ΕΡΜΑ & ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ UVA UVB UVC

Transcript

1 ΕΡΜΑ & ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ UVA UVB UVC Η φροντίδα του δέρµατος και γενικότερα της υγείας µας έχει να κάνει µε την αντιµετώπιση τριών ειδών ηλιακών ακτινοβολιών (των Υπερ-Ιωδών) UVA, UVB και UVC. Οι Υπερ-Ιώδεις ακτινοβολίες (Ultra-Violet ή UV) είναι υψίσυχνες ακτινοβολίες που εκπέµπονται από τον Ήλιο και αυτές διακρίνονται επίσης σε τρία είδη αναλόγως του µήκους κύµατός τους. Θα αναφερθούµε στις επιπτώσεις των ακτινοβολιών αυτών και στην επίδρασή τους στο ανθρώπινο δέρµα και την γήρανσή του, στην αντιηλιακή προστασία καθώς και στους λόγους για τους οποίους απαιτείται συνετή έκθεση σε αυτές.

2 1. UV-C (UVC) Αυτή η ακτινοβολία έχει το χαµηλότερο µήκος κύµατος και την µεγαλύτερη συχνότητα από όλες (παροµοιάζεται µε αυτήν ενός φούρνου µικροκυµάτων) και συνήθως δεν καταφέρνει να φτάσει στην επιφάνεια της Γης αφόσον την εµποδίζει απορροφώντας την το στρώµα τού όζοντος στα ανώτερα στρώµατα της ατµόσφαιρας. Όταν εξαιτίας τρύπας στο στρώµα του Όζοντος η ακτινοβολία UVC περάσει και φτάσει στην επιφάνεια της Γης, προκαλεί υπερθέµανση των κατωτέρων στρωµάτων της Ατµόσφαιρας, της ίδιας της Γης, και µπορεί να προκαλέσει εγκαύµατα στην έκθεσή της στον άνθρωπο, ακόµα και θάνατο εάν η έκθεση είναι παρατεταµένη, είναι η πιο επικίνδυνη από όλες. 2. UV-B (UVB) Είναι η Υπεριώδης Ακτινοβολία µε µεσαίο µήκος κύµατος και µεσαία συχνότητα, δεν είναι τόσο θανάσιµη όσο η προηγούµενη και µέρος της καταφέρνει να διαπεράσει το στρώµα του όζοντος και τα σύννεφα ιδιαίτερα τους µήνες που η τροχιά της Γης περνάει κοντύτερα στον Ήλιο (Χειµώνα και Καλοκαίρι). Είναι η ακτινοβολία που ευθύνεται για το κάψιµο και το ηλιακό έγκαυµα. Για πολλά χρόνια στο παρελθόν η µοναδική προστασία του ανθρώπου από αυτήν, ήταν η σκίαση. Το Πως αντιδρά το ανθρώπινο σώµα στην ακτινοβολία αυτή? απασχόλησε την Επιστήµη µόνο τις τελευταίες δεκατίες.. Η ακτινοβολία UVB διαπερνάει µόνο το ανώτερο στρώµα του δέρµατός µας που λέγεται επιδερµίδα, εκεί που δεν υπάρχουν απολείξεις ούτε αιµοφόρων αγγείων ούτε νεύρων. Η επιδερµίδα αποτελείται από ειδικά κύταρα που λέγονται κερατινοχύτες, και µελανοχύτες µαζί µε κάποια βασικά απλά κύταρα. Τα κύταρα που λέγονται µελανοχύτες είναι αυτά που εκκρίνουν (παράγουν) την τυροσινάση που είναι ένζυµο ρυθµιστής της παραγωγής µελανίνης και την χρωστική ουσία που λέγεται µελανίνη την οποία διοχετεύουν εξωτερικά στα γειτονικά κύταρα (τους κερατινοχύτες και στα άλλα κανονικά κύταρα) και έτσι τα χρωµατίζει, τα σκουραίνει. Η ακτινοβολία UVB λοιπόν διεγείρει τους µελανοχύτες ώστε να παράγουν περισσότερη µελανίνη σε σχέση πάντα µε την φυσιολογική έκκρισή τους όταν δεν