Ομάδες εφήβων. Ομάδα αυτογνωσίας εφήβων παραβατών

Transcript

1 Ομάδες εφήβων Ομάδα αυτογνωσίας εφήβων παραβατών Οι κυριότερες σύγχρονες βιωματικές μέθοδοι και τεχνικές εμψύχωσης ομάδων πήραν μορφή και εξελίχθηκαν στο πλαίσιο του κινήματος Ανάπτυξης του Ανθρώπινου Δυναμικού, που συνδέεται στενά με την Ανθρωπιστική Ψυχολογία, η οποία δίνει έμφαση στη δυνατότητα του ατόμου να αναπτυχθεί, να αλλάξει το παρόν αν αφαιρεθούν τα εμπόδια και βρεθεί στις κατάλληλες συνθήκες, με απώτερο σκοπό να οδηγηθεί τελικά στην αυτοπραγμάτωση. Ο τομέας της εμψύχωσης ομάδων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος, εφόσον δεν αποτελεί μια στατική γνώση, που απλά αναπαράγεται βιβλιογραφικά, αλλά μια γνώση που ανακαλύπτεται καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στερείται μιας μεθοδολογίας ή συγκεκριμένων θεωρητικών αναφορών. Ο εμψυχωτής και ο συμμετέχων στην ομάδα περιδιαβαίνουν αντάμα το συγκεκριμένο χώρο, τον ανακαλύπτουν παρέα και δημιουργούν μαζί ένα πεδίο ελευθερίας, από το οποίο θα αναδυθούν ανάγκες, επιθυμίες και το βίωμα νέων εμπειριών. Η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Πειραιά ξεκίνησε πιλοτικά τη δημιουργία μιας ομάδας εφήβων, καλώντας ως μέλη της ανήλικους, που είχαν απασχολήσει την Υπηρεσία με την εμπλοκή τους σε κάποια παραβατική πράξη, για την οποία τους είχε επιβληθεί το αναμορφωτικό μέτρο της επιμέλειας υπηρεσίας επιμελητών. Επιλέξαμε να προσκαλέσουμε έξι ανήλικους, ηλικίας ετών, τέσσερα αγόρια και δύο κορίτσια, με τους οποίους είχαμε συνεργαστεί για κάποιο χρονικό διάστημα και θεωρούσαμε ότι θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας ομάδας και αυτή η συμμετοχή τους θα βοηθούσε στην προσωπική τους ανάπτυξη. Ο αριθμός των συναντήσεων καθορίστηκε στις οχτώ εβδομαδιαίες, με διάρκεια 90 λεπτών η κάθε μία. Η έναρξη των συναντήσεων έγινε στις 25/02/2013 και η λήξη στις 17/05/2013. Η ομάδα αυτή εστίασε στον κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα ανάπτυξης των εφήβων με σκοπό την ενδυνάμωση του Εγώ, στοχεύοντας πιο συγκεκριμένα: στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των εφήβων στην προαγωγή της κοινωνικής συνδιαλλαγής, της ομαδικότητας και της συνεργατικότητας, στην επίγνωση της εικόνας του Εαυτού και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης στην καλλιέργεια δεξιοτήτων επικοινωνίας και βελτίωση διαπροσωπικών σχέσεων στην αλλαγή κύκλου ζωής Οι συντονίστριες εφάρμοσαν τη βιωματική μέθοδο εμψύχωσης, που στηρίζεται στη Μη Κατευθυντική Παρεμβατικότητα του Michel Lobrot. Τα χαρακτηριστικά της Μη Κατευθυντικής Παρεμβατικής Μεθόδου αναφέρονται, βιβλιογραφικά, ως εξής:

2 Εμπειριακή: Επιδιώκει τη μάθηση και την ανάπτυξη μέσα από τη βιωματική και συγκινησιακή εμπειρία. Επικεντρωμένη στην επιθυμία: Έχει σαν σημείο εκκίνησης και οδηγό την επιθυμία των ατόμων και της ομάδας. Μη κατευθυντική: Ακολουθεί τις αρχές της μη κατευθυντικότητας ως προς τη στάση του εμψυχωτή καi ως προς την κατεύθυνση και τους στόχους της ομάδας. Παρεμβατική: Προτείνει τρόπους και συνοδεύει τα άτομα στη διερεύνηση και υλοποίηση των επιθυμιών τους. Oι συντονίστριες της ομάδας οργάνωσαν τις συναντήσεις έχοντας ως βασικό τους στόχο να διευκολύνουν, να εμψυχώσουν και να εκπαιδεύσουν τους εφήβους να ανακαλύψουν και να αναδείξουν τις δυνατότητές τους, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να ενισχυθούν και να συνεργαστούν μεταξύ τους, να πάρουν αποφάσεις και να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού τους, να αναπτυχθούν προς την κατεύθυνση που οι ίδιοι οι συμμετέχοντες τελικά επιλέγουν. Από την πρώτη συνάντηση αποσαφηνίστηκαν οι στόχοι της ομάδας και οι έφηβοι δεσμεύτηκαν σε ένα συμβόλαιο που από κοινού συμφωνήθηκε και αφορούσε τις αρχές, τα όρια και τις υποχρεώσεις όλων των συμμετεχόντων προς την ομάδα αυτή. Οι βιωματικές ασκήσεις που χρησιμοποιήθηκαν στόχευαν αρχικά στη γνωριμία των μελών της ομάδας και την ανάδυση των επιθυμιών τους και ακολούθως στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης, την ενεργοποίηση των μελών, την επικοινωνία μεταξύ τους (λεκτική ή μη), την επικέντρωση στον εαυτό, την αυτογνωσία, την ανάπτυξη δημιουργικότητας, τη διαδικασία αλλαγής καθώς και στη χαλάρωση των μελών.

3

4 Ομάδα διαχείρισης θυμού- επίλυσης συγκρούσεων Η Υπηρεσία μας δημιούργησε ομάδα εφήβων παραβατών με στόχο οι έφηβοι να μάθουν να ελέγχουν τις συγκρούσεις τους, να βελτιώσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, να βιώσουν κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων, να μάθουν τεχνικές ελέγχου του θυμού τους καθώς και δεξιότητες να υποστηρίζουν τον εαυτό τους με τρόπο διεκδικητικό και όχι επιθετικό, και τέλος να βελτιώσουν την ηθική τους κρίση σε θέματα αλήθειας, φιλίας και σεβασμού της ξένης περιουσίας. Η ομάδα συγκροτήθηκε από έξι εφήβους, ετών, και οι εργασίες της ολοκληρώθηκαν σε οχτώ εβδομαδιαίες συναντήσεις (από 24/5/2013 έως 11/7/2013), με συντονιστές δύο επιμελητές ανηλίκων ανά συνάντηση. Χρησιμοποιήθηκαν ψυχοεκπαιδευτικά εργαλεία σε μορφή οπτικοακουστικού υλικού, κάρτες σεναρίων για παιχνίδι ρόλων, ημερολόγιο συγκρούσεων, ερωτηματολόγιο κοινωνικο- ηθικής ανάπτυξης (προσαρμογή από Glick & Gibbs, 2011) και σενάρια ηθικών διλημμάτων. Στην πορεία των συναντήσεων, οι έφηβοι ανέφεραν θετικές αλλαγές στις αντιδράσεις τους σε καταστάσεις σύγκρουσης, συνεργάστηκαν και σεβάστηκαν τις απόψεις των άλλων, ενεπλάκησαν ενεργητικά σε όλες τις δραστηριότητες και εξέφρασαν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους. Προς τη λήξη του προγράμματος και χάρη στο σχεδιασμό των ασκήσεων αλλά και τη δυναμική της ομάδας, οι περισσότεροι έφηβοι ήταν σε θέση να παράγουν ώριμες απαντήσεις στα ηθικά διλήμματα που πραγματεύτηκαν, ενώ σε ερωτηματολόγιο αυτό- αναφοράς παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της σωματικής τους επιθετικότητας, στοιχεία ενθαρρυντικά για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος.

5