ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις"

Transcript

1 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ

2 ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια - Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. Ευγενική συνεισφορά στην επιμέλεια και διόρθωση του τελικού κειμένου: Βάσω Ανδρούτσου 2014 Εκδόσεις Τόπος & Βάσω Παπαδιώτη-Αθανασίου για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο [Οι εκδόσεις Τόπος είναι εμπορικό σήμα της ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε.] ISBN: Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Κατά το Ν. 2387/20 (όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν. 2121/93 και ισχύει σήμερα) και κατά τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το Ν. 100/1975), απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αποθήκευση σε κάποιο σύστημα διάσωσης και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Εκδόσεις Τόπος Πλαπούτα 2 και Καλλιδρομίου 11473, Αθήνα Τηλ.: Fax:

3 ΒΑΣΩ ΠΑΠΑΔΙΩΤΗ-ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ Συστημική προσέγγιση ΕΚ ΟΣΕΙΣ T O Π Ο Σ

4

5 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Με μεγάλη μου χαρά πληροφορήθηκα από την κ. Παπαδιώτη- Αθανασίου ότι θα επανεκδώσει το βιβλίο της Οικογένεια και όρια, η έλλειψη του οποίου λόγω της εξαντλήσεως της 1ης έκδοσής του ήταν αισθητή τόσο στους συναδέλφους επιστήμονες και θεραπευτές όσο και στους μαθητές μου της εκπαίδευσης στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία. Έτσι, έχω την τιμή και τη χαρά να προλογίζω αυτή τη νέα εμπλουτισμένη έκδοση. Την τιμή διότι είναι το πληρέστερο σύγγραμμα για το αντικείμενο των ορίων στην οικογένεια με συστημική προσέγγιση όχι μόνο για τον Ελληνικό χώρο αλλά και για τον διεθνή, απ όσο γνωρίζω. Αναμφίβολα, η επιστήμη αλλά και οι συστημικοί και οικογενειακοί θεραπευτές και επιστήμονες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας θα έχουν το εγκυρότερο σύγγραμμα στο αντικείμενο αυτό, όταν το βιβλίο μεταφρασθεί. Τη χαρά, διότι οι μαθητές μου στη Συστημική Θεραπεία θα ωφεληθούν εξαιρετικά μελετώντας το. Το βιβλίο δεν είναι απλώς ένα συμπίλημα πληροφοριών και γνώσεων από άλλα βιβλία και άρθρα. Η συγγραφέας έχει συμπεριλάβει στις σελίδες του ένα μέρος από τις γνώσεις, τις σκέψεις και τις εμπειρίες της που απέκτησε τόσο κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης θητείας της στο Πανεπιστήμιο όσο και από τη σημαντική εμπειρία της ως θεραπεύτριας. Εξάλλου, η μελέτη της δεν περιορίζεται μόνο στη συστημική προσέγγιση των ορίων αλλά επεκτείνεται και σε πλαίσια άλλων προσεγγίσεων, πράγμα που διευρύνει την αξία του βιβλίου. 5

6 Παρέχοντας όλες τις σύγχρονες πληροφορίες της ευρύτερης επιστημονικής γνώσεως και πολλά παραδείγματα, που στηρίζονται στην κλινική παρατήρηση και τις έρευνες της συγγραφέως αλλά και συναδέλφων της, το βιβλίο βοηθά στην κατανόηση των διεργασιών που συντελούνται στα διάφορα βιοψυχοκοινωνικά συστήματα, από το κύτταρο, τον οργανισμό, το ζευγάρι, την οικογένεια μέχρι το κράτος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα όρια που εξασφαλίζουν τη συνοχή των εν λόγω συστημάτων. Έτσι, καθίσταται πολύτιμο βοήθημα τόσο σε θεω ρητικό όσο και σε μεθοδολογικό επίπεδο, υποδεικνύοντας τις αρχές και μεθόδους για παρέμβαση και θεραπεία ποικίλων προβλημάτων. Ιδιαίτερη αξία, τέλος, αποκτά το βιβλίο και λόγω του απλού και κατανοητού τρόπου γραφής του, καθιστάμενο, έτσι, πολύτιμο ανάγνωσμα, όχι μόνο για τους ειδικούς, αλλά και για πλείστες άλλες κατηγορίες αναγνωστών, όπως οι εκπαιδευτικοί, οι γιατροί, οι γονείς, οι ασχολούμενοι με τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού του επιχειρησιακού τομέα κ.λπ. Από την πλευρά μου, συγχαίρω την κα Παπαδιώτη-Αθανασίου για την άρτια επιστημονική εργασία της και της εύχομαι ολόψυχα να συνεχίσει με την ίδια ζέση το πολύπλευρο έργο της μελετώντας, ερευνώντας και διδάσκοντας. Ν. Παρίτσης 6

7 Περιεχόμενα Πρόλογος στην 2η αναθεωρημένη έκδοση 11 Από τον Πρόλογο στην 1η έκδοση 15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 23 Γενική Θεωρία Συστημάτων 25 Ιστορική εξέλιξη 25 Εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης στη θεραπεία οικογένειας και την κλινική πράξη 40 Βασικές αρχές της συστημικής προσέγγισης και η εφαρμογή τους στη λειτουργία της οικογένειας 47 Η έννοια του όλου σε αντιδιαστολή με το παραδοσιακό αναλυτικό μοντέλο 47 Η έννοια του συστήματος 49 Η κυκλική σχέση σε αντιδιαστολή με τη γραμμική 52 Εφαρμογή της έννοιας της κυκλικότητας στη συστημικήοικογενειακή θεραπεία 56 Η ουδετερότητα 61 Η επικοινωνία 64 Η έννοια της «διεργασίας» στο σύστημα της οικογένειας 80 Η δυναμική ισορροπία 84 Η οργάνωση 86 Ο σκοπός του συστήματος της οικογένειας 92 7

8 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Οριοθέτηση του συστήματος της οικογένειας και του ζευγαριού 95 Η έννοια των ορίων 97 Οριοθέτηση του συστήματος της οικογένειας: ορισμός 100 Παράγοντες που καθορίζουν τα όρια και διαμορφώνουν την ταυτότητα της οικογένειας 112 Ο γάμος ως ρόλος 113 Επιπτώσεις του γάμου στην προσωπικότητα 114 Οριοθέτηση και διαμόρφωση της ταυτότητας του ζευγαριού 118 Επιλογή συντρόφου 118 Κοινές εμπειρίες 124 Τελετές 125 Η παρουσία του παιδιού 126 Παράγοντες που συμβάλλουν στη διατήρηση των ορίων και της ταυτότητας της οικογένειας 127 Διεργασίες προστασίας της οικογένειας από ξένες επεμβάσεις 128 Διεργασίες για τη διατήρηση της δέσμευσης των μελών της οικογένειας 136 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΥΠΟΙ ΟΡΙΩΝ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 141 Ανοιχτά και κλειστά όρια 143 Λειτουργικά όρια 149 Κλίμακες αξιολόγησης του είδους των ορίων στην οικογένεια 152 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΤΑ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΑ ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 163 Η διαμόρφωση ρόλων στην οικογένεια 165 Το υποσύστημα των συζύγων 169 Το υποσύστημα των γονέων 197 Το υποσύστημα των αδελφών 205 8

