ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΟΕΥ ΜΠΑΚΟΥ 2007 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

Transcript

1 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΟΕΥ ΜΠΑΚΟΥ 2007 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Μπακού, Απρίλιος 2008

2 2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ I... 5 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IΙ... 6 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Πληθωρισμός Εθνικό νόμισμα Προϋπολογισμός του κράτους Εμπορικές συναλλαγές Κυριότεροι Εμπορικοί Εταίροι του Αζερμπαϊτζάν ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ιδιωτικός τομέας και ιδιωτικοποιήσεις ΥΠΟΔΟΜΕΣ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Οδικό δίκτυο Σιδηροδρομικό δίκτυο Μετρό Αεροπορικό δίκτυο Θαλάσσιες μεταφορές Ηλεκτρική Ενέργεια Ύδρευση και αποχέτευση Τηλεπικοινωνίες ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Επενδύσεις Επενδυτικό κλίμα Νομοθετικό πλαίσιο επενδυτικής δραστηριότητας Προστασία των επενδύσεων Μορφές επενδυτικής δραστηριότητας Επενδυτικά κίνητρα ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΔΑΣΜΟΙ Φορολογία Νομικών και Φυσικών προσώπων Φόροι και δασμοί επί των αγαθών και υπηρεσιών ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Συνάλλαγμα ΓΕΩΡΓΙΑ-ΑΛΙΕΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IIΙ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

4 3. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΔΙΜΕΡΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1.ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται στην Ασία, στη δυτική ακτή της Κασπίας. Η χώρα καλύπτει επιφάνεια 86,6 χιλ. Τετραγωνικών μέτρων (11,5% δάση, 1,6% υδάτινες επιφάνειες, 50% αγροτικές καλλιέργειες και 36,9% άλλες επιφάνειες). Μεγάλο μέρος της Κασπίας Θάλασσας ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν. Η χώρα τοποθετείται σε γεωγραφικό μήκος 44 και 52 ανατολικά και 38 και 42 βόρεια, και η πρωτεύουσα, Μπακού, βρίσκεται στον 40 ο παράλληλο. Το Αζερμπαϊτζάν συνορεύει νότια με το Ιράν (765χλμ συνοριακή γραμμή), νοτιοανατολικά με την Τουρκία (15χλμ), βόρεια με τη Ρωσία (390χλμ), βορειοδυτικά με τη γεωργία (480χλμ) και δυτικά με την Αρμενία (1.007χλμ). 2.ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν περιλαμβάνει τρεις μορφές εξουσίας: -Εκτελεστική, η οποία ασκείται από τον Πρόεδρο -Νομοθετική, η οποία ασκείται από το Κοινοβούλιο (125 βουλευτές) -Δικαστική, η οποία στο υψηλότερο επίπεδο ασκείται από το Ανώτατο Δικαστήριο. 3.ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το Αζερμπαϊτζάν διοικητικά αποτελείται από: την αυτόνομη Δημοκρατία του ναχιτσεβάν, 65 διοικητικές περιφέρειες, 69 πόλεις, 13 περιφέρεις πόλεων, 130 κοινότητες και 4 χωριά. Πρωτεύουσα της χώρας είναι το Μοακού, με πληθυσμό περίπου 2,8 εκατομύρια. Ο συνολικός πληθυσμός της χώρας ανέρχονταν το 2005 σε περίπου 8,5 εκατομύρια, εκ των οποίων 51,5% σε αστικές περιοχές και 48,5% στην επαρχία. 3 εκατομύρια του πληθυσμού αποτελούν το εργατικό δυναμικό του Αζερμπαϊτζάν, εκ των οποίων το 35% απασχολείται με αγροτικές εργασίες και το 26% εργάζεται στους τομείς της βιομηχανίας και των κατασκευών. 4.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η επίσημη γλώσσα του Αζερμπαϊτζάν είναι η Αζερική. Η επίσημη ώρα της χώρας είναι +4 ώρες Γκρίνουιτς και οι αζερικές ηλεκτρονικές διευθύνσεις έχουν την κατάληξη.az. Ο τηλεφωνικών κωδικός διεθνών κλήσεων της χώρας είναι +994 και το επίσημο εθνικό νόμισμα είναι το Νέο Αζερικό Μανάτ (ΑΖΝ). Η σημαία της χώρας αποτελείται από τρεις οριζόντιες γραμμές (μπλε, κόκκινη, πράσινη) μέσα στην κόκκινη υπάρχει ημισέληνος και αστέρι με οκτώ άκρα. 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 1. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ 1.1 Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας, που για την τελευταία δεκαετία κυμάνθηκαν περίπου στο 10%, από το 2005 εκτινάχθηκαν στο 26,4%, με αποκορύφωμα το 2006 οπότε ξεπέρασαν το 33%. Το 2007 η αύξηση του ΑΕΠ ήταν 25%, σε απόλυτους αριθμούς διαμορφώθηκε στα 25,23 δις ΑΖΝ 1. Σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του περασμένου έτους το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 9,5%. Η πτώση αυτή οφείλεται στη μείωση εξαγωγών πετρελαίου, η οποία σημειώθηκε λόγω επισκευών στις πλατφόρμες παραγωγής του. Η συμμετοχή των κλάδων της οικονομίας στη διαμόρφωση του ΑΕΠ είναι η ακόλουθη: το 72,5% προέρχεται από παραγωγικές διαδικασίες, το 20,2% από υπηρεσίες και το 7,3% από φόρους. Η μερίδα του λέοντος, το 59,2%, ανήκει στη βιομηχανική παραγωγή, το 6,2% στην αγροτική παραγωγή και το 7,1% στις κατασκευές. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν τη συμμετοχή του κλάδου των μεταφορών 4,2%, των τηλεπικοινωνιών 1,9%, του εμπορίου 5,2%, των κοινωνικών υπηρεσιών 8,3% και των υπηρεσιών εστίασης και 0,6%. ΑΕΠ Προστιθέμενη Αξία (σε δις. ΑΖΝ) % συνεισφοράς στο ΑΕΠ % πραγματικής αύξησης Σύνολο ,1 100,0 125,0 Παραγωγή αγαθών ,0 72,5 129,9 -Βιομηχανία ,1 59,2 135,0 -Γεωργία 1.802,4 6,2 104,0 -Κατασκευές 1.228,0 7,1 116,0 Υπηρεσίες 5.094,6 20,2 112,5 -Μεταφορές 1.054,8 4,2 113,6 -Τηλεπικοινωνίες 470,6 1,9 132,0 -Εμπόριο & Επισκευές 1.325,6 5,2 115,3 -Ξενοδοχεία & 159,0 0,6 135,7 εστιατόρια -Κοινωνικές υπηρεσίες 2.084,6 8,3 105,4 Καθαροί Φόροι 1.840,5 7,3 111,2 Το ενεργό εργατικό δυναμικό της χώρας ανέρχεται σε περίπου 4,3 εκατ. άτομα, εκ των οποίων το 6,71% είναι άνεργο. Tο ποσοστό αυτό, προφανώς, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, δεδομένου ότι επίσημα στοιχεία αναφέρουν ότι το ήμισυ του πληθυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχιας 2. 1 ΑΖΝ= Νέο Αζερικό Μανάτ, μέση ισοτιμία 2007, σύμφωνα με Εθνική Τράπεζα Αζερμπαϊτζάν 1 $ ΗΠΑ=0,8581ΑΖΝ 2 CIA The World Factbook- Azerbaijan,

