(Priest & Dixon, 1991) Επιτυχηµένη Οµαδική εργασία συνεπάγεται, ταυτόχρονα παραγωγική οµάδα και µε ευχαριστηµένο προσωπικό

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Σε αυτή την θεµατική ενότητα οι φοιτητές γνωρίζουν : ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ Ε Εξαµήνου σπουδών: «Αναψυχή Ανοικτών Χώρων, ραστηριότητες Βουνού» 5η ιάλεξη: «Καθοδήγηση & Οµαδική εργασία σε Υπαίθριες ραστηριότητες» Leadership & Teamwork in Outdoor Activities Ι ΑΣΚΩΝ: ρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Λέκτορας στην ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής Ποιος είναι ο ρόλος του «ηγέτη»; Ποια η διαφορά του «µάνατζερ» από τον «ηγέτη»; Ποιες είναι οι θεωρίες της «καθοδήγησης»; Τι σηµαίνει διαφορετικό «στυλ» καθοδήγησης, για κάθε περίπτωση; Conditional Outdoor Leadership Theory Model (Priest, 1997) Οµαδική εργασία (Teamwork), µέγεθος, στελέχη, στάδια ανάπτυξης Ορισµός του ηγέτη Hersey,, P. and Blanchard, K.H., (1977) Ηγέτης είναι αυτός που επηρεάζει την συµπεριφορά των άλλων και τους βοηθά να επιτύχουν κοινούς στόχους και σκοπούς (OutPur,p183) Management centered leadership Χρήση εξουσίας από τον µάνατζερ «Απολυταρχικό στυλ» παίρνουν αποφάσεις παρουσιάζουν ιδέες & τις ανακοινώνουν & προκαλούν ερωτήσεις Subordinate centered leadership Περιοχή ελευθερίας για τα µέλη της οµάδας «Όπως πάνε τα πράγµατα.» παρουσιάζουν προβλήµατα αναθέτουν στην & εξαναγκάζουν για προτάσεις οµάδαναβρειλύση πλασάρουν µε τρόποτις αποφάσεις τους παρουσιάζουν αβέβαιες προτάσεις για αποφάσεις που επιδέχονται αλλαγές καθορίζουν όρια, ρωτούν την οµάδα για αποφάσεις Α Β Γ Ε ΣΤ Ζ telling or selling testing or consulting joining or delegating Θεωρίες ηγεσίας Situational Leadership, The managerial grid by R. Blake and J. Mouton, (1981) Οι πρώτες πειραµατικές µελέτες στο ύφος του ηγέτη έγιναν από την οµάδα του Lewin (1939). ιαφάνηκαν τρεις διαφορετικοί τύποι ηγεσίας, ο αυταρχικός, ο δηµοκρατικός και ο laissez-faire (πλήρης ελευθερία, χωρίς παρεµβάσεις). Οι Preston και Heinz (1949), υποστήριξαν ότι η δηµοκρατική ηγεσία ήταν πιο αποτελεσµατική από την αυταρχική. Σε ένα πείραµά του όµως ο Show (1955), βρήκε ότι η αυταρχική ηγεσία οδηγούσε σε καλύτερα αποτελέσµατα από την δηµοκρατική. Ενδιαφέρον για τον άνθρωπο ,9 9,9 5,5 1,1 9, Ενδιαφέρον για την παραγωγή 1

