Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 1

Transcript

1 1 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Δομικά ςωματίδια τησ ύλησ - Δομή ατόμου - Ατομικόσ αριθμόσ - Μαζικόσ αριθμόσ Ιςότοπα. 1. Nα ςυμπληρωθούν τα κενϊ των παρακϊτω προτϊςεων με τισ λϋξεισ κλειδιϊ τησ παρϋνθεςησ Κϊθε ςώμα ςυγκροτεύται από απεύρωσ μικρϊ (ςχεδόν αμελητϋα), που ονομϊζονται ςωματύδια ό δομικϋσ μονϊδεσ τησ. Σα ςωματύδια αυτϊ εύναι: τα, τα και τα. (δομικϊ, ςωματύδια, ϊτομα,μόρια,ιόντα,ύλησ) 2. Ποιο αρχαύοι φιλόςοφοι υποςτόριζαν το γεγονόσ ότι: «Η ύλη εύναι ςυνεχόσ, δηλαδό μπορεύ να διαιρεύται απεριόριςτα.» Α. Λεύκιπποσ-Δημόκριτοσ Β. Πλϊτωνασ-Αριςτοτϋλησ 3. Ποιο αρχαύοι φιλόςοφοι υποςτόριζαν ότι : «Με ςυνεχό κατϊμνηςη τησ ύλησ καταλόγουμε ςε πολύ μικρϊ ςωματύδια, απειροελϊχιςτου μεγϋθουσ τα οπούα δεν τϋμνονται. Σα ςωματύδια αυτϊ εύναι τα ϊτομα από τα οπούα αποτελεύται η ύλη» Α. Λεύκιπποσ-Δημόκριτοσ Β. Πλϊτωνασ-Αριςτοτϋλησ 4. Να ελϋγξετε την ορθότητα τησ παρακϊτω φρϊςησ Μϋχρι τον 19 ο αιώνα επικρατούςαν οι Αριςτοτελικϋσ απόψεισ. 5. Να ςυμπληρωθούν τα κενϊ ςτο παρακϊτω κεύμενο με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. Η ύλη αποτελεύται από απλϊ ςωματύδια που δεν μπορούν να διαιρεθούν περαιτϋρω τα. Σο ϊτομο εύναι αγϋννητο και ϊφθαρτο. Σα ϊτομα του ύδιου ςτοιχεύου εύναι ενώ ϊτομα από διαφορετικϊ ςτοιχεύα ςυνδυϊζονται μεταξύ τουσ δύνοντασ τα των χημικών ενώςεων. 6. Σισ απόψεισ του παραπϊνω κειμϋνου τισ διατύπωςε : Α. Σο 1803 ο Dalton Β. Σο 1811 ο Avogadro 7. Ποιοσ επιςτόμονασ πύςτευε ότι ϋνα μόριο προκύπτει από την ϋνωςη αποκλειςτικϊ και μόνο ατόμων διαφορετικών ςτοιχεύων. Α. Ο Dalton Β. Ο Avogadro 8. Ποιοσ επιςτόμονασ πύςτευε ότι ϋνα μόριο προκύπτει από την ϋνωςη και ατόμων του ύδιου ςτοιχεύου. Α. Ο Dalton Β. Ο Avogadro 9. ύμφωνα με τον Dalton τι από τα παρακϊτω δεν ιςχύει για το ϊτομο: Α. Εύναι ϊφθαρτο. Β. Εύναι ςυμπαγϋσ Γ. Αποτελεύται από πρωτόνια και ηλεκτρόνια. 10. Ο Avogadro ποιο από τα παρακϊτω ςημεύα τησ ατομικόσ θεωρύασ του Dalton κατϋρριψε; Α. Σο ϊτομο εύναι αδιαύρετο. Β. Σο μόριο αποτελεύται από ϊτομα διαφορετικών ςτοιχεύων. Γ. Κανϋνα από τα παραπϊνω 11. Μπορεύ ςτη φύςη να υπϊρχει μόριο που να αποτελεύτε από δύο ϊτομα οξυγόνου ; (Ο) Ο 2 Α. Ναι Β. Όχι 12. Αν η απϊντηςη ςασ εύναι θετικό μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι η ατομικότητα του οξυγόνου ςτη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη εύναι δύο Α. Ναι Β. Όχι 13.Με τον όρο ατομικότητα ςτοιχεύου εννοούμε: Α. Σο βϊροσ του ατόμου κϊθε ςτοιχεύου. Β. Σον αριθμό των ατόμων ενόσ ςτοιχεύου ςτο μόριο μιασ χημικόσ ϋνωςησ. Γ. Σον αριθμό των ατόμων ενόσ ςτοιχεύου ςτο μόριό του. 14. Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω φρϊςεισ ωσ ςωςτϋσ ό λανθαςμϋνεσ: «Σο μόριο του νερού φϋρει τισ ιδιότητεσ του νερού» «Σο ϊτομο του υδρογόνου φϋρει τισ ιδιότητεσ του υδρογόνου» «Σο ϊτομο του οξυγόνου μπορεύ να ςυμμετϋχει ςτο ςχηματιςμό χημικών ενώςεων όπωσ το νερό.» «H ατομικότητα του Η εύναι 2.» «Τπϊρχουν ςτοιχεύα με παραπϊνω από μια ατομικότητα.» «Η ατομικότητα του Ο ςτο μόριο Η 2Ο εύναι 1.» 15. Ποιό εύναι το πιο μικρό ςωματύδιο που μπορεύ να ςυμμετϋχει ςτον ςχηματιςμό χημικών ενώςεων: Α. Άτομο. Β. Μόριο Γ. Α και Β. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 1

2 2 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 16. Ποιο εύναι το πιο μικρό ςωματύδιο ύλησ που μπορεύ να εμφανύζει ιδιότητεσ τησ: Α. Μόριο Β. Άτομο Γ. Α και Β 17. Να αντιςτοιχύςετε τα ςτοιχεύα τησ ςτόλησ Ι με τισ ατομικότητεσ τησ ςτόλησ ΙΙ: ΣΗΛΗ Ι ΣΗΛΗ ΙΙ 1.Οξυγόνο Α.Μονοατομικϊ 2.Άνθρακασ 3.Νϊτριο 4.Βρώμιο Β.Διατομικϊ 5.Άζωτο 6.Θεύο 7.Νϋον Γ.Σριατομικϊ 8.Ήλιο 9.Υώςφοροσ 10.Αρςενικό Δ.Σετρατομικϊ 11.Φλώριο 12.Ιώδιο 13.Αντιμόνιο Ε.Πολυατομικϊ 14.Υθόριο 15.Τδρογόνο 16.Ξϋνο 17.Αργό 18.Κρυπτό 18.Να αντιςτοιχύςετε τα ονόματα των ςτοιχεύων τησ ςτόλησ-ι με τα ςύμβολα τησ ςτόλησ-ιι 19.Ποια ςωματύδια υπϊρχουν ςτον πυρόνα ενόσ ατόμου Α. Πρωτόνια και ηλεκτρόνια Β. Πρωτόνια και νετρόνια 20.Ποια ςωματύδια εύναι φορτιςμϋνα Α. Πρωτόνια και ηλεκτρόνια Β. Πρωτόνια και νετρόνια 21. Ποιο ςωματύδιο δεν ϋχει ηλεκτρικό φορτύο Α. Ηλεκτρόνιο Β. Νετρόνιο 22. Ποιο ςωματύδιο εύναι αρνητικϊ φορτιςμϋνο Α. Πρωτόνιο Β. Νετρόνιο Γ. Ηλεκτρόνιο 23. Ποιο ςωματύδιο εύναι θετικϊ φορτιςμϋνο Α. Πρωτόνιο Β. Νετρόνιο Γ. Ηλεκτρόνιο 24. Σι ιςχύει με τισ μϊζεσ του πρωτονύου και του νετρονύου ; Α. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι 1830 φορϋσ μεγαλύτερη από αυτό του νετρονύου. Β. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι 1830 φορϋσ μικρότερη από αυτό του νετρονύου. Γ. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι περύπου ύςη με αυτό του νετρονύου. τόλη-ι α. Τδρογόνο β. Οξυγόνο γ. Άζωτο δ. Φλώριο ε. Υθόριο ζ. Βρώμιο η. Ιώδιο θ. Άνθρακασ ι. Υώςφοροσ κ. Θεύο λ. Νϊτριο μ. Κϊλιο ν. Μαγνόςιο ξ. Αςβϋςτιο ο. ύδηροσ π. Φαλκόσ ρ. Αργύλιο ς. Πυρύτιο 1. Br 2. Al 3.P 4.S 5.H 6.K 7.Mg 8.Na 9.I 10.Fe 11.C 12.Cl 13.N 14.O 15.Cu 16.F 17.Ca 18.Si τόλη-ιι 25. Σι ιςχύει για τισ μϊζεσ του πρωτονύου και του ηλεκτρονύου Α. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι 1830 φορϋσ μεγαλύτερη από αυτό του ηλεκτρονύου. Β. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι 1830 φορϋσ μικρότερη από αυτό του ηλεκτρονύου. Γ. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι περύπου ύςη με αυτό του ηλεκτρονύου. 26. Να ελϋγξετε την ορθότητα των παρακϊτω φρϊςεων α. Ο πυρόνασ καθορύζει τη μϊζα του ατόμου β. Ο χώροσ που κινούνται τα ηλεκτρόνια καθορύζει το μϋγεθοσ του ατόμου. 27. Να ςυμπληρωθούν τα κενϊ με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. Η μϊζα του ατόμου εύναι ςυγκεντρωμϋνη ς ϋνα χώρο που ονομϊζεται. Ο πυρόνασ ςυγκροτεύται από (p), που φϋρουν θετικό ηλεκτρικό φορτύο, και από ουδϋτερα (n). Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 2

3 3 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Γύρω από τον πυρόνα και ςε ςχετικϊ μεγϊλεσ αποςτϊςεισ απ αυτόν, κινούνται τα (e), που φϋρουν αρνητικό ηλεκτρικό φορτύο και ευθύνονται για τη χημικό ςυμπεριφορϊ των ατόμων. Σα ϊτομα εύναι ηλεκτρικϊ ουδϋτερα, καθώσ τα και τα ϋχουν αντύθετο ςτοιχειώδεσ ηλεκτρικό φορτύο και ο αριθμόσ των εύναι ύςοσ με τον αριθμό των. 28. ασ δύνεται ο παρακϊτω ςυμβολιςμόσ ενόσ ατόμου Φ A Z X α. Ποιοσ εύναι ο ατομικόσ αριθμόσ ; Α. Α Β. Ζ β. Ποιοσ εύναι ο μαζικόσ αριθμόσ ; Α. Α Β. Ζ γ. Ποιοσ εύναι ο αριθμόσ των πρωτονύων ; Α. Α Β. Ζ Γ. Α+Ζ Δ. Α-Ζ δ. Ποιοσ εύναι ο αριθμόσ των νετρονύων ; Α. Α Β. Ζ Γ. Α+Ζ Δ. Α-Ζ ε. Ποιοσ εύναι ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων ; Α. Α Β. Ζ Γ. Α+Ζ Δ. Α-Ζ 29. Σο ϊτομο ενόσ ςτοιχεύου ϋχει 8 ηλεκτρόνια και 8 νετρόνια,ποιοσ εύναι ο ατομικόσ αριθμόσ του ςτοιχεύου: Α. 8 Β. 16 Γ. 9 Δ Να ςυμπληρωθούν τα κενϊ με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. εύναι ϊτομα με τον ύδιο ατομικό αριθμό αλλϊ διαφορετικό μαζικό αριθμό. Σα ανόκουν πϊντα ςτο ύδιο ςτοιχεύο. 1 1 H, 12 H,13 H Σα ϊτομα αυτϊ ανόκουν ςτο ςτοιχεύο υδρογόνο, ϋχουν τον ύδιο αριθμό αλλϊ διαφορετικό αριθμό. 31. Σι ατομικό αριθμό μπορεύ να ϋχει το ιςότοπο του 126 C Α. 11 Β. 12 Γ. 13 Δ Ποιο από τα παρακϊτω ϊτομα εύναι ιςότοπο 35 του 17 A Α. 18 B Β. 17 Γ. 35 Δ. 19 Γ E 18 Δ 33.Ποιοσ αριθμόσ καθορύζει ςε ποιο ςτοιχεύο ανόκει ϋνα ϊτομο: Α. Ο ατομικόσ Β. Ο μαζικόσ Γ. Ο αριθμόσ νετρονύων. 34. Για να ςυμβολύςουμε ϊτομα από 50 διαφορετικϊ ςτοιχεύα πόςουσ ατομικούσ αριθμούσ χρειαζόμαςτε: Α. λιγότερουσ από 50 Β. 50 Γ. Περιςςότερουσ από Να ςυμπληρωθούν τα κενϊ με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. Σα εύναι φορτιςμϋνα ςωματύδια. Μπορεύ να αποτελούνται μόνο από ϋνα (μονοατομικϊ) ό από περιςςότερα ϊτομα ( ). Όςα εύναι τα του πυρόνα εύναι και τα του ατόμου που ανόκει ο πυρόνασ. Μπορούμε επομϋνωσ γνωρύζοντασ τον ατομικό αριθμό ενόσ ατόμου να γνωρύζουμε ταυτόχρονα και τον αριθμό των ηλεκτρονύων του. Προςοχή όλα τα παραπάνω δεν ιςχύουν για τα ιόντα των διαφόρων ςτοιχείων. 36. Ποιο από τα παρακϊτω ιόντα εύναι μονοατομικό Α. ΝΗ4+ Β. Νa+ Γ. CN37. Ένα ςωματύδιο ϋχει 10 ηλεκτρόνια 11 πρωτόνια και 12 νετρόνια. Σι από τα παρακϊτω μπορεύ να εύναι: Α. Ανιόν Β. Κατιόν Γ. Άτομο Σο κατιόν 52 περιϋχει: 24 Cr Α. 24 πρωτόνια,24 νετρόνια και 24 ηλεκτρόνια Β. 21 πρωτόνια,24 νετρόνια και 21 ηλεκτρόνια Γ. 24 πρωτόνια,28 νετρόνια και 27 ηλεκτρόνια Δ. 24 πρωτόνια,28 νετρόνια και 21 ηλεκτρόνια 39. Σο ανιόν 199 F- περιϋχει: Α. 9p, 10e, 10n B. 9p, 8e, 10n Γ. 9p, 9e, 10n Δ. 10p, 10e, 10n 40. Σο κατιόν ενόσ ςτοιχεύου που προϋκυψε με την αποβολό ενόσ ηλεκτρονύου ϋχει 18 ηλεκτρόνια και 20 νετρόνια. Ποιόσ εύναι ο μαζικόσ αριθμόσ του ατόμου από το οπούο προϋκυψε το κατιόν: Α. 38 Β. 39 Γ. 37 Δ Εύναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι τα ιόντα και Cl- Ca 2+ ϋχουν τον ύδιο αριθμό ηλεκτρονύων. ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 3

4 4 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 42. Να υπολογύςετε τον αριθμό των ηλεκτρονύων των παρακϊτω ατόμων και ιόντων: Ca, Li, Mg, Ag, H, C, Co , O, Fe, Hg, Br ζ. ονομϊζονται τα ϊτομα που ϋχουν τον ύδιο ατομικό αλλϊ διαφορετικό μαζικό αριθμό. 43.Να ςυμπληρωθεύ ο παρακϊτω πύνακασ. Z A p n e Ο 8 8 P In Fr Li Se Cl S H 1 1 Ca N 7 7 Ne Fe Hg Να ςυμπληρωθούν τα κενϊ με τισ κατϊλληλεσ λϋξεισ : α. εύναι το μικρότερο ςωματύδιο ενόσ ςτοιχεύου που μπορεύ να πϊρει μϋροσ ςτο ςχηματιςμό χημικών ενώςεων. β. εύναι το μικρότερο κομμϊτι μιασ καθοριςμϋνησ ουςύασ που μπορεύ να υπϊρχει ελεύθερο και να διατηρεύ τισ ιδιότητεσ του ςώματοσ από το οπούο προϋρχεται. γ. Σα εύναι τα φορτιςμϋνα ϊτομα ( ιόντα) ό τα φορτιςμϋνα ςυγκροτόματα ατόμων ( ιόντα). δ. ςτοιχεύου ονομϊζεται ο αριθμόσ που δεύχνει από πόςα ϊτομα αποτελεύται το μόριο ενόσ ςτοιχεύου. ε. αριθμόσ (Ζ) εύναι ο αριθμόσ των πρωτονύων ςτον πυρόνα του ατόμου ενόσ ςτοιχεύου. ςτ. αριθμόσ (Α) εύναι ο αριθμόσ των πρωτονύων και των νετρονύων ςτον πυρόνα ενόσ ατόμου. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 4

5 5 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ΔΙΑΛΤΜΑΣΑ Παράδειγμα-1. Β. Ση μϊζα του διαλύτη. Παράδειγμα-2. Να βρεθούν: Α. Η μϊζα του διαλύματοσ Β. Η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ Απϊντηςη : Α. Ιςχύει μϊζα διαλύματοσ=μϊζα διαλύτη+μϊζα διαλυμϋνησ ουςύασ Άρα mδ/τοσ=195+5=200g. B. H %w/w, αφορϊ την ποςότητα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ που περιϋχε-ται ςτα 100g διαλύματοσ. τα 200g διαλύματοσ περιϋχονται 5gr ουςύασ τα 100g x 100 x= 5=2,5gr 200 Άρα περιεκτικότητα διαλύματοσ 5% w/w. Δεσ αςκόςεισ 20,21 και 23 Εφαρμογή-1 ε 285g διαλύτη διαλύςαμε 15g ουςύασ Β. Να βρεθούν : Α. Η μϊζα του διαλύματοσ Β. Η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ Εφαρμογή-2 ε 125g διαλύτη διαλύςαμε 25g ουςύασ Γ. Να βρεθούν : Α. Η μϊζα του διαλύματοσ Β. Η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ Εφαρμογή -3 ε διϊλυμα ουςύασ-γ μϊζασ 300g και περιεκτικότητασ 10%w/w να βρεύτε: Α. Ση μϊζα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ. Β. Ση μϊζα του διαλύτη. Εφαρμογή-4. ε διϊλυμα ουςύασ-γ μϊζασ 250g και περιεκτικότητασ 20%w/w, να βρεύτε : Α. Ση μϊζα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ. A. Να υπολογύςετε την %w/v περιεκτικότητα του διαλύματοσ. Β. Να υπολογύςετε την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ. Απάντηςη: A. Η % w/v περιεκτικότητα αφορϊ τα g διαλυμϋνησ ουςύασ που περιϋχονται ςε 100mL διαλύματοσ. τα 500mL διαλύματοσ περιϋχονται 5g ουςύασ-α τα 100mL x 100 x= 5=1g 500 Άρα το διϊλυμα μασ εύναι περιεκτικότητασ 1% w/v B. Για να υπολογύςω την %w/w του διαλύματοσ θα πρϋπει να υπολογύςω τη μϊζα του διαλύματοσ (mδ/τοσ). Όταν γνωρύζω τον όγκο και την πυκνότητα μπορώ να υπολογύςω τη μϊζα. m δ/τος = δ/τος Vδ/τος 1,5= mδ/τος 500 mδ/τος =500 1,5=750g Προςοχό ςτην μονϊδα τησ πυκνότητασ : θα πρϋπει να εύναι ύδια με τισ μονϊδεσ τησ μϊζασ και του όγκου. τα 750g διαλύματοσ περιϋχονται 5 g διαλυμϋνησ ουςύασ τα 100g x ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 5

6 6 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ x=0,6666g x= To διϊλυμα εύναι περιεκτικότητασ 0,666% w/w. Παράδειγμα-3. το παραπϊνω διϊλυμα να υπολογιςτούν Α. % w/w Β. % w/v Γ. Η πυκνότητα του διαλύματοσ. Απϊντηςη Α. τα 800g διαλύματοσ περιϋχονται 8g διαλυμϋνησ ουςύασ τα 100g x 100 x= x=1g Άρα περιεκτικότητα 1%w/w. B. τα 500mL διαλύματοσ περιϋχονται 8g διαλυμϋνησ ουςύασ τα 100mL x 100 x= x=1,6g Άρα περιεκτικότητα 1,6%w/w. Γ. Η πυκνότητα του διαλύματοσ ρδ/τοσ εύναι.. m 800g 800 g δ/τος = δ/τος = = =1,6 g/ml Vδ/τος 500mL 500 ml Γενικϊ όταν υπολογύζουμε πυκνότητα διαλύματοσ βϊζουμε και τισ μονϊδεσ τησ μϊζασ και του όγκου, ώςτε να εξϊγουμε και τισ μονϊδεσ τησ πυκνότητασ. Εφαρμογή-5. ε 600g διαλύματοσ υπϊρχουν 12g διαλυμϋνησ ουςύασ-β. Αν η πυκνότητα του διαλύματοσ εύναι ρ=1,5g/ml, να υπολογιςτούν: %w/w και %w/v του διαλύματοσ. Εφαρμογή-6. ε 400g διαλύματοσ υπϊρχουν διαλυμϋνα 7,5g διαλυμϋνησ ουςύασ-γ. Ο όγκοσ του διαλύματοσ μετρόθηκε ςε ογκομετρικό ςωλόνα και βρϋθηκε 300mL. Να υπολογύςετε την περιεκτικότητα %w/w και %w/v του διαλύματοσ καθώσ και την πυκνότητα του. Δεσ αςκόςεισ : 29 και 30, 37 και 38. Παράδειγμα-4. το διϊλυμα του ςχόματοσ που προκύπτει να υπολογιςτούν οι περιεκτικότητεσ : %v/v, % w/v, % w/w Απϊντηςη : τα 300mL διαλύματοσ υπϊρχουν 100mL διαλυμϋνησ ουςύασ τα 100mL x1 100 x1 =100 =33,33mL 300 Άρα το διϊλυμα μασ εύναι περιεκτικότητασ 33,33%v/v. Για να βρω την περιεκτικότητα %w/v, πρϋπει να βρω τη μϊζα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ. ma=ραva=0,5 100=50g. τα 300mL διαλύματοσ υπϊρχουν 50g διαλυμϋνησ ουςύασ τα 100mL x2 100 x2 =50 =16,66g 300 Άρα το διϊλυμα εύναι περιεκτικότητασ 16,66%w/v. Για να βρω την περιεκτικότητα %w/w πρϋπει να ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 6

7 7 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ βρω τη μϊζα του διαλύματοσ. m δ/τοσ=ρ δ/τοσv δ/τοσ=1,5 300=450g. τα 450g διαλύματοσ υπϊρχουν 50g διαλυμϋνησ ουςύασ τα 100g x x 3=50 =11,11g 450 Περιεκτικότητα 11,11%w/w. Εφαρμογή-7 ε 400mL διαλύτη διαλύονται 100mL διαλυμϋνησ ουςύασ-β με αποτϋλεςμα να προκύπτει διϊλυμα 500mL. Αν οι πυκνότητεσ ουςύασ-α και διαλύματοσ εύναι ρ Α=0,5g/mL και ρ δ/τοσ=1,2g/ml, να βρεθούν οι περιεκτικότητεσ %v/v,%w/v, %w/w του διαλύματοσ. Δεσ ϊςκηςη 34. ςυμπύκνωςη Ε. Πότε μειώνεται η περιεκτικότητα ενόσ διαλύματοσ : α. Κατϊ την αραύωςη β. Κατϊ τη ςυμπύκνωςη Σ. Κατϊ την αραύωςη του διαλύματοσ-1 : α. Προςθϋςαμε 200g διαλύτη β. Εξατμύςτηκαν 100g διαλύτη Ζ. Κατϊ τη ςυμπύκνωςη του διαλύματοσ-1 : α. Προςθϋςαμε 200g διαλύτη β. Εξατμύςτηκαν 100g διαλύτη Ζ. Εύναι ςωςτό να ιςχυριςτούμε ότι κατϊ την αραύωςη ςυμπύκνωςη ενόσ διαλύματοσ, η ποςότητα διαλυμϋνησ ουςύασ παραμϋνει ςταθερό. Εφαρμογή-9 Αςκήςεισ κλειςτού τύπου με εικόνα. 8. Α. Η περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ-1 εύναι : α. 0,5 β. 1 γ. 2 Β. Η περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ-2 εύναι : α. 0,5 β. 1 γ. 2 Γ. Η περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ-3 εύναι : α. 0,5 β. 1 γ. 2 Δ. Πότε αυξϊνεται η περιεκτικότητα ενόσ διαλύματοσ.. : α. Κατϊ την αραύωςη β. Κατϊ τη Να βρεθούν : Α. Η ποςότητα διαλύτη που προςθϋςαμε ςτο διϊλυμα-1 προκειμϋνου να αραιωθεύ. Β. Η ποςότητα διαλύτη που εξατμύςτηκε προκειμϋνου να ςυμπυκνωθεύ το διϊλυμα-1 Γ. Σισ περιεκτικότητεσ %w/v των διαλυμϊτων 1,2 και 3 Δεσ αςκόςεισ : 25,26,27,28,40,41,43 ςτισ ςελύδεσ 34,35,36 Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 7

8 8 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Αςκήςεισ κλειςτού τύπου με εικόνα-10. Εφαρμογή-11. Α.Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω προτϊςεισ ωσ ςωςτϋσ λϊθοσ. α. Η μϊζα του διαλύματοσ-3 εύναι m 3=m 1+m 2, όπου m 1: η μϊζα του διαλύματοσ-1 και m 2 : η μϊζα του διαλύματοσ-2 m β. Η μϊζα του διαλύματοσ-3 εύναι m 3= 1+m2, 2 όπου m 1: η μϊζα του διαλύματοσ-1 και m 2 : η μϊζα του διαλύματοσ-2 γ. Η μϊζα τησ διαλυμϋνησ ποςότητασ του διαλύματοσ-3 εύναι ύςη με το ϊθροιςμα των μαζών τησ διαλυμϋνησ ουςύασ των διαλυμϊτων-1 και 2 δ. Η μϊζα τησ διαλυμϋνησ ποςότητασ του διαλύματοσ-3 εύναι ύςη με τον μϋςο όρο των μαζών τησ διαλυμϋνησ ουςύασ των διαλυμϊτων-1 και 2 Β. Η περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ-1 εύναι : α.1 β.0,5 γ. 0,75 δ. 2 Γ. Η περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ-2 εύναι : α.1 β.0,5 γ. 0,75 δ. 2 Δ. Η περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ-3 εύναι : α.1 β.0,5 γ. 0,75 δ. 2 Ε. Εύναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι η περιεκτικότητα του διαλύματοσ-3 εύναι ύςη με το ϊθροιςμα των περιεκτικοτότων του διαλύματοσ-1 και 2. Να βρεθούν : Α. Οι περιεκτικότητεσ %w/v των διαλυμϊτων 1,2 και 3 Β. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι η περιεκτικότητα του διαλύματοσ-3 εύναι ο μϋςοσ όροσ των διαλυμϊτων-1 και 2. Δεσ αςκόςεισ :24,32,35,44 ςτισ ςελύδεσ 34,35 και 36. Αςκήςεισ κλειςτού τύπου με εικόνα-12 Α. Ποιο διϊλυμα χαρακτηρύζεται ωσ ακόρεςτο; α. Δ-1 β. Δ-2 γ. Δ-3 Β. Ποιο διϊλυμα χαρακτηρύζεται ωσ κορεςμϋνο; α. Δ-1 β. Δ-2 γ. Δ-3 Γ. Ποιο διϊλυμα χαρακτηρύζεται ωσ υπϋρκορο; α. Δ-1 β. Δ-2 γ. Δ-3 Δ1. ε ποιο διϊλυμα μπορώ να διαλύςω επιπλϋον ουςύα ; α. Δ-1 β. Δ-2 γ. Δ-3 Δ2.Πόςη εύναι η μϋγιςτη επιπλϋον ποςότητα που Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 8

9 9 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ μπορώ να διαλύςω : α. 10g β. 25g γ. 5g Ε1. Ποιο διϊλυμα λόγω αςτϊθειασ αν τρύψω ελαφρώσ τα τοιχώματα θα ςχηματιςτεύ ύζημα ; α. Δ-1 β. Δ-2 γ. Δ-3 Ε2.Πόςη θα εύναι η ποςότητα που θα ςχηματιςτεύ. α. 10g β. 25g γ. 5g Διαλύω και ςτα 3 διαλύματα επιπλϋον 10g ουςύασ- Α. Σ. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι το διϊλυμα-1 εύναι κορεςμϋνο ; Ζ. Εύναι ςωςτό ότι και το Δ-1 και το Δ-2 ςχηματύζουν ύζημα τησ ουςύασ-β 10g ; Η. Εύναι ςωςτό ότι όλα τα διαλύματα ϋχουν ποςότητα διαλυμϋνησ ουςύασ-b ύςη με 25g Δεσ αςκόςεισ : 31,32,45,46,47 και 48 ςτισ ςελύδεσ 34,35 και 36. Αςκήςεισ κλειςτού τύπου με εικόνα-13 Δύνεται διαλυτότητα ουςύασ-β ςτο διαλύτη-α : 25g ςτουσ 20 0 C, 40g ςτουσ 40 0 C, 50g ςτουσ 45 0 C Α. Να επιλϋξετε από τουσ όρουσ τησ παρϋνθεςησ το ςωςτό. Κατϊ τη διϊλυςη 25g ουςύασ-β ςε 100g διαλύτη-α ςτουσ 20 ο C το διϊλυμα που προκύπτει εύναι ( κορεςμϋνο/ακόρεςτο). Αυξϊνοντασ τη θερμοκραςύα ςτουσ 40 ο C το διϊλυμα πλϋον εύναι ( κορεςμϋνο/ακόρεςτο). Μπορούμε να διαλύςουμε επιπλϋον (40g/15g) ουςύασ-β. το διϊλυμα των 40 ο C αυξϊνουμε κατϊ 5 ο C τη θερμοκραςύα και προςθϋτουμε ϊλλα 10g χωρύσ να ςχηματύζεται ύζημα το διϊλυμα εύναι (κορεςμϋνο/υπϋρκορο). Β. Να ςυμπληρώςετε κατϊλληλα τα κενϊ το διϊλυμα των 45 ο C ϋχουμε ςυνολικϊ διαλύςει 50g,ουςύασ-Β. μετϊ από ψύξη ςτουσ 20 0 C η ποςότητα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ εύναι, ενώ παρατηρεύται ςχηματιςμόσ ιζόματοσ τησ ουςύασ-β ποςότητασ. Δεσ αςκόςεισ :36,49,50 Αςκήςεισ 20.ε 270 gr νερού διαλύουμε 30 g ζϊχαρησ. Ποια εύναι η περιεκτικότητα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ %w/w. 21.Ένα αλκοολούχο ποτό περιϋχει ςε 100gr: 55gr αιθανόλησ και 45gr νερού. Ποια εύναι η περιεκτικότητα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ %w/w. 22.Έχουμε υδατικό διϊλυμα αιθανόλησ 200mL 10% v/v. την ςυνϋχεια αναμιγνύουμε το παραπϊνω διϊλυμα με ϋνα ϊλλο υδατικό διϊλυμα αιθανόλησ 300 ml και 10% v/v. Ποια θα εύναι η περιεκτικότητα ςε αιθανόλη του νϋου διαλύματοσ που θα προκύψει; 23.ε ϋνα υδατικό διϊλυμα NaCl περιεκτικότητασ 5% w/w και μϊζασ 160gr,πόςα gr NaCl και πόςα gr νερού περιϋχονται; 24.Διϊλυμα 1: 400mL υδατικού διαλύματοσ περιϋχει 20gr ζϊχαρησ. Διϊλυμα 2: 100mL υδατικού διαλύματοσ ζϊχαρησ 30% w/v. α)ποια θα εύναι η περιεκτικότητα % w/v του διαλύματοσ που θα προκύψει από την ανϊμειξη των 2 παραπϊνω διαλυμϊτων. β) το νϋο διϊλυμα που προκύπτει προςθϋτουμε 500 ml νερού. Ποια θα εύναι τώρα η % w/v περιεκτικότητα του διαλύματοσ. 25.ε ϋνα υδατικό διϊλυμα NaCl 500mL 9% w/v προςθϋτουμε 1L νερού. Ποια θα εύναι η περιεκτικότητα του διαλύματοσ που θα προκύψει; 26.ε 300 g διαλύματοσ ζϊχαρησ περιεκτικότητα 20% w/w προςτύθενται 200g νερού. Να υπολογύςετε την % w/w περιεκτικότητα του τελικού διαλύματοσ. 27.ε ϋνα υδατικό διϊλυμα AgNO 3 5% w/w και μϊζασ 200g με την διαδικαςύα τησ εξϊτμιςησ απομακρύνθηκαν 100g νερού. Ποια θα εύναι η περιεκτικότητα του διαλύματοσ μετϊ την εξϊτμιςη του νερού. 28.Πόςα g νερού πρϋπει να προςθϋςουμε ςε 300g Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 9

