ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SWD(2012) 354 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/92/EΕ σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον {COM(2012) 628 final} {SWD(2012) 355 final} EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με την οδηγία 2011/92/EΕ απαιτείται εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) πριν την άδεια κατασκευής τους για έργα που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η οδηγία αποσκοπεί ρητά στην εναρμόνιση των αρχών που διέπουν την ΕΠΕ με την καθιέρωση ελάχιστων απαιτήσεων. Εντασσόμενη στη διαδικασία αδειοδότησης, η ΕΠΕ αφορά επίσης το περιβαλλοντικό κόστος και όφελος των έργων ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους 1. Μέσος όρος ΕΠΕ: /έτος Μέσος όρος ελέγχων: /έτος Μέση διάρκεια της διαδικασίας ΕΠΕ: 11,6 μήνες 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Κατά γενική ομολογία η οδηγία ΕΠΕ είναι ένα χρήσιμο οριζόντιου χαρακτήρα εργαλείο περιβαλλοντικής πολιτικής, το οποίο προσφέρει περιβαλλοντικά και κοινωνικο-οικονομικά οφέλη 2, αλλά έχει και σημαντικές ελλείψεις 3. Στην οδηγία ΕΠΕ καθορίζονται κυρίως διαδικαστικές απαιτήσεις, τα δε πρότυπα ποιότητας της διαδικασίας ΕΠΕ επαφίενται στις εθνικές αρχές. Τα κενά στην εφαρμογή της οδηγίας ΕΠΕ (διαδικασία ελέγχου, ανεπαρκής ποιότητα της τεκμηρίωσης ΕΠΕ και συμμετοχή του κοινού) αντιπροσωπεύουν το 12% των παραβάσεων που σχετίζονται με τη νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον. Τα κενά στην εφαρμογή παρατηρούνται συχνά σε κράτη μέλη, στα οποία κατασκευάζονται πολλά έργα υποδομών και είναι μικρότερη η πείρα εφαρμογής της οδηγίας, και σε κράτη μέλη όπου η εφαρμογή της είναι αποκεντρωμένη. Η εφαρμογή της οδηγίας ΕΠΕ έχει μεγαλύτερο κοινωνικο-οικονομικό κόστος, παρά το γεγονός ότι το πάγιο διοικητικό κόστος μιας ΕΠΕ είναι χαμηλό 4. Η βιομηχανία (κυρίως ΜΜΕ) επιβαρύνεται με το κόστος των καθυστερήσεων των ΕΠΕ και των νομικών διαφορών. Η ανομοιογενής εφαρμογή της ΕΠΕ στην ΕΕ μπορεί να διακυβεύσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να στρεβλώσει την ανταγωνιστικότητα (π.χ. στον τομέα της ενέργειας). Εάν δεν αντιμετωπισθούν οι ελλείψεις, θα μειωθεί το επίπεδο της περιβαλλοντικής προστασίας και ενδέχεται να δημιουργηθεί άσκοπος φόρτος Ειδικά προβλήματα Ανεπαρκής διαδικασία ελέγχου Η οδηγία ΕΠΕ εξασφαλίζει ότι το περιβάλλον λαμβάνεται έγκαιρα υπόψη στη λήψη αποφάσεων. Είναι οικονομικά αποδοτικό εργαλείο για την αποφυγή κόστους συντήρησης και αποκατάστασης και ζημιών στην υγεία, με το οποίο βελτιώθηκε η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και αυξήθηκε η συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων. COM(09)378 και (δημόσια διαβούλευση). Το μέσο κόστος μιας ΕΠΕ υπολογίζεται στο 1% του συνολικού κόστους του έργου ή περίπου ευρώ ανά ΕΠΕ. EL 1 EL