2 Οι Blake και Mouton (1985) εξέτασαν το θέµα της ηγεσίας, χρησιµοποιώντας την προσέγγιση συµπεριφοράς στην αποτελεσµατικότητα της ηγεσίας. Καθόρισαν δύο διαστάσεις της ηγεσίας µε τους όρους, «φροντίδα για τους ανθρώπους» και «φροντίδα για την παραγωγή». ηµιούργησαν ένα πλέγµα (managerial grid), πάνω στο οποίο καθόρισαν πέντε τύπους ηγεσίας, ανάλογα µε την βαρύτητα που δίνει το διευθυντικό στέλεχος στις δύο διαστάσεις της ηγεσίας. Οι πέντε τύποι είναι α) Ελάχιστη φροντίδα, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για την παραγωγή, χαρακτηρίζει την αδιάφορη ή ανεύθυνη ηγεσία. β) Μεγάλη φροντίδα για τον άνθρωπο και ελάχιστη για την παραγωγή χαρακτηρίζει την συναδελφική ηγεσία. γ) Μεγάλη φροντίδα για την παραγωγή και ελάχιστη για τον άνθρωπο χαρακτηρίζει τον απολυταρχική ηγεσία. δ) Μέτρια φροντίδα για την παραγωγή και µέτρια για τον άνθρωπο χαρακτηρίζει την ηγεσία µετριότητας. ε) Μεγάλη φροντίδα για την παραγωγή και µεγάλη για τον άνθρωπο χαρακτηρίζει την δηµοκρατική ή οµαδική ηγεσία (Weihrich & Koontz, 1994). The most influential orientation for you as an outdoor leader, however, is not task or relationship, but the favorability of conditions in which you find yourself working (Priest & Dixon, 1991) Συνθήκες και συνθήκες κατά την διάρκεια της εργασίας Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι: καιρικές συνθήκες, χιονοστιβάδες κλπ Προσόντα µελών της οµάδος: εµπειρία, Ενότητα της οµάδος: φρόνηµα (ηθικό), Επαγγελµατικότητα του «ηγέτη» Συνέπεια της απόφασης Καθαρότητα του προβλήµατος Ικανοποιητικός χρόνος για εύρεση λύσης ιαθέσιµες πηγές The conditional outdoor leadership theory (COLT) Ενδιαφέρον για τον άνθρωπο ηµ Απολυταρχικό ηµοκρατικό Απολ Συνθήκες µέτριας δυσκολίας στον χειρισµό τους Όπως πάνε τα πράγµατα Συνθήκες εύκολες στον χειρισµό τους Επιτυχηµένη Οµαδική εργασία συνεπάγεται, ταυτόχρονα παραγωγική οµάδα και µε ευχαριστηµένο προσωπικό Ενδιαφέρον για τον στόχο Συνθήκες δύσκολες στον χειρισµό τους 2

3 οµή του οργανισµού Περιβάλλον Κουλτούρα Τεχνολογία Στρατηγική (όραµα, αντικειµενικοί στόχοι) Σύνθεση µιας επιτυχηµένης οµάδος Αυτός που ακούει Αυτός που φέρνει πληροφορίες Αυτός που είναι κοινωνικός, ευχάριστος Αυτός που είναι επικοινωνιακός Αυτός που είναι νεωτεριστής Αυτός που αφιερώνεται Αυτός που ηγείται και µοιράζει ευθύνες Αυτός που κάνει λεπτές εργασίες Ο ηγέτης της οµάδος Λήψη απόφασης Επικοινωνία Παρακίνηση Επίλυση προβληµάτων Εργατικός ίκαιος Στάδια ανάπτυξης της οµάδος 1. Αρχική δηµιουργία, 2. ηµιουργία προβληµάτων, συγκρούσεων, διεκδικήσεων 3. Συµφωνίες, κανονισµοί 4. Λειτουργία, παραγωγή έργου 5. Ανάπτυξη, ωρίµανση Ανήκετε σε µια 12 µελή οµάδα. Στην διάρκεια µίας εκδροµής σε αποµονωµένη περιοχή στο βουνό µε µίνι λεωφορείο, παρουσιάζεται ένα µηχανικό πρόβληµα, που λόγω µη καλής οργάνωσης από την εταιρία που διοργανώνει την εκδροµή δεν µπορεί να επισκευασθεί. Τι θα κάνατε; Ο ηγέτης µίας οµάδος, ανάλογα της περίστασης ασκεί διάφορους ρόλους: Σπάζει τον πάγο (δηµιουργεί κλίµα επικοινωνίας µεταξύ των µελών) Εισάγει (προωθεί τα µέλη προς συµµετοχή σε εµπειρίες) Εκπαιδευτής (διδάσκει δεξιότητες κλπ) 3

4 Συντηρητής (κρατά σε εγρήγορση τα µέλη της οµάδος, παρακινεί) Ασκεί εποπτεία (διατηρεί τον έλεγχο) Κηδεµόνας (η µάνα του λόχου διαφυλάττει) Αποτελεί πρότυπο (εφαρµόζει µοντέλο συµπεριφοράς που περιµένει από την οµάδα του) Ενέργειες πριν από την εξόρµηση Πρέπει να προγραµµατισθούν δύο τουλάχιστον συναντήσεις 7 και 15 ηµέρες πριν από µία εξόρµηση 2-32 ηµερών, ενώ ανάλογο διάστηµα θα πρέπει να υπάρξει σε µεγαλύτερης διάρκειας εξορµήσεις. 1. Αρχικά να αποσαφηνιστεί ο λόγος/γοι της εξόρµησης, εκπαιδευτικός, αναψυχικός, ψυχαγωγικός, συνδυασµός κλπ 2. Να γίνουν συγκεκριµένες οι δραστηριότητες που θα πραγµατοποιηθούν, πχ ποδήλατο, κανό, προσανατολισµός, περιβαλλοντική εκπαίδευση, καλλιτεχνικά κλπ 3. Να ορισθεί ακριβώς ο προορισµός και να διερευνηθεί εάν θα υπάρχουν και άλλοι χρήστες του χώρου την ίδια περίοδο. Να ειδοποιηθούν οι αρχές του τόπου για την άφιξη της οµάδος. 4. Συλλογή όλων των πιθανών πληροφοριών µεταξύ των κεντρικών σηµείων της εξόρµησης, µελέτη του χάρτη. Σχεδιασµός του προγράµµατος δράσης µε προοπτικές εναλλακτικών λύσεων σε έκτακτες περιπτώσεις (καιρός, αλλαγή σύνθεσης οµάδων, πιθανός τραυµατισµός, κλπ 5.Συγκέντρωση πληροφοριών για την κατάσταση των συµµετεχόντων (ηλικία, φύλο, φυσική κατάσταση, ιατρικό ιστορικό, εµπειρίες χαρακτήρας, κοινωνικά κλπ) 6.Σχηµατισµός οµάδων. Μεγάλη έµφαση στην σύνθεση των οµάδων, ιδιαίτερα εάν οι δραστηριότητες περιέχουν δυσκολίες ή επικινδυνότητα ή εάν η εµπειρία των συµµετεχόντων είναι µικρή. 4

5 7. Επιλογή και εκπαίδευση του διοικητικού προσωπικού, που θα επανδρώσει την εξόρµηση. Έµφαση σε κανόνες δεοντολογίας, συµπεριφοράς και ηθικής απέναντι στους συµµετέχοντες. 8.Συγκέντρωση του εξοπλισµού πολλές µέρες πριν την αναχώρηση. Έλεγχος, τυχούσες αλλαγές και επιδιορθώσεις. Πλήρης καθορισµός των ατοµικών εφοδίων και χρέωση σε συγκεκριµένα άτοµα των επί µέρους οµαδικών εφοδίων 9. Προγραµµατισµός και πρόνοια για την ύπαρξη των σωστών ποσοτήτων τροφής και νερού που θα χρειασθούν στην εξόρµηση, καθώς και τις καταλληλότητας και συντήρησης αυτών. 10.Μέριµνα για τους χώρους της νυκτερινής κατάλυσης. Ξενοδοχεία, καταφύγια, ξενώνες, κάµπινγκ κλπ. (Κρατήσεις και προκαταβολές). Επίσης συνεννόηση µε το δασαρχείο σε περιπτώσεις ελεύθερης διανυκτέρευσης σε Εθνικούς ρυµούς. 12.Επικοινωνία. Τηλεπικοινωνία. Εξασφάλιση των κατάλληλων οργάνων και συσκευών ανάλογα µε τις προβλεπόµενες συνθήκες για εξασφάλιση επικοινωνίας της οµάδος µε τον έξω κόσµο (µπαταρίες). 13.Προϋπολογισµός της εξόρµησης, πρόγνωση για τυχόν απρόβλεπτα έξοδα, προσπάθεια για χρηµατοδότηση από φορείς, αποφυγή σπατάλης και µέριµνα για κάποιους µε οικονοµικά προβλήµατα, ώστε να διευκολυνθεί η συµµετοχή τους. Τελευταίο βήµα πριν την έναρξη της εξόρµησης ΕΛΕΓΧΟΣ & ΕΛΕΓΧΟΣ & ΕΛΕΓΧΟΣ όλων των παραπάνω βηµάτων 14.Πρόβλεψη σχεδίου διαχείρισης έκτακτων ή επικίνδυνων καταστάσεων (Risk management). Ενέργειες κατά την διάρκεια της εξόρµησης Αναχώρηση. (τόπος, χρόνος) ιάρκεια του ταξιδιού για την µετάβαση στον χώρο της εξόρµησης, συζήτηση µε τους συµµετέχοντες (ψυχολογική κατάσταση, σχέση συνοδών µε πελάτες, γονείς) Στην διάρκεια της εξόρµησης. Μέριµνα για την προστασία του περιβάλλοντος χώρου, διαχείριση των απορριµµάτων, κίνδυνοι. Οργανόγραµµα. Σταθµοί, σηµεία κλειδιά στον χώρο της εκδήλωσης. Ενέργειες µετά την εξόρµηση Μέριµνα για ασφαλή επιστροφή στην βάση (προσοχή λόγω ενθουσιασµού ή κούρασης ) Απολογισµός και εκτίµηση της όλης εξόρµησης και ενέργειες για καλύτερο σχεδιασµό της επόµενης. 5

6 Τι πρέπει να γνωρίζεις ως ένας ικανός συνοδός Υ Α Ποια είναι τα βασικά βήµατα για έναν σχεδιασµό µε αξιώσεις ; Ποια είναι τα σηµεία κλειδιά για ένα ασφαλή σχεδιασµό; Ποια είναι η θέση που θα διάλεγες ώστε να επιβλέπεις ως αρχηγός όλη την εξόρµηση ; Πως επιβλέπεις τους συνοδούς που έχεις στην δικαιοδοσία σου; Τι πρέπει να γνωρίζεις ως ένας ικανός συνοδός Υ Α Τι θα βελτιώσεις στον σχεδιασµό που έκανες µέχρι τώρα, αφού µελέτησες τις παρούσες σηµειώσεις ; Σχεδίασε στο µυαλό σου µία εξόρµηση από την αρχή µέχρι το τέλος. Στην συνέχεια προγραµµάτισε και κατέγραψε όλα τα αναγκαία βήµατα. Σε ποια σηµεία θα µπορούσε να γίνει παράβλεψη ή δηµιουργηθεί πρόβληµα ; Σχεδίασε σωστά, πρόβλεψε έξυπνα, πίστευε και στην τύχη. αλλά µην αφήνεις τίποτα σε αυτήν!!! Πως περιµένετε να αντιδράσουν τα υπόλοιπα µέλη της οµάδος; Σχέση στόχων µε το τελικό αποτέλεσµα (χρονοδιάγραµµα εργασιών) Σωστές ενέργειες, λάθη, παραλήψεις Πλεονεκτήµατα µειονεκτήµατα της οµάδος Τι θα έκαναν σε παρόµοια περίπτωση στο µέλλον; (εκτίµηση) Ίσως το ίδιο σενάριο σε 2-3 οµάδες για σύγκριση των ενεργειών που έχουν αποφασισθεί Ποια είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν έναν ηγέτη σε υπαίθριες δραστηριότητες. ιαφέρουν από τα αντίστοιχα στοιχεία που χαρακτηρίζουν έναν µάνατζερ ξενοδοχείου; Σχετική βιβλιογραφία 1. Phyllis Ford, Jim Blanchard (1993). Leadership and Administration of Outdoor Pursuits. Venture Publishing, U.S.A. 2. Simon Priest & Michael A. Gass (1997). Effective leadership in Adventure Programming. Human Kinetics, U.S.A. 3. George Torkildsen (1998).Leisure and Recreation Management. E & FN SPON, London. 6

7 Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Προγραµµατίστε τις ενέργειες που θα κάνατε εάν ως ηγέτης σε µία ορεινή πεζοπορία, ξαφνικά ένας πελάτης παρουσίαζε «ανταρσία» στο να ακολουθήσει την οµάδα, προτείνοντας ταυτόχρονα πρόταση στα υπόλοιπα µέλη της οµάδος για άµεση επιστροφή στο σηµείο εκκίνησης. Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Σε µία εταιρία που είστε διορισµένος από την διοίκηση ως µάνατζερ: Πως θα καταλήγατε να ορίσετε τους συνεργάτες σας; Θα δεχόσασταν τις υποδείξεις κάποιων από τα µέλη της οµάδος που ηγείσθε, να σας υποδείξουν κάποιον της δικής τους επιλογής; Επίλογος Η ηγεσία αποτελεί νευραλγικό τοµέα σε κάθε οργανισµό που επιδιώκει ένα στόχο, πολύ περισσότερο σε οµάδες που κινούνται πολλές φορές σε χώρους ή περιβάλλοντα που οι συνθήκες µεταβάλλονται γρήγορα και δεν είναι σταθερές, όπως οι υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής. Ο τρόπος διοίκησης σαφώς εξαρτάται από την εµπειρία και τον χαρακτήρα των µελών της οµάδος, όµως η επιτυχία στις περισσότερες φορές στηρίζεται στην φιλοσοφία της οµαδικότητας και της συλλογικής εργασίας. 7