ΕIΣΑΓΩΓΗ 3. Πρόλογος 3. ΔΟΜ Ελλάδος 5. Νομοθετικό πλαίσιο 7. Σκοπός 7 ΜΕΡΟΣ Α ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ 9

Transcript

1

2 Πίνακας Περιεχομένων OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1 ΕIΣΑΓΩΓΗ 3 Πρόλογος 3 ΔΟΜ Ελλάδος 5 Νομοθετικό πλαίσιο 7 Σκοπός 7 ΜΕΡΟΣ Α ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ 9 I) Γενικοί κανόνες που ισχύουν για όλους τους τύπους αδειών παραμονής 9 II) Τύποι Αδειών Παραμονής 16 1) Άδεια παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών και ανηλίκους θύματα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών (άρθρα Νόμου 4251/2014 και άρθρο 19A παρ. 1α, ν. 4251/2014) 16 2) Άδεια παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών θύματα και ουσιώδης μάρτυρες εγκληματικών πράξεων (άρθρο 19Α παρ. 1β, ν. 4251/2014) 29 3) Άδεια παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών θύματα ενδοοικογενειακής βίας. (άρθρο 19Α παρ. 1γ, ν. 4251/2014) 30 4) Άδεια παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών θύματα καταχρηστικής εργασίας (και ως ανήλικοι) (άρθρο 19Α παρ. 1δ, ν. 4251/2014) 32 5) Άδεια παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που παρακολουθούν πρόγραμμα Ψυχικής εξάρτησης (άρθρο 19Α παρ. 1ε, ν. 4251/2014) 34 6) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών, των οποίων η αίτηση διεθνούς προστασίας έχει απορριφθεί και η υπόθεσή τους έχει παραπεμφθεί στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής (άρθρο 19Α παρ. 1στ, ν. 4251/2014) 35 7) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών, γονείς ανήλικων ημεδαπών (άρθρο 19Α παρ. 1ζ, ν. 4251/2014) 36

3 2 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 8) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών, και ανήλικους, ανίκανους να επιμεληθούν τις υποθέσεις τους (άρθρο 19Α παρ. 2α, ν. 4251/2014) 37 9) Άδεια παραμονής σε ανηλίκους, η επιμέλεια των οποίων έχει ανατεθεί με απόφαση δικαστηρίου σε οικογένειες Ελλήνων ή οικογένειες πολιτών τρίτων χωρών με νόμιμη διαμονή στη χώρα ή για τα οποία είναι εκκρεμής η διαδικασία υιοθεσίας ενώπιον των ελληνικών αρχών (άρθρο 19Α παρ. 2β,ν. 4251/2014) 38 10) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών, θύματα ατυχημάτων (άρθρο 19Α παρ. 2γ, ν. 4251/2014) 39 11) Άδεια παραμονής σε ανήλικους, φιλοξενούμενους σε οικοτροφεία (άρθρο 19Α παρ. 2δ, ν. 4251/2014) 40 12) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών που πάσχουν από σοβαρά προβλήματα υγείας (άρθρο 19Α παρ. 2ε, ν. 4251/2014) 41 13) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών για εξαιρετικούς λόγους (άρθρο 19 ν. 4251/2014) 42 14) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών για λόγους οικογενειακής επανένωσης (άρθρο 69 ν. 4251/2014, άρθρο 8.46 ν. 4332/2015) 47 15) Άδεια παραμονής σε πολίτες τρίτων χωρών που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα ή έχουν φοιτήσει σε έξι τάξεις του Ελληνικού σχολείου. (άρθρο 108 ν. 4251/2014) 51 16) Άδεια εργασίας παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία (άρθρο 13 ν. 4251/2014) 52 17) Ειδικές βεβαιώσεις νόμιμης διαμονής (άρθρο 25 ν. 4251/2014) 54 ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 58 ΠΙΝΑΚΕΣ 60 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΙΑ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ 78

4 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόλογος Ως ιδρυτικό μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, ο ΔΟΜ Ελλάδος έχει μακρά ιστορία στενής συνεργασίας με τις αρχές και την κοινωνία των πολιτών, για τη βοήθεια και υποστήριξη των μεταναστών όλα αυτά τα 65 χρόνια παρουσίας του στη χώρα. Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης μεταναστευτικής και προσφυγικής κρίσης, ο ΔΟΜ έχει περαιτέρω ενισχύσει την παρουσία του στην Ελλάδα, σε συνεργασία με διαφορετικούς χρηματοδότες και τις Ελληνικές αρχές ως προς τη διαχείριση των ροών, τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα. Οι παρεμβάσεις του ΔΟΜ εστίασαν σε μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης και της μετακίνησης, αλλά και σε ζητήματα που άπτονται της προστασίας. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του προγράμματος Emergency support to assist most vulnerable migrants stranded in Greece χρηματοδοτούμενο από το DG Migration and Home Affairs της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ETAME), ο ΔΟΜ έχει προσφέρει κοινωνική, ψυχολογική και νομική υποστήριξη σε παραπάνω από μετανάστες ανά τη χώρα. Κατά την υλοποίηση αυτού του προγράμματος, ο ΔΟΜ εντόπισε την ανάγκη για ενναλακτικές οδούς προστασίας σε μετανάστες και αιτούντες άσυλο, οι ο- ποίοι δεν εμπίπτουν πάντα στον ορισμό των προσφύγων, παρόλα αυτά χρήζουν προσοχής, λόγω της υψηλής ευαλωτότητάς τους και δεν μπορούν απλώς να απελαθούν πίσω στη χώρα τους, ως παράτυποι μετανάστες ή απορριφθέντες αιτούντες άσυλο. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι ήταν αρκετά δύσκολο να χαρακτηριστούν μεμονωμένα άτομα ως μέρος μιας συγκεκριμένης κατηγορίας, όπως οι αιτούντες άσυλο που την ίδια στιγμή ήταν θύματα εμπορίας ανθρώπων, βίας ή εκμετάλλευσης. Είναι αναμφισβήτητο ότι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά χρειάζεται να ληφθούν υπόψη και πρέπει να αξιολογούνται τη στιγμή της λήψης απόφασης για το μελλοντικό καθεστώς ενός μετανάστη. Η Ελλάδα έχει κάνει πολύ σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και ο Νόμος 4251/2014 Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης και άλλες διατάξεις είναι πολύ περιεκτικός στην προσπάθεια αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας ενός φαινομένου, που συχνά περιορίζεται σε πολύ γενικές κατηγορίες και αυστηρές παραμέτρους. Οι Ελληνικοί μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν από το νόμο είναι εξαιρετικοί, τόσο στην αναγνώριση ότι διαφορετικοί μετανάστες έχουν διαφορετικές ανάγκες,

5 4 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ όσο και στην εξασφάλιση στοχευμένων ενεργειών προστασίας. Με αυτό το εγχειρίδιο οδηγό, ο ΔΟΜ θέλει να στηρίξει και να συνεισφέρει στις Ελληνικές προσπάθειες σε αυτό τον τομέα, δημιουργώντας ένα πολύ λειτουργικό εργαλείο, που θα βοηθήσει τους επαγγελματίες στην εφαρμογή του Ελληνικού Δικαίου και των Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Το εγχειρίδιο αυτό παρέχει μια συνολική προσέγγιση όλων των καθεστώτων προστασίας που είναι διαθέσιμα στους μετανάστες, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, ενισχύοντας τους επαγγελματίες του κλάδου στην παροχή άμεσης συνδρομής, αποφεύγοντας έτσι την περαιτέρω περιθωριοποίηση των πιο ευάλωτων. Ο ΔΟΜ είναι ιδιαίτερα περήφανος για αυτή την πρωτοβουλία και είναι ευγνώμων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής για το γεγονός ότι αυτή κατέστη δυνατή. Gianluca Rocco Αρχηγός Αποστολής ΔΟΜ Ελλάδα

