Πξόιεςε ηεο Οζηενπόξσζεο & ησλ Καηαγκάησλ

Transcript

1 Πξόιεςε ηεο Οζηενπόξσζεο & ησλ Καηαγκάησλ Γξ. ΗΧΑΝΝΖ ΔΛ. ΓΗΟΝΤΗΧΣΖ ΦΤΗΑΣΡΟ - ΗΑΣΡΟ ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΖ Γηδάθησξ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Γηεπζπληήο Κέληξνπ Απνζεξαπείαο Φπζηθήο & Κνηλσληθήο Απνθαηάζηαζεο (ΚΑΦΚΑ) Ακπληαίνπ Δπηπνιαζκφο Οζηενπφξσζεο θαη ρακειήο Οζηηθήο Μάδαο ζε γπλαίθεο θαη άλδξεο άλσ ησλ 50 εηψλ Οζηενπόξσζε θαη ρακειή Οζηηθή Μάδα ,600,000 52,400,000 61,400,000 55% τωμ αμθρώπωμ ηλικίας > 50 ετώμ NOF 2002 Οζηενπφξσζε Ζ ΗΧΠΖΛΖ ΔΠΗΓΖΜΗΑ Πφζεο γπλαίθεο πάζρνπλ; Πνζνζηφ νζηενπφξσζεο θαη ειηθία ειηθία Ζ νζηενπόξσζε από ηελ πιεπξά ηεο ζπκπησκαηνινγίαο, είλαη ζπλήζσο, έλα ζησπειό λόζεκα, ηδίσο ζηα αξρηθά ζηάδηα ηεο ΑΤΣΟ ΔΥΔΗ Ω ΤΝΔΠΔΗΑ ΣΖΝ ΚΑΘΤΣΔΡΖΜΔΝΖ!!! ΓΗΑΓΝΩΖ ΟΣΤΕΟΠΕΝΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ?? 45,0% 1

2 ΔΗΝΑΗ ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ ΣΧΝ (ΜΔΣΔΜΜΖΝΟΠΑΤΗΑΚΧΝ) ΓΤΝΑΗΚΧΝ «ΔΤΘΡΑΤΣΟ»; ΣΗ ΔΗΝΑΗ ΟΣΔΟΠΟΡΩΖ; ΟΡΗΜΟ ΟΣΔΟΠΟΡΧΖ Οζηενπφξσζε νξίδεηαη ε ζθειεηηθή δηαηαξαρή πνχ ραξαθηεξίδεηαη απφ κεησκέλε νζηηθή αληνρή πξνδηαζέηνληαο έλα άηνκν ζε απμεκέλν θίλδπλν θαηάγκαηνο. Ζ νζηηθή αληνρή ελζσκαηψλεη ηελ νζηηθή ππθλφηεηα θαη ηελ νζηηθή πνηφηεηα. Πψο καο βιάπηεη ε νζηενπφξσζε; ΚΑΣΑΓΜΑΣΑ. ηα ζπλεζέζηεξα ζηε ζπνλδπιηθή ζηήιε, ζην ηζρίν θαη ζηνλ θαξπφ Φπζηνινγηθό νζηό Οζηενπόξσζε NIH Consensus Development Panel on Osteoporosis. JAMA 285 (2001):