3 Η οδηγία ΕΠΕ αφήνει μεγάλη διακριτική ευχέρεια στα κράτη μέλη να προσδιορίζουν εάν χρειάζεται ΕΠΕ για έργα του παραρτήματος II και δεν απαιτεί αιτιολόγηση των αποφάσεών τους. Η μεγάλη διαφορά στον αριθμό των ΕΠΕ που διενεργούνται σημαίνει ότι, σε ορισμένα κράτη μέλη, έργα με μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον υπόκεινται σε ΕΠΕ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται άσκοπος διοικητικός φόρτος, ενώ σε άλλα κράτη μέλη, έργα με σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαφεύγουν της απαίτησης ΕΠΕ. Οι αστοχίες στην ορθή εφαρμογή της διαδικασίας ελέγχου αποτελούν το συχνότερο πρόβλημα, καθώς αντιπροσωπεύουν το 69% των παραβάσεων που αφορούν τις ΕΠΕ. Ανεπαρκής ποιότητα των ΕΠΕ Η ικανότητα λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου εξαρτάται από την ποιότητα της έκθεσης ΕΠΕ και από την ποιότητα της διαδικασίας ΕΠΕ. Ωστόσο, δεν υφίσταται υποχρέωση να διενεργείται εκτίμηση των εναλλακτικών λύσεων και παρακολούθηση μετά την ΕΠΕ, το δε πεδίο εφαρμογής είναι απλώς προαιρετικό. Αυτό οδηγεί συχνά σε χαμηλής ποιότητας δεδομένα και ανάλυση στις εκθέσεις ΕΠΕ, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε ανάλογες αποφάσεις επιφανειακού επιπέδου. Κίνδυνοι ανακολουθιών Καθώς η οδηγία ΕΠΕ δεν έχει τροποποιηθεί σημαντικά από το 1997, υπάρχει κίνδυνος αλληλεπικάλυψης με νέες απαιτήσεις εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (όπως η οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών, η οδηγία για τα ενδιαιτήματα, η οδηγία για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων), ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε διπλασιασμό του κόστους. Επειδή η οδηγία ΕΠΕ δεν προσδιορίζει χρονοδιαγράμματα για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας, η μέση διάρκεια των ΕΠΕ ποικίλλει από 5 έως 27 μήνες. Οι αποκλίσεις αυτές μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλη αβεβαιότητα και καθυστερήσεις. Επιπλέον, τα υπερβολικά μικρά χρονικά περιθώρια για τη δημόσια διαβούλευση μπορούν να δημιουργήσουν κίνδυνο ανακολουθίας με τη σύμβαση Aarhus και τα υπερβολικά μεγάλα χρονικά περιθώρια μπορούν να δημιουργήσουν πρόσθετο κόστος Ποιός επηρεάζεται; Οι δημόσιες αρχές (λόγω του χρόνου και των πόρων που χρειάζονται για να εφαρμόζονται οι νομικές απαιτήσεις). Οι επιχειρήσεις τις οποίες αφορούν τα έργα του παραρτήματος I/II (λόγω του χρόνου και των πόρων που χρειάζονται για την εκπόνηση των εκθέσεων ΕΠΕ, του κόστους εξαιτίας των καθυστερήσεων και των διαφορών). Οι πάροχοι υπηρεσιών που ενέχονται στη διαδικασία ΕΠΕ (λόγω των εσόδων από την παροχή συμβουλών ΕΠΕ, των αβεβαιοτήτων στη διαδικασία ΕΠΕ). Φυσικά/νομικά πρόσωπα και οι ενώσεις τους (λόγω της αποφυγής ζημιών στο περιβάλλον και την υγεία, του κόστους των διαφορών). 3. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΕ Η αρμοδιότητα της ΕΕ για το περιβάλλον βασίζεται στο άρθρο 191 της ΣΛΕΕ. Η δράση συνάδει με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας: EL 2 EL

4 Πολλά από τα προβλήματα που εντοπίσθηκαν ενδέχεται να παρεμποδίζουν τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό και την ανταγωνιστικότητα. Η ανάγκη τροποποίησης της οδηγίας ΕΠΕ για να οργανωθούν οι διαδικασίες, να εναρμονισθούν περισσότερο οι πρακτικές και να αντιμετωπισθούν οι ανακολουθίες απαιτεί δράση σε επίπεδο ΕΕ. Από την έκδοση της οδηγίας ΕΠΕ το 1985, η ΕΕ έχει διευρυνθεί και έχουν αυξηθεί το πεδίο των περιβαλλοντικών προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπισθούν και ο αριθμός μεγάλων έργων (όπως στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών). Λόγω της διασυνοριακής φύσης των περιβαλλοντικών προβλημάτων και ορισμένων έργων, η δράση σε επίπεδο ΕΕ προσφέρει προστιθεμένη αξία. Με δράση σε επίπεδο ΕΕ υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπισθούν προβλήματα σημαντικά για την ΕΕ (όπως η κλιματική αλλαγή, η βιοποικιλότητα και η πρόληψη καταστροφών) και να επιτευχθούν οι στόχοι της «Ευρώπης 2020». Η οδηγία ΕΠΕ είναι επίσης το καίριο εργαλείο για τη συμμόρφωση προς τις συμβάσεις Espoo και Aarhus. 4. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ο γενικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι να προσαρμοσθούν οι διατάξεις της οδηγίας ΕΠΕ, ώστε να αποκατασταθούν οι ελλείψεις, να ενσωματωθούν οι περιβαλλοντικές και κοινωνικο-οικονομικές μεταβολές και να ευθυγραμμισθούν με τις αρχές της έξυπνης νομοθεσίας. Στόχοι Ειδικοί Εισαγωγή ή/και ενίσχυση των σχετικών με την ποιότητα στοιχείων της οδηγίας ΕΠΕ Βελτίωση της πολιτικής συνοχής και των συνεργειών με άλλα ενωσιακά/διεθνή νομοθετήματα και απλούστευση των διαδικασιών Επιχειρησιακοί Διευκρίνιση του περιεχομένου και αιτιολόγηση της απόφασης ελέγχου Διευκρίνιση του περιεχομένου και αιτιολόγηση της έκθεσης ΕΠΕ και της οριστικής απόφασης Προσαρμογή της οδηγίας ΕΠΕ στα νέα περιβαλλοντικά προβλήματα Οργάνωση των περιβαλλοντικών εκτιμήσεων Καθορισμός χρονοδιαγραμμάτων για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας ΕΠΕ 5. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Εξετάσθηκαν διάφορες επιλογές, ποικίλου επιπέδου φιλοδοξίας, με βάση τα προβλήματα και τους στόχους που έχουν τεθεί και τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης. Η επιλογή 0 (βασικό σενάριο) δεν συνεπάγεται δράση της ΕΕ. Η επιλογή 0 + (καθοδηγητική προσέγγιση) βελτιώνει την εφαρμογή μέσω εφαρμοστικών και καθοδηγητικών εγγράφων για τα στάδια της διαδικασίας ΕΠΕ, τα νέα θέματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν και τους τύπους των έργων. EL 3 EL

5 Η επιλογή 1 (τεχνική προσαρμογή) περιλαμβάνει 5 τροποποιήσεις, των παραρτημάτων κυρίως, για την προσαρμογή της οδηγίας ΕΠΕ στην τεχνική πρόοδο. Η επιλογή 2 (ουσιαστικές τροποποιήσεις) τροποποιεί τόσο τα άρθρα όσο και τα παραρτήματα της οδηγίας ΕΠΕ και οδηγεί στις υποεπιλογές 2A, 2B και 2Γ, οι οποίες ανταποκρίνονται στους διαφόρους βαθμούς μεταβολών της υπάρχουσας οδηγίας ΕΠΕ και στο επίπεδο φιλοδοξίας πολιτικής με το αντίστοιχο κόστος και τις διασυνδέσεις των τροποποιήσεων. Με την επιλογή 3 (συγχώνευση της ΣΠΕ και της ΕΠΕ) θα καθιερωνόταν μία και μόνο διαδικασία εκτίμησης για σχέδια και έργα. Δεν αξιολογήθηκε σε βάθος, διότι δεν είναι ούτε εφικτή ούτε βιώσιμη, κυρίως λόγω των ιδιαιτεροτήτων των διαδικασιών ΣΠΕ και ΕΠΕ, των διαφορετικών ενεχόμενων αρχών και της περιορισμένης πείρας στην εφαρμογή της ΣΠΕ. Με την επιλογή 4 (νέο νομοθέτημα για την περιβαλλοντική εκτίμηση) θα προτεινόταν νέο νομοθέτημα ώστε να ενσωματωθούν οι απαιτήσεις εκτίμησης ή/και αδειοδότησης που απορρέουν από διαφορετικά νομοθετήματα (όπως η οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών, η