9 Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ 215 Τριγωνοποίηση (triangulation) 217 Το παιδί σε ρόλο γονέα (parentification) 221 Το παιδί «αποδιοπομπαίος τράγος» (scapegoat) 224 Μη διαφοροποιημένες και ασύνδετες οικογένειες 234 Μη διαφοροποιημένες οικογένειες (enmeshed families) 235 Ασύνδετες οικογένειες (disengaged families) 236 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΣΕ ΚΑΘΕ ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 239 Εισαγωγικές έννοιες 241 Η επίδραση της οικογένειας ως συστήματος στη διαμόρφωση της προσωπικότητας 241 Οι βασικότερες διαφορές μεταξύ της θεωρίας του Erikson και της θεωρίας του Freud 246 Σχέση ψυχαναλυτικής και συστημικής θεραπευτικής προσέγγισης 247 Πρώτο στάδιο: Εμπιστοσύνη ή δυσπιστία (1ο έτος) 252 Η διαμόρφωση του εαυτού 252 Η ψυχαναλυτική θεωρία 253 Η θεωρία του Erikson 266 Η λειτουργία της οικογένειας ως συστήματος κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού 269 Δεύτερο στάδιο: Αυτονομία ή ντροπή και αμφιβολία (2-3 ετών) 275 Η ψυχαναλυτική θεωρητική προσέγγιση 275 Η θεωρία του Erikson 282 Ο ρόλος των γονέων στο στάδιο της αυτονομίας ή αμφιβολίας 285 9

10 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ Τρίτο στάδιο: Πρωτοβουλία ή ενοχή (3-5 ετών) 293 Η ψυχαναλυτική θεωρητική προσέγγιση 293 Η θεωρία του Erikson 297 Ο ρόλος των γονέων στο στάδιο της πρωτοβουλίας ή ενοχής 300 Η διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης 302 Τέταρτο στάδιο: Εργατικότητα ή ανεπάρκεια (5-10 ετών) 304 Η ψυχαναλυτική θεωρία 304 Η θεωρία του Erikson 306 Διαμόρφωση του Υπερεγώ 310 Ο ρόλος των γονέων στο στάδιο της εργατικότητας ή ανεπάρκειας 314 Πέμπτο στάδιο: Εφηβεία. Ταυτότητα ή σύγχυση ρόλων (11-18 ετών περίπου) 318 Η ψυχαναλυτική θεωρία 318 Η σχέση γονέων-εφήβων σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία 322 Η θεωρία του Erikson 324 Η σχέση γονέων-εφήβων σύμφωνα με μεταγενέστερες έρευνες 329 Ο ρόλος των γονέων στο στάδιο της εφηβείας 333 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 345 Η δομική θεραπεία οικογένειας 347 Εξέλιξη και βασικές αρχές της δομικής θεραπευτικής προσέγγισης 351 Θεωρητική βάση της δομικής θεραπευτικής προσέγγισης 354 Γενικές αρχές και τεχνικές παρέμβασης στη δομική θεραπεία οικογένειας 358 Διαμόρφωση του χάρτη της δομής της οικογένειας 359 Τεχνικές παρέμβασης 359 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

11 Πρόλογος στην 2η αναθεωρημένη έκδοση Μετά από 30 χρόνια εμπειρίας τόσο στη διδασκαλία της συστημικής-οικογενειακής θεραπείας όσο και στην εφαρμογή της στη θεραπευτική πρακτική, με άτομα, ζευγάρια και οικογένειες, ο σκοπός για τον οποίο γράφηκε αυτό το βιβλίο παραμένει ο ίδιος με εκείνον του βιβλίου Οικογένεια και όρια (τελευταία έκδοση Ελληνικά Γράμματα, 2006). Διδάσκοντας τους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τις βασικές αρχές της συστημικής-οικογενειακής θεραπείας, διαπίστωσα την ανάγκη για τη συγγραφή ενός βιβλίου που να παρουσιάζει και να διασαφηνίζει τις αρχές αυτές. Η οικογένεια, μολονότι είναι ένα μικρό υποσύστημα στην οργάνωση των συστημάτων, αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα για την κατανόηση των αρχών της συστημικής προσέγγισης. Οι αρχές λειτουργίας της οικογένειας, ως ένα βιοψυχοκοινωνικό σύστημα, ισχύουν και για άλλα συστήματα, ευρύτερης ή μερικότερης εμβέλειας, όπως κοινωνίες, εθνότητες ή και το άτομο. Μολονότι από την πρώτη εμφάνιση της συστημικής θεωρίας, τη δεκαετία του 1940 περίπου, ώς σήμερα έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές και η συστημική προσέγγιση εμπλουτίστηκε και με άλλες επιστημονικές θεωρίες και δεδομένα από την κλινική εφαρμογή, οι αρχές της Γενικής Θεωρίας Συστημάτων και της Κυβερνητικής με τις οποίες ξεκίνησε, εξακολουθούν να είναι πολύ χρήσιμες τόσο στην κατανόηση της λειτουργίας 11

12 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ των βιοψυχοκοινωνικών συστημάτων, όπως η οικογένεια, το άτομο και το ζευγάρι, όσο και στη θεραπευτική παρέμβαση. Τα όρια είναι μία βασική έννοια στη λειτουργία των συστημάτων που τέθηκε από την αρχή της παρουσίας της συστημικής προσέγγισης. Συνδέονται με τη δημιουργία και τη διατήρηση της ταυτότητας του κάθε συστήματος και τη διαφοροποίησή του από τα άλλα υποσυστήματα. Η έμφαση στην έννοια των ορίων στην οικογένεια δίνει τη δυνατότητα να διερευνηθούν οι διεργασίες και οι παράγοντες που υπεισέρχονται στην αρχική δημιουργία του συστήματος της οικογένειας και τη διαμόρφωση της ταυτότητάς της, στη λειτουργία της, όπως και στην εξελικτική της πορεία. Με την επιλογή αυτή δίνεται, επίσης, η δυνατότητα να μελετηθούν θέματα που αφορούν στο άτομο και τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, στο ζευγάρι και την οικογένεια ως σύνολο. Η επισήμανση των διεργασιών με βάση τις οποίες σχηματίζονται και λειτουργούν τα βασικά αυτά υποσυστήματα δίνει συγχρόνως και τις αρχές και μεθόδους για παρέμβαση και θεραπεία, όπου υπάρχουν προβλήματα. Το βιβλίο παρέχει τη δυνατότητα για την κατανόηση των παραγόντων και των διεργασιών που αλληλεπιδρούν στο σύστημα της οικογένειας, όπως και στα συστήματα έξω από αυτήν κοινωνικό περιβάλλον, οικονομία, πολιτική, πολιτισμός και αξιακό σύστημα, και επηρεάζουν τη λειτουργία της ως ένα δυναμικό όλον. Αυτό το όλον θα καθορίσει στη συνέχεια σε σημαντικό βαθμό και την ψυχική υγεία του κάθε μέλους του. Λόγω των πληροφοριών που δίνονται για τις βασικές αρχές της συστημικής προσέγγισης, οι οποίες, όπως αναφέραμε, ισχύουν όχι μόνο για την οικογένεια αλλά και για άλλα βιοψυχοκοινωνικά συστήματα, το βιβλίο αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα για τη διδασκαλία της συστημικής θεώρησης. Θεωρώ, επίσης, ότι συμβάλλει στην κατανόηση των διεργασιών και των αλληλοαντιδράσεων που συντελούνται στο ζευγάρι και την οικογένεια ως σύνολο, με βάση τις οποίες διαμορφώνεται η προσωπικότητα και η εξέλιξη του ατόμου. 12