3 Πφλνο θαη παξακφξθσζε ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο ε κύθφζη πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ νζηενπφξσζε φρη κφλν επεξεάδεη ηελ εκθάληζε αιιά επηδεηλψλεη ηε ιεηηνπξγία ησλ πλεπκφλσλ θαη ηεο θαξδηάο Οζηενπφξσζε Κιηληθή Δηθφλα-Περιθερικός ζκελεηός Οη πξψηεο ζπλήζσο εθδειψζεηο ηεο νζηενπφξσζεο ζηνλ πεξηθεξηθφ ζθειεηφ εκθαλίδνληαη ζηελ πεξηνρή ηνπ θαξπνχ (θάηαγκα Colles). Αλ θαη νη ζρεηηθά λέεο γπλαίθεο δελ ζπλδένπλ ην θάηαγκα απηφ κε νζηενπφξσζε πξέπεη λα γίλεηαη πξνιεπηηθφο έιεγρνο. Οζηενπόξσζε Κιηληθή Δηθόλα-Κάταγμα του ισχίου Το κάηαγμα ηοσ ιζτίοσ είναι η δραμαηικόηερη και πιο επικίνδσνη εκδήλφζη ηης οζηεοπόρφζης. Ζ ζλεηφηεηα θζάλεη ζην 50% κέζα ζην πξψην έηνο Mφλν ην 30% ησλ αζζελψλ απηψλ επαλέξρεηαη ζηελ αξρηθή ηνπ θηλεηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ηελ ίδηα πνηφηεηα ηεο δσήο. ΚΗΝΓΤΝΟ ΘΑΝΑΣΟΤ ΜΔΣΑ ΑΠΟ ΟΣΔΟΠΟΡΧΣΗΚΑ ΚΑΣΑΓΜΑΣΑ ΚΑΣΑΓΜΑ ΗΥΗΟΤ: 2.8% ΚΑΡΚΗΝΟ ΜΑΣΟΤ: 2.8% ΚΑΡΚΗΝΟ ΣΟΤ ΔΝΓΟΜΖΣΡΗΟΤ: 0.7% ΣΑ ΠΟΝΓΤΛΗΚΑ ΚΑΣΑΓΜΑΣΑ ΤΝΟΓΔΤΟΝΣΑΗ ΑΠΟ ΑΤΞΖΜΔΝΖ ΘΝΖΗΜΟΣΖΣΑ 3

4 ΔΠΗΠΣΩΖ ΣΖ ΟΣΔΟΠΟΡΩΖ ΣΖΝ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΕΩΖ Οζηενπόξσζε Οηθνλνκηθό Κόζηνο Κάταγμα του ισχίου Σν θάηαγκα ηνπ ηζρίνπ δεκηνπξγεί δπζβάζηαθηα βάξε γηα ην χζηεκα Τγείαο ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ. 20 ΔΣΩΝ 50 ΔΣΩΝ Photos courtesy of Inger Lundegaardh 57 ΔΣΩΝ Σν έηνο 2050 ππνινγίδεηαη φηη έλαο εξγαδφκελνο ζα αληηζηνηρεί ζε 7 ζπληαμηνχρνπο. Αληίζηνηρα ην εκεξήζην θφζηνο λνζειείαο απμάλεη ζπλερψο. Πξφσξε εκκελφπαπζε Κιεξνλνκηθφηεηα Φχιν θαη θπιή Υακειφ ζσκαηηθφ βάξνο Πησρή δηαηξνθή (Ca) Κάπληζκα Οηλνπλεπκαηψδε Καηάρξεζε θαθέ Αδξάλεηα, θαθφ κπτθφ ζχζηεκα Λήςε θαξκάθσλ (πρ θνξηηδφλεο) Οζηενπόξσζε Παξάγνληεο Κηλδύλνπ Οζηενπόξσζε Παξάγνληεο Κηλδύλνπ Πξφσξε εκκελφπαπζε. Κιεξνλνκηθφηεηα. Φχιν θαη θπιή. Υακειφ ζσκαηηθφ βάξνο. Πησρή δηαηξνθή (Ca) Κάπληζκα. Οηλνπλεπκαηψδε. Καηάρξεζε θαθέ Αδξάλεηα, θαθφ κπτθφ ζχζηεκα Λήςε θαξκάθσλ (πρ θνξηηδφλεο). 4

5 Πνχ νθείιεηαη ε νζηενπφξσζε; ΠΡΧΣΟΠΑΘΖ ΟΣΔΟΠΟΡΧΖ Μεηεκκελνπαπζηαθή Σεο Γεξνληηθήο Ζιηθίαο ΓΔΤΣΔΡΟΠΑΘΖ ΟΣΔΟΠΟΡΧΖ Φάξκαθα (θνξηηδφλε, θάξκαθα γηα ην ζηνκάρη, ςπρνθάξκαθα) Αθηλεηνπνίεζε (θάηαγκα) Παζήζεηο Πσο γίλεηαη ε δηάγλσζε ηεο νζηενπφξσζεο ΗΣΟΡΗΚΟ θαη ΚΛΗΝΗΚΖ ΔΞΔΣΑΖ ΑΚΣΗΝΟΓΡΑΦΗΔ ΜΔΣΡΖΖ ΟΣΗΚΖ ΜΑΕΑ ΜΔΣΡΖΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΓΔΗΚΣΧΝ ΣΖ ΟΣΔΟΠΟΡΧΖ (αζβέζηην, πξσηεΐλεο θαη έλδπκα ησλ νζηψλ ζην αίκα θαη ηα νχξα,θιπ) Μέηξεζε νζηηθήο κάδαο γηα λα δηαγλώζνπκε ηελ νζηενπόξσζε θαη λα εθηηκήζνπκε ηνλ θίλδπλν γηα θαηάγκαηα

