Ελληνική Φύση. Το κώνειον και το «Κείων νόμιμον» Η μαύρη φριτιλάρια της Κυψέλης. Οι πέρδικες και η εξημέρωσή τους

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ελληνική Φύση. Το κώνειον και το «Κείων νόμιμον» Η μαύρη φριτιλάρια της Κυψέλης. Οι πέρδικες και η εξημέρωσή τους"

Transcript

1 ΤΕΥΧΟ Σ 2 Φ ΕΒΡΟ ΥΑΡΙΟ Σ 2012 Ελληνική Φύση ΜΙΑ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΜΕ Το κώνειον και το «Κείων νόμιμον» Η μαύρη φριτιλάρια της Κυψέλης Οι πέρδικες και η εξημέρωσή τους

2 Ο ροδοπελεκάνος ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Κερκίνη 06 / 06 / 2010 φωτογραφία Νίκος Νικητίδης Ο ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus Linnae us, 1758) είναι καλοκαιρινός επισκέπτης και διερχόμενος μετανάστης στην Ελλάδα. Καταγράφηκε για πρώτη φορά να φωλιάζει στη χώρα μας στα μέσα της δεκαετίας του '60, στη λίμνη Μικρή Πρέσπα, που είναι και ο μοναδικός χώρος αναπαραγωγής του στην Ελλάδα (Handrinos & Akriotis 1997). Ελάχιστοι ροδοπελεκάνοι διαχειμάζουν στην Ελλάδα, αλλά εκατοντάδες άτομα παρατηρούνται κυρίως στους υγρότοπους της Θράκης και της Μακεδονίας κατά τη μετανάστευση. Συχνά, και ιδιαίτερα το φθινόπωρο, νεαρά άτομα παρατηρούνται στα νησιά του Αιγαίου. Οι περιοχές διαχείμασης του ελληνικού πληθυσμού δεν είναι γνωστές αλλά βρίσκονται κατά πάσα πιθανότητα στα μεγάλα έλη στο νότιο Σουδάν. Φωλιάζει σε μικρές ομάδες. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ψάρια που κυνηγάει σε ρηχά νερά λιμνών και ποταμών. Ένα κυμαινόμενο ποσοστό του αναπαραγόμενου στη Μικρή Πρέσπα πληθυσμού ταξιδεύει τακτικά για να τραφεί και στις λίμνες Καστοριάς, Χειμαδίτιδα, Ζάζαρη, Βεγορίτιδα, Κερκίνη, στο Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και σε άλλους μικρότερους υγρότοπους. Ο ροδοπελεκάνος περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Α πειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (έκδ. 2009), από το ο- ποίο προέρχονται και οι πληροφορίες.

3 ΤΕΥΧΟΣ 2 Ε λ λη ν ικ ή Φύ σ η Φ ΕΒΡΟ ΥΑ ΡΙΟ Σ 2012 ΜΙΑ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΜΕ ΚΑΙΡΟΣ ΦΥ ΣΗ & ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Η Α μοργός το χειμώνα σελ. 26 Το κώνειον και το «Κείων νόμιμον» σελ Ι ΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥ ΣΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑ Σ Ο ι πέρδικες, η εξημέρω σή τους και το πέρδομαι σελ. 4-7 ΘΑΛΑΣΣΑ Ο ερημίτης κάβουρας σελ. 10 Το μπαρμπούν ι σελ. 11 ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ Νάρκισσοι στο Α ιγάλεω σελ. 18 C rocus reticulates στο Φ αλακρό σελ. 19 Ί ριδα της Κρήτης σελ. 12 Σιλην ή η χυμώ δης σελ. 12 Κρόκος ο αττικός σελ. 13 ΠΑΝΙ ΔΑ Ο ροδοπελεκάν ος σελ. 2 Ελάφια της Πάρν ηθας σελ. 20 Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ Ο γάτος γεν άρχης σελ. 22 Psittacula krameri σελ. 23 Η μαύρη φ ριτιλάρια της Κυψέλης σελ. 24 ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ Poly porus squamosus σελ. 28 C olus hirudinosus σελ. 29 ΧΟΡΤΑ & ΒΟΤΑΝΑ Σερν ικοβότανο σελ. 8 Α ρμυρήθρες σελ. 9 ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Υπεύθυνος: Νίκος Νικητίδης nikos51@hol.gr Σ αυτό το τεύχος γράφουν και φωτογραφίζουν: Ζήσης Αντωνόπ ουλος, Γιάννης Γαβαλάς, Ρένα Καρακατσάνη, Βασίλης Κουλουμπέρης, Τάσος Λύτρας, Νίκος Νικητίδης, Αντώνης Ταγλίδης, Σπύρος Τσιφτσής, Γιώργος Φάκας Κείμενα και φωτογραφίες προστατεύονται από τη νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα. Για την αντιγραφή ή την αναπαραγωγή τους, απαιτείται η άδεια των συγγραφέων και των φωτογράφων.

4 4 ΙΣΤΟΡΙΕΣ Α Π Ο ΤΗ Ν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΗ Οι πέρδικες, η εξημέρωσή τους και το πέρδομαι Υμηττός 24/ 05 / 2010 Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι πέρδικες αφθονούσαν στα νησιά και αποτελούσαν πηγή κρέατος για τους νησιώτες. Πολύ χαρακτηριστικές είναι οι συνεχείς αναφορές που κάνει στις νησιώτικες πέρδικες ο Γάλλος περιηγητής Πιτόν ντε Τουρνεφόρ που ταξίδεψε στο Αιγαίο το Σχεδόν από κάθε νησί των Κυκλάδων δίνει πληροφορίες για τις πέρδικες και αναφέρει ακόμα και τις τιμές τους. Γράφει ότι στην Μύκονο «οι πέρδικες αφθονούν και είναι φθηνές». Μεγάλη αναφορά κάνει για τις πέρδικες της Ανάφης και γράφει: «Δεν νομίζω να υπάρχει στην Ανάφη αρκετή ξυλεία για να ψήσει κάποιος όσες πέρδικες θα μπορούσε να φάει σε αυτό το μέρος. Ο αριθμός τους είναι τεράστιος. Για να προφυλάξουν τα σπαρτά, μαζεύουν με πρόσταγμα των τοπικών αρχόντων όλα τα αυγά που βρίσκουν κατά την ε- ποχή των εορτών του Πάσχα, τα οποία συνήθως υπολογίζονται σε με και πλέον. Τα βάζουν σε όλων των ειδών τις σάλτσες και ιδίως στις ομελέτες. Παρ όλα τα μέτρα που έχουν ληφθεί, ξεσηκώναμε πέρδικες σε κάθε μας βήμα. Η φυλή είναι αρχαία κι έχει προέλθει από την Αστυπάλαια. Αν πιστέψουμε στα λεγόμενα του Ηγησάνδρου, ένα κάτοικος του νησ ιού έφερε ένα ζευγάρι στην Ανάφη, όπου πολλαπλασιάστηκε τόσο, ώστε λίγο έλειψε να φύγουν οι κάτοικ οι. Φαίνεται, λοιπόν, ότ ι από εκείνη την εποχή θα τ ους ήλθε η ιδέα να σπάζουν τα αυγά». Του αρέσουν οι νησιώτικες πέρδικες (Alectori s chukar) του Τουρνεφόρ και δεν παραλείπει να κάνει γαστριμαργικές παρατηρήσεις. Ένα δυνατό μελτέμι ανάγκασε το πλοίο του να βρει αραξοβόλι σε ένα ερημόνησο κοντά στην Αμοργό, τη Νικουριά. Γράφει ο Τουρνεφόρ σχετικά: «Η Νικουριά είναι ένας μαρμάρινος όγκ ος, στον οπ οίο δεν βλέπει κανείς παρά μόνον κατσίκες και κόκκινες πέρδικες, καταπληκτικής ομορφιάς, που μας αποζημίωσαν για την κακοπέραση που είχαμε στη Δονούσα. Οι Έλληνες της ακολουθίας μας έπιασαν πολλές. Αυτές οι πέρδικες ήταν κάπως σκληρές και στεγνές, αλλά μας φάνηκαν εξίσου νόστιμες με εκείνες του Περιγκόρ». Στην μεσαιωνική Χίο, οι πέρδικες ήταν οικόσιτες και τις χρησιμοποιούσαν όπως σήμερα τις κ ότες. Ο Φλαμανδός περιηγητής Μπ ούσμπεκ, μεταφέροντας πληροφορίες ταξιδιωτών, γράφει το 1555 για τις πέρδικες της Χίου: «Κάθε αυγή ο δημόσιος βοσκός

5 ΙΣΤΟΡΙΕΣ Α Π Ο ΤΗ Ν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΗ 5 Σ αυτή την εξαιρετική φωτογραφία του Γιώργου Φάκα από τη Σάμο φαίνεται μια πέρδικα με τα περδικόπουλά της, που είναι τόσο καλά προσαρμοσμένα στο περιβάλλον ώστε σχεδόν να μην διακρίνονται τις κράζει με σφύριγμα. Τρέχουν τότε όλες κοπάδια-κοπάδια, μαζεύονται στο δρόμο και τ ον ακολουθούν, όπως τα πρόβατα, στα χωράφια όπου όλη την ημέρα βόσκουν. Και το βράδυ, πάλι μ ένα σφύριγμα ξαναγυρίζουν οι πέρδικες στο χωριό και πάνε να κουρνιάσουν. Και να πως αποκτούν αυτή τη συνήθεια: μόλις βγουν από τ αυγό, οι χωρικοί βάζουν τα πουλάκια στον κόρφο τους, τα ζεσταίνουν επί δυο μέρες και τα τρέφουν με σάλιο πλησιάζοντας το ράμφος στο στόμα τους. Έτσι ημερώνουν». Ο Γάλλος περιηγητής Ζαν Σε - νό γράφει σχετικά το 1664: «Στην Ελλάδα οι πέρδικες είναι εξημερωμένες όπως σε μας οι όρνιθες. Υπάρχουν δύο είδη: με κατακόκκινο ράμφος και με μαύρο. Τις πέρδικες τις πιάνουν μικρές και τις τρέφουν όλο το χειμώνα. Όταν μεγαλώσουν τις αφήνουν ελεύθερες στα βουνά να βοσκήσουν συντροφιά με τις άγριες. Το βράδυ έχουν σμίξει άγριες και ήμερες. Οι δούλοι τις βλέπουν από μακριά και κράζουν στις ήμερες «έλα δω, έλα δω καρδούλα μου». Και τότε κάθε μια τρέχει στο σπίτι του αφεντικού της, ενώ οι άγριες πετούν στα βουνά τους». Και ο Γάλλος Αντουάν Μπαρς γράφει το για τ ις εξημερωμένες πέρδικες της Χίου: «Βάλαμε μαζί είκοσι πέρδικες που ανήκαν σε είκοσι διαφορετικά αφεντικά. Μόλις τις αφήσαμε ελεύθερες, καθένας κάλεσε τη δική του. Κα ι τότε καθεμιά φτερούγισε αλάθευτα στον κύριό της». Η εξημέρωση της πέρδικας φαίνεται ότι ήταν συνήθεια από την αρχαιότητα. Ο Αριστοτέλης στο «Περί ζώων ιστορία» παρατηρεί ότι στην εποχή του οι πέρδικες ήταν κατοικίδια π ουλιά. Στο Βυζάντιο οι πέρδικες, που από τη φωνή τους τ ις έλεγαν «κακκάβες», αποτελούσαν δημοφιλές κυνήγι. Ήταν εκλεκτό έδεσμα στο τραπέζι των πλουσίων. Συνήθιζαν να τις στέλνουν και σαν δώρο ενώ τις έδιναν για φαγητό σε ασ θενείς. Στον «Πουλολόγο», ένα βυζαντινό ποίημα 668 στίχων, γραμμένο γύρω στα 1300 στη Ρόδο, με ήρωες πουλιά, εμφανίζεται η πέρδικα να λέει: Εμένα πάλ οι βασιλείς εις γεύμαν το υς με τρώουν κι οι άρχοντε ς, οι ευγενεί ς εις πρόγευμαν και δεί πνον Οι βυζαντινοί ως καλύτερο μήνα για το κυνήγι της πέρδικας θεωρούσαν τον Δεκέμβριο. Μόλις τα σκυλιά σήκωναν τα πουλιά τα τόξευαν «στο φτερό» ή «στα πεταχτά», όπως λένε οι κυνηγοί και σήμερα. Οι πέρδικες αφθονούσαν σε όλα τα νησιά. Ο Γάλλος Κορνέλιος Μανί επισκέφθηκε το 1674 την Αίγινα και γράφει ότι οι Αιγινήτες κάθε άνοιξη, ύστερα από εντολή των «επιτρόπων», έκαναν παγάνες για να εξοντώσουν τα κοπάδια από πέρδικες που κατέστρεφαν την παραγωγή των χωραφιών τους. Και ο Άγγλος Τζον Σάντουϊτς, πενήντα χρόνια μετά (1738) γράφει: «Οι πέρδικες μαστίζουν την Αίγινα. Πραγματικό σύννεφο, πέφτουν στα σπαρτά και τα αφανίζουν. Γι αυτό, κάθε άνοιξη οι κάτοικοι εξορμούν στα χωράφια και καταστρέφουν συστηματικά τα αυγά τ ους». Στην Αίγινα διατηρείται μέχρι σήμερα και το τοπωνύμιο Πέρδικα. Εκτός από το χωριό της Αίγινας, με το όνομα Πέρδικα λέγονται χωριά στην Άρτα, τη Θεσπρωτία, τα Γιάννενα και τη Μαγνησία. Άλλα χωριά π ου η ονομασία τους σχετίζεται με