εκτίθενται στην ακτινοβολία αυτή. Αν οι µελανοχύτες δεν είναι κατεστραµµένοι τότε αποκτά η επιδερµίδα το οµοιόµορφο µαύρισµα, αν όµως κάποιοι είναι διαταραγµένοι (χαλασµένοι) τότε το αποτέλεσµα είναι η υπερ-έκκριση µελανίνης σε περιοχές, που ως ορατό αποτέλεσµα έχουν την δηµιουργία φακίδων ή µελανωµάτων (µεγαλύτερων περιοχών) πιο γνωστών ως γεροντικών κηλίδων (Age Spots). Εδώ πρέπει να σηµειώσουµε ότι το Age Spot στην πραγµατικότητα δεν έχει καθόλου να κάνει µε την ηλικία (χρονολογική) αλλά µε την συνολική έκθεση ενός ανθρώπου στην ακτινοβολία UVB. Απλά όσο µεγαλύτερη είναι η ηλικία του ανθρώπου συµπερασµατικά

3 έχει παραµείνει περισσότερο εκτεθιµένος στην ακτινοβολία αυτή, χωρίς να αποκλείεται η εµφάνιση Age Spot σε πολύ νεαρή ηλικία αλλά µε παρατεταµένη ηλιοθεραπεία η άλλη τεχνητή έκθεση για µαύρισµα. Η σωστή ονοµασία του Age Spot θα ήταν Sun Spot. 3. UV-A (UVA) Οι ερµατολόγοι ασχολήθηκαν µε την ακτινοβολία αυτή στη δεκαετία του 80 και η ηλιοθεραπεία οργίασε.. Την είχαν ανακυρήξει ακίνδυνη και αντίθετα µε την UVB ασφαλή ακτινοβολία, έναν αβλαβή τρόπο να φαίνεται κανείς πιο ωραίος... Σηµειωτέο ότι η ακτινοβολία UVA έχει το µεγαλύτερο µήκος κύµατος και την µικρότερη συχνότητα από όλες τις υπεριώδεις ακτινοβολίες πλησιάζοντας έτσι προς το ορατό φάσµα. Αµέσως µετά τη δεκαετία του 80 οι επιστήµονες επανήλθαν στο θέµα όταν ανακάλυψαν ότι η η UVA κάνει µεγαλύτερη ζηµιά στο σώµα µας από ότι η UVB που θεωρούνταν η πιο επικίνδυνη. Η UVA δεν αποδυναµώνεται καθόλου όλο τον χρόνο, δεν εξαρτάται από το πόσο κοντά είναι η Γη στον Ήλιο, παροµοιάζεται δε σαν µια συνεχόµενη ακτινοβολία Χ (Xray) µε ικανότητα να διαπερνάει οποιαδήποτε ένδυση ή σκίαση στο χώρο κατοικίας, εργασίας, αυτοκίνητο ή καπέλο. Αυτό αποδυκνείεται εύκολα από το ξεθώριασµα αντικειµένων ακόµα και σε µη απευθείας έκθεση στον ήλιο (πχ έπιπλα). Ακούγεται από τις γυναίκες (κυρίως) ότι δεν βγαίνουν ποτέ (!) στον ήλιο, αλλά το ντεκολτέ πάντα έχει σπιθουράκια και είναι κοκκινισµένο και τα χέρια φαίνονται περισσότερο γηρασµένα από άλλα σηµεία γιατί το σκιάδιο του αυτοκινήτου όταν οδηγούµε δεν προστατεύει τα χέρια στο τιµόνι ή το ντεκολτέ, συχνά µόνο µέχρι τα µάτια φτάνει η σκίαση... Αυτό το φαινόµενο δεν παρατηρείται τόσο στους άντρες γιατί η επιδερµίδα τους είναι πιο παχιά από την γυναικεία και σε αυτούς είναι πιο έντονο το φαινόµενο των λεκέδων.. Η ακτινοβολία UVA διαπερνά την επιδερµίδα σαν να µην υπάρχει και χτυπάει και απορροφάται/διασκορπίζεται στο δεύτερο στρώµα που λέγεται δερµίδα και είναι το ζωντανό δέρµα όπου ζουν τα κύταρα και αναπλάθονται/γεννιούνται νέα, εκεί ζει το Κολλαγόνο, η Ελαστίνη, οι γλυκο-αµινο-γλυκάνες και το Υαλουρονικό Οξύ, ενώ είναι γεµάτο µε απολήξεις αιµοφόρων αγγείων και νεύρων.