6 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 5 ΔΟΜ Ελλάδος Οι σημαντικότερες μεταναστευτικές ροές των Ελλήνων ξεκίνησαν το 1952 έως τα μέσα της δεκαετίας του Από το 1954, ο Οργανισμός ξεκίνησε να προσφέρει μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης στους Έλληνες εργάτες, παρέχοντάς τους επαγγελματικό υπόβαθρο, καθώς και πολιτισμικό προσανατολισμό, για την διευκόλυνση της ένταξής τους στην κοινωνία υποδοχής. Η Ελληνική Αποστολή έχει βοηθήσει πάνω από Έλληνες μετανάστες που εγκαταστάθηκαν στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και άλλες υπερπόντιες χώρες. Η Ελλάδα είναι παραδοσιακά μια από τις σημαντικότερες χώρες εκροής μεταναστών μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και είναι ιδρυτικό μέλος του ΔΟΜ. Η Αποστολή της Αθήνας λειτουργεί με βάση τη Συμφωνία της 17ης Απριλίου 1952, μεταξύ της Ελληνικής Κυβέρνησης και του ΔΟΜ (ICEM). Η εν λόγω Συμφωνία καθορίζει το πεδίο των δραστηριοτήτων του ΔΟΜ και παραθέτει με λεπτομέρεια τις υποχρεώσεις του. Ο ΔΟΜ υλοποιεί προγράμματα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, μέσα από συνεργασίες με τον Εθνικό Μηχανισμό Συντονισμού, την Ελληνική Αστυνομία, άλλα Υπουργεία και την κοινωνία των πολιτών, παρέχει υποστήριξη σε ΜΚΟ, καθώς επίσης διασφαλίζει την υλοποίηση των εθελούσιων επιστροφών των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και ευάλωτων μεταναστών. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η Ελλάδα έγινε χώρα διέλευσης για λαούς της Ανατολικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Ο ΔΟΜ Αθήνας οργάνωσε και υλοποίησε την μετεγκατάσταση αλλοδαπών μεταναστών και προσφύγων κυρίως στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Ελλάδα άρχισε να δέχεται μεγάλες εισροές μεταναστών από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, σημαντικό δε μέρος αυτών προερχόμενο και από την Αλβανία. Από το 2007 ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο, που φτάνουν στην Ελλάδα με βάρκα (από το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, κλπ.), μέσω της θάλασσας του Αιγαίου, έχει αυξηθεί σημαντικά. Παρόλα αυτά, από το 2010, σημειώθηκε μια μετατόπιση από τα θαλάσσια προς τα χερσαία σύνορα, με αποτέλεσμα την αύξηση των παράνομων συνοριακών διελεύσεων στα ελληνικά χερσαία σύνορα με την Τουρκία, οι οποίες αποτελούν περίπου το 85% όλων των παράνομων διελεύσεων των συνόρων, που έχουν εντοπιστεί σε επίπεδο ΕΕ. Αυτές οι μεγάλες εισροές παράτυπων μεταναστών από την Ασία και την Αφρική, που βλέπουν την Ελλάδα ως πύλη εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταλήγουν να εγκλωβίζονται στη χώρα.

7 6 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Από τον Ιούνιο του 2015, η Ελλάδα άρχισε να δέχεται αυξημένο αριθμό μεταναστών και προσφύγων που εισήλθαν από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας. Από τις αρχές του 2016 και έως το Μάρτιο του ίδιου έτους, σύμφωνα με τα δεδομένα του ΔΟΜ, μετανάστες και πρόσφυγες είχαν φτάσει στην Ευρώπη μέσα από θαλάσσιες ή χερσαίες οδούς, η πλειοψηφία των οποίων εισήλθε δια θαλάσσης μέσω της Ελλάδας ( ) 1. Η κατάσταση στην Ελλάδα επιδεινώθηκε σημαντικά όταν επιβλήθηκαν νέοι συνοριακοί περιορισμοί από την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, που είχε ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση μεταναστών στην ηπειρωτική Ελλάδα. Κατά συνέπεια, το πρώτο τρίμηνο του 2016 καταγράφηκαν μετανάστες στην Ελληνική ενδοχώρα. Το 60% αυτών ήταν άνθρωποι προερχόμενοι από τη Συρία και το Ιράκ, 30% από το Αφγανιστάν και 10% άλλων εθνικοτήτων (συμπεριλαμβανομένου του Ιράν και του Πακιστάν). Από αυτούς το 46% του πληθυσμού ήταν γυναίκες και 41% παιδιά. Περί τα τέλη Ιουνίου του 2017, η Ελλάδα δέχθηκε μειωμένο αριθμό αφίξεων κατά 93% συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2016 (10,679 και 160,115, αντίστοιχα). Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα του ΔΟΜ, μέχρι το τέλος του Ιουνίου, η Ελλάδα φιλοξένησε περισσότερο από το 86% των μεταναστών. Πιο συγκεκριμένα, είναι αυτή τη στιγμή εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, αριθμός που αποτελεί 46% αύξηση συγκριτικά με τα τέλη Μαρτίου του Οι συνεχείς μετακινήσεις μεταξύ καταυλισμών, είτε πρόκειται για εγκαταστάσεις στα νησιά, την ηπειρωτική χώρα, αστικά καταλύματα, είτε άλλες ε- γκαταστάσεις (δηλ. ξενώνες ασυνόδευτων ανηλίκων μεταναστών), καθώς και η χρήση οδών εισόδου και εξόδου από τη χώρα, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα δυναμικό περιβάλλον και αλλαγές στον αριθμό και το προφίλ των ατόμων που έχουν ανάγκη. Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της μεταναστευτικής και προσφυγικής κρίσης, ο ΔΟΜ Ελλάδος παρέχει υποστήριξη στους ωφελούμενους ανά την Ελλάδα (τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική χώρα, σε αστικές περιοχές) μέσα από το πρόγραμμα Εθελοντικής Επιστροφής & Επανένταξης (AVRR), τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και τη διοικητική υποστήριξη δομών φιλοξενίας, την άμεση υποστήριξη και προστασία, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Η υλοποίηση των προγραμμάτων γίνεται σε στενή συνεργασία με την Ελληνική κυβέρνηση, οργανισμούς της ΕΕ, τοπικούς και διεθνείς οργανισμούς, ΜΚΟ, κράτη μέλη της ΕΕ και άλλες χώρες. 1.

8 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 7 Νομοθετικό πλαίσιο Το κύριο νομοθετικό κείμενο για τη μετανάστευση ήταν ο Νόμος 3386/2005, «Είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια», ο οποίος επέτρεψε την ενοποίηση των αδειών διαμονής και εργασίας και εισήγαγε την «περίοδο περίσκεψης» για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων. Η σχετική διάταξη τροποποίθηκε με το Ν. 3536/2007 «Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης». Με τον Νόμο 3907/2011, οι Ελληνικές αρχές εισήγαγαν ένα νέο σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης, με τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης Υπηρεσίας Ασύλου, τη σύσταση Κέντρων Πρώτης Υποδοχής και την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 2008/115 / ΕΚ (Οδηγία περί Επιστροφής). Το 2014 τέθηκε σε ισχύ ο «Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης», με τη θέσπιση του Νόμου 4251/2014. Ο Κώδικας ενσωμάτωσε τις υφιστάμενες διατάξεις περί μετανάστευσης και εισήγαγε νέες στοχευμένες παρεμβάσεις στην εθνική νομοθεσία. Τέλος, με τον Νόμο 4375/2016 η Ελλάδα ενσωμάτωσε την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2013/32/EΕ 2 και όρισε καλύτερα τη λειτουργία της Υπηρεσίας Ασύλου, της Αρχής Προσφυγών, της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, ενώ συστάθηκε και η Γενική Γραμματεία Υποδοχής. Σκοπός Σκοπός αυτού του εγχειριδίου είναι να παρέχει σε δικηγόρους, κοινωνικούς λειτουργούς, επαγγελματίες του κλάδου της υγείας, Μ.Κ.Ο. και άλλους παράγοντες, μία γενική πληροφόρηση σχετικά με τους τύπους αδειών παραμονής και τo σύστημα προστασίας προς όφελος των ευάλωτων μεταναστών, όπως αυτά εισήχθησαν και τροποποιήθηκαν πρόσφατα στην Ελληνική νομοθεσία. Ο Νόμος 4251/2014 εισήγαγε μια σειρά διατάξεων, που αφορούν για πρώτη φορά συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες (π.χ. θύματα εμπορίας, θύματα οικογενειακής βίας και εκμετάλλευσης, εξαρτημένους μετανάστες και ασυνόδευτους ανήλικους), στις οποίες παρέχει ad hoc βοήθεια και συνδρομή. 2 Ευρωπαϊκή Οδηγία «σχετικά με τις κοινές διαδικασίες χορήγησης και ανάκλησης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, τις διατάξεις για την απασχόληση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις».