6 6 ΙΣΤΟΡΙΕΣ Α Π Ο ΤΗ Ν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΗ την πέρδικα είναι: Περδικάκι στη περιοχή Βάλτου της Αιτωλοκαρνανίας. Περδίκι στην Ικαρία. Περδικόβρυση στην Αιτωλοκαρνανία, την Αργολίδα και τη Μεσσηνία. Περδικονέρι στην Αρκαδία και τη Μεσσηνία. Περδικόραχη στα Τρίκαλα. Οι άφθονες πέρδικες που υ- πήρχαν στην Αίγινα, τη Χίο, τα περισσότερα νησιά ακόμα και στα ερημονήσια, σήμερα αποτελούν ανάμνηση. Ο βασικός λόγος είναι η εγκατάλειψη των χωραφιών και των καλλιεργειών (και όχι μόνο λόγω της τουριστικής ανάπτυξης) που είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθεί η διαθέσιμη τροφή (σπόροι, σταφύλια κλπ) για τις πέρδικες και, επομένως, να μειωθεί και ο πληθυσμός τ ους. Για τ ην αδυναμία της πέρδικας στα σταφύλια ένα δημοτικό τραγούδι α- ναφέρει: - Που ήσο υν πέ ρδι κα γραμμέ - νη κι ήλ θες το πρωί βρεμένη; - Ήμο υνα στα πλάγια στι ς δροσιές και τα χορτά - ρια. - Τι 'τρωγες πέ ρα στα πλάγια στι ς δροσιές και τα χορτά - ρια; - Έτρωγα το Μάη τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι. Η λέξη πέρδιξ (γενική: πέρδικος) συσχ ετίζεται από πολλούς γλωσσολόγους με τον ήχο που κάνει το πουλί όταν φτερουγίζει. Στην Ρούμελη λέγανε παλιά ότι το φτερούγ ισμα της πέρδικας είναι τόσο δυνατό ώστε «έσκιαζε και τον Κατσαντώνη». Μια δεύτερη γλωσσολ ογ ική προσέγγιση υποστηρίζει ότι η λ έξη προέρχεται από το φτέρωμα του πουλιού και την μπλ έκουν με παλαιογερμαν ι- κές λέξεις που εκφράζουν την έννοια του «παρδαλού». Οι περισσότεροι γλωσσολόγοι την ετυμολογούν από το ρήμα πέρδομαι (=αφήνω πορδή, κλάνω), προφανώς από τον ήχο του φτερουγίσματος του πουλιού. Με το ρήμα «πέρδομαι» πάντως (αλλά και με τα γαϊδούρια) έχει πολλές σχέσεις ένα πολύ γνωστό μας φυτό: το ονόπορδον (γαϊδουράγκαθο). Στην εγκατάλειψη των χωραφιών στα νησιά ή την αλλαγή καλλιεργειών στην στεριανή Ελλάδα προστέθηκε και άλλη βασική αιτία: το κυνήγι ως... σπορ. Παρατηρείται μάλιστα το φαινόμενο νησιά που έχουν με γάλο ασ τ ικ ό π ληθυσ μό (Σύρος, Πάρος, Ρόδος) να κάνουν εξαγωγή κυνηγών σε άλλα μικρότερα νησιά, με συνέπεια να αφανίζονται όσες πέρδικες έχουν απομείνει. Έτσι, η αυτοδιοίκησ η ορισ μένων μικρών νησιών είτε αποφάσισε την πλήρη απαγόρευση του κυνηγιού (Τήλος), είτε τον περιορισμό του σε μία μόν ο καθημερινή μέρα (Κύθνoς). Για την πιο πρόσφατη εποχή, μεγάλο ενδιαφέρον έχει ένα χρ ον ογρ ά φ ημα με τί τ λο «Πέρδικες» που δημοσιεύθηκε στις 17 Ιανουαρίου του 1927 στην εφημερίδα «Έθνος». Ανάμεσα στα άλλα, αναφέρονται και τα εξής: «Απελύ θησαν, λοιπόν, δέκα ζεύγη περδίκων εις τον γειτ ονικόν μας Υμηττόν, όπως ευδοκιμήση το κυνήγιόν των βραδύτερον εις το όρος τούτο. Προ ολίγων ακόμη χρόνων, προ τεσσάρων το πολύ, συνήντα τις πέρδικας εις τ ους βράχους των άνω μερών του Υμηττού. Τας εξωλόθρευσαν οι κυνηγοί, αλλά περισσότερον οι ποιμενόπαιδες, οι οποίοι αναζητούν τα ωά των εις τα αποκ ρημν οτέρας φωλεάς των. Και παντού της Ελλάδος, όπου υπήρχον α φθονώταται πέρδικες, εμειώθησαν πάρα π ολύ, ενιαχού δε ε ξέλιπον εντελώς ένεκα της κακής ταύτης συνηθείας της συλλογής των ωών των. Εις πλείστας νήσους του Αιγαίου άλλοτε, ότε ήσαν οι έλληνες ολιγώτεροι, άρα όλα ήσαν ευκολώτερα, ομαλώτερα, ανθρωπινώτερα (τι τα θέλετε, ουκ εν τω πολλώ τω ευ) δεν εθήρευον τα ωά των περδίκων αλλά τας ιδίας. Χρειάζεται δε αρκετή ικανότης διά το κυνήγιον τ ούτο, διότι δεν είναι η πέρδικα σιταρήθρα, την οποίαν σπανίως κατορθώνουν οι κυριακάτικοι κυνηγοί να κτυπούν. Τα τελευταία έτη α- πηγορεύθη το κυνήγιον των περδίκων εις πλείστα μέρη της Ελλάδος, δι αυτό βλέπει τις τώρα πολλά από τα ωραία αυτά πτηνά. Προ ολίγων ημερών τα συνήντησα εις ομαδικάς πτήσεις εις αρκετά χιονισμένα όρη της Πελοποννήσου. Καθώς δε α- νηρχόμην το Μαίναλον της Αρκαδίας τα έβλεπον ιπτάμενα και εις την χιονοθύελλαν. Ώστε μετά τινα έτη θα επανακτήση και ο Υμηττός μας περδίκας, εκτός αν εν τω μεταξύ δεν πιάσουν οι ποιμενόπαιδες με δίκτυα και τα απολυθέντα δέκα ζεύγη περδίκων, διότι και αυτή η απασχόλησ ις είναι αρεστή εις τους ποιμένας. Προ ημε ρών είδον πωλουμέ - νας ζωντανάς μπεκάτσας εις την Μεγαλόπ ολιν. Μοναδικ οί δε θηρευταί πτηνών διά δικτύων είναι οι ποιμένες του όρους Όλυμπος της Ευβοίας τον χειμώνα» Νίκος Νικητίδης

7 Πεντέλη 17/ 03 / 2008 Στην Ελλάδα ζουν 4 είδη πέρδικας Η καμπίσια πέρδικα (Perdix perdix) είχε μεγάλη εξάπλωση παλιότερα κι έφτανε μέχρι την Βοιωτία. Σήμερα υπάρχουν κατακερματισμένοι πληθυσμοί της στην Μακεδονία και την Θράκη και κυρίως στους νομούς Θεσσαλονίκης και Κιλκίς. Περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (εκδ. 2009). Η πετροπέρδικα (Alectoris graeca) απαντάται κυρίως στη στεριανή Ελλάδα σε βραχώδεις πλαγιές, σε αραιά δασωμένες βουνοπλαγιές, στα όρια του δάσους και της ζώνης του χιονιού. Η κατανομή της εξαπλώνεται στα Βαλκάνια και την ιταλική χερσόνησο. Είναι καχύποπτη με τους ανθρώπους και σπάνια επιζεί σε αιχμαλωσία. Το επιστημονικό όνομα Alectoris πρ οέ ρ χε ται από το αρ χαί ο ε λλη νι κό «αλέκτωρ» (πετεινός) > «αλεκτορίς» (πετεινάρι). Κινδυνεύει από το κυνήγι (αναμενόμενο) και από τον υβριδισμό με τις νησιώτικες πέρδικες που αφήνουν από εκτροφεία για... εμπλουτισμό θηραμάτων. Περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (εκδ. 2009). Η νησιώτικη πέρδικα (Alectoris chukar) ζει στα νησιά του Αιγαίου, τη νοτιοανατολική Βαλκανική και τη Μικρά Ασία, σε πετρώδεις περιοχές και θαμνότοπους. Έχει αγαθό χαρακτήρα σε σχέση με τους ανθρώπους, γι αυτό και εξημερώνεται εύκολα όπως συνέβαινε παλιά στην Χίο. Οι πέρδικες που βλέπουμε σε αιχμαλωσία και σχεδόν όλες όσες απελευθερώνονται από εκτροφεία είναι νησιώτικες πέρδικες. Η κοκκινοπέρδικα (Alectoris rufa) ζει στη δυτική Γαλλία και Ισπανία, σε πεδινές περιοχές και βοσκοτόπια και τα τελευταία χρόνια εισήχθη στην Ελλάδα, μάλλον για τις ανάγκες των κυνηγών. Ένας εισηγμένος βιώσιμος πληθυσμός της ζει στην Αλόννησο. Είναι καχύποπτη με τους ανθρώπους (και καλά κάνει)