6 ΚΑΘΟΡΗΜΟ ΣΖ ΟΣΔΟΠΟΡΧΖ ΒΑΔΗ ΣΖ ΟΣΗΚΖ ΠΤΚΝΟΣΖΣΑ Ο Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Τγείαο (WHO) έρεη δηακνξθψζεη ηα αθφινπζα θξηηήξηα δηάγλσζεο ηεο νζηενπφξσζεο κε βάζε ην Σ-score ηεο κέηξεζεο νζηηθήο ππθλφηεηαο (BMD) ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ ζθειεηνχ Φπζηνινγηθή: -1 < T-score Oζηενπελία: -2,5<T-score<-1 Οζηενπφξσζε: T-score <-2,5 Πνηνη πρέπει λα ειέγρνπλ ηελ νζηηθή ηνπο κάδα Μεηεκκελνπαπζηαθέο γπλαίθεο<65 εηψλ πνπ έρνπλ έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο παξάγνληεο θηλδχλνπ (εθηφο ηεο εκκελφπαπζεο) Γπλαίθεο>65 εηψλ αλεμάξηεηα απφ παξάγνληεο θηλδχλνπ. Ζιηθησκέλνη άλδξεο Μεηεκκελνπαπζηαθέο γπλαίθεο πνπ παξνπζίαζαλ θάηαγκα Γπλαίθεο ππφ καθξνρξφληα ζεξαπεία (ή ζεξαπεία πςειψλ δφζεσλ) κε θνξηηδφλε Πξηλ ηελ έλαξμε, ή γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο ζεξαπείαο γηα νζηενπφξσζε Πώο ζα ληθήζνπκε ηελ νζηενπόξσζε πνπ πξνθαιεί ηα θαηάγκαηα; ΠΡΟΛΖΦΖ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ-ΘΔΡΑΠΔΗΑ Ο ΑΝΑΠΣΤΟΜΔΝΟ ΚΔΛΔΣΟ Ζ ζσζηή δηαηξνθή ηνπ αλαπηπζζφκελνπ παηδηνχ ζε αζβέζηην, πξσηεΐλεο θαη βηηακίλεο βνεζά ζηελ επίηεπμε ηεο θνξπθαίαο νζηηθήο κάδαο θαη βέιηηζηεο νζηηθήο γεσκεηξίαο. ΚΟΠΟ: Ζ ΔΠΗΣΔΤΞΖ ΣΖ ΜΔΓΗΣΖ ΓΤΝΑΣΖ ΟΣΗΚΖ ΠΤΚΝΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΖΛΗΚΗΑ ΣΧΝ 25 ΔΣΧΝ 6

7 Πνζνζηφ ( % ) 18/02/2012 Ο ΑΝΑΠΣΤΟΜΔΝΟ ΚΔΛΔΣΟ Πεγέο βηηακίλεο D Ζ ζχγρξνλε ιήςε αζβεζηίνπ θαη άζθεζεο βνεζά ζηελ θαιχηεξε γεσκεηξία ζε παηδηά ΖΛΗΟ ΣΡΟΦΗΜΑ + 7-δηυδξνρνιεζηεξφιε (δέξκα) (πξνβηηακίλε D 3 ) Βηηακίλε D 3 Οζηενπόξσζε Παξάγνληεο Κηλδύλνπ Ανάγκες σε βιταμίνη D ηηο κεζνγεηαθέο ρψξεο ηα επίπεδα 25(ΟΖ)D3 ζην αίκα είλαη ρακειά, παξά ηελ ειηνθάλεηα. ΤΥΝΟΣΖΣΑ ΑΚΖΖ ΑΝΑ ΖΛΗΚΗΑΚΖ ΟΜΑΓΑ Σνχην νθείιεηαη ζηελ απνθπγή ηνπ ήιηνπ θαη ζηελ πησρή δηαηξνθή ζε ιηπαξέο ηξνθέο εκπινπηηζκέλεο κε βηηακίλε D (καξγαξίλεο). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% < 50 έηε έηε έηε έηε 80+ έηε Πνηέ-πάληα 1-2 ψξεο ηελ εβδνκάδα Πάλσ απφ 2 ψξεο ηελ εβδνκάδα 7

