικών λειτουργιών αποτελεί από τα µέσα της δεκαετίας του 80, πρακτική διοίκησης που έχει εφαρµοστεί µε επιτυχία και δεν τίθενται πλέον ερωτήµατα ως προς τη σκοπιµότητα εφαρµογής της. Στην ελληνική περίπτωση, όµως, η εφαρµογή ενός τρόπου διοίκησης που συνδυάζει τη µέτρηση των επιδόσεων µε τον προγραµµατισµό, τον προϋπολογισµό και την αξιολόγηση της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελεί καινοτοµία που αντιµετωπίζεται µε επιφυλακτικότητα. Σε έρευνα του ΕΠΙΑΠ&Α του Παντείου Παν/µίου, οι 14 από τις 16 νοµαρχίες που απάντησαν στη συγκεκριµένη ερώτηση ήταν θετικά διακείµενες ως προς τη χρήση δεικτών επίδοσης για την αξιολόγηση του νοµαρχιακού έργου κι αυτό είναι ένα θετικό στοιχείο για να δηµιουργηθούν νέα βάσεις στον προγραµµατισµό της δράσης και τη χάραξη των τοπικών πολιτικών 49. Θετικά διακείµενοι σε σχετική ερώτηση ήταν και οι ερωτηθέντες Προϊστάµενοι /νσεων της ΝΑ Αρκαδίας. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γίνει σαφές ότι η δηµιουργία δεικτών αξιολόγησης της λειτουργίας των νοµαρχιών δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς πρέπει να βασίζεται σε µια µεθοδολογία που να γίνεται κατανοητή και να εµπεδωθεί από το σύνολο του προσωπικού. Σκοπός των δεικτών µέτρησης της αποδοτικότητας είναι να κάνουµε εκείνο που έχει τεθεί ως στόχος (αποτελεσµατικότητα) µε τον σωστό τρόπο και το µικρότερο κόστος (αποδοτικότητα) ώστε να είµαστε παραγωγικοί (παραγωγικότητα) (Καρκατσούλης, 2004, σελ.90 επ.). 49 Βασιζόµενοι στο ότι το µεγαλύτερο ποσοστό (87,5%) των ερωτηθέντων υποστήριξε την αναγκαιότητα χρήσης δεικτών προκειµένου να επισηµανθούν οι αποκλίσεις µεταξύ αποτελεσµάτων και στόχων, µας επιτρέπει να δείξουµε µια συγκρατηµένη αισιοδοξία και να ισχυριστούµε ότι το όλο εγχείρηµα αρχίζει να «ωριµάζει» και να γίνεται αποδεκτό ως πρακτική διοίκησης των ΟΤΑ. ΕΠΙΑΠ&Α,

69 Παρά το νοµοθετικό πλαίσιο περί «ιοίκησης µέσω στόχων» 50, η ΝΑ Αρκαδίας δεν έχει προβεί στην υιοθέτηση ενός συστήµατος καταµέτρησης των υπηρεσιακών στόχων.ενδεικτικά και µόνο θα αναφερθούν ορισµένοι δείκτες που προτείνονται από τη Μονάδα Ποιότητας και Αποδοτικότητας του ΥΠΕΣ και θα µπορούσαν να έχουν εφαρµογή στους ΟΤΑ β βαθµού 51 : 1. Ποσοστό υπαλλήλων µε πρόσβαση στο INTERNET 2. Αναλογία Η/Υ ανά θέση εργασίας 3. Αριθµός υπηρεσιών µε εσωτερική δικτύωση (intranet) 4. Μέσος όρος ηµερών εκπαίδευσης ανά υπάλληλο 5. Ποσοστό εκπαιδευθέντων υπαλλήλων, στο σύνολο των υπαλλήλων της ΝΑ 6. Μέσος όρος δαπάνης για εκπαίδευση ανά θέση εργασίας 7. Ώρες εκπαίδευσης υπαλλήλων / έτος 8. Μέσος χρόνος ανταπόκρισης της υπηρεσίας σε αιτήµατα των πολιτών 9. Μέσος Χρόνος διεκπεραίωσης υποθέσεων πολιτών σε συγκεκριµένες διαδικασίες 10. Αριθµός παραπόνων πολιτών ανά έτος 11. Ανθρωποώρες δικαιολογηµένων και αδικαιολόγητων απουσιών ως ποσοστό επί των συνολικών ανθρωποωρών ανά /νση 12. Παραγωγικότητα δηµοσίων υπαλλήλων ανά ώρα 13. Κόστος διοικητικών υπηρεσιών / συνολικό κόστος 14. Βαθµός ικανοποίησης του πολίτη απέναντι στη νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση 15. Αριθµός µηχανογραφηµένων υπηρεσιών / Σύνολο εργασιών που µπορούν να µηχανογραφηθούν 50 Προβλέπει ήδη από το 2004 την υιοθέτηση µίας σειράς δεικτών µέτρησης της αποδοτικότητας και αποτελεσµατικότητας. 51 Βλ. σχετικά τον «Κατάλογο µε ενδεικτικούς δείκτες µέτρησης αποτελεσµατικότητας & αποδοτικότητας ανά τοµέα πολιτικής», βλ. %20µετρησησ.doc Πρόσφατα η συγκεκριµένη υπηρεσία προέβη στην έκδοση Εγκυκλίου µε θέµα «Καθορισµός εικτών Μέτρησης Αποτελεσµατικότητας και Αποδοτικότητας» ( ΙΠΑ/Φ.10/οικ. 2813/ ), καλώντας τις αρµόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων να καταρτίσουν σχέδια Υπουργικών Αποφάσεων, µε τα οποία να καθορίζουν δείκτες µέτρησης ανά τοµέα πολιτικής. Βλ. 68

70 16. Αριθµός διαδικασιών που έχουν απλουστευθεί στο σύνολο των υφιστάµενων ανά /νση της ΝΑ 5 ο Κεφάλαιο: Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας 5.1. Οι αναπτυξιακοί στόχοι της ΝΑ Αρκαδίας Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας θα παρουσιαστεί συνοπτικά µέσα από την συµµετοχή της σε αναπτυξιακές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή του νοµού Αρκαδίας ή της περιφέρειας Πελοποννήσου αλλά και µέσα από την παρουσίαση των νοµαρχιακών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών ενόψει της Προγραµµατικής Περιόδου. Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει εισαγωγικά µια αναφορά στις κύριες προτάσεις του νοµάρχη Αρκαδίας που αφορούν την ανάπτυξη της Αρκαδίας ( τελευταία επίσκεψη ). Συγκεκριµένα, οι στόχοι που επιδιώκει η ΝΑ Αρκαδίας είναι οι ακόλουθοι: 1. Ο ορθολογικός σχεδιασµός της ανάπτυξης του Νοµού και η δίκαιη κατανοµή των πόρων µε ιδιαίτερη φροντίδα στις φθίνουσες περιοχές. 2. Η εκτέλεση όλων των αναγκαίων έργων τεχνικής υποδοµής και κοινωνικού εξοπλισµού. 3. Η αναδιάρθρωση της πρωτογενούς παραγωγής και η εισαγωγή νέων µεθόδων καλλιεργειών και προϊόντων. 4. Η στήριξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και ενίσχυση της παραγωγικής βάσης του Νοµού. 5. Η άρση της αποµόνωσης και ενσωµάτωση του Νοµού στα εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα συνδυασµένων µεταφορών και επικοινωνιών. 6. Η εφαρµογή συστηµατικών πολιτικών διαχείρισης του φυσικού και δοµηµένου περιβάλλοντος. 7. Η υποστήριξη της δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας και η καταπολέµηση της ανεργίας. 8. Η υποκίνηση νέων παραγωγικών πρωτοβουλιών. 9. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η αειφόρος διαχείρισή του ως αναπτυξιακού πόρου. 10. Η προστασία και αξιοποίηση του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου του Νοµού. 11. Η ανάδειξη του πολιτισµού και του αθλητισµού ως βασικών στόχων της πολιτικής της ΝΑ µε τους πολίτες να συµµετέχουν, να δηµιουργούν και να εκφράζονται. 69

71 12. Η µετατροπή των σχολείων σε εργαστήρια µετάδοσης της γνώσης, µε ευαισθησία για το περιβάλλον, τον τοπικό πολιτισµό και την παράδοση την εργασία και τον άνθρωπο. 13. Η ανάπτυξη των ειδικών µορφών τουρισµού µε την αξιοποίηση των πλούσιων περιβαλλοντικών, ιστορικών, πολιτιστικών και αρχιτεκτονικών πόρων του Νοµού Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας µέσω συµµετοχής της σε Αναπτυξιακές Εταιρίες Η επιχειρηµατική δραστηριότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης γενικά To φαινόµενο της άµεσης συµµετοχής των δηµοσίων φορέων και ιδιαίτερα των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην παραγωγή οικονοµικών αγαθών και υπηρεσιών άρχισε να προσλαµβάνει σηµαντικές διαστάσεις από τις αρχές του αιώνα µας µέχρι σήµερα (Μπεσίλα- Βήκα, 2007, Α ). Επιχείρηση µπορεί να συστήσει ο πρώτος βαθµός τοπικής αυτοδιοίκησης, όσο και η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση. Βεβαίως µπορούν και οι δύο βαθµοί να συνεργαστούν στα πλαίσια κοινής επιχείρησης. Επίσης, µπορεί να συσταθεί επιχείρηση της Τ.Α. µε ιδιώτες, κοινωνικού ή και άλλους φορείς προκειµένου ο νέος φορέας να διευκολύνει τις διαδικασίες της τοπικής ανάπτυξης (Κοµνηνού et al., 2006). Το αντικείµενο δραστηριότητας των επιχειρήσεων της Τ.Α. αναφέρεται σε όλους σχεδόν τους τοµείς της τοπικής οικονοµίας και κοινωνίας, µε µεγαλύτερη έµφαση στους τοµείς του πολιτισµού, του τουρισµού καθώς και στον κατασκευαστικό τοµέα. Γενικώς, οι αναπτυξιακές εταιρίες έχουν καταστατικά τουλάχιστον, τη δυνατότητα προώθησης πολλαπλών δραστηριοτήτων προς την κατεύθυνση της ενεργοποίησης του ενδογενούς δυναµικού των περιφερειών. Οι επιχειρήσεις της αυτοδιοίκησης είναι µηχανισµοί ανάπτυξης και κινητοποίησης του παραγωγικού δυναµικού ενός τόπου, ενώ παράλληλα προωθούν την ενίσχυση της απασχόλησης και την δραστηριοποίηση του εξειδικευµένου εργατικού δυναµικού. Έχουν τη δυνατότητα να οργανώσουν τους κοινωνικούς φορείς και τις άτυπες κοινωνικές οµάδες και να προωθήσουν τη συνεργασία των φορέων της τοπικής κοινωνίας για την επίτευξη των στόχων που θέτουν, όχι µόνο µε οικονοµικά αλλά και µε κοινωνικά κριτήρια. Εκτός από τη συµµετοχή ή τη σύσταση αµιγούς νοµαρχιακής, δηµοτικής ή κοινοτικής επιχείρησης, υπάρχει και η δυνατότητα στους ΟΤΑ της σύστασης ή συµµετοχής σε 70

72 επιχειρήσεις που δεν είναι αµιγώς νοµαρχιακές, δηµοτικές ή κοινοτικές. Οι επιχειρήσεις αυτές λειτουργούν µε τη µορφή της ανώνυµης εταιρίας ή της εταιρίας µεικτής οικονοµίας ή του συνεταιρισµού. Επίσης είναι δυνατή η συµµετοχή των ΟΤΑ σε κοινοπραξία (Π 410/1995). Οι βασικές νοµικές µορφές των επιχειρήσεων της Τ.Α. σύµφωνα µε τον Κ Κ είναι: Αµιγείς επιχειρήσεις, Αµιγείς διαδηµοτικές ή διακοινοτικές, Ανώνυµες εταιρίες µε συνεταιρισµούς, Εταιρίες λαϊκής βάσης, ανώνυµες εταιρίες Η επιχειρηµατική δραστηριότητα της ΝΑ Αρκαδίας Η επιχειρηµατική δραστηριότητα της ΝΑ Αρκαδίας αναπτύσσεται κυρίως µέσω των δύο ακολούθων αναπτυξιακών εταιριών, η δράση των οποίων θα παρουσιαστεί στην αµέσως επόµενη ενότητα: Α) της αναπτυξιακής εταιρίας «Αρκαδία Α.Ε.» και Β) της αναπτυξιακής εταιρίας «Πελοπόννησος Α.Ε.» 5.3. Η Αναπτυξιακή Εταιρία «Αρκαδία Α.Ε.» Βασικοί µέτοχοι της Αναπτυξιακής Επιχείρησης µε την επωνυµία «Αρκαδία Α.Ε.», είναι η ΝΑ Αρκαδίας µε ποσοστό 90%, ο ήµος Τρίπολης µε ποσοστό 5% και το Επιµελητήριο µε ποσοστό 5%. Το προσωπικό που απασχολείται στην «Αρκαδία Α.Ε.» είναι 4 άτοµα. Ο Κύκλος Εργασιών της Αναπτυξιακής κατά το 2007 ανήλθε στα ευρώ. Σε ερώτηµα που τέθηκε σε στελέχη της αναπτυξιακής επιχείρησης για το ποια είναι τα κυριότερα έργα/προγράµµατα που υλοποίησε ή συνεχίζει να υλοποιεί η Αναπτυξιακή στο τρέχον διάστηµα, αναφέρθηκαν τα ακόλουθα: 1. Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Προστασίας του Όρους Μαίναλο 2. Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών Νοµού Αρκαδίας (ΚΥΕ) 3. Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα Μεγαλόπολης 71

73 Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Προστασίας του Όρους Μαίναλο Όσον αφορά το «Πρόγραµµα LIFE Φύση»- ιατήρηση και ιαχείριση του όρους Μαίναλο», χρηµατοδοτήθηκε κατά 50% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κατά 50% από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας, το συνολικό κόστος του, ανήλθε στο ποσό των ,16 και η περίοδος εφαρµογής ήταν 36 µήνες. Για την υλοποίηση των δράσεων του Προγράµµατος αυτού, συνεργάστηκαν και συνεχίζουν να συνεργάζονται οι : Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας Η Αναπτυξιακή Εταιρεία ΑΡΚΑ ΙΑ Α.Ε. Το Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) Το Ζωολογικό Μουσείο Πανεπιστηµίου Αθηνών Η Επιτροπή Ερευνών Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Οι στόχοι του Προγράµµατος, που είχαν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιτεύχθηκαν και αποσκοπούσαν : στην βελτίωση των διοικητικών ικανοτήτων στην διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην αναγνώριση των ιδιαίτερων µοναδικών χαρακτηριστικών του Μαινάλου στην αναβάθµιση, της οικολογικής αξίας, της βιολογικής ποικιλότητας των συνθηκών διαχείρισης και της προστασίας του Μαινάλου στην εφαρµογή πιλοτικών διαχειριστικών δράσεων στην εφαρµογή αειφορικής δασοκοµικής διαχείρισης στην προώθηση οικοτουριστικών δραστηριοτήτων στην περιοχή και στην ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση των κατοίκων και των επισκεπτών της περιοχής (δηµιουργία φυσιολατρικών διαδροµών και ερµηνείας περιβάλλοντος, τοποθέτηση πινακίδων ενηµέρωσης, παραγωγή ενηµερωτικού υλικού). Ενώ τα αποτελέσµατα του αφορούν : 72

74 στη δηµιουργία των όρων και των προϋποθέσεων για εφαρµογή της νοµικής προστασίας (διατήρησης) και αειφορικής διαχείρισης των ορεινών οικοσυστηµάτων του όρους Μαινάλου 52.. στον αναπροσανατολισµό της εντατικής δασοκοµικής διαχείρισης στην κατεύθυνση της αειφορικής διαχείρισης. στην εφαρµογή ενεργητικών µέτρων διατήρησης και διαχείρισης και στον σχεδιασµό και την έναρξη της διαδικασίας παρακολούθησης των οικοτόπων και των ειδών του όρους Μαινάλου. στην οργάνωση των τουριστικών δραστηριοτήτων στην περιοχή µε έναν αειφορικό τρόπο. στην πιστοποίηση, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, της αειφορικής δασικής διαχείρισης και η λήψη επίσηµου πιστοποιητικού. στην ανάπτυξη των απαραίτητων δυνατοτήτων -οργανωτικών, διοικητικών αλλά και της τεχνογνωσίας- της Νοµαρχίας Αρκαδίας για περιβαλλοντικό προγραµµατισµό και διαχείριση. Η δηµιουργία της υποδοµής και η τεχνογνωσία που αποκτήθηκε από ένα τέτοιο πρόγραµµα θα βελτιώσει αναµφισβήτητα τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και την εφαρµογή βιώσιµων στρατηγικών σχετικά µε το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Το Πρόγραµµα LIFE - Μαίναλο µετά την ολοκλήρωση της χρηµατοδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνεχίζεται µε τη χρηµατοδότηση από τη Νοµαρχία Αρκαδίας για την υλοποίηση των εξής δράσεων: Παρακολούθηση των οικοτόπων ενδιαφέροντος, στις περιφραγµένες και µη περιφραγµένες επιφάνειες µε συνεργασία του ΕΘΙΑΓΕ και της αναπτυξιακής εταιρείας ΑΡΚΑ ΙΑ Α.Ε Τον Φεβρουάριο του 2004, υποβλήθηκε στο ΥΠΕΧΩ Ε επίσηµα προς έγκριση η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (Ε.Π.Μ.) και το ιαχειριστικό Σχέδιο στο οποίο προβλέπονται οι όροι και περιορισµοί για την προστασία και διαχείριση του ορεινού όγκου Μαινάλου. Για το πρόγραµµα, βλ. σχετικά: 53 Συνεχίζεται η συλλογή επιστηµονικών δεδοµένων για οικοτόπους και τα είδη του Μαίναλο, σύµφωνα µε σχέδιο παρακολούθησης του ΕΘΙΑΓΕ, τα οποία, θα συνδεθούν µε τη βάση δεδοµένων που υπάρχει στο Γεωγραφικό Σύστηµα Πληροφοριών (G.I.S) που έχει δηµιουργηθεί. 73

75 Περαιτέρω ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσµού και των επισκεπτών για τις αξίες του φυσικού περιβάλλοντος του όρους και η προώθηση της συµµετοχής τους σε δραστηριότητες διατήρησης του περιβάλλοντος στις µόνιµες υποδοµές ενηµέρωσης από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Λειτουργία του Κέντρου Πληροφόρησης για το Όρος Μαίναλο στο Χωριό Κάψια, στο αναπαλαιωµένο λιθόκτιστο διατηρητέο κτίριο του Παλαιού ηµοτικού Σχολείου Κάψια, θέση που ενδείκνυται και ενισχύει την οργάνωση µιας υποδοµής ως σηµείο αναφοράς για την περιοχή. Εφαρµογή του προγράµµατος οικοτουριστικών δραστηριοτήτων µε ευθύνη της Νοµαρχίας Αρκαδίας και µε τη συνδροµή της ΑΡΚΑ ΙΑ Α.Ε. Σε συνεργασία µε το ασαρχείο Βυτίνας και την ιεύθυνση ασών Αρκαδίας συντάχθηκε και υπογράφηκε ο Κανονισµός Λειτουργίας, ο οποίος αφορά τον µελλοντικό έλεγχο, διαχείριση και συντήρηση των έργων, για τα επόµενα 20 χρόνια Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών (ΚΥΕ) Νοµού Αρκαδίας Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας, υλοποιώντας τις δεσµεύσεις της για υποστήριξη και ενίσχυση του τοπικού παραγωγικού ιστού, εγκαινιάζει έναν υποστηρικτικό θεσµό που εισάγεται για πρώτη φορά σε τοπικό επίπεδο, το Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών (ΚΥΕ) Νοµού Αρκαδίας ( ). Στα πλαίσια του Μέτρου 1.3, του Επιχειρησιακού Προγράµµατος "Ανταγωνιστικότητα" (Ε.Π.ΑΝ.), εγκρίθηκε η ανάπτυξη και η λειτουργία Κέντρου Υποδοχής Επενδυτών (ΚΥΕ) στο Νοµό Αρκαδίας, το οποίο θα λειτουργεί ως Γραφείο Ενιαίας Εξυπηρέτησης (one-stop shop) µε αντικείµενο το συντονισµό όλων των δηµοσίων υπηρεσιών που συµµετέχουν στις διαδικασίες σύστασης µίας νέας επιχείρησης, καθώς και στις διαδικασίες αδειοδότησης εγκατάστασης - λειτουργίας µίας επιχείρησης (υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο Ν. 2516/1997), ώστε να διευκολύνουν τον επενδυτή - επιχειρηµατία. 74