13 Πρόλογος στην 2η αναθεωρημένη έκδοση. Έγινε προσπάθεια οι πληροφορίες αυτές να δοθούν με απλό τρόπο και με πολλά παραδείγματα από τη δική μας δουλειά, όπως και από εκείνη άλλων συναδέλφων. Σε πολλές, επίσης, περιπτώσεις χρησιμοποιούμε δεδομένα από δικές μας έρευνες που κάναμε στον Τομέα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Κέντρο Εκπαίδευσης συστημικών θεραπευτών στα Ιωάννινα, όπου δραστηριοποιούμαι τα τελευταία τέσσερα χρόνια ως επιστημονική υπεύθυνη. Λόγω του τρόπου αυτού γραφής, θεωρώ ότι το βιβλίο μπορεί να γίνει κατανοητό και να είναι χρήσιμο και σε μία ευρύτερη κατηγορία αναγνωστών, όπως γονείς, γιατροί, εκπαιδευτικοί και άτομα από άλλους επαγγελματικούς χώρους. Θα ήθελα να ευχαριστήσω κάποια άτομα που με βοήθησαν στην ολοκλήρωση αυτού του εγχειρήματος: Τη Βάσω Ανδρούτσου, τελειόφοιτη εκπαιδευόμενη στο πρόγραμμα εκπαίδευσης οικογενειακών-συστημικών θεραπευτών στα Ιωάννινα, για την πολύπλευρη βοήθεια στην αναζήτηση νεότερης βιλιογραφίας και για το απαιτητικό έργο του τελικού ελέγχου της βιβλιογραφίας και του όλου κειμένου. Την Άρτεμις Λαζάρου, τη Σπυριδούλα Τραχανά και την Ελευθερία Τσίτου, εκπαιδευόμενες, επίσης, στο Κέντρο, για τις διορθώσεις του κειμένου και για πολλές άλλες πρακτικές διευκολύνσεις. Τον αγαπητό φίλο και συνεργάτη στο πρόγραμμα εκπαίδευσης της ΕΣΥΘΕΠΑΣ στα Ιωάννινα, τον Νίκο Παρίτση, για την ενθάρρυνση να προχωρήσω στη νέα έκδοση και τις πολύτιμες συζητήσεις που κάναμε για συστημικές έννοιες και θεραπευτικές παρεμβάσεις. Τον ευχαριστώ, επίσης, θερμά για την προθυμία του να προλογίσει τη νέα έκδοση του βιβλίου μου. Τέλος, τη Σεβαστή Μπούμπαλου, αγαπητή φίλη και συνεργάτιδα από παλιά, που, γνωρίζοντας την υπευθυνότητα και σοβαρότητα με την οποία εργάζεται, εμπιστεύτηκα την έκδοση του βιβλίου μου στις εκδόσεις «Τόπος». 13

14

15 Από τον Πρόλογο στην 1η έκδοση Η λειτουργία και εξέλιξη της οικογένειας ως αντικείμενο έρευνας απασχολεί πολλούς επιστημονικούς κλάδους, μεταξύ αυτών την ψυχολογία, την κοινωνιολογία, την ανθρωπολογία και τη διαπολιτισμική ψυχολογία. Η εμφάνιση της συστημικής θεώρησης από τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα μάς πρόσφερε ένα νέο τρόπο προσέγγισης της ευρύτερης επιστημονικής γνώσης, αλλά και των θεμάτων που αφορούν στη μελέτη της οικογένειας και την ψυχοθεραπεία, τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο μεθοδολογίας. Η ενασχόλησή μου με τη συστημική προσέγγιση και τη συστημική θεραπεία με οδήγησε ώστε η μελέτη του θέματος της οικογένει ας, στο μεγαλύτερο τουλάχιστον μέρος, να γίνει με βάση την προσέγγιση αυτή. Η έννοια των ορίων, η οποία αποτελεί βασική αρχή στη λειτουργία των συστημάτων, συνδέεται με παράγοντες και διεργασίες που συντελούν στη διαμόρφωση της ταυτότητας του ζευγαριού και της οικογένειας, καθώς και με την άσκηση του γονεϊκού ρόλου. Ο συνδυασμός ο οποίος επιχειρείται με την ψυχαναλυτική προσέγγιση για την παρουσίαση των βασικών σταδίων ανάπτυξης του παιδιού και του γονεϊκού ρόλου που διαμορφώνεται αντίστοιχα σε καθένα από τα στάδια αυτά, αποτελεί την ιδι αιτερότητα της παρούσας μονογραφίας. Θεωρώ ότι τα όρια, σε συν δυασμό με τις βασικές ανάγκες του παιδιού, όπως αυτές δια μορφώνονται κατά την εξελικτική του πορεία, θα έδιναν μία ολιστική προσέγγιση στον τρόπο που λειτουργεί η οικογένεια, ως ένα ψυχοκοινωνικό σύστημα. 15

16 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ Το βιβλίο Οικογένεια και όρια δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το Στην παρούσα έκδοση έγιναν μερικές μικρές αλλαγές και προσθήκες. [...] Ευχαριστώ όλους όσοι βοήθησαν στην ολοκλήρωση της μονογραφίας αυτής: τους συνεργάτες μου στον Τομέα Ψυχολογίας, ιδιαίτερα τη γραμματέα του Τομέα Βάγια Τσάλιου και τις αποσπασμένες εκπαιδευτικούς Τασούλα Ευαγγελία και Ελένη Δεκόλη, για τη βοήθειά τους στην επεξεργασία του κειμένου και σε άλλα πρακτικά θέματα. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη Χάρις Κατάκη και τον Γιώργο Οικονόμου για τη βασική εκπαίδευση που έκανα μαζί τους στον συστημικό τρόπο σκέψης και στη συστημική ψυχοθεραπεία. Τον David Jones, εξελικτικό ψυχολόγο, Καθηγητή στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (Birkbeck College), και τον Barry Mason, οικογενειακό θεραπευτή και ερευνητή, διευθυντή του Ινστιτούτου Οικογενειακής Θεραπείας στο Λονδίνο, για την ευκαιρία που μου έδωσαν να συμμετάσχω επί πέντε μήνες στο πρόγραμμα εκπαίδευσης υποψήφιων θεραπευτών στις σχολές οικογενειακής θεραπείας στο Birkbeck College. Ευχαριστώ ακόμη τον John Byng-Hall, ψυχίατρο, θεραπευτή και ερευνητή στον χώρο της οικογενειακής θεραπείας, ο οποίος μου έδω σε, επίσης, την ευκαιρία να συμμετάσχω με τη θεραπευτική ομά δα στις θεραπευτικές συναντήσεις οικογενειών στην Κλινική Tavistock στο Λονδίνο. Η εμπειρία μου από τις συναντήσεις αυτές για τη λειτουργία της οικογένειας και την οικογενειακή θεραπεία ήταν σημαντική. [...] Βάσω Παπαδιώτη-Αθανασίου 16