οδηγία για τα ενδιαιτήματα, η οδηγία για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων) η επιλογή αυτή, η οποία θα καταργούσε τη οδηγία ΕΠΕ και θα τροποποιούσε άλλα νομοθετήματα της ΕΕ για το περιβάλλον (ακόμη και αν εκδόθηκαν πρόσφατα), δεν είναι ούτε ρεαλιστική ούτε αναλογική. Εξαιτίας των ειδικών περιστάσεων που συνδέονται με την εφαρμογή της οδηγίας ΕΠΕ (ήτοι διαφορές των εθνικών συστημάτων, καθώς και αυστηρότερες διατάξεις σε ορισμένα κράτη μέλη, ποικιλία περιβαλλοντικών προβλημάτων, πλήθος έργων), δεν εξετάσθηκε περαιτέρω η χρήση κανονισμού. Ο πίνακας 1 δίδει εικόνα των επιλογών πολιτικής 0+, 1 και 2 που επελέγησαν για περαιτέρω εξέταση. Πίνακας 1: Επιλογές συνδεόμενες με προβλήματα και τροποποιήσεις Προβλήματα Τροποποιήσεις Περιεχόμενο επιλογών A 2B 2Γ Έργα χωρίς σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις υποβάλλονται σε ΕΠΕ Εναλλακτική διαδικασία για έργα του παραρτήματος ΙΙ για να εξασφαλισθεί ότι ΕΠΕ θα πραγματοποιούνται μόνον για έργα που θα έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, χωρίς άσκοπο διοικητικό φόρτο για μικρής κλίμακας έργα και ΜΜΕ Έργα με σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαφεύγουν της ΕΠΕ Αποφάσεις ελέγχου μη αιτιολογημένες Οι εκθέσεις ΕΠΕ δεν εστιάζουν σε σημαντικές επιπτώσεις Τροποποίηση των κριτηρίων του παραρτήματος III για να αντιμετωπισθούν οι ανακολουθίες στο έλεγχο έργων του παραρτήματος II Αιτιολόγηση των αποφάσεων ελέγχου από τις δημόσιες αρχές Υποχρεωτικό πεδίο εφαρμογής ώστε να διευκρινισθεί το περιεχόμενο/επίπεδο λεπτομερειών των περιβαλλοντικών πληροφοριών που πρέπει να υποβάλλονται από τον κύριο έργου Κακή ποιότητα των εκθέσεων ΕΠΕ Μη αιτιολογημένες αποφάσεις χορήγησης αδείας Ποιοτικός έλεγχος των πληροφοριών ΕΠΕ (διαπιστευμένοι σύμβουλοι ή/και επιτροπή ελέγχου της ποιότητας) Αιτιολόγηση οριστικών αποφάσεων από τις δημόσιες αρχές, με διευκρίνιση πώς λήφθηκαν υπόψη τα EL 4 EL

6 αποτελέσματα των διαβουλεύσεων και οι περιβαλλοντικές πληροφορίες Υπερβολικά βραχεία/μακρά δημόσια διαβούλευση Υπερβολικός χρόνος επεξεργασίας των υποθέσεων ΕΠΕ από τις δημόσιες αρχές Αλληλεπικαλύψεις με άλλα νομοθετήματα της ΕΕ Ανεπαρκής εξέταση των επιπτώσεων εναλλακτικών λύσεων Κενά μεταξύ προβλεθεισών και πραγματικών επιπτώσεων Οι ΕΠΕ δεν καλύπτουν νέα περιβαλλοντικά προβλήματα Ανακολουθίες μεταξύ της οδηγίας ΕΠΕ και άλλων νομοθετημάτων της ΕΕ/συμβάσεων Συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για τη δημόσια διαβούλευση Μέγιστα χρονοδιαγράμματα για την έκδοση οριστικής απόφασης (έλεγχος και απόφαση ΕΠΕ) από τις δημόσιες αρχές Συντονισμένη ή ενοποιημένη/κοινή διαδικασία («ειδικό γραφείο EΠΕ») ΕΠΕ με άλλες περιβαλλοντικές εκτιμήσεις (π.χ. οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών, οδηγία για τα ενδιαιτήματα, οδηγία για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων) Υποχρεωτική εξέταση εναλλακτικών λύσεων ως μέρος των πληροφοριών που πρέπει να παρέχει ο κύριος έργου Υποχρεωτική μετά την ΕΠΕ παρακολούθηση σημαντικών επιπτώσεων που διαπιστώθηκαν Θα εξετάζονται πρόσθετα περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα, κίνδυνοι φυσικών καταστροφών, χρήση φυσικών πόρων) Προσαρμογή των παραρτημάτων I/II (με μεταφορά των έργων από το παράρτημα II στο παράρτημα I και προσθήκη νέων) 6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Όλες οι επιλογές που συζητήθηκαν έχουν πρόσθετο κόστος και οφέλη σε σύγκριση με την επιλογή 0. Το συνολικό ετήσιο κόστος της ΕΠΕ υπολογίζεται σε 558 έως 846 εκατομμύρια ευρώ για τους κυρίους έργου και σε 146 έως 215 εκατομμύρια ευρώ για τις δημόσιες αρχές Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Επιλογή 0+: τα καθοδηγητικά έγγραφα μπορούν να έχουν περιβαλλοντικό όφελος (όπως καλύτερη εκτίμηση από τις αρχές, καλύτερη ποιότητα των εκθέσεων ΕΠΕ ή πρόβλεψη απαιτήσεων για τις ΕΠΕ από τους κυρίους έργου). Η κλίμακα του οφέλους αυτού ενδέχεται να είναι περιορισμένη, διότι τα έγγραφα αυτά δεν είναι δεσμευτικά. Επειδή είναι πολύ πιθανό να παραμείνουν σημαντικές διαφορές στην ΕΕ και ανομοιογενές επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας, το όφελος αναμένεται να είναι περιορισμένο. Με την επιλογή 1 αντιμετωπίζονται όλα τα προβλήματα που αφορούν τον έλεγχο (μέσω της τροποποίησης των παραρτημάτων) και ορισμένα άλλα που συνδέονται με την ποιότητα των εκθέσεων ΕΠΕ (μέσω της υποχρεωτικής εκτίμησης εναλλακτικών λύσεων και άλλων περιβαλλοντικών θεμάτων). Αναμένονται μέτρια περιβαλλοντικά οφέλη. Με την επιλογή 2A αντιμετωπίζονται εν μέρει προβλήματα που σχετίζονται με τον έλεγχο, μέσω της τροποποίησης του παραρτήματος III, και με την ποιότητα των ΕΠΕ, μέσω της τροποποίησης της διαδικασίας ΕΠΕ (αιτιολόγηση αποφάσεων, χρονοδιαγράμματα, ειδικό γραφείο). Αναμένονται μέτρια περιβαλλοντικά οφέλη. Η επιλογή 2B έχει τα ίδια οφέλη με την 2A. Οι πρόσθετες τροποποιήσεις της (υποχρεωτική εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων και άλλων περιβαλλοντικών EL 5 EL

7 θεμάτων, παρακολούθηση, πεδίο εφαρμογής, έλεγχος ποιότητας των πληροφοριών ΕΠΕ) προσφέρουν υψηλό όφελος, το οποίο αφορά όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τον έλεγχο και την ποιότητα της έκθεσης και της διαδικασίας ΕΠΕ. Αναμένονται σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη. Η επιλογή 2Γ περιλαμβάνει όλες τις τροποποιήσεις της 2B και την προσαρμογή των παραρτημάτων I/II και προσφέρει από περιορισμένο έως υψηλό περιβαλλοντικό όφελος ανάλογα με τη φύση των επερχόμενων αλλαγών και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Με την επιλογή αυτή αντιμετωπίζονται όλα τα προβλήματα και επιτυγχάνεται υψηλότερο συνδυασμένο αποτέλεσμα σε σύγκριση με τη 2B (λόγω του δυνητικού υψηλού οφέλους από την προσαρμογή των παραρτημάτων I/II). Αναμένονται μεγάλα οφέλη Άμεσο διοικητικό κόστος Η επιλογή 0+ θα έχει αμελητέο κόστος, το οποίο συνδέεται με την εκπόνηση των καθοδηγητικών εγγράφων. Από τις 5 τροποποιήσεις με βάση την επιλογή 1, 2 θα αποφέρουν αμελητέα (τροποποίηση του παραρτήματος III) ή περιορισμένη (εναλλακτικές διαδικασίες για τα έργα του παραρτήματος II) εξοικονόμηση, 1 έχει μέτριο κόστος (εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων) και 2 έχουν υψηλό κόστος (πρόσθετα περιβαλλοντικά προβλήματα και προσαρμογή των παραρτημάτων I/II). Από τις 7 τροποποιήσεις με βάση την επιλογή 2A, 4 έχουν