76 Το Κέντρο Υποδοχής Επενδυτών ανέλαβε να ενηµερώνει µε αξιόπιστο και έγκυρο τρόπο όλους τους ενδιαφερόµενους επενδυτές της περιοχής για τις ευκαιρίες χρηµατοδότησης που προσφέρονται τόσο µέσω των Προγραµµάτων του Γ Κ.Π.Σ. και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών, όσο και για το ισχύον εθνικό πλαίσιο κινήτρων ενισχύσεων (αναπτυξιακός νόµος, κ.λπ.). Η λειτουργία του Κέντρου Υποδοχής Επενδυτών Αρκαδίας αποσκοπεί στη σηµαντική µείωση του χρόνου έκδοσης αδειών, στη διευκόλυνση του πολίτη επιχειρηµατία στις συναλλαγές του µε τη δηµόσια διοίκηση, καθώς και στη προσέλκυση νέων επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών. Το ΚΥΕ Αρκαδίας στεγάζεται σε χώρο της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αρκαδίας, όπου γίνεται η παραλαβή και η επεξεργασία των αιτήσεων έκδοσης σχετικής άδειας (λειτουργίας και εγκατάστασης) καθώς επίσης και η καθηµερινή τροφοδότηση βάσης δεδοµένων αναφορικά µε τις άδειες λειτουργίας και εγκατάστασης που εκδίδονται στο Νοµό. Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας έχει διαθέσει 2 (δύο) στελέχη από τη ιεύθυνση τη ιεύθυνση Εµπορίου τα οποία είναι αρµόδια για θέµατα αδειοδότησης εγκατάστασης / λειτουργίας και σύστασης νέας εταιρείας και 1 (ένα) στέλεχος της ιεύθυνσης Περιβάλλοντος. Η Αναπτυξιακή Εταιρεία ΑΡΚΑ ΙΑ Α.Ε. έχει διαθέσει για την υλοποίηση του έργου 1 (ένα) στέλεχος, που θα λειτουργήσει ως Συντονιστής Έργου, επιβλέποντας το έργο. Ειδικότερα το ΚΥΕ Αρκαδίας προσφέρει - παρέχει τις παρακάτω δύο διακριτές οµάδες υπηρεσιών στους επιχειρηµατίες. Α. Ενηµέρωση - Πληροφόρηση Περιλαµβάνει την αξιόπιστη ενηµέρωση και πληροφόρηση όλων των ενδιαφεροµένων επενδυτών για : τις δυνατότητες χρηµατοδότησης µέσω προγραµµάτων του Γ Κ.Π.Σ. και κοινοτικών πρωτοβουλιών, για το ισχύον εθνικό πλαίσιο κινήτρων ενισχύσεων, καθώς και για θέµατα επενδυτικών ευκαιριών σε συνεργασία µε το ΕΛΚΕ και ΚΕΤΑ Πελοποννήσου. 75

77 τις ακολουθούµενες διαδικασίες για σύσταση επιχείρησης, καθώς και για έκδοση αδείας εγκατάστασης και λειτουργίας, επέκταση, εκσυγχρονισµό, κλπ.. Η φάση αυτή περιλαµβάνει επίσης: την ενηµέρωση των επιχειρηµατιών για τα αναγκαία κατά περίπτωση δικαιολογητικά, καθώς και την υποστήριξή τους στην ορθή συµπλήρωση και υποβολή πλήρους φακέλου στην αρµόδια υπηρεσία Β. Αδειοδότηση Περιλαµβάνει υποστήριξη της διαδικασίας σύστασης µιας εταιρίας και τις διαδικασίες αδειοδότησης µιας υπό σύσταση ή λειτουργούσας επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Παραλαβή αιτήσεων για σύσταση ή αδειοδότηση και πρωτοκόλληση τους σύµφωνα µε την ακολουθούµενη διαδικασία της αρµόδιας υπηρεσίας. Έλεγχος πληρότητας του φακέλου µε σκοπό την µείωση του χρόνου από την υποβολή της αίτησης µέχρι την έκδοση της αντίστοιχης νοµιµοποιητικής πράξης. Ο έλεγχος αυτός γίνεται σε πλήρη συνεργασία του αρµόδιου συµβούλου διεκπεραίωσης του ΚΥΕ Αρκαδίας καθώς και του αρµόδιου στελέχους της υπηρεσίας, Καταχωρήσεις στοιχείων του φακέλου στο πληροφοριακό σύστηµα για αυτόµατη ενηµέρωση της βάσης δεδοµένων καθώς και για την αυτόµατη διαδικασία έκδοσης πληροφοριακών και στατιστικών στοιχείων και αναφορών. Ενηµέρωση του επιχειρηµατία για το βαθµό πληρότητας. Από την προηγούµενη φάση παρέχεται η δυνατότητα απευθείας ενηµέρωσης του επιχειρηµατία για την πορεία του φακέλου του. Σε περίπτωση που ο φάκελος παρουσιάζει ελλείψεις ή παραλείψεις ενηµερώνεται για αυτές αλλά και για την ακολουθούµενη διαδικασία. Παρακολούθηση της πορείας του φακέλου. Με τη καταχώρηση των στοιχείων φακέλου στο πληροφοριακό σύστηµα παρέχεται η δυνατότητα βήµα - βήµα των φάσεων εξέλιξης του φακέλου µέχρι της ολοκλήρωσης της διαδικασίας και έκδοσης της σχετικής άδειας. Κάθε εξελικτικό βήµα θα καταχωρείται στο πληροφοριακό σύστηµα και θα παρακολουθείται κάθε δυσκολία που πιθανόν να προκύπτει. Σ αυτή την περίπτωση, ο σύµβουλος διεκπεραίωσης του ΚΥΕ προσπαθεί σε συνεργασία µε την Επιτροπή Έργου, να επιταχύνουν τις διαδικασίες. Έκδοση σχετικής Άδειας. Όταν ολοκληρωθεί η παραπάνω διαδικασία και εκδοθεί η σχετική άδεια καταχωρείται στο πληροφοριακό σύστηµα, απ' όπου θα προκύψουν 76

78 στατιστικά στοιχεία (αριθµός άδειας, διάρκεια, υποχρεώσεις παρακολούθησης, ανανέωσης καθώς και χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας) και ενηµερώνεται άµεσα ο ενδιαφερόµενος για την παραλαβή της Η συµβολή του ΚΥΕ στην ανάπτυξη του νοµού Αρκαδίας Tα αποτελέσµατα του ΚΥΕ Αρκαδίας µε βάση τις παραπάνω δραστηριότητες αναµένονται ότι θα είναι: Η δηµιουργία ενός ευέλικτου και δυναµικού µηχανισµού, ο οποίος θα διασφαλίσει το συντονισµό όλων των εµπλεκόµενων δηµοσίων υπηρεσιών σε θέµατα αδειοδότησης επιχειρήσεων καθώς και την εξυπηρέτηση των πολιτών στο συντοµότερο χρόνο. Ο συντονισµός των δηµοσίων υπηρεσιών που σήµερα έρχονται σε επαφή µε τους επιχειρηµατίες. Η δηµιουργία φιλικού περιβάλλοντος στις σχέσεις µεταξύ ηµοσίου και επιχειρηµατιών. Η απλοποίηση και επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης µιας επένδυσης µε δια-υπηρεσιακή συνεργασία. Ο εντοπισµός και διόρθωση των αδυναµιών του συστήµατος αδειοδότησης. Η έµµεση αύξηση των επενδύσεων λόγω της απλούστευσης των διαδικασιών αδειοδότησης µιας επιχείρησης. Η αξιοποίηση εθνικών και κοινοτικών πόρων για τη χρηµατοδότηση επενδυτικών σχεδίων µέσω µιας πρώτης πληροφόρησης για τους διαθέσιµους πόρους, τις σχετικές ευκαιρίες και δυνατότητες. Η αξιοποίηση µε το καλύτερο δυνατό τρόπο όλων των επενδυτικών ευκαιριών του Νοµού. Η ισότιµη, ισόποση, έγκαιρη και έγκυρη διάχυση της πληροφόρησης σε όλους τους ενδιαφερόµενους. Η αξιοποίηση µε το καλύτερο δυνατό τρόπο όλων των επενδυτικών ευκαιριών του Νοµού, µε απώτερο σκοπό την προώθηση παραγωγικών και ανταγωνιστικών επενδύσεων. Η µεγαλύτερη και αποδοτικότερη απορρόφηση διαθέσιµων κονδυλίων. 77

79 Η καταπολέµηση της ανεργίας µε τη δηµιουργία νέων θέσεων σε υπάρχουσες και υπό ίδρυση νέες επιχειρήσεις Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα (ΕΑΠ) Μεγαλόπολης Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα (ΕΑΠ) Λεκανοπεδίου Μεγαλόπολης , συντάχθηκε µε βάση την υπουργική απόφαση 5-ΗΛ/Β/Φ5.179/14812/ του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το 2ο Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα (ΕΑΠ) Μεγαλόπολης καταρτίστηκε εντός του 2001 και εγκρίθηκε από το Περιφερειακό Συµβούλιο στις µετά από πρόταση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου και της ΤΕ Κ Αρκαδίας στις (Φορείς Σχεδίασης του 2ου ΕΑΠ Μεγ/λης ήταν, η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας, ο ήµος Μεγαλόπολης, ο ήµος Γόρτυνος, ο ήµος Φαλαισίας, ο ήµος Τρικολώνων και η Αναπτυξιακή Εταιρεία ΑΡΚΑ ΙΑ Α.Ε.). Η χρηµατοδότηση του Προγράµµατος γίνεται από την ΕΗ και ανέρχεται σε 0.4% του Ετήσιου Κύκλου Εργασιών της ΕΗ Μεγαλόπολης σύµφωνα µε τη σχετική Υπουργική Απόφαση (στο 1ο ΕΑΠ είχαµε 8,51 εκατ. ΕΥΡΩ απορρόφηση). Ο συνολικός προϋπολογισµός του Προγράµµατος για την περίοδο ανέρχεται στο ποσό των 20,5 εκατ. ΕΥΡΩ και η συµµετοχή του 2ου ΕΑΠ προεκτιµάται στο ποσό των 15,6 εκ. ΕΥΡΩ. Το Πρόγραµµα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα σε Μέτρα, ράσεις και Έργα που θα συµβάλλουν: Στην ανάπτυξη του Λεκανοπεδίου Μεγαλόπολης σύµφωνα µε τις αναπτυξιακές κατευθύνσεις που καθορίζουν οι Φορείς της περιοχής. Στην αναβάθµιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Στην δηµιουργία υποδοµών. Στην ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων σε όλους τους τοµείς της παραγωγής (πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή) αξιοποιώντας το συγκριτικό πλεονέκτηµα της περιοχής. Στην µείωση της ανεργίας και στην εξειδίκευση της εργασίας. Τα έργα του Προγράµµατος εντάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες: Α. Αγροτική Ανάπτυξη Β. Ανθρώπινοι Πόροι 78

80 Γ. Βελτίωση Ποιότητας ζωής και Περιβάλλοντος. Βελτίωση Υποδοµών Ε. Βιοτεχνία - Μεταποίηση - Εµπορία ΣΤ. Ενέργεια Ζ. Μελέτες Η. Οδοποιία Θ. Στήριξη της Τοπικής Ανάπτυξης Ι. Τεχνική Βοήθεια ΙΑ. Τουριστική Ανάπτυξη ΙΒ. Ύδρευση Αποχέτευση Στην κατάρτιση του ΕΑΠ λαµβάνονται υπόψη όλα τα Εθνικά και Κοινοτικά Προγράµµατα (Περιφερειακά, Νοµαρχιακά και Τοπικά) καθώς και οι χρηµατοδοτήσεις από Εθνικούς και Κοινοτικούς πόρους, ώστε να υπάρχει συντονισµός, και συµπληρωµατικότητα και να αποφεύγονται προβλήµατα αποσπασµατικότητας και κατάτµησης ( τελευταία επίσκεψη ). Το Πρόγραµµα παρακολουθούν και ελέγχουν Επιτροπές (Επιτροπή Παρακολούθησης και Επιτροπή Ελέγχου) που έχουν θεσµοθετηθεί από την Υπουργική Απόφαση. Η Επιτροπή Παρακολούθησης (13µέλης), συγκροτείται από εκπροσώπους Φορέων και έχει την ευθύνη της παρακολούθησης υλοποίησης και διαχείρισης των έργων του εγκεκριµένου Προγράµµατος (συντονίζει, παρακολουθεί, εντάσσει και απεντάσσει έργα) και αποτελείται από το Νοµάρχη Αρκαδίας, ως Πρόεδρο και εκπρόσωπους από το Νοµαρχιακό Συµβούλιο Αρκαδίας, την Τ.Ε..Κ. Νοµού Αρκαδίας, το Τεχνικό Επιµελητήριο (ΤΕΕ), το Οικονοµικό Επιµελητήριο (ΟΕΕ) το Γεωτεχνικό Επιµελητήριο (ΓΕΩΤΕΕ), το Εµποροβιοµηχανικό Επιµελητήριο (ΕΒΕ),το Εργατικό Κέντρο Αρκαδίας, την Περιφέρεια Πελοποννήσου, την ΕΗ, το ΥΠΕΧΩ Ε και το Υπουργείο Ανάπτυξης. Η Επιτροπή Ελέγχου (3µελής), αποτελείται από έναν εκπρόσωπο Τεχνικό της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αρκαδίας, έναν εκπρόσωπο του Τεχνικού Επιµελητηρίου και έναν εκπρόσωπο της ΕΗ και έχει ως αντικείµενο ευθύνης τον έλεγχο της νοµιµότητας των εκτελουµένων έργων και συγκροτείται µε απόφαση του Προέδρου και των Μελών της Επιτροπής Παρακολούθησης. Σύµβουλος ιαχείρισης του Προγράµµατος είναι η Αναπτυξιακή Εταιρεία ΑΡΚΑ ΙΑ Α.Ε. 79

81 5.4. Η Ανώνυµη Αναπτυξιακή Εταιρεία ΟΤΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Α.Ε. Η ίδρυση της εταιρείας Πελοπόννησος έγινε το 2001 από τις Τοπικές Ενώσεις ήµων και Κοινοτήτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου και τις Αναπτυξιακές Εταιρείες εν όψει της 3ης Προγραµµατικής Περιόδου. Έξι χρόνια µετά, η πρωτοβουλία των ΤΕ Κ µετεξελίσσεται στην νέα εταιρεία αφήνοντας πίσω σηµαντικό έργο. Ενόψει της Προγραµµατικής Περιόδου, στην Πελοπόννησο κρίθηκε πως είναι ώριµες οι συνθήκες και υψηλό το επίπεδο συνεννόησης των αιρετών οργάνων για την συγκρότηση ενός ισχυρού Περιφερειακού φορέα της Αυτοδιοίκησης. Πλέον όλες οι Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις της Περιφέρειας Πελοποννήσου, όλες οι Τοπικές Ενώσεις ήµων και Κοινοτήτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου και το Πελοπόννησος Κ.Σ.Σ.Α αποτελούν τους µετόχους της νέας Αναπτυξιακής Εταιρείας των ΟΤΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Α.Ε. Προχώρησαν µάλιστα στη συγκρότηση του ιοικητικού Συµβουλίου σε σώµα (δελτίο Τύπου, ). Ο Πρόεδρος και ο ιευθύνοντας Σύµβουλος της εταιρείας Ταγαράς Νικόλαος, Νοµάρχης Κορινθίας, σε συνέντευξη τύπου στα ΜΜΕ της Περιφέρειας Πελοποννήσου ( ) έκανε και πλήρη αναφορά για το Επιχειρησιακό σχέδιο της νέας εταιρίας το οποίο συµπεριλαµβάνει: Την τεχνική στήριξη των εταίρων και την προώθηση της συνεργασίας στην προετοιµασία, διεκδίκηση και υλοποίηση αναπτυξιακών προγραµµάτων σε περιφερειακό, διαπεριφερειακό και διακρατικό επίπεδο καθώς και ο συντονισµός των προγραµµάτων και η ένταξη τους σε µία συνολική στρατηγική για την ανάπτυξη της Πελοποννήσου. Τον σχεδιασµό, προετοιµασία, προώθηση και υλοποίηση ολοκληρωµένων προτάσεων για την ανάπτυξη της Πελοποννήσου µε προοπτική την ένταξη για χρηµατοδότηση στο ΕΣΠΑ ή άλλα Ευρωπαϊκά προγράµµατα ή πρωτοβουλίες. Τον Προγραµµατισµό, σχεδιασµό και υλοποίηση µε ίδια µέσα ή µέσω τρίτων, ενεργώντας για λογαριασµό φορέων του δηµοσίου, κοινωνικού και ιδιωτικού τοµέα των περιοχών, προγραµµάτων κατάρτισης και ανάπτυξης της αγοράς εργασίας και της απασχόλησης στις περιοχές της Πελοποννήσου. Την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Το σχεδιασµό διαχείρισης και υλοποίησης ολοκληρωµένων προγραµµάτων αγροτικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της υπαίθρου. 80