17 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συστημική προσέγγιση αποτελεί έναν ευρύτερο τρόπο σκέψης και προσέγγισης της γνώσης. Αγγίζει θέματα επιστημολογίας, μεθοδολογίας και έρευνας και έχει εφαρμογή σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους, όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η ιατρική, η πολιτική, η οικονομία. Η θεώρηση συνόλων και η έμφαση στην οργάνωση των φαινομένων αποτελούν τα κύρια στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη συστημική σκέψη. Η συστημική προσέγγιση εξετάζει τα φαινόμενα όχι μεμονωμένα αλλά μέσα στο δυναμικό πλαίσιο στο οποίο ανήκουν. Με αυτό τον τρόπο διαφοροποιείται από την αναγωγική επιστημονική προσέγγιση, της οποίας κύριο γνώρισμα είναι η ανάλυση ενός φαινομένου στα μικρότερά του τμήματα με στόχο την ανακάλυψη των νόμων που διέπουν τη λειτουργία του. Βασική αρχή της συστημικής προσέγγισης είναι ότι το όλον είναι διαφορετικό από το άθροισμα των μερών του και ότι οι κανόνες με βάση τους οποίους λειτουργεί είναι διαφορετικοί από τους κανόνες με βάση τους οποίους λειτουργούν τα μέρη του. Κάθε όλον αποτελεί ένα σύστημα του οποίου η λειτουργία διέπεται από συγκεκριμένες αρχές. Οι αρχές λειτουργίας των συστημάτων καθορίστηκαν αρχικά από τη Γενική Θεωρία Συστημάτων (ΓΘΣ) και την Κυβερνητική, οι οποίες από κοινού διαμόρφωσαν τη συστημική προσέγγιση. Σύμφωνα με τη ΓΘΣ, η παγκοσμιότητα είναι ένα όλον, ένα υπερσύστημα, που αποτελείται από επιμέρους ενότητες-συστήματα τα οποία έχουν ιεραρχική σχέση μεταξύ τους. Κύριο χαρακτηριστικό των συ- 17

18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ στημάτων είναι ότι δίνεται έμφαση όχι στις μεμονωμένες ενότητες που τα απαρτίζουν αλλά στη δυναμική σχέση μεταξύ των ενοτήτων αυτών. Οι θέσεις της συστημικής προσέγγισης από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 πέρασαν στον χώρο της ψυχοθεραπείας. Για 60 περίπου χρόνια η ψυχανάλυση αποτελούσε το κυρίαρχο θεραπευτικό μοντέλο στην κλινική πρακτική και στην ψυχοθεραπεία. Η ψυχαναλυτική θεωρία δίνει έμφαση στον ενδοψυχικό ατομικό παράγοντα ο οποίος οδηγεί στη διαμόρφωση της προβληματικής συμπεριφοράς και στον ίδιο παράγοντα δίνει έμφαση και για τη θεραπεία. Η εισαγωγή του κοινωνικοπολιτισμικού παράγοντα από τους ψυχαναλυτές που ακολούθησαν τον Freud, τους λεγόμενους νεοφροϋδικούς (Horney, Adler, Fromm), καθώς και η εστίαση στους περιβαλλοντικούς και γνωστικούς παράγοντες από τους συμπεριφοριστές, μετρίασαν την έμφαση στον ενδοψυχικό παράγοντα. Παρ όλα αυτά, η προβληματική συμπεριφορά εξακολούθησε να αντιμετωπίζεται με βάση κυρίως τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ατόμου που παρουσίαζε το πρόβλημα. Με την παρουσία της συστημικής προσέγγισης στον χώρο της ψυχοθεραπείας, η παθολογία του ατόμου δεν θεωρείται υπόθεση ατομική αλλά αποτέλεσμα διεργασιών και αλληλοαντιδράσεων τόσο σε υλικό όσο και σε ιδεολογικό περιεχόμενο, που συμβαίνουν στο συνολικό πλαίσιο στο οποίο ζει. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει διάφορα επίπεδα, όπως το βιολογικό, το ψυχολογικό, το κοινωνικό, το πολιτικό και το οικολογικό επίπεδο. Είναι αυτό που ο Bateson, ένας από τους θεμελιωτές της συστημικής θεώρησης, ονομάζει «οικολογία του Νου» (Ecology of Mind). Η οικογένεια είναι το πιο κοντινό πλαίσιο στο οποίο το άτομο διαμορφώνει την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του. Η ΓΘΣ έδωσε ένα επαρκές μοντέλο για την κατανόηση της οικογένειας ως βιοψυχοκοινωνικού συστήματος, η λειτουργία του οποίου στηρίζεται σε γενικές αρχές οι οποίες ισχύουν και για τη λειτουργία όλων των βιοψυχοκοινωνικών συστημάτων. 18

19 εισαγωγη Λόγω της έμφασης που δόθηκε αρχικά στη μελέτη του πλαι σίου της οικογένειας για την ανάπτυξη προβλημάτων στο άτομο, όπως και για τη θεραπεία τους, η θεραπευτική παρέμβαση με βάση τις αρχές λειτουργίας των συστημάτων ονομάστηκε οικογενειακή θεραπεία. Μετά τις σημαντικές επιρροές που δέχθηκε η οικογενειακή θεραπεία από την επιστημολογική επανάσταση της δεκαετίας , ο όρος συστημική θεραπεία τείνει να αντικαταστήσει τον όρο οικογενειακή θεραπεία. Σύμφωνα με τη συστημική προσέγγιση, τα όρια αποτελούν βασική έννοια για τη λειτουργία των συστημάτων. Στο σύστημα της οικογένειας τα όρια διαμορφώνονται από το σύνολο των διεργασιών και κανόνων που διέπουν τον τρόπο επικοινω νίας συνειδητής και ασυνείδητης και αλληλοαντίδρασης, όπως και τη γενικότερη συμπεριφορά των μελών της. Τα όρια συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με τον ρόλο που αναλαμβάνει κάθε μέλος ή ενότητα μελών στην οικογένεια για τη λειτουργία του όλου συστήματος. Τα όρια στην οικογένεια, όπως εκφράζονται στον γονεϊκό ρόλο, διαφοροποιούνται με βάση το εξελικτικό στάδιο του παιδιού. Για τον λόγο αυτό, στο 6ο κεφάλαιο του βιβλίου παρουσιάζονται τα βασικά στάδια εξέλιξης του παιδιού. Στο παρόν σύγγραμμα επιλέξαμε να εξετάσουμε τη φύση των ορίων, τις διεργασίες με βάση τις οποίες διαμορφώνονται τα όρια στο ζευγάρι και στην οικογένεια, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικοί τύποι ορίων επηρεάζουν τη λειτουργία της οικογένειας και συμβάλλουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του ατόμου. Τα όρια είναι έννοια που αναπτύχθηκε από την πρώτη περίο δο παρουσίας της συστημικής-οικογενειακής θεραπείας, από τη δεκαετία του 1960 περίπου, με βάση κυρίως την επίδραση από τη ΓΘΣ. Οι σημαντικές αλλαγές που έχουν γίνει τις επόμενες δεκαετίες στη συστημική σκέψη και τη στάση των θεραπευτών και στις μεθόδους ψυχοθεραπείας δεν ακύρωσαν τις αρχικές της θέσεις. Οι θεραπευτές αναζητούν θεωρίες και μεθόδους που θα τους βοηθήσουν να είναι αποτελεσματικοί 19