10 10 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ υδατικού διαλύματοσ ζϊχαρησ περιεκτικότητασ 6% w/w ώςτε η περιεκτικότητα να γύνει 3% w/w. 29. Διϊλυμα NaOH ϋχει περιεκτικότητα 12% w/v και πυκνότητα 1,2 g/ml. Να υπολογιςθεύ η % w/w του τελικού διαλύματοσ. 30. ε πόςα ml διαλύματοσ H 2SO 4 περιεκτικότητασ 5% w/w και πυκνότητασ 0,5g/mL υπϊρχουν 2,5g. 31.Κορεςμϋνο υδατικό διϊλυμα ουςύασ Α θερμοκραςύασ 30 ο C ϋχει περιεκτικότητα 25% w/w. Ποια η διαλυτότητα τησ Α ςτο νϋρο ςτην ύδια θερμοκραςύα ςε 100 g Η 2Ο. 32. Διϊλυμα 1: 500gr υδατικού διαλύματοσ NaCl 6% w/w Διϊλυμα 2: 500gr υδατικού διαλύματοσ NaCl 4% w/w Α) Ποια θα εύναι η περιεκτικότητα του διαλύματοσ ςε % w/w του διαλύματοσ 3 που θα προκύψει με ανϊμειξη των διαλυμϊτων 1 και 2. Β) Διϊλυμα 4: Προκύπτει με την προςθόκη 0,5Kg νερού ςτο διϊλυμα 3. Ποια θα εύναι η % w/v του διαλύματοσ 4. Δύνεται ρ διαλ=1,5gr/ml. Γ) Η διαλυτότητα του NaCl ςτην θερμοκραςύα που βρύςκεται το διϊλυμα 4 εύναι 10gr/100gr διαλύτη. Πόςα gr NaCl πρϋπει να προςθϋςουμε ςτο διϊλυμα 4 ώςτε να γύνει κορεςμϋνο ; 33.ε 400g διαλύματοσ χλωριούχου νϊτριου περιϋχονται 50g NaCl. Αν η πυκνότητα του διαλύματοσ εύναι 1,25 g/ml να υπολογιςτούν η % w/w και η % w/v περιεκτικότητα του διαλύματοσ. 34. ε 69g νερού διαλύονται 6g οινοπνεύματοσ.σο διϊλυμα που προκύπτει ϋχει πυκνότητα 0,98 g/ml. Αν εύναι γνωςτό ότι το καθαρό οινόπνευμα ϋχει πυκνότητα 0.8g/mL να υπολογιςτούν η % w/w,% w/v και η % v/v περιεκτικότητα του διαλύματοσ. 35.Με ποια αναλογύα όγκων πρϋπει να αναμειχθούν διαλύματα με περιεκτικότητεσ 20% w/w και 5% w/v ςτην ύδια διαλυμϋνη ουςύα για να προκύψει διϊλυμα με περιεκτικότητα 14% w/v. 36.H διαλυτότητα του NaCl ςτο νερό ςτουσ 15 o C εύναι 35,5gNaCl /100g H 2O,ενώ ςτουσ 80 ο C εύναι 40gNaCl/100g H 2O. 400g κορεςμϋνου διαλύματοσ NaCl ςτουσ 15 ο C θερμαύνεται μϋχρι τουσ 80 ο C.Πόςα g NaCl πρϋπει να προςτεθούν ώςτε το νϋο διϊλυμα να εύναι και πϊλι κορεςμϋνο. Αςκόςεισ-Κ.Ε.Ε ςτα διαλύματα. 37.ε 500g νερό διαλύςαμε 300g θειικού οξϋοσ και ςχηματύςτηκαν 750mL διαλύματοσ.να υπολογύςετε : α. Ση μϊζα και την πυκνότητα του διαλύματοσ. β. Σισ περιεκτικότητεσ %w/w και %w/v του διαλύματοσ. 38. Ένα πυκνό διϊλυμα ϊλατοσ παραςκευϊςτηκε με την διϊλυςη μύασ ποςότητασ ϊλατοσ ςε 180g νερό. Αν το διϊλυμα ϋχει μϊζα 240g και όγκο 200mL να υπολογιςτούν : α. Η πυκνότητα του διαλύματοσ. β. Η %w/w του διαλύματοσ. γ. Η %w/v του διαλύματοσ. 39. Διϊλυμα Δ 1 παραςκευϊςτηκε με τη διϊλυςη 80g ζϊχαρησ ςε 240g νερό. Μετρόθηκε ο όγκοσ του ςε ογκομετρικό κύλινδρο και βρϋθηκε ύςοσ με 250mL. Τπολογύςτε: α. Σην περιεκτικότητα %w/w του Δ 1. β. Σην περιεκτικότητα %w/v του Δ 1. γ. Σην πυκνότητα του Δ 1. δ. το διϊλυμα Δ 1 προςθϋτουμε 64mL νερού με αποτϋλεςμα να προκύψει διϊλυμα Δ 2. Να βρεύτε τισ περιεκτικότητεσ %w/w και %w/v του Δ Ένα διϊλυμα θειικού οξϋοσ ϋχει περιεκτικότητα 12%w/w και μϊζα 2Kg. α. Πόςα g διαλύτη και πόςα g διαλυμϋνησ ουςύασ περιϋχει το διϊλυμα ; β. Ποια θα εύναι η νϋα περιεκτικότητα %w/w του διαλύματοσ εϊν αυτό αραιωθεύ με νερό μϋχρι ο όγκοσ του νϋου διαλύματοσ να φτϊςει ςτα 6Kg ; 41.ε 76g νερού προςθϋςαμε 24g ζϊχαρησ προκύπτοντασ διϊλυμα Δ 1 όγκου 80mL. α. Ποια εύναι η πυκνότητα του διαλύματοσ Δ 1; β. Ποια εύναι η %w/w περιεκτικότητα του Δ 1; γ. Πόςα ml νερού πρϋπει να προςθϋςουμε ςτο διϊλυμα Δ 1,ώςτε το νϋο διϊλυμα Δ 2 που θα προκύψει να εύναι περιεκτικότητασ 15%w/v; δ. Πόςα g νερού πρϋπει να εξατμιςτούν από το διϊλυμα Δ 1 ώςτε να προκύψει διϊλυμα Δ 3 περιεκτικότητασ 30%w/w; 42. ε 150g νερού διαλύςαμε 50g ΝaΟΗ που περιεύχε 20% υγραςύα. α. Πόςα g καθαρό NaOH περιϋχει το διϊλυμα που προϋκυψε; β. Πόςα g νερό περιϋχει το διϊλυμα που προϋκυψε; γ. Ποια εύναι η %w/w του διαλύματοσ που Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 10

11 11 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ προϋκυψε ; 43. Ένα βαρϋλι 100L εύναι γεμϊτο κραςύ 4 αλκοολικών βαθμών (%v/v περιεκτικότητα ςε οινόπνευμα) α. ε 0,5L από το παραπϊνω κραςύ πόςα ml οινοπνεύματοσ περιϋχονται; β. Αν από το παραπϊνω βαρϋλι αφαιρϋςουμε 10L κραςύ και ςτην ςυνϋχεια προςθϋςουμε 10L νερό, να βρεύτε τουσ νϋουσ αλκοολικούσ βαθμούσ του αραιωμϋνου κραςιού που προκύπτει; 44.Παραςκευϊςαμε ϋνα διϊλυμα Δ 1 με την διϊλυςη 10g ζϊχαρησ ςε 190g νερού. Αντύςτοιχα παραςκευϊςαμε ϋνα διϊλυμα Δ 2 με την προςθόκη 30g ζϊχαρησ ςε 270g νερού. Με την ανϊμειξη των διαλυμϊτων Δ 1 και Δ 2 προϋκυψε διϊλυμα Δ 3. Να υπολογιςτούν οι περιεκτικότητεσ %w/w των διαλυμϊτων Δ 1,Δ 2 και Δ Παραςκευϊςαμε διϊλυμα 250g περιεκτικότητασ ςε NaCl 20%w/w. α. Πόςα g νερού και πόςα g NaCl χρηςιμοποιόςαμε ; β. Αν η διαλυτότητα του NaCl ςτο νερό εύναι 36g/100g νερού,να βρεύτε πόςα g NaCl πρϋπει να προςθϋςουμε ώςτε να κορεςτεύ το διϊλυμα. γ. Ποια θα εύναι η %w/w του κορεςμϋνου διαλύματοσ; 46. Αν η διαλυτότητα του NaNO 3 ςτουσ 10 ο C εύναι 80g/100g νερού, να βρεύτε : α. ε πόςα g νερό ςτουσ 10 ο C θα πρϋπει να διαλύςουμε 200g NaNO 3 ώςτε να προκύψει κορεςμϋνο διϊλυμα; β. Μϋχρι ποιο όγκο θα πρϋπει να αραιώςουμε το παραπϊνω κορεςμϋνο διϊλυμα ώςτε να προκύψει διϊλυμα περιεκτικότητασ 40%w/w ; 47. ε 200g νερού προςθϋςαμε 90g KNO 3 ςτουσ 15 ο C και διαλύθηκαν 50g KNO 3. Να βρεύτε : α. Σην διαλυτότητα του ΚΝΟ 3 ςτουσ 15 ο C β. Σην %w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ ; γ. Σην ποςότητα νερού που πρϋπει να προςθϋςουμε ςτουσ 15 ο C, ώςτε να διαλυθεύ όλη η ποςότητα ΚΝΟ Ένα κορεςμϋνο διϊλυμα Δ 1 κϊποιου ϊλατοσ ςτουσ 25 ο C ϋχει περιεκτικότητα 20% w/w. α. Ποια εύναι η διαλυτότητα του ϊλατοσ ςτουσ 25 ο C;(g ϊλατοσ/100g νερού) β. ε 500g του διαλύματοσ Δ 1 προςθϋτουμε 300g νερού ςτουσ 25 ο C, προκύπτοντασ ϋνα νϋο διϊλυμα Δ 2.Να υπολογιςτεύ η %w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ Δ H διαλυτότητα του ΚΝΟ 3 ςτο νερό ςτουσ 10 ο C εύναι 20g/100g διαλύτη, ενώ ςτουσ 20 ο C εύναι 35g/100g διαλύτη. α. Πόςα g ΚΝΟ 3 πρϋπει να προςθϋςουμε ςε 200g νερό ςτουσ 20 ο C ώςτε να προκύψει κορεςμϋνο διϊλυμα ; β. Χύχουμε το παραπϊνω κορεςμϋνο διϊλυμα από τουσ 20 ο C ςτουσ 10 ο C. Πόςα g κρυςτϊλλων ΚΝΟ 3 θα ςχηματιςτούν; 50.Η διαλυτότητα ενόσ ϊλατοσ ςτο νερό (Η 2Ο) εύναι :10g/100g H 2O ςτουσ 10 ο C,20g/100g H 2O ςτουσ 30 ο C και 40g/100g H 2O ςτουσ 50 ο C.Διαθϋτουμε ϋνα ποτόρι που περιϋχει 110g κορεςμϋνου διαλύματοσ του ϊλατοσ ςτουσ 10 ο C,ςε ϋνα δεύτερο ποτόρι υπϊρχουν 140g κορεςμϋνου διαλύματοσ του ύδιου ϊλατοσ ςτουσ 50 ο C. Αναμιγνύοντασ το περιεχόμενο των δύο ποτηριών ςχηματύζεται διϊλυμα Δ του ϊλατοσ ςτουσ 30 ο C. α. Να εξετϊςετε αν το διϊλυμα Δ εύναι κορεςμϋνο ό ακόρεςτο. β. Να βρεύτε την μϊζα του διαλύματοσ Δ. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 11

12 12 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 2 ο Κεφάλαιο (Περιοδικόσ πίνακασ-δεςμοί) Ηλεκτρονιακή δομή ατόμων-σο πρότυπο του Bohr 1.Να ςυμπληρωθούν τα κενϊ με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. Σο πρότυπο του Bohr για το ϊτομο διατυπώθηκε αρχικϊ για το ϊτομο του που αποτελεύται από ϋνα που βρύςκεται ςτον πυρόνα και ϋνα που περιςτρϋφεται γύρω από αυτόν ςε καθοριςμϋνεσ κυκλικϋσ τροχιϋσ που ονομϊζονται. Οι χαρακτηρύζονται με λατινικούσ χαρακτόρεσ (Κ,L,M,N,O,P,Q.. ) Κϊθε ςτιβϊδα χαρακτηρύζεται από ϋναν αριθμό (n). Όταν το ηλεκτρόνιο κινεύται ςε μύα ςτιβϊδα ϋχει και ςυγκεκριμϋνη τιμό. 2.Ποια ςτιβϊδα χαρακτηρύζεται από τον κβαντικό αριθμό n= 1 α. Κ β. L γ. M δ.ν 3.Ποια ςτιβϊδα χαρακτηρύζεται από τον κβαντικό αριθμό n= 2 α. Κ β. L γ. M δ.ν 4.Ποια ςτιβϊδα χαρακτηρύζεται από τον κβαντικό αριθμό n= 3 α. Κ β. L γ. M δ.ν 5.Ποια ςτιβϊδα χαρακτηρύζεται από τον κβαντικό αριθμό n= 4 α. Κ β. L γ. M δ.ν 6. Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω φρϊςεισ ωσ ςωςτϋσ ό λανθαςμϋνεσ α. Όταν το ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα Κ ϋχει τη μϋγιςτη δυνατό ενϋργεια β. Όταν το ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα Κ ϋχει τη μικρότερη δυνατό ενϋργεια γ. Όταν το ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα Ν ϋχει μεγαλύτερη ενϋργεια από ότι αν κινεύται ςτη ςτιβϊδα M δ. Όταν το ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα L ϋχει μεγαλύτερη ενϋργεια από ότι αν κινεύται ςτη ςτιβϊδα M. ε. Γενικϊ μύα ςτιβϊδα όςο μεγαλύτερο κβαντικό αριθμό (n) ϋχει τόςο μεγαλύτερη ενϋργεια ϋχει το ηλεκτρόνιο που κινεύται ςε αυτόν. ςτ. Γενικϊ μύα ςτιβϊδα όςο μικρότερο κβαντικό αριθμό (n) ϋχει τόςο μεγαλύτερη ενϋργεια ϋχει το ηλεκτρόνιο που κινεύται ςε αυτόν. 7. Όταν το ϊτομο του υδρογόνου βρύςκεται ςε θεμελιώδη κατϊςταςη: Α. Σο ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα Κ Β. Σα ηλεκτρόνιο μπορεύ να κινεύται ςε οποιαδόποτε ςτιβϊδα 8. Όταν το ϊτομο του υδρογόνου βρύςκεται ςε διεγερμϋνη κατϊςταςη: Α. Σο ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα Κ. Β. Σα ηλεκτρόνιο μπορεύ να κινεύται ςε οποιαδόποτε ςτιβϊδα. 9. Αν μπορούςαμε να παρατηρόςουμε ϋνα ϊτομο υδρογόνου για sec. Α. Σα 9.999s θα όταν ςτη θεμελιώδη κατϊςταςη και 1s ςε διεγερμϋνη Β. Σα 5.000s θα όταν ςτη θεμελιώδη κατϊςταςη και 5.000s ςε διεγερμϋνη Γ. Σο 1s θα όταν ςτη θεμελιώδη κατϊςταςη και 9.999s ςε διεγερμϋνη. Πολυηλεκτρονιακά άτομα 10.Η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ(n=1) ςε ηλεκτρόνια εύναι α. 1 β. 2 γ. 8 δ Η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ L(n=2) ςε ηλεκτρόνια εύναι α. 1 β. 2 γ. 8 δ Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω προτϊςεισ ωσ ςωςτϋσ ό λϊθοσ α. Η χωρητικότητα μύασ ςτιβϊδασ ςε ςχϋςη με τον κβαντικό αριθμό εύναι διπλϊςια. β. Ιςχύει ότι η χωρητικότητα ςτιβϊδασ εύναι ύςη με n 2, όπου n ο κβαντικόσ αριθμόσ ςτιβϊδασ. γ. Ιςχύει ότι η χωρητικότητα ςτιβϊδασ εύναι ύςη με 2n 2, όπου n ο κβαντικόσ αριθμόσ ςτιβϊδασ. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 12

13 13 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 13.Η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Μ(n=3) ςε ηλεκτρόνια εύναι: α. 6 β. 9 γ Η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Ν(n=4) ςε ηλεκτρόνια εύναι: α. 8 β. 16 γ Εύναι ςωςτό ότι μύα ςτιβϊδα μπορεύ να ϋχει λιγότερα ηλεκτρόνια από τη μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ; 16.Μπορεύ μύα ςτιβϊδα να ϋχει περιςςότερα ηλεκτρόνια από τη μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ; Παράδειγμα-17. Να τοποθετόςετε τα ηλεκτρόνια ςε ςτιβϊδεσ ςτο ϊτομο του 2Ηe (ηλιού) και του 3Li Απϊντηςη : Ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων ςτο ϊτομο του 2Ηe εύναι ύςοσ με τον ατομικό αριθμό 2Ηe,ϊρα 2 Η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ εύναι 2 ηλεκτρόνια Άρα κατανομό ηλεκτρονύων ςτη θεμελιώδη κατϊςταςη 2Ηe :Κ(2) Ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων ςτο ϊτομο του 3Li εύναι ύςοσ με τον ατομικό αριθμό 3Li,ϊρα 2 Η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ εύναι 2 ηλεκτρόνια,ϊρα το τρύτο ηλεκτρόνιο κινεύται ςτη ςτιβϊδα L 3Li :Κ(2) L(1) Εφαρμογή-18 Να γύνει η κατανομό των ηλεκτρονύων ςτα παρακϊτω ϊτομα ) L( ) 5B : K ( ) L( ) 4Be : K ( ) L( ) 7N : K ( ) L( ) 6C : K ( ) L( ) 9F : K ( ) L( ) 8O: K ( Ne : K ( ) L( ) 10 Παράδειγμα-19 Να γύνει η ηλεκτρονιακό κατανομό ςτο ϊτομο 11Na. Απϊντηςη : Ο ατομικόσ αριθμόσ του 11Na εύναι 11 ϊρα θα πρϋπει να τοποθετόςουμε 11 ηλεκτρόνια. Γνωρύζουμε ότι η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ εύναι 2. Άρα τα πρώτα 2 ηλεκτρόνια τα τοποθετώ ςτη ςτιβϊδα 2 ϊρα Κ(2). Μϋνουν 9 ηλεκτρόνια που όμωσ δεν χωρούν όλα ςτη ςτιβϊδα L. τη ςτιβϊδα L τοποθετούμε 8 ηλεκτρόνια L(8). Μϋνει 1 ηλεκτρόνιο που τοποθετεύται ςτη ςτιβϊδα Μ(1). υνολικϊ : 11Na: Κ(2)L(8)M(1) Εφαρμογή-20 Να γύνει η ηλεκτρονιακό κατανομό ςτα παρακϊτω ϊτομα )L( ) M( ), 12Mg : K( ) L( ) M( ), 13Al: K( )M( ), 14Si:K( )L( ) L( ) M( ) 15P : K( S :K( ) L ( ) M( ), 16 )L( )M( ) 17Cl : K( )L( )M( ) 18Ar:K( Παράδειγμα-21. Να γύνει η κατανομό των ηλεκτρονύων ςτο ϊτομο του 19Κ (κϊλιο) γνωρύζοντασ τον περιοριςμό ότι η τελευταύα ςτιβϊδα δεν μπορεύ να «χωρϋςει» πϊνω από 8 ηλεκτρόνια. Απϊντηςη : Ο ατομικόσ αριθμόσ του 19Κ εύναι 19 ϊρα θα πρϋπει να τοποθετόςουμε 19 ηλεκτρόνια. Γνωρύζουμε ότι η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ εύναι 2. Άρα τα πρώτα 2 ηλεκτρόνια τα τοποθετώ ςτη ςτιβϊδα 2 ϊρα Κ(2). Μϋνουν 17 ηλεκτρόνια που όμωσ δεν χωρούν όλα ςτη ςτιβϊδα L. τη ςτιβϊδα L τοποθετούμε 8 ηλεκτρόνια L(8). Μϋνουν 9 ηλεκτρόνια που χωρούν ςτη ςτιβϊδα Μ που ϋχει μϋγιςτη χωρητικότητα 18 ηλεκτρόνια. Όμωσ η κατανομό Κ(2)L(8)M(9) δεν εύναι ςωςτό αφού η ςτιβϊδα Μ ωσ τελευταύα δεν μπορεύ να χωρϋςει πϊνω από 8 ηλεκτρόνια.σοποθετούμε ςτην Μ ωσ τελευταύα 8 ηλεκτρόνια και το τελευταύο ηλεκτρόνιο που μϋνει το τοποθετούμε ςτη ςτιβϊδα Ν Άρα η ςωςτό κατανομό εύναι Κ(2)L(8)M(8)N(1) Εφαρμογή-22. Να τοποθετόςετε τα ηλεκτρόνια ςε ςτιβϊδεσ ςτο ϊτομο του 20Ca, γνωρύζοντασ ότι ςτη τελευταύα του ςτιβϊδα υπϊρχουν 2 ηλεκτρόνια. ) M( ) N( ) 20Ca : K( ) L( ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 13

14 14 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Παράδειγμα-23. Να γύνει η κατανομό των ηλεκτρονύων ςε ςτιβϊδεσ ςτο ϊτομο του 21Sc, γνωρύζοντασ ότι η τελευταύα ςτιβϊδα του ϋχει 2 ηλεκτρόνια. Απϊντηςη : Ο ατομικόσ αριθμόσ του 21Sc εύναι 21 ϊρα θα πρϋπει να τοποθετόςουμε 21 ηλεκτρόνια. Γνωρύζουμε ότι η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ εύναι 2. Άρα τα πρώτα 2 ηλεκτρόνια τα τοποθετώ ςτη ςτιβϊδα 2 ϊρα Κ(2). Μϋνουν 19 ηλεκτρόνια που όμωσ δεν χωρούν όλα ςτη ςτιβϊδα L. τη ςτιβϊδα L τοποθετούμε 8 ηλεκτρόνια L(8). Μϋνουν 11 ηλεκτρόνια που χωρούν ςτη ςτιβϊδα Μ που ϋχει μϋγιςτη χωρητικότητα 18 ηλεκτρόνια. Όμωσ η κατανομό Κ(2)L(8)M(11) δεν εύναι ςωςτό αφού η ςτιβϊδα Μ ωσ τελευταύα δεν μπορεύ να χωρϋςει πϊνω από 8 ηλεκτρόνια.σοποθετούμε ςτην Μ ωσ τελευταύα 8 ηλεκτρόνια και ςτη τελευταύα ςτιβϊδα Ν 2 Άρα η μϋχρι τώρα κατανομό εύναι Κ(2)L(8)M(8)N(2). Έχουμε τοποθετόςει ωσ τώρα 20 ηλεκτρόνια. Σο τελευταύο ηλεκτρόνιο μπορούμε τώρα να το τοποθετόςουμε ςτη ςτιβϊδα Μ που δεν εύναι τελευταύα. Η ςωςτό κατανομό εύναι Κ(2)L(8)M(9)N(1) Εφαρμογή-24. Να κατανεύμετε τα ηλεκτρόνια ςε ςτιβϊδεσ ςτα παρακϊτω ϊτομα, με δεδομϋνο ότι ςε αυτϊ η τελευταύα ςτιβϊδα ϋχει 2 ηλεκτρόνια 22Ti : K( ) L( ) M( ) N( ) 23V : K( ) L( ) M( ) N( ) 22Mn : K( ) L( ) M( ) N( ) 26Fe : K( ) L( ) M( ) N( ) 27Co : K( ) L( ) M( ) N( ) 28Ni : K( ) L( ) M( ) N( ) 30Zn : K( ) L( ) M( ) N( ) Εφαρμογή-25. Να κατανεύμετε τα ηλεκτρόνια ςε ςτιβϊδεσ ςτα παρακϊτω ϊτομα, με δεδομϋνο ότι ςε αυτϊ η τελευταύα ςτιβϊδα ϋχει 1 ηλεκτρόνιo 24Cr : K( ) L( ) M( ) N( ) 29Cu : K( ) L( ) M( ) N( ) Παράδειγμα-26. Να γύνει η ηλεκτρονιακό κατανομό του ατόμου 31Ga(γϊλλιο)ςε ςτιβϊδεσ. Απϊντηςη : Ο ατομικόσ αριθμόσ του 31Ga εύναι 31 ϊρα θα πρϋπει να τοποθετόςουμε 31 ηλεκτρόνια. Γνωρύζουμε ότι η μϋγιςτη χωρητικότητα τησ ςτιβϊδασ Κ εύναι 2. Άρα τα πρώτα 2 ηλεκτρόνια τα τοποθετώ ςτη ςτιβϊδα 2 ϊρα Κ(2). Μϋνουν 29 ηλεκτρόνια που όμωσ δεν χωρούν όλα ςτη ςτιβϊδα L. τη ςτιβϊδα L τοποθετούμε 8 ηλεκτρόνια L(8). Μϋνουν 19 ηλεκτρόνια που δεν χωρούν ςτη ςτιβϊδα Μ που ϋχει μϋγιςτη χωρητικότητα 18 ηλεκτρόνια..σοποθετούμε ςτην Μ 18 ηλεκτρόνια και ςτη τελευταύα ςτιβϊδα Άρα η μϋχρι τώρα κατανομό εύναι Κ(2)L(8)M(18). Έχουμε τοποθετόςει ωσ τώρα 28 ηλεκτρόνια. Σα τρύα τελευταύα ηλεκτρόνια μπορούμε τώρα να το τοποθετόςουμε ςτη ςτιβϊδα Ν. Η ςωςτό κατανομό εύναι Κ(2)L(8)M(18)N(3) Εφαρμογή-27. Να γύνει η ηλεκτρονιακό κατανομό ςτα παρακϊτω ϊτομα 32Ge : K( ) L( ) M( ) N( ) 33As : K( ) L( ) M( ) N( ) 34Se : K( ) L( ) M( ) N( ) 35Br : K( ) L( ) M( ) N( ) 36Kr : K( ) L( ) M( ) N( ) Παράδειγμα-28:Να κατανεύμετε τα ηλεκτρόνια ςε ςτιβϊδεσ ςτα ϊτομα 37Rb και 51Sb γνωρύζοντασ ότι ιςχύει : Η τελευταύα ςτιβϊδα δεν μπορεύ να χωρϋςει πϊνω από 8ηλεκτρόνια Η προτελευταύα ςτιβϊδα δεν μπορεύ να χωρϋςει πϊνω από 18 ηλεκτρόνια. ασ δύνεται ότι η τελευταύα ςτιβϊδα του Rb εύναι η Ο που ϋχει 1 ηλεκτρόνιο,ομούωσ η τελευταύα ςτιβϊδα του Sb εύναι η Ο Απϊντηςη : το 37Rb πρϋπει να τοποθετόςουμε 37 ηλεκτρόνια. Γρϊφουμε τισ ςτιβϊδεσ Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) Η τελευταύα ϋχει 2 ηλεκτρόνια Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( 1 ) Σοποθετούμε ςτη ςυνϋχεια τα ηλεκτρόνια ςτην Κ και L Κ( 2 ) L( 8 ) M( ) N( ) O( 1 ) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 14

15 15 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Σοποθετούμε μετϊ τα ηλεκτρόνια ςτην Μ Κ( 2 ) L( 8 ) M( 18 ) N( ) O( 1 ) Περιςςεύουν 8 ηλεκτρόνια που τοποθετούνται ςτην Ν Κ( 2 ) L( 8 ) M( 18 ) N( 8 ) O( 1 ) Ελϋγχουμε την τελευταύα ςτιβϊδα να μην υπερβαύνει τα 8 ηλεκτρόνια,πρϊγματι η τελευταύα ςτιβϊδα ϋχει Ο(1) ϋνα και η προτελευταύα να μην υπερβαύνει τα 18, πρϊγματι ϋχει η Ν(8) οκτώ. το 51Sb πρϋπει να τοποθετόςουμε 51 ηλεκτρόνια. Γρϊφουμε τισ ςτιβϊδεσ Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) Σοποθετούμε ςτη ςυνϋχεια τα ηλεκτρόνια ςτην Κ και L Κ( 2 ) L( 8 ) M( ) N( ) O( ) Σοποθετούμε μετϊ τα ηλεκτρόνια ςτην Μ Κ( 2 ) L( 8 ) M( 18 ) N( ) O( ) H N ωσ προτελευταύα μπορεύ να χωρϋςει το πολύ 18 ηλεκτρόνια που τοποθετούνται ςτην Ν Κ( 2 ) L( 8 ) M( 18 ) N( 18 ) O( ) Έχουμε τοποθετόςει ςυνολικϊ 46 ηλεκτρόνια. Σα 5 ηλεκτρόνια που περιςςεύουν τα τοποθετούμε ςτην Ο Κ( 2 ) L( 8 ) M( 18 ) N( 18 ) O( 5 ) Ελϋγχουμε την τελευταύα ςτιβϊδα να μην υπερβαύνει τα 8 ηλεκτρόνια,πρϊγματι η τελευταύα ςτιβϊδα ϋχει Ο(5) πϋντε και η προτελευταύα να μην υπερβαύνει τα 18, πρϊγματι ϋχει η Ν(18)δεκαοκτώ. Εφαρμογή-29. Να κατανεύμετε τα ηλεκτρόνια ςε ςτιβϊδεσ ςτα παρακϊτω ϊτομα. 38Sr :Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( 2 ) 48Cd:Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( 2 ) 49In : Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) 50Sn : Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) 52Te : Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) 53I : Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) 54Xe : Κ( ) L( ) M( ) N( ) O( ) 30.το παρακϊτω κεύμενο που ςασ δύνεται να ςυμπληρώςετε τα κενϊ με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. Σο ϊτομο αποτελεύται από τον, που περιϋχει τα θετικϊ φορτιςμϋνα πρωτόνια και τα νετρόνια. τον πυρόνα εύναι πρακτικϊ ςυγκεντρωμϋνη η του ατόμου. Γύρω από τον πυρόνα και ςε αρκετϊ μεγϊλεσ αποςτϊςεισ κινούνται ςε καθοριςμϋνεσ (επιτρεπτϋσ) τροχιϋσ τα. Σα που κινούνται ςτην ύδια περύπου απόςταςη από τον πυρόνα λϋμε ότι βρύςκονται ςτην ύδια ό φλοιό ό ενεργειακό ςτϊθμη. Όταν τα ϊτομα δεν εύναι ςε διϋγερςη, τα ηλεκτρόνιϊ τουσ κατανϋμονται ςε επτϊ το πολύ ςτιβϊδεσ, τισ K, L, M, N, O, P, και Q. Κϊθε ςτιβϊδα χαρακτηρύζεται από ϋναν αριθμό που ςυμβολύζεται με n και ονομϊζεται κύριοσ αριθμόσ. Ερωτήςεισ πολλαπλήσ επιλογήσ Να ςημειώςετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη 31. Η ςτιβϊδα που χαρακτηρύζεται από τον κύριο κβαντικό αριθμό n=1,εύναι η : α. Κ β. L γ. M δ. Ν 32. Η τιμό του κυρύου κβαντικού αριθμού n, που χαρακτηρύζει την ςτιβϊδα Μ εύναι : α. 1 β. 2 γ. 3 δ ε πόςεσ το πολύ ςτιβϊδεσ κατανεύμονται τα ηλεκτρόνια ενόσ ατόμου όταν δεν εύναι ςε διϋγερςη : α. 5 β. 7 γ. 9 δ Η ςτιβϊδα που χαρακτηρύζεται από τον κύριο κβαντικό αριθμό n=2,εύναι η : α. Κ β. L γ. M δ. Ν 35. Η τιμό του κυρύου κβαντικού αριθμού n, που χαρακτηρύζει την ςτιβϊδα Ν εύναι : α. 1 β. 2 γ. 3 δ. 4 Ερωτήςεισ τύπου ςωςτό-λάθοσ. Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω προτϊςεισ ωσ ςωςτϋσ () ό λανθαςμϋνεσ (Λ) 36. Ο Δημόκριτοσ( π.Φ) διετύπωςε την ϊποψη ότι η ύλη αποτελεύται από πολύ μικρϊ ςωματύδια που δεν μπορούν να διαιρεθούν ςε ϊλλα απλούςτερα ( ) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 15

16 16 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 37. Σο ατομικό πρότυπο του Bohr αποτελεύ μύα μινιατούρα πλανητικού ςυςτόματοσ. ( ) 38. Όςο απομακρυνόμαςτε από τον πυρόνα, τόςο μειώνεται η ενεργειακό ςτϊθμη τησ ςτιβϊδασ. ( ) 39. ύμφωνα με την ατομικό θεωρύα του Dalton, τα ϊτομα των ςτοιχεύων ςτισ ενώςεισ ςυνδυϊζονται πϊντα με αναλογύα 1:1 ( ) 40. η ατομικό θεωρύα του Dalton, παρϊ την απλότητϊ τησ, αποτελεύ τη βϊςη διαφόρων χημικών υπολογιςμών ( ) Ανακεφαλαίωςη Χρηςιμοποιώντασ τισ λϋξεισ-κλειδιϊ που ςασ δύνονται ςτην παρϋνθεςη να ςυμπληρώςετε τα κενϊ τισ παρακϊτω πρόταςησ. 41.ύμφωνα με τον Bohr το αποτελεύται από τον (θετικϊ και ουδϋτερα ) και γύρω από τον ςε καθοριςμϋνεσ κυκλικϋσ τροχιϋσ, τισ περιςτρϋφονται τα (πλανητικό ατομικό μοντϋλο). ( Λέξεισ-κλειδιά : ηλεκτρόνια, πρωτόνια,νετρόνια, ςτιβϊδεσ, ϊτομο,πυρόνα ) Κατανομή των ηλεκτρονίων ςε ςτιβάδεσ ΕΡΩΣΗΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Να ςημειώςετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη 42. Ο μϋγιςτοσ αριθμόσ ηλεκτρονύων που μπορεύ να τοποθετηθεύ ςε μύα ςτιβϊδα με κύριο κβαντικό αριθμό n εύναι : α. 2n β. n 2 γ. 2n 2 δ. n 2 /2 43. Ο μϋγιςτοσ αριθμόσ ηλεκτρονύων που μπορεύ να ϋχει η ςτιβϊδασ Κ εύναι : α. 2 β. 8 γ. 18 δ Ο μϋγιςτοσ αριθμόσ ηλεκτρονύων που μπορεύ να ϋχει η ςτιβϊδασ Μ εύναι : α. 2 β. 8 γ. 18 δ Η ςτιβϊδα που μπορεύ να χωρϋςει το πολύ 8 ηλεκτρόνια εύναι : α. Κ β. L γ. Μ δ. Ν 46. Η ςτιβϊδα που μπορεύ να χωρϋςει το πολύ 32 ηλεκτρόνια εύναι : α. Κ β. L γ. Μ δ. Ν 47. Η εξωτερικό ςτιβϊδα οποιουδόποτε ατόμου εύναι : α. Η ςτιβϊδα με το μεγαλύτερο n β. Η Q γ. Η ςτιβϊδα με το μικρότερο n δ. Η ςτιβϊδα που ϋχει 8 ηλεκτρόνια 48. Σο ςτοιχεύο Φ ϋχει ςτην εξωτερικό του ςτιβϊδα 8 ηλεκτρόνια, ο ατομικόσ αριθμόσ Ζ του ςτοιχεύου εύναι : α. 8 β. 16 γ. 18 δ Σο ςτοιχεύο Χ ϋχει ςτην εξωτερικό του ςτιβϊδα 3 ηλεκτρόνια, ποιοσ δεν μπορεύ να εύναι ο ατομικόσ αριθμόσ του ςτοιχεύου : α. 5 β. 13 γ. 31 δ Ποια από τισ παρακϊτω ηλεκτρονιακϋσ κατανομϋσ εύναι η ςωςτό για το ϊτομο του 39Τ ςτη θεμελιώδη κατϊςταςη : α. Κ 2 L 8 M 18 N 11 β. K 2 L 8 M 18 N 10 O 1 γ. K 2 L 8 M 16 N 10 O 3 δ. K 2 L 8 M 18 N 8 O 3 Ερωτήςεισ τύπου ςωςτό-λάθοσ Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω προτϊςεισ ωσ ςωςτϋσ () ό λανθαςμϋνεσ (Λ) 51. Η εξωτερικό ςτιβϊδα κϊθε ατόμου δεν μπορεύ να ϋχει παραπϊνω από 8 ηλεκτρόνια ( ) 52. Η εξωτερικό ςτιβϊδα κϊθε ατόμου ϋχει 8 ηλεκτρόνια ( ) 53. Η ςτιβϊδα Κ εύτε εύναι τελευταύα, εύτε προτελευταύα δεν μπορεύ να ϋχει παραπϊνω από δύο ηλεκτρόνια.( ) 54. Για να περιϋχει ϋνα ϊτοµο ηλεκτρόνια ςτη ςτιβϊδα Ν θα πρϋπει να εύναι ςυµπληρωµϋνη η ηλεκτρονικό του ςτιβϊδα Μ µε 18 ηλεκτρόνια. ( ) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 16