82 Όπως αναφέρει ο Νοµάρχης Κορινθίας κ. Ταγαράς Νίκος, «Είµαστε πολιτικά και επιχειρησιακά έτοιµοι να ανταποκριθούµε στις πολιτικές αποφάσεις της Κυβέρνησης για την νέα διοικητική µεταρρύθµιση και την ενίσχυση των Περιφερειακών θεσµών. Μέσα από την κοινή δουλειά µας και τα αποτελέσµατα της διαµορφώνουµε τη νέα Περιφερειακή Συνείδηση στην Πελοπόννησο. Η προηγούµενη εµπειρία, το νέο θεσµικό πλαίσιο, η πολιτική βούληση της Αυτοδιοίκησης είναι τα απαραίτητα στοιχεία και αυτά υπάρχουν στην σηµερινή µας απόφαση. Έχουµε ανάγκη την καινούρια ευέλικτη υπηρεσιακή δοµή µελετητικά και επιστηµονικά εν όψει της 4 ης Προγραµµατικής Περιόδου. Οι προκλήσεις είναι µεγάλες, ο ανταγωνισµός επίσης, οι απαιτήσεις τεράστιες και δεν πρέπει να χαθεί ούτε µια ηµέρα. Ως Νοµάρχης Μεσσηνίας και ως Πρόεδρος της Ε.ΝΑΕ στηρίζω µε όλες µου τις δυνάµεις το εγχείρηµα». Συνεχίζοντας ανέφερε: «η ενότητα που πετυχαίνουµε σήµερα κάνει ακόµη πιο δυνατή την Πελοπόννησο. Η εταιρεία πέτυχε να αλλάξει τον τρόπο που δουλεύουµε και σκεφτόµαστε στην Πελοπόννησο µε αποτελέσµατα αναγνωρίσιµα από όλους. Η αναγκαιότητα έχει αναγνωριστεί, διαθέτουµε στελέχη µε εµπειρίες και γνώση και αµέσως µετά την συνεδρίαση πρέπει να προχωρήσουµε στα επόµενα βήµατα θέτοντας στόχους και χρονοδιαγράµµατα. Ενότητα, συλλογικό πνεύµα, γεωγραφική διάσταση θα αναδείξουν τον κεντρικό στόχο να γίνει η Πελοπόννησος πρωταγωνιστής». Αλλά και ο Νοµάρχης Αρκαδίας κ. Κωνσταντόπουλος ηµήτρης έχει αναφέρει ως δυναµική κίνηση και σηµαντική απόφαση την ίδρυση της εταιρίας: «µε οµόφωνη απόφαση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου η Αρκαδία στηρίζει το εγχείρηµα διότι τα αποτελέσµατα της µέχρι σήµερα δουλείας της εταιρείας είναι ορατά σε όλους. Χρειαζόµαστε τις γνώσεις των στελεχών και τη δυναµική της νέας εταιρείας για τη διεκδίκηση και υλοποίηση έργων και προγραµµάτων στην Πελοπόννησο». Η Εταιρία αποτελεί σύµφωνα µε το πεδίο εφαρµογής του Ν.3316/2005 αναθέτουσα αρχή. Σύµφωνα µε τον παραπάνω ορισµό και στα πλαίσια εφαρµογής του νόµου µπορεί να εκπονεί µελέτες και να παρέχει υπηρεσίες µε το προσωπικό της. Επίσης µπορεί να αναλαµβάνει την διεξαγωγή των διαδικασιών ανάθεσης, την διοίκηση και επίβλεψη των µελετών και των υπηρεσιών για λογαριασµό άλλης αναθέτουσας αρχής. Η Εταιρία µπορεί να αναλαµβάνει µέσω προγραµµατικών συµβάσεων την προετοιµασία, την διεξαγωγή των διαδικασιών ανάθεσης και την διοίκηση µελέτης και έργου σύµφωνα µε το άρθρο 3 του παραπάνω νόµου 81

83 (3316/2005). Η Εταιρία µπορεί να αναλαµβάνει µε απευθείας ανάθεση την εκπόνηση µελετών, την παροχή υπηρεσιών από τα δηµοτικά ή κοινοτικά συµβούλια, από τα Νοµαρχιακά Συµβούλια από ιδρύµατα από νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου των ΟΤΑ, συνδέσµους αυτών κ.λ.π., όταν στελεχωθεί µε προσωπικό ή συνεργάτες αντίστοιχου τίτλου σπουδών και ειδικότητας σχετικής µε την µελέτη ή υπηρεσία που αναλαµβάνει. Η Εταιρία θα πιστοποιηθεί ως τελικός δικαιούχος υλοποίησης έργων και ενεργειών στα πλαίσια της προγραµµατικής περιόδου Η αναπτυξιακή δράση της ΝΑ Αρκαδίας κατά την Γ και Προγραµµατική Περίοδο Κατά την Γ προγραµµατική περίοδο στο ΠΕΠ της Περιφέρειας Πελοποννήσου εντάχθηκαν συνολικά 870 έργα. Τα µέχρι στιγµής στοιχεία από την υλοποίηση των έργων, όπως αυτά µας διατέθησαν από την ιαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Πελοποννήσου, αναφέρουν µια ικανοποιητική απορρόφηση των κονδυλίων. Συγκεκριµένα, το ποσοστό απορρόφησης ανέρχεται στο 95,5%. Ωστόσο, κατόπιν συνέντευξης µε τον Προϊστάµενο της ιαχειριστικής Αρχής κ. Σκούρα, για τον αριθµό των ενταγµένων έργων στο ΠΕΠ που αφορούν αποκλειστικά και µόνο το νοµό Αρκαδίας, η απάντηση ήταν πως µόνο 5 έργα έχουν ενταχθεί στο ΠΕΠ και είναι τα ακόλουθα: κατασκευή 2 (δύο) σχολικών κτιρίων (ένα στη Μεγαλόπολη και ένα στο Λεωνίδιο). Κατασκευή 1 (ενός) αλιευτικού καταφυγίου (λιµάνι) στη Σαµπατική (επιβλέπουσα αρχή η ΝΑ) Κατασκευή 2 (δύο) δρόµων (τµήµα αβιά- Χρυσοβίτσι και τµήµα Παραλλόγγοι- Τριπόταµα) Η σηµαντική αυτή υστέρηση στην υλοποίηση έργων στο νοµό Αρκαδίας συνιστά αναµφίβολα µια ανησυχητική κατάσταση. Καταβλήθηκε ως εκ τούτου προσπάθεια από τη γράφουσα να διερευνηθούν οι αιτίες που οδηγούν σε αυτό το αποτέλεσµα θέτοντας το ερώτηµα αυτό τόσο στην Προϊσταµένη της /νσης Σχεδιασµού και Ανάπτυξης της ΝΑ κα.παπαδοπούλου, όσο και στον προϊστάµενο της ιαχειριστικής Αρχής, κ. Σκούρα. Παρενθετικά θα αναφερθεί πως η διαδικασία για την ένταξη των έργων περιλαµβάνει την πρόσκληση από την ιαχειριστική αρχή και κατόπιν την υποβολή συγκεκριµένων προτάσεων 82

84 από τους ήµους και τις ΝΑ Σε αυτό το πλαίσιο καθίσταται σαφές πως η ΝΑ Αρκαδίας µέσω της /νσης Σχεδιασµού και Ανάπτυξης που διαθέτει, µπορεί να κάνει µελέτες και να υποβάλλει προτάσεις για έργα στην ιαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Πελοποννήσου τα οποία βέβαια εν τέλει θα εγκριθούν ή όχι από το Περιφερειακό Συµβούλιο. Από την πλευρά της, η εν λόγω /νση αναφέρει πρόβληµα υποστελέχωσης που καθιστά δύσκολο το έργο της και από την πλευρά της ιαχειριστικής Αρχής η αιτία που αναδείχτηκε ως σηµαντικότερη είναι η µη εκπόνηση ολοκληρωµένων και ενδελεχών µελετών για τα έργα που προτείνονται προς ένταξη. Η έλλειψη εποµένως εξειδικευµένου τεχνικά προσωπικού στη ΝΑ Αρκαδίας φαίνεται να είναι ανασταλτικός παράγοντας στον σχεδιασµό έργων, την εκπόνηση µελετών κ.τ.λ. µε αποτέλεσµα οι υποβαλλόµενες προτάσεις είτε να είναι ελάχιστες είτε να µην πληρούν τις προδιαγραφές για ένταξη. Συγκεκριµένα, όπως τελικώς διαπιστώθηκε, οι προτάσεις εκ µέρους της ΝΑ Αρκαδίας ήταν πέντε, όσες τελικά δηλ. εγκρίθηκαν. Τέλος, δεν µπορεί να παραλειφθεί σε κάθε περίπτωση η ευθύνη του πολιτικού παράγοντα Αναπτυξιακές πρωτοβουλίες κατά την Προγραµµατική Περίοδο Όσον αφορά στη Προγραµµατική Περίοδο, οι ΟΤΑ γενικά θα κληθούν να διαδραµατίσουν έναν σηµαντικό ρόλο στο σχεδιασµό και την υλοποίηση των έργων, ο οποίος βέβαια εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τον πολιτικό παράγοντα και την ύπαρξη πολιτικής βούλησης από τους αιρετούς. Στο πλαίσιο των αναπτυξιακών της πρωτοβουλιών για τη νέα περίοδο , η ΝΑ Αρκαδίας έχει προγραµµατίσει έργα τα οποία εντάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες: Οδοποιία Τουρισµός Συντήρηση µνηµείων Αθλητικές εγκαταστάσεις Ζήτηµα διαχειριστικής επάρκειας της ΝΑ Αρκαδίας ενόψει της Προγραµµατικής Περιόδου Κατά την υλοποίηση των συγχρηµατοδοτούµενων προγραµµάτων της Γ Προγραµµατικής Περιόδου και βάσει µελέτης της ΜΟ ΑΕ (Ευαγγέλου,2007), διαπιστώθηκαν αρκετές αδυναµίες στους Τελικούς ικαιούχους. Είναι προφανές πως η επιτυχηµένη υλοποίηση των 83

85 προγραµµάτων συνδέεται άµεσα µε τη γνώση που έχουν οι δικαιούχοι για τις απαιτήσεις του Κοινοτικού και Εθνικού ικαίου και µε την τεχνογνωσία και επάρκεια που διαθέτουν για να τις εφαρµόζουν. Στο πλαίσιο της προετοιµασίας για την Προγραµµατική περίοδο , οι υπηρεσίες της Γενικής Γραµµατείας Επενδύσεων και Ανάπτυξης (ΓΓΕΑ) του ΥΠΟΙΟ, σε συνεργασία µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς χάραξης τοµεακής και περιφερειακής πολιτικής και τους κοινωνικούς και οικονοµικούς εταίρους, ξεκίνησαν έναν κύκλο διαβουλεύσεων για το σχεδιασµό του Πλαισίου ιαχείρισης, παρακολούθησης και Ελέγχου των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων της περιόδου Βασικό στοιχείο της εν λόγω διαβούλευσης αποτέλεσε η ανάγκη δηµιουργίας ενός πλαισίου κριτηρίων για τη διαχειριστική επάρκεια των δικαιούχων στην Προγραµµατική Περίοδο Στόχος του πλαισίου κριτηρίων-απαιτήσεων από τους ικαιούχους αποτελεί η βελτίωση της αποτελεσµατικότητας και της υλοποίησης των συγχρηµατοδοτούµενων έργων που αναλαµβάνουν οι ικαιούχοι. Μέχρι την ανάπτυξη του ελληνικού προτύπου και των µηχανισµών για την πιστοποίηση των φορέων, η επιβεβαίωση της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων θα παρέχεται από την οικεία ιαχειριστική Αρχή ή από τον Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται σχετικά στο Έγγραφο µε αρ. Πρωτ. ΕΥΣΣΑΑΠ 1469/ Σηµαντική παράµετρος για την επιβεβαίωση της διαχειριστικής επάρκειας του υποψήφιου φορέα προκειµένου να αναλάβει το ρόλο του Τελικού ικαιούχου είναι η οργανωτική δοµή και η γενικότερη επάρκεια, τόσο σε ό,τι αφορά τον εσωτερικό κανονισµό λειτουργίας, όσο και σε ό, τι αφορά τη στελέχωση του φορέα. Όσον αφορά στη ΝΑ Αρκαδίας, είναι στα άµεσα σχέδιά της να υποβάλλει τη σχετική αίτηση-φάκελο καθώς, η έκδοση επιβεβαίωσης διαχειριστικής επάρκειας αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη των πράξεων στα επιχειρησιακά προγράµµατα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Ε.Σ.Π.Α.) της περιόδου Συγκεκριµένα και ενόσω γινόταν η σύνταξη του παρόντος κειµένου, η ΝΑ επρόκειτω να καταθέσει τα σχετικά δικαιολογητικά πριν εκπνεύσει η καταληκτική προθεσµία. της 30 ης Οκτωβρίου

86 Εν κατακλείδι, η θετική εµπειρία των αναπτυξιακών εταιριών της ΝΑ Αρκαδίας θα πρέπει να αξιοποιηθεί περαιτέρω και να επιτρέψει την επίτευξη µιας ουσιαστικής διανοµαρχιακής συνεργασίας σε επίπεδο Περιφέρειας ή και µέσα από το σχηµατισµό (άτυπα) ενός νέου ευρύτερου Οργανωτικού Σχήµατος του β βαθµού αυτοδιοίκησης, ιδίως ενόψει των επιτακτικών αναγκών της τέταρτης προγραµµατικής περιόδου ( ΚΠΣ). Η δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση ιδιαίτερα στην προοπτική της µετεξέλιξής της θα πρέπει να διεκδικήσει να έχει βαρύνοντα ρόλο στην συστηµατοποιηµένη κινητοποίηση του αναπτυξιακού δυναµικού της ελληνικής περιφέρειας. 6 ο Κεφάλαιο: Το επιχειρησιακό περιβάλλον της ΝΑ Αρκαδίας 6.1. Γενικά Η ανάπτυξη ενός Συστήµατος Στρατηγικής ιοίκησης από κάθε ηµόσια Οργάνωση προϋποθέτει, πέραν της σαφούς οριοθέτησης του οράµατος και της αποστολής της, την ενδελεχή ανάλυση του ενδοδιοικητικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της. Πιο συγκεκριµένα, µία τέτοια ανάλυση εστιάζεται στη συσχέτιση των ενδοδιοικητικά Ισχυρών και των Αδύνατων σηµείων, µε τις Ευκαιρίες και της Απειλές, που ανακύπτουν στο εξωτερικό της περιβάλλον. Εκτενέστερα, η επονοµαζόµενη SWOT (Strengths-Weaknesses-Opportunities-Threats) ανάλυση συµβάλει τα µέγιστα στον εντοπισµό των στρατηγικών προβληµατισµών, που η ηµόσια Οργάνωση καλείται να αντιµετωπίσει και κατ επέκταση στη διαµόρφωση των κατάλληλων στρατηγικών επιλογών στην αποτελεσµατική υπηρέτηση του οράµατός της (Σπηλιωτόπουλος, 2008, σελ. 13). Προς την κατεύθυνση αυτή, η ιεύθυνση Ποιότητας και Αποδοτικότητας του Υπουργείου Εσωτερικών προέβη στην έκδοση Εγκυκλίου µε την οποία πληροφορεί τις Υπηρεσίες για την µεθοδολογία επιτέλεσης τέτοιου είδους αναλύσεων. Στην πρώτη φάση της εφαρµογής της ανάλυσης SWOT στη ΝΑ Αρκαδίας, θα επιχειρηθεί ο προσδιορισµός των Ισχυρών και των Αδυνάτων σηµείων της ΝΑ όπως αυτά προκύπτουν από την ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος της ΝΑ, µε βάση κριτήρια όπως: ανθρώπινο δυναµικό, χρηµατοδότηση, 85

87 θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας της ΝΑ, οργανωτική δοµή, υλικοτεχνική υποδοµή, διατιθέµενοι πόροι, διαδικασίες, συνεργασίες-δίκτυα µε οµάδες συµφερόντων, κ.α. Εν συνεχεία, προσδιορίζονται οι ευκαιρίες και οι απειλές ως συνάρτηση παραγόντων που διαµορφώνουν το εξωτερικό περιβάλλον της ΝΑ, µε βάση τα ακόλουθα κριτήρια: Χρηµατοδοτικά προγράµµατα Παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία Τεχνολογικές εξελίξεις Απαιτήσεις-ανάγκες «πελατών» Νοµικό πλαίσιο Πολιτικές συγκυρίες-πολιτική βούληση 6.2. Εκτίµηση παραµέτρων επιχειρησιακού περιβάλλοντος της ΝΑ µε χρήση της µεθόδου SWOT analysis 54 Τα ισχυρά σηµεία, οι αδυναµίες (εσωτερικό περιβάλλον) καθώς και οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι (εξωτερικό περιβάλλον), όπως αναδεικνύονται από την ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης στη ΝΑ Αρκαδίας, συνοψίζονται στον Πίνακα 9 που ακολουθεί. Ειδικότερα: 54 Η SWOT ανάλυση που ακολουθεί, βασίζεται σε πληροφορίες που αντλήθηκαν από την επεξεργασία ερωτηµατολογίων που δόθηκαν σε κρίσιµες /νσεις της ΝΑ Αρκαδίας, όπως: Γενική /νση, /νση ιοικητικών Υπηρεσιών, /νση Προγραµµατισµού, καθώς και από προσωπικές συνεντεύξεις µε στελέχη της ΝΑ, διαφόρων /νσεων και τµηµάτων αλλά και σε στελέχη της «Αρκαδία Α.Ε». Σε καµία περίπτωση, όµως, η παρούσα SWOT ανάλυση δεν εκφράζει απόψεις στελεχών της ΝΑ αλλά είναι καθαρά προϊόν προσωπικής επεξεργασίας των δεδοµένων που αντλήθηκαν µέσα από τη σύντοµη γνωριµία της γράφουσας µε τις δοµές και τις υπηρεσίες της ΝΑΑρκαδίας. 86

88 ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ Α ΥΝΑΜΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ Η απλούστευση ολοένα και περισσότερων διαδικασιών και η αυτεπάγγελτη αναζήτηση δικαιολογητικών σύµφωνα µε το ν. 3242/2004, η οποία συµβάλλει στην µείωση της υποχρέωσης αυτοπρόσωπης παρουσίας του πολίτη στις υπηρεσίες και στην ελάττωση του χρόνου αναµονής του σε αυτές. Η οριζόντια ανάπτυξη της ιεραρχικής πυραµίδας σε υπερβολικά µεγάλο αριθµό οργανικών µονάδων (διευθύνσεων, τµηµάτων, γραφείων) µε αποτέλεσµα την πολυδιάσπαση αρµοδιοτήτων και καθηκόντων, τον πολλαπλασιασµό των θέσεων ευθύνης και τον κατακερµατισµό της οργάνωσης των υπηρεσιών σε οργανικές µονάδες βάσης, Ψηφιοποίηση εντύπων τµήµατα πολύ µικρού µεγέθους αριθµού προσωπικού Εκπαίδευση του προσωπικού Αξιοποίηση και απορρόφηση στο µέγιστο δυνατό κονδυλίων και χρηµατοδοτήσεων από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους και ταυτόχρονα ενίσχυση της επιτελικής οργανωτικής δοµής και στελέχωση της ΝΑ ώστε να κατακτήσει την ικανότητα να ασκεί στην πράξη το ρόλο της ως αυτοδιοικητικού θεσµού. Ανάγκη ανάληψης ουσιαστικότερων ευθυνών από τη ΝΑ σε όλους τους ακόλουθους τοµείς: Ανάπτυξη, Πρωτογενή, ευτερογενή, Τριτογενή τοµέα, Μεταφορές, Αδρανοποίηση αναπτυξιακού ρόλου ΝΑ για λόγους όπως: Ύπαρξη γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, πολιτικής βούλησης έλλειψης καίριων ειδικοτήτων πχ στην /νση Τεχνικών Υπηρεσιών (αρµοδίων για εκπόνηση µελετών), ανεπάρκεια πόρων, µε αποτέλεσµα την περιορισµένη δυνατότητα διατύπωσης προτάσεων για έργα προς την ιαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας 87

89 Συνεργασία µεταξύ των τµηµάτων Συµπληρωµατικές ράσεις για την εξυπηρέτηση του πολίτη µέσα από το Γραφείο Υποδοχής Πολιτών της ΝΑ και τo Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών Καλή Ενδουπηρεσιακή επικοινωνία καθώς και επικοινωνία µε άλλες υπηρεσίες ηλεκτρονικά, µε σύστηµα fax και Αναπτυξιακή ραστηριότητα της ΝΑ µέσω της συµµετοχής της Πρόβληµα υποστελέχωσης ορισµένων /νσεων/τµηµάτων Έλλειψη οικονοµικών πόρων Ανεπαρκείς υποδοµές πληροφορικής ιαφοροποιηµένο το καθεστώς των νοµαρχιακών υπαλλήλων λόγω µη ενιαίου µισθολογίου Απουσία µεσοπρόθεσµου προγράµµατος δράσης (πχ τριετές) που να περιγράφει τους στόχους και τους άξονες δράσης της ΝΑ αναφορικά µε τη βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών και την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Η ελλιπής αξιοποίηση του προσωπικού µε βάση τα προσόντα καθώς και η Χωροταξία, Κοινωνικές Υπηρεσίες, Πολιτική Προστασία και ικαιώµατα του Πολίτη, ιοικητικές- Οικονοµικές Υπηρεσίες. Αξιοποίηση καλών πρακτικών και εµπειρίας προσπαθειών εκσυγχρονισµού της ΝΑ Χρήσιµη η σύγκριση της λειτουργίας των /νσεων/τµηµάτων της ΝΑ µε εκείνη άλλων ΝΑ µε σκοπό την εκµάθηση από «βέλτιστες πρακτικές» και τη µεταφορά εµπειρίας προς τις υπόλοιπες Αναγκαία ενόψει Προγραµµατικής Περιόδου η ανάπτυξη συνεργασιών µε οµόλογες νοµαρχιακές επιτροπές άλλων νοµών. Η µη εφαρµογή συστηµάτων ιοίκησης µε στόχους και Μέτρησης της αποδοτικότητας. Χαµηλή αποδοτικότητα υπηρεσιών αν µη λήψη κατάλληλων µέτρων Αποτυχία εγχειρήµατος διοικητικής αναδιάρθρωσης των υπηρεσιών της ΝΑ εάν δεν προηγηθεί µια συµµετοχική διαδικασία και δηµόσιας διαβούλευσης στην οποία θα συµµετάσχουν µε επιχειρήµατα όλοι οι εµπλεκόµενοι φορείς Αδυναµία εξασφάλισης της απαραίτητης συναίνεσης σε υπηρεσιακό επίπεδο και στο επίπεδο της πολιτικής 88