20 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ στη δουλειά τους. Τα πρώτα μοντέλα οικογενειακής θεραπείας περιέχουν πολλές τέτοιες θέσεις και αρχές, μεταξύ των οποίων και τα όρια. Τα όρια εμπεριέχουν βασικές αρχές και διεργασίες με βάση τις οποίες διαμορφώνεται ο ενδοψυχικός κόσμος και η προσωπικότητα του ατόμου, όπως και το πλαίσιο λειτουργίας του ζευγαριού και της οικογένειας. Αποτελούν, επομένως, τον καμβά πάνω στον οποίο μπορεί να παρουσιαστεί η ατομικότητα και η εξελικτική πορεία του ατόμου, του ζευγαριού και της οικογένειας και οι διεργασίες και αλληλοαντιδράσεις που μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα. Η σφαιρική αυτή παρουσίαση αποτελούσε και τον απώτερο στόχο του παρόντος συγγράμματος. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικές αρχές της συστημικής προσέγγισης και η εφαρμογή τους στην οικογένεια. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναφέρονται οι παράγοντες που καθορίζουν τα όρια και διαμορφώνουν την ταυτότητα της οικογένειας, όπως και παράγοντες που συντελούν στη διατήρησή της. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται θέματα που συνδέονται με τους τύπους ορίων που διαμορφώνονται σε μία οικογένεια και με κλίμακες που έχουν διαμορφωθεί για την αξιολόγηση του οικογενειακού πλαισίου. Το τέταρτο κεφάλαιο αναφέρεται στα κυριότερα υποσυστήματα που διαμορφώνονται στην οικογένεια: το ζευγάρι-γονείς και τα παιδιά-αδέλφια. Για κάθε υποσύστημα παρατίθενται βασικές διαστάσεις και διαδικασίες που συνδέονται με τη λειτουργία του. Το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται σε προβλήματα τα οποία δημιουργούνται στην οικογένεια όταν δεν υπάρχουν λειτουργικά όρια. Ασύνδετες ή μη διαφοροποημένες οικογένειες, όπως και διάφοροι τύποι τριγωνοποίησης είναι από τα συνηθέστερα προβλήματα. Στο έκτο κεφάλαιο αναφέρονται τα βασικά στάδια στην εξέλιξη του παιδιού με βάση την ψυχαναλυτική προσέγγιση, 20

21 εισαγωγη καθώς και ο ρόλος των γονέων, όπως αυτός διαμορφώνεται βάσει των χαρακτηριστικών και των αναγκών του παιδιού σε κάθε στάδιο ανάπτυξης. Στο έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο αναφέρονται βασικά στοιχεία από τη δομική θεραπεία οικογένειας, ως παράδειγμα αποκατάστασης δυσλειτουργικών ορίων στην οικογένεια. 21

Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες

Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Νίκος Μακρής, Μπετίνα Ντάβου, Θανάσης

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές Προσεγγίσεις μέσω της Τέχνης

Θεραπευτικές Προσεγγίσεις μέσω της Τέχνης Θεραπευτικές Προσεγγίσεις μέσω της Τέχνης ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια - Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Νικόλαος Τσέργας για την ελληνική γλώσσα σε

Διαβάστε περισσότερα

Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα)

Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα) Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα) Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Το Κε.Συ.Θε.Σ. είναι το μοναδικό Κέντρο Εκπαίδευσης στη Βορειοδυτική Ελλάδα που οργανώνει τετραετές επαγγελματικό

Διαβάστε περισσότερα

Δέσποινα Παπαδοπούλου Νίκος Κουραχάνης. Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης

Δέσποινα Παπαδοπούλου Νίκος Κουραχάνης. Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης Δέσποινα Παπαδοπούλου Νίκος Κουραχάνης Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης ΤΟΠΟΣ Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία

Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία Ελευθερία Μαντέλου Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία Τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί της οικογενειακής θεραπείας παροτρύνουν τους θεραπευτές του κλάδου να χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία: Οι βασικές γνωστικές διεργασίες

Γνωστική Ψυχολογία: Οι βασικές γνωστικές διεργασίες Γνωστική Ψυχολογία: Οι βασικές γνωστικές διεργασίες ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Ηλεκτρονική επεξεργασία: Μαρία Παπαδάκη Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2011 Εκδόσεις Τόπος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια - Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο [Οι εκδόσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Ηλεκτρονική επεξεργασία: Κατερίνα Βαρουκτσή Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2011 Εκδόσεις Τόπος & Αναστάσιος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία

Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Η Ε.Ψ.Υ.ΘΕ είναι επιστημονική ψυχολογική εταιρεία που βασικό σκοπό έχει την πρόληψη, την εκπαίδευση, αλλά και την παροχή υψηλών υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Αίαντος 3, 15235 Βριλήσσια Τηλ. 210-8063665, 6129290, Fax 210-8062113, e-mail: info@ergastirio.eu Site: www.ergastirio.eu Εισαγωγικό Πρόγραμμα σε Βασικές Έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Ηλεκτρονική επεξεργασία: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2013 Εκδόσεις Τόπος & Βασιλική Γιωτσίδη [Οι εκδόσεις Τόπος είναι εμπορικό σήμα της ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε.]

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Η συστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικογένειας, ζεύγους, παιδιών θεωρητικές αρχές και πρακτικές εφαρμογές

Τίτλος: Η συστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικογένειας, ζεύγους, παιδιών θεωρητικές αρχές και πρακτικές εφαρμογές «Ετήσιο Σεμινάριο Κατάρτισης στη Συστημική Θεραπεία» 2012-2013. Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο και Αγρίνιο Τίτλος: Η συστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικογένειας, ζεύγους,

Διαβάστε περισσότερα

Βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Ψυχοδυναμική Κλινική Πρακτική

Βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Ψυχοδυναμική Κλινική Πρακτική Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Ψυχοδυναμική Κλινική Πρακτική Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ÄÇÌÏÓÊÏÐÇÓÅÉÓ ÄÅÏÍÔÏËÏÃÉÁ

ÄÇÌÏÓÊÏÐÇÓÅÉÓ ÄÅÏÍÔÏËÏÃÉÁ ΝΙΚΟΣ ΦΑΡΜΑΚΗΣ Επικ. Καθηγητής Α.Π.Θ. ÄÇÌÏÓÊÏÐÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÄÅÏÍÔÏËÏÃÉÁ Θεσσαλονίκη 2009 2 ΝΙΚΟΣ ΦΑΡΜΑΚΗΣ : Εκδόσεις Χριστοδουλίδη Α. & Π. Χριστοδουλίδη Ο.Ε. Κ. Μελενίκου 22 - Τ.Κ. 54635 Θεσσαλονίκη Τηλ. 231/0248486,

Διαβάστε περισσότερα

Βασικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στην Ψυχοδυναμική Κλινική Πρακτική

Βασικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στην Ψυχοδυναμική Κλινική Πρακτική Βασικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στην Ψυχοδυναμική Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ & ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - HOPEinGA Hellenic Organisation of Psychotherapy and Education

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Ψυχολογία

Εξελικτική Ψυχολογία Εξελικτική Ψυχολογία Ενότητα 13: Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας ΙIII Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εφηβική ηλικία ΙΙΙΙ Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια - Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Δημήτρης Καλτσώνης για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο [Οι εκδόσεις Τόπος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής: Σιγκμουντ Φρουντ (1856-1939) Αυστριακός Ιατρός, ψυχίατρος. Το έργο και οι θεωρίες του είχαν μεγάλη επίδραση στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία,

Διαβάστε περισσότερα

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπειας

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπειας Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπειας Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος Η ομαδικο-αναλυτική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ 1 ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το πρόγραμμα ειδίκευσης στη συστημική διάγνωση που προσφέρει το Λόγω Ψυχής Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο. Εφηβεία (4596)

Κείμενο. Εφηβεία (4596) Κείμενο Εφηβεία (4596) Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές,

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση

Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση Πρόλογος Tα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια υπάρχουν δύο έννοιες που κυριαρχούν διεθνώς στο ψυχολογικό και εκπαιδευτικό λεξιλόγιο: το μεταγιγνώσκειν και η αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση. Παρά την ευρεία χρήση

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή... 25. Κεφάλαιο 2. Είδη συμβουλευτικής ψυχολογίας... 51. Πρόλογος... 19

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή... 25. Κεφάλαιο 2. Είδη συμβουλευτικής ψυχολογίας... 51. Πρόλογος... 19 Περιεχόμενα Πρόλογος... 19 Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή... 25 Ορισμός... 25 Ιστορική εξέλιξη... 30 Η ανάπτυξη της συμβουλευτικής ψυχολογίας στην Ελλάδα... 40 Θέματα που απασχολούν τη συμβουλευτική ψυχολογία...