7 Επίσης, είναι γνωστό το γεγονός της αποβιομηχάνισης ολόκληρων περιοχών της χώρας, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, με αποτέλεσμα την τεράστια απώλεια θέσεων εργασίας. Πρόβλημα ανεργίας αντιμετωπίζουν και οι εσωτερικοί μετανάστες που μετακινήθηκαν αναγκαστικά από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η κατανομή των εργαζομένων στις οικονομικές δραστηριότητες είναι ως εξής: 13,3% βιομηχανία, 4,6% κατασκευές, 2,8% γεωργία, δάση και αλιεία, 25,4% εκπαίδευση, 20,2% χονδρεμπόριο και λιανεμπόριο, 10,2% υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες, 6,8% μεταφορές και τηλεπικοινωνίες, 5,8% δημοτικές υπηρεσίες, 4,7% κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, 3,8% κυβερνητικές και αμυντικές υπηρεσίες, 2,2% λοιπά. Το 2007 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμάνθηκε στις 3.473,9$ ΗΠΑ και συνεπώς εκπληρώθηκε ο στόχος, που ήταν 3.500$ ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα αυτό αποτελεί αφετηρία για την υλοποίηση της πρόβλεψης για το 2008, οπότε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αναμένεται να ανέλθει στις 4.500$ ΗΠΑ, γεγονός που θα επιτρέψει την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού. Ο μέσος μηνιαίος μισθός, εντός του πρώτου εννιαμήνου του έτους ήταν 210 $ ΗΠΑ. Τo ύψος των αποδοχών διαφέρει ανάλογα με την περιοχή της χώρας και τον χώρο απασχόλησης. Οι μεγαλύτεροι μισθοί είναι στην βιομηχανία εξόρυξης, στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στις υπηρεσίες ενοικίασης και κτηματομεσιτικών υπηρεσιών. 1.2 Πληθωρισμός Ο Πληθωρισμός που σύμφωνα με επίσημα στοιχεία ανήλθε σε 16,7% κατά το 2007, μειώνει αισθητά το πραγματικό εισόδημα του πληθυσμού, που υπολογίζεται ότι η αύξησή του ήταν της τάξης του 39,8%. Εκτιμάται ότι το πραγματικό ποσοστό του πληθωρισμού σαφώς ξεπερνά το 25% και μειώνει περαιτέρω την αγοραστική δύναμη. Ο πληθωρισμός που διαμορφώθηκε σε υψηλά επίπεδα, θεωρείται από τους αρμοδίους κυρίως εισαγόμενος και οφείλεται στις πραγματικές αυξήσεις τιμών υπηρεσιών, καυσίμων, τροφίμων, καταναλωτικών αγαθών κλπ. Ουσιαστική αναπροσαρμογή τιμών πραγματοποιήθηκε στις αρχές του έτους τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, αερίου και νερού κατά 251,4% με αποτέλεσμα να πληγούν ιδιαίτερα τα χαμηλά στρώματα της κοινωνίας του Αζερμπαϊτζάν. 1.3 Εθνικό νόμισμα Από την 1 η Ιανουαρίου 2007 το εθνικό νόμισμα του Αζερμπαϊτζάν (ΑΖΜπαλαιό Μανάτ) αντικαταστάθηκε από το Νέο Μανάτ (ΑΖΝ), 1ΑΖΝ= 5.000ΑΖΜ. Η μέση ισοτιμία έτους του εθνικού νομίσματος με το $ ΗΠΑ διαμορφώθηκε στο 1ΑΖΝ=0,84 $ΗΠΑ. 1.4 Προϋπολογισμός του κράτους Τα έσοδα του προϋπολογισμού κατά το 2007 αυξήθηκαν, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος κατά 55,3% και οι δαπάνες του κατά 59,9%. 7

8 Πίνακας Εκτέλεσης Προϋπολογισμού έτους 2007 Είδη Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2007 Εκτέλεση, Εκατ. ΑΖΝ Διαφορά % σε σχέση με 2006 Εκτέλεση ΕΣΟΔΑ Περιλαμβάνει: -Φόρο εισοδήματος 588,6 144,5 -Φόρο κερδών 2.457,7 180,6 -Φόρο γαιοκτησίας 27,1 146,5 -Φόρο ιδιοκτησίας 72,4 129,7 -ΦΠΑ 1.179,2 159,8 -Φόρο κατανάλωσης 402,9 102,1 -Φόρο ορυκτού πλούτου 123,2 123,0 Δασμοί 159,4 115,0 Λοιποί φόροι 68,4 149,0 Λοιπά εισοδήματα 793,8 97,3 Σύνολο 6.006,6 155,3 ΔΑΠΑΝΕΣ -Κρατικές, περιλαμβάνουν 468,6 116,2 -Συνδρομές σε Διεθνείς 3,5 42,7 Οργανισμούς -Συντήρηση νομικών αρχών, 431,4 154,8 οργάνων ασφάλειας & εισαγγελίας -Παιδείας 723,0 150,9 -Υγείας 257,2 158,8 -Κοινωνικής πρόνοιας & 594,8 174,2 Ασφάλισης -Πολιτισμού, τεχνών & 95,3 142,0 θρησκείας -Δημοτικές 91,9 149,4 -Γεωργίας, δασικών 247,6 187,0 εκμεταλλεύσεων & αλιείας -Βιομηχανίας & κατασκευών 1.913,0 102,2 -Μεταφορών & 68,5 82,7 τηλεπικοινωνιών Λοιπές δαπάνες 1.139,1 140,3 Σύνολο 6.059,5 159,9 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Αζερμπαϊτζάν 8

9 1.5 Εμπορικές συναλλαγές Το Αζερμπαϊτζάν έχει εμπορικές σχέσεις με 138 χώρες. Ο όγκος των συναλλαγών ανήλθε κατά το 2007 στα 6.058,3εκατ. $ ΗΠΑ. Οι Εξαγωγές μειώθηκαν κατά 4,93%, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι εισαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 8,39%. Ο συνολικός όγκος των συναλλαγών μειώθηκε κατά 4,7%. Το εμπορικό ισοζύγιο παραμένει πλεονασματικό για το Αζερμπαϊτζάν. Τα κυριότερα εξαγώγιμα προϊόντα του Αζερμπαϊτζάν είναι τα πετρελαιοειδή που καλύπτουν στο υπό εξέταση διάστημα το 53,05% της συνολικής αξίας των εξαγωγών. Στο συγκεκριμένο ποσοστό προστίθενται και τα επιμέρους ποσοστά που αφορούν τα παράγωγα πετρελαίου (27,55%). Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ο μεγάλος βαθμός εξάρτησης της χώρας από τις εξαγωγές υδρογοναθράκων. Ακολουθούν σχετικοί Πίνακες: Σύνολο Εισαγωγών Εξαγωγών Αζερμπαϊτζάν Εμπορικό Ισοζύγιο περιόδου Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 2007, σε σύγκριση με την το 2006, σε χιλιάδες $ ΗΠΑ. Αζερμπαϊτζάν Aυξομείωση Εισαγωγές , ,5 +8.4% Εξαγωγές , ,7-4,9% Όγκος συναλλαγών , ,2 +1,1% Εμπορικό ισοζύγιο , ,2-216,7% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αζερμπαϊτζάν 3 ΕΞΑΓΩΓΕΣ 2007(σε χιλ. $ ΗΠΑ) Περιγραφή Ποσοστό συμμετοχής % αυξομείωσης σε σχέση με το 2006 Αργό πετρέλαιο & 53,05 83,52 προϊόντα πετρελαίου Παράγωγα πετρελαίου 27,55 110,85 Αλουμίνιο 1,51 128,58 Φρούτα & λαχανικά 2,7 123,91 Λίπη & φυτικά έλαια 1,37 130,90 Σιδηρούχα μέταλλα 1,27 117,38 Χημικά προϊόντα 1,49 46,38 Βαμβάκι 0,52 80,

10 Αλκοολούχα και μη ποτά 0,35 110,2 Προϊόντα καπνού 0,12 37,43 Λοιπά 10,02 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 2007(σε χιλ. $ ΗΠΑ) Περιγραφή Ποσοστό συμμετοχής % αυξομείωσης σε σχέση με το 2006 Μηχανήματα 30,22 11,056 Σιδηρούχα μέταλλα 10,77 117,15 Γκαζολίνη & προϊόντα 0,91 11,19 πετρελαίου Τρόφιμα 12,46 158,97 Καταναλωτικά αγαθά 0,90 91,09 Μεταφορικά μέσα & 15,45 100,5 εξαρτήματα Έπιπλα 0,60 138,75 Δασικά προϊόντα 1,26 135,37 Φαρμακευτικά προϊόντα 1,60 189,02 Λοιπά 25, Κυριότεροι Εμπορικοί Εταίροι του Αζερμπαϊτζάν Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι του Αζερμπαϊτζάν Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους του Αζερμπαϊτζάν για το έτος Εξαγωγές Εισαγωγές Χώρα Ποσοστό Χώρα Ποσοστό Τουρκία 17,44 Ρωσία 17,55 Ιταλία 15,53 Τουρκία 10,94 Ρωσία 8,70 Γερμανία 8,25 Ιράν 7,18 Ουκρανία 8,15 Ινδονησία 6,44 Μεγ. Βρετανία 7,20 Ισραήλ 6,10 Ιαπωνία 5,17 Γεωργία 5,67 Κίνα 4,88 Γαλλία 4,27 ΗΠΑ 4,70 ΗΠΑ 3,77 Καζακστάν 3,89 Ινδία 2,39 Φινλανδία 2,65 Λοιπές 22,51 Λοιπές 26,62 Πηγή: Επιτροπή Δασμών του Αζερμπαϊτζάν Όσον αφορά τις εξαγωγές του Αζερμπαϊτζάν, αγαθά αξίας 1.056,3 εκατ. $ ΗΠΑ κατευθύνθηκαν προς την Τουρκία, 940,9 εκατ. $ ΗΠΑ προς την Ιταλία και 527,05 εκατ. $ ΗΠΑ προς την Ρωσία. 10

11 Σχετικά με τις εισαγωγές προς το Αζερμπαϊτζάν, 1.001,9 εκατ. $ ΗΠΑ προήλθαν από τη Ρωσία, 624,5 εκατ. $ ΗΠΑ από την Τουρκία, 470,8 εκατ. $ ΗΠΑ από τη Γερμανία και 465,5 εκατ. $ ΗΠΑ από την Ουκρανία. 11