90 σε δύο Αναπτυξιακές εταιρίες (Αρκαδία Α.Ε., Πελοπόννησος Α.Ε.) µε έντονη παρουσία στο νοµό Η καθιέρωση Συστήµατος ιοίκησης µε στόχους, µέτρηση αποδοτικότητας (Ν. 3230/2004) έλλειψη προσωπικού εξειδικευµένων προσόντων σε κρίσιµους τοµείς δηµόσιας δράσης (π.χ. στον τοµέα των ΤΠΕ ή στη λειτουργία του επιτελικού σχεδιασµού και της επεξεργασίας προγραµµάτων και πολιτικών), Η απουσία άσκησης σύγχρονου management και εκπαίδευσης για την άσκησή του από τα στελέχη που κατέχουν θέσεις ευθύνης (Γενικός ιευθυντής, προϊστάµενοι ιευθύνσεων και Τµηµάτων), H πλήρης απουσία οργάνωσης σε θέσεις εργασίας, καθηκοντολογίου και περιγραφών εργασίας. Βελτίωση παραγωγικότητας του προσωπικού Η λειτουργία της διοίκησης της ΝΑ σύµφωνα µε τις αρχές του e-government όπως καθορίζονται σε Ευρωπαϊκά κείµενα όπως το «e-europe 2005 Action Plan», «Η στρατηγική i2010 Ευρωπαϊκή κοινωνία της πληροφορίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση» κλπ. Η εξέλιξη των ΚΕΠ σε ολοκληρωµένα one stop shops. Αξιοποίηση των ΤΠΕ για την διεύρυνση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και την καθιέρωση των ηγεσίας για την εισαγωγή και εφαρµογή των αναγκαίων αλλαγών. Αδυναµία εξασφάλισης της απαραίτητης διανοµαρχιακής συνεργασίας για την ολιστική προσέγγιση της νέας αυτοδιοικητικής µεταρρύθµισης. Αδυναµία αντιµετώπισης της αντίδρασης όσων υπηρεσιών ή οµάδων υπαλλήλων θεωρούν ότι θίγονται από τις αλλαγές 89

91 Oι αδυναµίες στοχοθεσίας, παρακολούθησης και µέτρησης των αποτελεσµάτων και αξιολόγησης της απόδοσης και της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών. Η προσήλωση σε ιεραρχικές σχέσεις, η περιχαράκωση καθηκόντων και αρµοδιοτήτων, η δυσχέρεια οµαδικής εργασίας ή οριζόντιας συνεργασίας. η περιορισµένη, µέχρι σήµερα, αξιοποίηση των ΤΠΕ σε σχέση µε την εσωτερική λειτουργία των υπηρεσιών και τις συναλλαγές τους µε τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Ο προσανατολισµός των δηµοσίων υπαλλήλων προς ψηφιακών συναλλαγών. Ευκαιρία ριζικής αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών της ΝΑ και αύξησης της αποτελεσµατικότητας των δοµών της µέσα από µια νέα τροποποίηση του Οργανισµού Εσωτερικής Λειτουργίας Ευκαιρία για συνεργασίες, διαβούλευση µε τοπικούς φορείς, ΟΤΑ Α,Περιφέρεια και διατύπωση προτάσεων για έργα προς ένταξη στο ΕΣΠΑ Εσωτερική Ανίχνευση ανάγκης ή µη για αναδιάρθρωση της ΝΑκαι ευκαιρία διεξαγωγής διαλόγου, δηµόσιας Αντιστάσεις στον εκσυγχρονισµό των δοµών και συστηµάτων που, κατά κανόνα, απαιτούν αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας, νέες γνώσεις και δεξιότητες και προσκρούουν σε πρακτικές που θεωρούνται κεκτηµένα από τους δηµοσίους υπαλλήλους. Αντιγραφή διεθνών πρακτικών χωρίς προσαρµογή στο περιβάλλον της ηµόσιας ιοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. 90

92 ένα πρότυπο ρόλου που θεωρεί ως πρωτεύοντα στόχο τη διασφάλιση της τυπικής νοµιµότητας και όχι την παραγωγή υπηρεσιών και έργου. Αδυναµία εισαγωγής απαραίτητων αλλαγών λόγω της αντίδρασης υπηρεσιών ή οµάδων υπαλλήλων που θεωρούν ότι θίγονται από τις αλλαγές. Περιορισµένη λειτουργία των διαδικασιών δηµόσιας διαβούλευσης. ιασκορπισµένες υπηρεσίες της ΝΑ σε διαφορετικά κτίρια-όχι συγκέντρωση σε ένα ιοικητήριο. διαβούλευσης µεταξύ ΝΑ και κεντρικής διοίκησης αλλά και µε τοπικούς φορείς για το περιεχόµενο µιας γενικότερης διοικητικής µεταρρύθµισης Ενδυνάµωση του αναπτυξιακού ρόλου της ΝΑ και ενίσχυση των οικονοµικών της πόρων Λήψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών ενόψει Προγραµµατικής Περιόδου Μεγαλύτερη εξωστρέφεια της ΝΑ προς πολίτες και υπηρεσίεςτοπικούς φορείς Ανάπτυξη σηµαντικών πρωτοβουλιών και Αδυναµία εξασφάλισης των αναγκαίων προϋποθέσεων (θεσµικών, οργανωτικών, στελέχωσης, κλπ.) για την πλήρη αξιοποίηση των ΤΠΕ για την ανάπτυξη υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Αντιστάσεις στην εισαγωγή σύγχρονων ρυθµίσεων στον τοµέα του ανθρώπινου δυναµικού. 91

93 Πολύ περιορισµένη κάλυψη των αναγκών επιµόρφωσης. Η δυσκολία υποκίνησης του ανθρώπινου δυναµικού. Μικρός αριθµός προτεινόµενων προς ένταξη αναπτυξιακών έργων στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα (στο Γ ΚΠΣ µόνο 5 έργα αφορούσαν το νοµό Αρκαδίας) αποτελεσµατική διαχείριση έργων από τη ΝΑ εφόσον λάβει την πιστοποίηση της διαχειριστικής της επάρκειας (Ν.3614/07) Ανίχνευση εκπαιδευτικών αναγκών των υπαλλήλων της ΝΑ Η κατάρτιση των εκπαιδευτικών προγραµµάτων σύµφωνα µε τις αρχές τις ια Βίου Μάθησης. 92

94 6.3. Τρόπος αξιοποίησης Ανάλυσης SWOT Με αφετηρία τον εντοπισµό των ισχυρών και των αδύνατων σηµείων, αλλά και των ευκαιριών και των απειλών (SWOT Analysis) του επιχειρησιακού περιβάλλοντος δραστηριοποίησης της ΝΑ καθίσταται συνακόλουθα εφικτή η οριοθέτηση στρατηγικών επιλογών και µπορεί να εντοπισθούν χρήσιµες παράµετροι της υπηρεσιακής µονάδας, για την ενίσχυση διαδικασιών βελτίωσής της. Συνδυασµός υνατών Σηµείων και Ευκαιριών Μετατροπή Αδύνατων Σηµείων σε δυνατά Σηµεία και Απειλών σε Ευκαιρίες Στον παρακάτω Πίνακα παρουσιάζεται σχηµατικά ο τρόπος αξιοποίησης της ανάλυσης SWOT για τη διαµόρφωση της στρατηγικής, των γενικών και ειδικών στόχων µιας Υπηρεσίας γενικά. Στα τεταρτηµόρια του διαγράµµατος αντιστοιχούν εναλλακτικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες στρατηγικής, γενικών και ειδικών στόχων. ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ SWOT Ισχυρά σηµεία Αδυναµίες Ευκαιρίες Επιταχυντικές πολιτικές & Αναπτυξιακές πολιτικές & στόχοι στόχοι Απειλές Σταθεροποιητικές πολιτικές & Προληπτικές πολιτικές & στόχοι στόχοι Πιο συγκεκριµένα οι εναλλακτικές κατηγορίες πολιτικές ορίζονται ως εξής: Επιταχυντικές πολιτικές και στόχοι: αποβλέπουν στην ενίσχυση των ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων, δηλαδή των ισχυρών σηµείων και κυρίως στην αξιοποίηση των ευκαιριών, προκειµένου αυτές να αποτελέσουν ισχυρό σηµείο ανάπτυξης. Αναπτυξιακές πολιτικές και στόχοι: αποβλέπουν στο να αντιµετωπίσουν υφιστάµενες αδυναµίες και στερήσεις, έτσι ώστε αυτές να συµβάλλουν στην ύπαρξη νέων ευκαιριών. Αντισταθµιστικές πολίτες και στόχοι: αποβλέπουν στο να εξουδετερώσουν ή να αντισταθµίσουν συγκεκριµένες απειλές, έτσι ώστε να µην υπονοµεύονται τα ισχυρά σηµεία και το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Προληπτικές πολιτικές και στόχοι: αποβλέπουν στη λήψη προληπτικών µέτρων προκειµένου οι υφιστάµενες αδυναµίες να µην εξελιχθούν σε σηµείο που θα αποτελέσουν απειλή για την επιτυχία του προγραµµατισµού που έχει κάνει η Υπηρεσία. 93

95 Μέρος Γ : Προτάσεις 7 ο Κεφάλαιο: Προτάσεις διοικητικής αναδιάρθρωσης 7.1. Η δυσκολία του εγχειρήµατος της διοικητικής αναδιάρθρωσης Η προσπάθεια διοικητικής αναδιάρθρωσης στη χώρα µας συνιστά ένα εξαιρετικά δύσκολο και δαπανηρό εγχείρηµα (Ροµπόκου-Καραγιάννη, 1997), διότι απαιτεί µελέτη και έρευνα σε βάθος των διοικητικών ιδιαιτεροτήτων που συνθέτουν την πραγµατικότητα τόσο σε τυπικό όσο και σε άτυπο επίπεδο. Το όποιο εγχείρηµα διοικητικής αναδιάρθρωσης εν προκειµένω της δευτεροβάθµιας αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να συνοδεύεται από τη συνειδητοποίηση του µεγέθους των προβληµάτων. Είναι πάγιες και γνωστές οι αδυναµίες της δηµόσιας διοίκησης, και πολλά τα αδύνατα σηµεία που συναντώνται στη δευτεροβάθµια τοπική αυτοδιοίκηση (βλ.πίνακα ανάλυσης SWOT που προηγήθηκε). Φιλοδοξία ασφαλώς της υπογράφουσας της µελέτης αυτής δεν είναι η έκδοση ενός τελικού πορίσµατος για το ποια είναι η επιτυχηµένη συνταγή διοικητικής αναδιάρθρωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης β βαθµού αλλά η παράθεση µιας σειράς παραµέτρων και κριτηρίων που δεν θα πρέπει να αγνοηθούν σε µια επικείµενη διοικητική αναδιάρθρωση στο εσωτερικό µιας νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης, ένα ωστόσο δύσκολο εγχείρηµα το οποίο όµως δεν παύει να συνιστά µια µεγάλη πρόκληση για την γράφουσα. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να σηµειωθεί πως η ενίσχυση του διοικητικού και οργανωτικού µηχανισµού και των αντίστοιχων επιτελικών και σχεδιαστικών ικανοτήτων και δυνατοτήτων στις Περιφέρειες υποβάθµισε τελευταία το ρόλο των ΝΑ στις διαδικασίες σχεδιασµού και προγραµµατισµού. Ο προγραµµατισµός των έργων συντελείται πλέον ολοένα και περισσότερο µε τρόπο λειτουργικό κατά κλάδους ή κατηγορίες έργων, όπως υποδοµές, µεταφορές, επικοινωνίες, εκπαίδευση, κ.α. που εκδηλώνονται σε ευρύτερες χωρικές ζώνες διανοµαρχιακού τουλάχιστον επιπέδου (Κοµνηνού et al, 2006). Το γεγονός αυτό οδηγεί, πέραν της εσωτερικής οργανωτικής αναδιάρθρωσης της ΝΑ, στην ανάγκη µιας γενικότερης διοικητικής ανασυγκρότησης για την οποία θα παρουσιαστούν συνοπτικά κάποιες βασικές κατευθύνσεις που θα πρέπει να ακολουθηθούν (βλ. ενότητα περί 94

96 αυτοδιοικητικής µεταρρύθµισης στη χώρα µας) Προτεινόµενες κατευθύνσεις για την διοικητική αναδιάρθρωση ενός ΟΤΑ β βαθµού Για την προώθηση των ριζικών µετασχηµατισµών που απαιτούνται ώστε η ΝΑ να διεκδικήσει και να κατακτήσει το ρόλο του επιτελικού φορέα σχεδιασµού και υλοποίησης του αναπτυξιακού προγράµµατος του νοµού και ταυτόχρονα να αποκτήσει σαφή προσανατολισµό στις ανάγκες της κοινωνίας και του πολίτη είναι αναγκαίο να σχεδιαστεί µια συλλογική διαδικασία των ΝΑ 56. Ο προσανατολισµός αυτός προϋποθέτει, εκτός των άλλων, ριζική αναδιάρθρωση της δοµής και της λειτουργίας των νοµαρχιακών υπηρεσιών. Η αναδιάρθρωση αυτή θα µπορούσε να περιλαµβάνει (Χάγιος, 1997): Αναδιοργάνωση των διοικητικών και οικονοµικών υπηρεσιών και εκσυγχρονισµού της λειτουργίας τους µε τη χρήση συστηµάτων πληροφορικής, µε στόχο τη µείωση της γραφειοκρατικής διαδικασίας και τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών στον πολίτη. Ενίσχυση των λειτουργιών και των υπηρεσιών στήριξης της παραγωγικής διαδικασίας και ικανοποίησης κοινωνικών αναγκών (ενιαία λειτουργία υπηρεσιών πρωτογενούς τοµέα, οµαδοποίηση υπηρεσιών δευτερογενούς και τριτογενούς τοµέα, αναβάθµιση και ενιαίος σχεδιασµός δράσης των υπηρεσιών πολεοδοµικού σχεδιασµού, προστασίας του περιβάλλοντος κλπ.). ηµιουργία επιτελικού χαρακτήρα υπηρεσιών προγραµµατισµού της οικονοµικήςκοινωνικής ανάπτυξης, αναβάθµισης του ανθρώπινου δυναµικού και αξιοποίησης 55 Ο νοµός δεν παρέχει πλέον το ιδανικό µέγεθος για τα ζητήµατα περιφερειακού σχεδιασµού και κοινωνικοοικονοµικής ανάπτυξης καθώς βρίσκεται ανάµεσα στον δήµο και την περιφέρεια και αντιµετωπίζει διπλή αµφισβήτηση από αυτά τα δύο πιο δυναµικά και προνοµιακά επίπεδα διοίκησης. Φαίνεται εποµένως πως δεν προάγεται και δε σχεδιάζεται η σύνθετη αναπτυξιακή διαδικασία αναγκαστικά µε κριτήριο τη στενή τοπικότητα, δηλαδή τα γεωγραφικά όρια του παραδοσιακού νοµού. 56 Η διοικητική αναδιάρθρωση άλλωστε στηρίζεται στη θεµελιώδη παραδοχή ότι όλοι όσοι εµπλέκονται στη διαδικασία της σχεδίασης και εφαρµογής της, δηλ. η γραφειοκρατία, η πολιτική, η επιστήµη και η κοινωνία έχουν λόγο στη δηµιουργία και την υποστήριξή της. 95

97 νέων τεχνολογιών. Η υλοποίηση της επιλογής αυτής δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για τη µείωση της εξάρτησης του προγραµµατισµού της ΝΑ από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. ηµιουργία δοµών συντονισµού των υπηρεσιών, ενηµέρωσης των πολιτών και ενεργοποίησης διαδικασιών ουσιαστικού κοινωνικού ελέγχου και συµµετοχής. Τα ζητήµατα οργάνωσης-λειτουργίας-διοίκησης της ΝΑ θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείµενο επιστηµονικής ανάλυσης για τη διαµόρφωση συγκεκριµένων προτάσεων σε επίπεδο κάθε νοµού µε τη συµµετοχή των αιρετών, των εργαζοµένων, των κοινωνικών φορέων και µε την υποστήριξη ειδικευµένων επιστηµονικών στελεχών. Βασική κατεύθυνση ενός προγράµµατος οργανωτικής ανάπτυξης της ΝΑ αποτελεί η ανάδειξη του αυτοδιοικητικού θεσµού σε τοπική εξουσία ικανή να αντιµετωπίζει όλα τα θέµατα νοµαρχιακού επιπέδου-ανεξαρτήτως των θεσµικά κατοχυρωµένων αρµοδιοτήτων-είτε λαµβάνοντας πρωτοβουλίες η ίδια είτε παρεµβαίνοντας στους αρµόδιους φορείς. Η δηµιουργία και η στελέχωση υπηρεσιών σχεδιασµού/ προγραµµατισµού της ανάπτυξης του νοµού αποτελεί σηµαντικό οργανωτικό ζήτηµα για τη στήριξη των πολιτικών και υπηρεσιακών οργάνων της ΝΑ στις διαδικασίες εκπόνησης µεσοπρόθεσµου Νοµαρχιακού Προγράµµατος και στο πλαίσιο αυτό, σύνταξης ετήσιων προγραµµάτων δράσης, τοµεακών προγραµµάτων δράσης κλπ Μεταρρυθµιστική παρέµβαση σε έξι πεδία Ειδικότερα, η µεταρρυθµιστική παρέµβαση στη δευτεροβάθµια τοπική αυτοδιοίκηση µπορεί να συνοψιστεί σε έξι πεδία: 1. οµή 2. Λειτουργία 3. Ανθρώπινο υναµικό 4. Νέες τεχνολογίες 5. Σχέσεις µε την τοπική κοινωνία και τον πολίτη 6. Σχέσεις µε άλλους φορείς 96