9 8 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το πρώτο μέρος αυτού του εγχειριδίου πραγματεύεται τις γενικές αρχές για την έκδοση όλων των αδειών παραμονής, ενώ το δεύτερο περιγράφει λεπτομερώς τις προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά, που απαιτούνται για κάθε τύπο άδειας παραμονής, προκειμένου αυτή να χορηγηθεί.

10 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 9 ΜΕΡΟΣ Α ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ Ι) ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΙΣΧΥΟΥΝ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΑΔΕΙΩΝ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ Με την είσοδό του στη χώρα, ο υπήκοος τρίτης χώρας περνάει μέσω της υπηρεσίας υποδοχής και ταυτοποίησης (ΚΥΤ), σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1 του ν. 4375/ Οι αιτήσεις για τη χορήγηση ή την ανανέωση των αδειών διαμονής κατατίθενται στην υπηρεσία μιας στάσης της αρμόδιας Διεύθυνσης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής του αιτούντος ή στη Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής που εδρεύει σήμερα στον Πειραιά, οδός Αγίου Διονυσίου 5. Η υποβολή των αιτήσεων για τη χορήγηση ή την ανανέωση άδειας διαμονής, η υποβολή συμπληρωματικών δικαιολογητικών και η παραλαβή της άδειας διαμονής ή της απορριπτικής απόφασης μπορεί να γίνεται είτε με αυτοπρόσωπη 3 Διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης: 1. Σε διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης υποβάλλονται όλοι οι πολίτες τρίτων χωρών και οι ανιθαγενείς που εισέρχονται χωρίς τις νόμιμες διατυπώσεις στη χώρα. Οι διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης περιλαμβάνουν: α) την καταγραφή των προσωπικών στοιχείων τους και τη λήψη και καταχώριση των δακτυλικών αποτυπωμάτων όσων έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος της ηλικίας τους, β) την εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειάς τους, γ) τον ιατρικό τους έλεγχο και την παροχή της τυχόν αναγκαίας περίθαλψης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, δ) την ενημέρωσή τους για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, ιδίως για τη διαδικασία υπαγωγής σε καθεστώς διεθνούς προστασίας και για τη διαδικασία υπαγωγής σε πρόγραμμα εθελούσιας επιστροφής, ε) τη μέριμνα για όσους ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, ώστε να υπαχθούν στην κατά περίπτωση προβλεπόμενη διαδικασία και να τους παρασχεθεί εξειδικευμένη φροντίδα και προστασία, στ) την παραπομπή για την εκκίνηση της διαδικασίας υπαγωγής σε καθεστώς διεθνούς προστασίας για όσους επιθυμούν να υποβάλλουν σχετική αίτηση, ζ) την παραπομπή στις αρμόδιες υπηρεσίες για την υπαγωγή σε διαδικασίες επανεισδοχής ή επιστροφής ή απέλασης για όσους δεν υποβάλλουν ή για αυτούς των οποίων η αίτηση διεθνούς προστασίας απορρίπτεται κατά τη διάρκεια παραμονής τους στο Κ.Υ.Τ.

11 10 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ παρουσία του πολίτη τρίτης χώρας, είτε με εκπροσώπησή του από πληρεξούσιο δικηγόρο, είτε από συζύγους, ανιόντες και ενήλικους κατιόντες σε περίπτωση που ο αιτών παραμένει νόμιμα στη χώρα. Η πληρεξουσιότητα αποδεικνύεται εγγράφως με θεώρηση του γνησίου της υπογραφής του εξουσιοδοτούντος α- πό οποιαδήποτε δημόσια αρχή, σε περίπτωση που ο υπήκοος τρίτης χώρας παραμένει νόμιμα στη χώρα ή με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο προς δικηγόρο στην περίπτωση που στερείται νομιμοποιητικών εγγράφων. Η επίδοση οποιουδήποτε εγγράφου ή δικαιολογητικών για τη χορήγηση άδειας διαμονής ή την ανανέωσή της με δικαστικό επιμελητή δεν επιτρέπεται. Για την ανανέωση της άδειας διαμονής, ο υπήκοος τρίτης χώρας οφείλει, μέσα σε χρονικό διάστημα δύο μηνών πριν από τη λήξη της άδειας διαμονής, να υποβάλει σχετική αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία Μεταναστευτικής Πολιτικής. Εκπρόθεσμη αίτηση για ανανέωση άδειας διαμονής, μπορεί να κατατεθεί μέχρι και ένα μήνα από τη λήξη της. Στην περίπτωση αυτή, ο υπήκοος τρίτης χώρας υπόκειται στην καταβολή προστίμου ύψους πενήντα (50) ευρώ. Μετά την πάροδο μηνός από τη λήξη της άδειας διαμονής δεν είναι δυνατή η κατάθεση σχετικής αίτησης, εκτός εάν συντρέχουν, αποδεδειγμένως, λόγοι ανωτέρας βίας. Λόγο ανωτέρας βίας αποτελεί, για παράδειγμα, ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που εμπόδισε τον υπήκοο τρίτης χώρας να προσέλθει εγκαίρως στην υπηρεσία μεταναστευτικής πολιτικής προς ανανέωση της άδειας παραμονής του. O υπήκοος τρίτης χώρας ή το εξουσιοδοτημένο από αυτό άτομο, προκειμένου να του χορηγηθεί άδεια παραμονής, καταθέτει τα δικαιολογητικά που ορίζονται στην υπουργική απόφαση 27265/2016 (ΦΕΚ Β 1914/ ), σε συνδυασμό με τις υπ αριθ /2015 και 30825/2014 κοινές αποφάσεις των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Εξωτερικών με θέμα «Καθορισμός απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση εθνικών θεωρήσεων εισόδου και για την χορήγηση και ανανέωση τίτλου διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4251/ 2014» (ΦΕΚ Β 2272/ και Β 1528/ , αντίστοιχα). Ο νόμος 4251/2014 εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις απόρριψης αιτημάτων ασύλου υπηκόων τρίτων χωρών. Η διαδικασία στα σύνορα προβλέπει ότι «με την ολοκλήρωση των διαδικασιών υποδοχής και ταυτοποίησης, οι πολίτες τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς, οι οποίοι δεν εμπίπτουν στις διατάξεις περί χορήγησης διεθνούς προστασίας ή άλλης μορφής προστασίας, και οι οποίοι δεν έχουν τίτλο νόμιμης διαμονής στην Ελλάδα, με απόφαση του Διοικητή του Κέντρου παραπέμπονται στην αρμόδια αστυνομική αρχή για την υπαγωγή τους σε διαδικασίες απέλασης, επιστροφής ή επανεισδοχής» (ν. 4375/2016 άρθρο 14 παρ. 10). Στα νησιά πρακτικά, τη στιγμή που το άτομο παραιτείται από αίτημα ασύλου εγγράφεται στη λίστα για την επόμενη μεταφορά στην Τουρκία. Παρόλα αυτά, κατά την περίοδο αυτή μπορεί