17 17 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 55. Η προτελευταύα ςτιβϊδα δεν μπορεύ να ϋχει λιγότερα από 8 ηλεκτρόνια. ( ) 56. Η προτελευταύα ςτιβϊδα δεν μπορεύ να ϋχει 18 ηλεκτρόνια ( ) Ερωτήςεισ ςυμπλήρωςησ κενών Να ςυμπληρώςετε τα κενϊ ςτον παρακϊτω πύνακα. 57.Πίνακασ : Κατανομό ηλεκτρονύων ςε ςτιβϊδεσ ςτα ςτοιχεύα με ατομικό αριθμό Ζ=1-20. Z Κ L M N Z K L M N 1 H 11 Na 2 H 12 Μg e 3 Li 13 Al 4 B 14 Si e 5 B 15 P 6 C 16 S 7 N 17 Cl 8 O 18 Ar 9 F 19 K 1 0 N e 20 Ca Αςκήςεισ 58. Να τοποθετόςετε ςε ςτιβϊδεσ τα ηλεκτρόνια των παρακϊτω ςτοιχεύων : 53I, 55Cs, 56Ba, 35Br, 33As, 52Te, 50Sn, 31Ga, 34Se, 50Sn 59. Να τοποθετόςετε ςε ςτιβϊδεσ τα ηλεκτρόνια των παρακϊτω ςτοιχεύων : 32Ge, 49In, 51Sb, 21Sc, 23V, 25Mn, 26Fe, 28Co, 30Zn, 36Kr, 54Xe Περιοδικόσ Πίνακασ. 1. Να τοποθετόςετε τα πρώτα 20 ςτοιχεύα πϊνω ςτον περιοδικό πύνακα με βϊςη τον ατομικό τουσ αριθμό (Ζ) τοιχεύα : 1Η, 2Ηe, 3Li, 4Be, 5B, 6C, 7N, 8O, 9F, 10Ne, 11Na, 12Mg, 13Al, 14Si, 15P, 16S, 17Cl, 18Ar, 19K, 20Ca. A.Για τα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην πρώτη περύοδο(οριζόντια γραμμό), πόςεσ ςτιβϊδεσ χρηςιμοποιούμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων τουσ ; α.1 β. 2 γ.3 δ. 4 Β. Για τα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην δεύτερη περύοδο(οριζόντια γραμμό), πόςεσ ςτιβϊδεσ χρηςιμοποιούμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων τουσ ; α.1 β. 2 γ.3 δ. 4 Γ. Για τα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην τρύτη περύοδο(οριζόντια γραμμό), πόςεσ ςτιβϊδεσ χρηςιμοποιούμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων τουσ ; α.1 β. 2 γ.3 δ. 4 Δ. Για τα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην τϋταρτη περύοδο(οριζόντια γραμμό), πόςεσ ςτιβϊδεσ χρηςιμοποιούμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων τουσ ; α.1 β. 2 γ.3 δ. 4 Ε. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι για ϋνα ςτοιχεύο που ανόκει ςτην 5 η περύοδο θα πρϋπει να χρηςιμοποιόςουμε πϋντε ςτιβϊδεσ για την κατανομό των ηλεκτρονύων τουσ. Σ. Να χαρακτηρύςετε την παρακϊτω πρόταςη ωσ ςωςτό ό λανθαςμϋνη. «Μύα οριζόντια γραμμό του περιοδικού πύνακα ονομϊζεται περύοδοσ. Ο αριθμόσ τησ περιόδου καθορύζει και τον αριθμό των ςτιβϊδων που χρηςιμοποιούμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων ενόσ ςτοιχεύου.» 2.Με βϊςη τον ςυμπληρωμϋνο περιοδικό πύνακα με τα πρώτα 20 ςτοιχεύα και τισ ηλεκτρονιακϋσ κατανομϋσ τουσ να απαντόςετε τισ ερωτόςεισ που ακολουθούν. Α. Σα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην πρώτη κατακόρυφη ςτόλη θεωρούμε ότι ανόκουν ςτην πρώτη κύρια ομϊδα (ΙΑ) του περιοδικού πύνακα. Σι κοινό ϋχουν αυτϊ τα ςτοιχεύα ; α. Έχουν τον ύδιο αριθμό ςτιβϊδων. β. Έχουν τον ύδιο αριθμό ηλεκτρονύων ςτην εξωτερικό ςτιβϊδα. Β. Σα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτη δεύτερη κατακόρυφη ςτόλη θεωρούμε ότι ανόκουν ςτη δεύτερη κύρια ομϊδα (ΙΙΑ) του περιοδικού πύνακα. Σι κοινό ϋχουν αυτϊ τα ςτοιχεύα ; α. Έχουν τον ύδιο αριθμό ςτιβϊδων. β. Έχουν τον ύδιο αριθμό ηλεκτρονύων ςτην εξωτερικό ςτιβϊδα. Γ. Σα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτη 17 η κατακόρυφη ςτόλη θεωρούμε ότι ανόκουν ςτην ϋβδομη κύρια ομϊδα (VΙΙΑ) του περιοδικού πύνακα. Πόςα ηλεκτρόνια ϋχουν τα ςτοιχεύα αυτϊ ςτην εξωτερικό τουσ ςτιβϊδα; Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 17

18 18 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ α. 5 β. 6 γ. 7 δ. 8 Δ. Σα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτη 16 η κατακόρυφη ςτόλη θεωρούμε ότι ανόκουν ςτην ϋκτη κύρια ομϊδα (VΙΑ) του περιοδικού πύνακα. Πόςα ηλεκτρόνια ϋχουν τα ςτοιχεύα αυτϊ ςτην εξωτερικό τουσ ςτιβϊδα; α. 5 β. 6 γ. 7 δ. 8 Ε. Παρατηρώντασ τον αριθμό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι τα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην ύδια ομϊδα,ϋχουν τον ύδιο αριθμό εξωτερικών ηλεκτρονύων ; Σ. Εύναι ςωςτό ότι ανϊλογα με την κύρια ομϊδα που ανόκει ϋνα ςτοιχεύο καθορύζεται και ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ. 3. A. Να ςυμπληρωθούν κατϊλληλα τα κενϊ των παρακϊτω φρϊςεων. Σα ςτοιχεύα που καταλαμβϊνουν μύα οριζόντια γραμμό ςτον περιοδικό πύνακα ανόκουν ςτην ύδια. Σα ςτοιχεύα που καταλαμβϊνουν μύα κατακόρυφη ςτόλη ςτον περιοδικό πύνακα ανόκουν ςτην ύδια. Ο περιοδικόσ πύνακασ περιλαμβϊνει περιόδουσ και ομϊδεσ. Ο αριθμόσ των ςτιβϊδων που χρηςιμοποιούμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων ενόσ ατόμου ενόσ ςτοιχεύου, εξαρτϊται από την που ανόκει το ςτοιχεύο. Αντύςτοιχα ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ εξαρτϊται από την κύρια που ανόκει ϋνα ςτοιχεύο. 4.Έχοντασ ϋναν περιοδικό πύνακα ςτη διϊθεςη ςασ να απαντόςετε ςτισ ερωτόςεισ που ακολουθούν. Α. Πόςεσ κύριεσ ομϊδεσ ϋχει ο περιοδικόσ πύνακασ; α. 8 β. 10 γ. 18 δ. 7 Β. Πόςεσ δευτερεύουςεσ ομϊδεσ ϋχει ο περιοδικόσ πύνακασ ; α. 8 β. 10 γ. 18 δ. 7 Γ. ε ποια περύοδο του περιοδικού πύνακα ανόκουν οι λανθανύδεσ ; α.6 β. 7 γ.8 δ. 9 Δ. ε ποια περύοδο του περιοδικού πύνακα ανόκουν οι ακτινύδεσ ; α.6 β. 7 γ.8 δ. 9 Ε. Ποια ομϊδα ( με τη νϋα αρύθμηςη) εύναι η ΙΙ Β ; α.2 β. 12 γ. 14 δ. 6 Σ.Ποια ομϊδα (με τη νϋα αρύθμηςη) εύναι η V A ; α.5 β. 10 γ. 15 δ. 18 Z. Η τεθλαςμϋνη ϋντονη γραμμό που ξεκινϊ από το 5Β διαχωρύζει τα μϋταλλα από τα αμϋταλλα, το ςτοιχεύο 29Cu ανόκει ςτα α. μϋταλλα β. αμϋταλλα γ. μεταλλοειδό H. Σο ςτοιχεύο 53Ι ανόκει ςτα α. μϋταλλα β. αμϋταλλα γ. μεταλλοειδό Θ. Σο ςτοιχεύο 32Ge ανόκει ςτα α. μϋταλλα β. αμϋταλλα γ. μεταλλοειδό 5.Έχοντασ ςτη διϊθεςη ςασ ϋναν περιοδικό πύνακα να απαντόςετε ςτισ ερωτόςεισ που ακολουθούν. Α. Αν τα ςτοιχεύα νϊτριο ( 11Na) και κϊλιο ( 19Κ) ανόκουν ςτα αλκϊλια, ποια ομϊδα του περιοδικού πύνακα εύναι η ομϊδα των αλκαλύων ; α. 1 η ομϊδα ό ΙΑ β.2 η ομϊδα ό ΙΙΑ γ.11 η ομϊδα ό Ι Β Β. Αν τα ςτοιχεύα μαγνόςιο ( 12Mg ) και αςβϋςτιο ( 20Ca) ανόκουν ςτισ αλκαλικϋσ γαύεσ,ποια ομϊδα του περιοδικού πύνακα εύναι η ομϊδα των αλκαλικών γαιών ; α. 1 η ομϊδα ό ΙΑ β.2 η ομϊδα ό ΙΙΑ γ.11 η ομϊδα ό ΙΒ Γ. Αν τα ςτοιχεύα φθόριο ( 9F ) και χλώριο ( 17Cl) ανόκουν ςτα αλογόνα, ποια ομϊδα του περιοδικού πύνακα εύναι η ομϊδα των αλογόνων ; α. 14 η ομϊδα ό ΙVΑ β.16 η ομϊδα ό VΙΑ γ.18 η ομϊδα ό VIIΙA Δ. Αν τα ςτοιχεύα 10Ne και 18Ar ανόκουν ςτην ομϊδα των ευγενών αερύων. Ποια ομϊδα του περιοδικού πύνακα εύναι η ομϊδα των ευγενών αερύων ; α. 14 η ομϊδα ό ΙVΑ β.16 η ομϊδα ό VΙΑ γ.18 η ομϊδα ό VIIΙA Ε. Πόςεσ ςτιβϊδεσ ϋχει το ϊτομο του 38Sr ; α. 2 β. 5 γ.6 δ. 3 Σ. Πόςα ηλεκτρόνια ϋχει ςτην εξωτερικό του ςτιβϊδα το ϊτομο του 54Φe α. 3 β. 6 γ. 8 δ. 4 Ζ. Σο ςτοιχεύο 53Ι με Κ(2)L(8)M(18)N(18)O(7) ανόκει α. VA ομϊδα και 7 η περύοδο β. VIIA ομϊδα και 5 η περύοδο Η. Ποια κατανομό ηλεκτρονύων εύναι ςωςτό για το ςτοιχεύο Cs (καύςιο); α. Κ(2)L(8)M(18)N(18)O(8)Ρ(1) β. Κ(2)L(8)M(18)N(18)O(8)Ρ(6) Ρ. Ποια κατανομό ηλεκτρονύων εύναι ςωςτό για το ςτοιχεύο Se ; α. Κ(2)L(8)M(18)N(6) β. Κ(2)L(8)M(18)N(18)O(8)Ρ(4) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 18

19 19 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Ερωτήςεισ πολλαπλήσ επιλογήσ Να ςημειώςετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη 6. Σα μϋταλλα τησ ΙΑ ομϊδασ ονομϊζονται : α. αλκϊλια β. αλκαλικϋσ γαύεσ γ. γαύεσ δ. ςτοιχεύα μετϊπτωςησ 7. Σα μϋταλλα τησ ΙΙΙΑ ομϊδασ ονομϊζονται : α. αλκϊλια β. αλκαλικϋσ γαύεσ γ. γαύεσ δ. ςτοιχεύα μετϊπτωςησ 8. ε ποια ομϊδα του περιοδικού πύνακα ανόκουν οι αλκαλικϋσ γαύεσ : α. ΙΑ β. ΙΙΑ γ. ΙΙΙΑ δ. IVA 9. ε ποια ομϊδα του περιοδικού πύνακα ανόκουν τα αλογόνα : α. VIIΙΑ β. VΙΙΑ γ. ΙVΑ δ. VΙA 10. Σα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην VIIIA του περιοδικού πύνακα ονομϊζονται : α. μεταβατικϊ ςτοιχεύα β. μεταλλοειδό γ. αλογόνα δ. ευγενό αϋρια 11. Σα ςτοιχεύα που αποτελούν τισ δευτερεύουςεσ ομϊδεσ του περιοδικού πύνακα ονομϊζονται : α. αμϋταλλα β. μεταλλοειδό γ. ςτοιχεύα μετϊπτωςησ δ. ςπϊνιεσ γαύεσ 12.Σο ςτοιχεύο 1 ϋχει ατομικό αριθμό 16. Αν τα ςτοιχεύα 2, 3, 4 και 5 ϋχουν αντύςτοιχουσ ατοµικούσ αριθµούσ, 12, 8, 20 και 36, με ποιο από τα παρακϊτω ςτοιχεύα το 1 ανόκει ςτην ύδια ομϊδα του περιοδικού πύνακα: α. 3 β. 5 γ. 2 δ Σο µαγνόςιο (Mg) βρύςκεται ςτην 3η περύοδο του περιοδικού πύνακα και διαθϋτει δύο ηλεκτρόνια ςτην εξωτερικό του ςτιβϊδα. Με βϊςη τα δεδοµϋνα αυτϊ προκύπτει για το µαγνόςιο ότι: α. ϋχει ατοµικό αριθµό 12 και βρύςκεται ςτην VIA οµϊδα. β. ϋχει ατοµικό αριθµό 8 και βρύςκεται ςτην ΙΙΑ οµϊδα γ. ϋχει ατοµικό αριθµό 16 και βρύςκεται ςτην ΙVΑ οµϊδα δ. ϋχει ατοµικό αριθµό 12 και βρύςκεται ςτην ΙΙΑ οµϊδα 14. Αν τα ιόντα Α + και Β 3 ϋχουν τον ύδιο αριθµό ηλεκτρονύων µε το ευγενϋσ αϋριο Αr (Ζ=18), τότε τα ςτοιχεύα Α και Β βρύςκονται: α. ςτην ύδια περύοδο και ςε διαφορετικό οµϊδα του Π.Π. β. ςτην ύδια οµϊδα και ςε διαφορετικό περύοδο γ. ςε διαφορετικό οµϊδα και ςε διαφορετικό περύοδο. Ερωτήςεισ τύπου ςωςτό-λάθοσ 15. Η ταξινόµηςη των ςτοιχεύων ςτον περιοδικό πύνακα γύνεται κατϊ ςειρϊ αυξανόµενου ατοµικού τουσ βϊρουσ. 16. Οι ιδιότητεσ των ςτοιχεύων εύναι περιοδικϋσ ςυναρτόςεισ του ατομικού αριθμού. 17. Ο αριθμόσ τησ περιόδου ςτην οπούα ανόκει το ςτοιχεύο, δεύχνει τον αριθμό των ςτιβϊδων που χρηςιμοποιόςαμε για την κατανομό των ηλεκτρονύων του. 18. Σα ςτοιχεύα που ανόκουν ςτην ύδια περύοδο του Π.Π. ϋχουν τον ύδιο αριθμό ηλεκτρονύων ςτην εξωτερικό τουσ ςτιβϊδα 19. Η πρώτη περύοδοσ περιλαμβϊνει δύο μόνο ςτοιχεύα, όπου τα ϊτομα που ανόκουν ςε αυτό ϋχουν ηλεκτρόνια μόνο ςτη ςτιβϊδα Κ. 20. Η δεύτερη και τρύτη περύοδοσ περιλαμβϊνουν και οι δύο οκτώ ςτοιχεύα, τα ϊτομα των οπούων ϋχουν εξωτερικό ςτιβϊδα την Μ και L, αντύςτοιχα. 21. Η τϋταρτη και πϋμπτη περύοδοσ ϋχουν από τριϊντα δύο ςτοιχεύα και τα ϊτομϊ τουσ ϋχουν εξωτερικό ςτιβϊδα την Ν και Ο, αντύςτοιχα. 22. Η ϋκτη περιλαμβϊνει τριϊντα δύο ςτοιχεύα που τα ϊτομα τουσ ϋχουν εξωτερικό ςτιβϊδασ την P ςτιβϊδα. 23. Η ϋβδομη περύοδοσ περιλαμβϊνει προσ το παρόν εύκοςι ϋξι ςτοιχεύα, με ηλεκτρόνια ςθϋνουσ ςτην Q ςτιβϊδα. 24. Οι λανθανύδεσ και ακτινύδεσ ανόκουν ςτην ϋβδομη και ϋκτη περύοδο αντύςτοιχα. 25. Αν τα ιόντα Α + και Β ϋχουν δοµό ευγενούσ αερύου, τότε τα ςτοιχεύα Α και Β εύναι αλογόνα. 26. Σα ςτοιχεύα τησ 3 ησ περιόδου ϋχουν ατοµικούσ αριθµούσ από 11 µϋχρι Αν από ϋνα ϊτοµο αςβεςτύου (Ζ=20) αφαιρεθούν δύο ηλεκτρόνια, τότε αυτό µετατρϋπεται ςε ϊτοµο αργού. 28. Κατϊ μόκοσ μιασ περιόδου ϋχουμε αύξηςη του μεταλλικού χαρακτόρα και μεύωςη του χαρακτόρα αμετϊλλου. 29. τοιχεύα που ανόκουν ςτην ύδια κύρια ομϊδα ϋχουν τον ύδιο αριθμό ηλεκτρονύων ςτην εξωτερικό τουσ ςτιβϊδα. 30. Σα ςτοιχεύα τησ ύδιασ κύριασ οµϊδασ του περιοδικού πύνακα ϋχουν τον ύδιο αριθµό ηλεκτρονικών ςτιβϊδων. 31. Σα μεταλλοειδό ϋχουν και ιδιότητεσ μετϊλλου και ιδιότητεσ αμετϊλλου. 32. Οι λανθανύδεσ ονομϊζονται και ςπϊνιεσ γαύεσ γιατύ απαντώνται ςτη φύςη ςε πολύ μικρϋσ Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 19

20 20 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ποςότητεσ. ΑΚΗΕΙ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ 33. Να βρεύτε ςε ποια ομϊδα και ποια περύοδο του Π.Π ανόκουν τα παρακϊτω ςτοιχεύα : 33As, 49In, 56Ba, 53I, 36Kr, 32Ge, 38Sr, 52Te 34. Σο ευγενϋσ αϋριο τησ 3 ησ περιόδου ϋχει ατομικό αριθμό Ζ. Σο αλκϊλιο-1 ϋχει ατομικό αριθμό Ζ-7 και το αλογόνο-1 ϋχει ατομικό αριθμό Ζ+18. Να βρεύτε : α. Σουσ ατομικούσ αριθμούσ του ευγενούσ αερύου, του αλκαλύου-1 και του αλογόνου-1. β. Σην περύοδο που ανόκουν το αλκϊλιο-1 και το αλογόνο Σο ςτοιχεύο 1 ανόκει ςτην 4 η περύοδο και ςτην ΙΙΑ ομϊδα του Π.Π, το ςτοιχεύο 2 ανόκει ςτη 2 η περύοδο και ςτη ΙVA του Π.Π και το ςτοιχεύο 3 ανόκει ςτην 5 η περύοδο και ςτην ομϊδα των αλογόνων. Να γρϊψετε την κατανομό των ηλεκτρονύων των ςτοιχεύων 1, 2 και 3 ςε ςτιβϊδεσ. 36. Σο αργύλιο (Al) ϋχει ατοµικό αριθµό Ζ 1=13, ενώ το πυρύτιο (Si) ϋχει ατοµικό αριθµό Ζ 2=14. Ένα από τα ϊγνωςτα ςτοιχεύα του οπούου ο Mendeleev προϋβλεψε την ύπαρξη ονοµϊςτηκε από αυτόν εκα-αργύλιο. Ομούωσ το ϊγνωςτο ςτοιχεύο που ο Mendeleev προϋβλεψε την ύπαρξη του ονομϊςτηκε εκα-πυρύτιο. όμερα γνωρύζουμε ότι το εκα-αργύλιο εύναι το ςτοιχεύο Γϊλλιο (Ga) και το εκα-πυρύτιο εύναι το ςτοιχεύο Γερμϊνιο (Ge). Να βρεύτε : α. Σουσ ατομικούσ αριθμούσ των Ga, Ge β. Σην ηλεκτρονιακό δομό(κατανομό των ηλεκτρονύων τουσ ςε ςτιβϊδεσ ) των Ga, Ge. 37. Σο ςτοιχεύο νϋο (Ne) ανόκει ςτη 2 η περύοδο και ςτην ομϊδα των ευγενών αερύων. Σα ιόντα Α 2+ και Β 3- ϋχουν την ύδια ηλεκτρονιακό δομό με το Ne. Να βρεύτε την θϋςη των ςτοιχεύων Α και Β ςτον Π.Π. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 20

21 21 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Η φύςη του χημικού δεςμού Ετεροπολικόσ δεςμόσ 1. ασ δύνεται ςτην παρακϊτω εικόνα τον τρόπο ςχηματιςμού τησ ετεροπολικόσ ϋνωςησ μεταξύ νατρύου (Na + )- χλωρύου(cl - ) Α. Πόςα ηλεκτρόνια ϋχει ςτην εξωτερικό ςτιβϊδα το ϊτομο του Na ; α. Ένα β. Επτϊ γ. Οκτώ B. Πόςα ηλεκτρόνια ϋχει ςτην εξωτερικό ςτιβϊδα το ϊτομο του Cl - ; α. Ένα β. Επτϊ γ. Οκτώ Γ. Ποιο ϊτομο απϋβαλε ϋνα ηλεκτρόνιο ; α. Na β. Cl Δ. Ποιο ϊτομο προςϋλαβε ϋνα ηλεκτρόνιο ; α. Na β. Cl Ε. Μετϊ τη μεταφορϊ ηλεκτρονύων πόςα ηλεκτρόνια υπϊρχουν ςτην εξωτερικό ςτιβϊδα του ιόντοσ Na + : α. Ένα β. Επτϊ γ. Οκτώ Σ. Μετϊ τη μεταφορϊ ηλεκτρονύων πόςα ηλεκτρόνια υπϊρχουν ςτην εξωτερικό ςτιβϊδα του ιόντοσ Cl - : α. Ένα β. Επτϊ γ. Οκτώ 2. Α.Να ςυμπληρώςετε τα κενϊ με τουσ κατϊλληλουσ όρουσ. Όλα τα ϊτομα των ςτοιχεύων «θϋλουν» να αποκτόςουν δομό ευγενούσ αερύου, δηλαδό ςύμφωνα με τον κανόνα τησ οκτϊδασ τα ϊτομα όλων των ςτοιχεύων «επιθυμούν» να ϋχουν ςτην εξωτερικό τουσ ςτιβϊδα ηλεκτρόνια, εκτόσ αν η εξωτερικό ςτιβϊδα τουσ εύναι η Κ που ϋχει ηλεκτρόνια οταν εύναι ςυμπληρωμϋνη. Β. Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω προτϊςεισ ωσ ςωςτϋσ ό λανθαςμϋνεσ α. «Σο κατιόν εύναι θετικϊ φορτιςμϋνο ιόν, ενώ το ανιόν αρνητικϊ φορτιςμϋνο.» β. «Σο κατιόν εύναι αρνητικϊ φορτιςμϋνο ιόν, ενώ το ανιόν θετικϊ φορτιςμϋνο.» γ. «το ϊτομο και του νατρύου και του χλωρύου ϋχουμε αποβολό/πρόςληψη ηλεκτρονύων, τα πρωτόνια δεν μπορούν να μετακινηθούν από τον πυρόνα.» δ. «ε ϋνα ςωματύδιο όταν ο αριθμόσ των πρωτονύων εύναι μεγαλύτεροσ των ηλεκτρονύων φορτύζεται θετικϊ.» ε. «ε ϋνα ςωματύδιο όταν ο αριθμόσ των πρωτονύων εύναι μεγαλύτεροσ των ηλεκτρονύων φορτύζεται αρνητικϊ.» ςτ. «ε ϋνα ςωματύδιο όταν ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων εύναι μεγαλύτεροσ των πρωτονύων φορτύζεται θετικϊ.» ζ. «ε ϋνα ςωματύδιο όταν ο αριθμόσ των ηλεκτρονύων εύναι μεγαλύτεροσ των πρωτονύων φορτύζεται αρνητικϊ.» Γ. Να επιλϋξετε τη ςωςτό λϋξη τησ παρϋνθεςησ. Σο ϊτομο του Na ϋχει ϋνα ηλεκτρόνιο ςτην εξωτερικό του ςτιβϊδα.προκειμϋνου να αποκτόςει δομό ευγενούσ αερύου (αποβϊλλει/προςλαμβϊνει) ϋνα ηλεκτρόνιο. Αντύθετα το ϊτομο του χλωρύου ( αποβϊλλει/προςλαμβϊνει) ϋνα ηλεκτρόνιο. Σο ςωματύδιο του νατρύου πλϋον διαθϋτει ( 11/10) ηλεκτρόνια και ( 11/10) πρωτόνια με αποτϋλεςμα να μετατρϋπεται ςε (κατιόν/ανιόν). Σο ςωματύδιο του χλωρύου αναλόγωσ διαθϋτει ( 17/18) ηλεκτρόνια και ( 17/18) πρωτόνια με αποτϋλεςμα να μετατρϋπεται ςε (κατιόν/ανιόν). 3.Παράδειγμα. Να γραφεύ η ϋνωςη μεταξύ του νατρύου 11Na και του 17Cl με τη βοόθεια του ςυμβολιςμού κατϊ Lewis. Αρχικϊ βρύςκω κϊνοντασ την ηλεκτρονιακό κατανομό, τον αριθμό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ του 11Na και του 17Cl. 11Na:K(2)L(8)M(1), 17Cl:K(2)L(8)M(7) Γρϊφουμε την κατανομό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ με βϊςη το ςυμβολιςμό κατϊ Lewis. Σο Na αποβϊλλει ϋνα ηλεκτρόνιο και μετατρϋπεται ςε θετικό ιόν με φορτύο +1, το Cl προςλαμβϊνει το ηλεκτρόνιο που αποβϊλλει το Na και μετατρϋπεται ςε αρνητικό ιόν με φορτύο -1. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 21

22 22 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 4.Παράδειγμα. Να γραφεύ η ϋνωςη μεταξύ του μαγνηςύου 12Mg και του 8O με τη βοόθεια του ςυμβολιςμού κατϊ Lewis. Αρχικϊ βρύςκω κϊνοντασ την ηλεκτρονιακό κατανομό, τον αριθμό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ του 12Mg και του 8O. 12Mg:K(2)L(8)M(2), 8O:K(2)L(6) Γρϊφουμε την κατανομό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ με βϊςη το ςυμβολιςμό κατϊ Lewis. Σο Mg αποβϊλλει δύο ηλεκτρόνια και μετατρϋπεται ςε θετικό ιόν με φορτύο +2, το Ο προςλαμβϊνει τα δύο ηλεκτρόνια που αποβϊλλει το Mg και μετατρϋπεται ςε αρνητικό ιόν με φορτύο Εφαρμογή. Να γραφεύ κατϊ Lewis, η ετεροπολικό ϋνωςη που ςχηματύζεται μεταξύ : α. Κ(καλύου)-Cl(χλωρύου) β. Κ(καλύου)-F(φθορύου) γ. Ca(αςβεςτύου)-Ο(οξυγόνου) δ. Ba(βαρύου)-Ο(οξυγόνου) ε.li(λύθιο)-f(φθόριο) ςτ. Li(λύθιο)-Βr(βρώμιο) 8.Εφαρμογή. Να γραφεύ κατϊ Lewis, η ετεροπολικό ϋνωςη που ςχηματύζεται μεταξύ : α. Mg(μαγνηςύου)-Cl(χλωρύου) β. Κ(καλύου)- Ο(οξυγόνου) γ. Ca(αςβεςτύου)- Cl(χλωρύου) δ. Na(νατρύου)-Ο(οξυγόνου) ε.li(λύθιο)- Ο(οξυγόνου) ςτ. Ca(αςβεςτύου)- Βr(βρώμιο) Να ςυμβουλευτεύτε για να βρεύτε τον αριθμό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ τον παρακϊτω κύλινδρο: 5.Παράδειγμα. Να γραφεύ η ϋνωςη μεταξύ του αςβεςτύου 20Ca και του 9F με τη βοόθεια του ςυμβολιςμού κατϊ Lewis. Αρχικϊ βρύςκω κϊνοντασ την ηλεκτρονιακό κατανομό, τον αριθμό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ του 20Ca και του 9F. 20Ca:K(2)L(8)M(2), 9F:K(2)L(7) Γρϊφουμε την κατανομό των ηλεκτρονύων τησ εξωτερικόσ ςτιβϊδασ με βϊςη το ςυμβολιςμό κατϊ Lewis. Σο Ca αποβϊλλει δύο ηλεκτρόνια και μετατρϋπεται ςε θετικό ιόν με φορτύο +2, ϋνα ϊτομο F προςλαμβϊνει μόνο ϋνα από τα δύο ηλεκτρόνια που αποβϊλλει το Mg και μετατρϋπεται ςε αρνητικό ιόν με φορτύο -1. Χρειϊζεται και ϋνα δεύτερο ϊτομο F. 6. Εύναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι αν αθρούςουμε τα φορτύα των ιόντων ςε μια ετεροπολικό ϋνωςη το ςυνολικό φορτύο εύναι μηδϋν ; Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 22

23 23 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Ερωτήςεισ πολλαπλήσ επιλογήσ Να ςημειώςετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη 9. ύμφωνα με τον κανόνα των οκτώ,ποια χημικό ςυμπεριφορϊ αναμϋνουμε από ϋνα αλκϊλιο : α. Να προςλϊβει ϋνα ηλεκτρόνιο β. Να αποβϊλλει ϋνα ηλεκτρόνιο γ. Να προςλϊβει δύο ηλεκτρόνια δ. Να αποβϊλλει δύο ηλεκτρόνια 10. ύμφωνα με τον κανόνα των οκτώ,ποια χημικό ςυμπεριφορϊ αναμϋνουμε από ϋνα αλογόνο : α. Να προςλϊβει ϋνα ηλεκτρόνιο β. Να αποβϊλλει ϋνα ηλεκτρόνιο γ. Να προςλϊβει δύο ηλεκτρόνια δ. Να αποβϊλλει δύο ηλεκτρόνια 11. ύμφωνα με τον κανόνα των οκτώ,ποια χημικό ςυμπεριφορϊ αναμϋνουμε από ϋνα ςτοιχεύο που ανόκει ςτισ αλκαλικϋσ γαύεσ: α. Να προςλϊβει ϋνα ηλεκτρόνιο β. Να αποβϊλλει ϋνα ηλεκτρόνιο γ. Να προςλϊβει δύο ηλεκτρόνια δ. Να αποβϊλλει δύο ηλεκτρόνια 12. ύμφωνα με τον κανόνα των οκτώ,ποια χημικό ςυμπεριφορϊ αναμϋνουμε από το 16S : α. Να προςλϊβει ϋνα ηλεκτρόνιο β. Να αποβϊλλει ϋνα ηλεκτρόνιο γ. Να προςλϊβει δύο ηλεκτρόνια δ. Να αποβϊλλει δύο ηλεκτρόνια 13. Να αντιςτοιχύςετε τα ςτοιχεύα τησ ςτόλησ-ι με τισ κατανομϋσ των ηλεκτρονύων ςθϋνουσ τησ ςτόλησ-ιι. (I) (II) Al S 3. 6 C Ne Ca Na 7. 7 N Cl i.) X ii.) iii.) iv.) v.) X X X X vi.) X vii.) X viii.) X Αςκήςεισ-προβλήματα 14. Δύνεται ςτον παρακϊτω περιοδικό πύνακα η θϋςη κϊποιων από τα ςτοιχεύα του Li N O F Na Mg P S Cl K Ca Br I Ba Με βϊςη την θϋςη των ςτοιχεύων ςτον περιοδικό πύνακα, να ςυμπληρώςετε τα κενϊ ςτον παρακϊτω πίνακα που ςασ δύνεται με τισ αντύςτοιχεσ ετεροπολικϋσ ενώςεισ, όπωσ ςτα παρϊδειγματα που ςασ δύνονται. Πίνακασ N P O S F Cl Br I Li Li 2O Na K KCl Mg Ca Ba 15. Να γρϊψετε τισ ιοντικϋσ ενώςεισ που ςχηματύζει το 13Al, με το 8Ο και το 9F. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 23