98 οµή Σύµφωνα µε το άρθρο 6 του Ε.Χ.Τ.Α., οι ΟΤΑ πρέπει να δύνανται να καθορίζουν οι ίδιοι τις εσωτερικές διοικητικές δοµές, τις οποίες επιθυµούν να έχουν, ώστε να τις προσαρµόζουν στις ειδικές ανάγκες τους και να επιτυγχάνουν αποτελεσµατική διαχείριση. Εποµένως, στη διάρθρωση των πολιτικών οργάνων και των υπηρεσιών της ΝΑ, θα πρέπει να αντανακλάται η κοινωνικο-οικονοµική κατάσταση του κάθε νοµού, έτσι ώστε πολιτικό και υπηρεσιακό προσωπικό να είναι σε θέση να ανταποκριθεί άµεσα στα τοπικά ζητήµατα. Η δοµή της ΝΑ θα πρέπει να είναι εύπλαστη και προσαρµοστική έτσι ώστε να µπορεί να ανταπεξέρχεται στις πολύπλοκες απαιτήσεις και λειτουργίες. Η διοικητική διάρθρωση πρέπει να εξασφαλίζει την καλύτερη διασύνδεση µεταξύ των υπηρεσιών και εν τέλει την αποτελεσµατικότερη επικοινωνία µε τους συναλασσόµενους πολίτες. Μια σύγχρονη δοµή πρέπει να εξασφαλίζει την οικονοµική δράση της ΝΑ, τον συντονισµό µεταξύ των υπηρεσιακών µονάδων, να διευκολύνει την επιτελική δράση της Γενικής /νσης και των επιµέρους /νσεων και να περιορίζει την τάση της οργανωτικής υπερτροφίας (Ροµπόκου- Καραγιάννη, 1997,σελ.23 και επ). Η δοµή του υπηρεσιακού µηχανισµού εκτός από τη κλασική διάρθρωση σε στατικά οργανωτικά σχήµατα κρίνεται αναγκαίο να περιλαµβάνει ευέλικτες οριζόντιες διατµηµατικές οµάδες εργασίας διεπιστηµονικής σύνθεσης. Ακολουθώντας την αρχή του προσανατολισµού των υπηρεσιών στην εξυπηρέτηση του πολίτη, θα πρέπει να διερευνηθεί η αναγκαιότητα χωρικής αποκέντρωσης ορισµένων υπηρεσιών σε περιοχές του νοµού και να διατυπωθούν προτάσεις για την οργάνωση και στελέχωσή τους Λειτουργία Η διοικητική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών και των φορέων ενός ΟΤΑ β βαθµού θα πρέπει να οδηγήσει στη δηµιουργία µιας νέας εικόνας της λειτουργίας του προς τους πολίτες και χρήστες των προσφερόµενων υπηρεσιών και µια νέα εικόνα οργάνωσης και διοίκησης προς τους υπαλλήλους (Λίτσος, 1997,σελ.190). Προκειµένου η ΝΑ να λειτουργεί ως πραγµατική τοπική εξουσία και να αναγνωρίζεται ως ηγετικός φορέας του νοµού, θα πρέπει να µεριµνά για κάθε σηµαντικό νοµαρχιακό ζήτηµα ανεξάρτητα των εκάστοτε αρµοδιοτήτων της. Ιδιαίτερη έµφαση θα πρέπει να δοθεί στις λειτουργίες σχεδιασµού/προγραµµατισµού της ανάπτυξης του νοµού. Αντίστοιχα µε τις λειτουργίες προγραµµατισµού, έµφαση θα πρέπει να 97

99 δοθεί και στις λειτουργίες συνεχούς οργανωτικής ανάπτυξης της ΝΑ καθώς και στη συγκρότηση και λειτουργία µιας επιτελικής µονάδας Οργάνωσης και Πληροφορικής. Η πολιτική της κάθε ΝΑ θα πρέπει σ όλους τους τοµείς να πάρει ένα χαρακτήρα σχεδιασµού και διαχείρισης µε µακροχρόνια προοπτική και να υπερβεί την απλή εφαρµογή των νόµων για την αντιµετώπιση των τοπικών προβληµάτων, µε τη σύνταξη ολοκληρωµένων αναπτυξιακών προγραµµάτων για κάθε τοµέα άσκησης τοπικής πολιτικής (τοπική οικονοµία, περιβάλλον, υποδοµές, κοινωνικά/πολιτιστικά ζητήµατα κλπ). Η επίτευξη των ανωτέρω προϋποθέτει την άµεση συγκρότηση όλων των αναγκαίων οριζόντιων / υποστηρικτικών υπηρεσιών που είναι απαραίτητες για την εκτέλεση των κύριων λειτουργιών µιας ΝΑ Ανθρώπινο υναµικό Η ΝΑ δεν θα µπορέσει ποτέ να ανταποκριθεί στον πολιτικό, αναπτυξιακό και κοινωνικό της ρόλο αν δεν αντιµετωπίσει τα ζητήµατα του προσωπικού της. Μία ολοκληρωµένη διοικητική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών και των φορών ενός ΟΤΑ β θα πρέπει να περιλαµβάνει βελτιώσεις στις ειδικεύσεις και τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναµικού καθώς και στον τρόπο οργάνωσης και διοίκησής του. Οι λειτουργίες ανάπτυξης και υποκίνησης του υπηρεσιακού προσωπικού της ΝΑ θα πρέπει να είναι συνεχείς µε σκοπό την αξιοποίηση της συνεισφοράς όλων, χωρίς διακρίσεις, στην κοινή προσπάθεια (Λίτσος, 1997,σελ.192). Για την ενίσχυση των επιτελικών λειτουργιών των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, δεν αποκλείεται η δυνατότητα πρόσληψης ειδικού επιστηµονικού προσωπικού (µε κατάλληλα κίνητρα προσέλκυσης ικανών στελεχών). Σηµαντική επίσης είναι η αξιοποίηση των σχετικών Εθνικών και Κοινοτικών προγραµµάτων και πόρων των ΝΑ για τη συνεχή κατάρτιση του προσωπικού, ιδιαίτερα δε των νεοπροσλαµβανοµένων. Ιδιαίτερη έµφαση θα πρέπει να δίνεται στην κατάρτισή τους στην εφαρµογή των µελετών οργάνωσης των υπηρεσιών και της µηχανοργάνωση των λειτουργιών και σε θέµατα θεσµών της Αυτοδιοίκησης, εθνικών και κοινοτικών αναπτυξιακών προγραµµάτων, προγραµµατισµού και διοίκησης προγραµµάτων και έργων. Παράλληλα, είναι αναγκαία η ενηµέρωση / ευαισθητοποίηση των αιρετών µε ηµερίδες που αφορούν τους τοµείς αρµοδιοτήτων της ΝΑ και τον εκσυγχρονισµό των υπηρεσιών και λειτουργιών της. 98

100 Νέες τεχνολογίες Παράλληλα µε τη βελτίωση της δοµής των νοµαρχιακών υπηρεσιών, θα πρέπει να προωθείται η µηχανοργάνωση των λειτουργιών τους. Ιδιαίτερη µέριµνα καταβάλλεται για την εξασφάλιση της συµβατότητας των µηχανογραφικών συστηµάτων που αφορούν τις κάθετες λειτουργίες των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων µε τα αντίστοιχα της Περιφερειακής ιοίκησης και της Κεντρικής ιοίκησης (Ροµπόκου-Καραγιάννη, 1997, σελ.43). Οι ΝΑ θα πρέπει άµεσα να ανταποκριθούν στις ανάγκες: αξιοποίησης νέων τρόπων λειτουργίας και διαχείρισης µε τη χρήση νέων τεχνολογιών, Αντιµετώπισης της µειωµένης αποδοχής από το κοινό της γραφειοκρατικής λειτουργίας των δηµόσιων φορέων Οι διαδικασίες λειτουργίας των νοµαρχιακών υπηρεσιών ξεφεύγοντας από το γραφειοκρατικό και νοµικίστικο προσανατολισµό θα πρέπει σταδιακά να ανασχεδιαστούν µε προσανατολισµό στην εξυπηρέτηση του πολίτη και στην ποιότητα των προσφερόµενων υπηρεσιών, µέσω της εφαρµογής των τεχνικών ολικής ποιότητας και της αξιοποίησης της πληροφορικής. Το πληροφοριακό σύστηµα και η µηχανοργάνωση γενικά των ΟΤΑ θα πρέπει να ακολουθούν τις προδιαγραφές και τα πρότυπα που διαµορφώνει το ΥΠΕΣ Σχέσεις µε την τοπική κοινωνία και τον πολίτη Η οργάνωση και η λειτουργία της ΝΑ θα πρέπει να αποφεύγει το µοντέλο της κρατικής γραφειοκρατίας, καθώς πρόκειται για έναν πολιτικο-κοινωνικό θεσµό που απαιτεί αµεσότητα διασύνδεσης µε την τοπική κοινωνία, συµµετοχή των πολιτών και των συλλογικών φορέων και ενδυνάµωση της τοπικής δηµοκρατίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΝΑ εκτός από αναπτυξιακός φορέας οφείλει να λειτουργεί και διαπαιδαγωγητικά προς την τοπική κοινωνία όσον αφορά στην διαχείριση των συλλογικών υποθέσεων. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να αναζητηθούν δοµές και λειτουργίες επικοινωνίας, συµµετοχής και διασφάλισης της συναίνεσης των τοπικών κοινωνικό-οικονοµικών φορέων και των χρηστών των παρεχόµενων υπηρεσιών. Η αρχή της ανοικτής και διαφανούς διοίκησης των τοπικών υποθέσεων σηµαίνει ότι η ΝΑ αντιλαµβάνεται και αποκρίνεται στις ανάγκες του κατοίκου του νοµού, θεωρούµενου τόσο ως 99

101 καταναλωτή των παρεχόµενων υπηρεσιών όσο και ως πολίτη. Η επικοινωνία των πολιτών µε τη ΝΑ δεν µπορεί να είναι µια αυτόνοµη λειτουργία ενός ειδικού γραφείου υποδοχής και ενηµέρωσης του πολίτη αλλά χαρακτηριστικό της συνολικής λειτουργίας της και εξαρτάται βεβαίως τόσο από τη διάθεση της ΝΑ να καταστήσει τον πολίτη συµµέτοχο όσο και από τη δεκτικότητα του ίδιου του πολίτη Σχέσεις µε άλλους φορείς Έµφαση θα πρέπει να δοθεί και στις σχέσεις της ΝΑ µε εξωτερικούς φορείς καθώς ο θεσµός της ΝΑ οφείλει να ασκεί και το ρόλο του καταλύτη µε σκοπό την άσκηση επιρροής επί άλλων φορέων προς όφελος πάντα της ανάπτυξης του νοµού. Ως εκ τούτου, η δικτύωση της ΝΑ µε άλλους φορείς (διεθνείς φορείς, ΕΕ, κεντρικό κράτος, περιφέρεια, ΟΤΑ α βαθµού, κοινωνικο-οικονοµικοί φορείς του νοµού) είναι άκρως σηµαντική. Η διαχείριση µάλιστα του πλέγµατος των σχέσεων µαζί τους απαιτεί αντίστοιχη κατανοµή αρµοδιοτήτων στα πολιτικά όργανα και το προσωπικό των υπηρεσιών (Λίτσος, 1997,σελ ). Κρίσιµης σηµασίας είναι οι σχέσεις της ΝΑ µε την κεντρική περιφερειακή διοίκηση, τις άλλες ΝΑ της ίδιας Περιφέρειας, τους πρωτοβάθµιους ΟΤΑ, στο πλαίσιο λειτουργίας ενός συστήµατος ηµοκρατικού Προγραµµατισµού. Άλλωστε η ανάπτυξη του κάθε νοµού δεν περιλαµβάνει µόνο τα νοµαρχιακής σηµασίας ζητήµατα, αλλά και τα εθνικής, περιφερειακής και τοπικής σηµασίας ζητήµατα που επηρεάζουν την εξέλιξή του. Τέλος, γίνεται σαφές πως ένας θεσµός αυτοδιοίκησης δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει αποτελεσµατικά, µε αυτοτέλεια και αυτοδυναµία, σ ένα συγκεντρωτικό πλαίσιο. Προκύπτει εποµένως, η ανάγκη για ευρύτερες αλλαγές και µεταρρυθµίσεις στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης, σε όλα τα επίπεδα του διοικητικού συστήµατος της χώρας (εθνικό, περιφερειακό, νοµαρχιακό και τοπικό) υπό τη µορφή µιας νέας αναδιάρθρωσης του διοικητικού συστήµατος του κράτους. Για τη µετάβαση στο νέο οργανωτικό σχήµα (το οποίο προωθεί την αναδιάρθρωση του δευτέρου βαθµού αυτοδιοίκησης σε επίπεδο περιφέρειας µε παράλληλη διατήρηση των 100

102 νοµαρχιακών δοµών στο νοµό) απαιτούνται µια σειρά από δράσεις οι οποίες σταδιακά θα προετοιµάσουν το έδαφος για την εύρυθµη λειτουργία του νέου σχήµατος και την ανακατανοµή αρµοδιοτήτων. 8 ο Κεφάλαιο: Προτάσεις Υπηρεσιακής Βελτίωσης της ΝΑ Αρκαδίας Όπως έχει επισηµανθεί και προηγουµένως, η ανασυγκρότηση του διοικητικού συστήµατος του κράτους 57 προϋποθέτει την ουσιαστική προετοιµασία, λειτουργία και συνέργεια των θεσµών (κάθετες δοµές των υπουργείων, περιφέρεια, α και β βαθµού αυτοδιοίκηση) που θα αποτελέσουν το πολιτικό, διοικητικό και επιχειρησιακό/λειτουργικό υπόβαθρο του νέου σχήµατος. Η επιχειρούµενη διοικητική αναδιάρθρωση του εσωτερικού περιβάλλοντος των ΟΤΑ Β βαθµού κρίνεται αν µη τι άλλο αναγκαία για να προετοιµάσει σταδιακά το έδαφος για την εύρυθµη λειτουργία του νέου οργανωτικού σχήµατος και την ανακατανοµή αρµοδιοτήτων. Στο πλαίσιο ενασχόλησής µας µε την ΝΑ Αρκαδίας θα προταθούν στην παρούσα ενότητα κάποιες δράσεις που θα οδηγήσουν σε πρώτη φάση στην υπηρεσιακή βελτίωση της ΝΑ και θα διευκολύνουν κατ επέκταση την οµαλή µετάβαση στη νέα διοικητική ανασυγκρότηση του κράτους Προτάσεις βελτίωσης διοικητικής πρακτικής Σε επίπεδο Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας Ο Οργανισµός Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας της ΝΑ Αρκαδίας έχει αναπροσαρµοστεί τρεις φορές από το 1995 (2001, 2005, 2007). Ήδη σχεδιάζεται η επερχόµενη τροποποίηση που αφορά συγκεκριµένες προτάσεις που έχουν παρατεθεί σε άλλη ενότητα της παρούσας εργασίας. Προς την κατεύθυνση όµως της γενικότερης διοικητικής αναδιάρθρωσης την οποία επικαλούµαστε, κρίνεται αναγκαία η ενσωµάτωση σε επόµενες τροποποιήσεις και ορισµένων προτάσεων όπως οι εξής: Η καθιέρωση καθηκοντολογίου για την αποσαφήνιση των αρµοδιοτήτων και την αποφυγή της σύγχυσης 57 Προωθεί µεταξύ άλλων την αναδιάρθρωση του δευτέρου βαθµού αυτοδιοίκησης σε επίπεδο περιφέρειας µε παράλληλη διατήρηση των νοµαρχιακών δοµών στο νοµό. 101

103 Η αναδιάρθρωση των Τµηµάτων λαµβάνοντας υπόψη τις πραγµατικές ανάγκες, τον φόρτο εργασίας, κ.α. Συγκρότηση νέων τµηµάτων, συγχωνεύσεις τµηµάτων και /νσεων (βλ. παρακάτω) Η ενίσχυση των αρµοδιοτήτων της ΝΑ µε ιδιαίτερη έµφαση στις λειτουργίες σχεδιασµού/προγραµµατισµού της ανάπτυξης του Νοµού. Μέσω ενός νέου Οργανισµού: να συνιστάται ένα ευέλικτο οργανωτικό σχήµα, να αποφεύγεται η πολυδιάσπαση των αντικειµένων, να ενισχύονται οι κρίσιµες λειτουργίες και να µετασχηµατίζονται οι θέσεις και οι κλάδοι, να περιγράφονται µε σαφήνεια τα καθήκοντα και να προσδιορίζονται τα προσόντα για τις θέσεις ευθύνης (προϊστάµενος Τµήµατος, ιεύθυνσης, Γενικής ιεύθυνσης) Όλα τα παραπάνω θα αποσκοπούν στη µη αναπαραγωγή της «δηµοσιοϋπαλληλικής» νοοτροπίας εργασίας και συµπεριφοράς και στην αµφισβήτηση της αυστηρά ιεραρχικής οργάνωσης της εργασίας και της αντίληψης της εργασίας ως εκτελεστικής, που αποθαρρύνει, αν δεν απαγορεύει, την ανάληψη πρωτοβουλιών Σε επίπεδο οργανωτικής διάρθρωσης (σύσταση νέων οργανωτικών µονάδων, κατάργηση ή συγχώνευση) προτείνουµε: 1. Συγκρότηση και λειτουργία µιας επιτελικής µονάδας Οργάνωσης και Πληροφορικής. Θα δοθεί έτσι έµφαση στις λειτουργίες συνεχούς οργανωτικής ανάπτυξης της ΝΑ, ώστε να εξασφαλίζονται διαρκώς τα κατάλληλα µέσα, η τεχνολογία, τα στελέχη και να σχεδιάζονται και ανασχεδιάζονται οι δοµές και οι διαδικασίες που είναι απαραίτητες για την υλοποίηση των δράσεων της ΝΑ Κατ αυτό τον τρόπο θα εφαρµοστούν αποτελεσµατικά τα µηχανογραφηµένα πληροφοριακά συστήµατα συλλογής και επεξεργασίας δεδοµένων από την τοπική κοινωνία και το εσωτερικό της ΝΑ 2. Ανάγκη συγκρότησης διατµηµατικών οµάδων εργασίας διεπιστηµονικής σύνθεσης. Προκύπτει από την αναγκαιότητα αντιµετώπισης των σύνθετων τοπικών προβληµάτων που δεν είναι µόνο τεχνικά, κοινωνικά, οικονοµικά ή περιβαλλοντικά, αλλά πολυδιάστατα. Η δοµή του υπηρεσιακού µηχανισµού της ΝΑ Αρκαδίας εκτός 102

104 λοιπόν από την κλασική διάρθρωση σε στατικά οργανωτικά σχήµατα (Γενική /νση, /νσεις, Τµήµατα κλπ) θα πρέπει να περιλαµβάνει και οριζόντιους µηχανισµούς συντονισµού και συνεργασίας. Κατά συνέπεια θα πρέπει να αποφευχθούν τα στεγανά µεταξύ των υπηρεσιών, να γίνουν ενδεχοµένως νέες οµαδοποιήσεις και να σχεδιαστούν δυναµικές και ευέλικτες οργανωτικές µορφές πέρα από τις πάγιες και στατικές. 3. Συγχώνευση της /νσης Γεωργίας µε την /νση Κτηνιατρικής και συγχώνευση της /νσης Εγγείων Βελτιώσεων και Φυσικών Πόρων µε την /νση Περιβάλλοντος. Στόχος η δηµιουργία λιγότερων αλλά πιο δυναµικών και επαρκώς στελεχωµένων /νσεων µε ενισχυµένες αρµοδιότητες και αναβαθµισµένο ρόλο. 4. Σύσταση Τµήµατος Ποιότητας και Αποδοτικότητας ως αυτοτελούς τµήµατος που θα ανήκει στη /νση ιοικητικών Υπηρεσιών για τη µέτρηση της αποδοτικότητας και αποτελεσµατικότητας, την εκτίµηση των αποτελεσµάτων και τη διατύπωση συγκεκριµένων προτάσεων για τη βελτίωση της λειτουργίας της ΝΑ Αρκαδίας. Η συγκεκριµένη υπηρεσιακή µονάδα θα είναι αρµόδια για την εφαρµογή της διαδικασίας µέτρησης της αποδοτικότητας και αποτελεσµατικότητας 58 βάσει του Ν.3230/ «Καθιέρωση συστήµατος διοίκησης µε στόχους, µέτρηση της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις» και θα προβαίνει στη σύνταξη εκθέσεων αποτελεσµάτων των επιµέρους µετρήσεων καθώς επίσης µιας έκθεσης απολογισµού της δράσης του (σε ετήσια βάση). 5. Σύσταση επιτελικής µονάδας Ευρωπαϊκών προγραµµάτων και Συνεργασίας µε φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρόκειται για µια µονάδα διατµηµατικής σύνθεσης που θα συντονίζει πολιτικές τόσο σε θέµατα προγραµµατισµού/ανάπτυξης και αξιοποίησης ευρωπαϊκών προγραµµάτων όσο και σε τοµείς που καλύπτουν το αντικείµενο όλων των /νσεων της ΝΑ Απώτερος σκοπός της σύστασης µιας τέτοιας αυτοτελούς µονάδας θα είναι η ενίσχυση των σχέσεων συνεργασίας µε φορείς της ΕΕ 58 Η διαδικασία µέτρησης της αποδοτικότητας και αποτελεσµατικότητας εφαρµόζεται στους ΟΤΑ κατόπιν απόφασης του Υπ. ΕΣ., που εκδίδεται µετά από απόφαση της Κεντρικής Ένωσης ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδος (ΚΕ ΚΕ) ή αντιστοίχως της Ένωσης Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδος (ΕΝΑΕ). Στην υπουργική αυτή απόφαση εξειδικεύονται το περιεχόµενο, οι στόχοι, οι δείκτες και η διάρκεια της µέτρησης. 103

105 και η εναρµόνιση όλων των λειτουργιών της ΝΑ µε τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραµµές. Επίσης, προτείνεται : Η κάλυψη της ανεπαρκούς ποσοτικά στελέχωσης της /νσης Ανάπτυξης, της /νσης Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης και της /νσης Πολιτισµού και Νέας Γενιάς µε ικανά στελέχη, καθότι θα συµβάλει στη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας των εν λόγω υπηρεσιών και θα επιλύσει το παρόν πρόβληµα της µη δυνατότητας απουσίας του προσωπικού για επιµόρφωση Προτάσεις απλούστευσης διαδικασιών και αναβάθµισης ποιότητας υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας Γενικά Η απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών 59 είναι ένα θέµα που απασχολεί το σύνολο της δηµόσιας διοίκησης και όλους τους φορείς σε όλα τα επίπεδα δηµόσιας διακυβέρνησης. Πρόκειται για ένα από τα σταθερά επαναλαµβανόµενα αιτήµατα των πολιτών και των επιχειρήσεων, η ικανοποίηση του οποίου αποτελεί στρατηγικό στόχο της Πολιτείας (Μανίτη, 2000). Η απλοποίηση των νοµοθετικών ρυθµίσεων, η µείωση της γραφειοκρατίας, η εξάλειψη διοικητικών επικαλύψεων, η συνεργασία των επιµέρους ιευθύνσεων και τµηµάτων µε απώτερο στόχο την καλύτερη οργάνωση των δηµόσιων φορέων και την ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη φαίνεται ότι όχι µόνο έχει απασχολήσει σοβαρά τις περισσότερες νοµαρχίες αλλά έχει αποτελέσει αντικείµενο λήψης µέτρων σε συγκεκριµένες αρµοδιότητες (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α,2005) Απλούστευση διαδικασιών είναι η συνεχής και συστηµατική αναθεώρηση των νοµοθετικών και γενικότερα των κανονιστικών ρυθµίσεων καθώς και των διοικητικών πρακτικών που καθορίζουν διοικητικές διαδικασίες, ώστε να είναι συµβατές µε τις αρχές αποτελεσµατικής νοµοθέτησης και της αποτελεσµατικής-αποδοτικής λειτουργίας των δηµοσίων υπηρεσιών µε βάση την οπτική της εξυπηρέτησης του πολίτη τον οποίο αφορούν. Κριτήρια που πρέπει να πληροί µια διαδικασία είναι η φιλικότητα, η οικονοµικότητα, η αναγκαιότητα, η αποτελεσµατικότητα-αποδοτικότητα, η εφαρµοσιµότητα και η διαφάνεια. 60 Από τις απαντήσεις του δείγµατος οι τοµείς στους οποίους έχουν γίνει οι περισσότερες ενέργειες για την απλούστευση των διαδικασιών είναι οι τοµείς της χορήγησης αδειών (εταιριών, επιχειρήσεων, οικοδοµικών 104

106 Θετικά Βήµατα που έχουν ήδη γίνει από τη ΝΑ Αρκαδίας Όσον αφορά στη ΝΑΑρκαδίας, θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έµφαση στην απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών για τη µείωση της γραφειοκρατίας στην εκτέλεση του νοµαρχιακού έργου και την αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Ενθαρρυντικά βήµατα που έχουν ήδη γίνει προς αυτή την κατεύθυνση αλλά θα πρέπει να δοθεί ουσιαστική συνέχεια σε αυτά είναι τα ακόλουθα: η λήψη µέτρων από τη ΝΑ Αρκαδίας για την εφαρµογή της αυτεπάγγελτης αναζήτησης δικαιολογητικών. Συγκεκριµένα, οι υπηρεσίες της ΝΑ, αρµόδιες για την έκδοση της τελικής πράξης αναζητούν υποχρεωτικά είτε µετά από συναίνεση του πολίτη τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την έκδοσή της, εφόσον αυτά έχουν ενταχθεί στην αυτεπάγγελτη αναζήτηση δικαιολογητικών. Για το σκοπό αυτό λαµβάνουν υπόψη όλες τις σχετικές διατάξεις που αφορούν την απλούστευση διαδικασιών και έχουν τροποποιήσει τα σχετικά έντυπά τους ώστε να αναγράφεται εµφανώς η υποχρέωση αυτεπάγγελτης αναζήτησης προαιρετικής ή υποχρεωτικής για να παρέχεται σαφής και πλήρης ενηµέρωση προς τους πολίτες 61. Η εξυπηρέτηση των πολιτών από τα Γραφεία Υποδοχής Πολιτών Με την υπ.αριθµ. 4740/ απόφαση της ΝΑ συστάθηκε Γραφείο Υποδοχής Πολιτών, για την διευκόλυνση του πολίτη στις καθηµερινές του συναλλαγές και την παροχή πληροφόρησης για όλο το εύρος των λειτουργιών της ΝΑ Αρκαδίας. Το ανωτέρω Γραφείο λειτουργεί στο Κεντρικό Κτίριο της ΝΑ Αρκαδίας και έχει στελεχωθεί µε απαιτούµενο προσωπικό για την εξυπηρέτηση του κοινού και καθοδήγησή του στον εντοπισµό της αρµόδιας για το θέµα του υπηρεσίας και παρακολουθεί τις εξελίξεις που συντελούνται στο χώρο της ηµόσιας ιοίκησης και πληροφορεί ανάλογα τους πολίτες. Να σηµειωθεί διευκρινιστικά πως πέραν της λειτουργίας του νεοσύστατου αυτού Γραφείου εντός του κεντρικού κτιρίου της ΝΑ Αρκαδίας λειτουργεί κανονικά και το ΚΕΠ της ΝΑ Αρκαδίας το αδειών, κ.ο.κ.) και της χορήγησης επιδοµάτων ενώ σε µικρότερο βαθµό ακολουθεί ο τοµέας της διενέργειας ελέγχων. 61 Επίσης τηρούνται αρχεία µε στοιχεία εφαρµογής της αυτεπάγγελτης αναζήτησης δικαιολογητικών στον τοµέα ευθύνης των νοµαρχιακών υπηρεσιών και ανταποκρίνονται στον απολογισµό στοιχείων που γίνεται σε ετήσια βάση σχετικά µε την ανωτέρω αναζήτηση. 105

107 οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του στις ( ΦΕΚ τ. Β 1126/2002) στεγάζεται σε άλλο κτίριο 62. Χρήσιµο οδηγό προς αυτή την κατεύθυνση και γενικότερα στη µάχη για την καταπολέµηση της γραφειοκρατίας και την απλούστευση των διαδικασιών, µπορεί να προσφέρει ο καταξιωµένος στην κοινωνία θεσµός των ΚΕΠ, που επιβάλλεται να αναβαθµισθούν, να απλουστευθούν ακόµη περισσότερο οι διαδικασίες τους, να περιορισθούν τα δικαιολογητικά, να οµογενοποιηθούν τα απαιτούµενα έντυπα και να συντοµευθεί ο χρόνος διεκπεραίωσης µιας υπόθεσης. Ο νέος θεσµός, λόγω της νευραλγικής θέσης που θα κατέχει στο διοικητικό σύστηµα της χώρας, πρέπει να αποτελέσει τον κορµό ενός τέτοιου ολοκληρωµένου πληροφοριακού και επικοινωνιακού συστήµατος (µελέτη ΙΤΑ, 2008, σελ.29 επ.) Προτεινόµενα µέτρα Θεωρώντας ως ιδιαίτερα σηµαντικά τα ανωτέρω θετικά βήµατα, τα οποία, βέβαια, θα πρέπει να τύχουν ουσιαστικής εφαρµογής, θα προταθούν ενδεικτικά µέτρα για την περαιτέρω βελτίωση της εκτέλεσης των λειτουργιών της ΝΑ και την απλούστευση των διαδικασιών, Συγκεκριµένα, προτείνονται: 1. Η δηµιουργία σύγχρονης πληροφοριακής υποδοµής 63 βασισµένης στις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών µε στόχο την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών (π.χ. µε την αντικατάσταση των ογκωδέστατων φυσικών αρχείων µε ηλεκτρονικά, την ηλεκτρονική επικοινωνία των τµηµάτων και των /νσεων µεταξύ τους αλλά και µε άλλες Υπηρεσίες, τη δηµιουργία των απαιτούµενων βάσεων δεδοµένων και εφαρµογών λογισµικού, κ.ο.κ.), καθώς και τη σύνταξη εγχειριδίου τυπικών διαδικασιών (standard 62 Το ΚΕΠ της ΝΑ Αρκαδίας έχει Ε-Mail: n.arkadias@kep.gov.gr 63 Αυτό συνεπάγεται την υποστήριξη των διαδικασιών εκτέλεσης µιας λειτουργίας, λήψης αποφάσεων τόσο στο επίπεδο της στρατηγικής όσο και στο επίπεδο της τακτικής και της παρακολούθησης κάθε λειτουργίας. Η σύγχρονη άλλωστε αντίληψη θέλει τα πληροφοριακά συστήµατα να θεωρούνται «πόρος» της παραγωγικής διαδικασίας, όπως το κεφάλαιο και η εργασία. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι ότι οι περισσότερες νοµαρχίες θεωρούν ότι το προσωπικό πρέπει να γνωρίζει µε ολοκληρωµένο τρόπο και σε τακτική βάση το τρέχον νοµικό πλαίσιο που διέπει τις νοµαρχιακές λειτουργίες. Η σοβαρότητα που αποδίδουν σε αυτό υπονοεί πιθανόν ότι για κάποιους λόγους το προσωπικό δεν ενηµερώνεται εγκαίρως για τις όποιες αλλαγές στο θεσµικό πλαίσιο, λόγω ίσως πολυνοµίας, µε αποτέλεσµα τη µείωση της επάρκειας του ως προς την εκτέλεση κάποιων λειτουργιών. (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005). 106

108 operations manual) ενδεχοµένως και σε ηλεκτρονική µορφή στη βάση κοινών οδηγιών για όλα τα στελέχη των υπηρεσιών. 2. Η καλύτερη ενηµέρωση και εξυπηρέτηση του πολίτη π.χ. µέσω: ενηµερωµένης ιστοσελίδας σε τακτική βάση η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων µε το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο 64, η on line παροχή υπηρεσιών όπως έκδοση βεβαιώσεων και δικαιολογητικών, οι πάσης φύσεως συµβουλευτικές υπηρεσίες µέσω διαδικτύου Να σηµειωθεί πως η ΝΑ Αρκαδίας διατηρεί ιστοσελίδα στην ηλ. δ/νση: έχοντας τη δυνατότητα να ενηµερώνει για προσλήψεις, καταθέσεις δικαιολογητικών, αποζηµιώσεις, εκτέλεση έργων και να προβαίνει σε ανακοινώσεις δελτίων τύπου. Χρήζει όµως µιας πιο συχνής ανανέωσης του περιεχοµένου της και επικαιροποίησής της. Στο πλαίσιο επίσης της προσπάθειας για εκσυγχρονισµό της δηµόσιας διοίκησης και προσαρµογή της στις απαιτήσεις της σύγχρονης τεχνολογίας και δη της ηλεκτρονικής, θεσµοθετήθηκε µε το Ν. 2672/98 η αξιοποίηση της τηλεοµοιοτυπίας (fax) και του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου (E mail). Χρήση και των δύο αυτών µέσων επικοινωνίας γίνεται στη ΝΑ Αρκαδίας. Ωστόσο θα πρέπει να ενθαρρυνθεί και να επεκταθεί η χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου στην ενδοεπικοινωνία των τµηµάτων. Μέσα από όλες τις παραπάνω δράσεις απώτερος στόχος θα είναι η προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-government). Οι δυνατότητες των τεχνολογιών πληροφορικής επιστρατεύονται για την εξυπηρέτηση των στόχων της αποτελεσµατικότητας, αποδοτικότητας, οικονοµικότητας και παραγωγικότητας. Η πληροφορική καλείται να επιλύσει οργανικά και τεχνικά προβλήµατα της δηµόσιας διοίκησης και να αποτελέσει εργαλείο µιας ποιοτικότερης διαχείρισης των δηµόσιων προγραµµάτων και δράσεων. (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005, σελ. 80 επ.). Η ηλεκτρονική διοίκηση οδηγεί αναµφίβολα στην βελτίωση της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών, µειώνοντας κατακόρυφα τα κόστη επικοινωνίας και διαχείρισης και συντοµεύοντας δραστικά τους χρόνους ολοκλήρωσης των διοικητικών ενεργειών (Καρκατσούλης, 2004). 64 Το e mail επικοινωνίας της ΝΑ Αρκαδίας είναι: politis@arcadia.gr 107

109 3. Εφαρµογή διπλογραφικού λογιστικού συστήµατος και συστήµατος κοστολόγησης, προκειµένου ο προϋπολογισµός της νοµαρχίας να καταστεί εργαλείο οικονοµικού προγραµµατισµού. Ο προϋπολογισµός πρέπει να πάρει τη µορφή προγραµµατικού προϋπολογισµού επιδόσεων («Programme Performance Budgeting») ώστε οι δαπάνες να µην κατηγοριοποιούνται µόνο ως προς το είδος αλλά και ως προς τη νοµαρχιακή λειτουργία που εξυπηρετούν (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005, σελ.186). 4. Εφαρµογή συστήµατος ιοίκησης Ολικής Ποιότητας 65 µε ανάπτυξη διαδικασιών ποιότητας που ξεκινούν από το εσωτερικό του οργανισµού µε προϋποθέσεις τη στήριξη της αιρετής ηγεσίας 66, την αξιοποίηση της τεχνολογίας, την εφαρµογή σύγχρονων µεθόδων διοίκησης και την ενεργοποίηση του προσωπικού (Marc Roure, 2000, σελ.17). Σε αυτό το εγχείρηµα όπως και στο αµέσως επόµενο, οι νοµαρχίες θα χρειαστούν τη συµβουλευτική και τεχνική υποστήριξη εξειδικευµένων εξωτερικών συµβούλων όπως ΑΕΙ, Ινστιτούτα κλπ. (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005, σελ. 186). 65 Η ιοίκηση Ολικής Ποιότητας (.Ο.Π.) ως νεότερη διοικητική φιλοσοφία και πρακτική εµφανίζεται από τη δεκαετία του 50 και µετά. Έκτοτε έχουν αναπτυχθεί αρκετές απόψεις και έχουν διερευνηθεί διάφορες πτυχές της από τους A.Feigenbaum, W.E.Dening, J.M.Jurom, και άλλους διοικητικούς επιστήµονες του ακαδηµαικού και του χώρου της διοικητικής πρακτικής. Αν και έχουν εφαρµοστεί διαφορετικές µέθοδοι προκειµένου να υλοποιηθεί η.ο.π., υπάρχει ένας κοινός παρονοµαστής που αναφέρεται στην αποτελεσµατικότητα, στην επίτευξη της Ποιότητας συνολικά και στη συνολική ικανοποίηση των καταναλωτών/χρηστών ενός προιόντος.βλ. σχετικά Πάντειο Πανεπιστήµιο, Πρακτικά Ηµερίδας «Η διοίκηση ολικής ποιότητας στο δηµόσιο τοµέα-νέες προσεγγίσεις διαχείρισης», 2000, σελ.7 επ. 66 Βάσει έρευνας που διεξήχθη από το Ερευνητικό Παν/κό Ινστιτούτο αστικού περιβάλλοντος και Ανθρώπινου υναµικού του Παντείου Παν/µίου (2005), οι περισσότερες νοµαρχίες κατατάσσουν σε χαµηλότερο βαθµό σηµαντικότητας την εισαγωγή εργαλείων διασφάλισης και διοίκησης ποιότητας, τα οποία αν και αποδειγµένα από τη χρήση τους στον ιδιωτικό τοµέα ή στο δηµόσιο τοµέα ξένων χωρών, έχουν συµβάλλει απόλυτα στη βελτίωση της λειτουργίας της διοίκησης και την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Φαίνεται όµως πως δεν έχουν πείσει την ελληνική νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση για την αποτελεσµατικότητά τους. Ίσως βέβαια ο κυριότερος λόγος να είναι η µερική και ελλιπής ενηµέρωση των τοπικών αρχόντων για τα συστήµατα διοίκησης ολικής ποιότητας, τις αρχές τους και πώς θα µπορούσαν µε ορθό και ουσιαστικό τρόπο να εφαρµοστούν στην ελληνική νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση. 108

110 5. Ανάπτυξη πρωτόλειων συστηµάτων δεικτών επίδοσης για τη µέτρηση και αξιολόγηση συγκεκριµένων νοµαρχιακών λειτουργιών και πιλοτική εφαρµογή αυτού του συστήµατος στις αντίστοιχες ιευθύνσεις/τµήµατα 67. Σε διεθνές επίπεδο, η µέτρηση της αποτελεσµατικότητας, αποδοτικότητας και οικονοµικότητας των δηµόσιων, νοµαρχιακών και δηµοτικών λειτουργιών αποτελεί από τα µέσα της δεκαετίας του 80, πρακτική διοίκησης που έχει εφαρµοστεί µε επιτυχία και δεν τίθενται πλέον ερωτήµατα ως προς τη σκοπιµότητας εφαρµογής της. Στην ελληνική περίπτωση, όµως, η εφαρµογή ενός τρόπου διοίκησης που συνδυάζει τη µέτρηση των επιδόσεων µε τον προγραµµατισµό, τον προϋπολογισµό και την αξιολόγηση της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελεί καινοτοµία που αντιµετωπίζεται µε επιφυλακτικότητα. Στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας που απάντησαν στη συγκεκριµένη ερώτηση ήταν θετικά διακείµενα ως προς τη χρήση δεικτών επίδοσης για την αξιολόγηση του νοµαρχιακού έργου κι αυτό είναι ένα θετικό στοιχείο για να δηµιουργηθούν νέες βάσεις στον προγραµµατισµό της δράσης και τη χάραξη των τοπικών πολιτικών. Βασιζόµενοι στο ότι οι ερωτηθέντες υποστήριξαν την αναγκαιότητα χρήσης δεικτών προκειµένου να επισηµανθούν οι αποκλίσεις µεταξύ αποτελεσµάτων και στόχων, µας επιτρέπει να δείξουµε µια συγκρατηµένη αισιοδοξία και να ισχυριστούµε ότι το όλο εγχείρηµα αρχίζει να «ωριµάζει» και να γίνεται αποδεκτό ως πρακτική διοίκησης των ΟΤΑ. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γίνει σαφές ότι η δηµιουργία δεικτών αξιολόγησης της λειτουργίας των νοµαρχιών δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς πρέπει να βασίζεται σε µια µεθοδολογία που να γίνεται κατανοητή και να εµπεδωθεί από το σύνολο του προσωπικού. (Καρκατσούλης, 2004, σελ ) 6. Εισαγωγή διαδικασιών επιχειρησιακού προγραµµατισµού, στο πλαίσιο του οποίου θα καθορίζονται και θα αποσαφηνίζονται οι βραχυπρόθεσµοι και µεσοπρόθεσµοι στόχοι καθώς και δράσεις για την επίτευξή τους και στρατηγικού σχεδιασµού, όπου θα 67 Βλ. σχετικά παραδείγµατα τέτοιων εφαρµογών σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως πχ στην Βρετανία όπου οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης οφείλουν να σχεδιάζουν και να εφαρµόζουν µια αδιάλειπτη σειρά απολογιστικών ελέγχων του τρόπου προσφοράς των υπηρεσιών τους για όλες τις υπηρεσίες, δραστηριότητες και το κόστος αυτών ανά πενταετία (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005,σελ. 52 και επ.). 109

