«Νέα υλικά για τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Νέα υλικά για τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό»"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΜΕΑΣ ΦΥΣΙΚΗΣ «Νέα υλικά για τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό» ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΜΠΑΛΗΣ ΝΙΚΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΑΤΡΑ, 2013

2

3 Ευχαριστίες Η παρούσα διατριβή εκπονήθηκε στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φωτοφυσικής-Φωτοχημείας του Τομέα Φυσικής του Γενικού Τμήματος της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών καθώς και στο Εργαστήριο Φωτοηλεκτροχημικής Μετατροπής της Ηλιακής Ενέργειας του Ινστιτούτου Επιστημών της Χημικής Μηχανικής, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ). Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν στην ολοκλήρωσή της και ιδιαιτέρως: Τον επιβλέποντα, Καθηγητή του Γενικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Π. Λιανό, για την επιστημονική του καθοδήγηση και την ουσιαστική του υποστήριξη σε όλη τη διάρκειά της. Τον κ. Δ. Κονταρίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και τον κ. Κ. Πολίτη, Καθηγητή του Γενικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών για την υποστήριξή τους και τη συμμετοχή τους στην τριμελή συμβουλευτική επιτροπή. Τα μέλη της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής, τον κ. Η. Σταθάτο Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών (Τ.Ε.) του Τ.Ε.Ι. Δυτικής Ελλάδας, τον Καθηγητή του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Ε. Βιτωράτο, τον Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Γ. Λευθεριώτη και τον κ. Π. Κουνάβη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Γενικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών. Εκτός αυτών θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως την Μ. Αντωνιάδου, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πατρών, για την ουσιαστική της παρότρυνση να ξεκινήσω αυτή τη διατριβή καθώς και για την ευχάριστη συνεργασία κατά τη διάρκεια της εκπόνησής της. Επίσης, τους Θ. Μακρή, Α. Νικολακοπούλου και i

4 Σ. Σφαέλου, υποψήφιους διδάκτορες του Πανεπιστημίου Πατρών για την επίσης ευχάριστη και ουσιαστική συνεργασία μας. Εκτός αυτών ευχαριστίες οφείλω και στον κ. Β. Δρακόπουλο, Διευθυντή Εφαρμογών του ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ, για τη συνεργασία και τη σημαντική του βοήθειά στο χαρακτηρισμό υλικών μέσω SEM και XRD. Τέλος, οφείλω ιδιαίτερες ευχαριστίες τόσο στο οικογενειακό όσο και στο φιλικό μου περιβάλλον για την αμέριστη ηθική και υλική στήριξη. Μπαλής Νίκος Πάτρα, Ιούλιος 2013 ii

5 Περίληψη Στην παρούσα διατριβή δοκιμάστηκαν καινοτόμα υλικά ως προς τις δυνατότητές τους να χρησιμοποιηθούν σε διατάξεις μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό. Τα συμβατικά ηλιακά στοιχεία, τα αποκαλούμενα και φωτοβολταϊκά πρώτης γενιάς, αποτελούνται από κρυσταλλικό πυρίτιο το οποίο με κατάλληλες προσμείξεις παράγει ηλεκτρισμό αξιοποιώντας τη φωτοβόληση μιας επαφής p-n. Στην κατεύθυνση αντικατάστασης των συμβατικών ηλιακών στοιχείων έχει προταθεί η κατασκευή κυψελίδων με νανοδομημένα υλικά τα οποία μπορούμε να επιστρώσουμε υπό τη μορφή λεπτών υμενίων. Στην κατεύθυνση αυτή, στην παρούσα διατριβή κατασκευάστηκαν τρεις τύποι τέτοιων ηλιακών στοιχείων: Φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες, ευαισθητοποιημένες είτε μέσω οργανομεταλλικών χρωστικών είτε μέσω ανόργανων νανοκρυστάλλων (Κβαντικές τελείες), υβριδικές κυψελίδες στερεού τύπου, επίσης ευαισθητοποιημένες τόσο μέσω οργανομεταλλικών χρωστικών όσο και μέσω κβαντικών τελειών και τέλος, φωτοκυψέλες καυσίμου (PEC). Η δομή των συστημάτων αυτών σε γενικές γραμμές συμπεριλαμβάνει: (α) το ηλεκτρόδιο ανόδου (φωτοάνοδος), το οποίο αποτελείται από έναν ημιαγωγό ευρέως χάσματος, όπως η τιτάνια, και από τον ευαισθητοποιητή, (β) το ηλεκτρόδιο καθόδου (αντιηλεκτρόδιο) το οποίο εμπλέκει κατά κανόνα κάποιο ευγενές μέταλλο με μεγάλο έργο εξόδου, και (γ) τον ηλεκτρολύτη που εμπεριέχει το κατάλληλο οξειδοαναγωγικό ζεύγος. Στην περίπτωση των ηλιακών στοιχείων στερεού τύπου, ο ηλεκτρολύτης αντικαθίσταται με κάποιο άλλο υλικό, οργανικό ή ανόργανο το οποίο ολοκληρώνει τη δομή και λειτουργία της συσκευής. Καθώς το ηλιακό φως προσπίπτει στην κυψελίδα, φωτόνια απορροφούνται από τα ημιαγώγιμα στρώματα, την τιτάνια, την χρωστική ή τις κβαντικές τελείες, ανάλογα με τη δομή της κυψελίδας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την απορρόφηση των φωτονίων από τα ηλεκτρόνια, τη διέγερση των ηλεκτρονίων αυτών στη ζώνη αγωγιμότητας, την δημιουργία οπών στη ζώνη σθένους στη θέση των ηλεκτρονίων, και εν τέλει τη δημιουργία προϋποθέσεων κυκλοφορίας των iii

6 φορέων ανάμεσα στα υλικά με στόχο την συλλογή τους εξωτερικά και την αξιοποίηση του παραγόμενου (φωτο)ρεύματος. Οι δικές μας παρεμβάσεις αφορούν στην κατασκευή και χαρακτηρισμό ηλιακών στοιχείων καθώς και στη σύνθεση και χαρακτηρισμό καινοτόμων υλικών προκειμένου να αξιοποιηθούν σε ηλιακά στοιχεία στην κατεύθυνση βελτιστοποίησης της απόδοσης αυτών. Στις ευαισθητοποιημένες μέσω χρωστικής, φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες δοκιμάστηκε η χρήση του PEDOT ως ηλεκτροκαταλύτη στην κάθοδο, με σκοπό την αντικατάσταση του Pt, υλικού σπάνιου και ακριβού. Έπειτα δοκιμάστηκε η χρήση συνδυασμού ανόργανων νανοκρυστάλλων, CdS, CdSe, ZnS για την ευαισθητοποίηση του ημιαγωγού στο ορατό φάσμα της ακτινοβολίας, αντί των οργανομεταλλικών χρωστικών. Στις κυψελίδες αυτές επίσης χρησιμοποιήθηκαν τόσο CuS όσο και CoS ως ηλεκτροκαταλύτες στην κάθοδο. Στα ηλιακά στοιχεία στερεού τύπου οι παρεμβάσεις έγιναν τόσο με την προσθήκη πρόσθετων ουσιών με σκοπό την αύξηση της κινητικότητας των φορέων όσο και στην χρήση ανόργανων ευαισθητοποιητών, παράλληλα με την προσθήκη θυσιαστήριων ουσιών προς αντιμετώπιση των φαινομένων οξείδωσης. Τέλος στις φωτοκυψέλες καυσίμου δοκιμάστηκε η χρήση πολυπυρρολίου στην κάθοδο, επικεντρώνοντας και εδώ στην αντικατάσταση του λευκόχρυσου. iv

7 Abstract In this thesis, novel materials were tested for their potential use in devices that convert solar energy into electricity. The conventional first generation photovoltaic cells consist of crystalline silicon, which with suitable impurities generates electricity utilizing a p-n contact. In the direction of replacing those conventional solar cells, has been proposed the construction of solar cells with nanostructured materials, which can be applied as thin films. In this thesis we constructed three types of such cells: photoelectrochemical cells sensitized either by organometallic dyes or through inorganic nanocrystals (quantum dots), hybrid solid state solar cells also sensitized both through organometallic dyes and through inorganic nanocrystals and finally photofuel cells (PEC). The structure of these systems generally includes: (a) the anode electrode, which consists of a wide gap semiconductor such as titania or zinc oxide and the sensitizer (b) the cathode (counter electrode) which is normally a noble metal with a large work function, and (c) the electrolyte, which comprises a suitable redox couple. In the case of the solid type solar cells, the electrolyte is replaced with a solid state hole conductor, organic or inorganic, which completes the structure and operation of the device. As sunlight falls on the cell, photons are absorbed by the semiconductor layer, titania, the dye or the quantum dots depending on the structure of the cell. This results in the absorption of photons by the electrons, the excitation of these electrons in the conduction band, creating holes in the valence band,,and ultimately the creation of charge mobility conditions for the carriers between the combined materials with the purpose to collect them externally and to utilize the produced (photo) current. Our own interventions were related with the test of novel materials in the mentioned solar cells in the direction of the optimization of their performance. In the case of dye sensitized solar cells, PEDOT was tested as the cathode electrocatalyst, towards the replacement of Pt, a rare and expensive material. Then we tried to use a combination of inorganic nanocrystals, CdS, CdSe, ZnS to v

8 sensitize the semiconductor in the visible range of radiation in substitution of the organometallic dyes. In the case of quantum dot sensitized solar cells, we also used both CuS and CoS as cathode electrocatalysts. In hybrid solid state solar cells, interventions were made by adding additives in the direction of increasing the mobility of carriers. We also used inorganic sensitizers while adding sacrificial substances to deal with oxidation phenomena. Finally in Photo fuel cells we tested polypyrrole as electrocatalyst in the cathode, focusing again in replacing platinum. vi

9 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ MΠΑΛΗΣ ΝΙΚΟΣ Παρούσα Διεύθυνση Κ. Παλαμά Πάτρα Τηλ : Κινητό: Ημερομηνία Γεννήσεως: 29 Απριλίου nmpalis@upatras.gr ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Υποψήφιος Διδάκτορας Τίτλος διατριβής: «Νέα υλικά για την μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό» Γενικό Τμήμα, Πολυτεχνική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης 2005 Πτυχίο Φυσικής Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η., Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Φυσικής, Σχολή Θετικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πατρών ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1998 Αποφοίτηση από το Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών vii

10 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Σε διεθνή περιοδικά με κριτές: i, Solid-state dye-sensitized solar cells made of multilayer nanocrystalline titania and poly(3-hexylthiophene) Nikolaos Balis, Vassilios Dracopoulos, Maria Antoniadou, Panagiotis Lianos, Journal of Photochemistry and Photobiology A: Chemistry, Volume 214, Issue 1, 5 July 2010, Pages ii. A Solid State Hybrid Solar Cell Made of NC-TiO2, CdS Quantum Dots and P3HT with 2-Amino-1- Methylbenzimidazole as Interface Modifier Nikolaos Balis, Vassilios Dracopoulos, Elias Stathatos, Nikos Boukos, Panagiotis Lianos, Journal of Physical Chemistry C, Volume 115, Issue 21, 2 June 2011, Pages iii. Photocatalysis and photoelectrocatalysis using (CdS- ZnS)/TiO2 combined photocatalysts Maria Antoniadou, Nikolaos Balis ( ), Applied Catalysis B: Environmental Volume 107, Issue 1-2, 31 August 2011, Pages iv. Quasi-Solid-State Dye-sensitized Solar Cells made with poly(3,4-ethylenedioxythiophene) (PEDOT)-functionalized counter electrodes Nikolaos Balis, Theodoros Makris, Vassilios Dracopoulos, Thomas Stergiopoulos and Panagiotis Lianos, Journal of Power Sources, Volume 203, 1 April 2012, Pages v. One-step electrodeposition of polypyrrole applied as oxygen reduction electrocatalyst in Photoactivated Fuel Cells Nikolaos Balis, Vassilios Dracopoulos, Maria Antoniadou, Panagiotis Lianos Electrochimica Acta, Volume 70, 30 May 2012, Pages vi. Quantum dot sensitized solar cells based on an optimized combination of ZnS, CdS and CdSe with CoS and CuS counter electrodes, Nikolaos Balis, Vassilios Dracopoulos, Kyriakos Bourikas, Panagiotis Lianos, Electrochimica Acta, Volume 91, 28 February 2013, Pages vii. Composite ZnSe-CdSe Quantum Dot Sensitizers of Solid- State Solar Cells and the Beneficial Effect of Added Na2S, Georgia Sfyri, Stavroula Sfaelou, Konstantinos S. Andrikopoulos, Nikolaos Balis, George A. Voyiatzis, and Panagiotis Lianos, The Journal of Physical Chemistry C, in press viii