8 Μέζη ηιμή t-score 18/02/2012 T-SCORE Ε ΥΕΗ ΜΕ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΕ ΑΚΗΗ ΣΟΝ ΤΝΟΛΙΚΟ ΠΛΗΘΤΜΟ 0-0,5-1 -1,5 * * * -2-2,5-3 * p < 0,05 ζσγκρινόμενο με ηην άζκηζη ή ηο γσμναζηήριο Καθόλοσ Αζκήζεις ή τορός ηοσλάτιζηον ηακηική Γσμναζηήριο 3 θορές ηην εναζτόληζη με ηην ηοσλάτιζηον 3 εβδομάδα κηποσρική θόρες ηην εβδομάδα Η. Γηνλπζηψηεο, Γ. Σξνβάο, Η. Υαξόπνπινο, Γ. Οηθνλνκόπνπινο, Β. ακδάλεο, Α. Γαιαλόο θαη Γ.Π. Λπξίηεο ΚΔΛΔΣΗΚΖ ΤΓΔΗΑ, Σφκνο 4νο,12/05 8

9 ΠΟΗΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΟΤΝΣΑΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΘΔΡΑΠΔΗΑ ΣΖ ΟΣΔΟΠΟΡΧΖ; ΑΝΣΗΚΑΣΑΒΟΛΗΚΑ Καιζηηνλίλε Ακηλνδηθσζθνληθά αιελδξνλάηε, ξηδεδξνλάηε, ηκπαδξνλάηε, δνιελδξνληθφ νμχ SERMs (ξαινμηθαίλε) Αλάινγα βηηακίλεο D Οξκνληθή ππνθαηάζηαζε ΑΝΑΒΟΛΗΚΑ Σεξηπαξαηίδε Παξαζνξκφλε ΓΗΦΑΗΚΟ ΑΝΑΒΟΛΗΚΟ Ραλειηθφ ηξφληην Denosumab ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΓΗΔΘΝΟΤ ΔΡΔΤΝΑ IOF Γηα ηηο γπλαίθεο, ε θαιύηεξε ζεξαπεία γηα ηελ νζηενπόξσζε είλαη απηή πνπ ζα έρεη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα θαη ηελ αζθάιεηα πνπ ζα εμαζθαιίδεη ηελ καθξνρξφληα ζπκκφξθσζε. Μόλν ηόηε ζα ππάξμεη δηαηήξεζε ηεο νζηηθήο κάδαο θαη πξόιεςε ησλ θαηαγκάησλ Ethel Siris, M.D. Professor of Clinical Medicine, College of Physicians and Surgeons of Columbia University. 9