4 Η UVA αναστέλλει και επιβραδύνει την ανάπλαση των κυτάρων που από φυσικό τρόπο θα προέκυπτε ούτως ή άλλως στην ηλικία των 28 ετών περίπου. Μετά τα 28 έτη το δέρµα µας θεωρείται ώριµο και ακόµα και άνθρωποι χωρίς υπερβολικές εκθέσεις στον ήλιο και µε πολλά µέτρα αντιηλιακής προστασίας αντιλαµβάνονται ότι το δέρµα αλλάζει όψη και υφή. Η φυσική επιβράδυνση της ανάπλασης προκαλείται από την ηλικία, η UVA ακτινοβολία την επιταχύνει και την πολλαπλασιάζει... Αυτό που κάνει είναι να σπάει το κολλαγόνο και την ελαστίνη ώστε το πάχος (ο όγκος) του δέρµατος µειώνεται και η επιδερµίδα είτε λακουβιάζει (ρυτίδα) είτε ξεχειλίζει (χαλαρότητα), σε κάθε περίπτωση όµως το σύνολο δεν εµφανίζεται µε τον αρχικό του όγκο, την σφριγηλότητα και την ελαστικότητα που είχε αρχικά. Τα αιµοφόρα αγγεία σπάνε και το δέρµα αποκτά µια κοκκινίλα, οι λιγοστοί µελανοχύτες της δερµίδας που υπάρχουν εκεί είτε πεθαίνουν (αδρανοποιούνται τελείως) και δηµιουργούν λευκές κηλίδες (τις γνωστές πανάδες) είτε υπερδειεγείρονται και δηµιουργούν µε συσσωρεύσεις µελανίνης σκουρόχρωµες (καφε) κηλίδες, µελανώµατα. Σήµερα δεν υπάρχει καµία γνωστή µέθοδος επιστηµονική ή laser που να µπορεί να εξαφανίσει αυτές τις καφέ κηλίδες, σε πολλές περιπτώσεις προσπαθειών µάλιστα αυτές επιδεινώνονται. Η UVA ακτινοβολία διασπά τα µακροµόρια του Υαλουρονικού οξέος που είναι οι υδατοπαγίδες του δέρµατος, κάνοντάς τα αναποτελεσµατικά και ανίκανα να συγκεντρώσουν νερό, και το δέρµα στεγνώνει. Υπερ-έκθεση στην ακτινοβολία αυτή µπορεί να στείλει κάποιον πολύ γρήγορα σε δερµατολόγο ή πλαστικό χειρούργο. Τα κρεβατάκια φυσικού ή τεχνητού µαυρίσµατος έχουν προκαλέσει συχνά θάνατο µε αιτία την δηλητηρίαση από ακτινοβολίες... Όπως πρέπει να γίνει κατανοητό πλέον η αντιηλιακή προστασία προέχει να είναι κατά της ακτινοβολίας UVA και δευτερευόντως κατά της UVB. εδοµένου όµως ότι η UVA Ακτινοβολία είναι υπεύθυνη και για την παραγωγή της απαραίτητης βιταµίνης D για τον οργανισµό µας, γίνεται επίσης σαφές ότι ο Ήλιος είναι απαραίτητος στη Βιολογική µας ζωή, απλά πρέπει να εκτιθέµεθα µε προφυλάξεις και µέτρο. Συνοψίζοντας, αναλόγως της έκθεσης ενός ανθρώπου στον ήλιο σε συνδιασµό µε τα µέτρα προστασίας κατά του συνόλου των υπεριωδών ακτινοβολιών, το δέρµα µας σε πρόσωπο, λαιµό, ντεκολτέ (πάνω από το στήθος) και χέρια, παρουσιάζει επιδερµικά και δερµικά διχρωµίες είτε εξαιτίας της έλλειψης έιτε εξαιτίας υπερσυγκέντρωσης µελανίνης. Για να αποτρέψουµε αυτή την διατάραξη της οµαλής λειτουργίας του συστήµατος µπορούµε µόνο προληπτικά να δράσουµε µε αντιηλιακά από πολύ µικρή ηλικία. Η καταστροφή του συστήµατος δεν είναι αναστρέψιµη και αναγκαζόµαστε εκ των υστέρων να κάνουµε προσπάθειες επαναφοράς κάποιων ιδιοτήτων µε τεχνητές µεθόδους. Η ασπίδα προστασίας των γυµνών επιφανειών του ανθρώπινου σώµατος (πρόσωπο χέρια) από τις βλαβερές Ηλιακές ακτινοβολίες, είναι οι κρέµες µε δείκτη αντιηλιακής προστασίας SPF15 ή και SPF30 και µάλιστα µε χρήση από νεαρή (παιδική) ηλικία.

5 υστηχώς κοινή αντιµετώπιση του θέµατος αντιηλιακή κρέµα είναι η χρήση προϊόντων που αποτρέπουν µεν την UVB ακτινοβολία ώστε να αποφεύγονται τα εγκαύµατα από την ηλιοθεραπεία αλλά που επιτρέπουν δε την UVA ακτινοβολία να προκαλέσει µαύρισµα και όλα τα κακά συνεπακόλουθα που περιγράφονται παραπάνω (γήρανση, µόνιµες καταστροφές). Ερχόµαστε έτσι κατοπινά, να αντιµετωπίσουµε τις προκληθείσες βλάβες µε τεχνητά µέσα επιδιώκοντας την Λεύκανση, τη συµπλήρωση Υαλουρονικού Οξέως και την ενεργοποίηση του Κολλαγόνου. Η επιστήµη µπορεί µε τεχνητούς τρόπους να οµαλοποιήσει τις διχρωµίες, αν καταφέρουµε είτε να διαλύσουµε (διασπάσουµε) τις υπερσυγκεντρώσεις και αναστείλλουµε την λειτουργία της τυροσινάσης που δίνει εντολή για παραγωγή µελανίνης, είτε να στείλουµε εκεί που υπάρχει έλλειψη κάποια από γειτονικές περιοχές. Αυτό γίνεται µε παροχή επιδερµικά µορίων Υαλουρονικού Οξέος που όταν διαπεράσουν την επιδερµίδα θα συγκεντρώσουν νερό και διογκούµενα θα ανακατέψουν την περιοχή, θα ενεργοποιήσουν το Κολλαγόνο και θα δώσουν όγκο, επιφέροντας έτσι µίξη των διχρωµιών και εξοµάλυνση του οπτικού και αισθητικού αποτελέσµατος. Τα πιο συνηθισµένα προϊόντα που χρησιµοποιούνται είναι οι Κρέµες Λεύκανσης και για πιο γρήγορα και θεαµατικά αποτελέσµατα, οι Οροί Λεύκανσης. Το αποτέλεσµα θα διαρκέσει όσο διαρκεί η ζωή του Υαλουρονικού, χρειάζεται λοιπόν µόνιµη τροφοδοσία, επιθετικά στην αρχή για να επιτευχθεί το αποτέλεσµα και αµέσως µετά µε χαµηλότερους ρυθµούς για να διατηρηθεί. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται πρόσθετα και επάλλειψη της περιοχής µε κρέµα ηµέρας αντιηλιακής προστασίας SPF15 ή και SPF25 (προστασία 93-95%). Η επιθετική αγωγή δέον όπως γίνεται σε περιόδους µη έντονης ηλιοφάνειας, η εποχή ης αγωγής αλλάζει αναλόγως της περιοχής της Γης στην οποία εφαρµόζεται. (για την περιοχή της Μεσογείου οι µη καλοκαιρινοί µήνες είναι οι πιο ενδεδειγµένοι).