24 24 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Ομοιοπολικόσ δεςμόσ 1.ασ δύνεται ςτο παρακϊτω ςχεδιϊγραμμα ο τρόποσ ϋνωςησ δύο ατόμων Cl ςτο μόριο του Cl 2 με ομοιοπολικό δεςμό. Α. Πόςα μονόρη(μοναχικϊ) ηλεκτρόνια ϋχει το κϊθε ϊτομο Cl ; α. 7 β. 6 γ.1 δ. 2 Β. Πόςα ηλεκτρόνια ςυνειςφϋρει κϊθε ϊτομο Cl ςτο κοινό ζεύγοσ ηλεκτρονύων. α. 7 β. 6 γ.1 δ. 2 Γ. Αν κϊθε κοινό ζεύγοσ ηλεκτρονύων εύναι και ϋνασ ομοιοπολικόσ δεςμόσ, πόςοι ομοιοπολικού δεςμού ςχηματύςτηκαν ; α.1 β. 2 γ. 6 δ. 8 2.Εφαρμογή.Να γρϊψετε τον τύπο κατϊ Lewis των μορύων που ςχηματύζονται κατϊ την ϋνωςη : α. F-F β. Ι-Ι γ. H-H δ. Br-Br 3.ασ δύνεται παρακϊτω ο τρόποσ ςχηματιςμού τησ ϋνωςησ μεθϊνιο CH 4 Α. Πόςα μονόρη(μοναχικϊ) ηλεκτρόνια ϋχει το κϊθε ϊτομο Η ; α.1 β. 2 Β. Πόςα ηλεκτρόνια ςυνειςφϋρει κϊθε ϊτομο H ςτο κοινό ζεύγοσ ηλεκτρονύων με τον ϊνθρακα ; α.1 β. 2 Γ. ε πόςουσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ ςυμμετϋχει ϋνα ϊτομο Η; α.1 β. 2 γ. 3 δ. 4 Δ. Πόςα μονόρη(μοναχικϊ) ηλεκτρόνια ϋχει το ϊτομο C ; α.1 β. 2 γ. 3 δ. 4 E. ε πόςουσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ ςυμμετϋχει το ϊτομο του C; α.1 β. 2 γ. 3 δ. 4 4.υμπϋραςμα : Κϊθε ομοιοπολικόσ δεςμόσ ςχηματύζεται με τη δημιουργύα ενόσ κοινού ζεύγουσ μεταξύ δύο ατόμων ύδιων ό διαφορετικών ςτοιχεύων. Ο αριθμόσ των ομοιοπολικών δεςμών που πρϋπει να ςχηματύςει ϋνα ϊτομο εύναι ύςοσ με τον αριθμό των ηλεκτρονύων που ϋχει ςτην εξωτερικό του ςτιβϊδα. 5. ασ δύνονται παρακϊτω οι κατανομϋσ των ηλεκτρονύων ςθϋνουσ, των κυριοτϋρων αμετϊλλων. Με βϊςη αυτϋσ να γρϊψετε τουσ μοριακούσ τύπουσ καθώσ τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ ςτο παράδειγμα που ςασ δύνεται. IA IVA VA VIA VIIA H C Si N P O S F Cl Br Παράδειγμα : Να γραφούν οι μοριακού τύποι καθώσ και οι ηλεκτρονιακού τύποι των μοριακών ενώςεων του Η με τα ςτοιχεύα C, N, O, F. Σο Η διαθϋτει ϋνα μονόρεσ ηλεκτρόνιο ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει μόνο ϋναν απλό ομοιοπολικό δεςμό. Ο C διαθϋτει 4 μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : -Σϋςςερισ απλούσ δεςμούσ. Tϋςςερα ϊτομα Η ςχηματύζουν τϋςςερισ απλούσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ με ϋνα ϊτομο C M.T. H.T. H CH 4 H C H H Σο Ν διαθϋτει τρύα μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : -Σρεισ απλούσ δεςμούσ. Σρύα ϊτομα Η ςχηματύζουν με ϋνα ϊτομο Ν τρεισ απλούσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ M.T. NH 3 H H.T. H N H Σο Ο διαθϋτει δύο μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : - Δύο απλούσ Δύο ϊτομα Η ςχηματύζουν με ϋνα ϊτομο Ο δύο I Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 24

25 25 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ απλούσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ H.T. M.T. H H 2 O H O 14.το παρακϊτω ςχεδιϊγραμμα δεύχνεται ο τρόποσ ςχηματιςμού του μορύου του Ο 2 που αποτελεύται από δύο ϊτομα Ο. Σο F διαθϋτει ϋνα μονόρεσ ηλεκτρόνιο ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει μόνο ϋναν απλό ομοιοπολικό δεςμό. Ένα ϊτομο Η με ϋνα ϊτομο F ςχηματύζουν ϋναν απλό ομοιοπολικό δεςμό M.T. HF H.T. H F 6.Εφαρμογή Να γρϊψετε τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ κατϊ Lewis των ενώςεων που ςχηματύζει το Η με τα ςτοιχεύα Si, S, P, Cl,Br,I. 7.Εφαρμογή. Να γρϊψετε τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ κατϊ Lewis των ενώςεων που ςχηματύζει ο C με τα ςτοιχεύα F, Cl,Br,I. 8. Eφαρμογή. Να γραφούν οι Μ.Σ. καθώσ και οι Η.Σ των μοριακών ενώςεων που ςχηματύζει το Ν με τα ςτοιχεύα F, Cl,Br,I 9.Εφαρμογή. Να γραφούν οι Μ.Σ. καθώσ και οι Η.Σ των μοριακών ενώςεων που ςχηματύζει το Si με τα ςτοιχεύα Η, F, Cl,Br,I 10.Εφαρμογή. Να γραφούν οι Μ.Σ. καθώσ και οι Η.Σ των μοριακών ενώςεων που ςχηματύζει ο Ρ με τα ςτοιχεύα Η, F, Cl,Br,I 11.Εφαρμογή. Να γραφούν οι Μ.Σ. καθώσ και οι Η.Σ των μοριακών ενώςεων που ςχηματύζει το Ι με τα ςτοιχεύα F, Cl,Br, Η 12.Εφαρμογή. Να γραφούν οι Μ.Σ. καθώσ και οι Η.Σ των μοριακών ενώςεων που ςχηματύζει το Br με τα ςτοιχεύα F, Cl, Η 13.Εφαρμογή. Να γραφούν οι Μ.Σ. καθώσ και οι Η.Σ των μοριακών ενώςεων που ςχηματύζει το Ο με τα ςτοιχεύα F, Cl,Br, I Τπόδειξη : ε όλεσ τισ εφαρμογϋσ να γρϊψετε μόνο τισ ενώςεισ που αφορούν ομοιοπολικούσ δεςμούσ. Α. Πόςα μονόρη ηλεκτρόνια ϋχει κϊθε ϊτομο Ο ; α. 1 β. 2 γ. 4 δ. 6 Β. Πόςα κοινϊ ζευγϊρια ηλεκτρονύων ςχηματύζονται μεταξύ των ατόμων Ο ; α. 1 β. 2 γ. 4 δ. 6 Γ. Όταν μεταξύ δύο ατόμων ςχηματύζονται 2 κοινϊ ζευγϊρια ηλεκτρονύων ο δεςμόσ αυτόσ ονομϊζεται ομοιοπολικόσ δεςμόσ. Δ. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι ϊτομα που διαθϋτουν 2 μονόρη(μοναχικϊ) ηλεκτρόνια πρϋπει να ςχηματύςουν 2 απλούσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ ό ϋναν διπλό ομοιοπολικό ; α. Ναι β. Όχι Παράδειγμα 15. Να γρϊψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο κατϊ Lewis τησ ϋνωςησ που ςχηματύζεται μεταξύ C και Ο. Ο C διαθϋτει 4 μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : -Σϋςςερισ απλούσ δεςμούσ --Δύο διπλούσ. Σο Ο διαθϋτει δύο μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : - Δύο απλούσ - Έναν διπλό Άρα ο ηλεκτρονιακόσ τύποσ κατϊ Lewis εύναι Εφαρμογή 16. Να γρϊψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο κατϊ Lewis τησ ϋνωςησ που ςχηματύζεται μεταξύ του C και του S. Εφαρμογή 17. Να γρϊψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο κατϊ Lewis τησ ϋνωςησ που ςχηματύζεται μεταξύ του Si και του O. 18. το παρακϊτω ςχεδιϊγραμμα δεύχνεται ο τρόποσ ςχηματιςμού του μορύου του N 2 που αποτελεύται από δύο ϊτομα N. Α. Πόςα μονόρη ηλεκτρόνια ϋχει κϊθε ϊτομο N ; Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 25

26 26 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ α. 1 β. 2 γ. 3 δ. 4 Β. Πόςα κοινϊ ζευγϊρια ηλεκτρονύων ςχηματύζονται μεταξύ των ατόμων Ν ; α. 1 β. 2 γ. 3 δ. 4 Γ. Όταν μεταξύ δύο ατόμων ςχηματύζονται 3 κοινϊ ζευγϊρια ηλεκτρονύων ο δεςμόσ αυτόσ ονομϊζεται ομοιοπολικόσ δεςμόσ. Δ. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι ϊτομα που διαθϋτουν 3 μονόρη(μοναχικϊ) ηλεκτρόνια μπορούν να ςχηματύςουν τριπλό ομοιοπολικό δεςμό ; α. Ναι β. Όχι 19. IA H IVA C Si VA N P VIA O S VIIA F Cl Br Να ςυμπληρώςετε τα κενϊ των παρακϊτω φρϊςεων με τα αριθμητικϊ προθϋματα ϋνα,δύο,τρεισ και τϋςςερεισ με βϊςη και το ςχεδιϊγραμμα που ςασ δύνεται. Α. Σο Η και τα αλογόνα (F,Cl,Br,I) διαθϋτουν ϋνα μονόρεσ ηλεκτρόνιο ϊρα μπορεύ να ςχηματύςουν απλό ομοιοπολικό δεςμό. Β. Ο C και το Si διαθϋτουν 4 μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςουν : - απλούσ δεςμούσ - απλό και τριπλό - διπλούσ - διπλό και απλούσ Γ. Σο Ν και ο Ρ διαθϋτει τρύα μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : - απλούσ δεςμούσ - απλό και διπλό - τριπλό Δ. Σο Ο και το S διαθϋτει δύο μονόρη ηλεκτρόνια ϊρα μπορεύ να ςχηματύςει : - απλούσ - διπλό I 21. Εφαρμογή. Να χαρακτηριςτούν οι παρακϊτω δεςμού ωσ ομοιοπολικού, ωσ πολωμϋνοι ομοιοπολικού ό ωσ ετεροπολικού. ασ δύνεται από ϋνα παρϊδειγμα α. C-F : πολωμϋνοσ ομοιπολικόσ β. Cl-Cl: ομοιοπολικόσ γ. Fe O : ετεροπολικόσ δ. Ι-Ι : ε. Si-H : ςτ. Ο-Ν : ζ.cu-o : η.na-f: 22. Εφαρμογή : Να γραφεύ ο ηλεκτρονιακόσ τύποσ και να δεύξετε με τον κατϊλληλο ςυμβολιςμό το εύδοσ των δεςμών ( ομοιοπολικόσ ημιπολικόσ) τησ ϋνωςησ τριοξεύδιο του θεύου ( SO 3). 23. Να γρϊψετε τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ και να χαρακτηρύςετε τουσ δεςμούσ ωσ ημιπολικούσ και ομοιοπολικούσ ( ςυμβολύζοντασ με βϋλοσ τον ημιπολικό και με παύλα τον ομοιοπολικό ) ςτισ ενώςεισ : Cl 2O 3(τριοξεύδιο του χλωρύου) Cl 2O 5 (πεντοξεύδιο του χλωρύου Cl 2O 7 (επτοξεύδιο του χλωρύου). ( Τπόδειξη : Πρώτα θα ςχηματύςετε τουσ ομοιοπολικούσ δεςμούσ ανϊμεςα ςτα δύο χλώρια (Cl) και το οξυγόνο (O) και ςτη ςυνϋχεια θα ςχηματύςετε με τα ζεύγη ηλεκτρονύων των χλωρύων(cl) ημιπολικούσ δεςμούσ με τα οξυγόνα.) 24.Εφαρμογή: Να γρϊψετε τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ των ενώςεων : Br 2O 3 (τριοξεύδιο του βρωμύου). Br 2O 5 (πεντοξεύδιο του βρωμύου). Br 2O 7 (επτοξεύδιο του βρωμύου). Ι 2O 3 (τριοξεύδιο του ιωδύου). Ι 2O 5 (πεντοξεύδιο του ιωδύου). Ι 2O 7 (επτοξεύδιο του ιωδύου). ( Τπόδειξη : Σο Br και το I ϋχουν επτϊ ηλεκτρόνια ςτην εξωτερικό τουσ ςτιβϊδα που κατανϋμονται όπωσ ακριβώσ ςτο Cl, ςε τρύα ζεύγη και ϋνα μονόρεσ (μοναχικό) ). 25.Εφαρμογή : Να γρϊψετε τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ των ενώςεων : Ν 2Ο 3 (τριοξεύδιο του αζώτου ) Ν 2Ο 5 ( πεντοξεύδιο του αζώτου) 20.Εφαρμογή.Να γραφεύ ο ηλεκτρονιακόσ τύποσ κατϊ Lewis των ενώςεων ΝΟF, NOBr, POCl, COCl 2 Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 26

27 27 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Γραφή μοριακών τύπων και ονοματολογία των ανόργανων ενώςεων 1. 2.Παράδειγμα. Να γραφεύ ο χημικόσ τύποσ τησ ϋνωςησ που ςχηματύζεται μεταξύ του Mg(μαγνηςύου) και του Cl(χλωρύου) Απϊντηςη : το ςχόμα ςασ δεύχνεται ο τρόποσ ςχηματιςμού τησ ετεροπολικόσ ϋνωςησ μεταξύ του Ca(αςβεςτιού) και του Br (βρωμύου) καθώσ και ο χημικόσ τύποσ τησ ϋνωςησ που ςχηματύζεται. Α. Ποιο ςτοιχεύο ςχηματύζει το θετικό ιόν ; α. Ca β. Br Β. Ποιο ςτοιχεύο ςχηματύζει αρνητικό ιόν ; α. Ca β. Br Γ. Ποιο εύναι το φορτύο του κατιόντοσ του αςβεςτύου ; α.+2 β. -1 Δ. Ποιο εύναι το φορτύο του ανιόντοσ του βρωμύου ; α.+2 β. -1 Ε. Ένα ιόν αςβεςτύου με πόςα ιόντα βρωμύου ςυνδϋεται α. ϋνα β. δύο Σ. τη γραφό του χημικού τύπου, τι τοποθετούμε ωσ πρώτο ιόν ; α. το θετικό ιόν β. το αρνητικό ιόν Ζ. τη γραφό του χημικού τύπου, τι τοποθετούμε ωσ δεύτερο ιόν; α. το θετικό ιόν β. το αρνητικό ιόν Η. Ο δεύκτησ κϊτω από το ιόν δεύχνει.. α. Σο φορτύο του ιόντοσ β. Σον αριθμό των ιόντων Θ. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι αν αθρούςουμε όλα τα φορτύα των ιόντων που ςυμμετϋχουν ςτη χημικό ϋνωςη το ολικό φορτύο εύναι μηδϋν. α. Ναι β. Όχι Ι. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι το φορτύο του αςβεςτύου εύναι δεύκτησ ςτο βρώμιο και ότι το φορτύο του βρωμύου (απόλυτη τιμό) δεύκτησ ςτο αςβϋςτιο α. Ναι β. Όχι 3.Εφαρμογή. Να γρϊψετε τουσ χημικούσ τύπουσ των ενώςεων του θεύου (S), με τα παρακϊτω ςτοιχεύα α. Na (νϊτριο) β. Al (Αργύλιο) γ. Ca (αςβϋςτιο) δ. Κ(κϊλιο) ε.η (υδρογόνο) 4.Εφαρμογή. Να γρϊψετε τουσ χημικούσ τύπουσ των ενώςεων του αςβεςτύου (Ca), με τα παρακϊτω ςτοιχεύα α. O (οξυγόνο) β. Βr (Βρώμιο) γ. P (φώςφοροσ) δ. F(φθόριο) ε. Ι (ιώδιο) Τπόδειξη : Αφού τοποθετόςουμε τουσ δεύκτεσ θα πρϋπει να προςϋχουμε μόπωσ αυτού απλοποιούνται. Όταν οι δεύκτεσ εύναι ύδιοι απλοποιούνται Σο Mg 2O 2 γρϊφεται ωσ MgO ό το Al 3N 3 ωσ AlN. Η ϋνωςη Pb 2O 4 γρϊφεται ωσ PbO 2. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 27

28 28 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 5.Παράδειγμα.Να γραφούν οι χημικού τύποι των ενώςεων του φωςφορικού ανιόντοσ (ΡΟ 4-3) με το καλύου (Κ) καθώσ και με το αμμώνιο (ΝΗ 4 +) Απϊντηςη. 8. υμπλήρωςη πινάκων. ασ δύνονται παρακϊτω πύνακεσ όπου εςεύσ θα πρϋπει να ςυμπληρώςετε τα κενϊ γρϊφοντασ ςωςτϊ το μοριακό τύπο τησ ϋνωςησ που προκύπτει όπωσ ςτο παρϊδειγμα που ςασ δύνεται. Πίνακασ-1 SO4 2- CO3 2- ΝΟ3 - ΡΟ4 3- CN - OH - SO3 2- K + Na + Mg 2+ Ca 2+ Ba 2+ Al 3+ NH4 + MgSO4 Πίνακασ-2 Ag + Cu + Mn 2+ Cr 3+ Sn 2+ Fe 2+ Fe 3+ Πίνακασ-3 Ag + Cu + Mn 2+ Cr 3+ Sn 2+ Fe 2+ Fe 3+ SO4 2- CO3 2- ΝΟ3 - ΡΟ4 3- CN - OH - SO3 2- Fe(CN)3 HSO4 - HCO3 - H2PO4 - HΡΟ4 2- ClO - ClO2 - ClO4 - Cu2HPO4 Παρατηρόςτε ότι χρηςιμοποιούμε παρενθϋςεισ όταν ϋχουμε πολυατομικϊ ιόντα καθώσ ο δεύκτησ αναφϋρεται ςε ολόκληρο το ιόν. 6.Εφαρμογή. Να γραφούν οι χημικού τύποι των ενώςεων του νατρύου (Na + ) με : α. νιτρικό (ΝΟ 3 -) β. θειικό(so 4 2-) γ. φωςφορικό(ρο 4 3-) Πίνακασ-4 K + Na + Mg 2+ Ca 2+ Ba 2+ NH4 + Al 3+ HSO4 - HCO3 - H2PO4 - HΡΟ4 2- ClO - ClO2 - ClO4 - NaClO 7. Εφαρμογή. Να γραφούν οι χημικού τύποι των ενώςεων του μαγνηςύου (Μg 2+ ) με : α. νιτρικό (ΝΟ 3 -) β. θειικό(so 4 2-) γ. φωςφορικό(ρο 4 3-) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 28

29 29 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 9. Ερωτήςεισ ςυμπλήρωςησ κενών τουσ παρακϊτω πίνακεσ που ςασ δύνονται, εςεύσ θα πρϋπει δύπλα από τα ιόντα να ςυμπληρώςετε την ονομαςύα του ιόντοσ. Πίνακασ-1 Μονοατομικά ιόντα Ν 3- : Ρ 3- : Ο 2- : S 2- : H - : F - : Cl - : Br - : I - : 11. Με βϊςη τον κανόνα ονοματολογύασ που ςασ δύνεται, εςεύσ να ςυμπληρώςετε με την ονομαςύα τησ ϋνωςησ το κενό δύπλα από τον μοριακό τησ τύπο. Κανόνασ-1 : Οι ενώςεισ των μετϊλλων (ό του ιόντοσ NH4 + ) με πολυατομικό ανιόν ονομϊζονται με το όνομα του ανιόντοσ πρώτο και το όνομα του μετϊλλου(ό NH4 + ) μετϊ. Επύςησ, οι ενώςεισ του υδρογόνου με πολυατομικϊ ανιόντα ονομϊζονται με το όνομα του ανιόντοσ πρώτο και τη λϋξη «οξύ» μετϊ. Πίνακασ-2 Πολυατομικά ιόντα Α. Να ςυμπληρωθούν οι ονομαςύεσ των ΝΟ3 - : ClO - : παρακϊτω HCO3 - : ανόργανων ενώςεων : CO3 2- : ClO2 - : α. H2PO4 H2CO3 - : : CN - : ClO3 - : β. H2SiO3 HPO4 2- : :Πυριτικό οξύ OH - : ClO4 - : γ. HΝO3 : MnO4 - : δ. HΝO2 : PO4 3- : SO4 2- : Cr2O7 2- : ε. H3PO3 : NH4 + : HSO4 - : CrO4 2- : ζ. Η3ΡΟ4 : Πίνακασ-3 Πολυατομικά ιόντα η. H2SO3 : ΝΟ2 - : BrO - : IO - : θ. H2SO4 : PO3 2- : BrO2 - : IO2 - : ι. HClO : SO3 - : BrO3 - : κ. IO3 - : HClO2 : HSO3 - : BrO4 - : λ. IO4 HClO3 - : : 10.Να ςυμπληρώςετε δύπλα από κϊθε μϋταλλο την ονομαςύα του,όπωσ ςτο παρϊδειγμα που ςασ δύνεται Κ: κάλιο Na: Ag: Ba: Ca: Mg: Zn: Al: Cu: Hg: Fe: Ni: Pb: Sn: Mn: Cr μ. HClO4 : Β. Να ςυμπληρωθούν οι ονομαςύεσ των παρακϊτω ανόργανων ενώςεων : α. Na 2CO 3 : β. NH 4NO 3 : νιτρικό αμμώνιο γ. KΝO 3 : δ. Mg(ΝO 2) 2 : Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 29

30 30 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ε. Ba 3 (PO 3 ) 2 : ζ. (NH 4) 3ΡΟ 4 : η. Ca SO 3 : θ. K 2SO 4 : θειικό κϊλιο ι. NaH 2PO 4 : κ. Mg(HCO 3) 2 : λ.bahpo 4: μ. HClO 4 : ν. KCN : ξ. Ba(CN) 2 : ο. ΚΜnO 4 : π. K 2Cr 2O 7 : 12. Με βϊςη τον κανόνα ονοματολογύασ που ςασ δύνεται, εςεύσ να ςυμπληρώςετε με την ονομαςύα τησ ϋνωςησ το κενό δύπλα από τον μοριακό τησ τύπο. τα ςυγκεκριμϋνα οξϋα (που δεν περιϋχουν Ο) χρηςιμοποιούμε το πρόθεμα ύδρο- και την ονομαςύα του ςτοιχεύου ό του ιοντοσ. α. HF : β. HCl : γ. HBr : δ. ΗΙ : υδροώώδιο ε. HCN : 13. Με βϊςη τον κανόνα ονοματολογύασ που ςασ δύνεται, εςεύσ να ςυμπληρώςετε με την ονομαςύα τησ ϋνωςησ το κενό δύπλα από τον μοριακό τησ τύπο. Κανόνασ-2 : Η ονομαςύα ϋνωςησ μετϊλλου (ό NH4 + ) με αμϋταλλο προκύπτει από το όνομα του αμετϊλλου με την κατϊληξη -ούχο ό -ύδιο και ακολουθεύ το όνομα του μετϊλλου (ό NH4 + ). Να παρατηρόςουμε ότι, αν το μϋταλλο ϋχει περιςςότερουσ από ϋναν αριθμούσ οξεύδωςησ, τότε μϋςα ςε παρϋνθεςη αναγρϊφεται με λατινικό αριθμό ο αριθμόσ οξεύδωςησ ςτον οπούο αναφερόμαςτε. Να ςυμπληρωθούν οι ονομαςύεσ των παρακϊτω ανόργανων ενώςεων, χρηςιμοποιώντασ και τον κανόνα-2 : α. MgCl : β. ΝαΙ : ιωδιούχο νϊτριο γ. CuO: δ. MnS2 : ε. BaS : ςτ. SnCl2 : χλωριούχοσ καςςύτεροσ(ιι) ζ. MnO : η. PbO2 : θ. FeS : ι. FeCl3 : ια. Na3N : ιβ. Ca3P2 : ιγ. Ag2O: ιδ. PbS : ιε. CaO : ιςτ. K2O : ιζ. CrCl3 : Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 30

31 31 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ιη. HgCl2 : ιθ. MnO2 : κ. CaF2 : 14. Κανόνασ-3 : Η ϋνωςη ενόσ μετϊλλου με το υδροξεύδιο ονομϊζεται υδροξεύδιο του μετϊλλου Να ςυμπληρωθούν οι ονομαςύεσ των παρακϊτω ανόργανων ενώςεων, χρηςιμοποιώντασ και τον κανόνα-3: α. NaOH : β. KOH : γ. Ca(OH)2: δ. Mg(OH)2 : ε. Ba(OH)2 : ςτ. Al(OH)3 : ζ. CuOH : η. Cu(OH)2 : θ. Fe(OH)2 : ι. Fe(OH)3 : ια. AgOH : ιβ. Cr(OH)3 : ιγ. Sn(OH)2: 15. Να ονομϊςετε τισ παρακϊτω ομοιοπολικϋσ ενώςεισ Κανόνασ-4 : Μερικϋσ φορϋσ δύο ςτοιχεύα ςχηματύζουν περιςςότερεσ από μύα ενώςεισ. Για τη διϊκριςη αυτών, ςτισ περιπτώςεισ αυτϋσ, χρηςιμοποιούμε αριθμητικϊ προθϋματα, που δεύχνουν τον αριθμό ατόμων του δεύτερου ςτοιχεύου. Να ςυμπληρωθούν οι ονομαςύεσ των παρακϊτω ανόργανων ομοιπολικών ενώςεων, χρηςιμοποιώντασ και τον κανόνα-4 : α. CO : β. CO 2 : γ. N 2O 3: δ. N 2O 5 : ε. P 2O 3 : ςτ. P 2O 5 : ζ. SO 2 : η. SO 3 : θ. PCl 3 : ι. PCl 5 : ια. IF : ιβ. IF 3 : ιγ. IF 5: ιδ. IF 7 : ιδ. Pb(OH)2 : ιε. Hg(OH)2 : ιςτ. Mn(OH)2 : Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 31

32 32 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Αριθμόσ οξείδωςησ Με βϊςη τον οριςμό του Α.Ο. και τουσ πρακτικούσ κανόνεσ υπολογιςμού του Α.Ο. που ςασ δύνονται, να επιλύςετε τισ αςκήςεισ που ακολουθούν : Οριςμόσ Α.Ο. : Αριθμόσ οξεύδωςησ ενόσ ατόμου ςε μύα ομοιοπολικό ϋνωςη ορύζεται το φαινομενικό φορτύο που θα αποκτόςει το ϊτομο, αν τα κοινϊ ζεύγη ηλεκτρονύων αποδοθούν ςτο ηλεκτραρνητικότερο ϊτομο. Αντύςτοιχα, αριθμόσ οξεύδωςησ ενόσ ιόντοσ ςε μια ιοντικό ϋνωςη εύναι το πραγματικό φορτύο του ιόντοσ. 4. Να υπολογύςετε τον Α.Ο. του S του C και του Si ςτισ ενώςεισ που ακολουθούν:η 2S, H 2SO 3,H 2SO 4, KHSO 4, CaSO 3, Na 2SO 4, MgS, SO 2, SO 3, CH 4, CO 2, H 2CO 3, NaHCO 3, H 4SiO 4, H 2SiO 3 5. Να υπολογύςετε των Α.Ο. των Ν και Ρ ςτισ ενώςεισ που ακολουθούν : NH 3, N 2O 3, N 2O 5, NaNO 2, NaNO 3, PH 3, H 3PO 3,H 3PO 4, Na 2HPO 4, KH 2PO 4, P 2O 3, P 2O 5 Για τον υπολογιςμό των αριθμών οξεύδωςησ ςτοιχεύων ςε ενώςεισ ακολουθούμε τουσ παρακϊτω πρακτικούσ κανόνεσ: 1. Κϊθε ςτοιχεύο ςε ελεύθερη κατϊςταςη ϋχει Α.Ο. ύςο με το μηδϋν. 2. Σο Η ςτισ ενώςεισ του ϋχει Α.Ο ύςο με +1, εκτόσ από τισ ενώςεισ του με τα μϋταλλα (υδρύδια) που ϋχει Σο F ςτισ ενώςεισ του ϋχει πϊντοτε Α.Ο ύςο με Σο Ο ςτισ ενώςεισ του ϋχει Α.Ο ύςο με 2, εκτόσ από τα υπεροξεύδια (που ϋχουν την ομϊδα -Ο-Ο-), ςτα οπούα ϋχει 1, και την ϋνωςη OF 2 (οξεύδιο του φθορύου), ςτην οπούα ϋχει Σα αλκϊλια, π.χ. Na, K, ϋχουν πϊντοτε Α.Ο. +1, και οι αλκαλικϋσ γαύεσ, π.χ. Ba, Ca, ϋχουν πϊντοτε Α.Ο Σο αλγεβρικό ϊθροιςμα των Α.Ο όλων των ατόμων ςε μύα ϋνωςη εύναι ύςο με το μηδϋν. 7. Σο αλγεβρικό ϊθροιςμα των Α.Ο όλων των ατόμων ςε ϋνα πολυατομικό ιόν εύναι ύςο με το φορτύο του ιόντοσ. Αςκήςεισ : 1. Να υπολογύςετε τον Α.Ο. των Αl, Fe, Cu, Hg ςτισ ενώςεισ που ακολουθούν : Αl 2O 3, AlF 3, Al(OH) 3, Fe(OH) 2, Fe 2O 3, FeCl 2, FeCl 3, CuO, CuOH, CuCl, CuCl 2, Hg 2Cl 2, HgCl 2, FeS, Fe 2S 3, HgS, Hg 2S 2. Να υπολογύςετε τον Α.Ο. των Pb,Sn,Mn,Cr ςτισ ενώςεισ που ακολουθούν : Pb(OH) 2, PbO 2, PbS, PbS 2,PbSO 4, SnO 2, SnCl 2, SnCl 4, MnO, MnO 2, MnCl 2, MnS, KMnO 4, Cr 2O 3, H 3CrO 3, K 2Cr 2O 7,K 2CrO 4 3. Να υπολογύςετε τον Α.Ο. των Cl,Br,I ςτισ ενώςεισ που ακολουθούν : ΗCl, HBr,HI, HClO,HBrO,HIO,NaClO 2,NaIO 2, NaBrO 2, HClO 3,HBrO 3, HIO 3,KClO 4,KBrO 4,KIO 4, CaCl 2,MgBr 2,BaI 2 Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 32

33 33 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Επαναληπτικέσ αςκήςεισ 2 ου κεφαλαίου. 1. Δύνονται οι θϋςεισ κϊποιων ςτοιχεύων ςτον περιοδικό πύνακα Α Γ Δ Π Ε Ζ Ξ Λ Θ 2. Δύνονται οι θϋςεισ κϊποιων ςτοιχεύων ςτον περιοδικό πύνακα. Α Δ Υ Μ Ξ Ο Θ Π Ρ Μ α. Να γραφούν οι ηλεκτρονικϋσ δομϋσ των ςτοιχεύων : Α,Π,Γ,Δ,Λ,Ε και Ζ β. Να αναφϋρετε ποιο από τα παραπϊνω ςτοιχεύα ανόκει ςτα ςτοιχεύα μετϊπτωςησ, ποιο ανόκει ςτισ ακτινύδεσ και ποιο ςτα ευγενό αϋρια. γ. Να κατατϊξετε κατϊ ςειρϊ αυξανόμενησ ατομικόσ ακτύνασ τα ςτοιχεύα Ε, Θ, Α,Δ δ. Να γρϊψετε το χημικό τύπο των ιοντικών ενώςεων που προκύπτει από την ϋνωςη των ςτοιχεύων Α με Δ, Α με Ζ, Π με Ε και Π με Λ. ε. Να γρϊψετε το μοριακό τύπο καθώσ και τον ηλεκτρονιακό τύπο των ομοιοπολικών ενώςεων που προκύπτουν από την ϋνωςη των ςτοιχεύων Γ με Δ, Γ με Ζ και Γ με Λ Γ Λ α. Να βρεθούν οι ατομικού αριθμού των ςτοιχεύων Δ,Θ,Π,Ο β. Να γραφούν οι κατανομϋσ ηλεκτρονύων (ηλεκτρονιακό δομό) των ςτοιχεύων Α, Μ, Ξ γ. Να αναφϋρεται ποια (ό ποιο) ςτοιχεύα (ό ςτοιχεύο) ανόκουν : γ 1. τα αλκϊλια γ 2. τισ αλκαλικϋσ γαύεσ γ 3. τισ γαύεσ γ 4. τα αλογόνα γ 5. τα ευγενό αϋρια γ 6. τα ςτοιχεύα μετϊπτωςησ γ 7. τισ λανθανύδεσ γ 8. τισ ακτινύδεσ δ. Να κατατϊξετε κατϊ αυξανόμενη ατομικό ακτύνα τα ςτοιχεύα : δ 1. Ξ, Μ, Ο δ 2. Β, Θ, Δ, Ο δ 3. Θ, Ο δ 4. Π, Ρ ε. Να γρϊψετε τουσ χημικούσ τύπουσ των ιοντικών ενώςεων που προκύπτουν από την ϋνωςη : ε 1. Σου Α με το Ξ, Α με το Ο, Α με το Θ ε 2. Σου Δ με το Ξ, Δ με το Ο, Δ με το Θ ςτ. Να γρϊψετε τουσ μοριακούσ τύπουσ καθώσ και τουσ ηλεκτρονιακούσ τύπουσ των ομοιοπολικών ενώςεων που προκύπτουν από την ϋνωςη του Ξ με το Ο, Ξ με το Θ και Ο με το Θ. ( Για το ερώτημα ςτ. : ενώςεισ που δεν διαθϋτουν ημιπολικούσ δεςμούσ ) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 33