8 8 ΒΟΤΑΝΑ Σερνικοβότανο Το σαλέπι Στην Τουρκία οι κόνδυλοι απ ό πολλά είδη ορχιδεοειδών (πολλά είναι σε στάδιο εξαφάνισης) απ οξηραίνονται γίνονται σκόνη και μετατρέπ ονται στο γνωστό «σαλέπ ι», που πουλιέται σαν ζεστό ρόφημα πασπαλισμένο με κανέλα στους δρόμους της Τουρκίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Περιοδικά εμφανίζονται και στην Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη σαλεπ ιτζήδες. Φαρμακευτικά το σαλέπ ι δεν περιέχει κάτι αξιόλογο. Orchis mascula Βαρδούσια 30/ 05 / 2010 Η ορχιδέα οφείλει το όνομα και τη φήμη της στο ριζικό της σύστημα, που απ οτελείται απ ό δύο κονδύλους που μοιάζουν ακριβώς με τους ανδρικούς όρχεις. Αυτή η ομοιότητα δημιούργησε ήδη από την αρχαιότητα την άπ οψη, ότι οι ορχιδέες έχουν ισχυρές αφροδισιακές ιδιότητες. Ο Διοσκουρίδης μάλιστα γράφει ότι αν ο ψημένος κόνδυλος της ορχιδέας φαγωθεί από άντρα τότε γίνεται αρρενογόνος, ενώ αν φαγωθεί από γυναίκα τα παιδιά π ου θα γεννηθούν θα είναι θηλυκά. Η άπ οψη αυτή διαιωνίστηκε στις παραδόσεις του ελληνικού λαού, ώστε ακόμα και σήμερα ορισμένες ορχιδέες να ονομάζονται «σερνικοβότανα». Ανάλογα την περιοχή, σερνικοβότανα θεωρούνται η «αρσενική» (Orchis mascula), η πυραμιδοειδής» (Anacamptis pyramidalis), η «ιταλική» (Orchis italica) και διάφορες άλλες. Τελικά πρόκειται για πλάνη, που οφείλεται στην εμφάνιση των δύο κονδύλων και οι οποίοι δεν περιέχουν ιδιαίτερα φαρμακευτικά συστατικά.

9 ΧΟΡΤΑ 9 Αρμυρήθρες ι αρμυρήθρες είναι ένα από τα φυτά που Ο δικαιολογεί τη ρήση ότι «εκεί που πεθαίνουν τα γαϊδούρια, π αχαίνουν οι Έλληνες». Είναι ένα χόρτο π ου φυτρώνει σε παραθαλάσσιους υγρότοπους και αλίπεδα. Στους βιότοπους αυτούς, που έχουν υψηλή αλατότητα στα εδάφη τους, ευδοκιμεί μια ειδική ομάδα φυτών που αντέχουν στο αλάτι και λέγονται «αλόφιλα». Ένα τέτοιο φυτό είναι τα αρμυρίκια (Tamarix sp.), με τα οποία συγγενεύουν οι αρμυρήθρες, όπως φαίνεται και απ ό το όνομά τους. Οι αρμυρήθρες ανήκουν στα είδη Salicornia και Arthrocnemum και χρειάζονται θερμο και ξηρό κλίμα, όπ ως είναι το μεσογειακό. Για να ανταπεξέλθουν στις υψηλές τιμές άλατος στο έδαφος, αποθηκεύουν στις ρίζες τους μέχρι και 17% αλάτι. Φυτρώνουν σε όλα τα αλίπ εδα της Ελλάδας, από το νησί της Λήμνου στο Αιγαίο μέχρι τους υγρότοπους του Πάρνωνα στην Πελοπόννησο. Είναι δημοφιλές καλοκαιρινό χορταρικό στα Μεσόγεια της Αττική και δεν λείπουν οι καλλιέργειές του, όπ ως δίπλα στον υγρότοπο της Βραβρώνα. Όπ ως γράφει ο Γαληνός, οι αρχαίοι Έλληνες έκαιγαν τις αρμυρήθρες μετατρέποντας το χλωριούχο νάτριο (δηλαδή το αλάτι π ου περιέχουν) σε ανθρακικό νάτριο, που το χρησιμοποιούσαν ως σόδα για να φτιάξουν σαπούνι. Νόστιμη σαλάτα Με τα τρυφερά βλαστάρια της αρμυρήθρας γίνεται μια νοστιμότατη βραστή σαλάτα το καλοκαίρι με ελαιόλαδο (εννοείται) και άφθονο λεμόνι. Τα κάνουν επίσης και τουρσί. Οι αρμυρήθρες περιέχουν βιταμίνες C και Ε και είναι πλούσιες σε ιώδιο και μεταλλικά στοιχεία. Εκτός από τις παραθαλάσσιες ταβέρνες των Μεσογείων και άλλων περιοχών, η ιδιαίτερη γεύση τους έχει κερδίσει την υψηλή μαγειρική

10 10 ΘΑ ΛΑ ΣΣΑ 1 Βουλιαγμένη 08/06/2009 Ο ι κάβουρες ανήκουν στα μαλακόστρακα και στην υφομοταξία των καρκινοειδών. Οι ερημίτες κάβουρες ξεχωρίζουν από τα άλλα θαλασσινά καβούρια, επειδή έχουν μαλακή και απροστάτευτη κοιλιά. Έτσι αναγκάζονται να βρίσκουν καταφύγιο σε διάφορα άδεια όστρακα. Σχεδόν πάντοτε κουβαλάνε στη ράχη τους και το όστρακο-καταφύγιό τους. Όταν μεγαλώσουν αναζητούν ένα μεγαλύτερο όστρακο που να τους χωράει. Συνήθως φωτογραφία Βασίλης Κουλουμπέρης κινούνται και τρέφονται τη νύχτα, που τους παρέχει περισσότερη προστασία. Στην επιφάνεια των οστράκων-καταφυγίων του ερημίτη κάβουρα πολλές φορές εγκαθίστανται θαλάσσιες ανεμώνες. Η συμβίωση αυτή προσφέρει μια ακόμα προστασία στον κάβουρα, γιατί οι ανεμώνες διαθέτουν στα πλοκάμια τους τοξικές ουσίες. Από τη μεριά της η θαλάσσια ανεμώνα εξασφαλίζει άνετα την τροφή της από τα υπολείμματα της τροφής του ερημίτη κάβουρα. Pagurus Bernhardus ερημίτης κάβουρας

11 0 ΘΑ ΛΑ ΣΣΑ 11 Τ ο μπαρμπούνι (και η συγγενική κουτσομούρα) σκάβουν τον αμμώδη βυθό με τα μουστάκια τους για να τραφούν με σκουλήκια, μαλάκια και μαλακόστρακα. Στην φωτογραφία φαίνεται πολύ καλά το «μουστάκι» του μπαρμπουνιού. Είναι από τα νοστιμότερα ψάρια των ελληνικών θαλασσών και η γεύση τους αποδίδει τα μέγιστα μόνον όταν τα μπαρμπούνια γίνουν τηγανητά. Επειδή είναι ψάρια των αμμωδών βυθών ξεκληρίζονται κυριολεκτικά από τις μηχανότρατες που ξύνουν τον βυθό με τα εργαλεία τους. Σε βυθό με τραγάνες (μαλακές πέτρες), τα μπαρμπούνια που είναι πολύ μεγαλύτερα και με πιο ισχυρά μουστάκια για να σκαλίζουν Αίγινα 01/09/2011 τις πέτρες, αποτελούν μια ιδιαίτερη ποικιλία τα «πετρομπάρμπουνα». Το μπαρμπούνι είναι τόσο αγαπητό στους Έλληνες που πρωταγωνιστεί σε αρκετά δημοτικά και λαϊκά τραγούδια. Να κι ένα δείγμα: φωτογραφία Ρένα Καρακατσάνη Αμάν βρε κοριτσάρα μου μπαρμπούνι μπαρμπουνάρα μου κομμάτια μου' χεις τη καρδιά θα πίνω ούζο μπόλικο θα κάνω και το ζόρικο για σε ναζιάρα μου γλυκειά Mullus surmuletus μπαρμπούνι

12 12 ΧΛΩΡΙΔΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΚΡΗΤΗ IRIDIACEAE ΙΡ ΙΔΙΔΕΣ Iris unguicularis subsp. cretensis, (Janka) A.P.Davis & Jury 1990 Η Ίριδα η κρητική (Iris unguicularis subsp. cretensis, (Janka) A.P.Davis & Jury 1990) είναι ενδημική της Κρήτης και της Καρπάθου. Είναι παρόμοια με την Iris unguicularis, της οποίας αποτελεί υποείδος. CARYOPHYLLACEAE - ΚΑΡΥΟΦΥΛΛIΔΕΣ Silene succulenta Forssk., 1775 Η Σιληνή η χυμώδης (Silene succulenta) είναι ενδημική της παραλιακής Δυτικής Κρήτης. Έχει βορειαφρικανική προέλευση, Ανθίζει από τα μέσα Ιανουαρίου σε αμμώδεις παραλίες στη Γαύδο, το Ελαφονήσι, το Γαΐδουρονήσι, κ.ά. Έχει φύλλα σαρκώδη, τριχωτά και χυμώδη. Κάλυκας διογκωμένος με παράλληλες γραμμώσεις. Πέταλα λευκά ή ρόδινα.

13 ΧΛΩΡΙΔΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΑΤΤΙΚΗ 13 Κρόκος ο αττικός IRIDIACEAE ΙΡΙΔΙΔΕΣ Ο Κρόκος της Αττικής (Crocus atticus (Boiss. & Orph.) Orph 1870 και συνώνυμο Crocus sieberi subsp. atticus (Boiss. & Orph.) B.Mathew 1982) είναι ενδημικός της Αττικής και των γύρω περιοχών. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αποτελεί ξεχωριστό είδος. Περιάνθιο ρόδινομοβ με λεπτές σκούρες νευρώσεις στην εξωτερική πλευρά των τριών τεπάλων. Φάρυγγας κίτρινος. Στίγματα πορτοκαλί, ακέραια με πλατιά κορυφή. Ανθήρες κίτρινοι. Φύλλα 3-5, με ανοιχτόχρωμη ρίγα στο μέσον. Ανθίζει Δεκέμβριο-Απρίλιο σε υψόμετρα μ. Βιότοπος: Βραχώδεις πλαγιές, ορεινά λιβάδια και ξέφωτα, ανοιχτά δάση κωνοφόρων. Ευδοκιμεί στα βουνά Πάρνηθα, Πεντέλη, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας, Πάστρα, ενώ δεν υπάρχει αναφορά από τον Υμηττό. Ανθίζει επίσης στον Ελικώνα, τη νότια Εύβοια και την Άνδρο. Τελευταία έχει αναφερθεί ότι εντοπίστηκε και στα νησιά των Σποράδων Γιούρα (Kamari et al., 1988) και Κυρά Παναγιά (Snogerup et al., 1993).

14 14 ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Το κώνειον και το «Κείων νόμιμον» της Ρένας Καρακατσάνη Ω ραίο είναι το Κείων νόμιμον, Φανία αυτός που δεν μπορεί να ζει καλά, να μη ζει άσχημα». Αυτό είχε πει ο Μένανδρος, σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο οποίος είχε προσθέσει: «Φ αίνεται πως ο νόμος όριζε να αυτοκτονούν με κώνειο οι γέροι άνω των εξήντα, ώστε να επαρκεί η τροφή στους υπόλοιπους». Ο νόμος αυτός ψηφίστηκε κάποτε που οι Αθηναίοι πολιορκούσαν τους Κείους και είχε παρουσιαστεί μεγάλη έλλειψη τροφίμων. Σχετικά με το ίδιο έθιμο γράφει και ο Ηρακλείδης ο Ποντικός: «Επειδή το νησί είναι υγιεινό και οι άνθρωποι φτάνουν σε μεγάλη ηλικία, κυρίως δε οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι δεν περιμένουν το θάνατό τους, αλλά πριν εξασθενήσουν ή καταστούν ανάπηροι, άλλοι δίνουν τέλος στη ζωή τους με παπαρούνα κι άλλοι με κώνειο». Αλλά και ο Κλαύδιος Αιλιανός, Ρωμαίος σοφιστής που άκμασε γύρω στο 225 μ.χ. αναφέρεται σ αυτό, πράγμα που δείχνει ότι το έθιμο εξακολουθούσε να ισχύει ακόμη και τότε: «Είναι νόμος για τους Κείους, οι υπερβ ολικά ηλικιωμένοι ανάμεσά τους, όταν καταλάβουν ότι δεν είναι πια χρήσιμοι για τις υποθέσεις της πατρίδας τους και ότι λόγω ηλικίας αρχίζουν να τα χάνουν, να πίνουν κώνειο συγκεντρωνόμενοι και φορώντας στεφάνια σαν να πηγαίνουν επίσκεψη ή σαν να μετέχουν σε εορταστική θυσία». Υπάρχει επίσης μια συγκλονιστική περιγραφή του Βαλέριου Μάξιμου που, πηγαίνοντας από τη Ρώμη στην Ασία το 18 μ.χ. με τον Πομπήιο Σέξτο, υποχρεώθηκε να καταφύγει στην Κέα λόγω κακοκαιρίας. Αναφέρει πως μια πολύ ηλικιωμένη γυναίκα, ανώτερης τάξης, αφού είχε δώσει λόγο στους συμπολίτες της για τους λόγους που ήθελε να δώσει τέλος στη ζωή της με κώνειο, είχε προσκαλέσει τον Πομπήιο να παραστεί στο θάνατό της. Όταν εκείνος προσπάθησε να τη μεταπείσει, εκείνη του είπε, μεταξύ άλλων: «Μέχρι τώρα, έβ λεπα πάντα την τύχη να μου χαμογελάει. Φοβάμαι μήπως η αγάπη για τη ζωή με εκθέσει σε σκληρές αλλαγές και τελειώσω το β ίο μου άθλια, αφού υποστώ τα πιο φριχτά βάσανα. Γιατί ο θάνατος είναι πιο ευχάριστος όταν έρχεται σαν είσαι ευτυχισμένος». Στη συνέχεια, προέτρεψε τα παιδιά της να είναι μονιασμένα, τους μοίρασε την περιουσία της και, αφού προσευχήθηκε στον Ερμή να την οδηγήσει μέσα από εύκολο δρόμο στον Άδη, ήπιε το κώνειο. Έδειξε με τη σειρά τα μέρη του σώματός της που πάγωναν και, όταν ένιωσε ότι το ψύχος έφτανε στα σπλάχνα και την καρδιά της, ζήτησε από τις κόρες της να της κλείσουν τα μάτια. Και ο Πομπήιος κλείνει την περιγραφή του λέγοντας: «Ημείς εκστατικοί προ του καινοφανούς θεάματος απήλθομεν δακρυρροούντες». Όπως αναφέρει ο Ι. Ψύλλας, λέγεται ότι το

15 ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 15 φωτογραφία πανόραμα Ιουλίδας Κέας έθιμο έλαβε τέλος ως εξής: Ένας νέος που υπεραγαπούσε το γέροντα πατέρα του, για να τον προφυλάξει από το έθιμο τον έκρυψε και του έδινε το μισό ψωμί του για να τον κρατήσει στη ζωή. Όταν κάποτε επρόκειτο να εκλέξουν τον άρχοντα του τόπου, διακήρυξαν ότι θα εκλεγόταν εκείνος που θα έβλεπε πρώτος τον ήλιο να ανατέλλει. Ο νέος, ακολουθώντας τη συμβουλή του πατέρα του, αντί να κοιτάζει προς την ανατολή, όπως έκαναν όλοι οι άλλοι, κοίταζε τις κορφές των βουνών στη δύση και τις είδε πρώτος να φωτίζονται από τις ακτίνες του ήλιου. Έτσι έγινε άρχοντας. Όταν αργότερα ρωτήθηκε αν είχε σκεφτεί μόνος του αυτό το τέχνασμα ή τον είχε συμβουλέψει κάποιος άλλος, εκείνος ομολόγησε την αλήθεια. Έτσι σταμάτησε αυτό το έθιμο, αφού κατάλαβαν την αξία των γερόντων και των συμβουλών τους. Απόηχος αυτού του τέλους του εθίμου αποτελεί η παροιμία που λένε και σήμερα οι κάτοικοι της Τζιας, σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η συμβ ουλή των γερόντων, «Αν δεν έχεις γέρο, αγόρασε». Ένας άλλος ύποπτος απόηχος του «Κείων νομίμου» είναι η εξαφάνιση σχεδόν του κωνείου από τη Τζια - της οποίας τη χλωρίδα μελετάω εδώ και χρόνια - όπου κάποτε αφθονούσε. Σε δύο τοποθεσίες όπου μου υπέδειξαν ότι φύεται ακόμη, δεν κατάφερα να το εντοπίσω. Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι το κώνειο (Κώνειο το στικτό) αγαπάει τα υγρά εδάφη και η σταδιακή μείωση των β ροχοπτώσεων τα τελευταία χρόνια να το έχει περιορίσει σε πολύ μικρά ενδιαιτήματα. Ίσως πάλι, να το ξεριζώνουν συστηματικά οι προσεγγίζοντες το εξηκοστό έτος της ηλικίας τους από το φόβο μιας πιθανής αναβ ίωσης του εθίμου! Έχει ενδιαφέρον πάντως το γεγονός ότι οι περισσότεροι ντόπιοι, όταν τους ρωτούσα αν γνωρίζουν το κώνειο, μου υπεδείκνυαν τον Μανδραγό ρα, τον οπο ίο όμως ονομάζουν «μαντραούρα». Σύμφωνα λοιπόν με τις περιγραφές των β οτανολογικών β ιβλίων, το Κώνειο το στικτό, είναι διετές φυτό, με βαριά και αηδιαστική οσμή. Έχει ισχυρό βλαστό, που φτάνει μέχρι δύο μέτρα ύψος, κούφιο, γραμμωτό κατά μήκος με πορφυρο-κάστανες κηλίδες κοντά στη β άση. Τα φύλλα του είναι έμμισχα και, ιδίως τα κατώτερα, μεγάλα, σύνθετα, 2 4 φορές πτεροειδή, με τμήματα ωοειδή λογχοειδή. Τα άνθη, που συνήθως εμφανίζονται το δεύτερο χρόνο, το καλοκαίρι, είναι λευκά και σχηματίζουν σκιάδια που αποτελούνται από ανισομήκεις ακτίνες. Τα πέταλα των ανθέων είναι αντωοειδή, με κορυφή κυρτή προς τον άξονα. Ο καρπός του μοιάζει με του γλυκάνισου, είναι γκρίζος, πεπιεσμένος στις πλευρές και με υποσφαιρικό σχήμα. Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας είναι γνωστό με τα ονόματα

16 16 ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ β ρωμόχορτο, μαγκούτα, ασκοτιτσάρα, τσαμπουδιά κ.ά. Περιέχει δύο πολύ τοξικά αλκαλοειδή, την κωνειίνη και την κωνεικεΐνη. Είναι πολύ ισχυρό δηλητήριο και επιφέρει το θάνατο διά της παράλυσης του νευρικού συστήματος, αλλά ανώδυνα. Κατά μία θεωρία, το όνομά του π ροέρχετα ι από το ρήμα «κω νά ε- σθαι» (περιδινούμαι) επειδή το δηλητήριό του προκαλεί ιλίγγους. Ο Θεόφραστος το αναφέρει σε διάφορα σημεία του Περί φυτών ιστοριών και στο 9, 16, 8 λέει: «Ο Θρασύας ο Μαντινεύς β ρήκε ένα τέτοιο (φάρμακο), όπως έλεγε, που να κάνει εύκολο και χωρίς πόνο το θάνατο, χρησιμοποιώντας τον οπό του κωνείου». Λέει επίσης ότι έχει ως αντίδοτο το πιπέρι (9, 20, 1). Κατά τον Διοσκουρίδη, «το κώνειο είναι και αυτό θανατηφόρο, και σκοτώνει προκαλώντας ψύξη» (IV, 79). Στην αρχαιότητα, το χρησιμοποιούσαν για τη θανάτωση των καταδίκων και, βέβαια, η πιο γνωστή περίπτωση μιας τέτοιας θανάτωσης είναι αυτή του Σωκράτη, που περιγράφεται στον Φ αίδωνα του Πλάτωνα. Παρά την επικινδυνότητά του, παλαιότερα η λαϊκή ιατρική το χρησιμοποιούσε, σαν κατάπλασμα, για διάφορες παθήσεις όπως η ψωρίαση, οι λειχήνες, η διόγκωση αδένων, η φυματίωση, οι πόνοι του καρκίνου κ.ά. Φ αίνεται μάλιστα ότι η χρήση του ήταν τόσο διαδεδομένη ώστε ο Ορφανίδης, στα τέλη του 19ου αιώνα, έγραφε (Γεωπονικά, Β, 272): «Προ τινων χρόνων, από της λεγομένης φυλακής του Σωκράτους μέχρι της β άσεως του λόφου εφ ου κείται το Θησείον, αφθόνως εβλάστανε το Κώνειον αλλά σήμερον σποράδην μόνο απαντά εκεί. Τούτο συνέβ η διότι συνελέγετο απλήστως προ της καρποφορίας του προς χρήσιν των φαρμακείων της πρωτευούσης».

17 ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 17

18 18 ΧΛΩΡΙΔΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ Narcissus tazetta Νέα καταγραφή από το όρος Αιγάλεω. Βρέθηκαν περίπου 50 φυτά σε μια έκταση τ.μ. Αιγάλεω (Σκαραμαγκάς) 29 / 01 / 2012 φωτογραφία Τάσος Λύτρας

19 ΧΛΩΡΙΔΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ 19 Φαλακρό 15 / 03 / 2009 φωτογραφία Σπύρος Τσιφτσής Crocus reticulatus, Steven ex Adam 1805 Κρόκος ο δικτυωτός Ο κρόκος αυτός είναι νέο είδος για την Ελλάδα. Τον ανακάλυψε το 2009 ο Σπύρος Τσιφτσής στο όρος Φαλακρό της Δράμας. Πρόκειται για ανοιξιάτικο είδος με ευρεία κατανομή βορείως της χώρας μας, από την Βορειανατολική Ιταλία, την Κροατία και την Ουγγαρία μέχρι τη Σερβία, τη FYROM, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Κριμαία, τον Καύκασο και την Τουρκία. Φύεται σε ξέφωτα δασών και χλοώδεις ή βραχώδεις πλαγιές και σε τοποθεσίες που καλύπτονται με χιόνι το χειμώνα. Τα άνθη του έχουν χρώμα λιλά ή λευκό. Τα τέπαλά του εξωτερικά φέρουν γραμμώσεις. Οι ανθήρες του είναι κίτρινοι ή πορτοκαλόχρωμοι. Ο στύλος είναι κόκκινος και διακλαδίζεται στο άκρο του. Ο χιτώνας του βολβού του φέρει ίνες, που μοιάζουν με δίχτυ, εξ ου και το όνομά του. Προς το παρόν, έχει βρεθεί μόνο στο Φαλακρό αλλά είναι πιθανό να ευδοκιμεί και σε άλλα βουνά της Ανατολικής Μακεδονίας και στη Ροδόπη.