12 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 11 να καταθέσει αίτηση για χορήγηση άδειας παραμονής, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 19Α ν. 4251/2014, όπως τροποποιήθηκε από το ν. 4332/2015, εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις. Τα κοινά δικαιολογητικά για όλους τους τύπους των αδειών παραμονής είναι:»» Τέσσερις (4) έγχρωμες πρόσφατες φωτογραφίες, οι τεχνικές προδιαγραφές των οποίων είναι ίδιες με αυτές των διαβατηρίων 4, όπως κάθε φορά ισχύουν.»» Επικυρωμένο αντίγραφο ισχύοντος διαβατηρίου ή ταξιδιωτικού εγγράφου αναγνωρισμένου από την χώρα μας, με εξαίρεση τους υπηκόους τρίτων χωρών αντικειμενικά στερούμενων διαβατηρίου, οι οποίοι αντί του διαβατηρίου ή του ταξιδιωτικού εγγράφου θα υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση, στην οποία θα αναφέρονται οι ιδιαίτερες συνθήκες ή καταστάσεις για την υφιστάμενη προσωρινή ή μόνιμη αντικειμενική αδυναμία κατοχής του και σχετικά έγγραφα που το αποδεικνύουν 5.»» Παράβολο με τη μορφή ηλεκτρονικού παραβόλου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 132 του ν. 4251/2014.»» Βεβαίωση ότι έχει υποβληθεί αίτηση στον οικείο ασφαλιστικό φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και εργατικού ατυχήματος ή ασφαλιστήριο συμβόλαιο ιδιωτικού φορέα ασφάλισης, όπου αυτό επιτρέπεται από τη νομοθεσία.»» Παράβολο με τη μορφή ηλεκτρονικού παραβόλου ποσού 16 ευρώ που αποτελεί το τέλος εκτύπωσης του αυτοτελούς εγγράφου. Το τέλος είναι ανεξάρτητο από το κατά περίπτωση παράβολο που καταβάλλεται για τη χορήγηση ή ανανέωση άδειας παραμονής και υποβάλλεται ακόμη κι αν ο ενδιαφερόμενος απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής παραβόλου. Γενικότερα, θα πρέπει να επισημανθεί, ότι την υποχρέωση καταβολής του τέλους έχουν όλοι οι πολίτες τρίτης χώρας, των οποίων τα αιτήματα για έκδοση άδειας διαμονής οδηγούν τελικά στην έκδοσή της, συμπεριλαμβανομένων και των ανήλικων παιδιών. 4 Η φωτογραφία είναι πρόσφατη, ληφθείσα τον τελευταίο μήνα πριν την υποβολή της αίτησης, οι διαστάσεις της φωτογραφίας είναι 4x6 cm (χωρίς πλαίσιο), η φωτογραφία θα εμφανίζεται ή θα έχει εκτυπωθεί σε λευκό φωτογραφικό χαρτί υψηλής ποιότητας, το οποίο δεν θα είναι υδατογραφημένο ή ανάγλυφο, η φωτογραφία είναι υψηλής ανάλυσης, δεν θα πρέπει να φέρει κουκίδες (pixels -raster) και δεν θα έχει εκτυπωθεί από εκτυπωτές InkJet ή Laser. 5 Έγγραφο της προξενικής αρχής του κράτους προέλευσης του πολίτη τρίτης χώρας επίσημα επικυρωμένο και μεταφρασμένο.

13 12 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»» Επίσημο δημόσιο έγγραφο της χώρας γέννησης ή προέλευσης, επίσημα μεταφρασμένο και νόμιμα επικυρωμένο, από το οποίο να προκύπτει σαφώς ο τόπος γέννησης, εφόσον ο τόπος γέννησης δεν αναγράφεται στο διαβατήριο ή αναγράφεται με τρόπο μη αποδεκτό από τις Ελληνικές αρχές. Επιπρόσθετα στη μετάφραση του εν λόγω πιστοποιητικού, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι το τοπωνύμιο αναγράφεται και με λατινικούς χαρακτήρες, ακόμη κι αν η γλώσσα της χώρας προέλευσης δεν χρησιμοποιεί λατινικό αλφάβητο.»» Η λήψη βιομετρικών δεδομένων (Κανονισμός 380/2008). Ειδικότερα, από την υποχρέωση λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων εξαιρούνται τα παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών και από την υποχρέωση και το δείγμα της υπογραφής συλλέγεται, κατά το έτος που ο πολίτης τρίτης χώρας συμπληρώνει την ηλικία των 12 ετών, στην υποβολή της αίτηση. Τέλος, ο υπήκοος τρίτης χώρας υποχρεούται να προσκομίσει ιατρικό πιστοποιητικό, σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η λήψη των βιομετρικών δεδομένων, από κανένα χέρι, λόγω προσωρινής ή μόνιμης αδυναμίας για ιατρικούς λόγους. Εφόσον τα δικαιολογητικά είναι πλήρη, το αρμόδιο τμήμα χορηγεί βεβαίωση κατάθεσης αίτησης (Βεβαίωση τύπου Α), η διάρκεια της οποίας είναι ετήσια. Η ίδια βεβαίωση κατάθεσης αίτησης χορηγείται, εάν πρόκειται για αίτημα αρχικής χορήγησης άδειας διαμονής, όταν ελλείπει η βεβαίωση ότι έχει υποβληθεί αίτηση στον οικείο ασφαλιστικό φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και εργατικού ατυχήματος ή πιστοποιητικό υγείας από Ελληνικό Κρατικό Νοσηλευτικό Ίδρυμα, όπου τα δικαιολογητικά αυτά απαιτούνται, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Σε αυτήν την περίπτωση, οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να προσκομίσουν το ελλείπον δικαιολογητικό εντός έξι μηνών από την υποβολή της σχετικής αίτησης. Ο κάτοχος βεβαίωσης κατάθεσης αίτησης διαμένει νομίμως στη χώρα για όσο χρόνο αυτή ισχύει Εφόσον η αίτηση εκκρεμεί κατά τη λήξη ισχύος της βεβαίωσης κατάθεσης αίτησης, η υπηρεσία στην οποία υπεβλήθη η αίτηση υποχρεούται να εκδώσει νέα βεβαίωση ενημερώνοντας για τους λόγους μη έκδοσης της άδειας παραμονής. Η υποβολή της αίτησης τεκμαίρει τη συναίνεση του αιτούντος για τη διατήρηση και την επεξεργασία των βιομετρικών του δεδομένων. Μια έγγραφη ειδοποίηση κοινοποιείται στον αιτούντα σχετικά με τον τρόπο λήψης των βιομετρικών δεδομένων. Αυτό εξασφαλίζει ότι ο ενδιαφερόμενος έχει ενημερωθεί για την υποχρέωση λήψης των βιομετρικών δεδομένων του, καθώς και για το γεγονός ότι η επαναλαμβανόμενη, άνευ αιτιολογίας, μη προσέλευση του, για το σκοπό αυτό, αποτελεί λόγο απόρριψης του αιτήματος. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις που ο ενδιαφερόμενος παρίσταται αυτοπροσώπως και είναι δυνατή η λήψη των βιομετρικών του δεδομένων, η λήψη γίνεται άμεσα. Εφόσον, η υποβολή της αίτησης για την άδεια διαμονής πραγματοποιείται μέσω

14 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 13 του πληρεξούσιου δικηγόρου ή άλλου πληρεξουσίου προσώπου, επιδίδεται στον πληρεξούσιο έγγραφο με πρόσκληση για την λήψη των βιομετρικών εντός καθορισμένης ημερομηνίας. Στην ηλεκτρονική άδεια παραμονής, περιλαμβάνονται τα εξής στοιχεία:»» η φωτογραφία του κατόχου,»» η κατά περίπτωση ένδειξη σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης του κατόχου στην αγορά εργασίας, καθώς και η ένδειξη (για εθνική χρήση) σχετικά με τον κωδικό της υπηρεσίας που έχει εκδώσει την άδεια διαμονής και τον αριθμό φακέλου»» η ψηφιοποιημένη υπογραφή του κατόχου (εφόσον αυτός είναι άνω των 12 ετών),»» η ημερομηνία και ο τόπος γέννησης του κατόχου, όπως αυτός αναγράφεται στο διαβατήριο ή στο ταξιδιωτικό έγγραφο του κατόχου,»» ο κωδικός της χώρας γέννησης,»» το φύλο,»» η κατά περίπτωση ένδειξη σχετικά με τη διάταξη του νόμου, βάσει της οποίας έχει χορηγηθεί η συγκεκριμένη άδεια διαμονής και»» η κατά περίπτωση ένδειξη σχετικά με τα δακτυλικά αποτυπώματα, σε περίπτωση που η κάρτα δεν περιλαμβάνει δακτυλικό/α, λόγω προσωρινής ή μόνιμης αναπηρίας, σε κάποιο ή και στα δύο χέρια. Η ηλεκτρονική άδεια διαμονής θα χορηγείται σε όλους τους υπηκόους τρίτης χώρας, των οποίων το καθεστώς διαμονής εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο του ν. 4251/2014 (Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης) και του π.δ. 106/2007 (μέλη οικογένειας Ευρωπαίων πολιτών), είτε πρόκειται για αρχική χορήγηση, είτε για ανανέωση της άδειας διαμονής. Η άδεια αυτή θα μπορεί να χορηγείται και στους υπηκόους τρίτων χωρών που είναι αντικειμενικά στερούμενοι διαβατηρίου, εφόσον, πληρούνται οι κατά περίπτωση λοιπές προϋποθέσεις. Οι πολίτες τρίτων χωρών που έχουν εφοδιαστεί μέχρι την με άδεια διαμονής με τη μορφή της αυτοκόλλητης ετικέτας δεν απαιτείται να την αντικαταστήσουν με την ηλεκτρονική άδεια διαμονής, καθώς αυτή θα γίνεται δεκτή για όλες τις συναλλαγές μέχρι τη λήξη της. Η αντικατάσταση θα διενεργηθεί κατά την ανανέωσή ή την επανέκδοσή της στην περίπτωση λήξης του διαβατηρίου επί του οποίου έχει επικολληθεί η άδεια διαμονής με την μορφή της αυτοκόλλητης ετικέτας.