34 34 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 3 ο Κεφάλαιο (Οξέα,Βάςεισ, Άλατα) (Φημικέσ αντιδράςεισ) 1. ασ δύνεται ο παρακϊτω πύνακασ των πολυατομικών ανιόντων. 3. ασ δύνεται ο παρακϊτω πύνακασ των κυριοτϋρων μετϊλλων με τα φορτύα που αποκτούν κατϊ το ςχηματιςμό ετεροπολικών ενώςεων. Να γρϊψετε τουσ μοριακούσ τύπουσ των παρακϊτων οξέων : 1.Νιτρικό οξύ : 2. Ανθρακικό οξύ : 3. Θειικό οξύ : 4. Υωςφορικό οξύ : 5. Τπερχλωρικό οξύ : 6. Φλωρικό οξύ : 7. Φλωριώδεσ οξύ : 8. Τποχλωριώδεσ οξύ : 9. Τδροκυϊνιο : 2. ασ δύνεται ο πύνακασ των κυριοτϋρων μονοατομικών ανιόντων Να γρϊψετε τουσ μοριακούσ τύπουσ των παρακϊτω οξϋων : 1.Τδροχλώριο : 2.Τδροβρώμιο : 3. Τδροιώδιο : 4. Τδροφθόριο: 5. Τδρόθειο : Να γρϊψετε τον μοριακό τύπο των υδροξειδύων ( βάςεων) που ςασ δύνονται : 1.Τδροξεύδιο του καλύου : 2. Τδροξεύδιο του νατρύου: 3. Τδροξεύδιο του βαρύου : 4. Τδροξεύδιο του αςβεςτύου: 5. Τδροξεύδιο του μαγνηςύου : 6. Τδροξεύδιο του ψευδαργύρου : 7. Τδροξεύδιο του αργιλύου : 8. Τδροξεύδιο του χαλκού (Ι) : 9. Τδροξεύδιο του χαλκού (ΙΙ) : 10. Τδροξεύδιο του ςιδόρου (ΙΙ) : 11. Τδροξεύδιο του ςιδόρου (ΙΙΙ) ( Ονομαςύεσ : Κ : Κϊλιο Na :Νϊτριο Ag :Άργυροσ Ba :Βϊριο Ca:Αςβϋςτιο Mg : Μαγνόςιο Zn :Ψευδϊργυροσ Al :Αργύλιο Cu :Χαλκόσ Hg :Τδρϊργυροσ Fe : ύδηροσ Ni : Νικϋλιο Pb : Μόλυβδοσ Sn : Καςςύτεροσ Mn :Μαγγϊνιο Cr : Χρώμιο. ) 4. Να γρϊψετε τουσ μοριακούσ τύπουσ των παρακϊτω αλϊτων : 1. Φλωριουχο νϊτριο : 2.Φλωριώδεσ νϊτριο : 3. Φλωρικό αςβϋςτιο : 4. Τπερχλωρικό μαγνόςιο : 5. Υωςφορικό αςβϋςτιο : 6. Υωςφορικό νϊτριο : 7. Υωςφορούχο αςβεςτιο 8. Ανθρακικό αςβϋςτιο : 9.Θειούχοσ μόλυβδοσ : 10.θειικόσ χαλκόσ (ΙΙ) : 11. Οξεύδιο του ςιδόρου (ΙΙΙ) : 12. Οξεύδιο του αργύρου : 13. Βρωμιούχο βϊριο : 14. Νιτρικό αμμώνιο : Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 34

35 35 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 15. Τπερμαγγανικό κϊλιο : 16. Διχρωμικό κϊλιο : 17. Οξινό θειικό μαγνόςιο : 18. Θειούχο αργύλιο : 19. Οξεύδιο του αργιλύου : 20. Οξεύδιο του μολύβδου (ΙΙ) : 5. Να ςυμπληρώςετε τα κενϊ του πίνακα-1 και του πίνακα-2 με τουσ μοριακούσ τύπουσ των αλϊτων που προκύπτουν και να τα ονομϊςετε : Πύνακασ-1 SO 4 2- CO 3 2- PO 4 3- O 2- NO 3 - Na + Mg 2+ Al 3+ Cu + NH 4 + Κ + Ca 2+ Zn 2+ Pb 2+ Fe 3+ Πύνακασ-2 Cr 2O 7 2- MnO 4 - F - S 2- ClO 3 - Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 35

36 36 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Φημικέσ αντιδράςεισ-νόμοσ διατήρηςησ τησ μάζασ. ε κϊθε χημικό αντύδραςη η μϊζα των προώόντων εύναι πϊντα ύςη με τη μϊζα των αντιδρώντων. Με ϊλλα λόγια ςύμφωνα με το νόμο, η ύλη(τα ϊτομα) δεν μπορεύ να καταςτραφεύ ούτε να δημιουργηθεύ από το μηδϋν 1. ασ δύνεται διαγραμματικϊ η αντύδραςη ςχηματιςμού του διοξειδύου του ϊνθρακα (CO2). α. Αριςτερό β. Δεξιό Κ. Κατϊ την αναγραφό τησ χημικόσ εξύςωςησ ςε ποιο μϋλοσ αναγρϊφουμε τα προώόντα; α. Αριςτερό β. Δεξιό Λ. Αν ο ϊνθρακασ (C)εύναι ςτερεό ςώμα και το οξυγόνο (Ο2) με το διοξεύδιο του ϊνθρακα(co2) αϋρια ςώματα. Ποιο εύναι το ςύμβολο του ςτερεού ςώματοσ : α. (s) β.(g) γ.(ℓ) M. Αν ο ϊνθρακασ (C)εύναι ςτερεό ςώμα και το οξυγόνο (Ο2) με το διοξεύδιο του ϊνθρακα(co2) αϋρια ςώματα. Ποιο εύναι το ςύμβολο του αερύου ςώματοσ : α. (s) β.(g) γ.(ℓ) Ν. Ποιο εύναι το ςύμβολο του υγρού ςώματοσ ; α. (s) β.(g) γ.(ℓ) 2. ασ δύνεται ο ςχηματιςμόσ του νερού(η2ο). Α. Ποια ςώματα εύναι τα αντιδρώντα (αυτϊ που αντιδρούν) α. C +O2 β.co2 B. Ποια ςώματα εύναι τα προώόντα (αυτϊ που παρϊγονται) α. C +O2 β.co2 Γ. Πόςα ϊτομα C υπϊρχουν ςτα αντιδρώντα ; α. ϋνα β. δύο Δ. Πόςα ϊτομα C υπϊρχουν ςτα προώόντα ; α. ϋνα β. δύο Ε. Εύναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι όςα ϊτομα C υπϊρχουν ςτα αντιδρώντα υπϊρχουν και ςτα προώόντα ; α. Ναι β. Όχι Z. Πόςα ϊτομα Ο υπϊρχουν ςτα αντιδρώντα ; α. ϋνα β. δύο H. Πόςα ϊτομα Ο υπϊρχουν ςτα προώόντα ; α. ϋνα β. δύο Θ. Εύναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι όςα ϊτομα Ο υπϊρχουν ςτα αντιδρώντα υπϊρχουν και ςτα προώόντα ; α. Ναι β. Όχι Ι. Κατϊ την αναγραφό τησ χημικόσ εξύςωςησ ςε ποιο μϋλοσ αναγρϊφουμε τα αντιδρώντα ; Με δεδομϋνο ότι ςτισ ςυνθόκεσ που πραγματοποιεύται η αντύδραςη το υδρογόνο (Η2) και το οξυγόνο(ο2) εύναι αϋρια,ενώ το νερό(η2ο) εύναι υγρό να γραφεύ η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ : Φημικό εξύςωςη : + ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 36

37 37 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 3.Παράδειγμα. τισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ που ςασ δύνονται να βρεύτε ποιεσ αντιδρϊςεισ εύναι ιςοςταθμιςμϋνεσ και ποιεσ όχι. ε αυτϋσ που δεν εύναι ιςοςταθμιςμϋνεσ να τοποθετόςετε τουσ κατϊλληλουσ ςυντελεςτϋσ. Α. 2Η2 +Ο2 2Η2Ο Β. 2Na+Cl2 2NaCl Γ. Hg(NO3)2 +2KI HgI2+2KNO3 Δ. CH4+O2 CO2+H2O Απϊντηςη β. HgO(s) Hg(ℓ) + O2(g) γ. Η2Ο2(aq) 2H2O(ℓ) + O2(g) δ. 2HCl (aq) + Na2SO3(aq) 2NaCl(aq) + H2O(ℓ) + SO2(g) 6.Εφαρμογή. Να γραφούν ςωςτϊ οι χημικϋσ εξιςώςεισ των αντιδρϊςεων που περιγρϊφονται παρακϊτω. α. Σο αςβϋςτιο αντιδρϊ με φθόριο δύνοντασ φθοριούχο αςβϋςτιο β. Σο χλωριούχο βϊριο αντιδρϊ με υδρόθειο δύνοντασ υδροχλώριο και θειούχο βϊριο γ. Ανθρακικό αςβϋςτιο αντιδρϊ με διοξεύδιο του ϊνθρακα και νερό δύνοντασ το όξινο ανθρακικό αςβϋςτιο. δ. Διοξεύδιο του θεύου και οξυγόνο αντιδρούν δύνοντασ τριοξεύδιο του θεύου ε. Χευδϊργυροσ αντιδρϊ με χλώριο δύνοντασ χλωριούχο ψευδϊργυρο ζ. Αςβϋςτιο αντιδρϊ με νερό δύνοντασ υδροξεύδιο του αςβεςτύου και υδρογόνο η. Βϊριο αντιδρϊ με θεύο δύνοντασ θειούχο βϊριο Παρατηρούμε ότι η εξύςωςη (Δ) δεν εύναι ιςοςταθμιςμϋνη. CH4+O2 CO2+H2O : Έχω 4 ϊτομα Η ςτο 1ο μϋλοσ και 2 ςτο 2ο CH4+O2 CO2+2H2O: Βϊζω ςυντελεςτό 2 ςτο Η2Ο για να ιςοςταθμύςω τα Η. CH4+O2 CO2+2H2O : 1ο μϋλοσ : 1C, 4H, 2O 2ο μϋλοσ : 1C, 4H, 4O CH4+O2 CO2+2H2O : Έχω 2 ϊτομα Ο ςτο 1ο μϋλοσ και 4 ςτο 2ο CH4+2O2 CO2+2H2O : Βϊζω ςυντελεςτό 2 ςτο Ο2 για να ιςοςταθμύςω τα Ο. CH4+2O2 CO2+2H2O: 1ο μϋλοσ : 1C, 4H, 4O 2ο μϋλοσ : 1C, 4H, 4O Η αντύδραςη μου εύναι ιςοςταθμιςμϋνη. 4.Εφαρμογή. Να ιςοςταθμύςετε(όπου χρειϊζεται) τοποθετώντασ τουσ κατϊλληλουσ ςυντελεςτϋσ τισ αντιδρϊςεισ που ακολουθούν. α. S(s) + O2(g) SO2(g) β. H2(g) + Cl2(g) HCl(g) γ. Ρ4(s) + O2(g) P4O10(s) δ. SO2(g) + H2O(ℓ) H2SO3(aq) 5.Εφαρμογή. τισ αντιδρϊςεισ που ακολουθούν να ελϋγξετε αν εύναι ιςοςταθμιςμϋνεσ ό όχι. Όςεσ δεν εύναι να ιςοςταθμιςτούν. α. 4Fe(s) + 3O2(g) 2Fe2O3(s) ζ. Νιτρικόσ ςύδηροσ (ΙΙ) αντιδρϊ με μαγνόςιο δύνοντασ νιτρικό μαγνόςιο και ςύδηρο η. διοξεύδιο του ϊνθρακα + Οξεύδιο του αςβεςτύου ανθρακικό αςβϋςτιο θ. Μαγνόςιο + οξυγόνο Οξεύδιο του μαγνηςύου ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 37

38 38 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Βόματα που ακολουθούνται όταν θϋλουμε να ιςοςταθμύςουμε μύα περύπλοκη αντύδραςη που περιϋχει και πολυατομικϊ ιόντα. Βόμα 1 ο : Γρϊφουμε τα αντιδρώντα και τα προώόντα τησ αντύδραςησ.προςϋχουμε να ϋχουμε γρϊψει ςωςτϊ τουσ χημικούσ τουσ τύπουσ. Βόμα 2 ο : Ξεκινϊμε αρχικϊ με τα πολυατομικϊ ιόντα, τα ϊτομα Ο,Η και των απλών ςτοιχεύων τα ιςοςταθμύζουμε αργότερα. Σο πολυατομικό ιόν το λαμβϊνουμε ςαν μύα μονϊδα. Δηλαδό αν ϋχουμε το θειικό ανιόν SO 4 2- παρατηρούμε πόςα θειικϊ ιόντα υπϊρχουν ςτο 1 ο και 2 ο μϋλοσ και τα ιςοςταθμύζουμε.δεν υπολογύζουμε το SO 4 2- ςαν 4 ϊτομα Ο και ϋνα ϊτομο S. Βόμα 3 ο :Ιςοςταθμύζουμε τα απλϊ ςτοιχεύα όπωσ Na,Cl, K, εύτε βρύςκονται μϋςα ςε χημικό ϋνωςη, εύτε ςε ελεύθερη κατϊςταςη Βόμα 4 ο : Ιςοςταθμύζουμε τα ϊτομα Η και Ο εύτε βρύςκονται μϋςα ςε χημικό ϋνωςη, εύτε ςε ελεύθερη κατϊςταςη.εξαιρούνται τα ϊτομα Η και Ο που ςυμμετϋχουν ςε πολυατομικϊ ιόντα τα οπούα τα ιςοςταθμύςαμε όδη ςτο 2 ο βόμα. Βϋβαια αυτϊ τα βόματα κϊποιεσ φορϋσ δεν μασ βοηθούν να ιςοςταθμύςουμε μύα χημικό εξύςωςη,ϊρα δεν εύναι απαραύτητο να τηρηθούν πϊντα με αυτό τη ςειρϊ. 7.Παράδειγμα. Να γραφεύ ςωςτϊ η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ του νιτρικού χαλκού(ιι) με το υδροξεύδιο του καλύου προσ ςχηματιςμό υδροξεύδιο του χαλκού(ιι) και νιτρικού καλύου. Βόμα 1 ο Γρϊφουμε τα αντιδρώντα και τα προώόντα τησ αντύδραςησ Προςϋχουμε να ϋχουμε γρϊψει ςωςτϊ τουσ χημικούσ τουσ τύπουσ. Cu(NO 3) 2 + KOH Cu(OH) 2 + KNO 3 Βόμα 2 ο : Ξεκινϊμε αρχικϊ με τα πολυατομικϊ ιόντα (ΝΟ 3 -) και (ΟΗ - ), τα ϊτομα των απλών ςτοιχεύων (Cu,K) τα ιςοςταθμύζουμε αργότερα. Σο πολυατομικό ιόν το λαμβϊνουμε ςαν μύα μονϊδα. Ιςοςταθμύζω αρχικϊ τα ΝΟ 3 - Cu(NO 3) 2 + KOH Cu(OH) 2 + KNO 3 1 ο μϋλοσ 2ΝΟ 3 -, 2 ο μϋλοσ 1 ΝΟ 3 - Cu(NO 3) 2 + KOH Cu(OH) 2 + 2KNO 3 Ιςοςταθμύζω τα ιόντα ΟΗ -. Cu(NO 3) 2 + KOH Cu(OH) 2 + 2KNO 3 1 ο μϋλοσ 1 ΟΗ -, 2 ο μϋλοσ 2 ΟΗ - Cu(NO 3) 2 + 2KOH Cu(OH) 2 + 2KNO 3 Βόμα 3 ο Ιςοςταθμύζουμε τα απλϊ ςτοιχεύα (Cu,K) εύτε βρύςκονται μϋςα ςε χημικό ϋνωςη, εύτε ςε ελεύθερη κατϊςταςη Cu(NO 3) 2 + 2KOH Cu(OH) 2 + 2KNO 3 Παρατηρούμε ότι ςτο αριςτερό μϋλοσ τησ εξύςωςησ υπϊρχουν 1 ϊτομο Cu και 2 ϊτομα Κ, ομούωσ και ςτο δεξιό μϋλοσ,ϊρα εύναι όδη ιςοςταθμιςμϋνα. Βόμα 4 ο : Άτομα Η και Ο δεν υπϊρχουν εκτόσ από αυτϊ που ςυμμετϋχουν ςε πολυατομικϊ ιόντα, όπου όδη τα ϋχουμε ιςοςταθμύςει. Άρα η ςωςτό αντύδραςη εύναι : Cu(NO 3) 2 + 2KOH Cu(OH) 2 + 2KNO 3 Αριςτερό μϋλοσ Δεξύ μϋλοσ 1 ϊτομο Cu 1 ϊτομο Cu 2 ιόντα ΝΟ 3-2 ιόντα ΝΟ 3-2 ϊτομα Κ 2 ϊτομα Κ 2 ιόντα ΟΗ - 2 ιόντα ΟΗ - 8.Εφαρμογή. Να ιςοςταθμύςετε τισ χημικϋσ εξιςώςεισ α. BaCl 2 + Na 2SO 4 NaCl + BaSO 4 β. NaOH + (NH 4) 2SO 4 Na 2SO 4 + NH 4OH Η ϋνωςη ΝΗ 4ΟΗ εύναι υποθετικό ϋνωςη, ςτην πρϊξη μετατρϋπεται αμϋςωσ μετϊ το ςχηματιςμό τησ ςε ΝΗ 3 και Η 2Ο. Αντιδράςεισ ςύνθεςησ. τισ αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ 2 ό περιςςότερα ςτοιχεύα ό ενώςεισ αντιδρούν ςχηματύζοντασ μύα νϋα χημικό ϋνωςη. Α+Β Γ: Γενικό αντύδραςη ςύνθεςησ τισ απλϋσ αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ ϋνα ςτοιχεύο αντιδρϊ με ϋνα δεύτερο ςτοιχεύο ςχηματύζοντασ τη χημικό ϋνωςη που αποτελεύται από αυτϊ. 9.Παράδειγμα. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ (προώόντα-ςυντελεςτϋσ) α. Η 2+Ο 2 β.mg+o 2 γ. Κ+Cl 2 Απϊντηςη α. 2Η 2+Ο 2 2Η 2Ο β.2mg+o 2 2MgO γ. 2Κ+Cl 2 2KCl 10.Παράδειγμα Να ςυμπληρωθεύ η παρακϊτω αντύδραςη ςύνθεςησ C+O 2 Απϊντηςη Όταν αντιδρϊ ο C με το Ο μπορούν να ςχηματιςτούν δύο διαφορετικϋσ ενώςεισ το μονοξεύδιο του ϊνθρακα (CΟ),όπωσ και το διοξεύδιο του ϊνθρακα (CO 2).Πρϋπει να γρϊψουμε τα πιθανϊ προώόντα που ςχηματύζονται 2C+O 2 2CO C+O 2 CO 2 11.Εφαρμογή. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ (προώόντα- ςυντελεςτϋσ) α. Κ + Br 2 β. Η 2 + Cl 2 γ. Ca + Cl 2 δ. Na + O 2 ε. Fe + O 2 Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 38

39 39 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 12.Παράδειγμα. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ (προώόντα- ςυντελεςτϋσ) α. SO3 + H2O β. CaO + H2O Απϊντηςη : Γενικϊ υπϊρχουν και πολυπλοκότερεσ αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ από αυτϋσ που εύδαμε παραπϊνω όπου 2 χημικϋσ ενώςεισ αντιδρούν προσ ςχηματιςμό μύασ πιο ςύνθετησ χημικϋσ ϋνωςησ. υνόθωσ όταν ϋνα οξεύδιο αμετϊλλου όπωσ του S αντιδρϊ με το νερό δύνει το αντύςτοιχο οξύ. a.so3+h2o H2SO4 (Αριςτερό μϋλοσ : 1S, 2H, 4O. Δεξύ μϋλοσ : 1S, 2H, 4O). Η αντύδραςη εύναι ιςοςταθμιςμϋνη. Σα οξεύδια ςυνόθωσ των μετϊλλων αντιδρώντασ με το νερό δύνουν τα αντύςτοιχα υδροξεύδια του μετϊλλου β.cao + H2O Ca(OH)2 (Αριςτερό μϋλοσ : 1Ca, 2H, 2O. Δεξύ μϋλοσ : 1Ca, 2H, 2O). Η αντύδραςη εύναι ιςοςταθμιςμϋνη. 13.Εφαρμογή. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ (προώόντα- ςυντελεςτϋσ) α. Κ2Ο + Η2Ο β. SO2 + H2O γ. MgO + H2O Αντιδράςεισ διάςπαςησ τισ αντιδρϊςεισ διϊςπαςησ μύα χημικό ϋνωςη διαςπϊται ςτα ςτοιχεύα από τα οπούα αποτελεύται ό ςε απλούςτερεσ χημικϋσ ενώςεισ. Γ Α+Β: Γενικό εξύςωςη διϊςπαςησ 14.Παράδειγμα. Να γρϊψετε τη χημικό εξύςωςη αποςύνθεςησ του νερού Η2Ο (ςυντελεςτϋσ και προώόντα) ςτα ςτοιχεύα από τα οπούα αποτελεύται. Απϊντηςη : Σο Η2Ο αποτελεύται από τα ςτοιχεύα Η και Ο. Σα ςτοιχεύα αυτϊ γρϊφονται ωσ διατομικϊ. ( Γενικϊ διατομικϊ ςτοιχεύα : Η2, Ο2, Ν2, F2, Cl2,Br2,I2 ) Σα υπόλοιπα ςτοιχεύα ςτισ χημικϋσ αντιδρϊςεισ γρϊφονται ωσ μονοατομικϊ. Η2Ο Η2 +Ο2 (Αριςτερό μϋλοσ : 2Η, 1Ο Δεξύ μϋλοσ : 2Η, 2Ο ) Ιςοςτϊθμιςη με τη χρόςη ςυντελεςτών 2Η2Ο 2Η2 +Ο2 (Αριςτερό μϋλοσ : 4Η, 2Ο Δεξύ μϋλοσ : 4Η, 2Ο ) Η αντύδραςη μασ εύναι ιςοςταθμιςμϋνη. 15. Εφαρμογή. Να γραφεύ η χημικό εξύςωςη αποςύνθεςησ τησ ϋνωςησ HgO ςτα ςτοιχεύα τησ. 16.Εφαρμογή. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ αποςύνθεςησ των ενώςεων ςτα ςτοιχεύα τουσ. (προώόντα- ςυντελεςτϋσ) α. ΗΙ β. AlCl3 γ. Ag2O δ. MgO 17.Παράδειγμα.Να γραφεύ η χημικό εξύςωςη διϊςπαςησ τησ ϋνωςησ νιτρικό αμμώνιο προσ τησ απλούςτερεσ ενώςεισ Ν2Ο και νερό. Απϊντηςη : ΝΗ4ΝΟ3 Ν2Ο+Η2Ο (Αριςτερό μϋλοσ : 2Ν, 3Ο,4Η Δεξύ μϋλοσ : 2Ν, 2Ο,2Η ) Ιςοςτϊθμιςη με τη χρόςη ςυντελεςτών ΝΗ4ΝΟ3 Ν2Ο+2Η2Ο (Αριςτερό μϋλοσ : 2Ν, 3Ο,4Η Δεξύ μϋλοσ : 2Ν, 3Ο,4Η ) Η αντύδραςη μασ εύναι ιςοςταθμιςμϋνη. 18.Εφαρμογή. Σο ανθρακικό αςβϋςτιο μετϊ από θϋρμανςη διαςπϊται προσ οξεύδιο του αςβεςτύου και διοξεύδιο του ϊνθρακα. Να ςυμπληρωθεύ(ςυντελεςτόσ προώόντα) η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ CaCO3 Ομούωσ και το ανθρακικό μαγνόςιο διαςπϊται προσ οξεύδιο του μαγνηςύου και διοξεύδιο του ϊνθρακα. Να ςυμπληρωθεύ(ςυντελεςτόσ προώόντα) η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ MgCO3 ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 39

40 40 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ΕΡΩΣΗΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ 19.ε κϊθε χηµικό αντύδραςη η µϊζα των προώόντων ςωµϊτων τησ αντύδραςησ: α. εύναι πϊντα ύςη µε τη µϊζα των αντιδρώντων που µετατρϊπηκαν ςε προώόντα β. εύναι µικρότερη από τη µϊζα των αντιδρώντων, όταν κατϊ την αντύδραςη παρϊγονται αϋρια γ. εξαρτϊται από την ταχύτητα τησ αντύδραςησ δ. εύναι ύςη µε το ϊθροιςµα των µαζών των ςωµϊτων που αναµεύξαµε αρχικϊ. 20. ε κϊθε χηµικό αντύδραςη αποςύνθεςησ: α. µύα χηµικό ουςύα διαςπϊται ςε απλούςτερεσ ενώςεισ β. δύο χηµικϋσ ουςύεσ διαςπώνται ςε απλούςτερεσ ενώςεισ γ. ϋνα χηµικό ςτοιχεύο διαςπϊται ςε ϊλλα ςτοιχεύα δ. µειώνεται η µϊζα του ςυςτόµατοσ. 21.Για την αντύδραςη C +O 2 CO 2 ποια από τισ παρακϊτω φρϊςεισ δεν εύναι ςωςτό : α. εύναι αντύδραςη οξειδοαναγωγόσ. β. εύναι αντύδραςη ςύνθεςησ. γ. ο αριθμόσ οξεύδωςησ του ϊνθρακα ελαττώνεται. δ. ο αριθμόσ οξεύδωςησ του οξυγόνου ελαττώνεται. ΕΡΩΣΗΕΙ ΤΜΠΛΗΡΩΗ ΑΝΣΙΔΡΑΕΩΝ 22. Να ςυμπληρώςετε τουσ ςυντελεςτϋσ (όπου χρειϊζεται) ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ α.) H 2 + Cl 2 HCl β.) H 2 + S H 2S γ.) Η 2 + Ο 2 Η 2Ο δ.) Na + H 2 NaH ε.) C + O 2 CO 2 ζ.) Mg + O 2 MgO η.) CO + O 2 CO 2 θ.) FeCl 2 + Cl 2 FeCl 3 ι.) SO 2 + O 2 SO 3 κ.) CO + Cl 2 COCl 2 λ.) FeS + S Fe 2S 3 μ.) Η 2O 2 + Zn Zn(OH) 2 ν.) P 4 + O 2 P 2O Να ςυμπληρώςετε τουσ ςυντελεςτϋσ (όπου χρειϊζεται) ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ διϊςπαςησ-αποςύνθεςησ. α.) Cu 2O Cu + O 2 β.) HgO Hg + O 2 γ.) Η 2Ο 2 Η 2 + Ο 2 δ.) Ν 2Ο 3 Ν 2 + Ο 2 ε.) SO 3 SO 2 + O 2 ζ.) H 2SO 4 SO 2 + H 2O + O 2 η.) CuSO 4 CuO + SO 2 + O 2 θ.) KClO 3 KCl + O 2 ι.) Zn(NO 3) 2 ZnO + NO 2 + O 2 κ.) KNO 3 KNO 2 + O 2 λ.) ΝΗ 4ΝΟ 3 Ν 2 + Η 2Ο 24. Να ςυμπληρώςετε τουσ ςυντελεςτϋσ (όπου χρειϊζεται) ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ διϊςπαςησ-αποςύνθεςησ. α.) ZnCO 3 ZnO + CO 2 β.) Ag 2CO 3 Ag + CO 2 + O 2 γ.) KHCO 3 K 2CO 3 + H 2O + CO 2 δ.) KIO 3 KI + O 2 ε.) NaClO 3 NaCl + O 2 ζ.) AgNO 3 Ag + NO 2 + O 2 η.) Ag 2O Ag + O 2 θ.) PbO 2 Pb + O 2 25.Να ςυμπληρώςετε ςυντελεςτϋσ-προώόντα ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ ςύνθεςησ(όπου χρειϊζεται). ασ δύνονται υποδεύξεισ για τα προώόντα. α. τοιχεύο + Οξυγόνο Οξεύδιο C (s) + O 2(g) N 2(g) + O 2(g) β. Τδρογόνο + Αμϋταλλο Τδρογονούχοσ ϋνωςη Η 2(g) + Cl 2(g) H 2 (g) + N 2(g) γ. Μϋταλλο + Αμϋταλλο Άλασ Ca (s) + Br 2(g) Na (s) + Cl 2(g) δ.φημικό ϋνωςη + τοιχεύο Νϋα χημικό ϋνωςη SO 2(g) + O 2(g) SO 3(g) ΝΟ (g) + O 2(g) NO 2(g) ε. Μϋταλλο +Τδρογόνο Τδρύδιο μετϊλλου Na (s) + H 2(g) Ca (s) + H 2(g) 26. Να ςυμπληρώςετε ςυντελεςτϋσ-προώόντα ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ αποςύνθεςησ - διϊςπαςησ(όπου χρειϊζεται). ασ δύνονται υποδεύξεισ για τα προώόντα. α. Οξεύδιο τοιχεύο + Οξυγόνο CuO (s) HgO Ν 2Ο 3 β. Οξεύδιο Οξεύδιο +Οξυγόνο MnO 2 MnO + O 2 Ν 2Ο 5 Ν 2Ο 3 + Ο 2 γ. Τπεροξεύδιο Οξεύδιο + Οξυγόνο Η 2Ο 2 Η 2Ο + Ο 2 δ. Φλωρικό ϊλασ Φλωριούχο ϊλασ +Οξυγόνο KClO 3 27.Να ςυμπληρώςετε ςυντελεςτϋσ-προώόντα ςτισ αντιδρϊςεισ που ακολουθούν. α. Na 2O + H 2O β. Αg 2O + H 2O γ. BaO + H 2O δ. CuO + H 2O ε. FeO + H 2O Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 40

41 41 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ζ. Fe 2O 3 + H 2O η. CO 2 + H 2O θ. Ν 2Ο 3 + Η 2Ο ι. Ν 2Ο 5 + Η 2Ο κ. Ρ 2Ο 5 + Η 2Ο λ. Cl 2O + H 2O μ. Cl 2O 3 + H 2O ν. Cl 2O 5 + H 2O ξ. Cl 2O 7 + H 2O Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 41

42 42 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Αντιδράςεισ απλήσ αντικατάςταςησ τισ αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ ϋνα ςτοιχεύο μύασ χημικόσ ϋνωςησ αντικαθύςταται από ϋνα ϊλλο ςτοιχεύο. Δύο γενικϋσ αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ υπϊρχουν 1η γενικό εξύςωςη Α+ΒΓ ΑΓ+Β Όπου το Α εύναι μϋταλλο και το Β εύναι διαφορετικό μϋταλλο ό το κατιόν υδρογόνου. 2η γενικό εξύςωςη ΔΕ+Ζ ΔΖ+Ε Όπου το Ε εύναι αμϋταλλο και το Ζ διαφορετικό αμϋταλλο 28. ασ δύνεται η παρακϊτω αντύδραςη απλόσ αντικατϊςταςησ Mg(s)+ZnCl2(aq) MgCl2(aq)+Zn(s) A. Ποιο από τα δύο μϋταλλα όταν ςε ελεύθερη κατϊςταςη πριν πραγματοποιηθεύ η αντύδραςη; α. Mg β. Zn Β. Ποιο από τα δύο μϋταλλα όταν μϋςα ςε χημικό ϋνωςη πριν πραγματοποιηθεύ η αντύδραςη α. Mg β. Zn Γ. Σο χημικό φαινόμενο που παρατηρούμε εύναι. : α. Σο Mg αντικαθιςτϊ το Zn ςτη χημικό ϋνωςη β. Ο Zn αντικαθιςτϊ το Mg ςτη χημικό ϋνωςη Δ. Με βϊςη τη ςειρϊ δραςτικότητασ. : α. Σο Mg εύναι δραςτικότερο του Zn. β. Ο Zn εύναι δραςτικότεροσ του Mg Ε. Σι ιςχύει γενικϊ ςτισ αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ : α. Σο δραςτικότερο μϋταλλο αντικαθιςτϊ το λιγότερο δραςτικό ςε μύα χημικό ϋνωςη. β. Σο λιγότερο δραςτικό μϋταλλο αντικαθιςτϊ το περιςςότερο δραςτικό ςε μύα χημικό ϋνωςη. 29. ασ δύνεται η παρακϊτω αντύδραςη απλόσ αντικατϊςταςησ Mg(s)+2ΗCl(aq) MgCl2(aq)+H2(g) A. Με βϊςη τη ςειρϊ δραςτικότητασ. : α. Σο Mg εύναι δραςτικότερο του H. β. To H εύναι δραςτικότερο του Mg B. Σι ιςχύει γενικϊ ςτισ αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ : α. Σο δραςτικότερο μϋταλλο του υδρογόνου το αντικαθιςτϊ ςε μύα χημικό ϋνωςη. β. Σο λιγότερο δραςτικό μϋταλλο του υδρογόνου το αντικαθιςτϊ ςε μύα χημικό ϋνωςη. 30. ασ δύνονται οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ του Η ςτο νερό από ϋνα μϋταλλο Mg+H2O MgO+H2 2Na+2H2O 2Na(OH)+H2 A.Με βϊςη τη ςειρϊ δραςτικότητασ τησ ςελύδασ ποια μϋταλλα αντικαθιςτούν το υδρογόνο ςτο νερό. α. Μϋταλλα που εύναι δραςτικότερα του Η β. Μϋταλλα λιγότερο δραςτικϊ του Η. Β.Ποιο από τα μϋταλλα όταν αντιδρϊ με το νερό δύνει υδροξεύδιο του μετϊλλου : α. Mg β. Na Γ.Ποιο από τα μϋταλλα όταν αντιδρϊ με το νερό δύνει οξεύδιο του μετϊλλου : α. Mg β. Na Δ. Σο μϋταλλο Ca όταν αντικαθιςτϊ το Η ςτο νερό δύνει.. : α. Τδροξεύδιο του Ca β. Οξεύδιο του Ca Ε. Σο μϋταλλο Fe όταν αντικαθιςτϊ το Η ςτο νερό δύνει.. : α. Τδροξεύδιο του Ca β. Οξεύδιο του Ca 31. ασ δύνονται οι παρακϊτω αντιδρϊςεισ Cl2(g)+2KBr(aq) 2KCl(aq)+Br2(g) F2(g)+2NaCl(aq) 2NaF(aq)+Cl2(g) A.Με βϊςη τη ςειρϊ δραςτικότητασ : α. Σο περιςςότερο δραςτικό αμϋταλλο αντικαθιςτϊ το λιγότερο δραςτικό ςε μύα χημικό ϋνωςη. β. Σο λιγότερο δραςτικό αμϋταλλο αντικαθιςτϊ το περιςςότερο δραςτικό ςε μύα χημικό ϋνωςη. 32. Με βϊςη τη ςειρϊ δραςτικότητασ η αντύδραςη Ι2(g)+CaBr2(aq) α. Μπορεύ να πραγματοποιηθεύ β. Δεν μπορεύ να πραγματοποιηθεύ 33.Παράδειγμα. Να βϊλετε ςυντελεςτϋσ ςτην παρακϊτω αντύδραςη απλόσ αντικατϊςταςησ. K + HCl KCl + H2 Απϊντηςη : Πολλϋσ φορϋσ εύναι εύκολο να βϊλουμε τουσ ςυντελεςτϋσ ςε μύα αντύδραςη. τη ςυγκεκριμϋνη, μπορούμε να παρατηρόςουμε ότι μόνο το Η ςτο 1ο και 2ο μϋλοσ δεν εύναι ύςοσ ο ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 42