111 καθορίζονται η αποστολή και το όραµα της νοµαρχίας, τα οποία θα πρέπει να εµπεδώνονται και να ενστερνίζονται στη συνέχεια από το προσωπικό. 7. Ανάληψη πρωτοβουλιών από τους ίδιους τους ΟΤΑ και εν προκειµένω της ΝΑ Αρκαδίας για τη διενέργεια «ασκήσεων» συγκριτικής αξιολόγησης («benchmarking») προσκειµένου να διαχέονται οι εµπειρίες των «βέλτιστων» ΟΤΑ στους ΟΤΑ µε οργανωτικές αδυναµίες και ελλείψεις. Μέσω της µεθόδου αυτής θα επιτευχθεί: Η ενθάρρυνση της διενέργειας συγκριτικών αποτιµήσεων (benchmarking) µεταξύ τµηµάτων/υπηρεσιών του ίδιου φορέα ή µεταξύ διαφορετικών δηµόσιων οργανώσεων. Η διενέργεια συγκρίσεων µεταξύ των νοµαρχιών και η εκµάθηση από καλές πρακτικές, γνωστή ως πρακτική «benchmarking» η οποία αντιµετωπίζεται θετικά από στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας (προϊστάµενο Γεν. /νσης, Προισταµένη /νσης ιοικητικών Υπηρεσιών), κάτι το οποίο δείχνει την ετοιµότητα της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης να απεµπολήσει τους παραδοσιακούς τρόπους οργάνωσης και διοίκησης και να υιοθετήσει πρακτικές και εργαλεία σύγχρονου µάνατζµεντ, τα οποία έχουν εφαρµοστεί µε επιτυχία στις δηµόσιες διοικήσεις άλλων χωρών (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005). 8. Βελτίωση της παραγωγικότητας του προσωπικού της ΝΑ Αρκαδίας. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι βέβαια και το ζήτηµα που αφορά την αναβάθµιση του ανθρώπινου δυναµικού. Η αναβάθµιση γενικώς του ανθρώπινου δυναµικού µπορεί να επιτευχθεί µε την εφαρµογή δράσεων εκπαίδευσής τους ώστε να συνδεθούν οι αµοιβές µε την απόδοση και την παραγωγικότητα. Προς αυτό το στόχο θα πρέπει να είναι αυξηµένες οι απαιτήσεις ως προς τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα πρόσληψης νέων δηµοσίων υπαλλήλων ενώ οι ιευθυντές και οι Γενικοί ιευθυντές να αναλαµβάνουν διευρυµένες υποχρεώσεις και αρµοδιότητες παράλληλα µε την αύξηση των αποδοχών τους. Η βελτίωση της παραγωγικότητας του προσωπικού µπορεί επίσης να γίνει µε εκπαίδευση υπαλλήλων σε θέµατα νέων τεχνολογιών και διοίκησης καθώς και µε την περιγραφή και αξιολόγηση συγκεκριµένων θέσεων εργασίας. Είναι αξιοσηµείωτο ότι στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας σε σχετική ερώτηση που τους ετέθη, θεωρούν ότι η παραγωγικότητα του προσωπικού δεν είναι ικανοποιητική και ότι υπάρχουν αρκετά περιθώρια βελτίωσης. Υπό αυτό το πρίσµα, δικαιολογείται η απουσία µιας πολιτικής επιβράβευσης και αξιολόγησης του προσωπικού, κάτι το οποίο είναι από τις πιο σηµαντικές 110

112 παραµέτρους στη φιλοσοφία της διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων και σχετίζεται άµεσα µε την απόδοση κινήτρων για τη βελτίωση της εργασίας και της παραγωγικότητας του προσωπικού. Η πεποίθηση µάλιστα πολλών στελεχών της ΝΑ ότι η εκπαίδευση, κατάρτιση του προσωπικού είναι κρίσιµος παράγοντας για τη βελτίωση της εκτέλεσης των νοµαρχιακών αρµοδιοτήτων συνάδει µε τις αρχές του σύγχρονου «µάνατζµεντ» ως προς τη βελτίωση της παραγωγικότητας, την αύξηση της ποσότητας και ποιότητας των παραγόµενων αγαθών και υπηρεσιών. Η κατάλληλη στελέχωση των επιτελικών θέσεων και υπηρεσιών καθώς επίσης και ο σχεδιασµός της ανάπτυξης του ανθρωπίνου δυναµικού µπορεί να υποστηριχθεί από το Εθνικό Κέντρο ηµόσιας ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης και το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επιπλέον, οι ΝΑ θα µπορούσαν να απελευθερωθούν και να σχεδιάζουν ολοκληρωµένα την πολιτική των προσλήψεων στο πλαίσιο του ετήσιου προγραµµατισµού τους- µε βάση κρίσιµα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν το προφίλ καθενός δευτεροβάθµιου ΟΤΑκατοχυρώνοντας και µε τον τρόπο αυτό την διοικητική τους αυτοτέλεια (µελέτη ΕΠΙΑΠ&Α, 2005). Τέλος είναι αναγκαίος ο επανακαθορισµός του συστήµατος όχι µόνον επιλογής αλλά και εξέλιξης του προσωπικού, µε ριζική αναµόρφωση των σηµερινών υπηρεσιακών συµβουλίων, των οποίων η σύνθεση ευνοεί τον κοµµατισµό, όπως και η θέσπιση ενός ενιαίου µισθολογίου στη δευτεροβάθµια τοπική αυτοδιοίκηση καθώς το υφιστάµενο διαφοροποιηµένο µισθολογικό καθεστώς λειτουργεί ενδεχοµένως αρνητικά στις ενδουπηρεσιακές τους σχέσεις. 9. Συγκέντρωση νοµαρχιακών υπηρεσιών σε ενιαίο κτιριακό χώρο υπό τη µορφή ιοικητηρίου. Οι διασκορπισµένες υπηρεσίες της ΝΑ που στεγάζονται σε διαφορετικά κτίρια δυσχεραίνει την ενδοεπικοινωνία των τµηµάτων και /νσεων αλλά και την εξυπηρέτηση του πολίτη. 10. Υιοθέτηση µιας νέας οργανωτικής κουλτούρας. Οι όποιες διοικητικές µεταρρυθµίσεις είναι αδύνατο να εφαρµοστούν αν δεν συνοδευθούν από την αλλαγή της διοικητικής κουλτούρας, η οποία είναι απαραίτητη αλλά αποτελεί µια εξόχως δύσκολη, χρονοβόρα και αβέβαιη διαδικασία (Καρκατσούλης, 2004, σελ. 211 επ.) 111

113 Η ανάπτυξη µιας µεθοδολογίας, µιας κουλτούρας, µιας φιλοσοφίας διοίκησης των επιδόσεων συντίθεται από τη ρεαλιστική στοχοθέτηση, την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, τον καθορισµό των απαιτούµενων δράσεων για την επίτευξή τους και τέλος την επιλογή των απαιτούµενων εργαλείων για την αξιολόγηση του βαθµού απόκλισης των αποτελεσµάτων από τους αρχικά τιθέµενους στόχους. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι νοµαρχίες σήµερα θα πρέπει να αναζητήσουν µια οργανωτική κουλτούρα που να προσαρµόζεται εύκολα στις µεταβολές και αλλαγές που επιβάλλονται από το εξωτερικό αλλά και εγχώριο οικονοµικό και πολιτικό περιβάλλον. Η φιλοσοφία που πρέπει να διέπει τις ελληνικές νοµαρχίες και γενικότερα την τοπική αυτοδιοίκηση είναι ότι οι υπηρεσίες τους πρέπει να προσαρµοστούν και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του πολίτη, εντός των θεσµικών ορίων νοµιµότητας και δικαιοκατανοµής, αντί ο πολίτης να µετριάσει τις ανάγκες του ως προς το εύρος και την ποιότητα των υπηρεσιών που λαµβάνει. Ο πολίτης πρέπει να αντιµετωπίζεται ως ενεργητικός πελάτη/καταναλωτής, ο οποίος ελέγχει και αξιολογεί το επίπεδο υπηρεσιών που του προσφέρεται Μεθοδολογία για µια επιτυχηµένη διοικητική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών της ΝΑ Αρκαδίας Εντοπισµός των δυσλειτουργιών και των όποιων αδυναµιών στις Υπηρεσίες της ΝΑ και ανίχνευση «εκ των έσω» της ύπαρξης ή µη ανάγκης για αναδιάρθρωση. Χρήσιµη στη διερευνητική αυτή φάση η εκπόνηση µιας ανάλυσης SWOT ή µιας έκθεσης απολογισµού που θα αναδείξει τα κυριότερα προβλήµατα στην οργάνωση, τη διοίκηση, τη στελέχωση κτλ. των υπηρεσιών της ΝΑ. Παράλληλα, σε πρώτη φάση θα ανιχνευθούν οι όποιες ανάγκες της ΝΑ (πχ ανάγκη για στελέχωση ορισµένων τµηµάτων µε συγκεκριµένες ειδικότητες, ελλείψεις σε υποδοµές, κ.α.) και θα αναζητηθούν συγκεκριµένες εναλλακτικές λύσεις. ιαδικασία διαβούλευσης στο εσωτερικό της ΝΑ µε συµµετοχή αιρετών, εργαζοµένων, εισηγήσεις των προϊσταµένων, της Γενικής /νσης και του Γενικού Γραµµατέα και µε την υποστήριξη ενδεχοµένως ειδικευµένων επιστηµονικών στελεχών. Στο πλαίσιο µάλιστα συντονιστικών συσκέψεων που προβλέπονται άλλωστε βάσει του άρθρου 28 του Οργανισµού της ΝΑ Αρκαδίας ή µέσω της 112

114 σύστασης πχ µιας ad hoc Οµάδας ή Επιτροπής, µπορούν συνέλθουν υπό την Προεδρία του Νοµάρχη οι Προϊστάµενοι όλων των /νσεων παρουσιάζοντας εισηγήσεις για τα ζητήµατα οργάνωσης-λειτουργίας-διοίκησης της ΝΑ και το πώς µπορεί να γίνει καλύτερα η διαχείριση τους. Η διαδικασία αυτή θα οδηγήσει στην ανάδειξη συγκεκριµένων προτάσεων. Υιοθέτηση µέτρων αναδιάρθρωσης και κατόπιν έλεγχος εφαρµογής τους π.χ. από µια νεοσύστατη Μονάδα Ελέγχου Ποιότητας και αποδοτικότητας εντός της ΝΑ. Το ζήτηµα της εσωτερικής οργανωτικής αναδιάρθρωσης µιας ΝΑ δεν θα πρέπει να αντιµετωπίζεται ως ένα αυτοτελές ζήτηµα αλλά να γίνει αντιληπτό πως συνιστά ένα απαραίτητο προπαρασκευαστικό στάδιο της οριστικής διοικητικής ανασυγκρότησης του κράτους (βλ. κατωτέρω 8.4.) και εποµένως αποτελεί ουσιαστικό πρόπλασµα των νέων νοµαρχιών που θα προκύψουν. Κατά την έννοια αυτή, πρέπει να εξασφαλιστεί κατά το µεταβατικό αυτό διάστηµα, η ουσιαστική προετοιµασία, λειτουργία και συνέργεια των θεσµών (κάθετες δοµές των υπουργείων, περιφέρεια, α και β βαθµού αυτοδιοίκηση) που θα αποτελέσουν το πολιτικό, διοικητικό και επιχειρησιακό/λειτουργικό υπόβαθρο του νέου σχήµατος Το ζήτηµα της νέας αυτοδιοικητικής µεταρρύθµισης Η οργανωτική αναδιάρθρωση, σε συνδυασµό µε την λειτουργική αναβάθµιση της δευτεροβάθµιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έχει καταστεί προ πολλού ένα ώριµο αίτηµα, ενταγµένο πάντως στο πλαίσιο µιας ευρύτερης µεταρρυθµιστικής θεώρησης, που εκκινεί από την ανάγκη ριζικών µετασχηµατισµών στο εθνικό κράτος. Προς την κατεύθυνση αυτήν, µάλιστα, πρέπει να επισηµανθεί ότι το συνταγµατικό πλαίσιο που προέκυψε µετά την αναθεώρηση του 2001 αποτελεί, καλή αφετηρία για να δροµολογηθεί µια τέτοια θεσµική τοµή, η οποία, σε ό,τι αφορά την δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση, θα εστιάζεται ιδίως στην προοπτική της διαµόρφωσης νέων ευρύτερων αυτοδιοικητικών ενοτήτων, περιφερειακού χαρακτήρα, µε στόχο ιδίως την άσκηση µιας εγγύτερης προς τους πολίτες, δηµοκρατικότερης αλλά και πλέον συµβατής µε τα ευρωπαϊκά δεδοµένα αναπτυξιακή πολιτικής. 113

115 Αυτό βέβαια προϋποθέτει ένα συνολικό και προσεκτικό σχεδιασµό, ώστε να αποφευχθούν τα προβλήµατα που παρατηρήθηκαν στο παρελθόν, µε ανάλογες µεταρρυθµίσεις του πρώτου και του δεύτερου βαθµού. Επιβάλλεται µια καλά προετοιµασµένη, πρόσφορη και ριζική αναδιάρθρωση του αυτοδιοικητικού µας συστήµατος, µέσω της καθιέρωσης νέων ΟΤΑ (ασχέτως του πως θα ονοµασθούν), µε χωρική αναδιάταξη του δεύτερου βαθµού και αναοριοθέτηση των αρµοδιοτήτων του, που θα τελεί βέβαια σε συνάρτηση και µε την τελική διαµόρφωση του πρώτου βαθµού αλλά και µε ευρύτερες αλλαγές που θα διασφαλίζουν την διοικητική και οικονοµική αυτοτέλεια αυτού του συστήµατος. Ειδικότερα, για την επιλογή του πιο πρόσφορου συστήµατος δευτεροβάθµιας αυτοδιοίκησης επιβάλλεται να ληφθούν υπόψη οι εξής βασικές επιδιώξεις: Η ανάγκη της ευρύτερης δυνατής κοινωνικής συναίνεσης και δηµοκρατικής συµµετοχής των πολιτών. Η ανάγκη για πολιτική ενότητα του νέου θεσµού και η διαµόρφωση περιφερειακής συνείδησης, χωρίς ταυτόχρονα να αγνοείται η ισχυρή παράδοση των Νοµών και η ανάγκη εγγυηµένης αντιπροσώπευσής τους, ως νοµαρχιακών διαµερισµάτων πλέον των διευρυµένων δευτεροβάθµιων ΟΤΑ. Μεγάλη σηµασία έχει η καθιέρωση διαδικασιών συνάρθρωσης και οργάνων κοινής διαβούλευσης και συνεργασίας αφενός µεταξύ ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης και αφετέρου µεταξύ των δύο επιπέδων της Αυτοδιοίκησης, ώστε, χωρίς να καταλύεται η διοικητική αυτοτέλεια, να διασφαλίζεται ότι η ενότητα των πολιτικοδιοικητικών θεσµών δεν θα εδράζεται στην εποπτεία της κεντρικής εξουσίας, αλλά σε διαδικασίες διαλόγου, συµµετοχής και συνεργασίας. Είναι αυτονόητο, πάντως, ότι µια τέτοια µεταρρύθµιση προϋποθέτει ότι θα αξιοποιηθούν, στον µέγιστο δυνατό βαθµό, τα περιθώρια για την διασφάλιση της οικονοµικής αυτοδυναµίας των νέων ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθµού, στόχος που παραπέµπει ευθέως στο αίτηµα για φορολογική αποκέντρωση 68. Η µεταρρύθµιση του δεύτερου βαθµού της τοπικής αυτοδιοίκησης και µέσω αυτής η µεταρρύθµιση του ελληνικού διοικητικού συστήµατος προς την κατεύθυνση της κριτικής 68 Η Ελλάδα από αυτή την άποψη παραµένει το πιο συγκεντρωτικό κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού ακόµη και οι νεοεισελθούσες χώρες έχουν προχωρήσει σε φορολογική µεταρρύθµιση προς αυτήν την κατεύθυνση. 114

116 και δηµιουργικής αντιστοίχησής τους προς τα νέα ευρωπαϊκά και διεθνή δεδοµένα προϋποθέτει έναν νέο αυτοδιοικητικό χάρτη, µε µικρότερο αριθµό ΟΤΑ δεύτερου βαθµού, τα χωρικά όρια των οποίων ασφαλώς πρέπει να ανακαθορισθούν µε ορισµένα σαφή και αντικειµενικά κριτήρια. Σε κάθε περίπτωση, το ζήτηµα αυτό δεν θα πρέπει να τεθεί µε δογµατικό τρόπο ούτε, µε βάση ορισµένες εµµονές και προκαταλήψεις που χαρακτηρίζουν τόσο τους υπερµάχους µιας διαίρεσης παρεµφερούς µε τη σηµερινή όσο και τους προτείνοντες µια δραστική µείωση των περιφερειών 69. Παράλληλα πρέπει να τονισθεί είναι ότι κρίσιµο και αφετηριακό σηµείο της χωρικής αναδιάταξης είναι ο σεβασµός της διοικητικής µας παράδοσης και των επί µέρους στοιχείων που την καθόρισαν, σε συνάρτηση πάντως µε τις σύγχρονες οικονοµικές, κοινωνικές και πολιτισµικές παραµέτρους και µε πλήρη αποκλεισµό, σε κάθε περίπτωση, µικροπολιτικών σκοπιµοτήτων που θα µπορούσαν να υπονοµεύσουν εν τη γενέσει του ένα τέτοιο µείζον µεταρρυθµιστικό εγχείρηµα. Κοινός τόπος είναι η συγκρότηση πληθυσµιακά και εδαφικά µεγαλύτερων γεωγραφικών µονάδων, στις οποίες αναµένεται να αναπτυχθεί το ως άνω ισχυρότερο αυτοδιοικητικό σύστηµα, έτσι ώστε να ικανοποιούνται δύο κυρίως στόχοι: να αποτελέσουν ισχυρά κέντρα δηµοκρατικού προγραµµατισµού και ταυτόχρονα να γίνουν αποτελεσµατικότεροι διαχειριστές υπηρεσιών που αναφέρονται ιδίως στην καθηµερινή ζωή των πολιτών και στην ποιότητά της. Όσο για την επαναχάραξη του χάρτη της δευτεροβάθµιας αυτοδιοίκησης θα πρέπει αναµφισβήτητα να βασιστεί σε ορισµένες σταθερές παραδοχές εκ των οποίων οι σηµαντικότερες είναι οι ακόλουθες (µελέτη ΙΤΑ,2008, σελ. 9-12) : α. Η οριοθέτηση των νέων αυτοδιοικητικών ενοτήτων πρέπει να είναι συνυφασµένη µε το συνταγµατικό πλαίσιο και να στοχεύει, ιδίως, στην ενίσχυση της διοικητικής αποτελεσµατικότητας. 69 Ασφαλώς το θέµα είναι ανοικτό και η ΕΝΑΕ πρέπει να συνυπολογίσει όλες τις απόψεις προκειµένου να διαµορφώσει συγκεκριµένη θέση, η οποία πάντως, κατά την άποψή µας, δεν πρέπει να παραβλέψει το δεδοµένο ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν περιφέρειες που έχουν το µέγεθος της Ελλάδας. Βλ. σχετικά µε τις θέσεις της ΕΝΑΕ: 115