11 Σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια: i. Hybrid solar cells based on multilayer titania and poly(3- hexylthiophene), Nikolaos Balis, Panagiotis Lianos - Ιnternational Conference on Hybrid and Organic Photovoltaics, from 23 to 27 Μay 2010, in Assisi, Italy ii. Solid-state hybrid solar cells made of double-layer titania and poly(3-hexylthiophene), sensitized either by a dye sensitizer or by nanoparticulate CdS, Nikolaos Balis, Panagiotis Lianos - 3 rd Hybrid and Organics Photovoltaics Conference from 15 to 18 May 2011 in Valencia, Spain iii. Solid-state hybrid solar cells based on nanocrystalline titania,cds quantum dots and poly(3-hexylthiophene), Nikolaos Balis, Panagiotis Lianos- 1 st International Conference on Bioinspired materials for Solar Energy Utilization from 12 to 16 September 2011 in Chania, Greece iv. Optimization of the efficiency of quantum dot sensitized solar cells, Nikolaos Balis, Panagiotis Lianos, 4th international Conference on Hybrid and Organic Photovoltaics, from 6 to 9 May 2012, in Uppsala, Sweden. v. Organic conductive polymers as alternative electrocatalysts for Dye-sensitized solar cells, Nikolaos Balis, Theodoros Makris, Vassilios Dracopoulos, Panagiotis Lianos, 4th international Conference on Hybrid and Organic Photovoltaics, from 6 to 9 May 2012, in Uppsala, Sweden. vi. Optimization of quantum dot sensitized solar cells, Lianos P., N.Balis, 19th International Conference on Photochemical Conversion and Storage of Solar Energy ( IPS-19), Pasadena, California, USA, July 29-August 3 (2012). vii. Transfer of CVD-grown graphene on TiO2, Teflon and NiTi Paxinou A., Ntoukakis K., Tasis D., Parthenios J., Frank O., Balis N., Lianos P., Galiotis C., Papagelis K., XXVIII Panhellenic Conference on Solid State Physics and Materials Science, Patras, September (2012) viii. Solid state quantum dot sensitized solar cells based on CdxZn1-xSe sensitizers, Panagiotis Lianos, Nikolaos Balis, Georgia Sfyri, 3rd International Conference on Semiconductor Sensitized and Quantum Dot Solar Cells, 9-11 June 2013,Granada, Spain ix. Study of organometal halide perovskites as sensitizers in solid state solar cells Maria Antoniadou, Balis Nikolaos, Georgia ix

12 Sfyri, Panagiotis Lianos, 3rd International Conference on Semiconductor Sensitized and Quantum Dot Solar Cells, 9-11 June 2013,Granada, Spain ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Ιαν 2012-σήμερα Φεβ 2010 Δεκ 2011 Συμμετοχή στο ερευνητικό πρόγραμμα Novel Materials for Nanostructured Solar Cells -Θαλής ΙΙ στο εργαστήριο Φωτοηλεκτροχημικής μετατροπης της ηλιακής ενέργειας στο ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ. Συμμετοχή στο ερευνητικό πρόγραμμα Application of Nanotechnology in the Energy Business στο εργαστήριο εφαρμοσμένης Φωτοφυσικής-φωτοχημείας στο Γενικό Τμήμα της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Οκτ σήμερα Διδασκαλία του εργαστηρίου του μαθήματος «Φυσική Ι» στο τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής, και στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών Διδασκαλία του εργαστηρίου του μαθήματος «Φυσική ΙΙ» στο τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής, και στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών Οκτ Ιούνιος 2009 Οργάνωση και διδασκαλία του εργαστηρίου του μαθήματος «Εισαγωγή στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε)» στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Πατρών Οργάνωση και διδασκαλία του εργαστηρίου του μαθήματος «Βασικές Υπηρεσίες και Παιδαγωγικές Χρήσεις του Διαδικτύου» στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής x

13 στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Πατρών Διδασκαλία Φυσικής στο πλαίσιο της Πρόσθετης Διδακτικής Στήριξης στο Λύκειο Καμαρών Αιγίου. ΓΝΩΣΕΙΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Χειρισμός προγραμμάτων: Word, PowerPoint, Excel, SPSS, Origin, Premier,Photoshop κ.α. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Πτυχίο Μετεωρολόγου Παρατηρητή στην Μετεωρολογική Σχολή Ελληνικού. Σμηνίτης-Μετεωρολόγος στο Μετεωρολογικό Σταθμό της 117 Π.Μ. ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ 1996 Δίπλωμα Γερμανικών Zertifikat Deutsch als Fremdsprache (Goethe Institut) 1994 Δίπλωμα Αγγλικών First Certificate in English (Cambridge University) xi

14 xii

15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Η ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΗΛΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΗΛΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ Το ημιαγώγιμο υπόστρωμα Ο ηλεκτρολύτης Χρωστικές χρησιμοποιούμενες ως φωτο-ευαισθητοποιητές Αντιηλεκτρόδιο (κάθοδος) ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΗΜΙΑΓΩΓΟΥΣ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΚΒΑΝΤΙΚΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝ (QDS) ΩΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΤΕΣ Υλικά που εναποτίθενται υπό μορφή QDs Ηλεκτροκαταλύτες για χρήση σε φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες ευαισθητοποιημένων μέσω QDs ΥΒΡΙΔΙΚΕΣ ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΣΤΕΡΕΟΥ ΤΥΠΟΥ Αντικατάσταση του ηλεκτρολύτη με ένα μεταφορέα οπών (Hole transport Materials- HTMs) Η ευαισθητοποίηση ηλιακών κυψελίδων στερεού τύπου με χρήση QDs ΦΩΤΟΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ Υλικά που εμπλέκονται στην φωτοάνοδο μιας φωτοκυψέλης καυσίμου Ο ηλεκτρολύτης Ο ηλεκτροκαταλύτης ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΥΛΙΚΑ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ xiii

16 2.1.1 Προετοιμασία των ηλεκτροδίων της φωτοανόδου Διαδικασία παρασκευής του ηλεκτρολύτη Κατασκευή των αντιηλεκτροδίων Συναρμολόγηση των κυψελίδων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ Χαρακτηρισμός των αντι-ηλεκτροδίων Χαρακτηρισμός των νανοσωλήνων τιτάνιας με ηλεκτρονική μικροσκοπίασάρωσης(sem) Συμπεριφορά των Φωτοηλεκτροχημικών κυψελίδων με Pt και PEDOT ως αντιηλεκτρόδια Χαρακτηρισμός των Φωτοηλεκτροχημικών κυψελίδων με νανοσωλήνες τιτάνιας ως ηλεκτρόδια φωτοανόδου ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ ΜΕΣΩ ΚΒΑΝΤΙΚΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ Προετοιμασία των ηλεκτροδίων της φωτοανόδου Σύνθεση του ηλεκτρολύτη Κατασκευή των ηλεκτροδίων καθόδου Συναρμολόγηση των κυψελίδων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ Χαρακτηρισμός των ηλεκτροδίων της φωτοανόδου Χαρακτηρισμός των αντιηλεκτροδίων Συμπεριφορά των ηλιακών κυψελίδων με θειούχα QDs ως ευαισθητοποιητές και Pt, CoS και CuS ως ηλεκτροκαταλύτες ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο - ΥΒΡΙΔΙΚΕΣ ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΣΤΕΡΕΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕΡΟΣ 1 Ο - ΥΒΡΙΔΙΚΕΣ ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΣΤΕΡΕΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΜΕΣΩ ΟΡΓΑΝΟΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΧΡΩΣΤΙΚΗΣ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ Προετοιμασία και κατασκευή των ηλιακών κυψελίδων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ xiv

17 4.2.1 Χαρακτηρισμός των κυψελίδων και των επιμέρους υλικών που την αποτελούν ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΜΕΡΟΣ 2 Ο - ΥΒΡΙΔΙΚΕΣ ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΣΤΕΡΕΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΜΕΣΩ ΚΒΑΝΤΙΚΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ Προετοιμασία και παρασκευή των ηλιακών κυψελίδων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ Χαρακτηρισμός των κυψελίδων και των επιμέρους υλικών που την αποτελούν ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΥΛΙΚΑ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΕ ΦΩΤΟΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΦΩΤΟΚΥΨΕΛΩΝ Προετοιμασία της φωτοκυψέλης καυσίμου ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ Χαρακτηρισμός των αντιηλεκτροδίων μέσω ηλεκτρονικής μικροσκοπίας σάρωσης (SEM) Ηλεκτροχημικός χαρακτηρισμός των εμπλεκομένων ηλεκτροκαταλυτών Συμπεριφορά των φωτοκυψέλων καυσίμου ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΗΜΙΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ - ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ xv

18 xvi

19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγή 1.Ενέργεια και περιβάλλον Η ανθρώπινη δραστηριότητα, από την αρχή της συγκρότησης των πρωτόγονων κοινοτήτων-προπλασμάτων των σύγχρονων ανθρωπίνων κοινωνιών, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το λεγόμενο ενεργειακό ζήτημα. Δηλαδή με το πώς οι άνθρωποι, θα αξιοποιήσουν τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους για να παράξουν αξιοποιήσιμες και αποδοτικές μορφές ενέργειας. Στις σημερινές βιομηχανικές κοινωνίες, οι ενεργειακές ανάγκες συνεχώς μεγαλώνουν και γίνεται όλο και πιο δύσκολο να καλυφτούν, δεδομένης και της ταχείας ενσωμάτωσης χωρών-γιγάντων, όπως η Ινδία και η Κίνα, στο δυτικό αναπτυξιακό και καταναλωτικό μοντέλο. Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί. Ο μέσος ρυθμός κατανάλωσης ενέργειας το 2000 υπολογιζόταν σε περίπου 13TW. 1 Αυτές οι ανάγκες καλύπτονται κατά 80% από ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο), κατά 13% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ενώ περίπου το 6% αντιστοιχεί στην χρήση πυρηνικής ενέργειας (Σχήμα 1). Υπολογίζεται ότι συνολικά, οι ενεργειακές ανάγκες θα αυξηθούν κατά 30% ως το , φτάνοντας τα 30 ΤW το 2050, αν συνυπολογιστεί τόσο η αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού όσο και η επέκταση της ενεργειακής κατανάλωσης σε άλλες χώρες. 1 Τα σοβαρά προβλήματα ξεκινούν από τη στιγμή που τόσο η χρήση των ορυκτών καυσίμων όσο και της πυρηνικής ενέργειας, εγκυμονούν τεράστιους κινδύνους για την περιβαλλοντική ισορροπία, ακόμα και την ίδια την βιωσιμότητα των βιολογικών ειδών όπως την ξέρουμε σήμερα. Η καύση των ορυκτών καυσίμων συνδέεται με έκλυση CO2 στην ατμόσφαιρα, γεγονός που συμβάλλει τόσο στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας (φαινόμενο του θερμοκηπίου) όσο και σε φαινόμενα όπως αυτό της όξινης βροχής. Από την άλλη πλευρά, τόσο το πρόβλημα της ασφαλούς αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων όσο και τα ατυχήματα στα πυρηνικά εργοστάσια φέρνουν την ανθρωπότητα συχνά αντιμέτωπη με τον εφιάλτη της ραδιενεργούς μόλυνσης

20 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα άλλο μειονέκτημα στη χρήση συμβατικών πηγών ενέργειας είναι η πεπερασμένη ποσότητα ορυκτών αποθεμάτων στο εσωτερικό της γης. Παρόλα αυτά, η μείωση στη χρήση των ορυκτών καυσίμων δεν είναι ένα απλό ουδέτερο τεχνολογικό ζήτημα. Παρότι πολλές φορές η εξόρυξή τους είναι πανάκριβη και οικολογικά επιζήμια, εξακολουθούν να προτιμούνται ακόμα και Σχήμα 1 Παγκόσμια ενεργειακή χρήση ανά ενεργειακή πηγή σε περιπτώσεις χωρών που θα μπορούσαν να αναπτύξουν τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (βλ. Ελλάδα) καθιστώντας έτσι την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μια πολύπλοκη διαδικασία. 2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η εύλογη και διαρκής επιδίωξη των ανθρώπινων κοινωνιών είναι η αξιοποίηση «καθαρών» μορφών ενέργειας που δεν θα επιβαρύνουν το περιβάλλον και θα είναι ουσιαστικά ανεξάντλητες. Σε αυτή την κατεύθυνση έχουν προταθεί και αξιοποιηθεί διάφορες μορφές ενέργειας οι οποίες - 2 -

21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ κατατάσσονται στη κατηγορία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (όρος καταχρηστικός ίσως, καθώς κάποιες μορφές ενέργειας τυπικά δεν είναι ανεξάντλητες). Κάποιες από αυτές είναι οι εξής: Η αιολική : Η μορφή ενέργειας που προέρχεται από την εκμετάλλευση του ανέμου. Συνήθως αυτό γίνεται με χρήση ανεμογεννητριών που μετατρέπουν την αιολική ενέργεια σε ηλεκτρισμό. Είναι «καθαρή» μορφή ενέργειας με μοναδικά μειονεκτήματα την εξάρτηση από τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή καθώς και την (αισθητική και οικολογική) αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Η γεωθερμική : Η εκμετάλλευση της φυσικής θερμικής ενέργειας που ρέει από το εσωτερικό του πλανήτη προς την επιφάνεια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για μορφή ενέργειας με μικρό μερίδιο εκμετάλλευσης καθώς περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη. Η υδροηλεκτρική: Προκύπτει μέσω της εκμετάλλευσης των υδατοπτώσεων και την συνακόλουθη μετατροπή της αποθηκευμένης δυναμικής ενέργειας του νερού σε ηλεκτρισμό. Η βιομάζα: Πρόκειται για την ενέργεια που προέρχεται από την επεξεργασία και την εκμετάλλευση υλικών φυτικής ή ζωικής προέλευσης (ξύλο, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λ.π). Μπορεί να αξιοποιηθεί για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών με την παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας. Η ηλιακή: Η ενέργεια που ακτινοβολείται στην επιφάνεια του πλανήτη και προέρχεται από τον ήλιο. Η ποσότητα της ενέργειας αυτής είναι πρακτικά ανεξάντλητη αν αναλογιστούμε πως ο ήλιος έχει ακόμα 4-5 δις χρόνια ζωής