43 43 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ αριθμόσ τουσ. Άρα αρχικϊ ιςοςταθμύζω τα Η. Βϊζω ςυντελεςτϋσ για να ϋχω ύςο αριθμό Η ςτο 1ο και 2ο μϋλοσ K + 2HCl KCl + H2 Έχω 2Η ςτο 1ο μϋλοσ και 2Η ςτο 2ο μϋλοσ τη ςυνϋχεια ιςοςταθμύζω τα Cl K + 2HCl 2KCl + H2 Έχω 2Cl ςτο 1ο μϋλοσ και 2Cl ςτο 2ο μϋλοσ. Σϋλοσ ιςοςταθμύζω το Κ 2K + 2HCl 2KCl + H2 36.Εφαρμογή. Να τοποθετόςετε τουσ ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ Ca + H2CO3 CaCO3 + H2 34.Εφαρμογή. Να βϊλετε ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ. Na + Hl Nal + H2 37.Παράδειγμα Να βϊλετε τουσ ςυντελεςτϋσ ςτην παρακϊτω αντύδραςη K + H3PO4 K3PO4 + H2 Ομούωσ με την ϊςκηςη 3 ιςοςταθμύζω τα Κ και τα ΡΟ4 του ϊλατοσ ςτο 2ο μϋλοσ με Κ και ΡΟ4 του 1ο μϋλουσ 3K + H3PO4 K3PO4 + H2 τη ςυνϋχεια βλϋπω τα Η ςτο 1ο μϋλοσ (εύναι 3) και βϊζω τον κατϊλληλο ςυντελεςτό ςτο 2ο μϋλοσ. 3 3K + H3PO4 K3PO4 + H2 2 Όταν ο ςυντελεςτόσ εύναι κλαςματικόσ πολλαπλαςιϊζω ( αν και δεν εύναι απαραύτητο) όλουσ τουσ ςυντελεςτϋσ με το 2 ώςτε να μην ϋχω κλαςματικούσ ςυντελεςτϋσ. 6K + 2H3PO4 2K3PO4 + 3H2 K + HCN KCN + H2 Na + HBr NaBr + H2 K + HF KF + H2 35.Παράδειγμα. Να βϊλετε ςυντελεςτϋσ ςτην παρακϊτω αντύδραςη απλόσ αντικατϊςταςησ. Al + H2SO4 Al2 (SO4 )3 + H2 Αρχικϊ ιςοςταθμύζω το θετικό και το αρνητικό ιόν ςτο ϊλασ,ώςτε όςα θετικά ιόντα να ϋχω ςτο 1ο μϋλοσ τόςα να ϋχω και ςτο 2ο. Ομούωσ για τα αρνητικά. Αl2 (SO4 )3 + H2SO4 Αl + H2SO4 ο Έχω 2 Al ςτο 2 μϋλοσ ϊρα βϊζω 2 ςτο Al ςτο 1ο μϋλοσ. Αl2 (SO4 )3 + H2 2Αl + H2SO4 2Al ςτο 1ο μϋλοσ, 2Al και ςτο 2ο μϋλοσ. Ba + HNO2 Ba NO2 2 + H2 αραιό Mg + H2 SO4 MgSO4 + Η2 K2SO3 + H2 Κ + Η2SO3 Al + H2CO3 Al2 CO3 3 + H2 Fe + H3PO4 Fe3 PO4 2 + H2 Cu + H3PO3 Cu3 PO3 2 + H2 38.Εφαρμογή. Να βϊλετε ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ Na + H3PO4 Na3PO4 + H2 Αl2 (SO4 )3 + H2 2Αl + H2SO4 ο Έχω 3 SO4 ςτο 2 μϋλοσ, ϊρα βϊζω 3 ςτο H2SO4 ςτο 1ο μϋλοσ K + H3PO3 K3PO3 + H2 Αl2 (SO4 )3 + H2 2Αl + 3H2SO4 Σϋλοσ ιςοςταθμύζουμε τα Η.Αρχικϊ βλϋπω τα Η ςτο 1ο μϋλοσ. Έχω 6Η ςτο 1ο μϋλοσ ϊρα βϊζω 3 ςτο Η2 ςτο 2ο μϋλοσ. Al + HF AlF3 + H2 Αl2 (SO4 )3 + 3H2 2Αl + 3H2SO4 Al 2(SO 4) 3 + 3H2 υνολικϊ : 2Al + 3H2SO4 Al + HNO2 Al NO2 3 + H2 Al + HBr AlBr3 + H2 39.Παράδειγμα. Να βϊλετε ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ. Na + FeSO4 Na2SO4 + Fe Al + FeCl2 AlCl3 + Fe Mg + AlPO4 Mg3 PO4 2 + Al ε όλεσ τισ παραπϊνω περιπτώςεισ πρώτα ιςοςταθμύζω το αρνητικό ιόν του ϊλατοσ (όπου χρειϊζεται) ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 43

44 44 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Na + FeSO4 Na2 SO4 + Fe Al + 3FeCl2 2AlCl3 + Fe Mg + 2AlPO4 Mg3 PO4 2 + Al τη ςυνϋχεια ιςοςταθμύζω τα μϋταλλα 2Na + FeSO4 Na2 SO4 + Fe 2Al + 3FeCl2 2AlCl3 + 3Fe 3Mg + 2AlPO4 Mg 3 PO Al 40.Εφαρμογή.Να τοποθετόςετε τουσ ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ. Ba + Ag 3PO4 Ba3 PO4 2 + Ag Ba + Fe3 PO4 2 Ba3 PO4 2 + Fe Mg + Al2 SO4 3 MgSO4 Al Na + CuCl2 NaCl + Cu Al + AgF AlF3 + Ag Fe + Ag2 SO3 FeSO3 Ag Ca + AlPO3 Ca3 PO3 2 + Al K + Al2 S3 K2 S + Al Na + Al2 SO4 3 Na2 SO4 + Al Ca + Al NO3 3 Ca NO3 2 + Al 42.Εφαρμογή. Να τοποθετόςετε τουσ ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ α. Κ + Η2Ο ΚΟΗ + Η2 β. Ba + H2O Ba(OH)2 + H2 43.Εφαρμογή. Να ςυμπληρώςετε προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ (ςε όςεσ πραγματοποιούνται) α. Zn + Pb(NO3)2 β. Al + HCl γ. Ba + FeCl2 δ. Cu + AgNO3 ε. Fe + Ca(ClO4)2 ζ. Cu + MgSO4 η. Fe +Al2(SO4)3 θ. Zn + FeCl2 ι. Ζn + H2SO4 (αραιό) κ. Al + H2SO4 (αραιό) λ. Mg + SnCl2 μ. Br2 + KCl ν. Cl2 + NaI ξ. Pb + HCl ο. ΚΙ + Βr2 π. MgSO4 + Zn ρ. KF + Cl2 41.Παράδειγμα. Να ςυμπληρώςετε τισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ (προώόντα και ςυντελεςτϋσ) Na + H2O Ca + H2O τισ αντιδρϊςεισ τϋτοιου τύπου το νερό θεωρούμε ότι εύναι ιοντικό ϋνωςη τησ μορφόσ Η+ΟΗΝα + Η+ΟΗ- NaOH +H2 Na+ 2 Η+ΟΗ- 2Na OH +H2 Ιςοςταθμύζουμε τα ιόντα Η+ με το Η2 2Na+ 2 Η+ΟΗ- 2NaOH +H2 Ιςοςταθμύζουμε τα Na. Αριςτερό μϋλοσ 2Na 2H 2OH Δεξύ μϋλοσ 2Na 2H 2OH Η αντύδραςη μασ εύναι ιςοςταθμιςμϋνη και τη γρϊφουμε ωσ 2Na+2H2O 2NaOH +H2 44.Να ςυμπληρώςετε προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ μετϊλλου με μϋταλλο ( ςε όποιεσ από αυτϋσ πραγματοποιούνται) α.) Ca + AgNO3 β.) Fe + CaSO4 γ.) Na + KCl δ.) Fe + AgNO3 ε.) Mn + ZnCl2 ζ.) Cu + AgNO3 η.) Al + Fe2(SO4)3 θ.) Zn + CuSO4 ι.) Al + SnCl2 κ.) Cu(II) + HgCl2 λ.) Cu(II) + AgF μ.) Mg + Al2S3 ν.) Mn(II) + FeCl2 ξ.) K + Na2 S Cα + Η+ΟΗ- Ca(OH)2 +H2 Ca+ 2 Η+ΟΗ- Ca(OH)2 +H2 Ιςοςταθμύζουμε τα ιόντα OHΑριςτερό μϋλοσ 1Ca 2H 2OH Δεξύ μϋλοσ 1Ca 2H 2OH Η αντύδραςη μασ εύναι ιςοςταθμιςμϋνη και τη γρϊφουμε ωσ Ca+2H2O Ca(OH)2 +H2 45. Να ςυμπληρώςετε προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ αμετϊλλου με αμϋταλλο ( ςε όποιεσ από αυτϋσ πραγματοποιούνται) α.) Cl2 + BaBr2 β.) S + NaCl γ.) Cl2 + NaI δ.) I2 + H2S ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 44

45 45 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ε.) F 2 + AlBr 3 ζ.) Cl 2 + ΚF η.) Br 2 + CaI Να ςυμπληρώςετε προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ του υδρογόνου με μϋταλλο( ςε όποιεσ από αυτϋσ πραγματοποιούνται) α.) Κ + HCl β.) Al + HI γ.) Ag + HCl δ.) Mn + HBr ε.) Fe + HCl ζ.) Cu + HClO 4 η.) Fe + HClO θ.) Zn + HCl ι.) Pb(II) + HCN κ.) Fe + HI λ.) Ζn + H 2SO 4 (αραιό) μ.) Na + HCl ν.) Ca + H 2S 47. Να ςυμπληρώςετε προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ του νερού με μϋταλλο( ςε όποιεσ γύνεται η αντύδραςη) α.) Ag + H 2O β.) Κ + Η 2Ο γ.) Βα + Η 2Ο δ.) Fe(II) + H 2O ε.) Na + H 2O ζ.) Mg + H 2O η.) Ca + H 2O θ.) Cu(II) + H 2O ι.) Al + H 2O κ.) Zn + H 2O 48. Να γρϊψετε τισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ απλόσ αντικατϊςταςησ ( αντιδρώντα, προώόντα και ςυντελεςτϋσ ) Κϊλιο + Τδρόθειο Βϊριο + υποχλωριώδεσ οξύ Μαγνόςιο + Νιτρώδεσ οξύ Χευδϊργυροσ + θειικόσ χαλκόσ Χευδϊργυροσ + φθοριούχοσ ϊργυροσ Κϊλιο + ανθρακικό αργύλιο Αργύλιο + αζωτούχοσ ςύδηροσ 49. Έχουμε δύο μεταλλικϊ ελϊςματα, ϋνα ϋλαςμα ψευδαργύρου (Zn) και ϋνα ϋλαςμα χαλκού ( Cu(II) ). Βυθύζουμε το ϋλαςμα του χαλκού ςε διϊλυμα νιτρικού αργύρου ( AgNO 3 ) και παρατηρούμε ότι το ϋλαςμα χαλκού επαργυρώνεται ( πραγματοποιεύται αντύδραςη). Αντύθετα όταν εύχαμε βυθύςει το ϋλαςμα χαλκού ςε διϊλυμα υδροχλωρικού οξϋοσ ( HCl) δεν παρατηρόςαμε καμύα μεταβολό ( δεν ϋγινε αντύδραςη ). Βυθύζουμε το ϋλαςμα Zn ςε διϊλυμα υδροχλωρικού οξϋοσ και παρατηρούμε την παραγωγό αερύου (υδρογόνο) καθώσ και την ελϊττωςη τησ μϊζασ του ελϊςματοσ ( ϋγινε αντύδραςη ). Με βϊςη τα παραπϊνω δεδομϋνα να κατατϊξετε τα ςτοιχεύα Cu, Ag, Zn και Η κατϊ ςειρϊ αυξανόμενησ δραςτικότητασ. 50. Διαθϋτουμε τρύα διαλύματα : διϊλυμα AgNO 3, διϊλυμα PbSO 4 και διϊλυμα ZnCl 2 καθώσ και τρύα δοχεύα. Ένα δοχεύο με τοιχώματα χαλκού (Cu ), ϋνα δοχεύο με τοιχώματα ςιδόρου ( Fe ) και ϋνα δοχεύο με τοιχώματα αργιλύου(αl). ε ποιο δοχεύο φυλϊςςεται το κϊθε διϊλυμα. 51. Διαθϋτουμε τϋςςερα μεταλλικϊ ελϊςματα ( Α, Β, Γ και Δ). Βυθύζοντασ το ϋλαςμα Α ςε διϊλυμα υδροχλωρικού οξϋοσ δεν παρατηρεύται καμύα μεταβολό. Σο μϋταλλο Β αντιδρϊ με το νερό και δύνει υδροξεύδιο του μετϊλλου. Σο μϋταλλο Δ αντιδρϊ με το νερό και δύνει οξεύδιο του μετϊλλου. Κατϊ την βύθιςη του ελϊςματοσ Γ ςε διϊλυμα ϊλατοσ του Β δεν παρατηρόθηκε καμύα μεταβολό. Να κατατϊξετε τα μϋταλλα Α,Β,Γ,Δ κατϊ ςειρϊ αυξανόμενησ δραςτικότητασ. ύδηροσ + υδροχλώριο Χευδϊργυροσ + φωςφορικό οξύ Καςςύτεροσ + υπερχλωρικό οξύ Μαγνόςιο + θειώδεσ αργύλιο Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 45

46 46 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Αντιδράςεισ διπλήσ αντικατάςταςησ. τισ αντιδρϊςεισ διπλόσ αντικατϊςταςησ 2 ιοντικϋσ ενώςεισ ανταλλϊςουν αμοιβαύα τα κατιόντα τουσ Α+Β- +Γ+Δ- Α+ Δ- + Γ+ ΒΗ αντύδραςη πραγματοποιεύται όταν ςτα προώόντα (δεξύ μϋλοσ) ϋχουμε μύα ουςύα που εύναι εύτε ύζημα, εύτε αϋριο,εύτε ϋνωςη που ιοντύζεται ελϊχιςτα (όπωσ το Η2Ο) 52.Παράδειγμα. Να γραφεύ η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ MgCl2+KOH Απϊντηςη: Αρχικϊ βρύςκω τα κατιόντα των δύο αντιδρώντων MgCl2+KOH Αμοιβαύα ανταλλαγό μεταξύ των δύο ενώςεων των κατιόντων MgCl2+KOH Μg(OH)2+KCl Ελϋγχουμε αν ςτα προώόντα υπϊρχει ύζημα,αϋριο ό Η2Ο Πρϊγματι η ϋνωςη Μg(OH)2 εύναι ύζημα. Άρα η αντύδραςη πραγματοποιεύται MgCl2+KOH Μg(OH)2+KCl Αρχικϊ ιςοςταθμύζω τα κατιόντα (Μg2+,K+ ) Αριςτερό μϋλοσ 1 Μg2+,1K+ Δεξύ μϋλοσ 1 Μg2+,1K+ Σα κατιόντα εύναι ιςοςταθμιςμϋνα MgCl2+KOH Μg(OH)2+KCl Ελϋγχω τα ανιόντα Αριςτερό μϋλοσ 2Cl-, 1OH- Δεξύ μϋλοσ 2ΟΗ-,1Cl Χρόςη ςυντελεςτών για την ιςοςτϊθμιςη των ανιόντων MgCl2+2KOH Μg(OH)2+2KCl Κϊνω τον τελικό ϋλεγχο Αριςτερό μϋλοσ 1 Μg2+,2K+, 2Cl-, 2OHΔεξύ μϋλοσ1 Μg2+,2K+, 2Cl-, 2OHΆρα η αντύδραςη εύναι ςωςτό. 53.Παράδειγμα. Να γραφεύ η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ BaCl2+K2SO4 Απϊντηςη: Αρχικϊ βρύςκω τα κατιόντα των δύο αντιδρώντων BaCl2+K2SO4 Αμοιβαύα ανταλλαγό μεταξύ των δύο ενώςεων των κατιόντων BaCl2+K2SO4 BaSO4+KCl Ελϋγχουμε αν ςτα προώόντα υπϊρχει ύζημα,αϋριο ό Η2Ο Πρϊγματι η ϋνωςη BaSO4 εύναι ύζημα. Άρα η αντύδραςη πραγματοποιεύται BaCl2+K2SO4 BaSO4+KCl Αρχικϊ ιςοςταθμύζω τα κατιόντα (Ba2+,K+ ) Αριςτερό μϋλοσ 1 Ba2+,2K+ Δεξύ μϋλοσ 1 Ba2+,1K+ Κϊνοντασ χρόςη των κατϊλληλων ςυντελεςτών ιςοςταθμύζω τα Κ+ BaCl2+K2SO4 BaSO4+2KCl Ελϋγχω τα ανιόντα Αριςτερό μϋλοσ 2Cl-, 1SO42Δεξύ μϋλοσ1so42-,2cl Tα ανιόντα εύναι ιςοςταθμιςμϋνα Κϊνω τον τελικό ϋλεγχο BaCl2+K2SO4 BaSO4+2KCl Αριςτερό μϋλοσ 1 Ba2+,2K+, 2Cl-, 1 SO42Δεξύ μϋλοσ1 Ba2+,2K+, 2Cl-, 1 SO42Άρα η αντύδραςη εύναι ςωςτό. 54. Εφαρμογή. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω χημικϋσ εξιςώςεισ (προώόντα- ςυντελεςτϋσ),αν πραγματοποιεύται αντύδραςη. α. Pb(NO3)2 + KI β. FeCl2 + Na2SO4 γ. NaNO3 + MgSO4 δ. Ba(NO3)2 + MgSO4 55.Παράδειγμα. Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω χημικϋσ εξιςώςεισ α.na2co3 + HCl β. NH4Cl +NaOH Απϊντηςη : α. Γρϊφουμε ολοκληρωμϋνη τη χημικό εξύςωςη και την ιςοςταθμύζουμε όπωσ ςτα παραδεύγματα 52. και 53. Na2CO3 + 2HCl 2NaCl +H2CO3 Ελϋγχουμε αν ςχηματύζεται ύζημα ό αϋριο. Γνωρύζουμε ότι η χημικό ϋνωςη Η2CO3 εύναι αςταθόσ και μεταπύπτει ςε CO2(αϋριο) και Η2Ο(ϋνωςη που ιοντύζεται ελϊχιςτα). Na2CO3 + 2HCl 2NaCl +H2CO3 Na2CO3 + 2HCl 2NaCl +CO2+H2O β. Γρϊφουμε ολοκληρωμϋνη τη χημικό εξύςωςη και την ιςοςταθμύζουμε όπωσ ςτα παραδεύγματα 52. και 53. ΝΗ4Cl +NaOH NH4OH+NaCl Ελϋγχουμε αν ςχηματύζεται ύζημα ό αϋριο. Γνωρύζουμε ότι η χημικό ϋνωςη NH4OH εύναι αςταθόσ και μεταπύπτει ςε NH3(αϋριο) και Η2Ο(ϋνωςη που ιοντύζεται ελϊχιςτα). ΝΗ4Cl +NaOH NH4OH+NaCl ΝΗ4Cl +NaOH NH3+H2O+NaCl 56.Εφαρμογή. Όταν το θειώδεσ νϊτριο (Na2SO3) αναμειχθεύ με υδροχλωρικό οξύ(ηcl) παρϊγεται το αϋριο διοξεύδιο του θεύου(so2).να γραφεύ η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ που πραγματοποιεύται ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 46

47 47 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 57.Εφαρμογή. Σα αλλοιωμϋνα αυγϊ εκπϋμπουν ϋνα αϋριο με χαρακτηριςτικό δυςϊρεςτη οςμό που εύναι το υδρόθειο Η 2S. ε διϊλυμα όταν αντιδρϊ το θειικό οξύ Η 2SO 4 με θειούχο αςβϋςτιο ανιχνεύεται η χαρακτηριςτικό δυςϊρεςτη οςμό του υδρόθειου. Να γραφεύ η χημικό εξύςωςη τησ αντύδραςησ που πραγματοποιεύται. Αντιδράςεισ εξουδετέρωςησ Οι αντιδρϊςεισ εξουδετϋρωςησ εύναι μύα ειδικό κατηγορύα αντιδρϊςεων διπλόσ αντικατϊςταςησ,όπου αντιδρϊ ϋνα οξύ με μύα βϊςη ςχηματύζοντασ το αντύςτοιχο ϊλασ και νερό. 58.Παράδειγμα. Να γραφούν οι χημικϋσ εξιςώςεισ των παρακϊτω εξουδετερώςεων : α. Τδροξεύδιο του νατρύου + Θειικό οξύ β. Τδροξεύδιο του καλύου + Υωςφορικό οξύ γ. Τδροξεύδιο του αργιλύου + Θειικό οξύ Απϊντηςη Αρχικϊ γρϊφω τα αντιδρώντα και προώόντα. α. NaOH + H 2SO 4 Na 2SO 4 + H 2O β. ΚΟΗ + Η 3ΡΟ 4 Κ 3ΡΟ 4 + Η 2Ο γ. Αl(OH) 3 +H 2SO 4 Al 2SO 4 + H 2O τη ςυνϋχεια ιςοςταθμύζω τα ιόντα των αλϊτων ( τα Η και Ο τα αφόνω τελευταύα) α. 2NaOH + H 2SO 4 Na 2SO 4 + H 2O β. 3ΚΟΗ + Η 3ΡΟ 4 Κ 3ΡΟ 4 + Η 2Ο γ. 2Αl(OH) 3 +3H 2SO 4 Al 2(SO 4 ) 3 + H 2O Τπολογύζω τα Η ςτο αριςτερό μϋλοσ τησ εξύςωςησ,τα ιςοςταθμύζω με τα υδρογόνα ςτο δεξύ μϋλοσ τησ αντύδραςησ βϊζοντασ κατϊλληλο ςυντελεςτό ςτο Η 2Ο. α. 2NaOH + H 2SO 4 Na 2SO 4 + 2H 2O ( 4Η ςτο αριςτερό μϋλοσ ςυντελεςτόσ 2 ςτο Η 2Ο) β. 3ΚΟΗ + Η 3ΡΟ 4 Κ 3ΡΟ 4 + 3Η 2Ο ( 6Η ςτο αριςτερό μϋλοσ ςυντελεςτόσ 3 ςτο Η 2Ο) γ. 2Αl(OH) 3 +3H 2SO 4 Al 2(SO 4 ) 3 + 6H 2O ( 12Η ςτο αριςτερό μϋλοσ ςυντελεςτόσ 6 ςτο Η 2Ο) Οι ςωςτϋσ χημικϋσ εξιςώςεισ εύναι : α. 2NaOH + H 2SO 4 Na 2SO 4 + 2H 2O β. 3ΚΟΗ + Η 3ΡΟ 4 Κ 3ΡΟ 4 + 3Η 2Ο γ. 2Αl(OH) 3 +3H 2SO 4 Al 2(SO 4 ) 3 + 6H 2O 59.Εφαρμογή.Να ςυμπληρωθούν οι παρακϊτω χημικϋσ εξιςώςεισ. HCl + NaOH HClO 4 + Ca(OH) 2 H 3PO 4 + Ba(OH) 2 Fe(OH) 3 + HNO 3 την κατηγορύα αντιδρϊςεων εξουδετϋρωςησ ανόκουν και οι αντιδρϊςεισ του τύπου : Όξινο οξείδιο+βάςη Άλασ του οξέοσ όπου προήλθε το οξείδιο+η 2Ο Παρϊδειγμα CO 2+2KOH K2CO 3+H 2O Βαςικό οξείδιο+οξύ Άλασ τησ βάςησ όπου προήλθε το οξείδιο+η 2Ο Παρϊδειγμα Νa 2O+2HNO 3 2NaNO3+H 2O Όξινο οξείδιο+βαςικό οξείδιο άλασ Σα επαμφοτερύζοντα οξεύδια όταν αντιδρούν με οξϋα ςυμπεριφϋρονται ωσ βάςεισ και αντύςτροφα όταν αντιδρούν με βϊςεισ ςυμπεριφϋρονται ωσ οξέα. Γενικϊ τα όξινα και βαςικϊ οξεύδια ςτισ παραπϊνω αντιδρϊςεισ αρχικϊ ενυδατώνονται ςτο υδατικό διϊλυμα και ςτην ςυνϋχεια ςυμπεριφϋρονται ωσ οξέα και βάςεισ αντύςτοιχα. Εϊν ϋχουμε επαμφοτερίζον οξείδιο αρχικϊ γρϊφουμε το υδροξεύδιο του με την μορφό : ZnO+H 2O Ζn(OH)2 Εϊν το επαμφοτερίζον οξείδιο ςυμπεριφϋρεται ωσ βϊςη,τότε αντιδρϊ ςαν το Ζn(OH) 2 Πχ ZnO+2HCl ZnCl 2 +H 2O Εϊν το επαμφοτερίζον οξείδιο ςυμπεριφϋρεται ωσ οξύ, τότε αντιδρϊ ςαν το Η 2ZnO 2 Πχ ZnO+2NaOH Na2ZnO 2 +H 2O 60.Παράδειγμα. Να ςυμπληρωθεύ η χημικό εξύςωςη SO 3+KOH Απϊντηςη Αρχικϊ το SO 3 μετατρϋπεται ςτο οξύ από το οπούο προόλθε : SO 3+Η 2Ο Η 2SO 4 (1) την ςυνϋχεια το Η 2SO 4 αντιδρϊ με το ΚΟΗ: 2ΚΟΗ+ Η 2SO 4 Κ2SO 4+2H 2O (2) Για να πϊρουμε την χημικό εξύςωςη που θϋλουμε προςθϋτουμε τισ αντιδρϊςεισ (1) +(2) κατϊ μϋλη: SO 3 + H 2 O + H 2 SO 4 + 2KOH H 2 SO 4 + K 2 SO 4 Και προκύπτει η εξύςωςη : SO 3+2KOH K 2SO 4+H 2O 61. Να ςυμπληρώςετε προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ διπλόσ αντικατϊςταςησ ( ςε όποιεσ από αυτϋσ πραγματοποιούνται) α.) Na 2CO 3 + H 2SO 4 β.) K 2CO 3 + HCl γ.) H 2SO 4 + NaCl δ.) HCl + FeS ε.) Na 2CO 3 + H 2SO 4 ζ.) AgNO 3 + CaCl 2 Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 47

48 48 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ η.) NaCl + H 2SO 4 θ.) Ba(OH) 2 + K 2CO 3 ι.) Na 2CO 3 + CaCl 2 κ.) Pb(NO 3) 2 + K 2SO 4 λ.) AgNO 3 + KI μ.) K 2S + Pb(NO 3) 2 ν.) NaF + CaCl 2 ξ.) NaNO 3 + HCl ο.) AgNO 3 + HBr 62. Να ςυμπληρώςετε τουσ ςυντελεςτϋσ και τα προώόντα ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ εξουδετϋρωςησ ( οξύ-βϊςη) α.) NaOH + HCl β.) KOH + H 2S γ.) H 2SO 4 + KOH δ.) Ca(OH) 2 + HNO 3 ε.) ΝαΟΗ + Η 2SO 4 ζ.) Ba(OH) 2 + HCl η.) Fe(OH) 3 + H 2S θ.) CuOH + HNO 2 ι.) HNO 3 + Zn(OH) 2 κ.) ΚΟΗ + Η 3ΡΟ 4 λ.) ΝΗ 3 + Η 2S μ.) Al(OH) 3 + HI 63. Να ςυμπληρώςετε τουσ ςυντελεςτϋσ και τα προώόντα ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ. α.) Ν 2Ο 5 + ΚΟΗ β.) SO 2 + Zn(OH) 2 γ.) CO 2 + Ca(OH) 2 δ.) BaO + HNO 3 ε.) Al 2O 3 + NaOH ζ.) Al 2O 3 + H 2SO 4 η.) ZnO + HNO 3 θ.) ZnO + KOH ι.) SO 3 + MgO κ.) CaO + HClO 4 λ.) Cl 2O + Al 2O 3 μ.) Fe 2O 3 + I 2O Να ςυμπληρωθούν προώόντα και ςυντελεςτϋσ ςτισ παρακϊτω αντιδρϊςεισ διπλόσ αντικατϊςταςησ 1.Νιτρικόσ ϊργυροσ + Φλωριούχο νϊτριο 2.Φλωριούχο νϊτριο + θειικό οξύ 6. Φλωριούχοσ ψευδϊργυροσ + υδρόθειο 7. Φλωριούχο αςβϋςτιο + θειικό οξύ 8. Φλωριούχο αςβϋςτιο + νιτρικό οξύ 9. Νιτρικόσ ϊργυροσ + ιωδιούχο νϊτριο 10. Φλωριούχο αμμώνιο + υδροξεύδιο του καλύου 11. Ανθρακικό νϊτριο + υδροχλώριο 12. Θειούχο κϊλιο + νιτρικόσ μόλυβδοσ 13. Υθοριούχο νϊτριο + χλωριούχο αςβϋςτιο 14. Φλωριούχο αςβϋςτιο + ανθρακικό αμμώνιο 15. Φλωριούχο αμμώνιο + υδροξεύδιο του αςβεςτύου 16. Υθοριούχο αςβϋςτιο + θειικό οξύ 17. Νιτρώδεσ ϊργυροσ + υδροβρώμιο 18. Τδροχλώριο + θειούχο νϊτριο 19. Τδροχλώριο +θειώδεσ νϊτριο 20. Ανθρακικό νϊτριο + θειικό οξύ 21. Νιτρικόσ μόλυβδοσ + υδροξεύδιο του καλύου 22. Τδροξεύδιο του νατρύου + χλωριούχοσ ςύδηροσ (ΙΙΙ) 23. Φλωριούχο μαγνόςιο + υδροξεύδιο του καλύου 24. Κυανιούχοσ ςύδηροσ (ΙΙ) + υδροξεύδιο του νατρύου 25. Θειικό αμμώνιο + υδροξεύδιο του καλύου 26. Θειώδησ ςύδηροσ (ΙΙΙ) + θειικό οξύ 27. Ανθρακικό αςβϋςτιο + χλωρικό οξύ 3. Ανθρακικό αςβϋςτιο + θειικό οξύ 4. Ανθρακικό νϊτριο + υδροξεύδιο του αςβεςτύου 5. Θειούχοσ ςύδηροσ + υδροχλώριο Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 48

49 49 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 65. ε ϋνα εργαςτόριο υπϊρχουν 3 δοχεύα που το καθϋνα από αυτϊ περιϋχει -Διϊλυμα υδροξειδύου του νατρύου ( NaOH) - Διϊλυμα υδροχλωρικού οξϋοσ (HCl) - Διϊλυμα θειικού οξϋοσ ( H 2SO 4). Αν εύχατε ςτην διϊθεςη ςασ, ϋνα ςιδερϋνιο καρφύ ( Fe) και ϊλασ BaCl 2, πωσ θα βρύςκατε το περιεχόμενο κϊθε δοχεύου. 66. Διαθϋτουμε 3 φιϊλεσ ( Υ Α,Υ Β,Υ Γ) οι οπούεσ περιϋχουν τα αϋρια ΝΗ 3, CO 2 και SO 3. Για να διαπιςτώςουμε το περιεχόμενο κϊθε φιϊλησ διοχετεύουμε το αϋριο που περιϋχει κϊθε φιϊλη ςε υδατικό διϊλυμα Ca(OH) 2. Παρατηρούμε ότι το αϋριο τησ φιϊλησ Υ Β δεν προκαλεύ καμύα μεταβολό ςτο διϊλυμα.αντύθετα το περιεχόμενο τησ φιϊλησ Υ Α και Υ Γ προκαλούν τον ςχηματιςμό ιζόματοσ. Σο περιεχόμενο τησ Υ Γ διαβιβϊζεται ςε υδατικό διϊλυμα Fe(OH) 2 προκαλώντασ τον ςχηματιςμό ιζόματοσ. Ποιο αϋριο περιϋχεται ςε κϊθε φιϊλη ; 67. Διαθϋτουμε 3 διαλύματα Δ 1, Δ 2 και Δ 3.Ένα μικρό μϋροσ του Δ 1 ειςϊγεται ςε ϋνα μϋροσ του Δ 2, με αποτϋλεςμα να ϋχουμε ϋκλυςη αερύου. Αντύςτοιχα ϋνα μικρό μϋροσ του Δ 1 ειςϊγεται ςε ϋνα μϋροσ του Δ 3 με αποτϋλεςμα να ϋχουμε ςχηματιςμό ιζόματοσ. το ϊλλο μϋροσ του Δ 2 ειςϊγεται ποςότητα Ca 2O με αποτϋλεςμα τον ςχηματιςμό ιζόματοσ. Αν τα διαλύματα περιϋχουν Mg(OH) 2, H 2SO 4 και Νa 2CO 3, να βρεύτε το περιεχόμενο του κϊθε διαλύματοσ. 68. Διαθϋτουμε 5 διαλύματα Δ 1, Δ 2, Δ 3,Δ 4 και Δ 5 τα οπούα περιϋχουν : Δ 1 : Ca(CN) 2 Δ 2 : Na 2SO 3 Δ 3 : HCl Δ 4 : ΝΗ 4Cl Δ 5 : H 2SO 4 α.) Με την ανϊμειξη 2 διαλυμϊτων από τα παραπϊνω προϋκυψε ο ςχηματιςμόσ ιζόματοσ και η παραγωγό αερύου, ποια εύναι τα διαλύματα αυτϊ ; β.) Με την ανϊμειξη 2 διαλυμϊτων εύχαμε την παραγωγό αερύου, ποια διαλύματα πιθανόν αναμεύχθηκαν ; γ.) Από ϋνα λϊθοσ ςτο εργαςτόριο «χϊθηκαν» οι ταμπϋλεσ που ϋδειχναν ςτα δοχεύα τι ουςύα περιϋχονταν ςτα διαλύματα Δ 1, Δ 2, Δ 3 και Δ 4. Αν γνωρύζαμε ποιο δοχεύο περιϋχει το διϊλυμα Δ 5 και επιπλϋον διαθϋταμε ϋνα ςιδερϋνιο ϋλαςμα, πωσ μπορούμε να βρούμε ποιο δοχεύο περιϋχει το κϊθε διϊλυμα ; Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 49