15 14 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η άδεια διαμονής επιδίδεται στον αιτούντα από την αρμόδια για την έκδοση της υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή από την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής με αποδεικτικό επίδοσης και α- ντίγραφο της σχετικής απόφασης. Κατά την παραλαβή της άδειας είτε αυτή διενεργείται αυτοπρόσωπα είτε μέσω πληρεξουσίου, ο παραλαμβάνων οφείλει να φέρει το διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο του ενδιαφερόμενου υπηκόου τρίτης χώρας, με εξαίρεση όσους έχουν διαπιστωμένα αντικειμενική αδυναμία προσκόμισης διαβατηρίου. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίδοση της απόφασης αποδοχής αιτήματος χορήγησης άδειας διαμονής είναι η επιστροφή από τον ενδιαφερόμενο της βεβαίωσης κατάθεσης. Σε περίπτωση μη ανεύρεσης ή μη προσέλευσης του ενδιαφερομένου, προκειμένου να παραλάβει την εκδοθείσα άδεια διαμονής, η σχετική άδεια κρατείται μέχρι και ένα μήνα από τη λήξη της και μπορεί να επιδοθεί σε αυτόν, εφόσον προσέλθει ο ίδιος ή νόμιμος εκπρόσωπος του για την παραλαβή της, εντός του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Μετά τη λήξη της ως άνω προθεσμίας και εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος μπορεί να χορηγηθεί ακριβές αντίγραφο της σχετικής απόφασης του οικείου Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή του Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, μόνο στην περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος επικαλείται έννομο συμφέρον. Η κατά τα ανωτέρω επίδοση ακριβούς αντιγράφου της απόφασης, δε συνεπάγεται δυνατότητα ανανέωσης της άδειας διαμονής, εκτός εάν αποδεικνύεται ότι η μη έγκαιρη επίδοση της άδειας διαμονής, οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας. Η επίδοση απορριπτικών αποφάσεων ή αποφάσεων για ανάκληση αδειών διαμονής, με ενσωματωμένες αποφάσεις επιστροφής, διενεργείται από την αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, η οποία την εξέδωσε, με αποδεικτικό επίδοσης και ακριβές αντίγραφο της σχετικής απόφασης. Η σχετική απόφαση επιδίδεται εντός διαστήματος εξήντα ημερών από την ημερομηνία αποστολής έγγραφης ειδοποίησης στον ενδιαφερόμενο. Κατά την επίδοση της απορριπτικής απόφασης ή της απόφασης ανάκλησης της άδειας διαμονής είτε αυτή διενεργείται αυτοπρόσωπα είτε μέσω πληρεξουσίου, ο παραλαμβάνουν οφείλει να επιδεικνύει το διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο του ενδιαφερόμενου πολίτη τρίτης χώρας, με εξαίρεση όσους έχουν αντικειμενική αδυναμία προσκόμισης διαβατηρίου, και να παραδίδει τη βεβαίωση. Η ενημέρωση για την παραλαβή, την απόρριψη ή την ανάκληση της άδειας διενεργείται με έγγραφη κλήση. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας επίδοσης στους ενδιαφερόμενους χορηγείται αντίγραφο της σχετικής απόφασης απόρριψης ή ανάκλησης άδειας διαμονής.

16 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 15 Η άδεια διαμονής δε χορηγείται ή ανακαλείται ή δεν ανανεώνεται, εφόσον:»» Δεν πληρούνται ή δεν πληρούνται πλέον, οι σχετικές προϋποθέσεις»» Αποδειχθεί από επίσημο έγγραφο αρμόδιας ελληνικής αρχής ή κατόπιν τελεσίδικης δικαστικής απόφασης ότι για την έκδοση της άδειας διαμονής, χρησιμοποιήθηκαν ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες, πλαστά ή παραποιημένα έγγραφα ή ότι διαπράχθηκε με οποιονδήποτε τρόπο απάτη ή ότι χρησιμοποιήθηκαν άλλα παράνομα μέσα.»» Ο αιτών δεν ανταποκριθεί εντός διαστήματος δύο μηνών, σε έγγραφη κλήση για οποιοδήποτε ζήτημα αφορά τη διαδικασία έκδοσης της άδειας διαμονής. Εφόσον χορηγηθείσα άδεια διαμονής ανακαλείται ή απορρίπτεται αίτημα χορήγησης ή ανανέωσης άδειας διαμονής, οι αρμόδιες κατά περίπτωση υπηρεσίες εκδίδουν απόφαση επιστροφής. Αίτηση θεραπείας κατά απορριπτικής απόφασης δεν εξετάζεται, εφόσον υποβληθεί μετά την παρέλευση εύλογου χρόνου που υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την επίδοση της απόφασης, εκτός εάν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας.

17 16 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΙΙ. Τύποι Αδειών Παραμονής 1) Άδεια παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών και ανηλίκους θύματα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών. Στο άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Εμπορίας Προσώπων, ως «Εμπορία Ανθρώπων» νοείται η πρόσληψη, η μεταφορά, η στέγαση ή η παραλαβή προσώπων, μέσω απειλής ή χρήσης βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, απαγωγής, απάτης, παραπλάνησης, κατάχρησης της εξουσίας ή μιας θέσης ευπάθειας ή της παροχής ή της λήψης πληρωμών ή παροχών για την επίτευξη της συναίνεσης ενός προσώπου που έχει τον έλεγχο ενός άλλου προσώπου για σκοπούς εκμετάλλευσης. Η εκμετάλλευση περιλαμβάνει τουλάχιστον την εκμετάλλευση της πορνείας άλλων ή άλλων μορφών σεξουαλικής εκμετάλλευσης, καταναγκαστικής εργασίας ή υπηρεσιών, δουλείας ή πρακτικών παρόμοιων με τη δουλεία, την υποτέλεια ή την αφαίρεση οργάνων. Σύμφωνα με τον Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ενταξης (ν. 4251/2014), θύμα εμπορίας ανθρώπων είναι τόσο το φυσικό πρόσωπο για το οποίο υπάρχουν βάσιμοι λόγοι, ώστε να θεωρηθεί θύμα οποιουδήποτε από τα εγκλήματα που προβλέπονται στα άρθρα (εμπόριο δούλων), 323Α (εμπορία ανθρώπων) 7, 323Β (διενέργεια ταξιδιών με σκοπό από τους μετέχοντες σε αυτά την τέ Εμπόριο δούλων 1.Όποιος ενήργησε εμπόριο δούλων τιμωρείται με κάθειρξη. 2. Το εμπόριο δούλων περιλαμβάνει κάθε πράξη σύλληψης, απόκτησης και διάθεσης ενός ατόμου, η οποία σκοπεύει να το κάνει δούλο, κάθε πράξη απόκτησης δούλου με σκοπό τη μεταπώληση ή την ανταλλαγή του, την πράξη της παραχώρησης με πώληση ή την ανταλλαγή αποκτημένου δούλου και γενικά κάθε πράξη εμπορίου ή μεταφοράς δούλων. 3. Όποιος αναλαμβάνει οποιαδήποτε υπηρεσία σε πλοίο, εν γνώσει ότι το πλοίο προορίζεται για διενέργεια εμπορίου δούλων ή ότι χρησιμοποιείται ήδη γι αυτό το σκοπό, καθώς και όποιος παραμένει με τη θέλησή του στην υπηρεσία αυτή εν γνώσει του ανωτέρω προορισμού του πλοίου ή της χρησιμοποίησής του για τέτοιο σκοπό, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 4. Όποιος συντέλεσε άμεσα ή έμμεσα στη ναύλωση πλοίου εν γνώσει ότι η ναύλωση αποβλέπει στη διενέργεια εμπορίου δούλων, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 5. Όποιος μεταφέρει από έναν τόπο σε άλλον δούλους, χωρίς σκοπό να τους εμπορευθεί, αλλά και χωρίς η μεταφορά να γίνεται με σκοπό την απελευθέρωσή τους, τιμωρείται με φυλάκιση. 6. Με την ίδια ποινή τιμωρείται ο ιδιοκτήτης και ο πλοίαρχος του πλοίου, με το οποίο εν γνώσει τους θα γινόταν τέτοια μεταφορά δούλων Α Εμπορία ανθρώπων 1. Όποιος με τη χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού μέσου ή την επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας προσλαμβάνει, μεταφέρει, προωθεί εντός ή εκτός της επικράτειας, κατακρατεί, υποθάλπει, παραδίδει με ή χωρίς αντάλλαγμα σε άλλον ή παραλαμβάνει από άλλον πρόσωπο με σκοπό την αφαίρεση «κυττάρων» ιστών ή οργάνων του σώματος του ή για να εκμεταλλευτεί ο ίδιος ή άλλος την εργασία ή την επαιτεία του, τιμωρείται με κάθειρξη

18 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 17 λεση συνουσίας ή άλλων ασελγών πράξεων σε βάρος ανηλίκου Σεξουαλικός τουρισμός) 8, 339 παρ. 1 και 4 (αποπλάνηση παιδιών) 9, 342 παρ. 1 και μέχρι δέκα ετών και με χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ.». 2. Με την ποινή της προηγούμενης παραγράφου τιμωρείται ο υπαίτιος αν, για να επιτύχει τον ίδιο σκοπό, αποσπά τη συναίνεση προσώπου με τη χρήση απατηλών μέσων ή το παρασύρει, εκμεταλλευόμενος την ευάλωτη θέση του, με υποσχέσεις, δώρα, πληρωμές ή παροχή άλλων ωφελημάτων. 3. Όποιος εν γνώσει δέχεται την εργασία προσώπου, το οποίο τελεί υπό τις συνθήκες που περιγράφονται στις παραγράφους 1 και 2, ή τα έσοδα από την επαιτεία του προσώπου αυτού, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 4. Με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, αν η πράξη: α) στρέφεται κατά ανηλίκου ή ατόμου σωματικώς ή διανοητικώς ανάπηρου,. β) τελείται κατ επάγγελμα, γ) τελείται από υπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη ή δ) είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη του παθόντος. 5. Όποιος χρησιμοποιεί τα μέσα των παραγράφων 1 και 2 για να στρατολογήσει ανήλικο με σκοπό τη χρησιμοποίησή του σε ένοπλες συγκρούσεις τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ. 6. Με ισόβια κάθειρξη τιμωρείται ο υπαίτιος σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο Β Διενέργεια ταξιδιών με σκοπό από τους μετέχοντες σε αυτά την τέλεση συνουσίας ή άλλων ασελγών πράξεων σε βάρος ανηλίκου Σεξουαλικός τουρισμός. Διενέργεια ταξιδιών με σκοπό από τους μετέχοντες σε αυτά την τέλεση συνουσίας ή άλλων ασελγών πράξεων σε βάρος ανηλίκου (σεξουαλικός τουρισμός). Όποιος οργανώνει, χρηματοδοτεί, κατευθύνει, εποπτεύει, διαφημίζει ή μεσολαβεί με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο σε διενέργεια ταξιδιών με σκοπό από τους μετέχοντες σε αυτά την τέλεση συνουσίας ή άλλων ασελγών πράξεων σε βάρος ανηλίκου, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών. (κάθειρξη από 5 έως 10 χρόνια στη βάση του άρθρου 52παρ 3Π.Κ) Όποιος με τον παραπάνω σκοπό μετέχει σε ταξίδια του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους, (κράτηση από 1εως 5 χρόνια στη βάση του άρθρου 53παρ 4 Π.Κ) ανεξάρτητα από την ευθύνη του για την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων παρ. 1 και 4 Αποπλάνηση παιδιών. 1.Οποιος ενεργεί ασελγή πράξη με πρόσωπο νεότερο από 15 ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιμωρείται,αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί βαρύτερα για το έγκλημα του άρθρου 351 Α, ως εξής: α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη, με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών, β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη, με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και γ) αν συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα και μέχρι τα δεκαπέντε έτη, με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. 4. Όποιος εξωθεί ή παρασύρει ανήλικο, που δεν συμπλήρωσε τα δεκαπέντε έτη, να παρίσταται σε ασελγή μεταξύ άλλων πράξη, έστω και αν δεν συμμετέχει σε αυτήν, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.

19 18 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2 (κατάχρηση ανηλίκων σε ασέλγεια) 10, 348Α 11 (πορνογραφία ανηλίκων), 348Β 12 (προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους), (Μαστροπεία), παρ. 1 και 2 Κατάχρηση ανηλίκων σε ασέλγεια. 1. Ο ενήλικος ο οποίος ενεργεί ασελγείς πράξεις με ανήλικο, τον οποίον του έχουν εμπιστευθεί για να τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έστω και προσωρινά, τιμωρείται ως εξής: α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών, β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα, όχι όμως και τα δεκαοκτώ έτη, με κάθειρξη. 2. Συνιστά επιβαρυντική περίσταση η τέλεση της πράξης της πρώτης παραγράφου: α) από οικείο, β) από πρόσωπο που συνοικεί με τον ανήλικο ή διατηρεί φιλικές σχέσεις με τους οικείους του, γ) από εκπαιδευτικό, παιδαγωγό, γυμναστή ή άλλο πρόσωπο που παραδίδει μαθήματα στον ανήλικο, δ) από πρόσωπο που δέχεται τις υπηρεσίες του ανηλίκου, ε) από κληρικό με τον οποίο ο ανήλικος διατηρεί πνευματική σχέση, στ) από ψυχολόγο, ιατρό, νοσοκόμο ή από ειδικό επιστήμονα που παρέχει τις υπηρεσίες του στον ανήλικο. ζ. από πρόσωπο που καταχράται τη διανοητική ή σωματική αναπηρία του ανηλίκου» Α Παιδική πορνογραφία. 1. Όποιος με πρόθεση παράγει, διανέμει, δημοσιεύει, επιδεικνύει, εισάγει στην Επικράτεια ή εξάγει από αυτήν, μεταφέρει, προσφέρει, πωλεί ή με άλλον τρόπο διαθέτει, αγοράζει, προμηθεύεται, αποκτά ή κατέχει υλικό παιδικής πορνογραφίας ή διαδίδει ή μεταδίδει πληροφορίες σχετικά με την τέλεση των παραπάνω πράξεων, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ. 2. Όποιος με πρόθεση παράγει, προσφέρει, πωλεί ή με οποιονδήποτε τρόπο διαθέτει, διανέμει, διαβιβάζει, αγοράζει, προμηθεύεται ή κατέχει υλικό παιδικής πορνογραφίας ή διαδίδει πληροφορίες σχετικά με την τέλεση των παραπάνω πράξεων δια συστήματος ηλεκτρονικού υπολογιστή ή με τη χρήση διαδικτύου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως τριακοσίων χιλιάδων ευρώ. 3. Υλικό παιδικής πορνογραφίας, κατά την έννοια των προηγούμενων παραγράφων, συνιστά η αναπαράσταση ή η πραγματική ή εικονική αποτύπωση σε ηλεκτρονικό ή άλλο υλικό φορέα του σώματος ή μέρους του σώματος ανηλίκου, κατά τρόπο που προδήλως προκαλεί γενετήσια διέγερση, καθώς και πραγματικής ή εικονικής ασελγούς πράξης που διενεργείται από ή με ανήλικο. 4. Οι πράξεις των παραγράφων 1 και 2 τιμωρούνται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και χρηματική ποινή εκατό χιλιάδων έως πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ:α. αν τελέσθηκαν κατ επάγγελμα ή κατά συνήθεια,β. αν η παραγωγή του υλικού της παιδικής πορνογραφίας συνδέεται με την εκμετάλλευση της ανάγκης, της ψυχικής ή της διανοητικής ασθένειας ή της σωματικής δυσλειτουργίας, λόγω οργανικής νόσου ανηλίκου ή με την άσκηση ή απειλή χρήσης βίας ανηλίκου ή με τη χρησιμοποίηση ανηλίκου που δεν έχει συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος ή αν η παραγωγή του υλικού της παιδικής πορνογραφίας εξέθεσε τη ζωή του ανηλίκου σε σοβαρό κίνδυνο και γ. αν δράστης της παραγωγής του υλικού παιδικής πορνογραφίας είναι ένα από τα αναφερόμενα στις περιπτώσεις α έως και στ της παρ. 2 του άρθρου 342 πρόσωπα. Αν η πράξη των περιπτώσεων β ή γ είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη του παθόντος, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή τριακοσίων χιλιάδων έως πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ, αν δε αυτή είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο, επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη Β Προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους Όποιος με πρόθεση, μέσω της τεχνολογίας πληροφόρησης και επικοινωνίας, προτείνει σε ενήλικο να συναντήσει ανήλικο, που δεν συμπλήρωσε τα δεκαπέντε έτη, με σκοπό τη διάπραξη σε βάρος του των αδικημάτων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 339 και 348Α, όταν η πρόταση αυτή ακολουθείται από περαιτέρω πράξεις που οδηγούν στη διάπραξη των αδικημάτων αυτών, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως διακοσίων χιλιάδων ευρώ» Μαστροπεία 1. Όποιος, για να εξυπηρετήσει την ακολασία άλλων, προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανήλικο ή υποθάλπει ή εξαναγκάζει ή διευκολύνει ή συμμετέχει στην πορνεία ανηλίκων, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και με χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ.» 2. Με κάθειρξη και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος, αν το έγκλημα τελέστηκε: α) εναντίον προσώπου νεότερου των δεκαπέντε ετών, β) με απατηλά μέσα,