22 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3.Η ηλιακή ενέργεια και η ανάγκη αξιοποίησής της Φυσικό επακόλουθο όλων των παραπάνω είναι το γεγονός πως μία από τις πιο αιχμηρές επιστημονικές και τεχνολογικές στοχεύσεις των τελευταίων δεκαετιών είναι η αποδοτική μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό. Οι ποσότητες ενέργειας που ακτινοβολούνται από τον Ήλιο είναι τεράστιες με βάση τα ανθρώπινα μέτρα. Η ισχύς που φτάνει στην ατμόσφαιρα της γης είναι περίπου ΤW ενώ στην επιφάνεια της γης (στεριά και θάλασσα) προσκρούουν περίπου ΤW. 4 Από το ποσό της ηλιακής ενέργειας που απορροφάται από τη γη, το 47,33% εκπέμπεται στο ορατό, το 44,85% στο υπέρυθρο και το 7,82% εκπέμπεται στο υπεριώδες φάσμα της ακτινοβολίας (Σχήμα 2). Ενδεχομένως να υπάρχουν κάποια μειονεκτήματα στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, όπως η ανομοιόμορφη κατανομή της ηλιακής ακτινοβολίας στις διάφορες περιοχές, καθώς αυτή εξαρτάται από τοπικούς μικροκλιματικούς παράγοντες, παράγοντες μορφολογίας εδάφους καθώς και από την ώρα της ημέρας. Παρόλα αυτά, έχουν προταθεί κατά καιρούς διάφοροι τρόποι για την εκμετάλλευσή της. Τα πιο γνωστά συστήματα δια μέσω των οποίων μπορεί να αξιοποιηθεί η ηλιακή ενέργεια είναι τα εξής: Σχήμα 2 Φασματική κατανομή της ηλιακής ακτινοβολίας (Η διάστικτη καμπύλη αντιστοιχεί στην ακτινοβολία Μέλανος σώματος θερμοκρασίας 5250 οc) - 4 -

23 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1) Ενεργητικά ηλιακά θερμικά συστήματα τα οποία μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε θερμότητα με χρήση κατάλληλου εξοπλισμού. Τέτοια συστήματα είναι οι επίπεδοι ηλιακοί συλλέκτες όπου η ηλιακή ακτινοβολία παγιδεύεται και στη συνέχεια θερμαίνοντας κάποιο υγρό (συνήθως νερό ή φρέον) δια μέσω κυκλοφορητών, μπορεί και χρησιμοποιείται κατάλληλα. Επίσης ενεργητικά ηλιακά συστήματα είναι και οι μεγάλης κλίμακας συγκεντρωτικοί συλλέκτες υψηλής απόδοσης. 2) Παθητικά ηλιακά θερμικά συστήματα τα οποία μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε θερμότητα και αφορούν σε αρχιτεκτονικού τύπου παρεμβάσεις και διαμόρφωση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων (βλ. θερμοκήπιο). 3) Φωτοχημικά, φωτοηλεκτροχημικά ή φωτοκαταλυτικά συστήματα, στα οποία ένα υλικό απορροφά την ηλιακή ενέργεια και τη μετατρέπει σε χημική, η οποία μπορεί είτε να αποθηκευτεί είτε να μετατραπεί σε άλλη μορφή ενέργειας. 4) Φωτοβολταϊκά συστήματα τα οποία μετατρέπουν απευθείας την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρισμό. Βασίζονται στη χρήση κατάλληλων ημιαγωγών και αποτελούν μια ιδιαίτερα διαδεδομένη μέθοδο εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας με βιομηχανικές αλλά και οικιακές εφαρμογές. Οι δύο τελευταίες κατηγορίες συστημάτων θα μπορούσαν να αποδοθούν κάτω από τον κοινό όρο των Ηλιακών Στοιχείων (Solar Cells). 4. Ηλιακά στοιχεία. Ο πρώτος που παρατήρησε το φωτοβολταϊκό φαινόμενο ήταν ο 19χρονος Alexandre-Edmond Becquerel το 1839, ο οποίος πειραματιζόμενος στο εργαστήριο του επίσης διακεκριμένου φυσικού της εποχής- πατέρα του, Antoine César Becquerel, παρατήρησε την παραγωγή μικρού ρεύματος και τάσης φωτοβολώντας μεταλλικά ηλεκτρόδια Pt βυθισμένα μέσα σε - 5 -

24 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ηλεκτρολυτικό διάλυμα AgCl. 5 Η πρώτη φωτοβολταϊκή κυψελίδα κατασκευάστηκε το 1883 από τον Charles Fritts, ο οποίος χρησιμοποίησε σελήνιο, ενώ τα πρώτο ολοκληρωμένο και σχετικά αποδοτικό (6%) φωτοβολταϊκό στοιχείο πυριτίου, κατασκευάστηκε μόλις το 1954 στα εργαστήρια της Bell. 6 Παράλληλα, από το 1968 και μετά ξεκινούν μελέτες οι οποίες προσανατολίζονται στη χρήση τόσο στερεών όσο και υγρών στοιχείων (ηλεκτρολυτών) για την παραγωγή ρεύματος μέσα από φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες. Η επιστημονική εξέλιξη 7 ασφαλώς είναι συνάρτηση πολύπλοκων κοινωνικών, πολιτισμικών και οικονομικών παραγόντων, με αποτέλεσμα η πραγματική έκρηξη στην επιστημονική έρευνα 8 πάνω στα ηλιακά στοιχεία να πραγματοποιηθεί τα χρόνια εκείνα που συνδέονται με τη απότομη άνοδο της τιμής του αργού πετρελαίου, το Η αύξηση αυτή, που κυμάνθηκε στο 250%, οδήγησε στην υποχρεωτική στροφή προς εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Μια εκ των σημαντικότερων επιστημονικών εργασιών αυτής της περιόδου είναι αυτή των Fujishima και Honda το Η προσπάθειά τους για φωτοκαταλυτική διάσπαση του νερού σε Η2 και Ο2, με χρήση του διοξειδίου του τιτανίου ως φωτοκαταλύτη (Σχήμα 3), Σχήμα 3 Στοιχείο Fujishima-Honda: (1) Ηλεκτρόδιο Ανόδου TiO 2, (2) Ηλεκτρόδιο καθόδου Pt, (3) Πορώδης Μεμβράνη απεδείχθη καθοριστική στη συνέχεια καθώς απετέλεσε τον προπομπό των ευαισθητοποιημένων φωτοηλεκτροχημικών κυψελίδων 10 που σήμερα - 6 -

25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επιστημονικής έρευνας διεθνώς, καθώς αποτελούν μια ισχυρή εναλλακτική πρόταση στα συμβατικά φωτοβολταϊκά. Το φωτοβολταϊκό φαινόμενο, η μετατροπή δηλαδή του φωτός σε ηλεκτρισμό, παρατηρείται όταν φωτόνια προσπίπτουν πάνω σε μια επαφή p-n ημιαγωγού. Στη ζώνη δημιουργείται μια βαθμίδα δυναμικού που εξαναγκάζει τα ηλεκτρόνια και τις οπές να κινηθούν προς τις περιοχές n και p αντίστοιχα. 11 Στην περίπτωση των συμβατικών φωτοβολταϊκών κυψελίδων στερεάς κατάστασης, οι οποίες αποτελούν τις 1 ης γενιάς ηλιακές κυψελίδες, ο ημιαγωγός που χρησιμοποιείται είναι μονοκρυσταλλικό, πολυκρυσταλλικό ή άμορφο πυρίτιο. Ο ημιαγωγός επιτελεί μια διπλή λειτουργία: απορρόφηση του φωτός και διαχωρισμό των φορέων φορτίου. Επομένως είναι ζήτημα κομβικής σημασίας, το υλικό που χρησιμοποιείται να είναι υψηλής καθαρότητας, απαλλαγμένο από πιθανές ατέλειες. Οι συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας απαιτούν τόσο ιδιαίτερες συνθήκες κατασκευής όσο και ενεργοβόρες διαδικασίες. Αυτοί οι δύο λόγοι είναι και οι σημαντικότεροι παράγοντες αναζήτησης εναλλακτικών διατάξεων για την μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό. Τέτοιες είναι οι ηλιακές κυψελίδες 2 ης γενιάς, οι οποίες βασίζονται στην τεχνολογία επιστρώσεως λεπτών υμενίων (thin films) χρησιμοποιώντας υλικά όπως το άμορφο κρυσταλλικό πυρίτιο, το CdTe (Τελουριούχο Κάδμιο) και το CIGS (χαλκός, ίνδιο, γάλλιο, δι-σελήνιο). Τα πλεονεκτήματα τέτοιων συσκευών συμπεριλαμβάνουν την ευκολία στην κατασκευή, το χαμηλότερο κόστος καθώς και την δυνατότητα χρήσης τους σε μια ευρεία γκάμα αρχιτεκτονικών εφαρμογών. Από όλα τα συστήματα τα πιο αποδοτικά είναι αυτά που χρησιμοποιούν την τεχνολογία CIGS. Η απόδοση τους όσον αφορά εφαρμογές μεγάλης κλίμακας (modules) κυμαίνεται στο 19,7% 12, απόδοση που τα καθιστά ανταγωνιστικά σε σχέση με τα συμβατικά φωτοβολταϊκά. Τόσο οι πρώτης όσο και οι δεύτερης γενιάς ηλιακές κυψελίδες αποτελούν συσκευές μονής p-n επαφής. Αυτό σημαίνει πως η δυνητική τους εξέλιξή «σκοντάφτει» στο θεωρητικά ανώτατο θερμοδυναμικό όριο του 32,9 %, γνωστού ως ορίου Shockley Queisser (Σχήμα 4). Το όριο αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο αριθμός των φωτονίων που συνεισφέρουν στη δημιουργία - 7 -

26 ΕΙΣΑΓΩΓΗ φωτορεύματος είναι πεπερασμένος. Φωτόνια με ενέργεια κάτω από το ενεργειακό χάσμα του ημιαγωγού δεν απορροφούνται, ενώ φωτόνια με μεγαλύτερη ενέργεια, αποβάλλουν την πλεονάζουσα ποσότητα (Εphoton-Egap) υπό μορφή θερμότητας (hot-carriers). Σχήμα 4 Η μέγιστη θεωρητική απόδοση μιας ηλιακής κυψελίδας που αποτελείται από ημιαγωγό με μια μονή p-n επαφή σε συνθήκες ακτινοβολίας ΑΜ 1.5, συναρτήσει του ενεργειακού χάσματος Επομένως ένας εύλογος επιστημονικός στόχος, κομβικός για τη μελλοντική τύχη των φωτοβολταϊκών διατάξεων είναι η υπέρβαση του ορίου αυτού. Πάνω σε αυτή τη λογική έχουν προταθεί διάφορες πιθανές λύσεις όπως τα tandem cells, τα hot-carriers cells κ.α, συστήματα με διαφορετικές θεωρητικές αρχές και «αρχιτεκτονικές» δομές, που αποσκοπούν στην υπέρβαση του ορίου Shockley Queisser 13. Μία από τις πιθανές κατηγορίες ηλιακών στοιχείων που μπορούν δυνητικά στο μέλλον να το επιτύχουν και να αποτελέσουν τα φωτοβολταϊκά 3ης γενιάς, είναι οι φωτοευαισθητοποιημένες ηλιακές κυψελίδες - 8 -

27 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Dye Sensitized Solar Cells, Dye Solar Cells 14 ) οι οποίες βασίζονται στη χρήση νανοδομημένων υλικών, επίσης επιστρωμένων με τη μέθοδο των λεπτών υμενίων. Μια τέτοια πρότυπη κυψελίδα αποτελείται από τα εξής στοιχεία: (1) ένα υαλώδες υπόστρωμα καλυμμένο με ένα κατάλληλο αγώγιμο οξείδιο (2) ένα ημιαγώγιμο υμένιο (π.χ TiO2) (3) έναν ευαισθητοποιητή προσροφημένο πάνω στην επιφάνεια του ημιαγωγού, (4) έναν οξειδοαναγωγικό ηλεκτρολύτη και (5) ένα αντιηλεκτρόδιο κατάλληλο για την αναγέννηση του ηλεκτρολύτη (π.χ Pt) 15. Σχηματική παράσταση αυτού του στοιχείου δίνεται στο σχήμα 1.5. Τα βασικά πλεονεκτήματα αυτών των συσκευών είναι τα εξής: Το χαμηλό κόστος παραγωγής συγκρινόμενο με τα συμβατικά φωτοβολταϊκά λόγω του ότι η εναπόθεση των υλικών γίνεται υπό συνθήκες περιβάλλοντος χωρίς αυστηρά μέτρα καθαρότητας. Η ευελιξία στον σχεδιασμό και την κατασκευή λόγω μικρού βάρους και πληθώρας επιλογών σε χρώματα και υποστρώματα (εύκαμπτα ή μη). Οι άφθονες πρώτες ύλες που μπορούν να υποστηρίξουν τη μαζική παραγωγή Το γεγονός πως η λειτουργία τους βασίζεται στη «συνεργασία» πολλαπλών νανοδομημένων υλικών με μεγάλη ενεργή επιφάνεια, γεγονός που θεωρητικά μπορεί να οδηγήσει σε πολύ υψηλές αποδόσεις. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες ηλιακών στοιχείων ανάλογα με το αν, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται υγρός ηλεκτρολύτης, οργανικός μεταφορέας οπών (organic hole conductor) ή ανόργανος ημιαγωγός τύπου p. Ή αν η ευαισθητοποίηση γίνεται μέσω κάποιας οργανικής χρωστικής ή κάποιου ανόργανου ημιαγωγού με κατάλληλο ενεργειακό χάσμα για ενεργοποίηση στο ορατό φάσμα της ακτινοβολίας. Επιγραμματικά και με βάση τα χαρακτηριστικά του καθενός, τέσσερα χαρακτηριστικά συστήματα ηλιακών στοιχείων θα μας απασχολήσουν στη συνέχεια: Οι ευαισθητοποιημένες φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες μέσω οργανικών - 9 -

28 ΕΙΣΑΓΩΓΗ χρωστικών ουσιών, δηλαδή τα Dye Sensitized Solar Cells. Οι ευαισθητοποιημένες φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες μέσω ανόργανων ημιαγώγιμων υλικών υπό μορφή κβαντικών τελείων (Quantum Dot Sensitized Solar Cells) Τα υβριδικά, στερεά, ηλιακά στοιχεία με χρήση τόσο οργανικών όσο και ανόργανων ημιαγώγιμων και αγώγιμων υλικών (Hybrid-Solid State Solar Cells), ευαισθητοποιημένων τόσο μέσω χρωστικών ουσιών όσο και κβαντικών τελειών. Στις παραπάνω διατάξεις θα πρέπει να προσθέσουμε και τις φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες καυσίμου ή πιο απλά φωτοκυψέλες καυσίμου ως μια επιπλέον φωτοηλεκτροχημική διάταξη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό με ταυτόχρονη κατανάλωση καυσίμου καθώς και για την παραγωγή υδρογόνου, μέσω της φωτοκαταλυτικής διάσπασης του νερού, ανάλογα με τις συνθήκες που επιλέγουμε. 5. Εισαγωγικές παρατηρήσεις στη δομή και λειτουργία των ηλιακών στοιχείων Οι ευαισθητοποιημένες φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες βασίζουν τη λειτουργία τους στην ενεργοποίηση του χρησιμοποιούμενου ημιαγωγού από κάποια χρωστική ουσία. Συνοπτικά ο μηχανισμός λειτουργίας της κυψελίδας είναι ο εξής (Σχήμα 5) : Φωτόνια απορροφούνται από τον ευαισθητοποιητή S, διεγείροντάς τoν σε μια κατάσταση S*(Εξ. 1). Έπειτα τα διεγερμένα

29 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σχήμα 5 Αρχή λειτουργίας ευαισθητοποιημένης φωτοηλεκτροχημικής κυψελίδας ηλεκτρόνια εκχύονται στην ζώνη αγωγιμότητας του ημιαγωγού οξειδώνοντας τον ευαισθητοποιητή, S + (Εξ. 2).Τα ηλεκτρόνια ρέουν μέσω του εξωτερικού κυκλώματος στο αντιηλεκτρόδιο και ανάγουν τον οξειδωμένο ηλεκτρολύτη ( I 3 / I ) (Εξ. 3) ο οποίος με τη σειρά του αναγεννά τον ευαισθητοποιητή(εξ. 4). S + hv S* (1) S* S + + e - (2) I e - 3 I (3) 3 1 S + + I - S + I 3 (4) 2 2 Η πρώτη ευαισθητοποίηση ηλεκτροδίου χρονολογείται ήδη από το , ενώ ο μηχανισμός έκχυσης ηλεκτρονίων από τα φωτοδιεγειρόμενα μόρια χρωστικής στην ζώνη αγωγιμότητας του n-τύπου ημιαγώγιμου υποστρώματος, προτάθηκε αρκετά αργότερα, το Ακ ολούθησε η

30 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ιδέα τ ης χ ημ ειορρόφησσης τ ης χρωστικ ής πάνω στον ημιαγωγ ό καθ ώς και η διασπορά των σωματιδίων για την δημιουργία μιας πιο αποδοτικής διεπιφάνειας. 18,19.20 Η μεγάλη υπέρβαση όμως για τις ευαισθητοποιημένες φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες σημειώνεται με την εργασία των O Regan και Grätzel το όπου η χρήση μεσοπορωδών υλικών με μεγάλη εσωτερική ενεργό επιφάνεια (Σχήμα 6) οδήγησε σε μεγάλη αύξηση, σχεδόν μιας τάξης μεγέθους, στις μέχρι τότε αποδόσεις, εκτινάσσοντάς τες από το1% στο 8%. 22,23.24 Σήμερα, τα ηλιακά στοιχεία αυτής της κατηγορίας έχουν απόδοση μεγαλύτερη του 11% με φωτοβόληση ΑΜ χρησιμοποιώντας οργανομεταλλικά σύμπλοκα του ρουθηνίου ως ευαισθητοποιητές. Σχήμα 6 Η επίδραση της νανοκρυσταλλικής δομής στα DSSCs. Τα διαγράμματα δείχνουν την απόδοση μετατροπής των προσπίπτοντων φωτονίων σε ρεύμα (IPCE). a. Μονοκρυσταλλικό TiO 2 (ανατάσης) κομμένο στο επίπεδο 101. b. Νανοκρυσταλλικός ανατάσης. 22 Μια εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της ευαισθητοποίησης του ημιαγώγιμου υποστρώματος της ηλιακής κυψελίδας, είναι η χρήση των λεγόμενων Κβαντικών Τελειών (Quantum Dots) ως κατάλληλων ημιαγωγών με μικρό ενεργειακό χάσμα που μπορούν να ευαισθητοποιήσουν ημιαγωγούς με μεγάλο ενεργειακό χάσμα όπως είναι το TiO2 το ZnO και το SnO2. Τα υλικά που

31 ΕΙΣΑΓΩΓΗ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αυτή την κατεύθυνση είναι ποικίλα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: CdS, CdSe, CdTe, InAs, AnP, PdS, PbSe, Sb2S3. Το βασικό πλεονέκτημα ενός ηλιακού στοιχείου βασισμένο πάνω στις κβαντικές τελείες είναι η εξάρτηση του ενεργειακού χάσματος του νανοκρυστάλλου από το μέγεθος των σωματιδίων. Από τη στιγμή που το μέγεθος των σωματιδίων μπορεί να ελέγχεται κατά την διάρκεια της παρασκευής του υλικού, αυτό σημαίνει ότι μπορεί κανείς να διαμορφώσει κατάλληλα το ενεργειακό χάσμα και να μετατοπίσει την απορρόφηση κατά βούληση προσδοκώντας στη μέγιστη εκμετάλλευση των προσπιπτόντων ηλεκτρονίων. Γενικά η απορρόφηση μετατοπίζεται σε χαμηλότερα μήκη κύματος όσο μικρότερο είναι το μέγεθος των κβαντικών τελείων 26,27,28 (Σχήμα 7 ). Άλλα πλεονεκτήματα που φαίνεται να παρουσιάζουν οι κβαντικές τελείες, είναι η αξιοποίηση των hot electrons Σχήμα 7 Διάγραμμα που απεικονίζεται η απορρόφηση νανοκρυστάλλων CdSe διαφόρων μεγεθών συναρτήσει του μήκους κύματος. 26 καθώς και η δυνατότητα δημιουργίας πολλαπλών φορέων φορτίου με ένα φωτόνιο. Τέλος οι μέθοδοι παρασκευής τους είναι εύκολοι και διεκπεραιώνονται υπό συνήθεις εργαστηριακές συνθήκες ενώ το μέγεθός τους ταιριάζει με το μέγεθος των νανοσωματιδίων στα οξείδια. Αν αντικαταστήσουμε τον οξειδοαναγωγικό ηλεκτρολύτη με έναν οργανικό μεταφορέα οπών, τότε, όπως ανεφέρθη ήδη, οδηγούμαστε στην

32 ΕΙΣΑΓΩΓΗ κατασκευή στερεών, υβριδικών (οργανικών/ανόργανων) ηλιακών στοιχείων. 29,30,31 Με αυτό τον τρόπο μπορούν να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα εξάτμισης και διαρροής του ηλεκτρολύτη που εμφανίζονται στις φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες. Η ευαισθητοποίηση του ημιαγωγού σε τέτοιου είδους κυψελίδες μπορεί να γίνει είτε μέσω χρωστικών είτε μέσω ανόργανων ημιαγωγών (QD). Οι αποδόσεις τέτοιων διατάξεων κινούνται προς το παρόν σε χαμηλά επίπεδα, γύρω στο 5%. 32 Τέλος, θα αναφερθούμε και σε φωτοηλεκτροχημικές διατάξεις οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για την παραγωγή ηλεκτρισμού όσο και για την παραγωγή υδρογόνου μέσω της διάσπασης του νερού. Πρόκειται για φωτοηλεκτροκαταλυτικά συστήματα που ονομάζονται φωτοκυψέλες καυσίμου και αποτελούνται από ένα ηλεκτρόδιο ανόδου (φωτοάνοδος), ένα ηλεκτρόδιο καθόδου και έναν υδατικό ηλεκτρολύτη. Τα δύο ηλεκτρόδια είναι βυθισμένα μέσα στον ηλεκτρολύτη και είναι εξωτερικά ηλεκτρικά συνδεδεμένα. Η φωτοάνοδος αποτελείται συνήθως από ένα φωτοκαταλύτη, για παράδειγμα TiO2, ενώ η κάθοδος φέρει ένα ηλεκτροκαταλύτη, συνήθως ένα ευγενές μέταλλο. Τα δύο ηλεκτρόδια χωρίζονται με μια μεμβράνη μεταφοράς ιόντων. Η απορρόφηση φωτονίων από τον ημιαγωγό δημιουργεί ζεύγη ηλεκτρονίων και οπών. Τα ηλεκτρόνια ρέουν στο εξωτερικό κύκλωμα και ανάγουν τα Η + προς παραγωγή Η2 το οποίο μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο σε fuel cells. 33,34,35,36 Οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα είναι οι εξής: Διέγερση TiO2: TiO2 + 2hv 2e - + 2h + (1) Αντίδραση στην άνοδο: 2h + + H 2O 1/2O 2 + 2H + (2) Αντίδραση στην κάθοδο: 2e - + 2H + H 2 (3) Συνολική Αντιδραση: H 2O+ 2hv 1/2O 2 + H2 (4) Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανίχνευση μοριακού υδρογόνου είναι να βρίσκεται το διάλυμα της καθόδου σε αποξυγονωμένο περιβάλλον. Ειδάλλως το υδρογόνο αντιδρά εκ νέου με το οξυγόνο προς παραγωγή νερού. Η φωτοκαταλυτική δράση των ημιαγωγών μπορεί να επεκταθεί και στη διάσπαση

33 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ουσιών όπως τα βιομηχανικά απόβλητα ή τα προϊόντα βιομάζας. Η οξείδωση και διάσπαση τέτοιων ενώσεων μπορεί να γίνει φωτοκαταλυτικά. Με αυτό τον τρόπο εκμεταλλευόμαστε περαιτέρω ποσά ενέργειας που είναι αποθηκευμένα στις θυσιαζόμενες ουσίες. Με μια τέτοια διάταξη το κέρδος είναι πολλαπλό καθώς εκτός από την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος ή υδρογόνου έχουμε και την περιβαλλοντικά ωφέλιμη διάσπαση και αποικοδόμηση οργανικών ρύπων. 6. Αντικείμενο και σκοπός της εργασίας Αντικείμενο της συγκεκριμένης εργασίας είναι η μελέτη καινοτόμων υλικών τα οποία δύναται να χρησιμοποιηθούν αποδοτικά σε διατάξεις μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό. Στο 1 ο Κεφάλαιο γίνεται μια εκτενής παρουσίαση των διάφορων φωτοηλεκτροχημικών συστημάτων με τα οποία θα ασχοληθούμε στη συνέχεια. Στο 2 ο Κεφάλαιο γίνεται αναλυτική περιγραφή και χαρακτηρισμός διάφορων τύπων ευαισθητοποιημένων φωτοηλεκτροχημικών κυψελίδων (Dye Sensitized Solar Cells). Κατά την πειραματική διαδικασία έγιναν εναλλακτικοί συνδυασμοί υλικών στοχεύοντας στην εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων όσον αφορά τόσο στο ηλεκτρόδιο ανόδου όσο και στο ηλεκτρόδιο καθόδου. Οι κυψελίδες παρασκευάστηκαν με χρήση και υγρού και στερεού ηλεκτρολύτη. Στο 3 ο Κεφάλαιο μελετάται η χρήση διάφορων συνδυασμών κβαντικών τελειών, για την ευαισθητοποίηση ηλεκτροχημικών διατάξεων στην κατεύθυνση αντικατάστασης των χρωστικών, γεγονός που οδήγησε και στη χρήση κατάλληλων υγρών πολυθειούχων ηλεκτρολυτών. Στο 4 ο Κεφάλαιο μελετάται συστηματικά η δυνατότητα αντικατάστασης του ηλεκτρολύτη με έναν οργανικό αγωγό οπών. Η διαδικασία αυτή οδηγεί στην κατασκευή ενός αμιγώς στερεού φωτοβολταικού στοιχείου. Στην κατεύθυνση αυτή δοκιμάστηκαν διαφορετικοί τρόποι ευαισθητοποίησης της κυψελίδας,