117 β. Για την προσφορότερη δυνατή διαίρεση σε νέους δευτεροβάθµιους ΟΤΑ πρέπει να αξιοποιηθεί η σηµαντική πείρα της προηγηθείσας εφαρµογής του Προγράµµατος «Ιωάννης Καποδίστριας» (1997), που αποτέλεσε την αντίστοιχη θεσµική τοµή στο πεδίο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Α Βαθµού 70. γ. Τα νέα όρια των δευτεροβάθµιων αυτοδιοικήσεων πρέπει να συνδυασθούν προσεκτικά µε το προτεινόµενο διοικητικό και πολιτικό τους σύστηµα, έτσι ώστε η διεύρυνση της αυτοδιοικητικής µονάδας και του κύκλου της πολιτικής αντιπροσώπευσης να µην µειώνει την προσβασιµότητα του πολίτη στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων. Επίσης η διευρυµένη αυτοδιοικητική µονάδα πρέπει να έχει διαφορετική εσωτερική οργανωτική δοµή από τις υφιστάµενες. Η τοπική αποκέντρωση αποτελεί ίσως σε νέες βάσεις και µε νέους θεσµούς το κλειδί για την άµεση και αποτελεσµατικότερη λειτουργία των υπηρεσιών που αναφέρονται στην καθηµερινή ζωή των κατοίκων. δ. Η νέα αυτοδιοικητική διαίρεση πρέπει να λάβει υπόψη την ιστορική και πραγµατική γεωγραφική ενότητα που ανταποκρίνεται στους στόχους της νέας µεταρρύθµισης. ηλαδή πρέπει να αξιολογηθούν οι υφιστάµενοι ΟΤΑ µε βάση την ένταξή τους σε ευρύτερα γεωγραφικά σύνολα όπως αυτά διαµορφώθηκαν τόσο ιστορικά (προηγούµενες διοικητικές διαιρέσεις) όσο και πραγµατικά (επιρροή από πόλεις-τοπικά κέντρα). Η νέα αυτοδιοικητική διαίρεση πρέπει να υπακούει σε πληθυσµιακά, κοινωνικά, γεωγραφικά, αναπτυξιακά, οικονοµικά, συµµετοχικά και άλλα κριτήρια που θα περιλαµβάνουν συγκεκριµένους και ευχερώς αξιοποιήσιµους δείκτες. Κρίσιµο ζήτηµα της µεταρρύθµισης του δεύτερου βαθµού είναι οι αρµοδιότητες αυτών των νέων ΟΤΑ, οι οποίες πρέπει να τύχουν προσεκτικής επεξεργασίας, επίσης µε βάση συγκεκριµένα κριτήρια, ώστε να προκύψει σαφής και πρόσφορη ανακατανοµή τους τόσο µεταξύ διοίκησης και αυτοδιοίκησης όσο και µεταξύ των δύο βαθµών της αυτοδιοίκησης. 70 Πρέπει ιδίως να αποφευχθούν ορισµένα αρνητικά σηµεία εκείνης της µεταρρύθµισης, που αναφέρονται ιδίως στην περιορισµένη χωρική αναδιάταξη πολλών ήµων, µε αποτέλεσµα να αδυνατούν εξ αντικειµένου να επιτύχουν τους στόχους της, και σε επί µέρους ατέλειες ή αστοχίες, µε σηµαντικότερη ίσως το ότι η Πολιτεία δεν στήριξε τότε επαρκώς τις νέες αυτοδιοικητικές ενότητες µε πολιτικές προγραµµατικής, οργανωτικής και λειτουργικής αναβάθµισης. 116

118 Αφετηριακό σηµείο θα πρέπει να είναι µια σταδιακή αλλαγή µεθόδου: όχι να προβλέπεται εξαντλητικά το τι ανήκει στους ΟΤΑ, όπως γίνεται µε τους Κώδικες της Αυτοδιοίκησης, αλλά να εκκινούµε από τις αρµοδιότητες που επιβάλλεται να παραµείνουν στην κεντρική διοίκηση προκειµένου ο ρόλος της να είναι πράγµατι επιτελικός και στη συνέχεια να ορίζεται ποιες από τις σηµερινές αρµοδιότητες πρέπει να αποκεντρωθούν, ώστε να υπαχθούν, προστιθέµενες σε ορισµένες από τις σήµερα ασκούµενες, στις διοικητικές περιφέρειες (οι οποίες θα πρέπει να µειωθούν δραστικά, µε πολλαπλά κριτήρια, ώστε να µην συµπίπτουν χωρικά µε τους νέους δευτεροβάθµιους ΟΤΑ). Αφού καθορισθούν µε σαφήνεια οι αρµοδιότητες της κεντρικής και της αποκεντρωµένης διοίκησης, όλες οι εναποµένουσες πρέπει κατά τεκµήριο να υπαχθούν στην αυτοδιοίκηση, ως δηµόσιες υποθέσεις που προσιδιάζουν στον ιδιαίτερο χαρακτήρα ενός θεσµού που διαθέτει ισχυρή δηµοκρατική νοµιµοποίηση και βρίσκεται εγγύτερα στους πολίτες. Οι υποθέσεις αυτές θα ανακατανεµηθούν στον βαθµό που απαιτείται µεταξύ πρώτου και δεύτερου βαθµού, λαµβανοµένων υπ όψιν των ιδιαιτεροτήτων των µητροπολιτικών αλλά και των νησιωτικών αυτοδιοικήσεων. Με δεδοµένο ότι έτσι θα αλλάξει προδήλως και η κλίµακα των τοπικών υποθέσεων δεύτερου βαθµού και, συνεπώς, το εύρος και η ποιότητά τους εντοπίζονται και επιπλέον συγκεκριµένες αρµοδιότητες, µε επίκεντρο την ανάπτυξη, οι οποίες σήµερα ασκούνται από τις ιοικητικές Περιφέρειες και θα µπορούσαν να αναληφθούν από τους νέους διευρυµένους ΟΤΑ Β βαθµού, µε βάση τον προτεινόµενο πολιτικοδιοικητικό και χωρικό σχεδιασµό τους. 117

119 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση κατέχει εξαιρετικά νευραλγική θέση στο διοικητικό σύστηµα της χώρας, αφού οι υπηρεσίες της διεκπεραιώνουν πάνω από το 65% των υποθέσεων για τις οποίες οι πολίτες προσφεύγουν στο κράτος (µελέτη ΙΤΑ, 2008). Αποτελεί το ενδιάµεσο επίπεδο όπου, κατά βάση, συναντάται η διοίκηση µε την αυτοδιοίκηση. Κατά συνέπεια, ο θεσµός της ΝΑ πρέπει να καταστεί βασικός µοχλός για να επέλθει µια σηµαντική τοµή στο διοικητικό σύστηµα της χώρας, ικανή να µεταβάλει εκ βάθρων τη λειτουργία του δηµοσίου χώρου και τον χαρακτήρα και τον προσανατολισµό της ηµόσιας ιοίκησης στη χώρα µας. Ο λειτουργικός εκσυγχρονισµός κα η µετεξέλιξη της ευτεροβάθµιας Αυτοδιοίκησης είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία και θα πρέπει µέσα από διάλογο µε όλους τους συναρµόδιους φορείς να µελετηθεί και να αποφασιστεί η όποια µετεξέλιξη της ευτεροβάθµιας Αυτοδιοίκησης 71. Ολοκληρώνοντας την παρούσα ανάλυσή µας, η οποία είχε στόχο τη µελέτη του κρίσιµου ζητήµατος της διοικητικής αναδιάρθρωσης ενός δευτεροβάθµιου ΟΤΑ τόσο γενικά όσο της περιπτωσιολογικής µελέτης της ΝΑ Αρκαδίας ειδικότερα, προκύπτουν τα ακόλουθα συµπεράσµατα: Η ΝΑ Αρκαδίας έχει προβεί επανειληµµένως σε τροποποιήσεις του Οργανισµού Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας, φανερώνοντας µια συνεχή βούληση για αλλαγές στο οργανόγραµµα, τη διάρθρωση των Υπηρεσιών και τις λειτουργίες τους µε σκοπό τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητάς τους. Ωστόσο, παραµένει η ανάγκη για µια πιο ριζική αναβάθµιση των Υπηρεσιών της, καθιέρωση ευέλικτων οργανωτικών σχηµάτων, και αποφυγή της πολυδιάσπασης των αντικειµένων. Απουσιάζει µια συγκεκριµένη και συστηµατική µεθοδολογία σύνταξης προγραµµάτων 71 Θα βασιστεί στις αρχές της άµεσης συµµετοχής του πολίτη, της εγγύτητας προς τον πολίτη στην παροχή των υπηρεσιών και της σαφούς πολιτικής λογοδοσίας και συνέργιας των πολιτικών που ασκούνται σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, µε γνώµονα τις ευρωπαϊκές ανάγκες της χώρας. Μελέτη ΙΤΑ, ιοικητικός εκσυγχρονισµός, «Προς το ήµο του 21 ου αιώνα», 2007, σελ. 102 επ. 118

120 δράσης ανά /νση, στα οποία θα καταγράφονται µε σαφήνεια µεταξύ άλλων οι στόχοι και οι ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες µέτρησης των αποτελεσµάτων. Εκλείπουν δηλαδή τακτικές επιχειρησιακού και στρατηγικού σχεδιασµού ως άξονες χάραξης της µεσοπρόθεσµης και µακροπρόθεσµης πολιτικής των νοµαρχιών. Εντούτοις, ιδιαίτερα θετικό στοιχείο είναι η δεκτικότητα της ΝΑ Αρκαδίας στην εφαρµογή δεικτών µέτρησης της επίδοσης των λειτουργιών και δραστηριοτήτων που ασκούν, ώστε να αναδειχθούν οι αποκλίσεις µεταξύ των επιτεύξιµων αποτελεσµάτων και των στόχων που έχουν αρχικά τεθεί 72. Σε αυτό το πλαίσιο, η διενέργεια συγκρίσεων µεταξύ των νοµαρχιών και η εκµάθηση από καλές πρακτικές, γνωστή ως πρακτική «benchmarking» αντιµετωπίστηκε θετικά από τα ερωτηθέντα στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας, κάτι το οποίο δείχνει την ετοιµότητα της δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης να απεµπολήσει τους παραδοσιακούς τρόπους οργάνωσης και διοίκησης και να υιοθετήσει πρακτικές και εργαλεία σύγχρονου µάνατζµεντ, τα οποία έχουν εφαρµοστεί µε επιτυχία στις δηµόσιες διοικήσεις άλλων χωρών. Έχουν γίνει ορισµένα ενθαρρυντικά βήµατα από τη ΝΑ Αρκαδίας ως προς την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών για τη µείωση της γραφειοκρατίας στην εκτέλεση του νοµαρχιακού έργου και την αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη ειδικά στους τοµείς της αυτεπάγγελτης αναζήτησης δικαιολογητικών και την εξυπηρέτηση του πολίτη µέσω ενός νεοσύστατου Γραφείου Υποδοχής Πολιτών στη ΝΑ Είναι αξιοσηµείωτο ότι τα ερωτηθέντα στελέχη από τη ΝΑ Αρκαδίας θεωρούν ότι η παραγωγικότητα του προσωπικού δεν είναι ικανοποιητική και ότι υπάρχουν αρκετά περιθώρια βελτίωσης. Υπό αυτό το πρίσµα, προτείνονται µέτρα ανάπτυξης και αναβάθµισης του ανθρώπινου δυναµικού, όπως µια πολιτική επιβράβευσης και αξιολόγησης του προσωπικού, κάτι το οποίο είναι από τις πιο σηµαντικές 72 Στελέχη της ΝΑ Αρκαδίας που απάντησαν στη συγκεκριµένη ερώτηση ήταν θετικά διακείµενα ως προς τη χρήση δεικτών επίδοσης για την αξιολόγηση του νοµαρχιακού έργου κι αυτό είναι ένα θετικό στοιχείο για να δηµιουργηθούν νέες βάσεις στον προγραµµατισµό της δράσης και τη χάραξη των τοπικών πολιτικών. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γίνει σαφές ότι η δηµιουργία δεικτών αξιολόγησης της λειτουργίας των νοµαρχιών δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς πρέπει να βασίζεται σε µια µεθοδολογία που να γίνεται κατανοητή και να εµπεδωθεί από το σύνολο του προσωπικού. 119

121 παραµέτρους στη φιλοσοφία της διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων και σχετίζεται άµεσα µε την απόδοση κινήτρων για τη βελτίωση της εργασίας και της παραγωγικότητας του προσωπικού. Τα ζητήµατα οργάνωσης-λειτουργίας-διοίκησης µιας ΝΑ, ειδικά ενόψει µιας νέας αυτοδιοικητικής µεταρρύθµισης, θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείµενο ενδελεχούς ανάλυσης και δηµόσιας διαβούλευσης για τη διαµόρφωση συγκεκριµένων προτάσεων σε επίπεδο κάθε νοµού µε τη συµµετοχή των αιρετών, των εργαζοµένων, των κοινωνικών φορέων και µε την υποστήριξη ειδικευµένων επιστηµονικών στελεχών 73. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να πλαισιωθεί από ένα ολοκληρωµένο εθνικό πρόγραµµα διοικητικής αναδιάρθρωσης το οποίο θα διαθέτει τους απαραίτητους για την εφαρµογή του οικονοµικούς πόρους. Θα πρέπει η δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση ιδιαίτερα στην προοπτική της µετεξέλιξής της να έχει βαρύνοντα ρόλο στην συστηµατοποιηµένη κινητοποίηση του αναπτυξιακού δυναµικού της ελληνικής περιφέρειας. Η θετική σχετική εµπειρία των αναπτυξιακών εταιριών των ΝΑ θα πρέπει να αξιοποιηθεί και να ανασυγκροτηθεί µέσα από διανοµαρχιακές συνεργασίες σε επίπεδο Περιφέρειας ή και µέσα από νέο Οργανωτικό Σχήµα του β βαθµού αυτοδιοίκησης, ιδίως ενόψει των επιτακτικών αναγκών της τέταρτης προγραµµατικής περιόδου ( ΚΠΣ). Οι υφιστάµενες διανοµαρχιακές συνεργασίες (µια σηµαντική έκφανση των οποίων είναι οι διανοµαρχιακές αναπτυξιακές εταιρίες π.χ. εν προκειµένω η αναπτυξιακή εταιρία «Πελοπόννησος Α.Ε.») καλούνται κατά το µεταβατικό διάστηµα, να αποδείξουν τη δυνατότητα αποτελεσµατικής συνεργασίας σε τοµείς ζωτικής σηµασίας 73 Ο Πρόεδρος της ΕΝΑΕ έχει δείξει την προτίµησή του «σε συναινετικές διαδικασίες, αποφεύγοντας τους δογµατισµούς και αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόµενο για διαβούλευση επί των προτάσεων της κυβέρνησης και όλων των αρµόδιων φορέων µε στόχο πάντοτε την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών». ελτίο Τύπου, Χαιρετισµός του Προέδρου της ΕΝΑΕ κ. ηµ. ράκου στο Συνέδριο της ΚΕ ΚΕ, , 120

122 για την ανάπτυξη των νοµών της Περιφέρειας. Από την αποτελεσµατικότητα της συνεργασίας αυτής και από την αποδοτικότητα και ποιότητα των υπηρεσιών που θα παρασχεθούν στους πολίτες θα κριθεί εν τέλει και η ικανότητα υλοποίησης του νέου οργανωτικού σχήµατος. Αναδεικνύεται η ανάγκη να ενισχυθούν αρµοδιότητες σε όλα τα λειτουργικά πεδία των ΝΑ προκειµένου να ολοκληρώνεται ο νέος ρόλος της δευτεροβάθµιας αυτοδιοίκησης και να διασφαλίζεται η συνέργεια και η συνοχή των δράσεων που αναπτύσσει η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Τέλος, ως προς την αναδιάρθρωση των νοµαρχιακών υπηρεσιών (µελέτη ΙΤΑ, 2008, σελ.25-27), επισηµαίνεται ότι Κεντρικός στόχος της νέας διοικητικής δοµής επιβάλλεται να είναι η µετάβαση: α. από το πρότυπο του διοικούµενου πολίτη σε αυτό του πολίτη-χρήστη των δηµοσίων υπηρεσιών, β. από τη γραφειοκρατική ιοίκηση που «φρενάρει» κάθε πρωτοβουλία και αναπτυξιακή προοπτική, σε µια ιοίκηση που είναι σε θέση αφενός να παρακολουθεί και να υιοθετεί τις νέες τεχνικές διοίκησης, εκτέλεσης και παρακολούθησης των έργων και αφετέρου να αξιοποιεί δηµιουργικά τα σύνθετα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα, τα νέα εργαλεία πολιτικής, τις σύνθετες µορφές συµβάσεων και τους πόρους που διαχειρίζεται, και γ. από µια ιοίκηση, την οποία χαρακτηρίζει η ασυνέχεια, συνεπεία των εκάστοτε πολιτικών αλλαγών, σε µια ισχυρή διοικητική δοµή µε συνέχεια και αποτελεσµατικότητα. 121

123 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ Πίνακες Πίνακας 1: Παραγόµενα προϊόντα ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας..σελ.32 Πίνακας 2: ιάρθρωση του ΑΕΠ ανά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας (έτος 2001)..σελ.32 Πίνακας 3: ιάρθρωση ΑΕΠ/ Απασχόληση κατά Τοµείς (%)..σελ.33 Πίνακας 4: Το προσωπικό της ΝΑ Αρκαδίας σήµερα.σελ. 48 Πίνακας 5: Πίνακας 6: Πίνακας 7: Οι υπηρετούντες υπάλληλοι στη ΝΑ ανά κατηγορίες εκπαίδευσης.σελ.49 Κατηγορίες ΠΕ, ΤΕ, Ε, ΥΕ του προσωπικού ΝΑ Αρκαδίας.. σελ.49 Το γενικό σύνολο του προσωπικού σε κάθε /νση σελ.52 Πίνακας 8: Κατηγοριοποίηση του προσωπικού της ΝΑ Αρκαδίας ανάλογα µε τη σχέση εργασίας....σελ.52 Πίνακας 9: Ανάλυση SWOT.σελ. 87 Πίνακας 10: Τρόπος Αξιοποίησης Ανάλυσης SWOT. σελ.93 ιαγράµµατα ιάγραµµα 1: Οργανόγραµµα της ΝΑ Αρκαδίας σελ. 46 ιάγραµµα 2 Υπηρεσίες Πρωτογενή Τοµέα...σελ.47 ιάγραµµα 3 Υπηρεσίες ευτερογενή-τριτογενή Τοµέα σελ.47 Γραφήµατα Γράφηµα 1: Γράφηµα 2: Το προσωπικό της ΝΑ Αρκαδίας ανά κατηγορίες εκπαίδευσης...σελ.53 Το προσωπικό της ΝΑ Αρκαδίας βάσει της σχέσης εργασίας...σελ.53 Χάρτες Χάρτης 1: Χάρτης Νοµού Αρκαδίας σελ

124 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 123

125 Χάρτης Αρκαδίας Πηγή: (τελευταία επίσκεψη ) 124