20 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (σωματεμπορία) και 351Α 15 (ασέλγεια με ανήλικο έναντι αμοιβής) του Π.Κ., πριν ασκηθεί η ποινική δίωξη για αυτό όσο και εκείνο σε βάρος του γ) από τον ανιόντα συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ή από θετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον οποίο έχουν εμπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδασκαλία, επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή, δ) από υπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στη πράξη. «ε. με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας, στ. με προσφορά ή υπόσχεση πληρωμής χρημάτων ή οποιουδήποτε άλλου ανταλλάγματος.» 3. Όποιος κατ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία προάγει στην πορνεία γυναίκες τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δεκαοκτώ μηνών και με χρηματική ποινή. Η τέλεση της πράξης από υπάλληλο, ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη, συνιστά επιβαρυντική περίσταση Σωματεμπορία «1. Όποιος με τη χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού μέσου ή την επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας προσλαμβάνει, μεταφέρει ή προωθεί εντός ή εκτός της επικράτειας, κατακρατεί, υποθάλπει, παραδίδει με ή χωρίς αντάλλαγμα σε άλλον ή παραλαμβάνει από άλλον πρόσωπο με σκοπό να προβεί ο ίδιος ή άλλος στη γενετήσια εκμετάλλευσή του τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ. 2. Με την ποινή της προηγούμενης παραγράφου τιμωρείται ο υπαίτιος αν, για να πετύχει τον ίδιο σκοπό, αποσπά τη συναίνεση προσώπου με τη χρήση απατηλών μέσων ή το παρασύρει, εκμεταλλευόμενος την ευάλωτη θέση του με υποσχέσεις, δώρα, πληρωμές ή παροχή άλλων ωφελημάτων. 3. Όποιος εν γνώσει ενεργεί ασελγή πράξη με πρόσωπο το οποίο τελεί υπό τις συνθήκες που περιγράφονται στις παραγράφους 1 και 2 τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 4. Με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, αν η πράξη: α) στρέφεται κατά ανηλίκου ή συνδέεται με την πνευματική αδυναμία ή την κουφότητα του παθόντος, β) τελέσθηκε από ένα από τα πρόσωπα που αναφέρονται στο στοιχείο γ της παραγράφου 2 του άρθρου 349, γ) συνδέεται με την παράνομη είσοδο, παραμονή ή έξοδο του παθόντος από τη χώρα, δ) τελείται κατ επάγγελμα, ε) τελείται από υπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη ή στ) είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη του παθόντος. 5. Αν κάποια από τις πράξεις της πρώτης και δεύτερης παραγράφου είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του παθόντος επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη. 6. Η κατά τις προηγούμενες παραγράφους γενετήσια εκμετάλλευση συνίσταται στην επιχείρηση από κερδοσκοπία οποιασδήποτε ασελγούς πράξης ή στη χρησιμοποίηση από κερδοσκοπία του σώματος, της φωνής ή της εικόνας προσώπου για την πραγματική ή προσποιητή επιχείρηση τέτοιας πράξης ή για την παροχή εργασίας ή υπηρεσιών που αποσκοπούν στη γενετήσια διέγερση Α Ασέλγεια με ανήλικο 1. Η ασελγής πράξη με ανήλικο που τελείται από ενήλικο με αμοιβή ή με άλλα υλικά ανταλλάγματα ή η ασελγής πράξη μεταξύ ανηλίκων που προκαλείται από ενήλικο με τον ίδιο τρόπο και τελείται ενώπιον αυτού ή άλλου ενηλίκου τιμωρείται ως εξής: α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δέκα έτη, με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή εκατό χιλιάδων έως πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ, β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δέκα, όχι όμως και τα δεκαπέντε έτη, με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ και γ) αν συμπλήρωσε τα δεκαπέντε έτη, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ. Κατά την επιμέτρηση της ποινής δεν εφαρμόζεται το άρθρο 83 στοιχείο ε. 2. Η κατά συνήθεια τέλεση της πράξης από τον ενήλικο σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο συνιστά επιβαρυντική περίσταση. 3. Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του παθόντος επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη.