34 ΕΙΣΑΓΩΓΗ κυρίως με τη χρήση κβαντικών τελειών. Στο 5 ο Κεφάλαιο γίνεται μια ερευνητική προσπάθεια εφαρμογής καινοτόμων υλικών σε άλλες φωτοηλεκτροχημικές διατάξεις όπως οι φωτοκυψέλες καυσίμου. Τα υλικά αυτά αφορούν στην αποδοτική αντικατάσταση του ηλεκτροκαταλύτη που συνήθως είναι ο λευκόχρυσος, από άλλα υλικά. Στο 6 ο Κεφάλαιο γίνεται μια απόπειρα αποτίμησης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων που εξάγονται από την όλη ερευνητική προσπάθεια, ενώ παράλληλα γίνονται και κάποιες προτάσεις για μελλοντική εργασία. Τέλος, στο παράρτημα παρατίθονται συνοπτικά μερικά στοιχεία θεωρίας σχετικά με ζητήματα που άπτονται άμεσα της λειτουργίας των ηλιακών στοιχείων που μελετήσαμε

35 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βιβλιογραφία 1 R.F. Service, Science, 309 (2008) International Energy Agency 3 Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Eξοικονόμησης Eνέργειας: 4 Εφημερίδα «Το Βήμα»: 5 R. Williams, The Journal of Chemical Physics, 32 (1960) J. Perlin, The Silicon Solar Cell Turns 50, National Renewable Energy Laboratory K.Kalyanasundaram, Solar Cells 15 (1986) 93 9 A. Fujishima, K. Honda, Nature, 238 (1972) Ν. Vlachopoulos, P. Liska, J. Augustynski, M. Grätzel, J. Am. Chem. Soc. 110 (1988) H. Young, Πανεπιστημιακή Φυσική, τ.β A. Hagfeldt, G. Boschloo, L. Sun, L. Kloo, H. Pettersson, Chem. Rev. 110 (2010) Άλλες ονομασίες είναι φωτοευαισθητοποιημένες νανοδομημένες ηλιακές κυψελίδες, νανοηλιακές κυψελίδες, τεχνητά φύλλα ή κυψελίδες Grätzel. 15 Md. K. Nazeeruddin, E. Baranoff, M. Grätzel, Solar Energy 85 (2011) J. Moser, Monatsh. Chemie 8 (1887) Η. Gerischer,Η. Tributsch, Phys. Chem. 72 (1968) Dare-Edwards, M.P., Goodenough, J.B., Hamnett, A., Seddon, K.R., Wright, R.D., Faraday Discuss. Chem. Soc. 70 (1981) Desilvestro, J., Grätzel, M., Kavan, L., Moser, J., Augustynski, J., J. Am. Chem. Soc. 107(1985) Duonghong, D., Serpone, N., Gratzel, M., Helv. Chim. Acta 67 (1984) B. O Regan, M. Gratzel, Nature, 353 (1991)

36 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 22 M. Matsumura, Y. Nomura, H. Tsubomura, Bull. Chem. Soc. Jpn. 50 (1977) N. Alonso, M. Beley, P. Chartier, V. Ern, Rev. Phys. Appl. 16 (1981) 5 24 M. Grätzel, Nature, 414 (2001) M.K. Nazeeruddin, C. Klein, P. Liska, M. Grätzel, Coord. Chem. Rev. 248 (2005) A. Kongkanand, K. Tvrdy, K. Takechi, M. Kuno, P.V. Kamat, J. Am. Chem. Soc. 130 (2008) A.P. Alivisatos, Science 271 (1996) N.Balis, V.Dracopoulos, E.Stathatos, N.Boukos, P.Lianos, J. Phys. Chem. C 115 (2011) ] U. Bach, D. Lupo, P. Comte, J. E. Moser, F. Weissörtel, J. Salbeck, H. Spreitzer, M. Gratzel, Nature 395 (1998) W. Zhang, Y. Cheng, X. Yin, B. Liu, Macromol. Chem. Phys. 212 (2011) Henry J. Snaith, Adam J. Moule, Cedric Klein, Klaus Meerholz, Richard H. Friend, Michael Gratzel Nano Lett., 7 (2007) J.H. Yum, P.Chen, M. Gratzel, M.K. Nazeeruddin, Chem.Sus.Chem. 1 (2008) P. Lianos, J.Hazar.Mater. 185 (2011) T.Bak, J. Nowotny, M. Rekas, C.C Sorell, J. Hydrogen Energy 27 (2002) B. Seger, P.V. Kamat, J.Phys.Chem C 113 (2009) M. Antoniadou, D.I.Kondarides, D. Laboy, S. Neophytides, P. Lianos, Sol. Energy. Mat. Sol. Cells 94 (2010)

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Κεφάλαιο 1 ο - Παρουσίαση διαφόρων φωτοηλεκτροχημικών διατάξεων και ηλιακών στοιχείων για την μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό. Στην εισαγωγή αναφερθήκαμε συνοπτικά στα διάφορα είδη φωτοηλεκτροχημικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων με τα οποία ασχοληθήκαμε κατά τη διάρκεια της όλης ερευνητικής διαδικασίας. Στο παρόν κεφάλαιο θα γίνει μια πιο συστηματική προσέγγιση των συστημάτων αυτών με άξονα τόσο τα μέχρι τώρα ερευνητικά δεδομένα γύρω από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε συστήματος, τις αδυναμίες που ανακύπτουν, καθώς και τις πιθανές λύσεις που έχουν προταθεί. 1.1 Ευαισθητοποιημένες φωτοηλεκτροχημικές κυψελίδες. Όπως αναφέρθηκε ήδη, το γενικό περίγραμμα της δομής μιας φωτοηλεκτροχημικής κυψελίδας είναι το εξής: αποτελείται από το ηλεκτρόδιο ανόδου, το οποίο με τη σειρά του αποτελείται από τον ημιαγωγόφωτοκαταλύτη και τον ευαισθητοποιητή, από το αντιηλεκτρόδιο, συνήθως κάποιο ευγενές μέταλλο που παίζει το ρόλο του ηλεκτροκαταλύτη και από έναν ηλεκτρολύτη. Αυτά είναι τα κύρια δομικά στοιχεία μιας φωτοηλεκτροχημικής κυψελίδας (βλ. Εισαγωγή, Σχ.5) κάθε ένα από τα οποία επιτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες και πρέπει να ικανοποιεί δεδομένα χαρακτηριστικά Το ημιαγώγιμο υπόστρωμα Ο ημιαγωγός εναποτίθεται υπό μορφή λεπτού υμενίου πάνω σε ένα διαφανές αγώγιμο υπόστρωμα το οποίο είναι συνήθως είτε οξείδιο του κασσιτέρου με πρόσμιξη φθορίου, SnO2:F (FTO), είτε συνδυασμός οξειδίων του

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ινδίου και του κασσιτέρου, In2O3 και SnO2 (ΙΤΟ). Κατά κανόνα το υμένιο αποτελείται από νανοσωματίδια μεγέθους λίγων δεκάδων nm. Η εναπόθεση γίνεται με διάφορους τρόπους που θα μας απασχολήσουν σε επόμενο κεφάλαιο, ενώ ακολουθεί πυροσυσσωμάτωση των σωματιδίων πάνω στο υπόστρωμα με στόχο την καύση των οργανικών ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται σαν μοριακά εκμαγεία για τη διαμόρφωση των νανοσωματιδίων, τη μετατροπή του άμορφου υλικού σε κρυσταλλική φάση και την αποκατάσταση της ηλεκτρικής επικοινωνίας μεταξύ των νανοσωματιδίων. Έτσι σχηματίζεται ένα τρισδιάστατο δίκτυο με αλληλοσυνδεόμενους πόρους, νανοκρυσταλλική πολύπλοκη μορφολογία, υψηλό παράγοντα τραχύτητας και μεγάλο ανάπτυγμα επιφανείας. Οι ημιαγωγοί που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή της φωτοανόδου είναι ημιαγωγοί ευρέως ενεργειακού χάσματος όπως: TiO2, ZnO, SnO2, Nb2O5 κ.α. Ο πιο διαδεδομένος ημιαγωγός είναι το TiO2. Το διοξείδιο του τιτανίου είναι μη τοξικό, φθηνό, άφθονο και παρασκευάζεται εύκολα σε νανοκρυσταλλική δομή και μάλιστα υπό τη μορφή λεπτών υμενίων. Έχει υψηλό δείκτη διάθλασης (n= ) ενώ χρησιμοποιείται ευρέως σε διάφορους τομείς της βιομηχανίας (τρόφιμα, χρώματα κ.α.). Κρυσταλλογραφικά απαντάται σε τρεις δομές: ανατάσης, ρουτήλιο και μπρουκίτης 1. Το ρουτήλιο είναι θερμοδυναμικά πιο σταθερό αλλά στα ευαισθητοποιημένα ηλιακά στοιχεία χρησιμοποιείται ο ανατάσης επειδή έχει καταλληλότερο ενεργειακό χάσμα, 3,2 ev έναντι 3,0 ev του ρουτηλίου, γεγονός που διαμορφώνει υψηλότερο επίπεδο Fermi και συνεπώς υψηλότερη τάση ανοικτού κυκλώματος Voc. 2 Η μέγιστη απόδοση ευαισθητοποιημένων στοιχείων που έχει επιτευχθεί με χρήση TiO2 είναι 11,18%. 3 TiO2 ZnO SnO2 Nb2O5 η (%) Πίνακας 1.1 Ενδεικτικές αποδόσεις ευαισθητοποιημένων φωτοηλεκτροχημικών κυψελίδων με χρήση διαφόρων ημιαγωγών. Το ZnO επίσης έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα στα ευαισθητοποιημένα ηλιακά στοιχεία. Το ενεργειακό του χάσμα και το κάτω άκρο της ζώνης αγωγιμότητας είναι παρόμοιο με αυτό του διοξειδίου του

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο τιτανίου στη δομή του ανατάση. Σε σχέση με το διοξείδιο του τιτανίου παρουσιάζει μεγαλύτερη ηλεκτρονιακή κινητικότητα (electron mobility) γεγονός που ευνοεί τη μεταφορά φορτίων. Παρόλα αυτά είναι χημικά πιο ασταθές καθότι διαλύεται τόσο σε όξινα όσο και σε βασικά περιβάλλοντα. Το βέλτιστα αποτελέσματα έως τώρα είναι της τάξης του 6,6%. 4 Άλλα οξείδια που αναφέρονται στη βιβλιογραφία είναι το SnO2 το οποίο έχει το άκρο της ζώνης αγωγιμότητας περίπου 0.4 ev υψηλότερα από το TiO2, και το Nb2O5 (Σχήμα 1.1). Η καλύτερη απόδοση με οξείδιο του κασσιτέρου κυμάνθηκε στο 2,8% 5 ενώ στην περίπτωση του οξειδίου του Νιοβίου η μέγιστη απόδοση είναι 5% (βλ. Πίνακα 1.1). 6 Διάφορες νανοδομές έχουν προταθεί όσον αφορά στο ημιαγώγιμο Σχήμα 1.1 Ενεργειακό διάγραμμα ημιαγωγών χάσματος ευρέως υπόστρωμα που χρησιμοποιείται στις ηλιακές κυψέλες. Στην περίπτωση του νανοδομημένου μεσοπορώδους υμενίου το μέγεθος των νανοσωματιδίων είναι περίπου 20 nm. Το μέγεθος των σωματιδίων είναι σημαντικό αφού καθορίζει το ενεργειακό χάσμα του ημιαγωγού. Παρόλα αυτά, μελετούνται διεξοδικά και άλλες νανοδομές τιτάνιας όπως νανοσωλήνες (Εικόνα 1.1), νανοσύρματα

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο (Εικόνα 1.2 ) και νανοΐνες. Ο σκοπός τέτοιων εγχειρημάτων αντανακλά την επιδίωξη για αύξηση της ενεργής επιφάνειας του ημιαγωγού καθώς την περαιτέρω διευκόλυνση στην κίνηση των ηλεκτρονίων προς το Εικόνα 1.1 Νανοσωλήνες διοξειδίου του τιτανίου ανεπτυγμένοι πάνω σε φύλλο τιτανίου. Εικόνα 1.2 Νανοσύρματα διοξειδίου του τιτανίου προϊόν υδροθερμικής επεξεργασίας σε αυτόκλειστο αγώγιμο υπόστρωμα δεδομένου της καθετοποιημένης διαδρομής που αυτά πρέπει να ακολουθήσουν. 7 Όλα αυτά βεβαίως ισχύουν σε θεωρητικό επίπεδο καθώς στην πραγματικότητα δεν έχουν επαληθευθεί πειραματικά. Οι λόγοι που δικαιολογούν τη μειωμένη απόδοση τέτοιων δομών έναντι της

Εφαρμογές των Laser στην Φ/Β τεχνολογία: πιο φτηνό ρεύμα από τον ήλιο

Εφαρμογές των Laser στην Φ/Β τεχνολογία: πιο φτηνό ρεύμα από τον ήλιο Εφαρμογές των Laser στην Φ/Β τεχνολογία: πιο φτηνό ρεύμα από τον ήλιο Μιχάλης Κομπίτσας Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Θεωρ./Φυσικής Χημείας (www.laser-applications.eu) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Αγωγοί- μονωτές- ημιαγωγοί Μέταλλα: Μία ζώνη μερικώς γεμάτη ή μία ζώνη επικαλύπτει την άλλη Τα ηλεκτρόνια μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ρ ε υ ν α Οι ανάγκες για ενέργεια παγκοσμίως αυξάνονται συνεχώς και εκτιμάται ότι θα διπλασιασθούν

ρ ε υ ν α Οι ανάγκες για ενέργεια παγκοσμίως αυξάνονται συνεχώς και εκτιμάται ότι θα διπλασιασθούν Οργανικά Φωτοβολταϊκά Τμήμα Ηλεκτρολογίας & Κέντρο Τεχνολογίας Υλικών και Λέιζερ, ΤΕΙ Κρήτης των Δρ. Εμμανουήλ Κουδουμά, Δρ. Εμμανουηλ Κυμάκη Οι ανάγκες για ενέργεια παγκοσμίως αυξάνονται συνεχώς και εκτιμάται