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 06: Σκοποί και Στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητές/οί συνάδελφοι, σε αυτό το τεύχος σας προτείνουµε µερικά ενδιαφέροντα βιβλία που αφορούν βασικές αρχές της Συµβουλευτικής.

Αγαπητές/οί συνάδελφοι, σε αυτό το τεύχος σας προτείνουµε µερικά ενδιαφέροντα βιβλία που αφορούν βασικές αρχές της Συµβουλευτικής. Αγαπητές/οί συνάδελφοι, σε αυτό το τεύχος σας προτείνουµε µερικά ενδιαφέροντα βιβλία που αφορούν βασικές αρχές της Συµβουλευτικής. Arist Von Schlippe, Jochen Schweitzer επιµέλεια: Βιργινία Ιωαννίδου µετάφραση:

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 14 Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ περίπου, οι έννοιες της δυσλεξίας και των μαθησιακών δυσκολιών κυριαρχούν στο πεδίο της σχολικής και εκπαιδευτικής ψυχολογίας.

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεωρητικής Ειδίκευσης στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία κατά Irvin Yalom και τα Σχεσιακά Δυναμικά της Ομάδος

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεωρητικής Ειδίκευσης στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία κατά Irvin Yalom και τα Σχεσιακά Δυναμικά της Ομάδος Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεωρητικής Ειδίκευσης στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία κατά Irvin Yalom και τα Σχεσιακά Δυναμικά της Ομάδος Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ To Ινστιτούτο Σχεσιακής & Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, ΙΣΟΨ,

Διαβάστε περισσότερα

Πολεοδοµικός σχεδιασµός και αρχιτεκτονική της πόλης

Πολεοδοµικός σχεδιασµός και αρχιτεκτονική της πόλης ioannou first pages: 1 6/6/2014 2:15 1 Πολεοδοµικός σχεδιασµός και αρχιτεκτονική της πόλης εισαγωγή σε βασικές έννοιες ioannou first pages: 1 6/6/2014 2:15 2 ioannou first pages: 1 6/6/2014 2:15 3 ΒΥΡΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Ηλεκτρονική επεξεργασία: Κατερίνα Βαρουκτσή Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2011 Εκδόσεις Τόπος & Αναστάσιος Σταλίκας

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις Κλινικές Δεξιότητες με βάση το Γνωσιακό Αναλυτικό μοντέλο και την Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις Κλινικές Δεξιότητες με βάση το Γνωσιακό Αναλυτικό μοντέλο και την Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις Κλινικές Δεξιότητες με βάση το Γνωσιακό Αναλυτικό μοντέλο και την Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ To Ινστιτούτο Σχεσιακής & Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, ΙΣΟΨ,

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. (CIP file- Classification of instructional programmes)

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. (CIP file- Classification of instructional programmes) ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (CIP file- Classification of instructional programmes) Τίτλος μαθήματος: Κωδικός μαθήματος Τύπος μαθήματος:

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: «Κλινική ψυχολογία - ψυχοθεραπεία» Διεύθυνση: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι

Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: «Κλινική ψυχολογία - ψυχοθεραπεία» Διεύθυνση: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: «Κλινική ψυχολογία - ψυχοθεραπεία» Διεύθυνση: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι Μετάφραση: Λιζέττα Κονσουλίδου Επιμέλεια μετάφρασης: Χρύσα Ξενάκη Εξώφυλλο: Ντίνα Κόφφα ISBN 978-960-9405-21-8

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην Ψυχοθεραπεία

Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην Ψυχοθεραπεία Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην Ψυχοθεραπεία Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Bienestar Το Κέντρο Bienestar προσφέρει συμβουλευτικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες στη Θεσσαλονίκη.

Διαβάστε περισσότερα

Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.)

Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.) Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.) "Οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη απ'άλλο τίποτα, παρά μόνον από άλλους ανθρώπους ικανούς να τους προσέξουν, πράγμα σπάνιο, πολύ δύσκολο, πρόκειται σχεδόν...

Διαβάστε περισσότερα

Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπείας

Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπείας Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπείας Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ & ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - HOPEinGA Hellenic Organisation of Psychotherapy and Education

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ενότητα 5: Επιστημονικές βάσεις διοίκησης του ανθρωπίνου δυναμικού

Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ενότητα 5: Επιστημονικές βάσεις διοίκησης του ανθρωπίνου δυναμικού Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ενότητα 5: Επιστημονικές βάσεις διοίκησης του ανθρωπίνου δυναμικού Δρ. Σερδάρης Παναγιώτης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 μοντέλο και την Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος Τα εκπαιδευτικά μας

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου και Κοινωνικού Κεφαλαίου ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡ/ΝΙΑ ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ψυχοθεραπεία;

Τι είναι ψυχοθεραπεία; (M. HERSEN και W. SLEDGE, Encyclopedia of Psychotherapy Academic Press, 2002) 1 Τι είναι ψυχοθεραπεία; Ψυχοθεραπεία είναι η λεκτική επικοινωνία μεταξύ θεραπευόμενου και ψυχοθεραπευτή με σκοπό : Την διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Κλινική Εποπτεία με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Κλινική Εποπτεία με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Κλινική Εποπτεία με τη μέθοδο της εξ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ To Ινστιτούτο Σχεσιακής & Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, ΙΣΟΨ, ιδρύθηκε το 2016 αντικαθιστώντας ονομαστικά το Ινστιτούτο Γνωσιακής

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 05: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης II Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Στέλλα Πριόβολου. Οι ελληνορωµαϊκές ρίζες της Ευρώπης µέσα από τον στοχασµό Ευρωπαίων µελετητών

Στέλλα Πριόβολου. Οι ελληνορωµαϊκές ρίζες της Ευρώπης µέσα από τον στοχασµό Ευρωπαίων µελετητών 001-012:Layout 3 11/17/14 3:24 PM Page 1 Στέλλα Πριόβολου Οι ελληνορωµαϊκές ρίζες της Ευρώπης µέσα από τον στοχασµό Ευρωπαίων µελετητών Οι ελληνορωµαϊκές ρίζες της Ευρώπης µέσα από τον στοχασµό Ευρωπαίων

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Εφαρμοσμένης Ειδίκευσης στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία κατά Irvin Yalom και τα Σχεσιακά Δυναμικά της Ομάδος

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Εφαρμοσμένης Ειδίκευσης στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία κατά Irvin Yalom και τα Σχεσιακά Δυναμικά της Ομάδος Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Εφαρμοσμένης Ειδίκευσης στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία κατά Irvin Yalom και τα Σχεσιακά Δυναμικά

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

Προχωρημένα Θέματα Διδακτικής της Φυσικής

Προχωρημένα Θέματα Διδακτικής της Φυσικής Προχωρημένα Θέματα Διδακτικής της Φυσικής Ενότητα 5η: Το γενικό θεωρητικό πλαίσιο Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Συμβουλευτική Ψυχολογία και Προσανατολισμός

Συμβουλευτική Ψυχολογία και Προσανατολισμός ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Α.Σ.ΠΑΙ.ΤΕ.) Συμβουλευτική Ψυχολογία και Προσανατολισμός Εαρινό εξάμηνο 2013-2014 Διδάσκουσα: Κωνσταντινίδου Σόνια 1 ο ΜΑΘΗΜΑ Η συμβουλευτική (counselling,

Διαβάστε περισσότερα

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μεταπτυχιακό στην Κλινική και Κοινοτική Ψυχολογία

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μεταπτυχιακό στην Κλινική και Κοινοτική Ψυχολογία Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Μεταπτυχιακό στην Κλινική και Κοινοτική Ψυχολογία Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος (1) Το

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Παρουσίαση μαθήματος. Διδάσκων: Βασίλης Κόμης, Καθηγητής

Ενότητα 1: Παρουσίαση μαθήματος. Διδάσκων: Βασίλης Κόμης, Καθηγητής Διδακτική της Πληροφορικής: Ερευνητικές προσεγγίσεις στη μάθηση και τη διδασκαλία Μάθημα επιλογής B εξάμηνο, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

ÁÈÇÍÁ 2016 ÔÏÌÏÓ 28 ÔÅÕ ÏÓ 2 Η Έγκαιρη Ανίχνευση και Αντιμετώπιση

ÁÈÇÍÁ 2016 ÔÏÌÏÓ 28 ÔÅÕ ÏÓ 2 Η Έγκαιρη Ανίχνευση και Αντιμετώπιση 28:2 ΠροβλημάτΑ Ψυχικής Υγείας Εφήβων στην ΠΦΥ ÔÏÌÏÓ 28 ÔÅÕ ÏÓ 2 EÐÉÌÅËÅÉÁ ÅÊÄÏÓÇÓ Δ.Κ. Αναγνωστόπουλος, Ε. Λαζαράτου, Γ. Γιαννακόπουλος ÔÏÌÏÓ 28 ÔÅÕ ÏÓ 2 ÐEPIEXOMENA Διοικητικο Συμβουλιο Πρόεδρος Γ. Κουρακλησ

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Ψυχολογία. Ενότητα 2: Εισαγωγικές έννοιες: Θεωρίες ΙΙ. Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

Εξελικτική Ψυχολογία. Ενότητα 2: Εισαγωγικές έννοιες: Θεωρίες ΙΙ. Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εξελικτική Ψυχολογία Ενότητα 2: Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Βασικές Θεωρητικές προσεγγίσεις Σχέδιο μαθήματος Ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις Συμπεριφορισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Γ. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) Ημ/νίες Διεξαγωγής: 16-17/11, 30/11, 01/12, 07 08/12, 2013, 11-12/01, 25-26/01, 01-02/02, 15-16/02,

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 12: Συστημική Προσέγγιση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εκπαίδευση Ομαδικών Αναλυτών

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εκπαίδευση Ομαδικών Αναλυτών Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Εκπαίδευση Ομαδικών Αναλυτών Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εισαγωγή στην Ομαδική Αναλυτική

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Επιστημών Υγείας

Σχολή Επιστημών Υγείας ς Σχολή Επιστημών Υγείας Ψυχολογία Σχολή Επιστημών της Υγείας www.nup.ac.cy ΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πτυχίο στην Ψυχολογία BSc in Psychology Περιγραφή Προγράμματος Το πτυχιακό Πρόγραμμα Ψυχολογίας εστιάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες.

Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες. Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες. Οι διάφορες θεωρίες προσωπικότητας προσπαθούν να απαντήσουν και να ερμηνεύσουν τα ακόλουθα ερωτήματα: α) Πώς είναι τα άτομα; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ατόμου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία Επωνυμία και Βασική Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η ψυχοδυναμική προσέγγιση Η συμπεριφορική προσέγγιση P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ατομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ.

Ατομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Ατομική Ψυχολογία Alfred Adler Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Μαλικιώση- Λοΐζου Ατομική Ψυχολογία Τονίζει τη μοναδικότητα της προσωπικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Αρκτικόλεξα Ελληνικών Όρων Αγγλικοί Όροι και Αρκτικόλεξα Πρόλογος Εισαγωγικό Σημείωμα... 21

Αρκτικόλεξα Ελληνικών Όρων Αγγλικοί Όροι και Αρκτικόλεξα Πρόλογος Εισαγωγικό Σημείωμα... 21 Περιεχόμενα Αρκτικόλεξα Ελληνικών Όρων... 16 Αγγλικοί Όροι και Αρκτικόλεξα... 16 Πρόλογος... 19 Εισαγωγικό Σημείωμα... 21 1η ΕΝΟΤΗΤΑ Κείμενα θεωρητικού προβληματισμού... 25 Η προσωποκεντρική θεωρία του

Διαβάστε περισσότερα

Επιµορφωτικό Σεµινάριο Κατάρτισης στην Θεραπεία Ζεύγους. Τίτλος Σεµιναρίου: «Εκπαίδευση στην Θεραπεία Ζεύγους & τα Οικογενειακά Δυναµικά»

Επιµορφωτικό Σεµινάριο Κατάρτισης στην Θεραπεία Ζεύγους. Τίτλος Σεµιναρίου: «Εκπαίδευση στην Θεραπεία Ζεύγους & τα Οικογενειακά Δυναµικά» Επιµορφωτικό Σεµινάριο Κατάρτισης στην Θεραπεία Ζεύγους Τίτλος Σεµιναρίου: «Εκπαίδευση στην Θεραπεία Ζεύγους & τα Οικογενειακά Δυναµικά» Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερα ζευγάρια και οικογένειες

Διαβάστε περισσότερα

Mεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην Εικαστική Ψυχοθεραπεία

Mεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην Εικαστική Ψυχοθεραπεία Mεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην Εικαστική Ψυχοθεραπεία Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία δεν έχει περιορισμούς. Απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους. Δεν απαιτεί ταλέντο στην ζωγραφική. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδίαση με Η/Υ. Το AutoCAD στην πράξη ΔΑΥΙΔ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝΘΥΜΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Διδάκτορας Μηχανολόγος Μηχανικός

Σχεδίαση με Η/Υ. Το AutoCAD στην πράξη ΔΑΥΙΔ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝΘΥΜΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Διδάκτορας Μηχανολόγος Μηχανικός Σχεδίαση με Η/Υ Το AutoCAD στην πράξη ΔΑΥΙΔ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Διδάκτορας Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΝΘΥΜΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Διδάκτορας Μηχανολόγος Μηχανικός 0_CONT_ (AutoCAD).indd iii τίτλος: ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΜΕ Η/Υ: ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εκπαίδευσης στη Συστημική Συμβουλευτική

Πρόγραμμα εκπαίδευσης στη Συστημική Συμβουλευτική Πρόγραμμα εκπαίδευσης στη Συστημική Συμβουλευτική Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ To Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας & Συμβουλευτικής είναι ένα Κέντρο δια Βίου Μάθησης, πιστοποιημένο από τον Εθνικό Οργανισμό

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνική Παιδαγωγική και βασικές παιδαγωγικές έννοιες

Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνική Παιδαγωγική και βασικές παιδαγωγικές έννοιες Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνική Παιδαγωγική και βασικές παιδαγωγικές έννοιες Κωδικός Μαθήματος: ΠΔ1250 Διδάσκων Βασίλης Πανταζής, pantazisv@uth.gr Είδος Μαθήματος: Υποχρεωτικό Εξάμηνο: 1 ο, 2 ο Μονάδες ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην ατομική και ομαδική Συστημική Αναπαράσταση

Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην ατομική και ομαδική Συστημική Αναπαράσταση Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην ατομική και ομαδική Συστημική Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμός και Ανθρώπινη Ανάπτυξη. Η θεωρία του Piaget Εθνοθεωρίες των γονέων Παιχνίδι και εργασία Σχολική εκπαίδευση και πρακτική αγωγή

Πολιτισμός και Ανθρώπινη Ανάπτυξη. Η θεωρία του Piaget Εθνοθεωρίες των γονέων Παιχνίδι και εργασία Σχολική εκπαίδευση και πρακτική αγωγή Πολιτισμός και Ανθρώπινη Ανάπτυξη Η θεωρία του Piaget Εθνοθεωρίες των γονέων Παιχνίδι και εργασία Σχολική εκπαίδευση και πρακτική αγωγή Η δομική θεωρία του Piaget: Βασικές αρχές Τέσσερα στάδια γνωστικής

Διαβάστε περισσότερα

187 Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος)

187 Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος) 187 Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος) Σκοπός Το Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου ιδρύθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 118/2003 (ΦΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Η Ελληνική Εταιρεία Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας (ΕΕΓΣΨwww.gacbp.com) ιδρύθηκε το 1994 ως ένας επιστημονικός φορέας με σκοπό την προαγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ

ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2017-2018 Ψυχολογία της προσωπικότητας : Οι θεωρίες της προσωπικότητας αναφέρονται στην έννοια της δομής. Α.) Να αναφέρετε

Διαβάστε περισσότερα

Γηγενείς Ψυχολογίες.

Γηγενείς Ψυχολογίες. Γηγενείς Ψυχολογίες. Πολλές φορές χρειάζεται να εξετάζουµε διάφορες αξίες, συναισθήµατα ή συµπεριφορές τοπικά, γιατί αυτές παρατηρούνται µόνο σε συγκεκριµένα πολιτισµικά πλαίσια. Οι περισσότερες µελέτες

Διαβάστε περισσότερα

Το βιβλίο ανήκει στ... Προσοχή: Μόνο όσοι έχουν αγνή καρδιά και αγαπούν την αλήθεια μπορούν να ταξιδέψουν στις σελίδες του.

Το βιβλίο ανήκει στ... Προσοχή: Μόνο όσοι έχουν αγνή καρδιά και αγαπούν την αλήθεια μπορούν να ταξιδέψουν στις σελίδες του. Το βιβλίο ανήκει στ... Προσοχή: Μόνο όσοι έχουν αγνή καρδιά και αγαπούν την αλήθεια μπορούν να ταξιδέψουν στις σελίδες του. Στον αδερφό μου Χρήστο που πάντα καταφέρνει να μου δείχνει πως υπάρχουν και άλλες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις κλινικές καταβολές της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

TO BHMA ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ

TO BHMA ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ TO BHMA ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ Ειδική έκδοση για την εφημερίδα TO BHMA ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ζώης Τσώλης Η ειδική αυτή έκδοση για την εφημερίδα TO BHMA είναι φωτογραφική αναπαραγωγή της απόρρητης έκθεσης του Γενικού Λογιστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών

3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών 3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα συνοπτικά περιγράμματα των μαθημάτων που διδάσκονται στο Πρόγραμμα Σπουδών, είτε αυτά προσφέρονται από το τμήμα που είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 24/10/2018 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 2018-2019 Σας ενημερώνουμε ότι στις 6/11/18 ξεκινούν τα μαθήματα του εκπαιδευτικού σεμιναρίου

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 1 Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή: Φιλοσοφική Τμήμα: Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Βασικές παιδαγωγικές έννοιες. Εισαγωγή Ανάπτυξη & Εξέλιξη ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Βιολογικά ο όρος

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων Θεματική Ενότητα 4 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχαναλυτική θεωρία και, κυρίως, σε εκείνο το τμήμα της θεωρίας που αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα και Πρόγραμμα Εποπτείας στην Λογικοθυμική και Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (RECBT) με Ενήλικες

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα και Πρόγραμμα Εποπτείας στην Λογικοθυμική και Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (RECBT) με Ενήλικες Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα και Πρόγραμμα Εποπτείας στην Λογικοθυμική και Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Επωνυμία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΣΥΝΘΕΣΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΣΥΝΘΕΣΗΣ Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος Προϋπόθεση για την εγγραφή τους στο πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Ψυχολογία

Εξελικτική Ψυχολογία Εξελικτική Ψυχολογία Ενότητα 12: Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας ΙII Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εφηβική Ηλικία ΙΙΙ Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΜΕΤΑ-ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ 1. Προοίμιο Οι ψυχολόγοι αναπτύσσουν ένα έγκυρο και αξιόπιστο σύνολο γνώσεων βασισμένων στην έρευνα και εφαρμόζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ο παιδικός σταθμός, είναι πράγματι ένας «σταθμός» στην πορεία ανάπτυξης και ζωής του ανθρώπου!

Ο παιδικός σταθμός, είναι πράγματι ένας «σταθμός» στην πορεία ανάπτυξης και ζωής του ανθρώπου! Η μετάβαση στον παιδικό σταθμό---ψυχολογία αναπτυξιακού σταδίου στο νήπιο και οφέλη ένταξης Γράφει: Δανάη Χορομίδου, Ψυχολόγος, Απόφοιτος Παν/μίου Αθηνών, Ψυχοθεραπεύτρια-Ψυχοδραματιστής, Συνεργάτης του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Chapter. Κατανόηση των ομάδων και διοίκηση των ομάδων εργασίας

Chapter. Κατανόηση των ομάδων και διοίκηση των ομάδων εργασίας Chapter Κατανόηση των ομάδων και διοίκηση των ομάδων εργασίας Μαθησιακά αποτελέσματα Ορίστε μια ένωση ανθρώπων και περιγράψτε τα στάδια ανάπτυξής της Περιγράψτε τις μείζονες έννοιες της συμπεριφοράς μιας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικά. Ενότητα A: Διασάφηση βασικών παιδαγωγικών εννοιών. Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή Φιλοσοφίας Τμήμα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

Παιδαγωγικά. Ενότητα A: Διασάφηση βασικών παιδαγωγικών εννοιών. Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή Φιλοσοφίας Τμήμα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Παιδαγωγικά Ενότητα A: Διασάφηση βασικών παιδαγωγικών εννοιών Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή Φιλοσοφίας Τμήμα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Σκοποί ενότητας Εννοιολογική προσέγγιση των βασικών εννοιών της Παιδαγωγικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΟ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ 7 1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΕΡΕΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΕΞΕΛΙΞΗ 9 1.1. Η ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα