Κοστολο γηση ΙΙ. Ποιο είναι το αντικείμενο του κόςτουσ;

Transcript

1 Κοστολο γηση ΙΙ Ποιο είναι το αντικείμενο του κόςτουσ; Το πρϊτο βιμα ςτον υπολογιςμό του κόςτουσ κάκε προϊόντοσ ι δραςτθριότθτασ είναι να ορίςουμε το αντικείμενο του κόςτουσ. Αντικείμενο τουσ κόςτουσ μπορεί να είναι κάκε προϊόν, δραςτθριότθτα ι ζργο, των οποίων το κόςτοσ πρζπει να μετρθκεί. Για παράδειγμα, για να βροφμε το κόςτοσ παραγωγισ ενόσ προϊόντοσ κα πρζπει να κακορίςουμε με προςοχι όλεσ τισ παραμζτρουσ που ςυνδζονται με αυτό όπωσ αυτζσ παρουςιάηονται ςτο διάγραμμα 1. Διάγραμμα 1. Ανάλυςθ ςυςτατικϊν παραγωγισ προϊόντοσ Πρϊτεσ φλεσ Άμεςα Υλικά Υλικά Υλικά ςυςκευαςίασ Βοθκθτικά υλικά Ζμμεςα Υλικά Ανταλλακτικά Μιςκοδοςία εργατϊν παραγωγισ Άμεςθ εργαςία Αςφαλιςτικζσ ειςφορζσ Ε.Π. Εργαςία Μιςκοδοςία ςυντθρθτϊν Ζμμεςθ εργαςία Αςφαλιςτικζσ ειςφορζσ Συν/των ΔΕΗ/ΕΥΔΑΠ Γ.Β.Ε Γ.Β.Ε Ενοίκια Αποςβζςεισ

2 Το κόςτοσ διακρίνεται ςε δυο κατθγορίεσ. Για να γίνουν οι κατθγορίεσ αυτζσ πιο κατανοθτζσ ςκεφτείτε πωσ θ πρϊτθ κατθγορία αφορά τθν φυςικι υλοποίθςθ τουσ προϊόντοσ ενϊ θ δεφτερθ κατθγορία υποςτθρίηει τθν φπαρξθ τθσ πρϊτθσ. Εκτόσ από τα κόςτθ που αναφζρονται ςτθν παραγωγι, αντικείμενα του κόςτουσ κεωροφνται επίςθσ και τα κόςτθ που αναφζρονται ςτθ διαφιμιςθ, ςτθ διανομι, ςτο κζντρο του Η/Υ κακϊσ και το κόςτοσ των λοιπϊν λειτουργιϊν τθσ επιχείρθςθσ. Το βαςικό ςθμείο είναι, ότι το αντικείμενο του κόςτουσ πρζπει να οριςκεί προςεκτικά πριν αρχίςουμε να κάνουμε μζτρθςθ του κόςτουσ. Για να αντιλθφκοφμε πϊσ εννοοφμε ζνα ςυγκεκριμζνο αντικείμενο του κόςτουσ, πρζπει να ςυμφωνιςουμε για τισ παραμζτρουσ που το ορίηουν. Για παράδειγμα, εάν αντικείμενο του κόςτουσ είναι το marketing ενόσ προϊόντοσ ποιεσ μπορεί να είναι οι παράμετροι που το κακορίηουν; Διάγραμμα 2. Παράμετροι ανάλυςθσ του αντικειμζνου του κόςτουσ Marketing Άκροιςμα κόςτουσ Σφνολο των λοιπών εξόδων του τμήματος πωλήσεων Οι μιςκοί του τμιματοσ πωλιςεων Βοnus των πωλθτϊν του τμιματοσ Οι προμικειεσ επί των πωλιςεων του προϊόντοσ Βάκοσ Ανάλυςθσ Κάκε μια από τισ παραπάνω παραμζτρουσ ορίηουν το αντικείμενο του κόςτουσ για το marketing ενόσ προϊόντοσ. Πωσ αυτό κα χρθςιμοποιθκεί; εξαρτάται από τθ διοίκθςθ. Το αντικείμενο του κόςτουσ πρζπει να ορίηεται κακαρά, ϊςτε οι λογιςτζσ ςυγκεντρϊνοντασ τα διάφορα κόςτθ, να το αναπαριςτοφν ςωςτά και ζτςι, θ διοίκθςθ, θ οποία χρθςιμοποιεί τισ πλθροφορίεσ (κόςτουσ), να γνωρίηει τι απεικονίηουν αυτζσ; Τα ςτοιχεία του κόςτουσ παραγωγήσ Υπάρχουν τρεισ βαςικοί τφποι κόςτουσ που περιλαμβάνονται ςτα παραγόμενα προϊόντα ςε μια βιομθχανικι επιχείρθςθ.

3 Αυτά ονομάηονται ςτοιχεία κόςτουσ και περιλαμβάνουν: 1. Άμεςα Υλικά (πρϊτεσ φλεσ) 2. Άμεςθ Εργαςία 3. Γενικά Βιομθχανικά Ζξοδα (Γ.Β.Ε) Άμεςα υλικά Άμεςα υλικά είναι εκείνα τα υλικά, που μορφοποιοφνται και τελικά εξατομικεφονται ςε ζνα ςυγκεκριμζνο προϊόν. Τα Άμεςα υλικά αποτελοφν μζροσ του προϊόντοσ, όπωσ το ξφλο ς ζνα τραπζηι, ι ο χάλυβασ ςε μια ατμομθχανι. Για πολλά προϊόντα τα Άμεςα Υλικά αποτελοφν το μεγαλφτερο, από πλευράσ ςυμμετοχισ, ςτοιχείο του κόςτουσ ςε ζνα παραγόμενο προϊόν. Μερικά από τα υλικά, αν και χρθςιμοποιοφνται ςτθν παραγωγικι διαδικαςία, εντοφτοισ δεν κάνουν φανερι τθν παρουςίασ τουσ ςτο παραγόμενο προϊόν. Για παράδειγμα, θ κόλλα θ οποία χρθςιμοποιείται για τθν ςυγκόλλθςθ δφο μερϊν είναι ζνα τζτοιο υλικό. Τα υλικά αυτά ονομάηονται ζμμεςα υλικά και για αυτό το λόγο αυτά μεταφζρονται ςτα Γ.Β.Ε. Άμεςη εργαςία Άμεςθ εργαςία είναι το κόςτοσ τθσ εργαςίασ που παρζχεται ς ζνα ςυγκεκριμζνο προϊόν και που μπορεί απευκείασ να εξατομικευκεί ςτο προϊόν αυτό. Το ςφνολο του κόςτουσ τθσ εργαςίασ όμωσ δεν είναι δυνατό να εξατομικευκεί απ ευκείασ ςτο κόςτοσ ενόσ οριςμζνου προϊόντοσ. Για παράδειγμα, οι εργαηόμενοι που μεταφζρουν τα από τθν αποκικθ ςτθν παραγωγι και οι εργαηόμενοι, οι οποίοι επιςκευάηουν και ςυντθροφν το βιομθχανοςτάςιο και τα μθχανιματα τθσ παραγωγισ, αν και αποτελοφν μζροσ τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ, εντοφτοισ, το κόςτοσ τθσ εργαςίασ τουσ δεν μπορεί να εξατομικευκεί ςτα προϊόντα. Αυτι θ εργαςία χαρακτθρίηεται ωσ ζμμεςη εργαςία και μεταφζρεται ςτο κόςτοσ των Γ.Β.Ε. Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα Γ.Β.Ε ονομάηονται όλεσ οι δαπάνεσ τθσ παραγωγικισ λειτουργίασ (κφριων και βοθκθτικϊν υπθρεςιϊν), εκτόσ των δαπανϊν που αναφζρονται ςτα άμεςα υλικά και τθν άμεςθ εργαςία. Τα ζξοδα αυτά ταξινομοφνται ςφμφωνα με τθ φφςθ των προϊόντων και τον τφπο τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ. Αυτά ονομάηονται κόςτθ παραγωγικισ λειτουργίασ και περιλαμβάνουν: 1. Το ενοίκιο των κτιρίων και μθχανθμάτων (Leasing) 2. Αποςβζςεισ κτιρίων και μθχανθμάτων. 3. Φωτιςμό, κζρμανςθ, θλεκτρικι ενζργεια, τθλεφωνία, νερό.

4 4. Συντθριςεισ 5. Αςφάλιςτρα 6. Δθμοτικά τζλθ κ.λ.π Άλλα τυπικά βιομθχανικά κόςτθ που περιλαμβάνονται ςτισ Γ.Β.Ε είναι επίςθσ τα αςφάλιςτρα ηωισ, οι δαπάνεσ για καταςκθνϊςεισ του προςωπικοφ, το κόςτοσ εποπτείασ. Όλεσ αυτζσ οι βιομθχανικζσ δαπάνεσ που ενςωματϊνονται ςτο λογαριαςμό των Γ.Β.Ε. είναι ζμμεςεσ δαπάνεσ, διότι δεν εξατομικεφονται απευκείασ ςτο κόςτοσ των παραγόμενων προϊόντων, όπωσ ςυμβαίνει με το κόςτοσ των άμεςων υλικϊν και τθσ άμεςθσ εργαςίασ. Η διαδικαςία κατανομισ τουσ ςτα παραγόμενα προϊόντα κα αποτελζςει αντικείμενο ξεχωριςτισ ενότθτασ. Εκτόσ από τουσ όρουσ των Άμεςων Τλικών, τθσ Άμεςησ Εργαςίασ και των Γ.Β.Ε, χρθςιμοποιοφνται και άλλοι όροι για να περιγράψουν κόςτθ που ςχετίηονται με τθν παραγωγι των προϊόντων. Τζτοιοι όροι είναι το πρώτο ή άμεςο κόςτοσ και το κόςτοσ μετατροπήσ. Πρώτο ή άμεςο κόςτοσ ονομάηεται το κόςτοσ των άμεςων υλικϊν και τθσ άμεςθσ εργαςίασ, διότι εξατομικεφονται απευκείασ ςτο προϊόν. Ζτςι το πρϊτο κόςτοσ αποτελεί ςυχνά μια πρϊτθ εκτίμθςθ τθσ διοίκθςθσ ςτθν προςπάκεια τθσ να ελζγξει το κόςτοσ των προϊόντων τθσ. Κόςτοσ μετατροπήσ ονομάηεται το κόςτοσ τθσ άμεςθσ εργαςίασ κατά των Γ.Β.Ε., διότι αμφότερα ςυμβάλουν ςτθ διαμόρφωςθ των άμεςων υλικϊν ςε τελικά προϊόντα. Κανζνα από τα τρία πιο πάνω βαςικά ςτοιχεία κόςτουσ δε κεωρείται γενικά ςθμαντικότερο από τα άλλα. Εντοφτοισ, κάποιο κόςτοσ μπορεί να είναι υψθλότερο από τα άλλα, αλλά αυτό βζβαια εξαρτάται από το είδοσ τουσ προϊόντοσ και από τον τρόπο παραγωγισ του. Κάποιο προϊόν μπορεί να απαιτεί υψθλό κόςτοσ υλικϊν ι λιγότερθ εργαςία από κάποιο άλλο και αντίκετα. Ροή του κόςτουσ και η ςχέςη του με τα προΰόντα Η παραγωγι ενόσ προϊόντοσ κα μποροφςε να περιγραφεί ςαν τθν φυςικι ροι των υλικϊν, τθσ εργαςίασ και των Γ.Β.Ε ςτθν παραγωγικι διαδικαςία. Ο μθχανιςμόσ τθσ παραγωγισ είναι υπεφκυνοσ για τθν εξαςφάλιςθ τθσ ομαλισ και αποτελεςματικισ ροισ αυτϊν των ςυντελεςτϊν. Οι κοςτολόγοι μετροφν τθ ροι αυτι, εκφράηοντασ τθν με μια ςειρά από κόςτθ, τα οποία αναφζρουν ςτθ διοίκθςθ ζγκαιρα και με τρόπο κακοριςμζνο. Η διαδικαςία υπολογιςμοφ του κόςτουσ ενόσ προϊόντοσ μπορεί να παραλλθλιςκεί με τθ φυςικι ροι του προϊόντοσ ςτθν παραγωγικι διαδικαςία. Η ςχζςθ μεταξφ τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ και

5 του κόςτουσ του προϊόντοσ είναι φανερι για το κόςτοσ των άμεςων υλικϊν και των άμεςων εργατικϊν, αλλά δεν ιςχφει το ίδιο για το ζμμεςο βιομθχανικό κόςτοσ. Τα αποθέματα μιασ επιχείρηςησ Τα αποκζματα αποτελοφν τθν πιο ρευςτοποιιςιμθ εναλλακτικι πθγι ταμείου. Με τον όρο αποκζματα εννοοφμε τα υλικά αγακά που ανικουν κατά κυριότθτα ςτθν επιχείρθςθ και τα οποία προορίηονται: Να πωλθκοφν ςυνικωσ αυτοφςια Να αναλωκοφν ι να χρθςιμοποιθκοφν για τθν παροχι υπθρεςιϊν ι τθν παραγωγι αγακϊν (προϊόντων) προσ πϊλθςθ Να αναλωκοφν για άλλεσ λειτουργικζσ ανάγκεσ τθσ επιχείρθςθσ. Οι επιχειριςεισ παροχισ υπθρεςιϊν πωλοφν υπθρεςίεσ και για τον λόγο αυτό διατθροφν λίγα ι κακόλου αποκζματα για αυτοκατανάλωςθ ι για να τα διακζςουν ςτουσ πελάτεσ τουσ. Οι εμπορικζσ επιχειριςεισ αγοράηουν εμπορεφματα, τα οποία πωλοφν ςτουσ πελάτεσ τουσ. Οι βιομθχανικζσ επιχειριςεισ παράγουν προϊόντα τα οποία πωλοφν. Μεταξφ των πιο πάνω επιχειριςεων τα αποκζματα είναι εμφανι ςτισ βιομθχανικζσ και τισ εμπορικζσ, ενϊ δεν είναι ςτισ αντίςτοιχεσ παροχισ υπθρεςιϊν. Σε μια εμπορικι επιχείρθςθ είναι δυνατόν να υπάρχουν πολλζσ διαφορετικζσ ταξινομιςεισ αποκεμάτων και παράλλθλα πολλά είδθ να περιλαμβάνονται ςε κάκε αντίςτοιχθ ταξινόμθςθ. Εντοφτοισ, το βαςικό γνϊριςμα των αποκεμάτων «εμπορεφματα» είναι ότι είναι ζτοιμα για πϊλθςθ. Αυτά δε χρειάηονται περαιτζρω μετατροπι, ωςτόςο ςυναρμολόγθςθ, κακϊσ και τυχόν άλλεσ εργαςίεσ μπορεί πολλζσ φορζσ να εκτελοφνται με ςκοπό τθν αφξθςθ τθσ δυνατότθτασ πϊλθςθσ τουσ. Οι βιομθχανικζσ επιχειριςεισ ςυνικωσ διατθροφν τρεισ μεγάλεσ κατθγορίεσ αποκεμάτων. Αυτζσ είναι: Υλικά. o Άμεςα υλικά θ πρϊτεσ φλεσ. o Βοθκθτικζσ φλεσ. o Αναλϊςιμα υλικά - Ανταλλακτικά Ημικατεργαςμζνα (θμιτελι) προϊόντα. Ζτοιμα προϊόντα.

6 Άμεςα υλικά ή πρώτεσ φλεσ είναι τα υλικά τα οποία ςυνιςτοφν το αντικείμενο τθσ μετατροπισ και ςχθματίηουν ζνα ςαφζσ και ολοκλθρωμζνο μζροσ του ζτοιμου προϊόντοσ. Το χαρακτθριςτικό γνϊριςμα των άμεςων υλικϊν είναι ότι αναγνωρίηονται εφκολα ςτο ζτοιμο προϊόν, όπωσ π.χ. θ ξυλεία ςτα ζπιπλα, το αργό πετρζλαιο ςτθ βενηίνθ, το νιμα ςτο φφαςμα. Επιπρόςκετα, ςαν άμεςα υλικά κεωροφνται και τα μζρθ των μθχανϊν ι ςυςκευϊν που παράγει θ επιχείρθςθ, ι τα αγοράηει, για να χρθςιμοποιιςει όπωσ ζχουν ςτθ ςυναρμολόγθςθ των προϊόντων τθσ. Βοηθητικζσ φλεσ είναι τα υλικά τα οποία ενςωματϊνονται όπωσ και τα άμεςα υλικά ςτα προϊόντα. Οι βοθκθτικζσ φλεσ, ςε ςχζςθ με το τα άμεςα υλικά, επιβαρφνουν ελάχιςτα το κόςτοσ τθσ παραγωγισ του προϊόντοσ. Αν και οι βοθκθτικζσ φλεσ αποτελοφν μζροσ του παραγόμενου προϊόντοσ, εντοφτοισ το κόςτοσ του είναι τόςο αςιμαντο ςε ςφγκριςθ με το ςυνολικό κόςτοσ του προϊόντοσ, ϊςτε οι κοςτολόγοι να μθ το εξατομικεφουν ςτο προϊόν όπωσ ςυμβαίνει με τα άμεςα υλικά Αναλώςιμα υλικά είναι τα υλικά τα οποία προορίηονται να αναλωκοφν με ςτόχο τθν εξαςφάλιςθ των αναγκαίων ςυνκθκϊν ομαλισ λειτουργίασ των παραγωγικϊν και μθ τμθμάτων μια βιομθχανικισ επιχείρθςθσ. Ημικατεργαςμζνα είναι τα υλικά αγακά (προϊόντα) που δεν ζχουν υποςτεί τθν ολικι επεξεργαςία για τθν μετατροπι τουσ ςε ζτοιμα προϊόντα. Για παράδειγμα, τα προϊόντα που είναι ςε επεξεργαςία για να μετατραποφν ςε ζτοιμα, όπωσ το ςφυρί, όπου ςτο ςυνδεδεμζνο κομμάτι του ςιδιρου με το ξφλο δεν ζχει τοποκετθκεί ακόμθ θ ςφινα, καλοφνται θμιτελι. Πολλά διαφορετικά κομμάτια μπορεί να είναι θμιτελι ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, φοφρναρθσ μπορεί να ζχει ποικιλία ψωμιϊν, κζϊκσ, και ντόνατσ ςε επεξεργαςία ςε δοκζντα χρόνο κακϊσ επίςθσ και ζνασ καταςκευαςτισ αυτοκινιτων μπορεί να ζχει πολλά αυτοκίνθτα ςε διαφορετικά ςτάδια τθσ παραγωγισ ταυτόχρονα. Ζτοιμα προϊόντα είναι τα υλικά αγακά που ζχουν παραχκεί από μια βιομθχανικι επιχείρθςθ και προορίηονται για πϊλθςθ. Σε μια βιομθχανικι επιχείρθςθ, τα ζτοιμα αγακά προςομοιάηουν με τα αποκζματα εμπορευμάτων μιασ εμπορικισ επιχείρθςθσ. Σε μια βιομθχανικι επιχείρθςθ που παράγει διαφορετικά αγακά, υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδθ ετοίμων προϊόντων ςτα αποκζματα.

7 Η ερμηνεία του κύκλου τησ κοςτολόγηςησ του Προΰόντοσ. Για να προςδιορίςουν το κόςτοσ ενόσ παραγόμενου αγακοφ, οι λογιςτζσ βαςίηονται ςτθ ροι τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ ςα βάςθ για τθ ςυγκζντρωςθ των ςτοιχείων του κόςτουσ. Πράγματι, αν παρατθριςετε αμφότερεσ τισ διαδικαςίασ τθσ παραγωγισ και τθσ κοςτολόγθςθσ κα αντιλθφκείτε πωσ τα διαφορετικά ςτάδια τθσ παραγωγισ απομονϊνονται από τουσ λογιςτζσ. Στο διάγραμμα 3 απεικονίηεται θ ροι τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ. Η φυςικι ροι των προϊόντων παρουςιάηεται ςτο κάτω μζροσ και θ αντίςτοιχθ ροι των ςτοιχείων του κόςτουσ, μζςω των λογαριαςμϊν, φαίνεται ςτο πάνω μζροσ του πίνακα. Διάγραμμα 3. Απεικόνιςθ τθσ παράλλθλθσ φυςικισ ροισ του προϊόντοσ ςτθν παραγωγικι διαδικαςία με τθ ροι του κόςτουσ ςτουσ λογαριαςμοφσ Αποκζματα Υλικϊν Παραγωγι ςε εξζλιξθ Ζτοιμα Προϊόντα Κόςτοσ Πωλθκζντων ΑY 1 ΑY 2 ΠΕ 1 ΠΕ 4 ΕΠ 1 ΕΠ 2 ΚΠ 1 ΑY 3 Γ.Β.Ε ΠΕ 2 ΓΒΕ 1 ΓΒΕ 4 ΠΕ 3 ΓΒΕ 2 Δαπάνεσ προςωπικοφ ΓΒΕ 3 ΔΠ 1 ΔΠ 2 ΔΠ 3 Αποκικθ υλικϊν Άμεςα υλικά Ζμμεςα υλικά Ζμμεςθ εργαςία Γ.Β.Ε. Παραγωγι Αποκικθ προϊόντων Πωλθκζντα προϊόντα Εργαηόμενοι εργοςταςίου Άμεςθ εργαςία Πθγζσ που μπαίνουν ςτθν παραγωγι Διαδικαςία παραγωγισ Ζτοιμεσ μονάδεσ που μεταφζρκθκαν ςτθν αποκικθ Προϊόντα που πωλικθκαν Οι αγορζσ των υλικϊν απεικονίηονται ςτθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ των αποκεμάτων «Υλικά», με το χαρακτθριςτικό Υ1, (διάγραμμα 3). Κακϊσ τα υλικά μεταφζρονται ςτθν παραγωγι, μια παρόμοια μεταφορά κόςτουσ δθμιουργείται λογιςτικά. Τα υλικά χρθςιμοποιοφνται ςαν άμεςα υλικά είτε ςαν ζμμεςα. Το κόςτοσ των άμεςων υλικϊν,

8 μεταφζρεται ςτθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ «παραγωγι ςε εξζλιξθ» ωσ ΠΕ 1 με αντίςτοιχθ πίςτωςθ του λογαριαςμοφ «Υλικά» ωσ ΑΥ 2. Το κόςτοσ των ζμμεςων υλικϊν μεταφζρεται ςτθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ «ΓΒΕ» ωσ ΓΒΕ 1 με πίςτωςθ του λογαριαςμοφ «Υλικά» ωσ ΑΥ 3. Επειδι τα ζμμεςα υλικά δεν μποροφν να καταλογιςτοφν ςτο προϊόν χωρίσ μεγάλο κόςτοσ, άμεςα αυτά ενςωματϊνονται ςτο λογαριαςμό των ΓΒΕ τα οποία ςτθ ςυνζχεια ενςωματϊνονται ςτα προϊόντα με ιδιαίτερεσ διαδικαςίεσ. Ο λογαριαςμόσ «Δαπάνεσ προςωπικοφ» περιλαμβάνει τισ αμοιβζσ και επιβαρφνςεισ όλων των εργαηομζνων ςτθν επιχείρθςθ. Με το χαρακτθριςτικό ΔΠ 1 ςτθ χρζωςθ του, απεικονίηεται το κόςτοσ εργαςίασ που βαραίνει τθν παραγωγικι διαδικαςία. Το ποςοςτό αυτό τθσ χρζωςθσ που δεν μπορεί να εξατομικευκεί απ ευκείασ ςτα προϊόντα, αποτελεί τθν ζμμεςθ εργαςία. Το κόςτοσ τθσ ζμμεςθσ εργαςίασ μεταφζρεται από το λογαριαςμό «Δαπάνεσ προςωπικοφ», ςτθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ των ΓΒΕ ωσ ΓΒΕ 2, με αντίςτοιχθ πίςτωςθ των ΔΠ 2. Το κόςτοσ τθσ εργαςίασ των εργατϊν, των οποίων ο χρόνοσ μπορεί να εξατομικευτεί ςτα προϊόντα, καλείται άμεςθ εργαςία. Το κόςτοσ τθσ καταχωρείται άμεςα ςτθν παραγωγι ςε εξζλιξθ με χρζωςθ ΠΕ 3 και μετατοπίηεται από το λογαριαςμό «Δαπάνεσ προςωπικοφ» με πίςτωςθ ΔΠ 3 Οι χρεϊςεισ των ΓΒΕ με ζμμεςθ εργαςία και ζμμεςα υλικά αφοροφν μόνο ζνα μζροσ των ςυνολικϊν ΓΒΕ και για πολλζσ επιχειριςεισ, αποτελοφν ςυνικωσ ζνα μικρό τμιμα τουσ. Η μεγαλφτερθ αναλογία των ΓΒΕ ςυνίςταται από πολλά άλλα κόςτθ που δθμιουργοφνται κατά τθ διάρκεια τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ, όπωσ οι αποςβζςεισ του εργοςταςίου, οι φόροι, τα αςφάλιςτρα, θ ςυντιρθςθ και οι παροχζσ τρίτων. Όλα αυτά και άλλα περιλαμβάνονται ςτθ χρζωςθ ωσ ΓΒΕ 3. Η επιβάρυνςθ τθσ παραγωγισ με το ςυνολικό κόςτοσ των ΓΒΕ ολοκλθρϊνεται με τθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ τθσ «Παραγωγισ ςε εξζλιξθ» ΠΕ 2 και τθν αντίςτοιχθ πίςτωςθ του λογαριαςμοφ των «ΓΒΕ», ΓΒΕ 4. Με αυτιν τθν εγγραφι τα ζμμεςα υλικά και θ ζμμεςθ εργαςία, όπωσ και άλλα ζμμεςα παραγωγικά κόςτθ γίνονται μζροσ του κόςτουσ των παραγόμενων προϊόντων. Ο λογαριαςμόσ «Παραγωγι ςε εξζλιξθ» περιλαμβάνει τα κόςτθ τθσ παραγωγισ για όλα τα προϊόντα που βρίςκονται ςτθν παραγωγι. Όταν το προϊόν μεταφζρεται από τθν παραγωγι ςτα αποκζματα των ζτοιμων προϊόντων, το κόςτοσ που ςυνδζεται με τθν παραγωγι μεταφζρεται από το λογαριαςμό «παραγωγι ςε εξζλιξθ «ςτο λογαριαςμό «ζτοιμα προϊόντα». Στο διάγραμμα 3 θ εγγραφι παρουςιάηεται με τθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ «ζτοιμα προϊόντα» ΕΠ 1 και με τθν αντίςτοιχθ πίςτωςθ του λογαριαςμοφ «παραγωγι ςε εξζλιξθ» ΠΕ 4.

9 Απομονϊνοντασ τουσ λογαριαςμοφσ των αποκεμάτων «Ημικατεργαςμζνα προϊόντα» και «ζτοιμα προϊόντα» μιασ βιομθχανικισ επιχείρθςθσ, μπορεί κανείσ εφκολα να παρατθριςει ότι ς αυτοφσ περιλαμβάνονται κάποια κόςτθ, όπωσ π.χ. δαπάνεσ προςωπικοφ, αποςβζςεισ, παροχζσ τρίτων (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ), αςφάλιςτρα κ.λπ, τα οποία ςτθν κατάςταςθ ειςοδιματοσ ςε μια βιομθχανικι επιχείρθςθ, παρουςιάηονται ωσ ζξοδα. Στισ μθ βιομθχανικζσ επιχειριςεισ, τα αντίςτοιχα κόςτθ χαρακτθρίηονται ωσ ζξοδα διότι όπωσ αναφζρεται, χρθςιμότθτα τουσ εξαντλείται ςε μια ςυγκεκριμζνθ περίοδο. Σε μια βιομθχανικι επιχείρθςθ ωςτόςο, αυτά τα κόςτθ αυξάνουν τθν αξία των προϊόντων. Η άμεςθ εργαςία και οι λοιπζσ βιομθχανικζσ δαπάνεσ μετατρζπουν τα άμεςα υλικά ςε προϊόντα, τα οποία αποκτοφν μεγαλφτερθ αξία από τα υλικά από τα οποία προιλκαν. Εφόςον όλα αυτά τα κόςτθ που ρζουν ςτθν παραγωγι και αυξάνουν τθν αξία του προϊόντοσ λζγονται κοςτολογιςιμα. Κοςτολογήςιμα κόςτη είναι εκείνεσ οι δαπάνεσ, που απορρζουν από τθν κανονικι άςκθςθ τθσ λειτουργίασ τθσ παραγωγισ και τα οποία ενςωματϊνονται ςτο κόςτοσ του προϊόντοσ και δεν εκπνζουν, δθλαδι δεν γίνονται ζξοδα κατά τθν περίοδο που το προϊόν ζχει παραχκεί. Η πϊλθςθ του προϊόντοσ είναι το τελευταίο ςτάδιο του κφκλου ροισ του κόςτουσ του προϊόντοσ. Είναι το γεγονόσ που προκαλεί τθν μεταφορά του κόςτουσ του προϊόντοσ από το λογαριαςμό ενεργθτικοφ «ζτοιμα προϊόντα» ςε λογαριαςμό εξόδων «κόςτοσ πωλθκζντων». Η μεταφορά του κόςτουσ υπαγορεφεται από τθν αρχι τθσ ςυςχζτιςθσ, θ οποία απαιτεί το ςυςχετιςμό των εξόδων και εςόδων για τον προςδιοριςμό του αποτελζςματοσ. Το κόςτοσ του προϊόντοσ ςυςχετίηεται με το ζςοδο που δθμιουργείται από τθν «πϊλθςθ του προϊόντοσ» αυτό απεικονίηεται ςτο διάγραμμα 3 με τθ χρζωςθ του λογαριαςμοφ «Κόςτοσ πωλθκζντων» (ΚΠ) και τθν πίςτωςθ του λογαριαςμοφ αποκεμάτων «ζτοιμα προϊόντα». Ανεξάρτθτα με το πόςο απλι ι ςφνκετθ είναι θ παραγωγικι διαδικαςία, θ βαςικι ροι του κόςτουσ είναι θ ίδια όπωσ περιγράφεται πιο πάνω. Κόςτοσ περιόδου ή έξοδα εκμετάλλευςησ Σαν κόςτοσ περιόδου ι ζξοδα εκμετάλλευςθσ εννοοφμε τισ δαπάνεσ ι το κόςτοσ των λειτουργιϊν τθσ διοίκθςθσ, διάκεςθσ, χρθματοδότθςθσ ερευνϊν ανάπτυξθσ που μετατρζπονται ςε ζξοδα είτε ολικά είτε κατά το μζροσ που βαρφνουν τα ζςοδα περίπτωςθ επιχειριςεων παροχισ υπθρεςιϊν-, ι το μικτό περικϊριο ι μικρό κζρδοσ περίπτωςθ εμπορικϊν επιχειριςεων - ι το κόςτοσ πωλθκζντων προϊόντων και υπθρεςιϊν τθσ χριςθσ περίπτωςθ βιομθχανικϊν επιχειριςεων.

10 Για να γίνει πιο κατανοθτι θ διάκριςθ μεταξφ του κόςτουσ παραγωγισ του προϊόντοσ και του κόςτουσ περιόδου κα παρουςιάςουμε τον τρόπο με τον οποίο οι παραπάνω ζννοιεσ παρουςιάηονται ςτισ περιοδικζσ εκκζςεισ (καταςτάςεισ) ειςοδιματοσ ι λογαριαςμοφσ αποτελεςμάτων χριςθσ. Σε τρεισ βαςικοφσ τφπουσ επιχειριςεων, δθλαδι ςε επιχειριςεισ παροχισ υπθρεςιϊν, εμπορικζσ και βιομθχανικζσ. Επιχειρήςεισ υπηρεςιών Οι οδοντίατροι, οι γιατροί, οι δικθγόροι, οι ορκωτοί λογιςτζσ, οι κτθματομεςίτεσ, τα κομμωτιρια και οι εταιρείεσ κακαριςμοφ χαλιϊν είναι παραδείγματα επιχειριςεων που πραγματοποιοφν ζςοδα πουλϊντασ (παρζχοντασ) υπθρεςίεσ παρά προϊόντα. Οι καταςτάςεισ ειςοδιματοσ των επιχειριςεων αυτϊν δεν περιλαμβάνουν κόςτοσ προϊόντοσ, αλλά μόνο κόςτοσ περιόδου. Οι μόνεσ μειϊςεισ από τα ζςοδα είναι τα ζξοδα εκμετάλλευςθσ τα οποία είναι κόςτθ που εξαντλικθκαν κατά τθ διάρκεια τθσ τρζχουςασ λογιςτικισ περιόδου και τα οποία ςυςχετίηονται με τα ζςοδα τθσ τρζχουςασ περιόδου για τον προςδιοριςμό του αποτελζςματοσ. Στο πίνακα 1, δίνεται ζνα απλό παράδειγμα κατάςταςθσ ειςοδιματοσ μιασ επιχείρθςθσ παροχισ υπθρεςιϊν. Η κατάςταςθ ειςοδιματοσ του πίνακα 1 δεν εμφανίηει κάποιο κόςτοσ προϊόντοσ, αλλά μόνο κόςτοσ περιόδου. Τα ζξοδα εκμετάλλευςθσ λειτουργοφν για τον υπολογιςμό του κακαροφ ειςοδιματοσ. Πίνακασ 1. Κατάςταςθ ειςοδιματοσ εταιρείασ παροχισ υπθρεςιϊν Ζςοδα από υπθρεςίεσ ,00 Μείον: Ζξοδα εκμετάλλευςθσ Διαφιμιςθ ,00 Αποςβζςεισ 9.400,00 Μιςκοί ,00 Ενοίκια ,00 Εφόδια 5.100,00 Αςφάλιςτρα 3.900,00 Παροχζσ τρίτων 9.300,00 Σφνολο λειτουργικϊν εξόδων ,00 Κακαρό ειςόδθμα ,00

11 Εμπορικέσ επιχειρήςεισ Τα πολυκαταςτιματα, τα φαρμακεία, τα καταςτιματα δϊρων και τα παντοπωλεία είναι κοινά παραδείγματα εμπορικϊν επιχειριςεων. Η κατάςταςθ ειςοδιματοσ που παρουςιάηεται ςτο πίνακα 2, χρθςιμοποιείται για να εξθγιςει τθ διάκριςθ μεταξφ κόςτουσ προϊόντοσ και κόςτουσ περιόδου ςε μια τζτοια επιχείρθςθ. Όπωσ όλεσ οι εμπορικζσ επιχειριςεισ ζτςι και τα φαρμακεία πρζπει να αγοράηουν προϊόντα από πριν και να τα μεταπωλοφν ςτουσ πελάτεσ. Το κόςτοσ των εμπορευμάτων καλείται κόςτοσ προϊόντοσ και τα αγακά που θ επιχείρθςθ αγοράηει καλοφνται εμπορεφματα, των οποίων το κόςτοσ καταχωρείται ςαν ςτοιχείο του ενεργθτικοφ ωσ ότου αυτά πωλθκοφν. Όταν τα προϊόντα πωλθκοφν, το κόςτοσ προϊόντοσ για τα εμπορεφματα περικλείει και τα άμεςα και ζμμεςα κόςτθ που πραγματοποιικθκαν από τον καταςκευαςτι για να γίνει το προϊόν, όμωσ οι εμπορικζσ επιχειριςεισ πλθρϊνουν όλα αυτά τα κόςτθ ςαν μζροσ τθσ τιμισ των αγακϊν. Πίνακασ 2. Κατάςταςθ ειςοδιματοσ εμπορικισ επιχείρθςθσ Πωλιςεισ ,00 Κόςτοσ Μείον Πωλθκζντων Απόκεμα αρχισ ,00 Αγορζσ ,00 Μείον Επιςτροφζσ ,00 Σφν Μεταφορικά 3.100,00 Κακαρζσ αγορζσ ,00 Εμπ/τα για διάκεςθ ,00 Μείον απόκεμα τζλουσ ,00 Κόςτοσ Πωλθκζντων ,00 Μικτό περικϊριο ,00 Μείον Λειτουργικά ζξοδα Μιςκοί ,00 Διαφιμιςθ τθλεόραςθ 5.300,00 Διαφιμιςθ ζντυπθ 8.400,00 Αποςβζςεισ 7.200,00 Εφόδια 1.300,00 Αςφάλιςτρα 2.700,00 Παροχζσ τρίτων 7.200,00 Σφνολο Λειτουργικϊν εξόδων ,00 Κακαρό ειςόδθμα ,00

12 Στο τζλοσ τθσ λογιςτικισ περιόδου το κόςτοσ των μενόντων εμπορευμάτων (προϊόντων που ζχουν απομείνει) παραμζνει ςαν ςτοιχείο του ενεργθτικοφ, διότι τα μθ πωλθκζντα ζχουν μελλοντικι οικονομικι αξία. Το κόςτοσ των αποκεμάτων εμφανίηεται ςαν τμιμα του κυκλοφοροφντοσ ενεργθτικοφ ςτον ιςολογιςμό. Το κόςτοσ των πωλθκζντων γίνεται ζξοδο ςφμφωνα με τθν αρχι τθσ ςυςχζτιςθσ. Τα ζςοδα από τθν πϊλθςθ προϊόντοσ παρουςιάηονται ςτθν κατάςταςθ ειςοδιματοσ και το αντίςτοιχο κόςτουσ του προϊόντοσ καταχωρείται ςαν ζξοδο ςτθν αναφορά για τθν κατάςταςθ ειςοδιματοσ τθσ ίδιασ περιόδου. Ο λογαριαςμόσ εςόδων ςε μια εμπορικι επιχείρθςθ καλείται «πωλιςεισ εμπορευμάτων». Τα ζςοδα δθμιουργοφνται με τθν πϊλθςθ των εμπορευμάτων. Ζτςι το κόςτοσ των πωλθκζντων κα πρζπει να ςυςχετιςκεί με τα ζςοδα των πωλιςεων για τον υπολογιςμό του μικτοφ περικωρίου. Η διαφορά μεταξφ εςόδων και κόςτοσ πωλθκζντων καλζιται μικτό περικϊριο. Το μικτό περικϊριο είναι το υπερβάλλον μζροσ τθσ τιμισ πϊλθςθσ από το κόςτοσ πωλθκζντων (κόςτοσ προϊόντοσ). Βιομηχανικέσ επιχειρήςεισ Όπωσ οι εμπορικζσ επιχειριςεισ ζτςι και οι βιομθχανικζσ ζχουν κόςτοσ προϊόντοσ που αφαιρείται από τισ πωλιςεισ για να προςδιορίςουμε το μικρό περικϊριο. Ο πίνακασ 3 δείχνει μια κατάςταςθ ειςοδιματοσ βιομθχανικισ επιχείρθςθσ. Το κόςτοσ του προϊόντοσ μιασ επιχείρθςθσ είναι απλά θ τιμολογιακι αξία που πλθρϊνεται για το προϊόν και καταχωρείται ςαν ςτοιχείο του ενεργθτικοφ ςε λογαριαςμό αποκεμάτων. Στθν καταςκευαςτικι επιχείρθςθ ωςτόςο, το κόςτοσ προϊόντοσ δεν είναι απλά κάποια τιμολογιακι αξία, όπωσ ςυμβαίνει ςτισ εμπορικζσ επιχειριςεισ, αλλά ο υπολογιςμόσ αυτόσ, ο οποίοσ μπορεί να είναι ςφνκετοσ και κα αναλφςουμε ςε επόμενεσ ενότθτεσ. Μια καταςκευαςτικι επιχείρθςθ διακζτει πθγζσ για παράδειγμα αγοραςτικισ δφναμθσ, για να αποκτιςεισ άλλεσ πθγζσ όπωσ υλικά, εργατικά, κ.α., οι οποίεσ προορίηονται να χρθςιμοποιθκοφν για τθν παραγωγι αγακϊν (προϊόντων) για πϊλθςθ. Η ροι των διαφόρων δαπανϊν από τα ακατζργαςτα υλικά ςτα ζτοιμα προϊόντα από τθν ζναρξθ τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ μζχρι τθν ολοκλιρωςθ του προϊόντοσ και από το ςθμείο αυτό ςτθν πραγματοποίθςθ του κόςτουσ πωλθκζντων δεν είναι τόςο εφκολο να αναγνωριςκεί, όπωσ ςυμβαίνει με τθ ροι κόςτουσ προϊόντοσ ςε μια εμπορικι επιχείρθςθ. Ειδικότερα τα ζμμεςα κόςτθ τθσ παραγωγισ δεν είναι εφκολο να αναγνωριςκοφν μζςω τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ. Σε μια καταςκευαςτικι επιχείρθςθ, οι λογιςτζσ μετροφν τα ζμμεςα κόςτθ και τα καταλογίηουν ςτα παραγόμενα προϊόντα. Αν και αυτό αποτελεί μια ςφνκετθ διαδικαςία, εντοφτοισ, αυτά τα κόςτθ κεωροφνται αναγκαία για να αναπτυχκεί το ακριβζσ κόςτοσ τουσ

13 προϊόντοσ, το οποίο είναι απαραίτθτο για τθ ςωςτι και αποτελεςματικι πλθροφόρθςθ των εςωτερικϊν και εξωτερικϊν χρθςτϊν. Τα κόςτθ περιόδου μιασ καταςκευαςτικισ επιχείρθςθσ είναι λειτουργικά ζξοδα, παρόμοια με εκείνα των εμπορικϊν επιχειριςεων ι των επιχειριςεων παροχισ υπθρεςιϊν. Στθ βιομθχανικι επιχείρθςθ όλα τα λειτουργικά ζξοδα είναι μθ κοςτολογιςιμα κόςτθ και αναφζρονται ςε κόςτθ των άλλων λειτουργιϊν τθσ επιχείρθςθσ εκτόσ τθσ παραγωγισ. Πίνακασ 3. Κατάςταςθ ειςοδιματοσ βιομθχανικισ επιχείρθςθσ ΠΩΛΗΕΙ ,00 Μείον Κόςτοσ πωλθκζντων ,00 Αποκεματα προϊόντων 1/1/Χ ,00 Συν Κόςτοσ παραχκζντων ,00 Προϊόντα για διάκεςθ Μείον απόκεματα προϊόντων 31/12/Χ ,00 ΚΟΣΟ ΠΩΛΗΘΕΝΣΩΝ ,00 Μικτό περικϊριο ,00 Μείον ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ Εξοδα πωλιςεων ,00 Διαφιμιςθ ,00 Ζξοδα Διοίκθςθσ ,00 Αποςβζςεισ ,00 Αςφάλιςτρα 4.400,00 Δθμοτικά τζλθ 9.900,00 Εφόδια 4.300,00 Παροχζσ τρίτων ,00 φνολο λειτουργικών εξόδων ,00 Καθαρό ειςόδημα ,00