μηδενικό/αμελητέο κόστος (όσες σχετίζονται με τα χρονοδιαγράμματα και την αιτιολόγηση των αποφάσεων) και 3 θα έχουν αμελητέο (τροποποίηση του παραρτήματος III), περιορισμένο (εναλλακτικές διαδικασίες για τα έργα του παραρτήματος II) ή μέτρια εξοικονόμηση (ειδικό γραφείο ΕΠΕ). Από τις 12 τροποποιήσεις με βάση την επιλογή 2B, 6 έχουν μηδενικό/αμελητέο κόστος (όσες σχετίζονται με την αιτιολόγηση των αποφάσεων τα χρονοδιαγράμματα) και 3 θα έχουν αμελητέο (τροποποίηση του παραρτήματος III), περιορισμένο (εναλλακτικές διαδικασίες για τα έργα του παραρτήματος II) ή μέτρια εξοικονόμηση (ειδικό γραφείο ΕΠΕ), 2 μέτριο κόστος (υποχρεωτική εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων, παρακολούθηση) και 1 μέτριο έως υψηλό κόστος (πρόσθετα περιβαλλοντικά προβλήματα). Η επιλογή 2Γ θα έχει την ίδια εξοικονόμηση με τη 2B, συνεπάγεται όμως πρόσθετο υψηλό κόστος λόγω της προσαρμογής των παραρτημάτων I/II Ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις Επιλογή 0+: τα καθοδηγητικά έγγραφα πιθανόν να παρέχουν κίνητρα στις αρμόδιες αρχές και τους κυρίους έργου να ευθυγραμμισθούν με τις βέλτιστες πρακτικές, ο μη δεσμευτικός χαρακτήρας τους όμως θα μειώσει αισθητά την κλίμακα οφέλους. Επιλογή 1: η τροποποίηση των παραρτημάτων θα αποφέρει μέτριο όφελος στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την ανταγωνιστικότητα. Η επιλογή αυτή θα έχει υψηλότερο όφελος σε ό,τι αφορά την αποφυγή ζημιών, την πρόληψη κινδύνων και σε ό,τι αφορά την κοινωνία (υγεία, ασφάλεια, ποιότητα ζωής). Επιλογή 2A: οι τροποποιήσεις της θα αυξήσουν τον βαθμό εναρμόνισης, η οποία θα είναι επωφελής για την εσωτερική αγορά. Επειδή θα οργανωθούν τα διάφορα στάδια της διαδικασίας ΕΠΕ, αναμένονται σημαντικό κέρδος στην ανταγωνιστικότητα και EL 6 EL

8 μειωμένο κόστος λόγω καθυστερήσεων και νομικών διαφορών. Τα διοικητικά οφέλη θα είναι σημαντικά (καλύτερη αιτιολόγηση των αποφάσεων). Επιλογή 2B: οι τροποποιήσεις της θα έχουν σημαντικά οφέλη για όλες τις ευρύτερες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Με τον βελτιωμένο βαθμό εναρμόνισης και το σταθερότερο ρυθμιστικό πλαίσιο θα μειωθούν οι κίνδυνοι καθυστερήσεων και νομικών διαφορών. Η επιλογή αυτή θα επιφέρει επίσης μέτριο έως υψηλό κόστος σε ό,τι αφορά την αποφυγή ζημιών, την υγεία, την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής, σημαντικό διοικητικό όφελος και περιορισμένο όφελος στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η επιλογή 2Γ θα έχει το ίδιο όφελος με τη 2B, με πρόσθετο όφελος (αποφυγή ζημιών και εξοικονόμηση κόστους και οφέλη στην υγεία, την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής) από την τροποποίηση των παραρτημάτων I/II. 7. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Στον πίνακα 2 συγκρίνονται οι επιπτώσεις των επιλογών η αποτελεσματικότητα, η απόδοση και η συνοχή τους περιγράφονται κατωτέρω. Πίνακας 2: Σύγκριση των επιπτώσεων των επιλογών πολιτικής Δημόσιες αρχές Κύριοι έργου Οφέλη* Επιλογές Κόστος Εξοικονόμηση Κόστος Εξοικονόμηση Ευρύτερα Περιβαλλοντικά σε εκατομμύρια ευρώ οικονομικά Ευρύτερα κοινωνικά ,9 έως 44**/*** 4,3 έως 5,3 155,2 έως 195,8**/*** 21, A 0,96 έως 1, B 4,8 έως 6,8*** 4,3 έως 5,3**** 65,7 έως 21,4*** * 103*** Γ 34,9 έως 44**/*** 178 έως 241,5**/*** EL 7 EL

9 * Tο ύψος του οφέλους εξαρτάται από το επίπεδο επίδρασης μιας επιλογής στα προβλήματα/τους στόχους: καμία επίδραση/0, μικρή/+, μέτρια/++, σημαντική/+++, μεγάλη/++++ ** Με την παραδοχή ότι το 10% των ελεγχόμενων έργων υποβάλλεται σε ΕΠΕ το κόστος μπορεί να είναι πολύ υψηλό, εάν υποβάλλεται σε ΕΠΕ το 15-20% των έργων. *** Mέτριο έως υψηλό ΚΟΣΤΟΣ από την προσθήκη των περιβαλλοντικών προβλημάτων **** Mέτρια ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ από τη δημιουργία του ειδικού γραφείου ΕΠΕ Κόστος/εξοικονόμηση σε σχέση με το βασικό σενάριο: Μηδέν/αμελητέο: +/- 0-1% Περιορισμένο: +/- 1-5% Μέτριο: +/- 5-10% Υψηλό: +/ % Πολύ υψηλό: > +/- 25% Η επιλογή 0+ δεν είναι αποτελεσματική, διότι δεν συμβάλλει στην επίτευξη κάποιου στόχου της αναθεώρησης. Η επιλογή 1 δεν είναι αποδοτική, διότι επιτυγχάνονται απλώς εν μέρει οι στόχοι με υψηλό κόστος και μέτριο όφελος. Η επιλογή 2A είναι αποδοτική, αλλά οι επιδόσεις της από άποψη συνοχής και επίτευξης των στόχων είναι αρκετά αδύναμες. Η επιλογή 2B είναι αποτελεσματική και συνεκτική. Ως προς την απόδοση, έχει υψηλό περιβαλλοντικό και ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό όφελος (ανταγωνιστικότητα και αυξημένη εναρμόνιση) και είναι πολύ πιθανό να επιφέρει υψηλό κόστος. Το κόστος της υποχρεωτικής εκτίμησης των εναλλακτικών λύσεων και παρακολούθησης κυμαίνεται από 5 έως 10% του βασικού κόστους για τους κυρίους έργου σε κάθε περίπτωση επαληθεύθηκαν δεόντως και για τις δύο τροποποιήσεις οι δυνατότητες μείωσης του κόστους. Το κόστος από την προσθήκη των περιβαλλοντικών προβλημάτων κυμαίνεται από 5 έως 25% του βασικού κόστους. Ωστόσο, το σημαντικό περιβαλλοντικό και ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό όφελος που συνδέεται με την εφαρμογή αυτών των 3 τροποποιήσεων μπορεί να υπερκαλύψει το διοικητικό κόστος. Επιπλέον, η επιλογή 2B περιέχει όλες τις τροποποιήσεις που οδηγούν σε μέτρια εξοικονόμηση. Η επιλογή 2Γ έχει παρεμφερείς επιπτώσεις με τη 2B όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και τη συνοχή, πάσχει όμως από άποψη απόδοσης, διότι το δυνητικό υψηλό περιβαλλοντικό και κοινωνικο-οικονομικό όφελος θα υπερκαλυφθούν από το υψηλότατο κόστος, κυρίως λόγω της τροποποίησης των παραρτημάτων I/II. Η επιλογή 2B κρίνεται ως η προτιμητέα επιλογή πολιτικής. 8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Δείκτες προόδου Συμβολή της οδηγίας ΕΠΕ στην ορθή εκτίμηση των επιπτώσεων έργων στο περιβάλλον Ενσωμάτωση νέων περιβαλλοντικών προβλημάτων στις μελλοντικές ΕΠΕ EL 8 EL

10 Εξέλιξη της εναρμόνισης των ΕΠΕ Μείωση του άσκοπου διοικητικού φόρτου Η ομάδα εθνικών εμπειρογνωμόνων ΕΠΕ/ΣΠΕ της Επιτροπής θα αξιοποιηθεί στη συλλογή δεδομένων για τις κύριες παραμέτρους στα κράτη μέλη (αριθμός ΕΠΕ και έλεγχοι ετησίως Αριθμός έργων του παραρτήματος I/II που υποβλήθηκαν σε ΕΠΕ κατανομή των ΕΠΕ ανά κατηγορία έργου και ανά τύπο κυρίου έργου μέση διάρκεια και κόστος της διαδικασίας ΕΠΕ). Η Επιτροπή θα εξασφαλίσει την παρακολούθηση και την αξιολόγηση μέσω των ανά εξαετία οικείων εκθέσεων υλοποίησης. EL 9 EL