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και Φυσική

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και Φυσική Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και Φυσική Δημήτριος Βλάχος Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Προβλήματα της ανθρωπότητας 1. Ενέργεια 2. Νερό 3. Τρόφιμα 4. Περιβάλλον 5. Φτώχεια 6. Πόλεμος 7. Ασθένειες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Επικ. καθηγητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Επικ. καθηγητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Επικ. καθηγητής Αγωγοί- μονωτές- ημιαγωγοί Ενεργειακά διαγράμματα ημιαγωγού Ηλεκτρόνια (ΖΑ) Οπές (ΖΣ) Ενεργειακό χάσμα και απορρόφηση hc 1,24 Eg h Eg ev m max max Χρειάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΜΕ ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΜΕ ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΜΕ ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Μαρία Τρυπαναγνωστοπούλου Πανεπιστήμιο Πατρών Ιωάννης Κούτσελας Πανεπιστήμιο Πατρών ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο κτιριακός τομέας αποτελεί έναν από τους πλέον σημαντικούς

Διαβάστε περισσότερα

Α Τοσίτσειο Αρσκάκειο Λύκειο Εκάλης. Αναγνωστάκης Νικόλας Γιαννακόπουλος Ηλίας Μπουρνελάς Θάνος Μυλωνάς Μιχάλης Παύλοβιτς Σταύρος

Α Τοσίτσειο Αρσκάκειο Λύκειο Εκάλης. Αναγνωστάκης Νικόλας Γιαννακόπουλος Ηλίας Μπουρνελάς Θάνος Μυλωνάς Μιχάλης Παύλοβιτς Σταύρος Α Τοσίτσειο Αρσκάκειο Λύκειο Εκάλης Αναγνωστάκης Νικόλας Γιαννακόπουλος Ηλίας Μπουρνελάς Θάνος Μυλωνάς Μιχάλης Παύλοβιτς Σταύρος Εισαγωγή στις ήπιες μορφές ενέργειας Χρήσεις ήπιων μορφών ενέργειας Ηλιακή

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Εισηγητές : Βασιλική Σπ. Γεμενή Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Δ.Π.Θ Θεόδωρος Γ. Μπιτσόλας Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Π.Δ.Μ Λάρισα 2013 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΑΠΕ 2. Ηλιακή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΑΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. 1. Ηλιακή ακτινοβολία

ΗΛΙΑΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. 1. Ηλιακή ακτινοβολία ΗΛΙΑΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 1. Ηλιακή ακτινοβολία Ο ήλιος ενεργεί σχεδόν, ως μια τέλεια πηγή ακτινοβολίας σε μια θερμοκρασία κοντά στους 5.800 Κ Το ΑΜ=1,5 είναι το τυπικό ηλιακό φάσμα πάνω

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5. Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά)

ΑΣΚΗΣΗ 5. Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά) ΑΣΚΗΣΗ 5 Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά) 1. Χαρακτηρίστε τα παρακάτω φάσματα α) συνεχές β) γραμμικό γ) μετατοπισμένο λόγω Doppler δ) απορρόφησης ε) μη αναλυμένο δ) άλλο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Αγωγοί- μονωτές- ημιαγωγοί Μέταλλα: Μία ζώνη μερικώς γεμάτη ή μία ζώνη επικαλύπτει την άλλη Τα ηλεκτρόνια μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Ορισμοί: Φασματική απόκριση φ/β (SR) Κβαντική απόδοση φ/β (QE) Φασματική απόκριση SR: Ο λόγος του φωτορεύματος I ph

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Αγωγοί- μονωτές- ημιαγωγοί Μέταλλα: Μία ζώνη μερικώς γεμάτη ή μία ζώνη επικαλύπτει την άλλη Τα ηλεκτρόνια μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΤΙΤΑΝΙΑΣ (TiO 2 ) ΣΕ ΦΩΤΟΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΚΥΨΕΛΕΣ KAI ΦΩΤΟΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΤΙΤΑΝΙΑΣ (TiO 2 ) ΣΕ ΦΩΤΟΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΚΥΨΕΛΕΣ KAI ΦΩΤΟΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΜΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΤΙΤΑΝΙΑΣ (TiO 2 ) ΣΕ ΦΩΤΟΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΚΥΨΕΛΕΣ KAI ΦΩΤΟΚΥΨΕΛΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

1. ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

1. ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1. ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ενέργεια είναι κύρια ιδιότητα της ύλης που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές (κίνηση, θερμότητα, ηλεκτρισμός, φως, κλπ.) και γίνεται αντιληπτή (α) όταν μεταφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και προστασία του Περιβάλλοντος. Παναγιώτης Γιαννούλης Τμήμα Φυσικής

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και προστασία του Περιβάλλοντος. Παναγιώτης Γιαννούλης Τμήμα Φυσικής Physics Department University of Patras Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και προστασία του Περιβάλλοντος Παναγιώτης Γιαννούλης Τμήμα Φυσικής ΠΑΝΕΠΙΣΤHΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΑΤΡΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΑΤΡΑ 14

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΙΝΑ ΒΑΓΙΑΝΟΥ ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ 20-ΝΟΕ

ΕΛΙΝΑ ΒΑΓΙΑΝΟΥ ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ 20-ΝΟΕ Ορισμός : Κάθε υλικό σώμα περικλείει ενέργεια, που μπορεί να μετατραπεί σε έργο. Η ιδιότητα των σωμάτων να παράγουν έργο ονομάζεται ενέργεια. Η ενέργεια που ορίζεται ως η ικανότητα για παραγωγή έργου,

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Πατρών Πολυτεχνική σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών Ακαδημαϊκό Έτος 2007-20082008 Μάθημα: Οικονομία Περιβάλλοντος για Οικονομολόγους Διδάσκων:Σκούρας Δημήτριος ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια Κατανάλωση Ενέργειας

Παγκόσμια Κατανάλωση Ενέργειας ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ήλιος Κίνηση και ελκτικό δυναμικό του ήλιου, της σελήνης και της γης Γεωθερμική ενέργεια εκλύεται από ψύξη του πυρήνα, χημικές αντιδράσεις και ραδιενεργό υποβάθμιση στοιχείων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΝΑΝΟΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΥ ΩΣ ΦΩΤΟΑΝΟΔΟΣ ΣΕ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΝΑΝΟΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΥ ΩΣ ΦΩΤΟΑΝΟΔΟΣ ΣΕ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗ ΝΑΝΟΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΥ ΩΣ ΦΩΤΟΑΝΟΔΟΣ ΣΕ ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Μεταπτυχιακή Εργασία Ειδίκευσης Υποβληθείσα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών Υπό ΜΠΕΛΕΚΟΥΚΙΑ ΜΕΛΤΙΑΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Φασματική απόκριση φ/β (SR) Ενέργεια φωτονίων μεγαλύτερη από το Eg δεν αξιοποιείται, δηλ. δεν οδηγεί στην αύξηση του

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Κωνσταντινιά Τσιρογιάννη. Βασιλική Χατζηκωνσταντίνου (ΠΕ04)

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Κωνσταντινιά Τσιρογιάννη. Βασιλική Χατζηκωνσταντίνου (ΠΕ04) ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Κωνσταντινιά Τσιρογιάννη (ΠΕ02) Βασιλική Χατζηκωνσταντίνου (ΠΕ04) Β T C E J O R P Υ Ν Η Μ Α Ρ Τ ΤΕ Α Ν Α Ν Ε Ω ΣΙ Μ ΕΣ Π Η ΓΕ Σ ΕΝ Ε Ρ ΓΕ Ι Α Σ. Δ Ι Ε Ξ Δ Σ Α Π ΤΗ Ν Κ Ρ Ι ΣΗ 2 Να

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στις μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών σε παγκόσμια κλίμακα που οφείλονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η κλιματική αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Project Τμήμα Α 3

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Project Τμήμα Α 3 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Project Τμήμα Α 3 Ενότητες εργασίας Η εργασία αναφέρετε στις ΑΠΕ και μη ανανεώσιμες πήγες ενέργειας. Στην 1ενότητα θα μιλήσουμε αναλυτικά τόσο για τις ΑΠΕ όσο και για τις μη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΑΞΗ Β ΤΜΗΜΑΤΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ, ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ

ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΑΞΗ Β ΤΜΗΜΑΤΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ, ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ 1 ο ΕΠΑΛ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-13 ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΑΞΗ Β ΤΜΗΜΑΤΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ, ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΚΑΝΑΤΣΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ-ΡΑΔΙΟΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Γ. Λευθεριώτης Αναπλ. Καθηγητής Γ. Συρροκώστας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Ορισμοί: Φασματική απόκριση φ/β (SR) Κβαντική απόδοση φ/β (QE) Φασματική απόκριση SR: Ο λόγος του φωτορεύματος I ph

Διαβάστε περισσότερα

Θερμική νησίδα», το πρόβλημα στις αστικές περιοχές. Παρουσίαση από την Έψιλον-Έψιλον Α.Ε.

Θερμική νησίδα», το πρόβλημα στις αστικές περιοχές. Παρουσίαση από την Έψιλον-Έψιλον Α.Ε. Θερμική νησίδα», το πρόβλημα στις αστικές περιοχές. Παρουσίαση από την Έψιλον-Έψιλον Α.Ε. Η ένταση της Θερμικής νησίδας στον κόσμο είναι πολύ υψηλή Ένταση της θερμικής νησίδας κυμαίνεται μεταξύ 1-10 o

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ. Εργαστήριο Φυσικής IΙ. Μελέτη της απόδοσης φωτοβολταϊκού στοιχείου με χρήση υπολογιστή. 1. Σκοπός. 2. Σύντομο θεωρητικό μέρος

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ. Εργαστήριο Φυσικής IΙ. Μελέτη της απόδοσης φωτοβολταϊκού στοιχείου με χρήση υπολογιστή. 1. Σκοπός. 2. Σύντομο θεωρητικό μέρος ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1. Σκοπός Το φωτοβολταϊκό στοιχείο είναι μία διάταξη ημιαγωγών η οποία μετατρέπει την φωτεινή ενέργεια που προσπίπτει σε αυτήν σε ηλεκτρική.. Όταν αυτή φωτιστεί με φωτόνια κατάλληλης συχνότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΓΕΝΙΚΑ) «17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΓΕΝΙΚΑ) «17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΓΕΝΙΚΑ) «17 1.1.Ορισμός, ιστορική αναδρομή «17 1.2. Μορφές ενέργειας «18 1.3. Θερμική ενέργεια «19 1.4. Κινητική ενέργεια «24 1.5. Δυναμική ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

οικονομία- Τεχνολογία ΜΑΘΗΜΑ: : OικιακήO : Σχολικό έτος:2011 Β2 Γυμνασίου Νεάπολης Κοζάνης

οικονομία- Τεχνολογία ΜΑΘΗΜΑ: : OικιακήO : Σχολικό έτος:2011 Β2 Γυμνασίου Νεάπολης Κοζάνης ΜΑΘΗΜΑ: : OικιακήO οικονομία- Τεχνολογία Σχολικό έτος:2011 :2011-20122012 Β2 Γυμνασίου Νεάπολης Κοζάνης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ: J ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΑΝΤ J ΣΤΕΡΓΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Πρότζεκτ β. Ηλιακή Ενέργεια Γιώργος Αραπόπουλος Κώστας Νταβασίλης (Captain) Γεράσιμος Μουστάκης Χρήστος Γιαννόπουλος Τζόνι Μιρτάι

Εργασία Πρότζεκτ β. Ηλιακή Ενέργεια Γιώργος Αραπόπουλος Κώστας Νταβασίλης (Captain) Γεράσιμος Μουστάκης Χρήστος Γιαννόπουλος Τζόνι Μιρτάι Εργασία Πρότζεκτ β Τετραμήνου Ηλιακή Ενέργεια Γιώργος Αραπόπουλος Κώστας Νταβασίλης (Captain) Γεράσιμος Μουστάκης Χρήστος Γιαννόπουλος Τζόνι Μιρτάι Λίγα λόγια για την ηλιακή ενέργεια Ηλιακή ενέργεια χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη και μελέτη ημιαγώγιμων και μεταλλικών. νανοδομών για εφαρμογή σε φ/β κυψελίδες και. φωτοηλεκτροχρωμικές διατάξεις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΥΡΡΟΚΩΣΤΑ

Ανάπτυξη και μελέτη ημιαγώγιμων και μεταλλικών. νανοδομών για εφαρμογή σε φ/β κυψελίδες και. φωτοηλεκτροχρωμικές διατάξεις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΥΡΡΟΚΩΣΤΑ Ανάπτυξη και μελέτη ημιαγώγιμων και μεταλλικών νανοδομών για εφαρμογή σε φ/β κυψελίδες και φωτοηλεκτροχρωμικές διατάξεις Διδακτορική διατριβή του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΥΡΡΟΚΩΣΤΑ Υποβληθείσα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΚΚΙΝΟΥΛΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ, Χηµικός Μηχανικός, MSc

ΚΟΚΚΙΝΟΥΛΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ, Χηµικός Μηχανικός, MSc ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ : «ΚΕΛΙΑ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΜΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΤΡΟΦΟ ΟΣΙΑ ΒΙΟΑΙΘΑΝΟΛΗΣ» ΚΟΚΚΙΝΟΥΛΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ, Χηµικός Μηχανικός, MSc ΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΥΨΕΛΙ ΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΘΕΡΜΟ ΥΝΑΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διάρθρωση της Παρουσίασης

Διάρθρωση της Παρουσίασης Διάρθρωση της Παρουσίασης -Κατηγορίες φωτοβολταϊκών στοιχείων -Φωτοβολταϊκό στοιχείο p-n -Ρεύμα, τάση και απόδοση φωτοβολταϊκών στοιχείων -Ορισμός και χαρακτηριστικές ιδιότητες εξιτονίων -Δημιουργία εξιτονίων

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΚΒΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΙΕΣ ΧΑΛΚΟΓΕΝΙΔΙΩΝ

ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΚΒΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΙΕΣ ΧΑΛΚΟΓΕΝΙΔΙΩΝ ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΚΒΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΙΕΣ ΧΑΛΚΟΓΕΝΙΔΙΩΝ Λήδα Γκίβαλου 1,, Μαρία Αντωνιάδου, Αθανάσιος Γ. Κόντος 1, Χάιδω-Στεφανία Καραγιάννη, Κωνσταντίνος Κορδάτος Πολύκαρπος Φαλάρας 1* 1 Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT Οι μαθήτριες : Αναγνωστοπούλου Πηνελόπη Αποστολοπούλου Εύα Βαλλιάνου Λυδία Γερονικόλα Πηνελόπη Ηλιοπούλου Ναταλία Click to edit Master subtitle style ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 Η ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Φωτοβολταϊκά από µονοκρυσταλλικό πυρίτιο

Φωτοβολταϊκά από µονοκρυσταλλικό πυρίτιο 1 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα αποτελούν µια από τις εφαρµογές των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, µε τεράστιο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Εκµεταλλευόµενοι το φωτοβολταϊκό φαινόµενο το

Διαβάστε περισσότερα

Το Καφενείο της Επιστήμης (5 ος κύκλος) Ίδρυμα Ευγενίδου, Γαλλικό Ινστιτούτο, Βρετανικό Συμβούλιο

Το Καφενείο της Επιστήμης (5 ος κύκλος) Ίδρυμα Ευγενίδου, Γαλλικό Ινστιτούτο, Βρετανικό Συμβούλιο Το Καφενείο της Επιστήμης (5 ος κύκλος) «Η Φωτοχημεία στην υπηρεσία της προστασίας του περιβάλλοντος: Νέα Φωτοβολταϊκά Συστήματα με χρήση καινοτόμων νανο-υλικών» Οικονομόπουλος Σόλων Ινστιτούτο Θεωρητικής

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστρίου 2013 Ενέργεια & Περιβάλλον Το ενεργειακό πρόβλημα (Ι) Σε τι συνίσταται το ενεργειακό πρόβλημα; 1. Εξάντληση των συμβατικών ενεργειακών

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ορισμός «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι οι μη ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δηλαδή η αιολική, η ηλιακή και η γεωθερμική ενέργεια, η ενέργεια κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η υδραυλική

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ενεργειακή Τεχνολογία Ι. Μάθημα 4: Σημερινό Πλαίσιο Λειτουργίας Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας

Εισαγωγή στην Ενεργειακή Τεχνολογία Ι. Μάθημα 4: Σημερινό Πλαίσιο Λειτουργίας Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Μάθημα 4: Σημερινό Πλαίσιο Λειτουργίας Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Μεταβολές στο πλαίσιο λειτουργίας των ΣΗΕ (δεκαετία 1990) Κύριοι λόγοι: Απελευθέρωση αγοράς ΗΕ. Δίκτυα φυσικού αερίου. Φαινόμενο θερμοκηπίου

Διαβάστε περισσότερα

Αντλία Θερμότητας με Θερμική Συμπίεση και Παραγωγή Ενέργειας από Θερμότητα

Αντλία Θερμότητας με Θερμική Συμπίεση και Παραγωγή Ενέργειας από Θερμότητα Αντλία Θερμότητας με Θερμική Συμπίεση και Παραγωγή Ενέργειας από Θερμότητα Τεχνολογικό πεδίο Η μελέτη αναφέρετε σε αντλίες θερμότητας, δηλαδή μεταφορά θερμότητας σε ψηλότερη θερμοκρασία με συνηθέστερη

Διαβάστε περισσότερα

Φωτοβολταϊκά κελιά. «Τεχνολογία, προσδιορισµός της απόδοσής, νοµικό πλαίσιο»

Φωτοβολταϊκά κελιά. «Τεχνολογία, προσδιορισµός της απόδοσής, νοµικό πλαίσιο» Φωτοβολταϊκά κελιά «Τεχνολογία, προσδιορισµός της απόδοσής, νοµικό πλαίσιο» Το ενεργειακό πρόβληµα ιατυπώθηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950, και αφορούσε την εξάντληση των ορυκτών πηγών ενέργειας. Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή α) Τεχνική zchralski Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τεχνική ανάπτυξης μονοκρυστάλλων πυριτίου (i), αρίστης ποιότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Ήπιες µορφές ενέργειας

Ήπιες µορφές ενέργειας ΕΒ ΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ήπιες µορφές ενέργειας Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Επιλέξετε τη σωστή από τις παρακάτω προτάσεις, θέτοντάς την σε κύκλο. 1. ΥΣΑΡΕΣΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Καύση υλικών Ηλιακή ενέργεια Πυρηνική ενέργεια Από τον πυρήνα της γης Ηλεκτρισμό

Καύση υλικών Ηλιακή ενέργεια Πυρηνική ενέργεια Από τον πυρήνα της γης Ηλεκτρισμό Ενεργειακή Μορφή Θερμότητα Φως Ηλεκτρισμός Ραδιοκύματα Μηχανική Ήχος Τι είναι; Ενέργεια κινούμενων σωματιδίων (άτομα, μόρια) υγρής, αέριας ή στερεάς ύλης Ακτινοβολούμενη ενέργεια με μορφή φωτονίων Ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοί Νόμοι διέπουν Το Περιβάλλον

Φυσικοί Νόμοι διέπουν Το Περιβάλλον Φυσικοί Νόμοι διέπουν Το Περιβάλλον Απαρχές Σύμπαντος Ύλη - Ενέργεια E = mc 2 Θεμελιώδεις καταστάσεις ύλης Στερεά Υγρή Αέριος Χημικές μορφές ύλης Χημικά στοιχεία Χημικές ενώσεις Χημικά στοιχεία 92 στη

Διαβάστε περισσότερα

Εγκατάσταση Μικρής Ανεμογεννήτριας και Συστοιχίας Φωτοβολταϊκών σε Οικία

Εγκατάσταση Μικρής Ανεμογεννήτριας και Συστοιχίας Φωτοβολταϊκών σε Οικία Εγκατάσταση Μικρής Ανεμογεννήτριας και Συστοιχίας Φωτοβολταϊκών σε Οικία Αλεξίου Κωνσταντίνος & Βαρβέρης Δημήτριος ΑΙΓΑΛΕΩ ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 Ηλεκτρική Ενέργεια & Ηλεκτροπαραγωγή Συμβατικές Μέθοδοι Παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 15 Μελέτη φωτοδιόδου (φωτοανιχνευτή) και διόδου εκπομπής φωτός LED

ΑΣΚΗΣΗ 15 Μελέτη φωτοδιόδου (φωτοανιχνευτή) και διόδου εκπομπής φωτός LED ΑΣΚΗΣΗ 15 Μελέτη φωτοδιόδου (φωτοανιχνευτή) και διόδου εκπομπής φωτός LED Απαραίτητα όργανα και υλικά 15.1 Απαραίτητα όργανα και υλικά 1. LED, Φωτοδίοδοι (φωτοανιχνευτές). 2. Τροφοδοτικό με δύο εξόδους.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ TiO 2

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ TiO 2 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ TiO 2 Ζ. Σόμπολος, Γ. Συρροκώστας, Π. Γιαννούλης Εργαστήριο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα 26500

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 5 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Άσκηση 5 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ Άσκηση 5 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ 1. ΓΕΝΙΚΑ Τα ηλιακά στοιχεία χρησιμοποιούνται για τη μετατροπή του φωτός (που αποτελεί μία μορφή ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας) σε ηλεκτρική ενέργεια. Κατασκευάζονται από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. «ΔΙΟΙΚΗΣΗ της ΥΓΕΙΑΣ» ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. «ΔΙΟΙΚΗΣΗ της ΥΓΕΙΑΣ» ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ της ΥΓΕΙΑΣ» ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Μαστρογιάννη Μαρία Διπλωματική Εργασία υποβληθείσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΑΡΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΡΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Ενεργειακές Ζώνες και Στατιστική Φορέων Φορτίου Required Text: Microelectronic Devices, Keith Leaver (2 nd Chapter) Εισαγωγή Στο προηγούμενο κεφάλαιο προσεγγίσαμε τους ημιαγωγούς

Διαβάστε περισσότερα

Φωτοβολταϊκά Συστήματα

Φωτοβολταϊκά Συστήματα Φωτοβολταϊκά Συστήματα 2 ο Γενικό Λύκειο Ναυπάκτου Ερευνητική Εργασία(Project) 1 ου τετραμήνου Υπεύθυνοι Καθηγητές : Κριαράς Νικόλαος Ιωάννου Μαρία 26/01/2012 Φωτοβολταϊκά Συστήματα Ο όρος φωτοβολταϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. Ευστράτιος Γιαννούλης

Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. Ευστράτιος Γιαννούλης Μοντελοποίηση και βελτιστοποίηση του ενεργειακού συστήματος με την χρήση κατανεμημένης παραγωγής και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. H τεχνολογική διάσταση Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2003 2004 στο μάθημα «Το πείραμα στη

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη και οικονομική αξιολόγηση φωτοβολταϊκής εγκατάστασης σε οικία στη νήσο Κω

Μελέτη και οικονομική αξιολόγηση φωτοβολταϊκής εγκατάστασης σε οικία στη νήσο Κω Μελέτη και οικονομική αξιολόγηση φωτοβολταϊκής εγκατάστασης σε οικία στη νήσο Κω ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ΠΕΤΡΟΥΛΑ /04/2013 ΓΑΛΟΥΖΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Εισαγωγή Σκοπός αυτής της παρουσίασης είναι μία συνοπτική περιγραφή της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών μας αναγκών καλύπτεται από τα ορυκτά καύσιμα, το πετρέλαιο, τους ορυκτούς άνθρακες και το φυσικό αέριο. Τα αποθέματα όμως του πετρελαίου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ Διδακτορική Διατριβή Υποβληθείσα στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών «Για την Απόκτηση του Τίτλου του Διδάκτορα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΚΑΚΑΡΟΥΝΤΑ ΑΡΓΥΡΩ Α.Μ. 277 ΜΗΤΣΑΚΗ ΤΑΤΙΑΝΑ Α.Μ. 309 ΠΑΠΑΖΑΦΕΙΡΑΤΟΥ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Α.Μ.322

ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΚΑΚΑΡΟΥΝΤΑ ΑΡΓΥΡΩ Α.Μ. 277 ΜΗΤΣΑΚΗ ΤΑΤΙΑΝΑ Α.Μ. 309 ΠΑΠΑΖΑΦΕΙΡΑΤΟΥ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Α.Μ.322 ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΚΑΚΑΡΟΥΝΤΑ ΑΡΓΥΡΩ Α.Μ. 277 ΜΗΤΣΑΚΗ ΤΑΤΙΑΝΑ Α.Μ. 309 ΠΑΠΑΖΑΦΕΙΡΑΤΟΥ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Α.Μ.322 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ Οι κυψέλες καυσίμου είναι συσκευές οι οποίες μέσω ηλεκτροχημικών αντιδράσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΩΜΕΝΟΥ ΠΥΡΙΤΙΟΥ (Si:H) ΜΕ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΟΡΑΤΟΥ (UV/VIS)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΩΜΕΝΟΥ ΠΥΡΙΤΙΟΥ (Si:H) ΜΕ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΟΡΑΤΟΥ (UV/VIS) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΩΜΕΝΟΥ ΠΥΡΙΤΙΟΥ (Si:H) ΜΕ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΟΡΑΤΟΥ (UV/VIS) Γ. Αλεξίου, Β. Περδικάρη, Π. Δημητρακέλλης, Ε. Φάρσαρη, Α. Καλαμπούνιας, Ε.Αμανατίδης και Δ.Ματαράς

Διαβάστε περισσότερα

Φίλιππος Μπρέζας & Κωνσταντίνος-Στέφανος Νίκας

Φίλιππος Μπρέζας & Κωνσταντίνος-Στέφανος Νίκας Heriot-Watt University Technological Education Institute of Piraeus Φίλιππος Μπρέζας & Κωνσταντίνος-Στέφανος Νίκας 3 Δεκεμβρίου 2011, Αθήνα Περίληψη Εισαγωγή Δημιουργία πλέγματος & μοντελοποίηση CFD Διακρίβωση

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 13/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ (13) ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗΣ Στις ερωτήσεις Α1

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΑΡΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΡΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Ενεργειακές Ζώνες και Στατιστική Φορέων Φορτίου Required Text: Microelectronic Devices, Keith Leaver (2 nd Chapter) Εισαγωγή Στο προηγούμενο κεφάλαιο προσεγγίσαμε τους ημιαγωγούς

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο ΑΠΕ I. Εισαγωγικά στοιχεία: Δομή εργαστηρίου. Τεχνολογίες ΑΠΕ. Πολυζάκης Απόστολος Καλογήρου Ιωάννης Σουλιώτης Εμμανουήλ

Εργαστήριο ΑΠΕ I. Εισαγωγικά στοιχεία: Δομή εργαστηρίου. Τεχνολογίες ΑΠΕ. Πολυζάκης Απόστολος Καλογήρου Ιωάννης Σουλιώτης Εμμανουήλ Εργαστήριο ΑΠΕ I Εισαγωγικά στοιχεία: Δομή εργαστηρίου. Τεχνολογίες ΑΠΕ. Πολυζάκης Απόστολος Καλογήρου Ιωάννης Σουλιώτης Εμμανουήλ Ενότητες Εργαστηρίου ΑΠΕ Ι και Ασκήσεις Ενότητα 1 - Εισαγωγή: Τεχνολογίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΟΔΙΩΣΗ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΟΔΙΩΣΗ Εισαγωγή ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΟΔΙΩΣΗ Το γαλβανικό κελί (γαλβανική διάβρωση) είναι μια ηλεκτροχημική αντίδραση οξείδωσης-αναγωγής (redox), η οποία συμβαίνει όταν δύο ανόμοια μέταλλα

Διαβάστε περισσότερα

1 ΕΠΑΛ Αθηνών. Β` Μηχανολόγοι. Ειδική Θεματική Ενότητα

1 ΕΠΑΛ Αθηνών. Β` Μηχανολόγοι. Ειδική Θεματική Ενότητα 1 ΕΠΑΛ Αθηνών Β` Μηχανολόγοι Ειδική Θεματική Ενότητα ΘΕΜΑ Ανανεώσιμες πήγες ενεργείας ΣΚΟΠΟΣ Η ευαισθητοποίηση των μαθητών για την χρήση ήπιων μορφών ενεργείας. Να αναγνωρίσουν τις βασικές δυνατότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡIΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΩΝ Ir KAI Ir-Ru ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΕΛΙΑ ΠΡΩΤΟΝΙΑΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πατρών, 26504, Πάτρα.

ΣΥΓΚΡIΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΩΝ Ir KAI Ir-Ru ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΕΛΙΑ ΠΡΩΤΟΝΙΑΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πατρών, 26504, Πάτρα. 9 ο ΠΕΣΧΜ: Η Συμβολή της Χημικής Μηχανικής στην Αειφόρο Ανάπτυξη ΣΥΓΚΡIΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΩΝ Ir KAI Ir-Ru ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΕΛΙΑ ΠΡΩΤΟΝΙΑΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Α. Γκούσεβ 1, Α. Κατσαούνης 1 και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΜΑΪΟΥ 204 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

Κ ατσαγούνος Ιω άννης Process Engineer

Κ ατσαγούνος Ιω άννης Process Engineer Solar Technologies Κ ατσαγούνος Ιω άννης Process Engineer Επ ιστημονικό Π άρκο Π άτρας gkatsagounos@ britesolar.com 1 Η Brite Solar: Ιδρύθηκε στην Ελλάδα από τον Δρ. Κανόπουλο Νίκο το 2009 Ξεκίνησε να

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Τι είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας; Ως Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) ορίζονται οι ενεργειακές πηγές, οι οποίες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 4683/10-2-2015 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 4683/10-2-2015 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Τμήμα Ερευνητικών Προγραμμάτων Μονάδα Διενέργειας Διαγωνισμών &Διαχείρισης Συμβάσεων Μεγ.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Πτυχιακή Εργασία Φοιτητής: Γεμενής Κωνσταντίνος ΑΜ: 30931 Επιβλέπων Καθηγητής Κοκκόσης Απόστολος Λέκτορας

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο εργασίας Το φωτοβολταϊκό στοιχείο

Φύλλο εργασίας Το φωτοβολταϊκό στοιχείο Φύλλο εργασίας Το φωτοβολταϊκό στοιχείο Στοιχεία ομάδας: Ονοματεπώνυμο Α.Μ. Ημερομηνία: Τμήμα: Απαραίτητες Θεωρητικές Γνώσεις: Το φωτοβολταϊκό στοιχείο είναι μία διάταξη που μετατρέπει τη φωτεινή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΜΕΑΚΩΝ ΕΠ ΤΟΥ ΕΚΤ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. "ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

γ ρ α π τ ή ε ξ έ τ α σ η σ τ ο μ ά θ η μ α Φ Υ Σ Ι Κ Η Γ Ε Ν Ι Κ Η Σ Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ B Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ

γ ρ α π τ ή ε ξ έ τ α σ η σ τ ο μ ά θ η μ α Φ Υ Σ Ι Κ Η Γ Ε Ν Ι Κ Η Σ Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ B Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ η εξεταστική περίοδος από 9//5 έως 9//5 γ ρ α π τ ή ε ξ έ τ α σ η σ τ ο μ ά θ η μ α Φ Υ Σ Ι Κ Η Γ Ε Ν Ι Κ Η Σ Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ B Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ Τάξη: Β Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Θ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Χημικής Μηχανικής. Σύντομη Παρουσίαση Προγράμματος

Πρόγραμμα Χημικής Μηχανικής. Σύντομη Παρουσίαση Προγράμματος Πρόγραμμα Χημικής Μηχανικής Σύντομη Παρουσίαση Προγράμματος Τι είναι η Χημική Μηχανική; Τι είναι η Χημική Μηχανική Η χημική μηχανική αποτελεί διακριτό, τεχνολογικό και επιστημονικό κλάδο της επιστήμης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΕΡΕΟΥ ΜΕΙΓΜΑΤΟΣ ΥΛΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΕΡΕΟΥ ΜΕΙΓΜΑΤΟΣ ΥΛΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας Πτυχιακή εργασία ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΕΡΕΟΥ ΜΕΙΓΜΑΤΟΣ ΥΛΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Χριστόδουλος Χριστοδούλου Λεμεσός, Μάϊος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πλασμονικές Οργανικές Δίοδοι Εκπομπής Φωτός Υψηλής Απόδοσης

Πλασμονικές Οργανικές Δίοδοι Εκπομπής Φωτός Υψηλής Απόδοσης Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. Πλασμονικές Οργανικές Δίοδοι Εκπομπής Φωτός Υψηλής Απόδοσης Πτυχιακή Εργασία Φοιτήτρια: Μακρή Δέσποινα ΑΜ: 43059

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές φωτοβολταϊκών διατάξεων

Αρχές φωτοβολταϊκών διατάξεων Τι είναι ένα ηλιακό κύτταρο Αρχές φωτοβολταϊκών διατάξεων Δ. Γ. Παπαγεωργίου Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων dpapageo@cc.uoi.gr http://pc164.materials.uoi.gr/dpapageo Επαφή pn +,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΣΗ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΜΕΣΩ ΘΕΡΜΟΛΥΣΗΣ ΟΡΓΑΜΟΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΕ ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΣΥΝΘΕΣΗ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΜΕΣΩ ΘΕΡΜΟΛΥΣΗΣ ΟΡΓΑΜΟΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΕ ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΜΕΣΩ ΘΕΡΜΟΛΥΣΗΣ ΟΡΓΑΜΟΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΕ ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Α.Μ. Νέτσου 1, Ε. Χουντουλέση 1, Μ.Περράκη 2, Α.Ντζιούνη 1, Κ. Κορδάτος 1 1 Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ 2 Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Δέσποινα Δημητρακοπούλου Μαρία Καραγκούνη Δημήτρης Κασβίκης Θανάσης Κατσαντώνης Νίκος Λουκαδάκος

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Δέσποινα Δημητρακοπούλου Μαρία Καραγκούνη Δημήτρης Κασβίκης Θανάσης Κατσαντώνης Νίκος Λουκαδάκος ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Δέσποινα Δημητρακοπούλου Μαρία Καραγκούνη Δημήτρης Κασβίκης Θανάσης Κατσαντώνης Νίκος Λουκαδάκος ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Αιολική Ενέργεια Βιομάζα Γεωθερμική Ενέργεια Κυματική Ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 0 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης ΘΕΜΑ A ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 0 Παρασκευή, 0 Μαΐου 0 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΗ Στις ερωτήσεις Α -Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας. Πτυχιακή διατριβή

Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας. Πτυχιακή διατριβή Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας Πτυχιακή διατριβή ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙ ΒΕΝΖΙΝΟΚΙΝΗΤΗΡΑΣ ΜΕ ΥΔΡΟΓΟΝΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΘΑ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΜΕ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση από Νικόλαο Σαμαρά.

Παρουσίαση από Νικόλαο Σαμαρά. Παρουσίαση από Νικόλαο Σαμαρά. από το 1957 με γνώση και μεράκι Βασικές Αγορές Βιομηχανία Οικίες Βιομάζα Με τον όρο βιομάζα ονομάζουμε οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το

Διαβάστε περισσότερα

Φωτο-βολταϊκά Συστήματα & στις άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για Ανάπτυξη του Επιχειρηματικού Πνεύματος

Φωτο-βολταϊκά Συστήματα & στις άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για Ανάπτυξη του Επιχειρηματικού Πνεύματος Ιούλιος 1-10, 2013 Πάτρα, Ελλάδα Το Τ.Ε.Ι. Πάτρας με άλλα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και Κοινωνικούς Εταίρους Οργανώνει την Διεθνή Εβδομάδα Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας στις Α.Π.Ε. 10 Μέρες Εντατικής

Διαβάστε περισσότερα

2015 Η ενέργεια είναι δανεική απ τα παιδιά μας

2015 Η ενέργεια είναι δανεική απ τα παιδιά μας Εκπαιδευτικά θεματικά πακέτα (ΚΙΤ) για ευρωπαϊκά θέματα Τ4Ε 2015 Η ενέργεια είναι δανεική απ τα παιδιά μας Teachers4Europe Οδηγιεσ χρησησ Το αρχείο που χρησιμοποιείτε είναι μια διαδραστική ηλεκτρονική

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες

Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες 1 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες Συντελεστές 1) Γιάννης κουρνιώτης 2) Κων/νος Αντωνάκος 3) Θεόδωρος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1 ΘΕΜΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Θέμα της Ημερίδας ήταν η «Έρευνα στον Τομέα της Ενέργειας στην Ελλάδα». Υπογραμμίζονται οι τρεις βασικές λέξεις του θέματος:

Διαβάστε περισσότερα

Πηγές ενέργειας - Πηγές ζωής

Πηγές ενέργειας - Πηγές ζωής Πηγές ενέργειας - Πηγές ζωής Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστρίου 2014 Παράγει ενέργεια το σώμα μας; Πράγματι, το σώμα μας παράγει ενέργεια! Για να είμαστε πιο ακριβείς, παίρνουμε ενέργεια από τις

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ?

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ? ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ? Η ηλιακή ενέργεια που προσπίπτει στην επιφάνεια της γης είναι ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία που παράγεται στον ήλιο. Φτάνει σχεδόν αµετάβλητη στο ανώτατο στρώµατηςατµόσφαιρας του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ?

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ? ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ? Αντώνης Θ. Αλεξανδρίδης Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο ΑΠΕ I. Ενότητα 3: Ηλιακοί Συλλέκτες: Μέρος Α. Πολυζάκης Απόστολος / Καλογήρου Ιωάννης / Σουλιώτης Εμμανουήλ

Εργαστήριο ΑΠΕ I. Ενότητα 3: Ηλιακοί Συλλέκτες: Μέρος Α. Πολυζάκης Απόστολος / Καλογήρου Ιωάννης / Σουλιώτης Εμμανουήλ Εργαστήριο ΑΠΕ I Ενότητα 3: Ηλιακοί Συλλέκτες: Μέρος Α Πολυζάκης Απόστολος / Καλογήρου Ιωάννης / Σουλιώτης Εμμανουήλ Ηλιακή Ενέργεια ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. 2 Αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 5 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α-Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Κτίρια nζεβ και προσομοίωση με την χρήση του energy+

Κτίρια nζεβ και προσομοίωση με την χρήση του energy+ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία Κτίρια nζεβ και προσομοίωση με την χρήση του energy+ Μυροφόρα Ιωάννου Λεμεσός, Μάιος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δx

Δx Ποια είναι η ελάχιστη αβεβαιότητα της ταχύτητας ενός φορτηγού μάζας 2 τόνων που περιμένει σε ένα κόκκινο φανάρι (η η μέγιστη δυνατή ταχύτητά του) όταν η θέση του μετράται με αβεβαιότητα 1 x 10-10 m. Δx

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΙΒΑΡΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΣΤΙΓΚΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑ ΓΑΛΑΚΟΣ ΚΑΖΑΤΖΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΠΙΣΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΟΡΝΕΖΟΣ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΙΒΑΡΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΣΤΙΓΚΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑ ΓΑΛΑΚΟΣ ΚΑΖΑΤΖΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΠΙΣΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΟΡΝΕΖΟΣ ΚΑΡΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥΧΡΙΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΣΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣΚΑΝΕΛΛΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣΔΙΒΑΡΗΣ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣΣΤΙΓΚΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΖΗΝΤΡΟΥΣΩΤΗΡΙΑ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣΓΑΛΑΚΟΣ ΣΟΦΙΑΚΑΖΑΤΖΙΔΟΥ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥΔΕΣΠΟΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΝΟΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΕΛΛΑ ΚΕΝΝΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

ΝΑΝΟΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΕΛΛΑ ΚΕΝΝΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΣΤΕΛΛΑ ΚΕΝΝΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ 1 Ιδιότητες εξαρτώμενες από το μέγεθος Στην νανοκλίμακα, οι ιδιότητες εξαρτώνται δραματικά από το μέγεθος Για παράδειγμα, ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΝΑΝΟΥΛΙΚΩΝ (1) Θερμικές ιδιότητες θερμοκρασία

Διαβάστε περισσότερα