10 ΣΖΝ ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΖ ΜΔ ΚΑΣΑΓΜΑ ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΖ ΜΔΣΑ ΑΠΟ ΚΑΣΑΓΜΑ ΟΣΔΟΠΟΡΧΣΗΚΟ ΑΘΔΝΖ ΥΧΡΗ ΚΑΣΑΓΜΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΠΡΟΛΖΦΖ ΣΧΝ ΠΣΧΔΧΝ ΚΑΗ ΚΑΣΑΓΜΑΣΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΑΚΖΖ ΜΔΘΟΓΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ ΣΟΤ ΠΟΝΟΤ ΥΡΖΖ ΒΟΖΘΖΜΑΣΩΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΑΚΟΤΜΔΝΟΤ ζηην αποθσγή ηφν πηώζεφν ζε δραζηηριόηηηες ηης καθημερινής ζφής Ζ ΝΔΑ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ζηε ζχγρξνλε Απνθαηάζηαζε η θεραπεία ηης οζηεοπόρωζης να επικενηρώνεηαι μόνο ζηα οζηά γιαηί αγνοεί ηη μσϊκή λειηοσργία και ηην ιζορροπία ζηοιτεία ποσ ζσνδέονηαι απεσθείας με ηην πάθηζη, αθού προθσλάζζοσν από ηις πηώζεις και ηα καηάγμαηα. Μεηά ην 65ν έηνο ηεο ειηθίαο νη ζπλέπεηεο ηεο κεηεκκελνπαπζηαθήο νζηενπόξσζεο είλαη πιένλ εκθαλείο (εγθαηεζηεκέλε νζηενπόξσζε), ελώ ζπγρξόλσο αξρίδεη ε δηαδηθαζία ηεο γεξνληηθήο νζηενπόξσζεο, θπξίσο κέζσ ηεο κεησκέλεο απνξξόθεζεο ηνπ αζβεζηίνπ από ην έληεξν θαη ηεο κεησκέλεο νζηενβιαζηηθήο δξαζηεξηόηεηαο. Ζ ζχγρξνλε έθπησζε βαζηθψλ αηζζεηεξίσλ (φξαζεο, αθνήο) θαη ε θεληξηθήο αηηηνινγίαο θηλεηηθή αζηάζεηα απμάλνπλ ηνλ θίλδπλν ησλ πηψζεσλ θαη επνκέλσο, πνιιαπιαζηάδνπλ ηνλ θίλδπλν εκθάληζεο νζηενπνξσηηθψλ θαηαγκάησλ. 10

11 Τριηογενής πρόληυη Ζ ηξηηνγελήο πξφιεςε, ζηελ ειηθία απηή, ζηνρεχεη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξναλαθεξζέλησλ αηηίσλ. Έηζη, ζηελ ηξίηε ειηθία ε ζηξαηεγηθή ηεο πξφιεςεο πξέπεη λα επηθεληξσζεί ζηα αθφινπζα: 1. Απνθπγή ησλ πηψζεσλ 2. Τπνβνήζεζε ηεο εληεξηθήο απνξξφθεζεο ηνπ Ο ξφινο ηεο άζθεζεο πξφιεςε ησλ Πηψζεσλ - Καηαγκάησλ Ζ ζεκαληηθόηεξε θαηεγνξία είλαη νη αζθήζεηο γηα ηελ ηζνξξνπία γηαηί αλ δελ έρνπκε ηζνξξνπία ππάξρεη πάληα ν θίλδπλνο λα πέζνπκε θαη λα ζπάζνπκε θάπνην νζηό. Απιέο αζθήζεηο γηα ηελ εμάζθεζε ζηελ ηζνξξνπία είλαη ην πεξπάηεκα θνληά ζε ηνίρν κε ηηο παηνύζεο ηε κία πίζσ από ηελ άιιε θαη ην ζήθσκα ηνπ πνδηνύ θξαηώληαο κηα θαξέθια κε ην άιιν ρέξη. Δπηπιένλ ηελ ηζνξξνπία βνεζνύλ θαη νη αζθήζεηο λεπξνκπηθνύ ζπληνληζκνύ (πέηαγκα θαη πηάζηκν κπάιαο). αζβεζηίνπ. 3. Αλαιγεηηθή αγσγή θαη βειηίσζε ηεο θηλεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Ο ξφινο ηεο άζθεζεο ζηελ Οζηενπφξσζε θαη πξφιεςε ησλ Πηψζεσλ - Καηαγκάησλ ηελ νζηενπόξσζε θαη ηελ πξόιεςε ησλ θαηαγκάησλ βαζηθέο είλαη νη αζθήζεηο πνπ δπλακψλνπλ ηνπο κπο. ηελ νζηενπόξσζε δελ θάλνπκε γεληθεπκέλε κπτθή ελδπλάκσζε. Γίλνπκε έκθαζε ζηηο πεξηνρέο ηνπ ζθειεηνύ πνπ πξνθαινύληαη ζπρλόηεξα ηα θαηάγκαηα, δειαδή ζηε ζπνλδπιηθή ζηήιε, ζην ηζρίν θαη ζηα ρέξηα. Γηα ην ιόγν απηό δπλακώλνπκε θπξίσο απηέο ηηο πεξηνρέο. Κάλνπκε ινηπόλ αζθήζεηο γηα ηνπο κπο πνπ βξίζθνληαη ζηε ξάρε καο, ζην γνθό θαη ηα ρέξηα (κε βαξάθηα ή ιάζηηρα) αιιά θαη γηα ην κεξό, γηαηί έρεη βξεζεί από έξεπλα πσο είλαη ζεκαληηθόο κπο γηα ηελ ηζνξξνπία θαη πξνθπιάζζεη από ηηο πηώζεηο. ηελ γπλαίθα πνπ βξίζθεηαη ζηελ εκκελόπαπζε βαζηθέο είλαη νη αζθήζεηο πνπ όηαλ ηηο θάλνπκε ην βάξνο ηνπ ζώκαηνο καο πεξλά κέζα από ηα νζηά θαη ιέγνληαη αζθήζεηο θφξηηζεο. Σέηνηεο αζθήζεηο είλαη ην πεξπάηεκα, ην ηδόθηλγθ, ν ρνξόο, ε θεπνπξηθή, ην ηέληο, πνδόζθαηξν, κπάζθεη, θ.α. Σν δσεξό πεξπάηεκα (δπλακηθή βάδηζε) απνηειεί ηελ θαιύηεξε πξόηαζε Ζ επεξγεηηθή επίδξαζε ηεο άζθεζεο δηαξθεί κόλν όζν ππάξρεη δξαζηεξηόηεηα (αλαζηξέςηκε). Δπίζεο ζπλδπάζηε δξαζηεξηόηεηεο όπσο ε θεπνπξηθή /ηέληο/ ρνξόο 11