12 2. ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 2.1 Ιδιωτικός τομέας και ιδιωτικοποιήσεις Η διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων στη χώρα δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Το ισχύον νομικό πλαίσιο περί ιδιωτικοποιήσεων παρέχει στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να προβεί στην ιδιωτικοποίηση μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων. Επίσης, παρέχεται και η δυνατότητα να διατηρήσει το κράτος την πλειοψηφία των μετοχών και να ελέγχει τη λειτουργία της επιχείρησης. Όλες οι μεγάλες βιομηχανίες συνεχίζουν να ανήκουν στο κράτος. Ο τομέας στον οποίον οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί είναι ο τομέας του λιανικού εμπορίου. 3. ΥΠΟΔΟΜΕΣ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Ο εκσυγχρονισμός των πεπαλαιωμένων υποδομών της χώρας, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται το οδικό, σιδηροδρομικό δίκτυο, γέφυρες, λιμάνια, αεροδρόμια, αγωγοί μεταφοράς πετρελαίου και αερίου αποτελούν πρώτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Η ανάπτυξη των υποβαθμισμένων περιοχών της χώρας δεν είναι δυνατή χωρίς την ύπαρξη σύγχρονων υποδομών. Στο στόχαστρο της κυβέρνησης βρίσκονται επίσης τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, πόσιμου νερού, σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, των οποίων η αναβάθμιση αποτελεί σημαντικό βραχυπρόθεσμο στόχο. Τα περισσότερα έσοδα προερχόμενα από την πώληση υδρογονανθράκων καταλήγουν τα τελευταία χρόνια στην αναβάθμιση και κατασκευή υποδομών. Η μεταφορά εμπορευμάτων στο υπό εξέταση διάστημα αυξήθηκε κατά 80 % στο σύνολο της σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αυξήθηκε, επίσης, σημαντικά (14,9%) ο ρόλος των αγωγών στη μεταφορά εμπορευμάτων χάρη στη λειτουργία των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου αντίστοιχα BTC (Μπακού- Τιφλίδα- Τσεϋχάν) και ΒΤΕ (Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ). Το μερίδιο των αγωγών στο σύνολο των μεταφορών κυμαίνεται γύρω στο 29%, των σιδηροδρόμων περίπου 17%, των οδικών μεταφορών στο 48% και των θαλάσσιων στο 6%. Για την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Ασίας προβλέπονται μεγάλα έργα υποδομής εντός της επόμενης δεκαετίας, ύψους 18,7 δις $, τα οποία περιλαμβάνουν νέο οδικό δίκτυο, αεροδρόμια, λιμάνια και σιδηροδρόμους. Σκοπός της υπό μελέτη επένδυσης είναι η αποτελεσματική σύνδεση των οκτώ χωρών της περιοχής (Αφγανιστάν, Αζερμπαϊτζάν, Κίνα, Καζακστάν, Κιργισία, Μογγολία, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν) με την Ευρώπη, τη Ρωσία, τη Νότια Ασία και την Μέση Ανατολή. Η εν λόγω επένδυση θα αποτελείται από διαδρόμους γρήγορης και χωρίς καθυστερήσεις κίνησης ατόμων και εμπορευμάτων. Μέχρι στιγμής μόνο το 1% των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας μεταφέρεται μέσω της υπάρχουσας υποδομής της περιοχής. Το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό οφείλεται στην ακαταλληλότητα των υποδομών, αλλά και τις γραφειοκρατικές και χρονοβόρες διαδικασίες στους συνοριακούς σταθμούς που οδήγησαν στη χρήση της θαλάσσιας οδού σχεδόν για το σύνολο των διακινουμένων εμπορευμάτων της περιοχής. Η νέα επένδυση θα διευκολύνει την ασφαλή μεταφορά ατόμων και εμπορευμάτων χάρη στη δυνατότητα χρήσης συνδυασμένων μεταφορικών 12

13 συστημάτων που θα σέβονται απόλυτα και το περιβάλλον. Η σύνδεση θα είναι οριζόντια αλλά και κάθετη, σε ένα βαθμό θα ακολουθήσει τον αρχαίο δρόμο του μεταξιού, θα υπάρξουν και αρκετά παρακλάδια στην κατεύθυνση βορρά-νότου. Η χρηματοδότηση των έργων θα γίνει στο ήμισυ περίπου από τις ίδιες τις ενδιαφερόμενες χώρες και από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. 3.1 Οδικό δίκτυο Το οδικό δίκτυο της χώρας δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις και χρήζει εκσυγχρονισμού. Εντός του τελευταίου έτους κατασκευάστηκαν νέες γέφυρες και επισκευάσθηκαν τμήματα οδικών αρτηριών, παραταύτα παραμένει η πλειοψηφία των δρόμων σε κακή κατάσταση. Το συνολικό μήκος του οδικού δικτύου ξεπερνά τα χλμ., εκ των οποίων μόνο το ήμισυ είναι ασφαλτοστρωμένο. Τέλη Δεκεμβρίου 2007 πρόκειται να αποφασιστεί η κατασκευή νέας γέφυρας μήκους 14,5 χλμ. που θα συνδέει το Μπακού με το νέο λιμάνι και θα κατασκευασθεί από εταιρεία της Ν. Κορέας. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το τέλος του 2013 και παραμένει να επιλεγεί, εκ μέρους των Αζερικών αρχών ο τρόπος χρηματοδότησης μεταξύ τριών εναλλακτικών προτάσεων της κατασκευάστριας εταιρείας. Υπολογίζεται ότι η επένδυση θα γίνει εξ ολοκλήρου από την Κορεατική πλευρά, η οποία θα διατηρήσει και την εκμετάλλευση στης γέφυρας για χρόνια (διόδια). Το προβλεπόμενο κόστος της γέφυρας ανέρχεται σε 1 δις. $ ΗΠΑ. 3.2 Σιδηροδρομικό δίκτυο Η κυβέρνηση της χώρας επεξεργάστηκε πρόγραμμα ανάπτυξης κρατικών σιδηροδρόμων που θα υλοποιηθεί κατά την περίοδο και το κόστος του οποίου υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε 1,41 δις. $ HΠA. Το πρόγραμμα αφορά τον εκσυγχρονισμό του δικτύου, καθώς και την αναδιάρθρωση της λειτουργίας του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της χώρας. Στην εκπόνηση του προγράμματος συνεργάζονται και ειδικοί της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων διεθνών οργανισμών. Το 2007 υπεγράφη συμφωνία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν, Γεωργίας και Τουρκίας για την σιδηροδρομική σύνδεση Μπακού- Τιφλίδα- Καρς, έργο το οποίο υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί ως το τέλος του Με τη λειτουργία του εν λόγω έργου θα καταστεί δυνατή η άμεση σύνδεση του Ν. Καυκάσου με τα Ευρωπαϊκά σιδηροδρομικά δίκτυα. Το Αζερμπαϊτζάν πρόκειται να χρηματοδοτήσει με χαμηλότοκο δάνειο (επιτόκιο 1%), ύψους 200 εκατ. $ ΗΠΑ το τμήμα της Γεωργίας. Το δάνειο πρόκειται να αποπληρωθεί μετά από 25 χρόνια. Μειοδότης στο σχετικό διεθνή διαγωνισμό ήταν αζερική κατασκευαστική εταιρεία, η οποία θα αναλάβει την κατασκευή των 29 χλμ. στο έδαφος της Γεωργίας. Το συνολικό μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας ανέρχεται σε πάνω από χλμ. 13

14 3.3 Μετρό Τα μέσα μαζικής μεταφοράς στο Μπακού αναπτύσσονται τελευταία, κυρίως όσον αφορά τα λεωφορεία. Το Μετρό αποτελεί το παλαιότερο χρονολογικά αλλά και τεχνολογικά μέσο μαζικής μεταφοράς της πρωτεύουσας. Εξακολουθεί να αποτελεί το φθηνότερο μέσο μεταφοράς, ελλείψει άλλων εναλλακτικών λύσεων παραμένει το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μέσο μεταφοράς. Κατά το τελευταίο έτος το μετρό μετέφερε 126,4 εκατ. επιβάτες που αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 9,8%. Η κατάσταση του μετρό από άποψη τεχνολογική και συστημάτων ασφαλείας δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προδιαγραφές. 3.4 Αεροπορικό δίκτυο Η κρατική αεροπορική εταιρεία AZAL καταβάλει τελευταία προσπάθειες για την αναβάθμιση του στόλου της, καθώς και την διεύρυνση των προορισμών της. Αναβαθμίζει και το επίπεδο των υπηρεσιών της, έτσι ώστε να μπορέσει να συναγωνιστεί τις μεγάλες αεροπορικές εταιρείες, όπως Lufthansa, Austrian Airlines, Aeroflot, Group Star Alliance, οι οποίες πραγματοποιούν πτήσεις προς και από το Μπακού. Η χώρα διαθέτει τρεις διεθνείς αερολιμένες στο Μπακού, στη Ganja και στο Ναχιτσεβάν, εκ των οποίων στις διεθνείς προδιαγραφές ανταποκρίνεται μόνο αυτός του Μπακού. Τη μεγαλύτερη συχνότητα πτήσεων πραγματοποιεί οι Τουρκικές Αερογραμμές, με τη σύνδεση Μπακού Κωνσταντινούπολη να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πληρότητα. Κατά την εξεταζόμενη περίοδο μεταφέρθηκαν 1,2εκατ. ταξιδιώτες, που σημαίνει αύξηση κατά 18,5%. 3.5 Θαλάσσιες μεταφορές Το Αζερμπαϊτζάν έχει άμεσες θαλάσσιες συνδέσεις μόνο με τα άλλα κράτη της Κασπίας. Εντούτοις, το κανάλι Βόλγα-Ντον παρέχει πρόσβαση στην Αζοφική και στις υπόλοιπες θάλασσες. Η μεταφορά φορτίων, κυρίως αργού πετρελαίου και λοιπών προϊόντων πετρελαίου αποτελεί την κύρια δραστηριότητα. Ο Διεθνής θαλάσσιος Λιμένας του Μπακού ναι μεν είναι ο μεγαλύτερος λιμένας της Κασπίας θάλασσας, δεν ανταποκρίνεται όμως πλέον στις σύγχρονες απαιτήσεις. Αρχές Απριλίου 2008 υπολογίζεται ότι θα ξεκινήσει η κατασκευή του νέου λιμανιού, το οποίο πρόκειται να μεταφερθεί από το κέντρο του Μπακού, όπου δεν υπάρχουν περιθώρια για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Το κόστος κατασκευής του νέου θαλάσσιου λιμανιού προβλέπεται ότι θα στοιχίσει 396 εκατ. $ ΗΠΑ και έχει αποφασιστεί ότι την υλοποίηση του έργου θα αναλάβει εταιρεία της Ν. Κορέας. Λόγω περιορισμένης χωρητικότητας του λιμανιού έχει μειωθεί κατά σχεδόν 30% ο όγκος των μεταφερομένων εμπορευμάτων διά της θαλάσσιας οδού. Το 61,3% αποτελείται από μεταφορές πετρελαίου και παραγώγων και το υπόλοιπο 31,7% αφορά μεταφορά λοιπών εμπορευμάτων. Ο εμπορικός στόλος της Κασπίας Θάλασσας περιλαμβάνει 86 πλωτά, εκ των οποίων 26 φορτηγά, 2 επιβατηγά, 9 μικτά επιβατηγά/φορτηγά, 45 τάνκερς, 1 ferry 14

15 boat και 3 ειδικά εξοπλισμένα τάνκερς. Επίσης, υπάρχουν και 4 πλοία, τα οποία είναι εγγεγραμμένα στα νηολόγια της Γεωργίας (1) και της Μάλτας (3). 3.6 Ηλεκτρική Ενέργεια Σύμφωνα με στοιχεία της Κρατικής Εταιρείας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας Azerenergy JSC η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανήλθε σε 15,8 τρις Κιλοβατώρες(KWh) κατά την περίοδο Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου 2007, ενώ την ίδια περίοδο του 2006 η παραγωγή ανήλθε σε 17,5 τρις Κιλοβατώρες(KWh). Το μεγαλύτερο τμήμα προέρχεται από θερμοηλεκτρικούς σταθμούς (13,9 τρις Κιλοβατώρες), που σημαίνει ότι το μερίδιο των θερμοηλεκτρικών σταθμών στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κυμαίνεται στα 88%. Το υπόλοιπο προέρχεται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Με τα πρόσφατα μέτρα που λαμβάνει η χώρα για την εξασφάλιση της αυτάρκειας στον τομέα παραγωγής και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας προβλέπεται η κατασκευή νέων ηλεκτρικών σταθμών. Το ισοζύγιο εισαγωγών εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει παθητικό για το Αζερμπαϊτζάν, παρά τη μεγάλη μείωση της τάξης του 57% της αξίας της εισαγόμενης ενέργειας το Η κυβέρνηση, μέσω σχετικού προγράμματος, σκοπεύει να αναβαθμίσει και να εκσυγχρονίσει τα αμέσως επόμενα χρόνια το πεπαλαιωμένο δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο, σε συνδυασμό με τη λειτουργία των νέων ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών, θα εξασφαλίσει την εύρυθμη τροφοδότηση του πληθυσμού και των βιομηχανιών της χώρας. 3.7 Ύδρευση και αποχέτευση Το δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης στη χώρα εξακολουθεί να παραμένει προβληματικό. Η ποιότητα πόσιμου νερού είναι χαμηλή με συνέπεια να προκαλούνται διάφορα προβλήματα υγείας, δεδομένου ότι το ευρύ καταναλωτικό κοινό δεν διαθέτει την οικονομική ευχέρεια, η οποία θα του επέτρεπε τη χρήση εμφιαλωμένου νερού. Με Προεδρικό διάταγμα πρόκειται να υλοποιηθούν έργα αναβάθμισης δικτύου και εξασφάλισης πόσιμου νερού για απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Στον τομέα της αποχέτευσης είναι απαραίτητη η δημιουργία σταθμών για την επεξεργασία των λημμάτων, δεδομένου ότι τα περισσότερα καταλήγουν στην ήδη μολυσμένη Κασπία Θάλασσα. Οι ΕΕ και οι Διεθνείς οργανισμοί προτίθενται να συνδράμουν την κυβέρνηση της χώρας στην επίλυση του προβλήματος, μέσω της εκπόνησης και συγχρηματοδότησης ειδικών προγραμμάτων για την ύδρευση και την αποχέτευση. 3.8 Τηλεπικοινωνίες Στο υπό εξέταση διάστημα οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες προσέφεραν σε πληθυσμό και νομικά πρόσωπα υπηρεσίες αξίας ύψους 719,9 εκατ. $ ΗΠΑ, περίπου 27% πάνω από το Γύρω στο 70% όλων των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών αφορά τους ιδιώτες. Εκτός από τη σταθερή τηλεφωνία, η οποία εξακολουθεί να 15

16 παραμένει κρατική, δραστηριοποιούνται στη χώρα και τρεις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Επενδύσεις γίνονται κυρίως στην αναβάθμιση των γραμμών τηλεπικοινωνίας και στην κατασκευή νέων γραμμών οπτικών ινών. Ο αριθμός των συνδέσεων σταθερής τηλεφωνίας αυξήθηκε στα 14,55 ανά 100 κατοίκους, με μεγάλη διαφορά από περιοχή σε περιοχή. Στην πρωτεύουσα το ποσοστό ανέρχεται στο 31,2% και στην περιφέρεια στο 9,55%. 4,2 εκατ. κάτοικοι διαθέτουν σύνδεση κινητής τηλεφωνίας, που σημαίνει ότι σχεδόν κάθε δεύτερος κάτοικος του Αζερμπαϊτζάν έχει στην κατοχή του κινητό τηλέφωνο. Ο τομέας υπηρεσιών διαδικτύου (internet) αναπτύσσεται δυναμικά και εκτιμάται ότι γύρω στις 900 χιλιάδες χρήστες έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. 16

17 4. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 4.1 Επενδύσεις Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας, κατά το 2007 επενδύθηκαν στην οικονομία του Αζερμπαϊτζάν, κεφάλαια ύψους 6,7 δις ΑΖΝ (περίπου 8 δις $ ΗΠΑ), που σημαίνει αύξηση κατά 17,8% σε σύγκριση με το Η συμμετοχή των ξένων επενδύσεων σημείωσε μείωση κατά 10,9% και καλύπτει το 40,4% του συνόλου των κεφαλαίων που προορίζονταν για επενδύσεις στη χώρα. Τουναντίον, οι επενδύσεις προερχόμενες από εγχώρια κεφάλαια έχουν αυξηθεί κατά 50,7%, ανερχόμενες στα 4,751 δις $ ΗΠΑ. Οι ξένες επενδύσεις που καταλήγουν στο Αζερμπαϊτζάν προέρχονται περίπου κατά το ήμισυ (42,4%) από το Ηνωμένο Βασίλειο, 23,9% από τις ΗΠΑ, 12,5% από την Ιαπωνία, 7,8% από τη Νορβηγία, 6,2% από την Τουρκία της οποίας το ποσοστό μειώθηκε κατά 13,2% σε σχέση με το Ακολουθούν η Τσεχία και το Ιράν. Από τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, το μεγαλύτερο ποσό επενδύθηκε εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) με 33 εκατ. ΑΖΝ. Η Παγκόσμια Τράπεζα επένδυσε για την υλοποίηση διαφόρων προγραμμάτων στο Αζερμπαϊτζάν 32 εκατ. ΑΖΝ, η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης 18 εκατ. ΑΖΝ, η Ισλαμική Τράπεζα Ανάπτυξης 13 εκατ. ΑΖΝ και το Ίδρυμα Οικονομικής Ανάπτυξης του Κουβέιτ 3 εκατ. ΑΖΝ. Το 62,2% του συνόλου των επενδύσεων κατέληξαν στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, 3,3% στην αγροτική οικονομία,, 1% στον τομέα των υπηρεσιών και του εμπορίου, 9,3% στον τομέα μεταφορών, 2,4% στις τηλεπικοινωνίες, 6,3% στην κατασκευή κτιρίων, 1,9% στην παιδεία, 1,3% στον τομέα υγείας και 12,3 % σε λοιπούς τομείς. Η μερίδα του λέοντος, το 51%, οδηγήθηκε στον τομέα των υδρογονανθράκων και το 49% στους υπόλοιπους τομείς, όπου η αύξηση ήταν της τάξης του 28,8% σε σύγκριση με πέρυσι. Το μεγαλύτερο τμήμα των κεφαλαίων, τα οποία χρηματοδότησαν επενδύσεις, κατά την υπό εξέταση περίοδο, προέρχονται από ίδια κεφάλαια επιχειρήσεων (4.174,6 εκατ. ΑΖΝ) 1.718,2 εκατ. ΑΖΝ από τον κρατικό προϋπολογισμό, 249 εκατ. ΑΖΝ από τραπεζικά δάνεια, κλπ. 4.2 Επενδυτικό κλίμα Για αρκετά χρόνια το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον πρώτο προορισμό άμεσων ξένων επενδύσεων, γεγονός που αποδεικνύει το μεγάλο ενδιαφέρον των επενδυτών του εξωτερικού που θεωρούν δελεαστικές στις ευκαιρίες για την τοποθέτηση των κεφαλαίων τους. Το Αζερμπαϊτζάν έχει υπογράψει τη Σύμβαση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την επίλυση των διαφορών από Επενδύσεις μεταξύ Κρατών και Υπηκόων Άλλων Κρατών και είναι μέλος της Πολυμερούς Συμφωνίας για την Εγγύηση των Επενδύσεων (MIGA), συμμετέχει δε και σε άλλες διεθνείς συμφωνίες, καθώς και στο Διαιτητικό Δικαστήριο των Χωρών ΚΑΚ. 17

18 Η μετάβαση του Αζερμπαϊτζάν από κατευθυνόμενη οικονομία της σοβιετικής περιόδου προς την ελεύθερη οικονομία της αγοράς έχει συντελέσει στην ύπαρξη αλληλοσυγκρουόμενων νόμων που ρυθμίζουν ένα συγκεκριμένο θέμα, στην συνεχή και ασυντόνιστη αλλαγή της νομοθεσίας, στην ασάφεια των νόμων, στην μη προσήκουσα ερμηνεία και εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών, στην ύπαρξη γραφειοκρατίας και κατά συνέπεια στην έλλειψη διαφάνειας και στη μεγάλη διαφθορά στη δημόσια διοίκηση. Παράλληλα, η παροχή εννόμου προστασίας από τα δικαστήρια είναι επισφαλής, καθόσον οι δικονομικές διαδικασίες είναι μακροχρόνιες, δαπανηρές και με αμφίβολα αποτελέσματα. Οι αποφάσεις των αλλοδαπών δικαστηρίων δεν αναγνωρίζονται από τα Αζερικά δικαστήρια μέχρι σήμερα. 4.3 Νομοθετικό πλαίσιο επενδυτικής δραστηριότητας Η επενδυτική δραστηριότητα στο Αζερμπαϊτζάν διέπεται από τη εξής νομοθεσία: - Νόμος της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν για την επενδυτική δραστηριότητα Νο 952 (Μπακού, 13 Ιανουαρίου 1995), πάνω στον οποίο έχει γίνει σειρά τροπολογιών, με τελευταία αυτήν του Μαρτίου Νόμος της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν για την προστασία των ξένων επενδύσεων, Μπακού, 15 Ιανουαρίου 1992, με σειρά τροπολογιών, με πιο πρόσφατη αυτήν της 10 ης Ιουνίου Προεδρικό Διάταγμα της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν για τις πρόσθετες ενέργειες, με σκοπό την προώθηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων, Μπακού, 30 Μαρτίου Υπάρχει νομοθεσία που προστατεύει την ευρεσιτεχνία, το εμπορικό σήμα, καθώς και την πνευματική και βιομηχανική ιδιοκτησία. Το Αζερμπαϊτζάν είναι μέλος της Διεθνούς Σύμβασης των Παρισίων για την Προστασία της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, της Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης για την Προστασία των Λογοτεχνικών και Καλλιτεχνικών Δικαιωμάτων. 4.4 Προστασία των επενδύσεων Ο ως άνω Νόμος περί προστασίας ξένων επενδύσεων εγγυάται την ίση μεταχείριση των επενδύσεων ανεξαρτήτως προέλευσης. Οι ξένοι επενδυτές προστατεύονται από τυχόν εθνικοποίηση ή απαλλοτρίωση της περιουσίας τους, εκτός αν τούτο επιβάλλεται για λόγους δημοσίου συμφέροντος και κατόπιν πλήρους αποζημίωσής τους. Το Αζερμπαϊτζάν προέβη σε σύναψη σειράς διμερών συμφωνιών για την αμοιβαία προστασία των επενδύσεων, προσπαθώντας έτσι να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές των εκάστοτε χωρών. Εκκρεμούν υπογραφές τέτοιου είδους συμφωνιών, π.χ με τη Ρωσία, γεγονός που δυσχεραίνει την προσέλκυση επενδύσεων από τη Ρωσία. Με την Ελλάδα εν λόγω συμφωνία έχει υπογραφεί το

19 4.5 Μορφές επενδυτικής δραστηριότητας Οι ξένοι επενδυτές έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν την μορφή που θα λάβει η επένδυσή τους στη χώρα μεταξύ είτε συμμετοχής σε κοινοπραξίες με ημεδαπές εταιρείες, είτε δημιουργίας αμιγώς αλλοδαπών εταιρειών, είτε μέσω αντιπροσωπειών, είτε μέσω των Συμφωνιών Συνεκμετάλλευσης- Production Sharing Agreements (PSAs) που αφορούν όμως αποκλειστικά στην παραγωγή και εκμετάλλευση του πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι επιχειρήσεις αυτές τυγχάνουν ειδικού προνομιακού καθεστώτος στα πλαίσια διεθνών συμβάσεων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και ξένων πολυεθνικών κοινοπραξιών (PSAs). H απόκτηση κυριότητας επί του αζερικού εδάφους από αλλοδαπό, καθώς και η συμμετοχή ξένων επενδυτών σε ορισμένους τομείς μεγάλης εθνικής σημασίας, όπως ο ενεργειακός, επιτρέπεται μόνο με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ή με Προεδρικό Διάταγμα. Είναι όμως νόμιμη η μίσθωση γης από εταιρείες υπό μορφή κοινοπραξιών για απεριόριστο χρονικό διάστημα. Επίσης, είναι δυνατή η συμμετοχή ξένων επενδυτών σε μαζικές ιδιωτικοποιήσεις με την εξαγορά μετοχών των υπό ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων. 4.6 Επενδυτικά κίνητρα Οι επενδύσεις που προέρχονται από το εξωτερικό δεν απολαμβάνουν, όπως αυτό συμβαίνει π.χ στην Ελλάδα, ιδιαιτέρων φορολογικών προνομίων. Αυτά παρέχονται αποκλειστικά στις αλλοδαπές πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες λειτουργούν με την μορφή των PSAs. Τους παρέχονται, όμως, άλλης μορφής διευκολύνσεις, όπως: η δυνατότητα να προμηθεύονται απ όπου θέλουν αγαθά, υπηρεσίες και εργατικό δυναμικό, επιχειρήσεις με αλλοδαπή συμμετοχή που υπερβαίνει το 30% του κεφαλαίου έχουν δικαίωμα εξαγωγής αγαθών και υπηρεσιών τους χωρίς συγκεκριμένη άδεια, έχοντας μόνο την υποχρέωση να έχουν κατατεθειμένο ως αποθεματικό το 15-25% του λειτουργικού τους κεφαλαίου. Επιπλέον αλλοδαποί επενδυτές έχουν το δικαίωμα να εισάγουν χωρίς άδεια αγαθά που χρησιμοποιούν στην επιχείρησή τους. 5. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΔΑΣΜΟΙ 5.1 Φορολογία Νομικών και Φυσικών προσώπων Οι κύριοι φόροι που επιβάλλονται στο Αζερμπαϊτζάν είναι οι ακόλουθοι: Φόροι Κλίμακα Σημειώσεις Φόρος κερδών 22% Υπάρχει δυνατότητα αφαίρεσης κάποιων εξόδων από το φορολογητέο ποσό ΦΠΑ 18% Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις και μηδενική κατηγορία Φόρος περιουσίας 1% Για επιχειρήσεις. Άλλη κλίμακα ισχύει για φυσικά πρόσωπα 19

20 Φόρος γαιοκτησίας Τέλη κυκλοφορίας Φόρος εξόρυξης Φόρος κατανάλωσης Ανάλογα με έκταση, περιοχή και χρήση Ανάλογα με ιπποδύναμη, φορτίο και απόσταση διαδρομής οχήματος Ανάλογα με τύπο και όγκο εξόρυξης Ποικιλία διαφορετικών ποσοστών Π.χ στο Μπακού, η κλίμακα είναι 10ΑΖΝ ανά 100τ.μ γης εμπορικής, κατασκευαστικής και βιομηχανικής χρήσης Π.χ 0,01ΑΖΝ ανά κυβ.εκατοστό για οχήματα ως κυβ. εκατοστά Π.χ 0,02ΑΖΝ ανά κυβ. μέτρο στην εξόρυξη υδάτων ιοδίου/βρωμίου Επιβάλλεται σε: μπύρα, αλκοόλ, καπνό, οχήματα, σκάφη, προϊόντα πετρελαίου κ.α. Φόρος κατανάλωσης για τον καπνό εγχώριας παραγωγής ανέρχεται στο 12,5% της τιμής πώλησης. Οι φόροι εισοδήματος για εισοδήματα έως ΑΖΝ ανέρχονται στο 14%. Για εισοδήματα άνω των ΑΖΝ ο φόρος αποτελείται από το σταθερό ποσό των 140ΑΖΝ συν 35% επί του ποσού που ξεπερνά το δεδομένο όριο. Οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων και των εργοδοτών καθορίζεται στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης από το νόμο στο 22% και 3%, αντίστοιχα. Ειδική φορολογία ισχύει για την φορολόγηση των δραστηριοτήτων στο πετρελαιοπαραγωγικό τομέα. Οι αλλοδαποί επενδυτές, ανάλογα με την μορφή της επιχείρησης ή της επένδυσης, υπόκεινται σε δύο διαφορετικά είδη φορολόγησης: Στην περίπτωση των Production Sharing Agreements (PSA), η φορολόγησή τους ρυθμίζεται με ειδικό πρωτόκολλο που αφορά στη συγκεκριμένη συμφωνία. Οι επιχειρήσεις (εκτός PSAs) επιβαρύνονται με: Φόρο της τάξεως του 22% επί των καθαρών κερδών, φόρο της τάξεως του 10% επί των μερισμάτων που διανέμονται εκτός της επικράτειας του Αζερμπαϊτζάν, φόρο της τάξεως του 4% επί των ασφαλίστρων, καθώς και φόρο 10% επί άλλων αμοιβών και εισοδημάτων, Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (VAT) της τάξης του 18% και φόρο Εισοδήματος, ο οποίος κυμαίνεται προοδευτικά με έμφαση στα υψηλά εισοδήματα μεταξύ 14-35%. Η φορολόγηση του εισοδήματος από μισθωτές υπηρεσίες γίνεται απευθείας από την πηγή. 5.2 Φόροι και δασμοί επί των αγαθών και υπηρεσιών Σύμφωνα με τον Τελωνειακό Κώδικα όλα τα προϊόντα (ανάλογα με το είδος τους) υπόκεινται σε εισαγωγικούς δασμούς προοδευτικής κλίμακας 3%, 5% και 15%. Κατά κανόνα ο εισαγωγικός δασμός ανέρχεται σε 15%. Από εισαγωγικούς δασμούς απαλλάσσονται προϊόντα που προέρχονται από χώρες με τις οποίες το Αζερμπαϊτζάν έχει υπογράψει διμερείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, προϊόντα που εισάγονται προσωρινά για να επανεξαχθούν ή προωθούνται προς επεξεργασία και προϊόντα που εισάγονται από διεθνείς οργανισμούς και ξένες διπλωματικές και προξενικές αρχές, καθώς και από το προσωπικό αυτών. Εκτός από τους εισαγωγικούς δασμούς, ΦΠΑ της τάξης του 18% επιβάλλεται στις εισαγωγές από όλες τις χώρες. 20

21 Όσον αφορά τις εισαγωγές αγαθών και εξοπλισμού βάσει συμφωνιών PSAs, το καθεστώς τους ρυθμίζεται ειδικά στην οικεία συμφωνία. Στην ουσία, όλες οι εισαγωγές αγαθών, υπηρεσιών, εργαλείων, εξοπλισμού, προμηθειών κ.τ.λ. εκ μέρους των PSAs απαλλάσσονται από κάθε εισαγωγικό δασμό. Οι εξαγωγές στρατηγικής σημασίας αγαθών, π.χ. πετρελαιοειδή, βαμβάκι, ηλεκτρική ενέργεια και μέταλλα εκτός σιδήρου διέπονται από ειδικές ρυθμίσεις και απαιτείται έγκριση της Εθνικής Επιτροπής Επιτήρησης Οικονομικών Σχέσεων. 6. ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το επίπεδο ανάπτυξης του τραπεζικού συστήματος εξακολουθεί να μην είναι ικανοποιητικό, συγκρίνοντας το με τις προδιαγραφές των τραπεζικών ιδρυμάτων των ανεπτυγμένων χωρών. Δείγμα της σχετικής καθυστέρησης στην εφαρμογή των διεθνών προτύπων είναι το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν δραστηριοποιείται στη χώρα καμία από τις μεγάλες, διεθνούς κύρους τράπεζες, παρά μόνο μια πακιστανική και μια τουρκική τράπεζα. Την 1 η Ιανουαρίου του 2008, 142 πιστωτικοί οργανισμοί διέθεταν άδεια για την άσκηση τραπεζικών δραστηριοτήτων, εκ των οποίων, οι 46 είναι τράπεζες και οι υπόλοιποι 96 είναι μη τραπεζικοί πιστωτικοί οργανισμοί. Στις 21 τράπεζες συμμετέχει ξένο κεφάλαιο, ενώ 2 τράπεζες είναι κρατικές. Αυξήθηκε κατά 50 ο αριθμός των υποκαταστημάτων των τραπεζών, τα οποία ανέρχονται σήμερα σε συνολικά 458. Πέντε αζερικές τράπεζες δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, εκ των οποίων οι δύο με αντιπροσωπείες, δύο με θυγατρικές τράπεζες και μία με υποκατάστημα. Το απαιτούμενο κεφάλαιο, που πρέπει να διατηρεί η τράπεζα είναι 10 εκατ. ΑΖΝ, δηλ. περίπου 12 εκατ. $ ΗΠΑ. Στο τέλος του εννιαμήνου του τρέχοντος έτους, το συνολικό κεφάλαιο των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στο Αζερμπαϊτζάν ανήλθε σε 959,7 εκατ. ΑΖΝ (αύξηση κατά 59,1%, σε σύγκριση με τις αρχές του 2007). Το ύψος των καταθέσεων το Δεκέμβριο του 2007 αυξήθηκε, σε σύγκριση με το Δεκέμβριο του 2006, κατά 4,1% ενώ στο σύνολό του το 2007 αυξήθηκε κατά 49,7% σε σχέση με το Οι τράπεζες του Αζερμπαϊτζάν δανειοδοτούν την εθνική οικονομία, καθώς και το καταναλωτικό κοινό. Τα τραπεζικά επιτόκια είναι εξαιρετικά ανεβασμένα σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά και κυμαίνονται για δανειοδοτήσεις, νομικών και φυσικών προσώπων από 14-25% σε ετήσια βάση. 6.1 Συνάλλαγμα Δεν υπάρχουν περιορισμοί για την απόκτηση ξένου συναλλάγματος. Το εθνικό νόμισμα ΑΖΝ (Νέο Αζερικό Μανάτ) είναι ελευθέρως μετατρέψιμο στα πολυάριθμα ανταλλακτήρια που υπάρχουν. Η μέση ισοτιμία το Δεκέμβριο του 2007 αυξήθηκε κατά 0,2% από 0,8470 στο 0,8452 για 1 $ ΗΠΑ. Το ευρώ, μετά την ανοδική του κούρσα οδήγησε το τοπικό νόμισμα σε σημαντική διολίσθηση, όταν εντός εξαμήνου αυξήθηκε η ισοτιμία από 114 σε 127 ΑΖΝ/100 ευρώ. Οι επιχειρήσεις ξένων κεφαλαίων μπορούν ελεύθερα να επαναπατρίζουν τα κέρδη τους χωρίς επιβάρυνση και περιορισμό.. 21

22 Η Εθνική Τράπεζα του Αζερμπαϊτζάν προβαίνει καθημερινά στον ορισμό της ημερήσιας ισοτιμίας του εγχωρίου νομίσματος, έναντι των βασικών ξένων νομισμάτων. 7. ΓΕΩΡΓΙΑ-ΑΛΙΕΙΑ Παρά την πραγματική αύξηση που σημειώθηκε στην αγροτική παραγωγή της χώρας, ο ρόλος της αγροτικής οικονομίας στη διαμόρφωση του ΑΕΠ μειώθηκε από το 5,3% στο 5,2%, παραχωρώντας τη δεύτερη θέση ανάμεσα στους παραγωγικούς τομείς, στον τομέα των κατασκευών, ο οποίος συμμετέχει στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας με 7,4%. Η καλλιεργήσιμη έκταση ανέρχεται στο 23,13% της συνολικής επιφάνειας του Αζερμπαϊτζάν. Τα τετραγωνικά χλμ. από τα τετραγωνικά χλμ. είναι ποτιστικά. Οι κλιματολογικές συνθήκες της χώρας επιτρέπουν την καλλιέργεια σιτηρών, καλαμποκιού, πατατών, ελαιόσπορων, ποικίλων φρούτων, εσπεριδοειδών, καρπουζιών, οπωροκηπευτικών, τσαγιού κλπ. Η εγχώρια φυτική παραγωγή δεν καλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού και συνεπώς, πραγματοποιούνται εισαγωγές, κυρίως σιτηρών, πατατών, ρυζιού και ζάχαρης. Η παραγωγικότητα στον τομέα της φυτικής παραγωγής τα τελευταία χρόνια, μέσα από βελτιωτικά έργα, αυξάνεται συνεχώς, με αποτέλεσμα την άνοδο της παραγωγής κατά το υπό εξέταση διάστημα στις πατάτες κατά 3,8%, σε απόλυτους αριθμούς στους τόνους, στα οπωροκηπευτικά κατά 3,4%, 1,227 δις τόνοι, στα καρπούζια και πεπόνια 14,9%, 416χιλ. τόνοι, στα φρούτα 2,3%, 677,4 χιλ. τόνοι. Μείωση κατά 23,9% σημείωσε η συγκομιδή τσαγιού που ανήλθε στις τόνους. Κατά 26,5% μειώθηκε η έκταση καλλιέργειας βαμβακιού, όπως, επίσης, και κατά 35,3% μειώθηκε η έκταση καλλιέργειας καπνών, με αποτέλεσμα να μειωθεί η παραγωγή κατά 47,8%. Από όλες τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μόνο στο Αζερμπαϊτζάν υπήρχαν ελαιοκαλλιέργειες, οι οποίες φυτεύτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 50. Στο τέλος της δεκαετίας του 90 υπήρχαν εκτάρια ελαιοκαλλιεργειών, συγκεντρωμένα κυρίως στην ευρύτερη περιοχή του Μπακού. Πολλά από αυτά έχουν φυτευτεί για διακοσμητικούς λόγους. Στη σημερινή εποχή καταβάλλονται προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των ελαιοκαλλιεργειών και την διάδοση στην εγχώρια αγορά των προϊόντων ελιάς και του ελαιολάδου. Η ζωική παραγωγή επικεντρώνεται στην παραγωγή κρέατος (294,2 χιλ. τόνοι), γάλακτος (1.341,3 χιλ. τόνοι), αυγών (871 χιλ. τονοι αυγά) και μαλλιού (14,1 χιλ. τόνοι). Σε όλες τις προαναφερόμενες κατηγορίες ζωικών προϊόντων υπήρξε αύξηση σε σχέση με το Ο τομέας της αλιείας στη χώρα παραμένει υποβαθμισμένος. Πρόσφατα υπεγράφη συμφωνία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ισραήλ για τη συνεργασία στον τομέα των ιχθυοκαλλιεργειών γλυκού νερού αλλά και αλμυρού νερού, εκτός Κασπίας, σε τεχνητές συνθήκες θαλασσινού νερού. Η βιομηχανία επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών. Η πεπαλαιωμένη υποδομή που κληρονομήθηκε από την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης δεν έτυχε σχεδόν κανενός εκσυγχρονισμού. Απαιτούνται επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες, που θα εξασφαλίσουν την 22

23 επεξεργασία και διατήρηση των αγροτικών προϊόντων φυτικής και ζωικής προέλευσης. Τα τελευταία χρόνια επενδύθηκαν αρκετά κεφάλαια στην κατασκευή συγχρόνων μονάδων επεξεργασίας ψαριών, εισαγόμενων και ντόπιων, καθώς και παραγωγής χαβιαριού. Λόγω μικρής διαθέσιμης ποσότητας, υπολογίζεται ότι τα προσεχή χρόνια θα παράγεται το χαβιάρι από ψάρια ιχθυοτροφείου. 8. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Από τα διαθέσιμα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Αζερμπαϊτζάν του 2006 προκύπτει η βαρύτητα που αντιστοιχεί στους κλάδους της βιομηχανίας στη διαμόρφωση του συνολικού αποτελέσματος του ΑΕΠ. Η βιομηχανία στο Αζερμπαϊτζάν κυριαρχείται από τον τομέα παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Υπάρχουν 57 κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου, εκ των οποίων τα 39 βρίσκονται εντός της Κασπίας θάλασσας. Στο σύνολο της βιομηχανικής παραγωγής, ο τομέας της εξόρυξης πετρελαίου και αερίου καλύπτει το 72,1%. Στο εν λόγω ποσοστό πρέπει να προστεθεί και το 12,5% που είναι η συμμετοχή του κλάδου των διυλιστηρίων. Ακολουθούν η μεταλλουργική βιομηχανία και η βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων και ποτών, κάθε μια με ποσοστό 2,4%. Η χημική βιομηχανία καλύπτει το 1,3% του συνόλου της βιομηχανικής παραγωγής της χώρας. Κατά το 2007 μειώθηκε η παραγωγή πετρελαίου κατά 193 χιλ. τόνους σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και ανήλθε στα 8,800 εκατ. τόνους, που σήμαινε μείωση κατά 2,1% και οφείλεται στις εργασίες συντήρησης κάποιων από τις πλατφόρμες εξόρυξης. Το 86,43 % είναι το μερίδιο της Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν (SOCAR) (7.606 εκατ. τόνοι), 13,57 % ήταν η παραγωγή των ξένων εταιρειών (joint ventures & operating companies 1,2 εκ. τόνοι). Η παραγωγή φυσικού αερίου κατά το 2007 αυξήθηκε κατά 3 δις κυβικά μέτρα σε σύγκριση με το 2006 και ανήλθε σε εκατ. κυβικά μέτρα. Τα εκατ. κυβικά μέτρα είναι το μερίδιο της SOCAR, 144 εκατ. κυβικά μέτρα το μερίδιο των ξένων εταιρειών (joint ventures & operating companies), εκατ. κυβικά μέτρα το μερίδιο της AIOC (Azerbaijan International Operating Company). 9. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το Αζερμπαϊτζάν, και συγκεκριμένα η ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας συγκαταλέγεται στις οικολογικά πιο βεβαρημένες περιοχές του κόσμου. Η μόλυνση του εδάφους, των υδάτων και της ατμόσφαιρας κληρονομήθηκε από τα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, δυστυχώς όμως δεν ελήφθησαν τα αναγκαία μέτρα για την αναχαίτιση της τάσης αυτής κατά τα 15 χρόνια της ανεξαρτησίας της χώρας. Η σημερινή κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για τη βελτίωση της κατάστασης. Η προτεραιότητα δίνεται κυρίως στην εξασφάλιση πόσιμου νερού. Η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας εξακολουθεί να υφίσταται λόγω αχρήστευσης των καταλυτών των σύγχρονων αυτοκινήτων δεδομένου ότι δεν παράγεται από τα διυλιστήρια και δεν πωλείται στα πρατήρια αμόλυβδη βενζίνη. 23

24 Η μόλυνση της θάλασσας είναι, επίσης, ένα θέμα για το οποίο αναζητείται λύση. Ο τομέας του περιβάλλοντος αποτελεί πεδίο δράσης και για ξένες επιχειρήσεις, οι οποίες διαθέτουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και τεχνολογία για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντολογικής ζημιάς μεγάλου μεγέθους, όπως αυτής που έχει προκληθεί στο Αζερμπαϊτζάν. Στο πλαίσιο της προσπάθειας για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και με σκοπό την εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών ενέργειας αναζητούνται νέες μορφές, παρά το γεγονός ότι η χώρα διαθέτει ακόμη αρκετούς κλασικούς ενεργειακούς πόρους. Διαθέτει, επίσης, υδάτινους πόρους, μεγάλη ηλιοφάνεια και ισχυρούς ανέμους που θα μπορούσαν να μετατραπούν, με τη χρήση κατάλληλης τεχνολογίας, σε νέες μορφές ενέργειας. Εκτός από όλα τα επιχειρησιακά μέτρα, απαραίτητα για τη αποκατάσταση της περιβαλλοντολογικής ισορροπίας στο Αζερμπαϊτζάν απαιτείται, κυρίως, η απόκτηση οικολογικής συνείδησης του πληθυσμού, η οποία σήμερα ακόμη δεν υπάρχει. Δυστυχώς, η περιβαλλοντολογικές ευαισθησίες, όπως αυτές αναπτύσσονται στον δυτικό κόσμο είναι ανύπαρκτες. 10. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο τουριστικός τομέας στη χώρα δεν ανταποκρίνεται ούτε στις δυνατότητες που προσφέρει η μορφολογία ούτε στις προσδοκίες για την αξιοποίησή τους. Δεν υπάρχει σύγχρονη ξενοδοχειακή υποδομή στην επαρχία αλλά ούτε και στην πρωτεύουσα. Η μολυσμένη θάλασσα δεν προσφέρεται για την προσέλκυση ξένων τουριστών, παρά το γεγονός ότι ο ντόπιος πληθυσμός, μη έχοντας άλλη λύση, παραθερίζει στις ακτές τις Κασπίας Θάλασσας. Η ανάπτυξη του τουρισμού δεν διευκολύνεται, επίσης, από τις υπάρχουσες υποδομές, δεδομένου ότι η πρόσβαση στις απομακρυσμένες ορεινές και μη περιοχές είναι εξαιρετικά δύσκολη. Με την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου αναμένεται να προχωρήσει και η ανάπτυξη των τουριστικών υποδομών. 11. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Ήδη από τον Ιανουάριο 2001, το Αζερμπαϊτζάν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Είναι επίσης μέλος της Παγκοσμίου Τραπέζης Ανασυγκροτήσεως και Αναπτύξεως (IBRD) από το Σεπτέμβριο 1992, της Διεθνούς Ενώσεως Αναπτύξεως (IDA) από το Μάρτιο 1995, του Οργανισμού Εγγυήσεων Πολυμερούς Επενδυτικής Δραστηριότητος (MIGA), καθώς και της Διεθνούς Οικονομικής Εταιρείας (IFC) από το 1992 και 1995 αντίστοιχα, ενώ από το 2001 είναι μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (World Tourism Organization). Παράλληλα, η χώρα έχει καθεστώς παρατηρητή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και καταβάλλει προσπάθειες για την πλήρη ένταξή της. 24

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IIΙ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 1. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών δεν εξελίσσονται ικανοποιητικά για την ελληνική πλευρά, παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα του 2007 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος είναι αυξημένα. Το Εμπορικό μας ισοζύγιο εξακολουθεί να είναι ελλειμματικό και η ψαλίδα ανοίγει ακόμη περισσότερο. Ενώ το 2006 το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδος με το Αζερμπαϊτζάν ήταν περίπου 66 εκ. $ ΗΠΑ, ενώ συρρικνώθηκε στα περίπου 42 εκ. $ ΗΠΑ το 2007, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, και οφείλεται στον διπλασιασμό σχεδόν των ελληνικών εξαγωγών στη χώρα και στην αισθητή μείωση των εξαγωγών από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ελλάδα. Εάν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Αζερμπαϊτζάν και τα συγκρίνουμε με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, θα διαπιστώσουμε μεγάλη απόκλιση, η οποία οδηγεί στην αλλοίωση του τελικού αποτελέσματος. Εξέλιξη Εμπορικών Συναλλαγών μεταξύ Ελλάδος και Αζερμπαϊτζάν κατά την περίοδο (σε $ ΗΠΑ) Εξαγωγές προς Αζερμπαϊτζάν Εισαγωγές από Αζερμπαϊτζάν Όγκος Εμπορίου Εμπορικό Ισοζύγιο Πηγή: Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία 2. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Η συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών κατά το 2007 αυξήθηκε, σε σύγκριση με το υπό εξέταση διάστημα του 2006, κατά 95,84%, σε απόλυτους αριθμούς από $ ΗΠΑ σε $ ΗΠΑ. Θετικό είναι επίσης το γεγονός, ότι διευρύνθηκε, έστω και δειλά, η γκάμα των εξαγομένων προϊόντων. Την πρώτη θέση μεταξύ των εξαγώγιμων ειδών καταλαμβάνουν, όπως προκύπτει από τον σχετικό πίνακα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος, τα προϊόντα καλλωπισμού, ακολουθούμενα από την κατηγορία προϊόντων χάρτου. Παρ όλη τη θετική εξέλιξη που διαγράφεται το τελευταίο διάστημα, η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στους σημαντικούς προμηθευτές του Αζερμπαϊτζάν, η συμμετοχή της στην κάλυψη αναγκών της χώρας από εισαγωγές είναι ελάχιστη, 25

26 δεδομένου ότι βρίσκεται, σύμφωνα με τα αζερικά στοιχεία στο 0,5% του συνόλου των αζερικών εισαγωγών. Η σημαντικότερη κατηγορία εξαγώγιμων προϊόντων είναι αυτή των σωλήνων για αγωγούς αερίου από μέταλλα σιδήρου. Από έρευνά μας προκύπτει ότι πραγματοποιήθηκε εκ μέρους της SOCAR η αγορά άνω των 60 χλμ. από τη Σωληνουργίας Κορίνθου, μετά από επιτυχή συμμετοχή της τελευταίας σε διεθνή διαγωνισμό. Η αξία της συγκεκριμένης εξαγωγής, σύμφωνα με αζερικά στοιχεία, ανέρχεται σε 10 εκατ. $ ΗΠΑ. Ακολουθούν Πίνακες που παρουσιάζουν την πορεία των Ελληνικών εξαγωγών προς το Αζερμπαϊτζάν κατά το 2007, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδας. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΣ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Κωδικός Προϊόντος Περιγραφή Προϊόντος ΑΞΙΑ ΔΟΛΛΑΡΙΑ Ιανουάριος - Δεκέμβριος 2007 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΕ ΚΙΛΑ ΑΛ. ΜΟΝΑΔΕΣ Προϊόντα ομορφιάς Χαρτί/χαρτόνια Προφίλ αλουμινίου Φάρμακα (λιαν.συσκευασία) Φάρμακα αντιβιοτικά (λιαν.συσκευασία) Καπνά ακατέργ. Burley Κλιματιστικά Καπνά ακατέργ. virginia Μη μεταλλόκραμα αλουμινίου Δερμάτινα ενδύματα Πουκάμισα βαμβακερά Χαρτομάντηλα, χαρτί υγείας , Γυναικεία βαμβακερά πουκάμισα Προκατασκευασμένα κτίρια Λάδια πετρελαίου Φάρμακα αντιβιοτικά Ελαστικοί σωλήνες

27 Λάδια πετρελαίου Πιάτα από καουτσούκ (πλαστικά) Ανελκυστήρες Κόλλες πολυμερών Πολυμερή αιθυλενίου Μάρμαρο Αγαλματίδια διακόσμησης κεραμ Τμήματα κλιματιστικών Πορτοκάλια Είδη μπιλιάρδου Μέρη/ανταλλακτικά κομπρεσέρ Γυναικεία κουστούμια/ταγιέρ Εκτυπώσεις (σε χαρτί) Μεταλλικά μέρη για κατασκευές Τμήματα συσκευών τηλεπικοινωνιών Μέρη ηλεκτρ. Συσκευών/τηλεφώνων Ηλεκτρ.ανεμιστήρες οροφής-δαπέδου Πλαστικές ταινίες (ρολλά <20cm) Λοιπά φωτιστικά Κουφώματα αλουμινίου Χάρτινο υλικό συσκευασίας Κυτταρικά λάστιχα για αξεσουέρ ρούχων Μηχανές καφέ/τσαγιού Προϊόντα περιποίησης μαλλιών Συσκευές οπτικοακουστικών παρουσιάσεων Πλαστικά κουτιά & θήκες

28 Διαφημιστικές εκτυπώσεις ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Οι εισαγωγές της Ελλάδος από το Αζερμπαϊτζάν περιορίζονται σε ελάχιστες ομάδες προϊόντων, εκ των οποίων η σημαντικότερη είναι το ακατέργαστο και κατεργασμένο πετρέλαιο. Η συνολική αξία των ελληνικών εισαγωγών από το Αζερμπαϊτζάν ανέρχεται σε $ ΗΠΑ. Το μερίδιο των πετρελαιοειδών κυμαίνεται περίπου στο 99%, σε απόλυτους αριθμούς στα $ ΗΠΑ. Ανάμεσα στις αγοράστριες χώρες, η Ελλάδα καλύπτει το 1,26% της συνολικής αξίας των αζερικών εξαγωγών, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Μεγάλη διαφορά διαπιστώνουμε στην ανάγνωση των στατιστικών στοιχείων της αρμόδιας υπηρεσίας του Αζερμπαϊτζάν. Η αξία των Αζερικών εξαγωγών προς την Ελλάδα για το πρώτο οκτάμηνο του τρέχοντος έτους ξεπέρασε τα 83 εκατ. $ ΗΠΑ, διαφορά την οποία, δυστυχώς, δεν είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε. Ακολουθούν Πίνακες, οι οποίοι παρουσιάζουν την πορεία των Αζερικών εξαγωγών προς την Ελλάδα κατά το 2007, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδας. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Ιανουάριος - Δεκέμβριος 2007 Κωδικός Προϊόντος Περιγραφή Προϊόντος ΑΞΙΑ ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΕ ΚΙΛΑ Λάδια πετρελαίου ακατέργαστα ΑΛ. ΜΟΝΑΔΕΣ Λάδια πετρελαίου Σαλιγκάρια ξηράς Χυμοί φρούτων Προϊόντα ξυλείας Εμφιαλωμένο νερό με γεύση Προϊόντα Πολυεθυλαινίου Λάδια βιομηχανικής χρήσης Συσκευή μετάδοσης