20 20 ΚΕΙΜΕΝΑ Τα ελάφια της Πάρνηθας (αφήγηση και συλλογισμοί) του Τάσου Λύτρα Πριν από τη μεγάλη καταστροφή, συνήθιζα να πραγματοποιώ μοναχικές περιπλανήσεις στους δασικούς δρόμους και τα μονοπάτια της Πάρνηθας. Πολλές φορές άφηνα να με πιάνει η νύχτα, στην αρχή για να καταπολεμήσω τους φόβους του άγνωστου, που είχα ως άνθρωπος της πόλης, κι ύστερα για να απολαμβάνω τους θορύβους του δάσους που τη νύχτα παίρνουν μια εξωκοσμική υπόσταση. Στις περιπλανήσεις αυτές, κατά το σούρουπο, είχα πολλές φορές την ευκαιρία να παρατηρήσω και να θαυμάσω, την κοινωνική και αλληλέγγυα συμπεριφορά των ελαφιών, που δεν γνωρίζω αν έχει μελετηθεί συστηματικά. Κάποτε βρέθηκα στο Πλατύ Βουνό, να περπατώ σε μια πλαγιά, όταν άκουσα χαμηλότερα ποδοβολητά που πήγαιναν κι έρχονταν. Πλησίασα, με περιέργεια και προσοχή, αντίθετα στον άνεμο. Κρυμμένος πίσω από ένα κέδρο, είχα την εξαιρετική ευκαιρία να δώ ένα τσούρμο ελαφάκια που έπαιζαν σ ένα μακρύ ξέφωτο. Έτρεχαν κατά μήκος του πέρα δώθε συναγωνιζόμενα σε ταχύτητα. Ύστερα βάλθηκαν να κυνηγιούνται τρέχοντας ακανόνιστα στο ίδιο ξέφωτο κι ανάμεσα στα έλατα, πραγματοποιώντας απότομους ελιγμούς και άλματα. Πιο κεί δυό μεγάλα θηλυκά ελάφια στέκονταν και επιτηρούσαν τα παιχνίδια των μικρών. Έβλεπα ένα είδος σχολικής εκπαιδευτικής εκδρομής. Μια άλλη φορά, τέτοιες μέρες Χριστουγέννων, με την Πάρνηθα γεμάτη χιόνια, βρέθηκα να περπατώ στο δασικό δρόμο πίσω από το Άρμα. Ξάφνου πρόβαλε μπρός μου, απ το πλάϊ του δρόμου, το κεφάλι ενός ελαφιού. Κοιταχτήκαμε. Είχα διαβάσει ότι το ελάφι είναι ζώο δειλό και περίμενα να τραπεί σε φυγή, όπως κι από την εμπειρία μου γνώριζα μέχρι τότε. Όμως αυτό συνέχισε να με κοιτά. Έμεινα ακίνητος, κολοκάθησα κιόλας αργά για να μικρύνω τον όγκο μου. Η απόσταση που μας χώριζε ήταν μικρή και, αν και πολύ το ήθελα, δεν αποφάσισα να βγάλω ούτε την φωτογραφική μου μηχανή απ το σακίδιο, μην το τρομάξω. Αυτό, με αργές και προσεκτικές κινήσεις βγήκε ολόκληρο στο δρόμο χωρίς να παραμερίσει το βλέμμα του από πάνω μου. Ύστερα, αφού μάλλον βεβαιώθηκε ότι δεν αποτελώ κίνδυνο, προχώρησε μέχρι τη μέση του δρόμου. Στάθηκε και κοίταξε πίσω του. Τότε, από το ίδιο σημείο, πρόβαλε ένα δεύτερο ελάφι, μόνο που αυτό ήταν τραυματισμένο. Κουτσαίνοντας, περπατούσε με δυσκολία στηριζόμενο στα τρία του πόδια. Το τέταρτο πόδι, ένα από τα πίσω, το φύλαγε ανασηκωμένο (χτυπημένο από ατύχημα ή τα σκάγια λαθροκυνηγού, ποιος ξέρει;). Σαν έφτασε δίπλα στο πρώτο προχώρησαν αργά μαζί, διέσχισαν το δρόμο και χάθηκαν ανάμεσα στα έλατα. Έμεινα κάμποση ώρα στην ίδια θέση προσπαθώντας να κατανοήσω τη σκηνή που μόλις είχα δει. Αναμφίβολα ήταν εκδήλωση συντροφικότητας και αλληλεγγύης. Το πρώτο ελάφι εκτέθηκε στον κίνδυνο της επαφής μας για να προστατέψει τον τραυματισμένο του σύντροφο αρνούμενο να τον εγκαταλείψει. Από τότε, πολλές φορές έχω ανασύρει στη σκέψη μου τις σκηνές που περιέγραψα. Τις περισσότερες φορές λησμονούμε ότι οι κανόνες που διέπουν τις λειτουργίες της Φύσης ισχύουν και για τους ανθρώπους. Η κοινωνικότητα κι η αλληλεγγύη δεν είναι αποκλειστικά προνόμιά μας. Για τα ελάφια είναι συνθήκη επιβίωσης. Για εμάς, εκτός από συνθήκη επιβίωσης, είναι και γνώρισμα πολιτισμού. Τώρα, στην εποχή του νεοβαρβαρισμού, προσπαθούμε να επαναδιαπλέξουμε τους δεσμούς κοινωνικότητας και αλληλεγγύης για να αντιπαρατεθούμε στους επελαύνοντες Ούννους που λεηλατούν πάλι και καταστρέφουν τις ζωές, την πατρίδα μας και το φυσικό της περιβάλλον. Έπρεπε να περιμένουμε την έλευση των βαρβάρων; 27/12/2011

21 21 Ντράσιζα 16 /12/2007 φωτογραφία Τάσος Λύτρας

22 22 H ZΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ Ο κυρίαρχος γάτος του ακάλυπτου, μετά τις νυχτερινές μάχες του Φεβρουαρίου για το ζευγάρωμα με τα θηλυκά

23 H ZΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ 23 Στο επόμενο τεύχος μια σειρά εξαιρετικών φωτογραφιών με δαχτυλιδολαίμηδες του φωτογράφου φύσης Μάρκου Χουζούρη Δαχτυλιδολαίμης Ψιττακίσκος Psittacula krameri, Scopoli 1769 Χολαργός (Αττική) 07 / 12 / 2011 Φωτογραφία Αντώνης Ταγλίδης

24 24 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗ Σ ΑΘΗΝΑΣ

25 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗ Σ ΑΘΗΝΑΣ 25 Η Αγία Γλυκερία ήταν μια ειδυλλιακή θέση στα σύνορα Γαλατσίου και Κυψέλης. Σε ένα ωραιότατο πευκοδάσος υπήρχε ο ναός της Αγίας Γλυκερίας, που έδωσε το όνομα στην περιοχή, μία δροσερή πηγή συνεχούς ροής και μερικά εξοχικά κέντρα. Εδώ οι παλιοί Αθηναίοι έλυναν τις διαφορές τους με μονομαχίες μέχρι τη δεκαετία του Εδώ, επίσης, έκαναν τις γιορτές πανεπιστημιακοί σύλλογοι, επαγγελματικές συντεχνίες, εθνικοτοπικά σωματεία και αθλητικές ομάδες μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του Κι εδώ, στα βράχια των Τουρκοβουνίων πάνω από την Κυψέλη ζούσε ένα από τα σπανιότερα φυτά της Ελλάδας, η μαύρη φριτιλάρια που είναι στενή συγγενής με την τουλίπα. Οι καιροί άλλαξαν. Σήμερα από την κάποτε ειδυλλιακή περιοχή της Αγίας Γλυκερίας δεν έχει σωθεί ούτε ένα πεύκο και η δροσερή πηγή είναι κλειστή. Έχει απομείνει μόνο η εκκλησία. Το Γαλάτσι και η Κυψέλη με ηρωικές εξορμήσεις γέμισαν με πολυκατοικίες τις πλαγιές των Τουρκοβουνίων, στην κορφή των οποίων δεσπόζει από το 1965 ο (επίσης ηρωικός) αυθαίρετος «οικισμός Γεωργίου Παπανδρέου». Τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Με μια εξαίρεση. Πάνω από τις πολυκατοικίες της Άνω Κυψέλης και δίπλα στον αυθαίρετο «παπανδρεϊκό» οικισμό, συνεχίζουν να ανθίζουν οι μαύρες φριτιλάριες. Η Αγία Γλυκερία είναι η περιοχή από την οποία περιγράφτηκε επιστημονικά το 1859 η μαύρη φριτιλάρια. Η επιστημονική λατινική της ονομασία είναι Fritillaria obliqua, όπου obliqua σημαίνει «λοξή». Χρειάζεται ίσως να έχει τη λόξα του ένα φυτό για να επιμένει ν ανθίζει στα βράχια της Άνω Κυψέλης. Το όνομά του το έδωσαν πάντως από τη θέση που έχει το άνθος σε σχέση με τον βλαστό και που θυμίζει α- νεστραμμένη τουλίπα. Το κοινό της όνομα είναι «μαύρη φριτιλάρια» από το σκούρο μαυροκόκκινο χρώμα του άνθους. Είναι ένα άγριο ελληνικό φυτό που δεν χρειάζεται καμιά ανθρώπινη παρέμβαση στο DNA του, όπως η «Μαύρη Τουλίπα» που εξιστορεί στο μυθιστόρημά του ο (πατήρ) Αλέξανδρος Δουμάς. Η μαύρη φριτιλάρια είναι ένα ενδημικό φυτό της Αττικής. Ανθίζει ακόμα σε λίγες θέσεις στα Τουρκοβούνια, πάνω από την Κυψέλη, στο Αττικό Άλσος και την Φιλοθέη. Ένας μεγάλος πληθυσμό της διατηρείται στη χερσόνησο Κυνόσουρα του Σχινιά αλλά και μέσα (τι ατυχία) στον Οικισμό Δικαστών και Εισαγγελέων. Υπάρχει επίσης σε δύο θέσεις στην Πάρνηθα, ίσως στην Πεντέλη και σε δυο θέσεις στην Εύβοια. Η μαύρη φριτιλάρια είναι ένα από τα σπανιότερα ελληνικά φυτά. Περιλαμβάνεται και στα δύο «Βιβλία Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας» (Red Data Book). Είναι ένα παλαιογεωγραφικό Οι μαύρες φριτιλάριες της Κυψέλης φυτό που επέζησε από τους παγετώνες και τις μεγάλες κλιματικές αλλαγές του παρελθόντος. Υπήρχε πριν πολλές χιλιάδες χρόνια, από την εποχή που ανάμεσα στην Ελευσίνα και τη Σαλαμίνα υπήρχε μια μεγάλη λίμνη και που η Αττική ήταν ενωμένη με τη Νότια Εύβοια. Η ύπαρξη της μαύρης φριτιλάριας στην Αττική και την Εύβοια είναι σήμερα η ζωντανή απόδειξη ότι πριν χιλιάδες χρόνια αυτές οι δυο στεριές ήταν ενωμένες, πριν δηλαδή εισχωρήσει η θάλασσα και δημιουργήσει τον Ευβοϊκό Κόλπο. Μια ζωντανή απόδειξη που συνεχίζει να ανθίζει δίπλα στις πολυκατοικίες της Άνω Κυψέλης.