50 50 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 4 ο Κεφάλαιο ΣΟΙΦΕΙΟΜΕΣΡΙΑ Η ϋννοια τησ ςχετικόσ ατομικόσ μϊζασ (ατομικό βϊροσ) 1.Με βϊςη την εικόνα που ςασ δύνεται να απαντόςετε ςτισ ερωτόςεισ που ακολουθούν. 12 6C 13 6C Α. Ο ατομικόσ αριθμόσ του ατόμου-α εύναι. : α. 6 β. 12 Β. Ο μαζικόσ αριθμόσ του ατόμου-α εύναι : α. 6 β. 12 Γ. Ο ατομικόσ αριθμόσ του ατόμου-β εύναι. : α. 6 β. 12 Δ. Ο μαζικόσ αριθμόσ του ατόμου-β εύναι : α. 6 β. 12 Ε. Ανόκουν τα ϊτομα Α και Β ςτο ύδιο ςτοιχεύο ; α. Ναι β. Όχι Σ. Σι κοινό ϋχουν τα ϊτομα Α και Β ; α. Διαθϋτουν ύδιο ατομικό αριθμό β. Διαθϋτουν ύδιο μαζικό αριθμό Ζ. Σα ϊτομα Α και Β εύναι. 2. Α. Από το αποτελεύται ο πυρόνασ του ατόμου-α α. 6 πρωτόνια β. 12 πρωτόνια γ. 6 πρωτόνια και 6 νετρόνια Β. Από το αποτελεύται ο πυρόνασ του ατόμου-β α. 6 πρωτόνια β. 7 πρωτόνια γ. 6 πρωτόνια και 7 νετρόνια δ. 7 πρωτόνια και 6 νετρόνια Γ. Σα δύο ϊτομα Α και Β τι ϋχουν κοινό ; α. Έχουν τον ύδιο αριθμό πρωτονύων β. Έχουν τον ύδιο αριθμό νετρονύων γ. δεν ϋχουν τύποτα κοινό Δ. Σι δεν περιϋχει ο πυρόνασ ενόσ ατόμου ; α. πρωτόνια β. νετρόνια γ. ηλεκτρόνια. 3.Με βϊςη τον πύνακα που ςασ δύνεται να απαντόςετε ςτισ ερωτόςεισ που ακολουθούν. Πίνακασ ωματύδιο Μϊζα(Κg) Υορτύο(C) Μϊζα(a mu) Υορτύο(e) Ηλεκτρόνιο(e) 9, , , Πρωτόνιο(p) 1, , , Νετρόνιο(n) 1, , amu εύναι ακριβώσ ύςο με το 1/12 τησ μϊζασ του ατόμου 12 C 6 Να χαρακτηρύςετε τισ παρακϊτω προτϊςεισ ωσ ςωςτϋσ ό λϊθοσ. α. Η μϊζα του πρωτονύου εύναι περύπου ύςη με τη μϊζα του νετρονύου. β. ε ϋνα ϊτομο η ςυνολικό μϊζα των ηλεκτρονύων εύναι ςχεδόν αμελητϋα ςε ςχϋςη με τη ςυνολικό μϊζα των ςωματιδύων του πυρόνα γ. Η μϊζα ενόσ ατόμου καθορύζεται από τη μϊζα του πυρόνα του. δ. Η μϊζα του πρωτονύου ό του νετρονύου εύναι περύπου ύςη με 1amu. 4. Για το ϊτομο 23 11Na να ςυμπληρωθεύ ο παρακϊτω πύνακασ Αριθμόσ πρωτονύων Αριθμόσ ηλεκτρονύων Αριθμόσ νετρονύων Ατομικόσ αριθμόσ (Ζ) Μαζικόσ αριθμόσ (Α) Μϊζα ςε amu (κατϊ προςϋγγιςη) Για τα ιςότοπα 12Mg, 12Mg, 12Mg να ςυμπληρωθεύ ο παρακϊτω πύνακασ Mg Αριθμόσ πρωτονύων Αριθμόσ ηλεκτρονύων Αριθμόσ νετρονύων Ατομικόσ αριθμόσ (Ζ) Μαζικόσ αριθμόσ (Α) Μϊζα (amu)(προςεγγιςτικϊ) Mg 26 12Mg 6. Διαθϋτουμε 3 ςώματα το Α μϊζασ 1Kg, το Β μϊζασ 2Kg και το Γ μϊζασ 3Κg. Α. Ποιοσ εύναι ο μϋςοσ όροσ τησ μϊζασ και των τριών ςωμϊτων ; α. 1Κg + 2Kg+3Kg=6Kg β. 1Kg+2Kg+3Kg 2Kg 3 Β. Διαθϋτουμε 2 ςώματα Α, ϋνα ςώμα Β και 3 ςώματα Γ, ποιοσ εύναι ο μϋςοσ όροσ τησ μϊζασ των Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 50

51 51 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 6 ςωμϊτων ; α. 1Κg + 2Kg+3Kg=6Kg β. 1Kg+2Kg+3Kg 2Kg 3 γ. 2 1Kg + 1 2Kg + 3 3Kg 2,2Kg 6 7.Παράδειγμα. Σο ςτοιχεύο Li βρύςκεται ςτη φύςη ςε δύο ιςότοπα. ε ποςοςτό 92,6% υπϊρχει το ιςότοπο 7 3Li και ςε ποςοςτό 7,4% το ιςότοπο 6 3Li. Να υπολογιςτεύ η μϋςη μϊζα των ιςοτόπων του Li ςε amu (προςεγγιςτικϊ) Απϊντηςη : τα 1000 ϊτομα Li υπϊρχουν 9260 ιςότοπα 7 3Li και 740 ιςότοπα 6 3 Li. Ένα ιςότοπο 7 3Li ϋχει περύπου μϊζα 7amu,ενώ ϋνα ιςότοπο 6 3Li ϋχει περύπου μϊζα 6amu. Άρα η μϋςη μϊζα των ιςοτόπων εύναι : ,92amu Παράδειγμα. Ο Ag(αςόμι) ςτη φύςη απαντϊται ςε δύο ιςότοπα. το ιςότοπο Ag που υπϊρχει ςτη φύςη ςε ποςοςτό 52% και ςτο ιςότοπο Ag που υπϊρχει ςτη φύςη ςε ποςοςτό 48%. Να υπολογιςτεύ η μϋςη ατομικό μϊζα (amu) των παραπϊνω ιςοτόπων Απϊντηςη : Σι μασ ζητεύται ; Η μϋςη ατομικό μϊζα των ιςοτόπων Σι μασ δύνεται ; Σο ποςοςτό του κϊθε ιςοτόπου ςτη φύςη καθώσ και ο μαζικόσ αριθμόσ του κϊθε ιςοτόπου Λύςη: Γνωρύζουμε ότι ϋνα ιςότοπο Ag ϋχει μϊζα περύπου 107amu (όςο και ο μαζικόσ αριθμόσ του ατόμου), ενώ ϋνα ιςότοπο Ag ϋχει μϊζα περύπου 109 amu. To ποςοςτό του ιςοτόπου Ag εύναι 52%=0,52 και το ποςοςτό του ιςοτόπου Ag εύναι 48%=0,48. Τπολογιςμόσ : 107 0, ,48=55,64+52,32=107,96 amu 9.Εφαρμογή. Να υπολογιςτούν οι ςχετικϋσ ατομικϋσ μϊζεσ (Α r) των παρακϊτω ςτοιχεύων ( ασ δύνονται τα ςχετικϊ δεδομϋνα ςτον πύνακα που ακολουθεύ) τοιχεύα α. Άνθρακασ (C) β. Πυρύτιο(Si) γ. Φαλκόσ (Cu) δ. Μόλυβδοσ(Pb) ε. Φρώμιο(Cr) ςτ. Φλώριο(Cl) ζ. Μαγνόςιο(Mg ) η. Κϊλιο (Κ) Ιςότοπα 99% C, 1% C % 14Si, 5% 14Si, 3% 14Si % Cu, 31% Cu % Pb, 26% Pb, 21% Pb, 52% Pb % Cr, 84% Cr, 10% Cr, 2% Cr % 17Cl, 25% 17Cl 79% Mg, 10% Mg, 11% Mg % 19K, 1% 19K, 6% 19K 10.Άςκηςη. Με βϊςη τισ παρακϊτω εικόνεσ να υπολογύςετε τη ςχετικό ατομικό μϊζα των υποθετικών ςτοιχεύων Φ και Ζ 11.Παράδειγμα. Σο Βόριο(Β) υπϊρχει ωσ δύο φυςικϊ ιςότοπα το 10 5 B και το 11 5B.Αν η ςχετικό ατομικό μϊζα του Α rb=10,8,να υπολογύςετε ςε τι ποςοςτό βρύςκεται το κϊθε ιςότοπο ςτη φύςη. Απϊντηςη : Σι μασ ζητεύται ; Σο ποςοςτό του κϊθε ιςοτόπου Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 51

52 52 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Σι μασ δύνεται; Γνωρύζουμε ότι κατϊ προςϋγγιςη η ςχετικό ατομικό μϊζα του ιςοτόπου 10Β εύναι όςο ο μαζικόσ αριθμόσ δηλαδό 10. Ομούωσ η ςχετικό ατομικό μϊζα του 11Β εύναι 11. Επύςησ γνωρύζουμε τη ςχετικό ατομικό μϊζα (μϋςη τιμό) όλων των ατόμων Β που εύναι 10,8. Λύςη: Ιςχύει : χετικό ατομικό μϊζα Β= x ςχετικό ατομικό μϊζα 10Β +(1-x) ςχετικό ατομικό μϊζα 11Β Όπου x το ποςοςτό του 10Β, και 1-x το ποςοςτό του 11Β Τπολογιςμόσ : 10,8=10x+(1-x)11 10,8=10x+11-11x 10,8-11=10x-11x Άζωτο -0,2=-x Άνθρακασ x=0,2=20% Αργύλιο Άρα ϋχουμε 20% 10Β και 80% 11Β Άργυροσ 12.Εφαρμογή Αςβϋςτιο Βϊριο Α. Σο υδρογόνο Η το βρύςκουμε κυρύωσ Βιςμούθιο 1 2 ςτη φύςη ςαν δύο ιςότοπα το 1 H και 1 Η Βρώμιο Θεύο.Να υπολογιςτεύ το ποςοςτό του κϊθε Ιώδιο ιςοτόπου αν η ςχετικό ατομικό μϊζα του Η εύναι 1,008. Β. Σο λανθϊνιο (La) ςχηματύζει δύο ιςότοπα το La και το 57 La. Να υπολογιςτεύ το ποςοςτό του κϊθε ιςοτόπου αν η ςχετικό ατομικό μϊζα του La εύναι 138,9 Γ. Σο ρουβύδιο (Rb) ςχηματύζει δύο ιςότοπα το Rb και το 37 Rb Να υπολογιςτεύ το ποςοςτό του κϊθε ιςοτόπου αν η ςχετικό ατομικό μϊζα του Rb εύναι 85, Να αντιςτοιχύςετε τισ ενώςεισ τησ ςτόλησ-ι με τισ Μr τησ ςτόλησ-ιι I Cl2 Br2 CO2 NaCl H2O CH4 HCHO HBr H2S SO2 14. Να ςυμπληρώςετε τα κενϊ του παρακϊτω πύνακα με τισ αντύςτοιχεσ Μr κϊθε ϋνωςησ που ςασ δύνεται K2Cr2O7 Al2 (SO4)3 Na3PO4 NH4ClO KMnO4 (NH4)3PO3 H2SO4 (NH4)2 SO4 HBrO4 H2CO3 CaCO3 Fe2 (SO3)3 BaCl2 CuSO4 Na2HPO4 SnCl4 KHSO3 HIO HNO3 MgSO4 Ν C Al Ag Ca Ba Bi Br S I Κϊλιο Καςςύτεροσ Κοβϊλτιο Μαγγϊνιο Μαγνόςιο Μόλυβδοσ Νϊτριο Νικϋλιο Οξυγόνο Πυρύτιο K Sn Co Mn Mg Pb Na Ni O Si , ύδηροσ Τδρϊργυροσ Τδρογόνο Υθόριο Υώςφοροσ Φαλκόσ Φλώριο Φρώμιο Χευδϊργυροσ Fe Hg H F P Cu Cl Cr Zn Οι ςχετικϋσ ατομικϋσ μϊζεσ των κυριοτϋρων ςτοιχεύων 15. O φυςικόσ χαλκόσ αποτελεύται από δύο 65 ιςότοπα : Cu, 29 Cu Αν η ςχετικό ατομικό μϊζα του Cu εύναι 63,5 να βρεύτε ποια εύναι η αναλογύα των δύο ιςοτόπων ςτη φύςη. II , NO2 ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα ,5 35,

53 53 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Η έννοια του mole 1.Γνωρύζοντασ ότι 1mole μύασ ουςύασ περιλαμβϊνει 6, =ΝΑ ςωματύδια (ϊτομα, μόρια ό ιόντα).πόςα ϊτομα περιϋχει 2mole Al ; α. 2 β. 2ΝΑ 2.Η ςχετικό ατομικό μϊζα του 12C εύναι 12g,ϋχει αποδειχθεύ ότι 12g ϊνθρακα περιϋχουν ΝΑ ςωματύδια. Πόςο ζυγύζει ςε g το 1 mole του 12C: α.12 β. 12ΝΑ 3.Η ςχετικό ατομικό μϊζα του 16Ο εύναι 16.Πόςο ζυγύζει το 1mole του 16Ο ςε g : α. NA β.16να γ Εύναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι αν ζυγύςω την ποςότητα μύασ ουςύασ μπορώ να γνωρύζω τον αριθμό των ςωματιδύων που ϋχει ; 5.Να ελϋγξετε την ορθότητα τησ παρακϊτω φρϊςησ : «Ποςότητα ουςύασ ςε g,όςη η ςχετικό ατομικό ό μοριακό μϊζα τησ εύναι ύςη με 1mole και περιλαμβϊνει ΝΑ ςωματύδια.» Παράδειγμα 6. ασ δύνεται το παρακϊτω ςχεδιϊγραμμα. Ισχύει N=n NA Με βϊςη το ςχεδιϊγραμμα να υπολογύςετε τον αριθμό των μορύων και των αριθμό των ατόμων που περιϋχονται ςε 1,25mol NO2. Απϊντηςη : ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Μασ ζητϊ τον αριθμό των μορύων Ν και τον αριθμό των ατόμων Ν και Ο που περιϋχονται ςτον αριθμό των μορύων ΔΕΔΟΜΕΝΑ: Γνωρύζουμε ότι ϋνα μόριο ΝΟ2 περιϋχει 3 ϊτομα, 1 ϊτομο Ν και 2 ϊτομα Ο Επύςησ γνωρύζουμε ότι ϋχουμε n=1,25mol NO2. ΛΥΣΗ 1ον Μπορώ από τη ςχϋςη Ν=n NA, να βρω τον αριθμό των μορύων,αφού γνωρύζω τον αριθμό των moles (n). 2ον Γνωρύζω ότι ϋνα μόριο ΝΟ2 περιϋχει 1 ϊτομο Ν και 2 ϊτομα Ο. Αν βρω το ςυνολικό αριθμό των μορύων ΝΟ2,θα βρω και τον αριθμό των ατόμων. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ : 1ον Βρύςκω τον αριθμό των μορύων που περιϋχονται ςε 1,25moles. N=n NA N=1,25 NA 2ον το 1 μόριο περιϋχονται 1ϊτομο Ν 2 ϊτομα Ο τα 1,25ΝΑ x1 x = 1,25NA x1 1,25NA x2 x1 1,25NA x 2 2 1,25NA x 2 =2,5NA 7.Εφαρμογή. Να βρεθούν : α. Ο αριθμόσ των ατόμων Fe(ςύδηροσ) που περιϋχονται ςε 0,078moles β. Ο αριθμόσ των ατόμων Au(χρυςόσ) που περιϋχονται ςε 4, moles γ. Ο αριθμόσ των μορύων νερού που περιϋχονται ςε 1 λύτρο νερού (55,56moles) δ. Ο αριθμόσ των ιόντων Mg+2 που απελευθερώνονται κατϊ τη διϊλυςη 0,2moles Mg(NO3)2 ε. Ο αριθμόσ των ατόμων C ςε 2,25moles C4H8O 8.Παράδειγμα. Να βρεθούν τα moles,ποςότητασ CO2 που περιϋχει 5, μόρια. Απϊντηςη : ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ : Ο αριθμόσ των moles (n) ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Ο αριθμόσ των μορύων Ν=5, μόρια. ΛΥΣΗ : Γνωρύζουμε ότι ιςχύει N=n NA. Λύνω την εξύςωςη ωσ προσ τον ϊγνωςτο n. N n= NA N ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ : Αντικαθιςτώ ςτη ςχϋςη n=,τα NA δεδομϋνα N 5, n= =9,68 moles NA 6, Εφαρμογή. Να βρεθούν : α. Σα moles ποςότητασ Al2O3 που περιϋχει 7, μόρια β. Σα moles ποςότητασ ΝΗ3 που περιϋχει 8, μόρια γ. Σα moles ποςότητασ ΗCN που περιϋχει 3, ϊτομα. 10.Παράδειγμα. Να βρεθεύ η μϊζα (g) 1mole Ca3(PO4)2 Δύνεται Αr : Ca=40, ArP=31, ArO=16 ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Η μϊζα του Ca3(PO4)2 ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 53

54 54 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Ότι ϋχουμε 1mole τησ ουςύασ. Ακόμη ϋχουμε τισ ςχετικϋσ ατομικϋσ μϊζεσ(αr) των ςτοιχεύων Ca, P, O ΛΥΣΗ: Γνωρύζουμε γενικϊ ότι 1mole μύασ ουςύασ ζυγύζει ςε g,όςο η ςχετικό τησ μοριακό μϊζα (Μr). Άρα αρκεύ να υπολογύςω τη ςχετικό μοριακό μϊζα τησ ουςύασ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: Mr Ca3(PO4)2 3 ΑrCa =3 40=120 2 ArP=2 31=62 8 ArO=8 16=128 Mr Ca3(PO4)2= =310 Άρα 1 mol Ca3(PO4)2 ζυγύζει 310 g 11.Εφαρμογή Να υπολογιςτεύ η μϊζα 1mol των παρακϊτω ουςιών : αμμώνια ΝΗ3, γλυκόζη C6H12O6, διχρωμικό κϊλιο Κ2Cr2O7, Θειικόσ ςύδηροσ(iii) Fe2(SO4)3 12.Παράδειγμα. Με τη βοόθεια του ςχεδιαγρϊμματοσ να επιλύςετε το πρόβλημα που ακολουθεύ. Μάζα = Αριθμός moles χετική μοριακή μάζα m=n Mr Πρόβλημα: Μύα φιϊλη περιϋχει 0,75mol διοξειδύου του ϊνθρακα CO2.Ποια εύναι η μϊζα του διοξειδύου του ϊνθρακα που περιϋχει το δοχεύο. Σι μασ ζητεύται : Η μϊζα του διοξειδύου του ϊνθρακα. Σι μασ δύνεται : Ο αριθμόσ των mol n=0,75, επύςησ μπορούμε να υπολογύςουμε τη ςχετικό μοριακό μϊζα Μr θεωρώντασ γνωςτϊ τα Αr των ςτοιχεύων C και Ο. Λύςη: Αν πολλαπλαςιϊςω των αριθμό των mol(n) με τη ςχετικό μοριακό μϊζα Μr θα υπολογύςω τη μϊζα (m)του CO2. m=n Mr Τπολογιςμόσ : MrCO2= =44 m=0,75 44=33g 13.Εφαρμογή. Α. Να υπολογιςτεύ η μϊζα ςε g των παρακϊτω ποςοτότων. α. 4mol ϊνθρακα ( C ) β. 2,5mol όζοντοσ ( Ο3 ) γ. 1,75mol προπανόλησ (C3H8O) δ. 1,45mol διχρωμικού αμμωνύου (ΝΗ4)2Cr2O7 Β. ε κϊθε περύπτωςη να βρεύτε το δεύγμα που ϋχει τη μεγαλύτερη μϊζα α.δεύγμα-1 : 5mol C, Δεύγμα-2 :1,5mol Cl2,Δεύγμα-3 :0,5mol C6H12O6 β. Δεύγμα-1 : 7mol Ο2, Δεύγμα-2 :12mol Η2Ο,Δεύγμα-3 :5mol CH4O Γ. 1L(1000mL) νερού περιϋχουν 55,6mol. Πόςο ζυγύζει ςε g το 1L νερού ; 14.Παράδειγμα. Με τη βοόθεια του ςχεδιαγρϊμματοσ που ςασ δύνεται να επιλύςετε το πρόβλημα που ακολουθεύ. Μάζα χετική μοριακή μάζα m n= Mr Αριθμός moles = Πρόβλημα: Πόςα moles οξικού οξϋοσ CH3COOH περιϋχονται ςε 24g ; Σι μασ ζητεύται ; Σα moles του CH3COOH Σι μασ δύνεται; Η μϊζα ςε g Λύςη: Για να βρούμε τον αριθμό των moles διαιρούμε τη μϊζα με τη ςχετικό μοριακό μϊζα. Τπολογιςμόσ : ΜrCH3COOH=(12 2)+(16 2)+(4 1)= =60 m n= Mr 24 n= 0,4moles Εφαρμογή. Να υπολογιςτεύ πόςα moles περιϋχονται ςε 40g SiO2 και ςε 7,35g HNO3 Παράδειγμα 16. Τπολογιςμόσ των mol που περιϋχονται ςε ποςότητα Ν2 που περιϋχει 3ΝΑ μόρια. 1 mol N2 περιϋχει ΝΑ μόρια Ν2 x mol N2 περιϋχει 3ΝΑ μόρια Ν2 1 NA = xn A =3N A x=3 mol. x 3N A ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 54

55 55 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Παράδειγμα 17. Τπολογιςμόσ των μορύων που περιϋχονται ςε 0,2mol HNO 3. 1 mol HNO 3 περιϋχει Ν Α μόρια ΗΝΟ 3 0,2 mol HNO 3 περιϋχει y μόρια ΗΝΟ 3 1 N = A y=0,2n A. 0,2 y N Γενικϊ ιςχύει Ν=n N A n, όπου Ν ο N αριθμόσ των μορύων και n τα mol τησ ουςύασ Αςκήςεισ 18.) Να υπολογύςετε ςε mol την ποςότητα Ο 2 που περιϋχει 0,6Ν Α μόρια Ο ) Να υπολογύςετε ςε mol την ποςότητα Η 2 που περιϋχει 2Ν Α μόρια Η ) Να βρεύτε τον αριθμό των μορύων που περιϋχονται ςε 0,1mol H 2O 21.) Να βρεύτε τον αριθμό των μορύων που περιϋχονται ςε 1,5mol CO 2 22.) Να βρεύτε τον αριθμό των μορύων που περιϋχονται ςε 12mol NO. Παράδειγμα-23 Τπολογιςμόσ τησ μϊζασ (g) 0,5mol H 2SO 4. M r(h 2SO 4)= = =98 1 mol H 2SO 4 ϋχει μϊζα 98g 0,5 mol H 2SO 4 ϋχουν μϊζα m 1 98 = m=98 0,5=49g 0,5 m Παράδειγμα-24 Τπολογιςμόσ του αριθμού mol 13,6g H 2S M r(h 2S)= =2+32=34 1 mol H 2S ϋχει μϊζα 34g n mol H 2S ϋχουν μϊζα 13,6g 1 34 = n 34=13,6 n=0,4 mol n 13,6 m Γενικϊ ιςχύει m=n M n=, όπου n ο M r αριθμόσ mol τησ ουςύασ και m η μϊζα τησ ουςύασ ςε g. A r Αςκήςεισ 25. Να βρεύτε τη μϊζα (g) 0,2mol H 3PO Να βρεύτε τη μϊζα (g) 0,1mol CaC Να βρεύτε τη μϊζα (g) 10mol NH Να βρεύτε τον αριθμό των mol που περιϋχονται ςε 22g CO Να βρεύτε τον αριθμό των mol που περιϋχονται ςε 1,28g SO 2. Παράδειγμα-30 Τπολογιςμόσ του όγκου 0,5mol H 2 ςε STP. 1 mol H 2 ςε STP ςυνθόκεσ καταλαμβϊνει όγκο 22,4L 0,5 mol H 2 ςε STP ςυνθόκεσ καταλαμβϊνει όγκο V L 1 22,4 = V=22,4 0,5=11,2L 0,5 V Παράδειγμα-31 Τπολογιςμόσ των mol ποςότητασ αϋριασ ΝΗ 3 που καταλαμβϊνει όγκο ςε STP 44,8L 1 mol NH 3 ςε STP ςυνθόκεσ καταλαμβϊνει όγκο 22,4L n mol NH 3 ςε STP ςυνθόκεσ καταλαμβϊνει όγκο 44,8L 1 = 22,4 22,4n=44,8 n= 44,8 2 mol n 44,8 22,4. Γενικϊ ςε STP ςυνθόκεσ ιςχύει V=22,4 n V n 22,4L, όπου V ο όγκοσ του αερύου ςε L και n η ποςότητα του αερύου ςε mol. Αςκήςεισ : 32. Να υπολογύςετε τον όγκο(stp) 0,2 mol Ο Να υπολογύςετε τον όγκο(stp) 1,5 mol N Να υπολογύςετε τον όγκο (STP) 10 mol H 2S 35. Να υπολογύςετε τον αριθμό των mol που περιϋχονται ςε ποςότητα HF που ςε STP ςυνθόκεσ καταλαμβϊνει όγκο 4,48L 36. Να υπολογύςετε τον αριθμό των mol που περιϋχονται ςε ποςότητα CO 2 που ςε STP ςυνθόκεσ καταλαμβϊνει όγκο 1,12L Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 55

56 56 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Και με τη βοόθεια του ςχεδιαγράμματοσ που ςασ δύνεται να λύςετε τισ αςκήςεισ που ακολουθούν Σχεδιάγραμμα ( Υπόδειξη για τισ αςκήςεισ που ακολουθούν : Σο mol εύναι το κεντρικό μϋγεθοσ, μετατρϋπεται ςε αριθμό μορύων πολλαπλαςιϊζοντασ με την ςταθερϊ Avogadro NA, μετατρϋπεται ςε όγκο (STP) πολλαπλαςιϊζοντασ με 22,4L και μετατρϋπεται ςε μϊζα (g) πολλαπλαςιϊζοντασ με Μr. Αντύςτροφα αν γνωρύζουμε τον αριθμό μορύων μύασ ουςύασ ό τον όγκο που καταλαμβϊνει (STP) ό τη μϊζα τησ (g) μπορούμε διαιρώντασ με ΝΑ ό 22,4L ό Μr αντύςτοιχα να βρούμε τα mol τησ ουςύασ. ) Αςκήςεισ (37-46) 37. Να υπολογιςτεύ ςε STP ςυνθόκεσ ο όγκοσ που καταλαμβϊνουν 34g NH Διαθϋτουμε 0,2mol CO2, να βρεύτε ςε πόςα g αντιςτοιχούν,πόςα μόρια περιϋχουν και πόςο όγκο καταλαμβϊνουν ςε STP. 39. Πόςα μόρια περιϋχονται ςε: α.0,65mol CO β. 28,8 g O3 γ. 2,24 L O2 40. Ποςότητα αϋριου Cl2 περιϋχει 5ΝΑ μόρια, πόςο ζυγύζει ςε g και τι όγκο καταλαμβϊνει ςε STP ; 41. Να υπολογύςετε τον όγκο ςε STP που καταλαμβϊνουν : α. 3ΝΑ μόρια HCl β. 8,4g CO 42. Να υπολογύςετε τον αριθμό μορύων που υπϊρχουν : α. 22,5g H2O β. 33,6L HBr (STP) 43. Πόςη μϊζα (g) ϋχουν : α. 89,6L (STP) SO2 β. 13,44L (STP) NO2 44. Πόςα μόρια Ν2 ϋχουν ύςη μϊζα με 56L (STP) CO ; 45. Πόςη μϊζα Η2 καταλαμβϊνει τον ύδιο όγκο με 190g F2 ςε ςυνθόκεσ STP ; 46. Πόςα g H2O2 ϋχουν τον ύδιο αριθμό μορύων με 51g NH3 47.Πόςα ϊτομα S περιϋχονται ςε 5,6g H2S ; 48. Να υπολογιςτεύ ο αριθμόσ ατόμων οξυγόνου (Ο) που περιϋχονται : α. 22g CO2 β. 8,4g NO γ. 92g NO2 δ. 1,28g SO2 49. Μύα ποςότητα αμμωνύασ ΝΗ3 περιϋχει 12ΝΑ ϊτομα Η, να βρεύτε τη μϊζα τησ (g) καθώσ και τον όγκο που καταλαμβϊνει (STP). 50. Πόςοσ όγκοσ αϋριου Η2S περιϋχει τον ύδιο αριθμό ατόμων με 8,2g H2SO3 ; 51. Δύνεται 1g από τα παρακϊτω αϋρια : CO,CO2, N2O3,NO2. Να βρεύτε ποια ποςότητα περιϋχει τα περιςςότερα ϊτομα Ο και ποια τα λιγότερα. 52. Πόςα g φωςφύνησ (ΡΗ3) περιϋχουν τον ύδιο αριθμό ατόμων υδρογόνου που περιϋχονται ςε 6,72L Η2S ; ( Τπόδειξη για την ϊςκηςη 53 : Όταν ζητεύται η πυκνότητα αερύου ςε STP ςυνθόκεσ, χρηςιμοποιεύςτε το δεδομϋνο ότι 1mol αερύου καταλαμβϊνει όγκο 22,4L. Γνωρύζοντασ ότι 1mol ζυγύζει ςε g μϊζα ύςη με την Μr, υπολογύζετε την m M πυκνότητα ωσ : ρ= r g/l ) V 22,4 53. Να βρεθεύ η πυκνότητα ςε STP των παρακϊτω αερύων : CO,He,F2, SO2, NH3, NO2, CO2, CH4 ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 56

57 57 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 54. Αϋριο Α ςε stp ϋχει πυκνότητα 5g/L, να βρεύτε την ςχετικό ατομικό μϊζα του mL αερύου Α ςε stp ςυνθόκεσ ζυγύζει 2,2g, ποια εύναι η ςχετικό μοριακό του μϊζα ; 56. Αϋριο μύγμα που αποτελεύται από ΝΟ και ΝΟ 2 ζυγύζει 19,8g και καταλαμβϊνει όγκο ςε STP ςυνθόκεσ 11,2L. α.) Να υπολογύςετε τισ μϊζεσ των ΝΟ και ΝΟ 2 ; β.) Να βρεύτε τον αριθμό των ατόμων Ν και Ο που υπϊρχουν ςυνολικϊ και ςτα δύο ςώματα. 57.Αϋριο μύγμα που αποτελεύται από Η 2S και ΝΗ 3 ζυγύζει 10,2g. το μύγμα ο ςυνολικόσ αριθμόσ ατόμων Η εύναι 1,4Ν Α. α.) Να βρεύτε την ακϋραια αναλογύα mol των δύο αερύων ςωμϊτων του μύγματοσ. β.) Να βρεύτε τον όγκο του μύγματοσ ςε ςυνθόκεσ STP. 58. Αϋριο μύγμα που αποτελεύται από SO 2 και CO καταλαμβϊνει όγκο (STP) 15,68L. Ο ςυνολικόσ αριθμόσ των ατόμων Ο που υπϊρχουν ςτο μύγμα εύναι Ν Α. Να βρεύτε την μϊζα του κϊθε ςώματοσ του μύγματοσ. 59 *. Δύνεται μύγμα 3 αερύων CO 2, SO 2 και ΝΟ 2 το οπούο ςε ςυνθόκεσ STP καταλαμβϊνει όγκο 20,16L. H ςυνολικό μϊζα του μύγματοσ εύναι 46,4g. Με δεδομϋνο ότι ο αριθμόσ των ατόμων Ο που υπϊρχουν ςτο ΝΟ 2 εύναι διπλϊςιοσ του αντύςτοιχου αριθμού ατόμων Ο που υπϊρχουν ςτο CO 2, να βρεύτε : α.) Σην % w/w αναλογύα του μύγματοσ β.) Σην % v/v αναλογύα του μύγματοσ ( Τπόδειξη : Οι αςκόςεισ αυτϋσ λύνονται αν θϋςουμε ωσ αγνώςτουσ τα mol των ςωμϊτων του μύγματοσ. Όταν τα ςώματα ςτο μύγμα εύναι 2, τότε χρειαζόμαςτε και 2 εξιςώςεισ που να ςυμμετϋχουν οι 2 ϊγνωςτοι και επιλύουμε το ςύςτημα των 2 εξιςώςεων με τουσ 2 αγνώςτουσ. την ϊςκηςη των 3 ςωμϊτων ϋχουμε 3 αγνώςτουσ,ϊρα χρειαζόμαςτε ϋνα ςύςτημα 3 εξιςώςεων που να ςυμμετϋχουν και οι 3 ϊγνωςτοι. Βϋβαια υπϊρχουν και ϊλλοι τρόποι λύςησ τϋτοιων προβλημϊτων ) Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 57

58 58 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ΔΙΑΛΤΜΑΣΑ 1. Ποςότητα ουςύασ A ύςη με 1mol τη διαλύουμε αντύςτοιχα ςε : Δ1- Όγκοσ διαλύτη V1=1L Δ2- Όγκοσ διαλύτη V1=2L Δ3- Όγκοσ διαλύτη V1=0,5L α.να βρεύτε τισ ςυγκεντρώςεισ τησ ουςύασ Α ςτα διαλύματα Δ1,Δ2 και Δ3 με δεδομϋνο ότι η προςθόκη τησ ουςύασ δεν μεταβϊλλει τον όγκο. Για να ςυγκρύνω τα δύο διαλύματα και να βρω ποιο εύναι αραιότερο και ποιο πυκνότερο θα πρϋπει πρώτα να βρω τισ ςυγκεντρώςεισ τουσ. τη ςυνϋχεια θα τισ ςυγκρύνω, το διϊλυμα με τη μικρότερη ςυγκϋντρωςη θα εύναι αραιότερο. Για να βρω τισ ςυγκεντρώςεισ θα πρϋπει να ϋχω τα moles τησ ουςύασ και τον όγκο του διαλύματοσ ςε L. Δ1 : n1=m/mr (MrNaCl=58,5) n1=5,85/58,5=0,1moles V1=500mL/1000=0,5L c1=n1/v1=0,1/0,5=0,2m Ομούωσ Δ2: n2=m/mr (MrNaCl=58,5) n1=17,55/58,5=0,3moles V1=1,5L c1=n1/v1=0,3/1,5=0,2m Άρα τα δύο διαλύματα ϋχουν τισ ύδιεσ ςυγκεντρώςεισ. 3. ε 500mL νερού διαλύουμε 5,6g KOH.Ομούωσ ςε 1500mL νερού διαλύουμε 28g KOH. Ποιο διϊλυμα εύναι αραιότερο ; Άςκηςη παρόμοια με τη 2. Τπόδειξη : Για κϊθε διϊλυμα η ςυγκϋντρωςη c εύναι 𝑛 ύςη με c= 𝑉 Όπου V ο όγκοσ του διαλύματοσ και n τα mol τησ ουςύασ. Απϊντηςη : c1= c2= c3= β. Nα επιλϋξετε μύα από τισ δύο λϋξεισ τησ παρϋνθεςησ, ώςτε να προκύπτει το ςωςτό νόημα. Σο διϊλυμα Δ1 εύναι (αραιότερο/ πυκνότερο) του διαλύματοσ Δ2. Σο διϊλυμα Δ1 εύναι (αραιότερο/ πυκνότερο) του διαλύματοσ Δ3. 4. ε 250mL νερού διαλύουμε 3,65g HCl χωρύσ μεταβολό του όγκου. ε 750mL νερού διαλύουμε 2,24L HCl (stp) χωρύσ μεταβολό του όγκου. Ποιο διϊλυμα εύναι πυκνότερο ; Τπόδειξη : Άςκηςη παρόμοια με τη 2. Προςοχό ο όγκοσ ςε stp θα πρϋπει να υπολογιςτεύ ςε moles ( n=v/22,4) 5. ε 1,5L H2O διαλύουμε 8,1g HBr(Mr=81), προκύπτοντασ διϊλυμα Δ1.Ομούωσ ςε 4,5L H2O διαλύουμε 6,72L HBr (stp). Να δεύξετε ότι τα διαλύματα ϋχουν την ύδια ςυγκϋντρωςη. Αραίωςη- υμπύκνωςη 6. ασ δύνεται το παρακϊτω υδατικό διϊλυμα : γ. Να κατατϊξετε τα διαλύματα από το αραιότερο ςτο πυκνότερο Τπόδειξη το αραιότερο διϊλυμα ϋχει τη μικρότερη ςυγκϋντρωςη, ενώ το πυκνότερο τη μεγαλύτερη. Δηλαδό για να ϋχεισ την κατϊταξη ςωςτϊ θα πρϋπει ςτο 1. Να βρύςκεται το διϊλυμα μικρότερησ ςυγκϋντρωςησ και ςτο 2 τησ μεγαλύτερησ. 2. ε 500mL νερού διαλύουμε 5,85g NaCl και προκύπτει διϊλυμα Δ1. Ομούωσ ςε 1,5L νερού διαλύουμε 17,55g NaCl προκύπτοντασ διϊλυμα Δ2. Να βρεύτε ποιο διϊλυμα εύναι αραιότερο. Απϊντηςη : α. Να υπολογιςτεύ η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 58

59 59 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ n 0,5 Απϊντηςη : c= = =0,25M V 2 β. Αν ςτο διϊλυμα προςθϋςω ϊλλα 2L νερού (διαλύτη) το διϊλυμα θα γύνει αραιότερο ό πυκνότερο ; Απϊντηςη : Θα πρϋπει να βρω τη ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ μετϊ την προςθόκη Η2Ο. Σα moles τησ ουςύασ δεν μεταβϊλλονται και μετϊ την προςθόκη νερού παραμϋνουν 0,5 moles. Ο όγκοσ του διαλύματοσ μεταβϊλλεται από 2L ςε 2+2=4L μετϊ και την προςθόκη των 2L νερού. Άρα η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ μετϊ την προςθόκη του νερού εύναι n 0,5 c'= = =0,125M V' 4 Σο διϊλυμα γύνεται αραιότερο. γ. Αν ςτο αρχικό διϊλυμα ( όγκου 2L, 0,5moles NaI) μετϊ από θϋρμανςη εύχαμε την εξϊτμιςη του μιςού νερού με αποτϋλεςμα να απομϋνει μόνο 1L H2O το διϊλυμα γύνεται αραιότερο ό πυκνότερο ; Απϊντηςη : Θα πρϋπει να βρω τη ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ μετϊ την εξϊτμιςη του Η2Ο. Σα moles τησ ουςύασ δεν μεταβϊλλονται και μετϊ την εξϊτμιςη του νερού και παραμϋνουν 0,5 moles. Ο όγκοσ του διαλύματοσ μεταβϊλλεται από 2L ςε 1L μετϊ και την εξϊτμιςη του μιςού νερού. Άρα η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ μετϊ την προςθόκη του νερού εύναι n 0,5 c'= = =0,5M V' 1 Σο διϊλυμα γύνεται πυκνότερο. Παρατόρηςη για τα ερωτόματα β. και γ. το ερώτημα β. τα moles τησ ουςύασ παραμϋνουν τα ύδια ςτο αρχικό και ςτο τελικό διϊλυμα,ϊρα nαρχικϊ =nτελικϊ cαρχικό Vαρχικόσ= cτελικό Vτελικόσ 0,25 2=0, ,5=0,5 Ομούωσ ςτο ερώτημα γ. nαρχικϊ =nτελικϊ cαρχικό Vαρχικόσ= cτελικό Vτελικόσ 0,25 2=0,5 1 0,5=0,5 Άρα γενικϊ όταν ϋχουμε προςθόκη ό αφαύρεςη νερού ιςχύει για το αρχικό και το τελικό διϊλυμα που προκύπτει : cαρχική Vαρχικός c τελική Vτελικός 7. Να επιλϋξετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη. ι. ε ϋνα διϊλυμα αν προςθϋςω μόνο ποςότητα νερού(διαλύτη) τι θα ςυμβεύ ςτο τελικό διϊλυμα που θα προκύψει : α. Η ςυγκϋντρωςη παραμϋνει ύδια β. Η ςυγκϋντρωςη μειώνεται και το διϊλυμα γύνεται αραιότερο γ. Η ςυγκϋντρωςη αυξϊνεται και το διϊλυμα γύνεται πυκνότερο. ιι. ε ϋνα διϊλυμα αν αφαιρεθεύ ποςότητα νερού(διαλύτη) λόγω εξϊτμιςησ τι θα ςυμβεύ ςτο τελικό διϊλυμα που θα προκύψει : α. Η ςυγκϋντρωςη παραμϋνει ύδια β. Η ςυγκϋντρωςη μειώνεται και το διϊλυμα γύνεται αραιότερο γ. Η ςυγκϋντρωςη αυξϊνεται και το διϊλυμα γύνεται πυκνότερο. ιιι. Αν θϋλω να αραιώςω ϋνα διϊλυμα δηλαδό να ελαττώςω τη ςυγκϋντρωςη του, τι πρϋπει να κϊνω : α. Να προςθϋςω επιπλϋον ποςότητα διαλύτη (νερού) β. Να θερμϊνω το διϊλυμα για να απομακρυνθεύ μύα ποςότητα διαλύτη. ιv. Αν θϋλω να αραιώςω ϋνα διϊλυμα δηλαδό να ελαττώςω τη ςυγκϋντρωςη του, τι πρϋπει να κϊνω : α. Να προςθϋςω επιπλϋον ποςότητα διαλύτη (νερού) β. Να θερμϊνω το διϊλυμα για να απομακρυνθεύ μύα ποςότητα διαλύτη. 8. Κϊνοντασ χρόςη τησ ςχϋςησ cαρχικό Vαρχικόσ= cτελικό Vτελικόσ Να επιλϋξετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη. ι. ε ϋνα διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ cαρχικό =1M και όγκου Vαρχικόσ =2L προθϋτουμε 6L νερού ώςτε ο νϋοσ όγκοσ να γύνει Vτελικόσ=8L. Η ςυγκϋντρωςη του νϋου διαλύματοσ cτελικό εύναι : α. 0,5 Μ β. 0,25Μ γ. 2Μ δ. 4Μ ιι. ε ϋνα διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ cαρχικό =1M και όγκου Vαρχικόσ =2L εξατμύζονται 1,5L νερού ώςτε ο νϋοσ όγκοσ να γύνει Vτελικόσ=0,5L. Η ςυγκϋντρωςη του νϋου διαλύματοσ cτελικό εύναι : α. 0,5 Μ β. 0,25Μ γ. 2Μ δ. 4Μ ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 59

60 60 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 9. Να επιλϋξετε τη ςωςτό λϋξη τησ παρϋνθεςησ ώςτε να προκύπτει το ςωςτό νόημα. ε ϋνα διϊλυμα αν προςθϋςουμε μύα ποςότητα διαλύτη διατηρώντασ την ποςότητα τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςταθερό τότε η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ( αυξϊνεται/μειώνεται) και το διϊλυμα γύνεται (αραιότερο/πυκνότερο). Σο φαινόμενο αυτό ονομϊζεται (αραύωςη/ςυμπύκνωςη) διαλύματοσ. ε ϋνα διϊλυμα αν ϋχουμε εξϊτμιςη μύα ποςότητα διαλύτη με διατόρηςη τησ ποςότητασ τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςταθερό τότε η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ( αυξϊνεται/μειώνεται) και το διϊλυμα γύνεται (αραιότερο/πυκνότερο). Σο φαινόμενο αυτό ονομϊζεται (αραύωςη/ςυμπύκνωςη) διαλύματοσ. Και ςτισ δύο περιπτώςεισ ιςχύει : (c αρχικό V αρχικόσ= c τελικό V τελικόσ / c αρχικό V τελικόσ = c τελικό V αρχικόσ) 10. ε ϋνα διϊλυμα MgO ϋχουμε διαλυμϋνα 4g διαλυμϋνησ ουςύασ ςε 2L διαλύματοσ. Μετϊ από προςθόκη νερού ο τελικόσ όγκοσ του διαλύ-ματοσ ϋγινε 10L. Να υπολογιςτεύ η τελικό ςυγκϋντρωςη του διαλύ-ματοσ. A r : Mg : 24 O:16 Τπόδειξη : Xρηςιμοποιόςτε τη ςχϋςη c αρχικό V αρχικόσ= c τελικό V τελικόσ. Βϋβαια θα πρϋπει τα g τησ διαλυμϋνησ ουςύασ να τα μετατρϋψετε ςε moles με τη βοόθεια τησ ςχϋςησ n=m/m r. 11. ε ϋνα διϊλυμα NaOH ϋχουμε διαλυμϋνα 8g διαλυμϋνησ ουςύασ ςε 3L διαλύματοσ. Μετϊ από προςθόκη νερού ο τελικόσ όγκοσ του διαλύματοσ ϋγινε 12L. Να υπολογιςτεύ η τελικό ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ. 12. ε ϋνα διϊλυμα Na 2CO 3 ςυγκϋντρωςησ 1Μ και όγκου 0,5L εύχαμε εξϊτμιςη νερού με αποτϋλεςμα ο τελικόσ όγκοσ του διαλύματοσ να γύνει 0,2L. Να υπολογιςτεύ η τελικό ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ. 13. ε ϋνα διϊλυμα ΝΗ 3 ςυγκϋντρωςησ 4Μ και όγκου 800mL εύχαμε εξϊτμιςη νερού με αποτϋλεςμα ο τελικόσ όγκοσ του να γύνει 200mL να υπολογιςτεύ η τελικό ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ. 14. Να υπολογιςτεύ ο όγκοσ νερού(διαλύτησ) που πρϋπει να προςτεθεύ ςε διϊλυμα AgNO 3 όγκου 2L και ςυγκϋντρωςησ 1Μ, ώςτε να αραιωθεύ ςε διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ 0,5Μ. Απϊντηςη : Θα βρω από τη ςχϋςη c αρχικό V αρχικόσ= c τελικό V τελικόσ τον τελικό όγκο του διαλύματοσ V τελικόσ. Γνωρύζουμε ότι ο τελικόσ όγκοσ V τελικόσ = V αρχικόσ + όγκοσ νερού που προςθϋςαμε. Άρα C V C V αρχική αρχικός τελική τελικός 1 2 0,5 V τελικός 0,5 Vτελικός 4L 2 Όμωσ V τελικόσ = V αρχικόσ + V νερού που προςθϋςαμε 4=2+ V νερού που προςθϋςαμε V νερού που προςθϋςαμε=2l 15. Nα υπολογιςτεύ ο όγκοσ νερού (διαλύτησ) που πρϋπει να προςτεθεύ ςε διϊλυμα H 2SO 4 όγκου 1,5L και ςυγκϋντρωςησ 2Μ, ώςτε να αραιωθεύ ςε διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ 0,5Μ. 16. Να υπολογιςτεύ ο όγκοσ νερού (διαλύτησ) που πρϋπει να προςτεθεύ ςε διϊλυμα ΗΝΟ 3 όγκου 6L και ςυγκϋντρωςησ 0,6Μ,ώςτε το νϋο διϊλυμα που θα προκύψει να ϋχει ςυγκϋντρωςη 0,2Μ. 17. Διϊλυμα HBr αρχικόσ ςυγκϋντρωςησ 1,5M αραιώθηκε με προςθόκη ποςότητασ νερού 3L,με αποτϋλεςμα να προκύψει νϋο διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ 0,5Μ. Να βρεθεύ ο αρχικόσ και τελικόσ όγκοσ του διαλύματοσ. Απϊντηςη : Σο πρόβλημα εύναι ότι δεν γνωρύζω ούτε τον αρχικό ούτε τον τελικό όγκο,ϊρα ϋχω δύο αγνώςτουσ. την περύπτωςη αυτό πρϋπει να βρω και δύο εξιςώςεισ που να «εμπλϋκονται» οι δύο ϊγνωςτοι. ύγουρα θα χρηςιμοποιόςω τη ςχϋςη c αρχικό V αρχικόσ= c τελικό V τελικόσ και θα αντικαταςτόςω τισ ςυγκεντρώςεισ c αρχικό=1,5μ και c τελικό=0,5μ. Άρα μύα εξύςωςη εύναι : 1,5 V αρχικόσ=0,5 V τελικόσ (1) Χρειϊζομαι και μύα δεύτερη εξύςωςη.γνωρύζουμε ότι ιςχύει : V τελικόσ = V αρχικόσ + όγκοσ νερού που προςθϋςαμε. V τελικόσ=v αρχικόσ+3 (2) 1,5 V αρχικόσ=0,5 V τελικόσ (1) V τελικόσ=v αρχικόσ+3 (2) 3 V αρχικόσ=v τελικόσ (1) V τελικόσ=v αρχικόσ+3 (2) 3 V αρχικόσ =V αρχικόσ+3 (2) 2 V αρχικόσ=3 V αρχικόσ=3/2=1,5l Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 60

61 61 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 3 Vαρχικόσ=Vτελικόσ (1) 3 1,5=Vτελικόσ Vτελικόσ=4,5L 18. Διϊλυμα NaHCO3 ςυγκϋντρωςησ 0,8Μ μετϊ από προςθόκη 6L νερού (διαλύτη) αραιώνεται ςε διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ 0,2Μ. Να υπολογιςτεύ ο αρχικόσ και ο τελικόσ όγκοσ του διαλύματοσ 19. Διϊλυμα Η2CO3 ςυγκϋντρωςησ 0,4Μ μετϊ από αφαύρεςη (εξϊτμιςη) ποςότητασ νερού ςυμπυκνώνεται ςε διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ 1,2Μ.Αν η ποςότητα νερού που εξατμύςτηκε εύναι 400mL,να βρεθεύ ο αρχικόσ και ο τελικόσ όγκοσ του διαλύματοσ. Τπόδειξη : Ιςχύει Vτελικόσ = Vαρχικόσ - όγκοσ νερού που εξατμύςτηκε. Ακόμη ιςχύει η ςχϋςη cαρχικό Vαρχικόσ= cτελικό Vτελικόσ μόνο που τουσ όγκουσ τουσ αντικαθιςτώ ςε L και όχι ςε ml. V σε ml = V σε L Να υπολογιςτεύ ο όγκοσ διαλύματοσ HClO4 0,8M που πρϋπει να αναμειχθεύ με διϊλυμα HClO4 όγκου 1L και ςυγκϋντρωςησ 0,2Μ ώςτε να προκύψει διϊλυμα HClO4 ςυγκϋντρωςησ 0,6Μ. 21. Να υπολογιςτεύ ο όγκοσ διαλύματοσ Ba(OH)2 ςυγκϋντρωςησ 0,2Μ που πρϋπει να αναμειχθεύ με διϊλυμα Ba(OH)2 ςυγκϋντρωςησ 0,3Μ και όγκου 2L,ώςτε να προκύψει διϊλυμα Ba(OH)2 ςυγκϋντρωςησ 0,25Μ. 23. Η ςυγκϋντρωςη c μύασ διαλυμϋνησ ουςύασ με την ποςότητα n ςε mol αυτόσ και με τον όγκο V του διαλύματοσ ςυνδϋονται με τη ςχϋςη : n α. c= V c β. n= V γ. c=nv c δ. V=. n 24. Διαθϋτουμε δύο διαλύματα Δ1 και Δ2 τα οπούα περιϋχουν την ύδια ποςότητα n ςε mol τησ ύδιασ διαλυμϋνησ ουςύασ. Αν οι ςυγκεντρώςεισ τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςτα δύο διαλύματα εύναι c1=2c2 ( c1 ςυγκϋντρωςη ςτο Δ1 και c2 ςυγκϋντρωςη ςτο Δ2 ) οι όγκοι V1 του Δ1 και V2 του Δ2 ςυνδϋονται με την ςχϋςη : α. V1=2V2 β. V1=V2 γ. V2=2V1 δ. V1/V2=n 25.Ένα διϊλυμα H2SO4 3M πόςα moles H2SO4 περιϋχει ςε 1L διαλύματοσ : α. 2moles β. 3moles γ. 6moles δ. 1,5 moles 26. Ένα διϊλυμα ΗΝΟ3 περιϋχει ςε 1L διαλύματοσ 5 moles. Η ςυγκϋντρωςη του εύναι : α. 2Μ β. 3Μ γ. 6Μ δ. 5 Μ 27. Ένα διϊλυμα ΝαΟΗ 1Μ περιϋχει ςε 0,5 L διαλύματοσ : α. 0,5 mole NaOH β. 1,5 mole NaOH γ. 2 mole NaOH δ. 1 mole NaOH ΕΡΩΣΗ ΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ τισ παρακϊτω ερωτόςεισ που ςασ δύνονται να ςημειώςετε το γρϊμμα που αντιςτοιχεύ ςτη ςωςτό απϊντηςη : 28. Ένα διϊλυμα Ca(OH)2 περιϋχει ςε 2L διαλύματοσ 4 moles διαλυμϋνησ ουςύασ. Ποια εύναι η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ : α. 2Μ β. 4Μ γ. 8Μ δ. 0,5 Μ 22. Η Molarity ό ςυγκϋντρωςη ενόσ διαλύματοσ εκφρϊζει : α. Σα g τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςε 1L διαλύματοσ. β. Σα g τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςτα 1000g διϊλυτη. γ. Σα mol τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςτα 1000g διαλύτη δ. Σα mol τησ διαλυμϋνησ ουςύασ ςτο 1L διαλύματοσ. 29. ε ποςότητα νερού διαλύονται 2,24L αϋριασ ΝΗ3, προκύπτοντασ υδατικό διϊλυμα 5L η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ που προκύπτει εύναι : α. 0,1Μ β. 0,05Μ γ. 0,5Μ δ. 5Μ 30. ε 0,5L νερού χωρύσ μεταβολό του όγκου διαλύονται 3,7g Ca(OH)2. Η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ που προκύπτει εύναι : α. 7,4Μ β. 0,1Μ γ. 0,05Μ δ. 1,85Μ 31. Διϊλυμα HCl 2M περιϋχει 2mol HCl, ο όγκοσ V του διαλύματοσ εύναι : α. 4L β. 2L γ. 0,5L δ.1l ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 61

62 62 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ ΕΡΩΣΗ ΕΙ ΤΜΠΛΗΡΩ Η ΚΕΝΩΝ 32. ασ δύνονται παρακϊτω δοχεύα που περιϋχουν διαλύματα διαφόρων ουςιών, Να ςυμπληρώςετε ότι ςτοιχεύα λεύπουν από το κϊθε διϊλυμα ( ςυγκϋντρωςη c, όγκοσ V, ποςότητα n διαλυμϋνησ ουςύασ ) m m 1000g V= = =800mL V ρ 1,25g/mL Προςοχό: Ο όγκοσ V ςτον τύπο για τον υπολογιςμό τησ ςυγκϋντρωςησ πρϋπει να εύναι ςε L n 0,2 c= = =0,25M V 0,8 ρ= Παράδειγμα-34 ε 400mL H2O χωρύσ μεταβολό όγκου διαλύουμε ποςότητα NaOH, με αποτϋλεςμα να προκύπτει υδατικό διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ c=0,5m. Αν η πυκνότητα του διαλύματοσ εύναι ρ=2g/ml, να βρεύτε την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ. Απάντηςη : Για να βρούμε την %w/w περιεκτικότητα θα πρϋπει να γνωρύζουμε την μϊζα του διαλύματοσ ( mδ ) και την μϊζα m τησ διαλυμϋνησ ουςύασ. Τπολογιςμόσ mδ : Ο όγκοσ του διαλύματοσ αφού δεν εύχαμε μεταβολό όγκου με την προςθόκη του NaOH, εύναι V=400mL. Από την πυκνότητα ϋχουμε : m ρ= δ mδ =ρv=2 g/ml 400mL =800g. V Παράδειγμα ,6g H2SO4 διαλύονται ςε ποςότητα νερού με αποτϋλεςμα να προκύπτει υδατικό διϊλυμα μϊζασ mδιαλύματοσ =1000g. Αν η πυκνότητα του διαλύματοσ εύναι ρ=1,25g/ml, να βρεύτε την ςυγκϋντρωςη c του H2SO4 ςτο διϊλυμα. Απάντηςη : Γνωρύζουμε ότι η ςυγκϋντρωςη c(μ) μύασ ουςύασ ςε διϊλυμα όγκου V (L) δύνεται από τη n ςχϋςη c=, όπου n τα mol τησ ουςύασ ςτο V διϊλυμα. Αρχικϊ υπολογύζουμε τα mol τησ ουςύασ. m 19,6 n= 0, 2 mol Η2SO4. Mr 98 τη ςυνϋχεια υπολογύζουμε τον όγκο V του διαλύματοσ με τη βοόθεια τησ πυκνότητασ. Τπολογιςμόσ m: Απο τη ςχϋςη τησ ςυγκϋντρωςησ ϋχουμε : n c= n=cv=0,5 0,4 =0,2 mol V m n= m=nmr =0,2 40=8g Mr Τπολογιςμόσ %w/w περιεκτικότητασ : τα 800g διαλύματοσ υπϊρχουν 8 g NaOH τα 100g διαλύματοσ υπϊρχουν x g NaOH = 800x= x= x x=1 % w/w 35. ε ποςότητα νερού διαλύονται 18,5g Ca(OH)2 με αποτϋλεςμα να προκύπτει διϊλυμα μϊζασ ( mδ/τοσ) 1100g. Αν η πυκνότητα του διαλύματοσ εύναι ρ=1,1g/ml, να υπολογύςετε τη ςυγκϋντρωςη c του διαλύματοσ. 36. Διϊλυμα HCl 0,2M και όγκου 200mL ϋχει πυκνότητα ρ=0,365g/ml. Nα υπολογιςτεύ η %w/w περιεκτικότητα του διαλύματοσ. ( Θεωρόςτε ςτισ αςκόςεισ τησ Γ. ομϊδασ ότι η πυκνότητα των διαλυμϊτων μετρόθηκε ςτην ύδια θερμοκραςύα, με τη θερμοκραςύα των διαλυμϊτων των αςκόςεων.) ΦΡΟΝΣΙ ΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑ ΣΑ ΙΟΤ 101 ελίδα 62

63 63 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ Παράδειγμα -37: Αραύωςη υδατικών διαλυμϊτων επιτυγχϊνεται με την προςθόκη Η 2Ο,ςτο διϊλυμα. Πχ διαθϋτουμε ( Δ 1 και Δ 2) με το ύδιο μϋγεθοσ.υνόθωσ προτιμούμε το mol. Τπολογιςμόσ mol AgNO 3 ςτο Δ 1 : n1 c 1= n 1 =c 1 V Δ1 = 0,25 0,6=0,15 mol. VΔ1 Τπολογιςμόσ mol AgNO 3 ςτο Δ 2 : m 34 n 2 = = = 0,2 mol l M 170 r Η προςθόκη του Η 2Ο αύξηςε τον όγκο του διαλύματοσ που βρύςκονται τα 0,2 mole HBr. Αρχικϊ : 0,2 mole HBr 1L διαλύματοσ ϊρα η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ εύναι 0,2Μ Μετϊ την προςθόκη Η 2Ο : 0,2 mole HBr 2L διαλύματοσ x mole 1L διαλύματοσ. 2x=0,2 x=0,1 ϊρα η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ-2 που προκύπτει από την αραύωςη εύναι 0,1Μ. ( Παρατόρηςη : Ιςχύει n αρχικο=n τελικό ϊρα c αρχικοv αρχικο= c τελικοv τελικο ) 38. ε διϊλυμα HI όγκου 0,5L και ςυγκϋντρωςησ 1Μ προςθϋτουμε Η 2Ο ώςτε ο όγκοσ του διαλύματοσ να γύνει 2L. Ποια θα εύναι η νϋα ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ; 39. ε διϊλυμα ςυγκϋντρωςησ 2Μ υπϊρχουν 2 moles Ba(OH) 2. α.) Ποιοσ εύναι ο όγκοσ του διαλύματοσ ; β.) Εϊν ο όγκοσ του διαλύματοσ τετραπλαςιαςτεύ,ποια θα εύναι η νϋα ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ; 40. ε 100 ml H 2O διαλύουμε 0,56 gr KOH χωρύσ ουςιαςτικό μεταβολό του όγκου του νερού. Α.) Ποια εύναι η ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ που προκύπτει ; Β.) Πόςο όγκο νερού πρϋπει να προςθϋςουμε ώςτε να υποδιπλαςιαςτεύ η ςυγκϋντρωςη του ΚΟΗ ; Παράδειγμα-41: Διαθϋτουμε 2 διαλύματα νιτρικού αργύρου AgNO 3 : Δ 1 : 600mL ςυγκϋντρωςησ 0,25Μ Δ 2 : 400mL που περιϋχει 34g AgNO 3. Με την ανϊμειξη των διαλυμϊτων προκύπτει νϋο διϊλυμα Δ 3. Να βρεθεύ η ςυγκϋντρωςη του AgNO 3 ςτο Δ 3. Απάντηςη : Εκφρϊζουμε την ποςότητα του AgNO 3 και ςτα δύο αρχικϊ διαλύματα που Από την παραπϊνω εικόνα μπορούμε να παρατηρόςουμε ότι το νϋο διϊλυμα Δ 3 που προϋκυψε από την ανϊμειξη των δύο αρχικών διαλυμϊτων Δ 1 και Δ 2 ϋχει ωσ όγκο το ϊθροιςμα των όγκων των αρχικών διαλυμϊτων που αναμεύχθηκαν. Επύςησ η ποςότητα AgNO 3 ςτο τελικό διϊλυμα (Δ 3) εύναι το ϊθροιςμα των αρχικών ποςοτότων του AgNO 3 ( Δ 1 και Δ 2 ). Τπολογιςμόσ c AgNO 3 ςτο Δ 3 : n3 0,35 c 3 = = = 0,35 M V 1 3 ( Παρατόρηςη : Ιςχύει n 3=n 1+n 2 ϊρα c 3V 3= c 1V 1 + c 2V 2 ) 42. Να βρεύτε την ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ΗΝΟ 3 που προκύπτει κατϊ την ανϊμειξη 300mL διαλύματοσ ΗΝΟ 3 0,3Μ με 600mL διαλύματοσ ΗΝΟ 3 0,15Μ. Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 63

64 64 ΦΗΜΕΙΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ-Φ.Κ.ΥΙΡΥΙΡΗ 43. Να βρεύτε την ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ KMnO 4 που προκύπτει από την ανϊμειξη 500mL διαλύματοσ KMnO 4 1M και 500mL διαλύματοσ ΚΜnO 4 2M. 44. Να βρεύτε την ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ Κ 2Cr 2O 7 που προκύπτει από την ανϊμειξη 1,2L διαλύματοσ Κ 2Cr 2O 7 0,5M με 0,8L διαλύματοσ Κ 2Cr 2O 7 0,8M. Παράδειγμα-45 : Ανϊμειξη διαλυμϊτων διαφορετικών ουςιών που δεν αντιδρούν μεταξύ τουσ. Αρχικϊ : 1L διαλύματοσ Α 0,4 mole υγκϋντρωςη 0,4Μ 1L διαλύματοσ Β 0,4 mole υγκϋντρωςη 0,4Μ Μετϊ την ανϊμειξη των διαλυμϊτων τα 0,4 mole του Α και τα 0,4 mole του Β βρύςκονται όχι ςε 1 λύτρο, αλλϊ ςε όγκο που προκύπτει από το ϊθροιςμα των όγκων των διαλυμϊτων που αναμεύχθηκαν. Σο 1 ο διϊλυμα εύχε όγκο 1L, το 2 ο εύχε όγκο 1L, ϊρα το ϊθροιςμα του ϋχει όγκο 2L. Επομϋνωσ : 2L νϋου διαλύματοσ 0,4 mole Α 1L νϋου διαλύματοσ 0,2 mole Α ( ςυγκϋντρωςη 0,2 Μ) 2L νϋου διαλύματοσ 0,4 mole Β 1L νϋου διαλύματοσ 0,2 mole Β ( ςυγκϋντρωςη 0,2 Μ) Ουςιαςτικϊ ϋχουμε πρόβλημα αραύωςησ για την κϊθε ουςύα ξεχωριςτϊ : Ουςύα-Α : c αρχικv αρχικ= c τελv τελ cαρχικvαρχικ 0,4 1 cτελ 0,2 Vτελ 2 Ουςύα-Β : c αρχικv αρχικ= c τελv τελ cαρχικ Vαρχικ 0,4 1 cτελ 0,2 V 2 τελ 46. Διϊλυμα ΗI 0,2M και όγκου 200 ml, αναμειγνύεται με διϊλυμα ΗF 0,1M και όγκου 600 ml. Να βρεύτε τισ ςυγκεντρώςεισ των ΗΙ και ΗF ςτο διϊλυμα. 47. Διϊλυμα-1 : 500mL διαλύματοσ ΝαΟΗ που περιϋχει 4 gr διαλυμϋνησ ουςύασ. Διϊλυμα-2 : 500mL διαλύματοσ ΚΟΗ που περιϋχει 5,6 gr διαλυμϋνησ ουςύασ. α. Να βρεθούν οι ςυγκεντρώςεισ του διαλύματοσ-1 και 2 β. Με την ανϊμειξη των διαλυμϊτων 1 και 2 προκύπτει διϊλυμα-3. Να βρεθούν οι ςυγκεντρώςεισ των ΚΟΗ και ΝαΟΗ ςτο διϊλυμα Αναμειγνύονται 200mL H 2SO 4 0,5M με 800mL διαλύματοσ ΗClO 0,4M. Nα βρεθούν οι ςυγκεντρώςεισ και των δύο ουςιών ςτο νϋο διϊλυμα. 49. Διαθϋτουμε 250mL υδατικού διαλύματοσ HCl 2M.Πόςο νερό(διαλύτη) πρϋπει να προςθϋςουμε, ώςτε να προκύψει διϊλυμα HCl 0,5Μ ; 50. Διαθϋτουμε διϊλυμα Δ 1 HNO 3 31,5% w/w και πυκνότητασ ρ=0,5g/ml και διϊλυμα Δ 2 HNO 3 500mL 0,5M. Πόςο όγκο διαλύματοσ Δ 1 πρϋπει να αναμεύξουμε με το Δ 2, ώςτε το νϋο διϊλυμα που θα προκύψει να ϋχει ςυγκϋντρωςη 1,5Μ ; 51. Διαθϋτουμε διϊλυμα ΝΗ 3 όγκου 400mL και ςυγκϋντρωςησ 0,8Μ.Πόςα g αμμωνύασ πρϋπει να προςθϋςουμε ώςτε να προκύψει ϋνα διϊλυμα με διπλϊςια ςυγκϋντρωςη ; 52. ε ϋνα υδατικό διϊλυμα ΗΙ 0,9Μ εξατμύςτηκαν τα 2/3 του διαλύτη, ποια εύναι η νϋα ςυγκϋντρωςη του διαλύματοσ ; 53. Διαλύςαµε 5,6L αερύου HCl µετρηµϋνα ςε πρότυπεσ ςυνθόκεσ ςε νερό και παραςκευϊςαµε 500mL διαλύµατοσ Δ. ε 100mL του διαλύµατοσ Δ προςθϋςαµε νερό και πόραµε διϊλυµα Δ 1 µε ςυγκϋντρωςη 0,2Μ. Άλλα 100mL του διαλύµατοσ Δ τα αναµεύξαµε µε 400mL διαλύµατοσ HCl 1Μ και προϋκυψε διϊλυµα Δ 2. τα υπόλοιπα 300mL του διαλύµατοσ Δ διαλύςαµε ακόµα µια ποςότητα ΗCl και παραςκευϊςαµε Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ ελίδα 64