12 Δθπαίδεπζε θαη παξνρή νδεγηψλ γηα αζθαιή θίλεζε Έλα ζεκαληηθό θνκκάηη πνπ θπξίσο αθνξά ηελ πξφιεςε ησλ πηψζεσλ είλαη νη ηξνπνπνηήζεηο θαη ε δηακόξθσζε ησλ ρώξσλ ηνπ ζπηηηνύ. Όινη ζα ζπκθσλήζνπκε πσο ην ζπίηη πνπ δεη θάπνηνο όηαλ είλαη 70 εηώλ γηα παξάδεηγκα δελ κπνξεί λα είλαη ην ίδην κε ην ζπίηη ηνπ όηαλ ήηαλ 20 εηώλ. Δίλαη αλάγθε λα γίλνπλ ηξνπνπνηήζεηο ζηελ θαηνηθία πνπ μεθηλνύλ κε ηα πην απιά πξάγκαηα όπσο είλαη ην λα ππάξρεη αξθεηόο θσηηζκόο, λα κελ ππάξρνπλ θαιώδηα θαη έπηπια πνπ λα εκπνδίδνπλ ζηε βάδηζε κέρξη θαη βνεζήκαηα ζηελ ηνπαιέηα, ζην ινπηξό αθόκε θαη ζην θξεβάηη γηα εθείλνπο πνπ δπζθνιεύνληαη ζηελ έγεξζε θαη ππάξρεη θίλδπλνο λα πέζνπλ. ΧΣΖ ΓΗΑΡΡΤΘΜΗΖ ΓΧΜΑΣΗΟΤ Καιόο θσηηζκόο ηεγλό πάησκα Όρη εκπόδηα Λεία ραιηά ΥΔΖ ΗΑΣΡΟΤ - ΑΘΔΝΟΤ Ο νζηενπνξσηηθφο αζζελήο ζπλεηδεηνπνηεί ην γεγνλφο φηη πάζρεη απφ έλα ρξφλην λφζεκα θαη δεηά λα βξεη έλα άηνκν εκπηζηνζχλεο πνπ ζα αλαιάβεη ηελ πεξίπησζή ηνπ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα ιάβνπκε ππφςε καο ηνπο δηαθνξεηηθνχο παξάγνληεο θάζε ελήιηθα, φπσο ηελ ειηθία, ηελ νξκνληθή θαη δηαηξνθηθή θαηάζηαζε, γηαηί θαη νη παξάγνληεο απηνί παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο νζηηθήο πγείαο. Ζ νινθιεξσκέλε ζεξαπεία ηεο νζηενπφξσζεο θαη ε πξφιεςε ησλ θαηαγκάησλ ζηεξίδεηαη ζην ηξίπηπρν ΦΑΡΜΑΚΟ-ΑΚΖΖ-ΓΗΑΣΡΟΦΖ 12

13 13