26 26 ΚΑΙΡ ΟΣ

27 ΚΑΙΡ ΟΣ 27 Η Αμοργός το χειμώνα

28 28 ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ Polyporus squamosus Γράμμος 31 / 07 / 2011 φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

29 ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ 29 Colus hirudinosus Υμηττός 07 / 01 / 2009 φωτογραφία Αντώνης Ταγλίδης

30 Η χιονισμένη Δίρφυς από τον Ωρωπό

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Kangourou Greek Competition 2015

Kangourou Greek Competition 2015 Thales Foundation Cyprus P.O. Box 28959, CY2084 Acropolis, Nicosia, Cyprus Kangourou Greek Competition 2015 Level 3 4 Γ - Δ Δημοτικού 14 Νοεμβρίου/November 2015 10:00 11:15 Ερώτηση 1 10: 3 βαθμοί Ερώτηση

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους,

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους, Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους, μια γριά γυναίκα. Τ όνομά της ήταν Μαραλά. Κανένας δεν

Διαβάστε περισσότερα

Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας

Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας Η φραουλιά Η φράουλα ένα φυτό της άνοιξης. Είναι πολυετές, έρπον κυρίως αλλά και αναρριχώμενο ποώδες φυτό με τριχωτά σύνθετα φύλλα που αποτελούνται από 3 φυλλάρια που

Διαβάστε περισσότερα

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία Εισαγωγή Αποδημητικά πουλιά είναι τα πουλιά που κάθε χρόνο μεταναστεύουν, από το Νότο προς το Βορρά την άνοιξη και

Διαβάστε περισσότερα

Ο νονός μου είναι ο καλύτερος συγγραφέας τρελών ιστοριών του κόσμου.

Ο νονός μου είναι ο καλύτερος συγγραφέας τρελών ιστοριών του κόσμου. Ο νονός μου είναι ο καλύτερος συγγραφέας τρελών ιστοριών του κόσμου. Ζητήστε του την Κοκκινοσκουφίτσα... δεν την ξέρει, τη Σταχτοπούτα ούτε αυτή την ξέρει, τη Μικρή Γοργόνα ή το λύκο και τα τρία γουρουνάκια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος 14 Φτάνοντας λοιπόν ο Νικήτας σε μια από τις γειτονικές χώρες, εντυπωσιάστηκε από τον πλούτο και την ομορφιά της. Πολλά ποτάμια τη διέσχιζαν και πυκνά δάση κάλυπταν τα βουνά της, ενώ τα χωράφια ήταν εύφορα

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων Το τελευταίο όνειρο της γέρικης βελανιδιάς Κάπου σε κάποιο δάσος, εκεί στον λόφο που βρίσκονταν κοντά σε μια πλατιά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Το ονόμασαν παγκράτιο γιατί φυτρώνει σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες αλλά και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Το ονόμασαν παγκράτιο γιατί φυτρώνει σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες αλλά και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. 1o ΓΕΛ ΘΕΡΜΗΣ Project Β1 Καλλιέργεια απειλούμενων φυτών και οικολογικής συνείδησης. Κρίνος της θάλασσας (Pancratium marytimum) Βυζαντινό λείριο (Lilium chalcedonicum) O κρίνος της θάλασσας είναι ένα αυτοφυές

Διαβάστε περισσότερα

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος» Ο εγωιστής γίγαντας Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Αλέξανδρος Δελμούζος» 2010-2011 Κάθε απόγευμα μετά από το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για να παίξουν στον κήπο του γίγαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο

Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο Ξέρεις ότι: Πανίδα ονομάζουμε όλα τα ζώα μιας περιοχής. Αυτά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΩ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ. Μια ολοκληρωμένη περιγραφή της εικόνας: Βρέχει. Σήμερα βρέχει. Σήμερα βρέχει όλη την ημέρα και κάνει κρύο.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΩ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ. Μια ολοκληρωμένη περιγραφή της εικόνας: Βρέχει. Σήμερα βρέχει. Σήμερα βρέχει όλη την ημέρα και κάνει κρύο. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ (Γ ΤΑΞΗ) ΟΝΟΜΑ; ΠΕΡΙΓΡΑΦΩ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ ΜΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ (ρήμα) Μια ολοκληρωμένη περιγραφή της εικόνας: ΜΕ ΔΥΟ ΛΕΞΕΙΣ ΜΕ ΟΣΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΘΕΛΕΙΣ Βρέχει.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού

Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού Στις 17 Φεβρουαρίου 2014, οι τετάρτες τάξεις του Θ Δημοτικού Σχολείου Πάφου πήγαν εκδρομή στο Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού. Ο σκοπός τους ήταν να περπατήσουν

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Τέσσερα ΜΠΡΟΜΠΝΤΙΝΓΚΝΑΓΚ Έπειτα από το ταξίδι του στη μικροσκοπική χώρα των Λιλλιπούτειων, ο Γκιούλλιβερ έμεινε στο σπίτι με τη γυναίκα του και τα παιδιά του αλλά πριν περάσουν

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός»

«Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #26 «Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός» (Πόντος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #26 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα τα παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

WWW.KINDYKIDS.GR. Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς

WWW.KINDYKIDS.GR. Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς WWW.KINDYKIDS.GR Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς Το υλικό αυτό αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του KindyKids.gr και διανέμεται δωρεάν. ΖΩΑ ΠΟΥ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ

ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ Copyright Συνοδινού Ράνια Follow me on Twitter: @RaniaSin Smashwords Edition ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή

Διαβάστε περισσότερα

www.ornithologiki.gr Θεμιστοκλέους 80, 10681 Αθήνα, Tηλ. Fax: 210 8228704, 210 8227937 Κομνηνών 23, 54624 Θεσσαλονίκη, Τηλ.

www.ornithologiki.gr Θεμιστοκλέους 80, 10681 Αθήνα, Tηλ. Fax: 210 8228704, 210 8227937 Κομνηνών 23, 54624 Θεσσαλονίκη, Τηλ. Επιμέλεια έκδοσης: Ευγενία Πανώριου Εικονογράφηση: Βασίλης Χατζηρβασάνης Γραφιστική επιμέλεια: Sandipo Όλγα Βλάχου Εκτύπωση: COLORPRINT - Τσεκούρας Ε.Π.Ε. ISBN: 978-960 - 6861-29 -1 Ελληνική Ορνιθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου

Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου 2018-2019 Τίτλος: Η κυρά-κακή και τα κακά της λόγια. Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η κυρα-κακή. Ήταν γιαγιά και ζούσε σε ένα χωριό. Τη λέγανε κυρα-κακή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας Ένα μωρό που το πέταξαν, γιατί κάποιος χρησμός έλεγε ότι μεγαλώνοντας θα σκοτώσει τον πατέρα του, έγινε μετά από χρόνια ο βασιλιάς της Θήβας, Οιδίποδας. Χωρίς να φταίει, έφερε καταστροφή, και το χειρότερο,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ Το ακτινίδιο είναι θάμνος με άνθη χρώματος λευκού. Τα φύλλα του έχουν ωοειδές σχήμα και στο κάτω μέρος τους έχουν χνούδι. Ο καρπός του είναι εδώδιμος, με γλυκόξινη γεύση. Το εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Ο Μικρός Πρίγκιπας έφτασε στη γη. Εκεί είδε μπροστά του την αλεπού. - Καλημέρα, - Καλημέρα, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, ενώ έψαχνε να βρει από πού ακουγόταν η

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Η Σύρος είναι νησί των Κυκλάδων. Πρωτεύουσά της είναι η Ερμούπολη, η οποία είναι πρωτεύουσα της Περιφέριας Νότιου Αιγαίου αλλά και του πρώην Νομού Κυκλάδων. Η Σύρος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΝΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗ ΤΕΛΟΣ ΣΤΑΣΗ 1 Η... ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ... ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Η κουζίνα της Μακεδονίας αντανακλά την πολιτισμική και γαστρονομική

Διαβάστε περισσότερα

Θεατρικό παιχνίδι «Η άνοιξη στον κήπο μας»

Θεατρικό παιχνίδι «Η άνοιξη στον κήπο μας» 35 Θεατρικό παιχνίδι «Η άνοιξη στον κήπο μας» Ισιδώρα Παππού ΠΕ60 Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες Στόχοι 1 ο Νηπιαγωγείο Ασπροπύργου Να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Να αποκτήσουν θετική

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πλίνιος μάλιστα γράφει ότι η Κρήτη ήταν η πατρίδα δύο δένδρων με μεγάλη ιατρική χρησιμότητα του κρητικού πεύκου και του κρητικού κυπαρισσιού, από

Ο Πλίνιος μάλιστα γράφει ότι η Κρήτη ήταν η πατρίδα δύο δένδρων με μεγάλη ιατρική χρησιμότητα του κρητικού πεύκου και του κρητικού κυπαρισσιού, από ΤΑ ΒΟΤΑΝΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ Ο Ιπποκράτης υποστηρίζει πως η τροφή μπορεί να γίνει και φάρμακο. Τα βότανα χρησιμοποιήθηκαν σε θεραπευτικές πρακτικές ως φαρμακευτικά είδη αλλά και ως φορείς της θεϊκής ευλογίας. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Πικρίδου-Λούκα. 2014 Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε

Διαβάστε περισσότερα

Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι)

Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι) Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι) ΗΛΙΚΙΑ: 7-12 ΕΠΟΧΗ: Φ, Χ, Α, Κ. ΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα προετοιμασία στην τάξη, 1 ώρα έρευνα στο σπίτι, 3-4 εβδομάδες έρευνας. ΥΛΙΚΑ: Ερωτηματολόγιο,

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Παρασκευή, 01 Μάρτιος :33 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 01 Μάρτιος :54

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Παρασκευή, 01 Μάρτιος :33 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 01 Μάρτιος :54 Πρώτη Μαρτίου σήμερα, και πρώτη μέρα της Άνοιξης, με το έθιμο του «Μάρτη» ή «Μαρτιά», να ξαναγυρίζει, ανακινώντας παιδικές αναμνήσεις. Παμπάλαιο έθιμο ο «Μάρτης», με βαλκανική διασπορά, και τις ρίζες του

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα

Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ Σχολ. Έτος: 2011 2012 Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα ΦΩΚΙΑ ΜΟΝΑΧΟΥΣ - ΜΟΝΑΧΟΥΣ Κοινό όνομα: Μεσογειακή φώκια Μήκος: 2 3 μέτρα Βάρος: 300

Διαβάστε περισσότερα

10 + αλήθειες που μάθαμε συζητώντας με ψαράδες

10 + αλήθειες που μάθαμε συζητώντας με ψαράδες 10 + αλήθειες που μάθαμε συζητώντας με ψαράδες Ο Παγασητικός είναι μια κλειστή θάλασσα που τα νερά της αλλάζουν κάθε 8-9 μέρες χάρη στα ρεύματα Οι παλιές, μεγάλες πληγές Ελλιπής βιολογικός καθαρισμός Τα

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 Σελίδα 2 Το παρόν έργο είναι πνευματική ιδιοκτησία της συγγραφέα και προστατεύεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ελληνικού Νόμου 2121/1993 και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν και

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μουσική..............................................11 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΓΧΟΡΔΟ Η αρχοντοπούλα κι ο ταξιδευτής........................15 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΡΟΥΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα τα παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

Τα παραμύθια της τάξης μας!

Τα παραμύθια της τάξης μας! Τα παραμύθια της τάξης μας! ΟΙ λέξεις κλειδιά: Καρδιά, γοργόνα, ομορφιά, πυξίδα, χώρα, πεταλούδα, ανηφόρα, θάλασσα, φάλαινα Μας βοήθησαν να φτιάξουμε αυτά τα παραμύθια! «Χρυσαφένια χώρα» Μια φορά κι έναν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΙΖΟΥΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΙΖΟΥΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Όμιλος Λογοτεχνίας 2 ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων Σχ. Έτος 2017-18 ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΙΖΟΥΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Αγγελική Χειλάκη- ΠΕ70 «ΤΟ ΑΣΧΗΜΟΠΑΠΟ»

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Η χαρά της αγάπης

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Η χαρά της αγάπης ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η χαρά της αγάπης Καρδιά που φιλοξενεί όλους Ο Αβραάμ και η Σάρρα Μια μέρα, ο Αβραάμ καθόταν μπροστά στη σκηνή του κάτω από μια βελανιδιά. Ήταν μεσημέρι κι έκανε πολλή ζέστη. Τρεις άγνωστοι

Διαβάστε περισσότερα

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΑΛΙΟΥ Γ ΤΑΞΗ Α 3 Η κυρία Ειρήνη από το Κάρμι, ξύπνησε πολύ νωρίς το πρωί για να ταΐσει τις κότες και τα κουνελάκια της. Ανυπομονούσε να πάει στο πανηγύρι

Διαβάστε περισσότερα

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή Αγγελική Δαρλάση Το παλιόπαιδο Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή σε όλους αυτούς που οραματίστηκαν έναν καλύτερο κόσμο και προσπαθούν για να γίνει, έστω και λίγο, καλύτερος 6 «Φτώχεια δεν είναι μόνο η έλλειψη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΕΝΑ ΚΟΥΒΑΡΙ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΑΠ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΩΣ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ!!

ΜΕ ΕΝΑ ΚΟΥΒΑΡΙ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΑΠ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΩΣ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ!! ΜΕ ΕΝΑ ΚΟΥΒΑΡΙ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΑΠ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΩΣ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ!! etwinning συνεργασία του Νηπιαγωγείου Σεισίου και του 1 ου Νηπιαγωγείου Μουρικίου στα πλαίσια του προγράμματος «Ας ζήσουμε ένα ταξίδι με τους

Διαβάστε περισσότερα

Οι μόνιμοι κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών

Οι μόνιμοι κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών Οι μόνιμοι κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών Στις ελληνικές θάλασσες ζουν μόνιμα 9 είδη θηλαστικών, ενώ άλλα 5 έχουν μόνο περιστασιακή παρουσία: Μόνιμοι κάτοικοι είναι η πτεροφάλαινα, ο φυσητήρας, ο ζιφιός,

Διαβάστε περισσότερα

Ζώα υπό εξαφάνιση - Το Γιγάντιο Πάντα

Ζώα υπό εξαφάνιση - Το Γιγάντιο Πάντα Ζώα του δάσους υπό εξαφάνιση Τμήμα Α4 Σχ. Έτος 2012-20132013 Α τετράμηνο Είναι διεθνές σύμβολο της WWF. Τ α υ τ ό τ η τ α Όνομα : Γιγάντιο Πάντα Βάρος : 86-125 κιλά Ύψος : 1.20-1.90μ. Βιότοπος, εξάπλωση

Διαβάστε περισσότερα

Ο γιος του ψαρά. κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώστου κλότσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει...

Ο γιος του ψαρά. κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώστου κλότσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει... Ο γιος του ψαρά κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώστου κλότσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει... ια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας ψαράς που δεν είχε παιδιά. Κάποια μέρα, εκεί που πήγαινε με

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ενότητα: Γεωγραφία (2 φύλλα εργασίας) Επίπεδο: Β1, Β2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες ιάρκεια: 4 ώρες (2 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα:

Διαβάστε περισσότερα

Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας

Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας 19 Αυγούστου 2018 Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας Επιστήμες / Περιβάλλον - Οικολογία Μέσα από μία πορεία εξέλιξης 35 εκατομμυρίων χρόνων η καφέ αρκούδα, ζώο ιδιαίτερα προσαρμοστικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ ΧΡΥΣΑΕΤΟΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είμαστε μέλη της ερευνητικής ομάδας που ασχολείται με το περιβάλλον και με το τι μας κάνει να χαμογελάμε στη φύση. Επιλέξαμε αυτό το θέμα επειδή πιστεύουμε πως ακόμα υπάρχουν πράγματα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ!

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ! ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ! Δ ΤΑΞΗ 3 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΙΣΩΝΙΑΣ ΣΕΣΚΛΟΥ Όλοι χρειαζόμαστε τη βοήθεια όλων Μια φορά κι έναν καιρό, μια

Διαβάστε περισσότερα

Μύθοι του Αισώπου σε μορφή κόμικς. Εργασία από τα παιδιά της Ε τάξης

Μύθοι του Αισώπου σε μορφή κόμικς. Εργασία από τα παιδιά της Ε τάξης Μύθοι του Αισώπου σε μορφή κόμικς Εργασία από τα παιδιά της Ε τάξης Η ΧΕΛΩΝΑ ΚΑΙ Ο ΒΑΤΡΑΧΟΣ Μια φορά και ένα καιρό ήταν μια μικρή χελώνα. Μια μέρα είπε στη μητέρα της: - Μητέρα, εμείς οι χελώνες, είμαστε

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΟΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΤΣΟΛΑ

ΛΥΚΟΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΤΣΟΛΑ ΛΥΚΟΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΤΣΟΛΑ Λύκος (Canis lupus) Ο Λύκος (Canis lupus) είναι θηλαστικό της τάξης των Σαρκοφάγων. Έχει κοινή καταγωγή με τον σκύλο και θεωρείται πρόγονος όλων των ειδών σκύλων που υπάρχουν σήμερα.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Όμορφος κόσμος Φροντίζουμε όλα τα πλάσματα Η Αγία Μελανγκέλ: η προστάτιδα του περιβάλλοντος Εξακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, γεννήθηκε στα καταπράσινα δάση της Ιρλανδίας μια

Διαβάστε περισσότερα

Γρίφος 1 ος Ένας έχει μια νταμιτζάνα με 20 λίτρα κρασί και θέλει να δώσει σε φίλο του 1 λίτρο. Πώς μπορεί να το μετρήσει, χωρίς καθόλου απ' το κρασί να πάει χαμένο, αν διαθέτει μόνο ένα δοχείο των 5 λίτρων

Διαβάστε περισσότερα

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ του ΣΠΥΡΟΥ ΣΚΑΡΕΑ, Γεωπόνου-Εντομολόγου Όλοι μας έχουμε δει μέλισσες να πετούν από λουλούδι σε λουλούδι. Όλοι μας έχουμε απολαύσει το μέλι,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ον Κιχώτης και οι ανεµόµυλοι Μιγκέλ ντε Θερβάντες

Ο ον Κιχώτης και οι ανεµόµυλοι Μιγκέλ ντε Θερβάντες Ο ον Κιχώτης και οι ανεµόµυλοι Μιγκέλ ντε Θερβάντες (Ο ον Κιχώτης ήταν ένας άρχοντας πολύ φτωχός σε λεφτά αλλά πλούσιος σε φαντασία. Ζούσε στην Ισπανία, στην ξακουσµένη επαρχία της Μάντσας. Όταν έφτασε

Διαβάστε περισσότερα

Ας αναζητήσουµε τις φωτογραφίες που λείπουν

Ας αναζητήσουµε τις φωτογραφίες που λείπουν ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ο ΥΣΣΕΑΣ 2 ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΥΚΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΛΗΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 3 Ο : 27.4.2008 ΦΥΛΛΟ Δραστηριοτήτων Όνοµα:... Ας αναζητήσουµε τις φωτογραφίες που λείπουν

Διαβάστε περισσότερα

Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας

Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ Γ1 ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΒΔΕΛΑ Η Φαίδρα και ο Περσέας Μια φορά και

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΟΝΤΑΡΙ. O βασιλιάς των ζώων. Η οικογένεια των λιονταριών. Λιοντάρια

ΛΙΟΝΤΑΡΙ. O βασιλιάς των ζώων. Η οικογένεια των λιονταριών. Λιοντάρια Λιοντάρια Μέγεθος Βάρος Τροφή Περιοχή ως 1,90 μέτρα μήκος ως 1,10 μέτρα ύψος μέχρι 250 κιλά τρώνε ζώα μεγάλα, όπως καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες, ζέβρες Αφρική και Ινδία ΛΙΟΝΤΑΡΙ Τα λιοντάρια είναι τα μεγαλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Σέσσι, Γραμματικό. κείμενο-φωτό: Κώστας Λαδάς

Σέσσι, Γραμματικό. κείμενο-φωτό: Κώστας Λαδάς Σέσσι, Γραμματικό κείμενο-φωτό: Κώστας Λαδάς Το καλοκαίρι του 2009 το Γραμματικό έγινε η περισσότερο συζητημένη περιοχή, αφού δυστυχώς για μια εβδομάδα σχεδόν το όνομα του φιγουράριζε σε όλα τα δελτία

Διαβάστε περισσότερα

Ο "Παραμυθάς" Νίκος Πιλάβιος στα Χανιά

Ο Παραμυθάς Νίκος Πιλάβιος στα Χανιά Ο "Παραμυθάς" Νίκος Πιλάβιος στα Χανιά 18 Ιαν 2014 Χανιά (18/1), Σταλός (19/1), Χανιά 18.01 έως 19.01 Ο "Παραμυθάς" Νίκος Πιλάβιος στα Χανιά Ο Παραμυθάς των παιδικών μας χρόνων έρχεται στην Κρήτη Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Μάρτιος 2011 Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΡΟ-ΜΑΝΩΛΗ Πολύ παλιά, αιώνες πριν, ο Negru Voda, ο κυβερνήτης της Ρουμανίας, ήθελε να χτίσει ένα μοναστήρι

Διαβάστε περισσότερα

Νηπιαγωγείο Νέα Δημιουργία Ιούνιος, 2014

Νηπιαγωγείο Νέα Δημιουργία Ιούνιος, 2014 Νηπιαγωγείο Νέα Δημιουργία Ιούνιος, 2014 Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα ολοστρόγγυλο σαν σφαίρα καρπούζι, φορτωμένο μαζί με άλλα καρπούζια πάνωπάνω στην καρότσα ενός αγροτικού αυτοκινήτου. Ο αγρότης πήγαινε

Διαβάστε περισσότερα

Μικρά ζώα, μικρές δράσεις

Μικρά ζώα, μικρές δράσεις Με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Μικρά ζώα, μικρές δράσεις Η Κύπρος είναι νησί και η θάλασσα τη χωρίζει από Ασία Ευρώπη Αφρική Χάρη στην απομόνωση εξελίχτηκαν μοναδικά

Διαβάστε περισσότερα

για παιδιά (8-12 ετών) Κατανόηση γραπτού λόγου

για παιδιά (8-12 ετών) Κατανόηση γραπτού λόγου Α1 για παιδιά (8-12 ετών) Διάρκεια: 30 λεπτά Επίπεδο Α1 για παιδιά (8-12 ετών) Ερώτημα 1 (7 μονάδες) Η Χαρά γράφει ένα γράμμα στη Νικολέτα. Θέλεις να δεις αν καταλαβαίνεις αυτά που διαβάζεις, γι αυτό σημειώνεις

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην επανάληψη

Εισαγωγή στην επανάληψη Εισαγωγή στην επανάληψη Στο κεφάλαιο αυτό ήρθε η ώρα να μελετήσουμε την επανάληψη στον προγραμματισμό λίγο πιο διεξοδικά! Έχετε ήδη χρησιμοποιήσει, χωρίς πολλές επεξηγήσεις, σε προηγούμενα κεφάλαια τις

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του δάσους

Η ιστορία του δάσους 7 ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου, Τμήμα Γ 1 Η ιστορία του δάσους Ήτανε μια φορά ένας γέρος και μια γριά που ζούσανε ειρηνικά και ευτυχισμένα μέσα σ ένα καταπράσινο δάσος με θεόρατα δέντρα.. Μέσα σ αυτό ζούσανε

Διαβάστε περισσότερα

ταν ήμουνα μικρή, σαν κι εσάς και πιο μικρή, ο παππούς μου μου έλεγε παραμύθια για νεράιδες και μάγισσες, στοιχειωμένους πύργους, δράκους και ξωτικά. Εγώ φοβόμουν πολύ και τότε εκείνος μου έσφιγγε το χέρι

Διαβάστε περισσότερα

Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη»

Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη» Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη» Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης που αφορούν στην επεξεργασία κειµένου Ο ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΣ Ο σκαντζόχοιρος είναι πολύ συνηθισµένο είδος στη χώρα µας.

Διαβάστε περισσότερα

μέρα, σύντομα δε θα μπορούσε πια να σωθεί από βέβαιο αφανισμό, αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια του Ωκεανού.

μέρα, σύντομα δε θα μπορούσε πια να σωθεί από βέβαιο αφανισμό, αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια του Ωκεανού. Το βιβλίο του Βαγγέλη Ηλιόπουλου "Η Μεσόγειος είμαι εγώ και δεν είμαι πια εδώ" επιλέχθηκε για να αποτελέσει τη βάση για το θεατρικό δρώμενο, που θα αποτελέσει την παρουσίαση της Ερευνητικής Εργασίας :

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου!

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου! Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου! Ψάξαμε και βρήκαμε. Ομαδικές εργασίες στα πλαίσια της ενότητας «Οι ακροβάτες της θάλασσας». Οι μαθητές έφτιαξαν δελτία ταυτότητας για κάθε προστατευόμενο ζώο. Έψαξαν και

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους.

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους. ΕΙΝΑΙ ΑΤΥΧΙΑ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙΣ ΜΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Νούρου Εγώ Κουάμι ο αδερφός μου Ράζακ ένας φίλος που συναντήσαμε στον δρόμο Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μιχάλης Κάσιαλος γεννήθηκε στην Άσσια. Ήταν γεωργός, αργότερα όμως έμαθε και την τέχνη του τσαγκάρη. Μερικά αρχαία Ελληνικά νομίσματα, που βρήκε

Ο Μιχάλης Κάσιαλος γεννήθηκε στην Άσσια. Ήταν γεωργός, αργότερα όμως έμαθε και την τέχνη του τσαγκάρη. Μερικά αρχαία Ελληνικά νομίσματα, που βρήκε Ελισσαιος καβαζη Ο Μιχάλης Κάσιαλος γεννήθηκε στην Άσσια. Ήταν γεωργός, αργότερα όμως έμαθε και την τέχνη του τσαγκάρη. Μερικά αρχαία Ελληνικά νομίσματα, που βρήκε μια μέρα στο χωράφι του, έδωσαν στην

Διαβάστε περισσότερα

Στα πλαίσια του μαθήματος της πληροφορικής, δημιουργήσαμε ένα φυτολόγιο. Αυτή τη φορά όμως είναι ηλεκτρονικό

Στα πλαίσια του μαθήματος της πληροφορικής, δημιουργήσαμε ένα φυτολόγιο. Αυτή τη φορά όμως είναι ηλεκτρονικό 1ο Δημοτικό σχολείο Παλλήνης Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Γ τάξης Το φυτολόγιό μας Στα πλαίσια του μαθήματος της πληροφορικής, δημιουργήσαμε ένα φυτολόγιο. Αυτή τη φορά όμως είναι ηλεκτρονικό Επιμέλεια:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ:

ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2007-2008 Τάξη: Γ 3 Όνομα: Η μύτη μου είναι μεγάλη. Όχι μόνο μεγάλη, είναι και στραβή. Τα παιδιά στο νηπιαγωγείο με λένε Μυτόγκα. Μα η δασκάλα τα μαλώνει: Δεν

Διαβάστε περισσότερα

Η θαυμαστή κοινωνία των μελισσών

Η θαυμαστή κοινωνία των μελισσών Η θαυμαστή κοινωνία των μελισσών Οι Έλληνες ανέκαθεν ήταν στενά δεμένοι με τον κόσμο των μελισσών. Ο πρώτος που ασχολήθηκε επιστημονικά με αυτές 300 χρόνια π.χ., ήταν ο Αριστοτέλης. Την εποχή εκείνη, ο

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ»

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» «ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» ΤΑΞΗ Γ1 2 ο Δ Σ ΓΕΡΑΚΑ ΔΑΣΚ:Αθ.Κέλλη ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κατά τη διάρκεια της περσινής σχολικής χρονιάς η τάξη μας ασχολήθηκε με την ανάγνωση και επεξεργασία λογοτεχνικών βιβλίων

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε.

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε. ιστορίες της 17 ιστορίες της Πρωτοχρονιάς Παραμύθια: Βαλερί Κλες, Έμιλι-Ζιλί Σαρμπονιέ, Λόρα Μιγιό, Ροζέ-Πιερ Μπρεμό, Μονίκ Σκουαρσιαφικό, Καλουάν, Ιμπέρ Μασουρέλ, Ζαν Ταμπονί-Μισεράτσι, Πολ Νέισκενς,

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά και έναν καιρό, σ' ένα μεγάλο κήπο, ήταν ένα σαλιγκάρι μέσα στην φωλιά του. Ένα παιδάκι ο Γιωργάκης, έξω από την φωλιά του σαλιγκαριού

Μια φορά και έναν καιρό, σ' ένα μεγάλο κήπο, ήταν ένα σαλιγκάρι μέσα στην φωλιά του. Ένα παιδάκι ο Γιωργάκης, έξω από την φωλιά του σαλιγκαριού Μια φορά και έναν καιρό, σ' ένα μεγάλο κήπο, ήταν ένα σαλιγκάρι μέσα στην φωλιά του. Ένα παιδάκι ο Γιωργάκης, έξω από την φωλιά του σαλιγκαριού έπαιζε με την μπάλα του. Μετά από ένα δυνατό χτύπημα η μπάλα

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΝ ΡΑ (ΣΕΛ. 3) 2. ΠΟΣΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥΝ ΡΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ 3. ΖΩΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ 4. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (ΣΕΛ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΝ ΡΑ (ΣΕΛ. 3) 2. ΠΟΣΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥΝ ΡΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ 3. ΖΩΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ 4. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (ΣΕΛ. ΟΝΟΜΑ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΥΠΡΗ ΤΑΞΗ: Β 1 ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Θέµα: Τούνδρα 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΝ ΡΑ (ΣΕΛ. 3) 2. ΠΟΣΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥΝ ΡΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ; (ΣΕΛ. 4-7) 3. ΖΩΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΑΤΡΙΚΟ 2 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ

ΘΕΑΤΡΙΚΟ 2 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΘΕΑΤΡΙΚΟ 2 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΕΓΓΟΝΟΣ: Παππού, γιατί προτιμάς να βάζεις κανέλα και όχι κύμινο στα σουτζουκάκια; ΠΑΠΠΟΥΣ: Το κύμινο είναι κομματάκι δυνατό. Κάνει τους ανθρώπους να κλείνονται

Διαβάστε περισσότερα

Ζούσε στην άκρη ενός χωριού που το έλεγαν Κεφαλοχώρι. Το Κεφαλοχώρι βρισκόταν στην κορυφή ενός βουνού και είχε λογής λογής κατοίκους.

Ζούσε στην άκρη ενός χωριού που το έλεγαν Κεφαλοχώρι. Το Κεφαλοχώρι βρισκόταν στην κορυφή ενός βουνού και είχε λογής λογής κατοίκους. Μέρος Α: Μια φορά και ένα καιρό ζούσε στην εξοχή, ένας κύριος κοντός, με μικρά χέρια και πόδια, ο κύριος Λαιμός. Είμαι ο Κύριος Λαιμός Ζούσε στην άκρη ενός χωριού που το έλεγαν Κεφαλοχώρι. Το Κεφαλοχώρι

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ 8-12 ΕΤΩΝ Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Γ Ρ Α Π Τ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ

ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ 8-12 ΕΤΩΝ Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Γ Ρ Α Π Τ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ 8 - ΕΤΩΝ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Γ Ρ Α Π Τ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ Ν Α Δ Ε Σ Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α

Διαβάστε περισσότερα

Τάξη: Γ. Τμήμα: 2ο. Υπεύθυνη τμήματος : ΑΝΕΣΤΗ ΑΣΗΜΙΝΑ. Εκθέσεις μαθητών.. ΜΑΘΗΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ.

Τάξη: Γ. Τμήμα: 2ο. Υπεύθυνη τμήματος : ΑΝΕΣΤΗ ΑΣΗΜΙΝΑ. Εκθέσεις μαθητών.. ΜΑΘΗΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Τάξη: Γ Τμήμα: 2ο Υπεύθυνη τμήματος : ΑΝΕΣΤΗ ΑΣΗΜΙΝΑ. Εκθέσεις μαθητών.. ΜΑΘΗΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Θέμα :Τι θέλω να αλλάξει στον κόσμο το 2011. Το έτος 2010 έγιναν πολλές καταστροφές στον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να γνωρίσουμε και να καταγράψουμε τους ελληνικούς βιότοπους και να εντοπίσουμε τα ζώα

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση γραπτού λόγου

Κατανόηση γραπτού λόγου Β1 1 Επίπεδο Β1 (25 μονάδες) Διάρκεια: 40 λεπτά Ερώτημα 1 (6 μονάδες) Διαβάζετε σ ένα περιοδικό οδηγίες για να μάθουν σωστά τα παιδιά σας σκι. Το περιοδικό όμως είναι παλιό κι έτσι βλέπετε καθαρά μόνο

Διαβάστε περισσότερα

Πατάτες Ποιότητα 3 Να έχουν χαμηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόμων) και να μην έχουν υπολείμματα

Πατάτες Ποιότητα 3 Να έχουν χαμηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόμων) και να μην έχουν υπολείμματα Πατάτες Πατάτες Ποιότητα 3 Να έχουν χαμηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόμων) και να μην έχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων πέραν των επιτρεπτών ορίων, σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Και τώρα τι κάνω; Σημαντικότερο απ όλα είναι να διαβάσεις και να ευχαριστηθείς την ιστορία και τις πληροφορίες για τον κόσμο των χρωμάτων

Και τώρα τι κάνω; Σημαντικότερο απ όλα είναι να διαβάσεις και να ευχαριστηθείς την ιστορία και τις πληροφορίες για τον κόσμο των χρωμάτων Και τώρα τι κάνω; Σημαντικότερο απ όλα είναι να διαβάσεις και να ευχαριστηθείς την ιστορία και τις πληροφορίες για τον κόσμο των χρωμάτων Να ποια είναι τα υλικά που θα χρειαστείς: γκρι χαρτόνι (100 γραμμαρίων)

Διαβάστε περισσότερα