21 20 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ οποίου τελέστηκε κάποιο από τα παραπάνω εγκλήματα για τα οποία κινήθηκε η ποινική δίωξη, ανεξάρτητα από το εάν αυτό έχει εισέλθει στη χώρα νόμιμα ή παράνομα. Θύμα εμπορίας ανθρώπων, κατά το προηγούμενο εδάφιο, είναι το θύμα του εγκλήματος του άρθρου (βιασμός) του Ποινικού Κώδικα, όταν αυτό είναι ανήλικος. Ο χαρακτηρισμός «θύμα εμπορίας ανθρώπων» αποδίδεται με Πράξη του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών, τόσο αμέσως μετά την κίνηση της ποινικής δίωξης για έγκλημα που προβλέπεται παραπάνω, όσο και πριν ασκηθεί ποινική δίωξη για κάποιο από αυτά τα αδικήματα. Στην τελευταία περίπτωση, για την έκδοση της εν λόγω πράξης απαιτείται έγγραφη γνωμοδότηση, που συντάσσεται από δύο επιστήμονες με ειδικότητα ψυχιάτρου, ψυχολόγου ή κοινωνικού λειτουργού, οι οποίοι υπηρετούν σε Υπηρεσία ή σε Μονάδα Προστασίας και Αρωγής των άρθρων 2, 3 και 4 του π.δ. 233/ , όπως αυτό ισχύει, ή στην Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής, ΜΚΟ ή στο ΔΟΜ ή σε Διεθνείς Οργανώσεις ή σε άλλους εξειδικευμένους και αναγνωρισμένους από το κράτος φορείς προστασίας και αρωγής, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 2, 3 και 4 του π.δ. 233/ Βιασμός Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου εξαναγκάζει άλλον σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη ή σε ανοχή της τιμωρείται με κάθειρξη». 2. Αν η πράξη της προηγούμενης παραγράφου έγινε από δύο ή περισσότερους δράστες που ενεργούσαν από κοινού, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. 17 ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ ΑΡΙ0. 233/2003 (ΦΕΚ Α 204/2003) Προστασία και αρωγή στα θύματα των εγκλημάτων των άρθρων 323, 323Α, 349, 351 και 351Α του Ποινικού Κώδικα, κατά το άρθρο 12 του Ν. 3064/2002 (ΦΕΚ Α 248). Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν. 3064/2002 (ΦΕΚ Α 248). 2. Το άρθρο 29Α του Ν. 1558/1985 (ΦΕΚ Α 137) «Κυβέρνηση και Κυβερνητικά Όργανα», το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 27 του Ν. 2081/1992 (ΦΕΚ Α 154) και συμπληρώθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 2469/1997 (ΦΕΚ Α 38). 3. Την /863/Α0006/ (ΦΕΚ Β 985) κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Οικονομικών «Καθορισμός αρμοδιοτήτων των Υφυπουργών Οικονομίας και Οικονομικών». 4. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος προκαλείται ετήσια δαπάνη η οποία βαρύνει τους οικείους προϋπολογισμούς των Δημοσίων Υπηρεσιών, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), το ύψος της οποίας δεν μπορεί να προϋπολογισθεί. 5. Το Προεδρικό Διάταγμα 81/2002 (ΦΕΚ Α 57) «Συγχώνευση Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών». 6. Την 328/2003 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ύστερα από πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εθνικής Παιδείας και 0ρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υγείας και Πρόνοιας, Δικαιοσύνης, Δημόσιας Τάξης και Υφυπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, αποφασίζουμε: Άρθρο 1 1. Στα θύματα των εγκλημάτων που προβλέπονται στα άρθρα 323, 323Α 349, 351 και 351Α του Ποινικού Κώδικα (εφεξής αποκαλούμενα «θύματα») παρέχεται προστασία και αρωγή, κατά το άρθρο 12 του Ν. 3064/2002, καθώς και κατά τα οριζόμενα στο παρόν Διάταγμα. 2. Για τους σκοπούς του παρόντος, ως θύματα των ανωτέρω εγκλημάτων χαρακτηρίζονται όσα πρόσωπα, ημε-δαποί ή αλλοδαποί, έχουν υποστεί άμεση βλάβη στη σωματική ακεραιότητα ή στην προσωπική ή γενετήσια ελευθερία τους ή υφίσταται σοβαρός κίνδυνος ως προς τα αγαθά αυτά ή τη ζωή τους. 3. Για τους σκοπούς του παρόντος οι υπηρεσίες του Δημοσίου, των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και του ευρύτερου δημόσιου τομέα που μπορούν να παράσχουν

22 OΔΗΓΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 21 προστασία ή αρωγή θεωρούνται ως Υπηρεσίες ή Μονάδες Παροχής Προστασίας και Αρωγής. Άρθρο 2 1. Η προστασία και αρωγή παρέχεται στα θύματα αν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για τις αξιόποινες πράξεις του άρθρου 1 παρ. 1, ή ανεξάρτητα από αυτήν, εφόσον το θύμα έχει προσφύγει στις Υπηρεσίες και Μονάδες Παροχής Προστασίας και Αρωγής που αναφέρονται στο Παράρτημα του παρόντος. 2. Η προστασία παρέχεται για όσο χρονικό διάστημα υφίσταται ο κίνδυνος της ζωής, της σωματικής ακεραιότη-τας και της προσωπικής και γενετήσιας ελευθερίας, η δε αρωγή για το χρονικό διάστημα που κρίνεται απαραίτητο από τις Υπηρεσίες και Μονάδες Παροχής Προστασίας και Αρωγής, που αναφέρονται στο παράρτημα του παρόντος. Άρθρο 3 Για την παροχή προστασίας και αρωγής τα αρμόδια Υπουργεία, τα Ν.Π.Δ.Δ. και οι Ο.Τ.Α συνεργάζονται ή συ-νάπτουν, κατά τις ισχύουσες διατάξεις, συμβάσεις με Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με συναφή δραστηριότητα. Με τις συμβάσεις αυτές καθορίζονται επακριβώς τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων, ο χρόνος ισχύος και κάθε σχετικό θέμα. Άρθρο 4 1. Οι Υπηρεσίες και Μονάδες Παροχής Προστασίας και Αρωγής, που αναφέρονται στο παράρτημα του παρό-ντος, λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για την ασφάλεια των θυμάτων καθώς και των χώρων στους οποίους αυτά διαμένουν. Για τη λήψη των μέτρων αυτών μπορούν να ζητούν συνδρομή από τις αρμόδιες Αστυνομικές Αρχές. 2. Σε περίπτωση που παρίσταται απόλυτη ανάγκη μετακίνησης του θύματος εκτός της Μονάδας όπου φιλοξενείται και υφίσταται σοβαρός κίνδυνος κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας ή της προσωπικής ή γενετήσιας ελευθερίας του, παρέχεται από την Ελληνική Αστυνομία συνδρομή για τη μετακίνηση του θύματος. 3. Η συνδρομή της Ελληνικής Αστυνομίας, στις περιπτώσεις που προβλέπονται από τις προηγούμενες παραγράφους του παρόντος άρθρου, παρέχεται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 159 και 161 του Π.Δ.141/1991 ΦΕΚ Α 58). Άρθρο 5 Τα θύματα που δεν υπερβαίνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους έχουν πρόσβαση σε δημόσια σχολεία στα οποία λειτουργούν τάξεις υποδοχής ή φροντιστηριακά τμήματα ή διαπολιτισμικά προγράμματα εκπαίδευσης. Άρθρο 6 1. Τα θύματα που δεν υπερβαίνουν το 23ο έτος της ηλικίας τους και έχουν τα απαραίτητα τυπικά προσόντα εγγραφής στην Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και στα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΟΑΕΔ Α και Β Κύκλου, εγγράφονται καθ υπέρβαση του προβλεπόμενου αριθμού εισακτέων και εκτός των τηρουμένων διαδικασιών. 2. Η «Επαγγελματική Κατάρτιση Α.Ε.» (άρθρο 9 του Ν. 2956/01,ΦΕΚ Α 258) μεριμνά για τη δημιουργία ειδικών προγραμμάτων κατάρτισης σύμφωνα με τις διαπιστούμενες ανάγκες, για τα θύματα που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους. Άρθρο 7 1. Στα θύματα που είναι ανασφάλιστα παρέχεται άμεση και δωρεάν ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη από τις υπηρεσίες του Εθνικού Συστήματος Υγείας για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα μέτρα προστασίας και αρωγής. 2. Για τη θεμελίωση του δικαιώματος ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης χορηγείται βεβαίωση, ότι ο ενδιαφερόμενος υπάγεται στις διατάξεις του παρόντος, από την οικεία Αστυνομική Διεύθυνση. Άρθρο 8 Οι Υπηρεσίες και Μονάδες Παροχής Προστασίας και Αρωγής μεριμνούν για την εξασφάλιση νομικής υποστήριξης στα θύματα και διερμηνείας όταν τα θύματα αγνοούν την Ελληνική γλώσσα. Άρθρο 9 1. Στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας λειτουργεί υπό την προεδρία του Γενικού Γραμματέα Πρόνοιας, διαρκής επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 18 του Ν. 2503/1997 (ΦΕΚ Α 107) στην οποία μετέχουν εκπρόσωποι, που υποδεικνύονται από τα Υπουργεία Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υγείας και Πρόνοιας, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. 2. Σκοπός της επιτροπής αυτής είναι ο συντονισμός του έργου της προστασίας και αρωγής θυμάτων, η έκδοση εγκυκλίων σε ζητήματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή του παρόντος, η συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων και η εισήγηση μέτρων για τη βελτίωση της προστασίας και αρωγής των θυμάτων. 3. Η επιτροπή μπορεί να καλεί στις συνεδριάσεις της και εκπρόσωπο της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής.